Παραδοτέο 2.1: «Έκθεση με τη νέα φυσική και επιχειρησιακή αρχιτεκτονική»

Transcript

1 ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΡΓΩΝ Παραδοτέο 2.1: «Έκθεση με τη νέα φυσική και επιχειρησιακή αρχιτεκτονική» ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ «ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΓΙΑ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ / DEVELOPING AN ENTERPRISE ARCHITECTURE FOR DIGITAL CITIES (EADIC)» ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ ΙΙΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Δρ. Γεώργιος Κακαρόντζας Τ.Ε.Ι./Λ Δρ. Λεωνίδας Ανθόπουλος Τ.Ε.Ι./Λ Δέσποινα Χατζάκου, Υπ. Διδάκτωρ Α.Π.Θ. Χρήστος Μπάρος, Υπ. Διδάκτωρ Α.Π.Θ. ΛΑΡΙΣΑ ΝΟΈΜΒΡΙΟΣ i -

2 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Παρουσιάζεται μια νέα προτεινόμενη επιχειρηματική αρχιτεκτονική έξυπνων πόλεων. Η αρχιτεκτονική αυτή βασίζεται σε συμπεράσματα ενός ερωτηματολογίου στο οποίο συμμετείχαν 18 ειδικοί από πραγματικές έξυπνες πόλεις. Επίσης παρουσιάζονται τα αποτελέσματα μιας βιβλιογραφικής έρευνας στην οποία αναλύσαμε πλήθος ερευνητικών εργασιών για θέματα αρχιτεκτονικής έξυπνων πόλων και περιφερειακά θέματα. Παρουσιάζουμε μία νέα κατάταξη με διάφορες πτυχές (faceted classification) αυτών των εργασιών και καταλήγουμε σε συμπεράσματα για περιοχές που καλύπτονται επαρκώς και για άλλες περιοχές που θα πρέπει να προσεχθούν περισσότερο από τους ερευνητές στο μέλλον. - ii -

3 ABSTRACT We present a new proposed enterprise architecture for smart cities. The architecture is based on findings of a questionnaire which was filled by 18 experts from real smart cities throughout the world. We also present the results of a literature review in which we analyzed numerous research papers about the architecture of smart cities and peripheral issues. We present a new faceted classification with interesting facets on the theme of smart cities architecture and we arrive at conclusions about areas covered adequately and other areas that should be addressed more by researchers in the future. Keywords: smart cities, software architectures, literature review, questionnaire survey, architectural patterns and styles. - iii -

4 ΠΕΡΙΕΧΌΜΕΝΑ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ, ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΈΞΥΠΝΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝΑΣ Κατασκευή του ερωτηματολογίου και συμμετέχοντες Ερωτήσεις της έρευνας και αποτελέσματα ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΞΥΠΝΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΓΙΑ ΕΞΥΠΝΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ iv -

5 - v -

6 ΚΑΤΆΛΟΓΟΣ ΕΙΚΌΝΩΝ Εικόνα 1: Αρχιτεκτονική δομημένη σε επίπεδα... 3 Εικόνα 2: Πτυχές κατάταξης ερευνητικών εργασιών αρχιτεκτονικής έξυπνων πόλεων... 6 Εικόνα 3: Ποσοστά ερευνητικής κάλυψης των βασικών υπηρεσιών έξυπνων πόλεων Εικόνα 4: Ποσοστά ερευνητικής κάλυψης των ποιοτικών ιδιοτήτων Εικόνα 5: Ποσοστά ερευνητικής κάλυψης των αρχιτεκτονικών επιπέδων Εικόνα 6: Ποσοστά ερευνητικής κάλυψης μεθοδολογίας αξιολόγησης αποτελεσμάτων Εικόνα 7: Ποσοστά ερευνητικής κάλυψης περιορισμών Εικόνα 8: Ποσοστά ερευνητικής κάλυψης τύπων λογισμικού Εικόνα 9: Κρυπτογράφηση Δεδομένων Εικόνα 10: Συχνότητα διενέργειας αξιολογήσεων Εικόνα 11: Κατηγορίες και υπο-κατηγορίες του προτύπου ISO Εικόνα 12: Pattern Driven Architectural Partitioning [20] Εικόνα 13: Εννοιολογικό Αρχιτεκτονικό πλαίσιο έξυπνων πόλεων vi -

7 - vii -

8 ΚΑΤΆΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΏΝ Συντομογραφία Επεξήγηση EADIC ENTERPRISE ARCHITECTURE for DIGITAL CITIES ISO International Organization for Standardization MOM Message Oriented Middleware MVC Model-View Controller PDAP Pattern-Driven Architectural Partitioning QoS Quality of Service SOAP Simple Object Access Protocol SOE State-Owned Enterprise USN Ubiquitous Sensor Network WSDL Web Service Definition Language XML EXtensible Markup Language ΙοΤ Internet of Things ΜμΕ Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις ΤΠΕ Τεχνολογίες Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών - viii -

9 ΚΑΤΆΛΟΓΟΣ ΠΙΝΆΚΩΝ Πίνακας 1: Ποιοτικές επιπτώσεις του αρχιτεκτονικού προτύπου των επιπέδων... 4 Πίνακας 2: Βασικές υπηρεσίας και Ποιοτικές Ιδιότητες... 8 Πίνακας 3: Επίπεδο αρχιτεκτονικής, Μέθοδος Αξιολόγησης, Περιορισμοί, Παρεχόμενο Λογισμικό Πίνακας 4: Παρεχόμενες Υπηρεσίες Πίνακας 5: Εγκατεστημένες Υποδομές Πίνακας 6: Συλλογή και Αποθήκευση Δεδομένων Πίνακας 7: Επίπεδο πρόσβασης του προσωπικού διαχείρισης της πόλης Πίνακας 8: Επίπεδο πρόσβασης των εμπλεκομένων φορέων Πίνακας 9: Επίπεδο πρόσβασης τελικών χρηστών Πίνακας 10: Ιδιοκτησία δεδομένων Πίνακας 11: Μεθοδολογία Κρυπτογράφησης (αν εφαρμόζεται κρυπτογράφηση) Πίνακας 12: Εμπλεκόμενοι φορείς στην διασφάλιση απόδοσης των υπηρεσιών Πίνακας 13: Ποιος χρηματοδοτεί το έργο; Πίνακας 14: Πηγές χρηματοδότησης Πίνακας 15: Προώθηση των υπηρεσιών Πίνακας 16: Εμπορευματοποίηση υπηρεσιών Πίνακας 17: Συλλογή εισοδημάτων Πίνακας 18: Διαχείριση Υπηρεσιών Πίνακας 19: Υποκινητές Πίνακας 20: Παρακολούθηση υπηρεσιών Πίνακας 21: Συντήρηση υπηρεσιών Πίνακας 22: Πιθανοί επιχειρηματικοί στόχοι Πίνακας 23: Εσωτερική Οργανωτική Δομή Πίνακας 24: Εσωτερικό Οργανωτικό Πλαίσιο Πίνακας 25: Αρχικά Παρεχόμενες Υπηρεσίες Πίνακας 26: Υπηρεσίες που προστέθηκαν Πίνακας 27: Υπηρεσίες που καταργήθηκαν ix -

10 - x -

11 1 Εισαγωγή Στην αναφορά αυτή θα περιγράψουμε την προτεινόμενη επιχειρηματική αρχιτεκτονική έξυπνων πόλεων με βάση την βιβλιογραφική έρευνα καθώς και την έρευνα με βάση ερωτηματολόγια που διεξήγαμε στο πλαίσιο του έργου «ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΓΙΑ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ / DEVELOPING AN ENTERPRISE ARCHITECTURE FOR DIGITAL CITIES (EADIC)» του Αρχιμήδη ΙΙΙ. Σ αυτή την ενότητα θα δώσουμε κάποιους χρήσιμους ορισμούς που είναι απαραίτητοι για την κατανόηση των θεμάτων που θα αναλύσουμε στις επόμενες ενότητες. 1.1 Αρχιτεκτονική Λογισμικού Η αρχιτεκτονική είναι σχεδίαση λογισμικού, αλλά δεν είναι όλη η σχεδίαση λογισμικού αρχιτεκτονική λογισμικού. Η αρχιτεκτονική λογισμικού αποτελεί τμήμα της διαδικασίας σχεδίασης. Με απλά λόγια, η αρχιτεκτονική εστιάζει σε «θέματα που θα είναι δύσκολο/αδύνατο να αλλάξουν αφού κατασκευαστεί το σύστημα». Αυτά τα θέματα αφορούν ποιοτικά χαρακτηριστικά όπως ασφάλεια και απόδοση καθώς και μη-λειτουργικές απαιτήσεις όπως το κόστος, η ευκολία εγκατάστασης και το υλικό. Κάποιοι ορισμοί για την αρχιτεκτονικοί λογισμικού είναι οι ακόλουθοι: «Αρχιτεκτονική είναι η θεμελιώδης οργάνωση ενός συστήματος, όπως αυτή ενσωματώνεται στα συστατικά του, στις σχέσεις μεταξύ τους και με το περιβάλλον, και στις αρχές που διέπουν τη σχεδίαση και εξέλιξή του.» [3] «Η αρχιτεκτονική λογισμικού ενός προγράμματος ή υπολογιστικού συστήματος είναι η δομή ή δομές του συστήματος, που αποτελείται από τα στοιχεία λογισμικού, τις εξωτερικά αντιληπτές ιδιότητες αυτών των στοιχείων, και τις σχέσεις μεταξύ τους.» [8] «[Η αρχιτεκτονική λογισμικού] πάει πέρα από τους αλγόριθμους και τις δομές δεδομένων του υπολογισμού η σχεδίαση και προδιαγραφή της καθολικής δομής του συστήματος προκύπτει ως ένα νέο είδος προβλήματος. Τα δομικά θέματα συμπεριλαμβάνουν την συνολική οργάνωση και την καθολική δομή ελέγχου πρωτόκολλα επικοινωνίας, συγχρονισμός, και πρόσβαση σε δεδομένα ανάθεση λειτουργιών σε σχεδιαστικά στοιχεία φυσική κατανομή σύνθεση σχεδιαστικών στοιχείων κλιμάκωση και απόδοση και επιλογή μεταξύ εναλλακτικών σχεδίων.» [18] Αυτό που προκύπτει από τους πιο πάνω ορισμούς είναι πως η αρχιτεκτονική καθορίζει την δομή του συστήματος, που είναι η διάσπαση του συστήματος σε συστατικά/ενότητες/υποσυστήματα. Επίσης η αρχιτεκτονική καθορίζει τις - 1 -

12 διασυνδέσεις συστατικών, τις υπηρεσίες που μπορεί να προσφέρει ένα συστατικό, τις επικοινωνίες μεταξύ συστατικών και τις εξαρτήσεις τους, καθώς και το πως επικοινωνούν τα συστατικά μεταξύ τους. Επίσης προσδιορίζει τις αρμοδιότητες συστατικών. Επιπροσθέτως η αρχιτεκτονική προσδιορίζει την επικοινωνία μεταξύ των συστατικών. Η επικοινωνία συμπεριλαμβάνει: Μηχανισμούς περάσματος δεδομένων (π.χ.: Κλήση συναρτήσεων, Απομακρυσμένη κλήση μεθόδων, Ασύγχρονα μηνύματα) καθώς και τη ροή ελέγχου που είναι η ροή των μηνυμάτων μεταξύ συστατικών για την επίτευξη της απαιτούμενης λειτουργικότητας. Αυτήν μπορεί να είναι ακολουθιακή, ταυτόχρονη/παράλληλη καθώς και συγχρονισμένη. 1.2 Ποιοτικές απαιτήσεις, αρχιτεκτονική λογισμικού και αρχιτεκτονικά πρότυπα Οι ποιοτικές απαιτήσεις πολύ συχνά αναφέρονται ως ilities εξαιτίας του ότι οι Αγγλικοί όροι τελειώνουν συνήθως (όχι πάντα) σε ility. Μερικά παραδείγματα ποιοτικών ιδιοτήτων είναι τα ακόλουθα: Αξιοπιστία (Reliability) Διαθεσιμότητα (Availability) Φορητότητα (Portability) Δυνατότητα Κλιμάκωσης (Scalability) Απόδοση (Performance) Συντηρησιμότητα (Maintainability) Οι ποιοτικές ιδιότητες αποτελούν κομμάτι των μη-λειτουργικών απαιτήσεων του συστήματος και αφορούν κυρίως το «πως» το σύστημα επιτυγχάνει τις λειτουργικές του απαιτήσεις. Η αρχιτεκτονική λογισμικού αποτελεί το κύριο μέσο της επίτευξης συγκεκριμένων ποιοτικών και μη λειτουργικών στόχων. Οι ποιοτικές ιδιότητες σπανίως είναι ανεξάρτητες και αλληλεπιδρούν και επηρεάζουν η μία την άλλη. Παραδείγματα τέτοιων αλληλεπιδράσεων αποτελούν τα ακόλουθα [19]: Τα συστήματα με υψηλή ασφάλεια είναι δύσκολο να ολοκληρωθούν με άλλα Οι εφαρμογές με υψηλή ανάγκη για διαθεσιμότητα μπορούν να θυσιάσουν την απόδοση για βελτιωμένη διαθεσιμότητα Οι εφαρμογής υψηλής απόδοσης μπορεί να είναι πολύ εξαρτημένες από την πλατφόρμα τους και επομένως να μην είναι εύκολα φορητές σε μία άλλη - 2 -

13 Οι αρχιτέκτονες πρέπει να δημιουργήσουν λύσεις που κάνουν λογικούς σχεδιαστικούς συμβιβασμούς, μια και συνήθως δεν είναι εφικτό να ικανοποιηθούν πλήρως όλες οι ανταγωνιστικές απαιτήσεις. Ένα άλλο σημαντικό θέμα στο οποίο θα βασίσουμε και την ανάλυση της δικής μας προτεινόμενης αρχιτεκτονικής για έξυπνες πόλεις είναι αυτό των αρχιτεκτονικών προτύπων ή αρχιτεκτονικών στυλ. Τα πρότυπα έχουν γνωστά χαρακτηριστικά που είναι κατάλληλα για συγκεκριμένους τύπους απαιτήσεων. Τα πρότυπα είναι πολύ χρήσιμα μια και αποτελούν επαναχρησιμοποιήσιμα αρχιτεκτονικά προσχέδια. Διευκολύνουν επίσης την επικοινωνία μεταξύ των εμπλεκομένων σε ένα έργο καθώς και την κατανόηση των σχεδίων. Τα μεγάλα συστήματα περιέχουν ένα πλήθος από πρότυπα, τα οποία απαντούν σε διαφορετικές απαιτήσεις. Στην συνέχεια αναφερόμαστε στο αρχιτεκτονικό πρότυπο της αρχιτεκτονικής επιπέδων ή στρωμάτων καθώς και στις ποιοτικές επιδράσεις που επιφέρει η εφαρμογή τους [19], ως ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αρχιτεκτονικού προτύπου. Το πρότυπο της εφαρμογής δομημένης σε επίπεδα ή στρώματα αρχιτεκτονικής (Ntier client-server architecture) απεικονίζεται στην Εικόνα 1: Εικόνα 1: Αρχιτεκτονική δομημένη σε επίπεδα Σύμφωνα με αυτή την αρχιτεκτονική έχουμε διαχωρισμό της επιχειρηματικής λογικής στο επίπεδο ή στρώμα της επιχειρηματικής λογικής το οποίο τυπικά εκτελείται από έναν εξυπηρετητή εφαρμογών, από αυτό της διασύνδεσης χρήστη το οποίο τυπικά εκτελείται σε έναν εξυπηρετητή web. Τέλος η Βάση Δεδομένων επίσης εκτελείται σε έναν ξεχωριστό εξυπηρετητή Βάσεων Δεδομένων

14 Πίνακας 1: Ποιοτικές επιπτώσεις του αρχιτεκτονικού προτύπου των επιπέδων Ποιοτική Θέματα Ιδιότητα Μπορούμε να έχουμε πολλαπλούς εξυπηρετητές-αντίγραφα σε Διαθεσιμότητα κάθε επίπεδο, έτσι ώστε αν αποτύχει ο βασικός, οι άλλοι να είναι (Availability) διαθέσιμοι. Χειρισμός Σε περιπτώσεις αποτυχίας εξυπηρετητών υπάρχει δυνατότητα Σφαλμάτων ανακατεύθυνσης σε εναλλακτικούς εξυπηρετητές χωρίς γνώση του (Failure πελάτη (transparent failover). Handling) Επειδή τα επίπεδα (παρουσίασης, επιχειρηματικής λογικής και Ευκολία διαχείρισης δεδομένων) είναι διακριτά, είναι εύκολο να γίνουν Τροποποιήσεων εσωτερικές τροποποιήσεις σε αυτά, χωρίς να υπάρξει διάδοση των (Modifiability) αλλαγών σε άλλα επίπεδα. Το πρότυπο αυτό παρέχει υψηλή απόδοση σε κατανεμημένες εφαρμογές. Κάποια θέματα που θέλουν προσοχή είναι η το πλήθος Απόδοση των διεργασιών σε κάθε εξυπηρετητή, το πλήθος αλλά και η (Performance) συχνότητα μετάδοσης δεδομένων ανάμεσα σε διαφορετικά στρώματα. Δυνατότητα Μπορούμε να προσθέσουμε και άλλους εξυπηρετητές (scale out) ή Κλιμάκωσης να βελτιώσουμε το υλικό των εξυπηρετητών (scale up) για να (Scalability) πετύχουμε βελτιωμένη κλιμάκωση

15 2 Ανάλυση Βιβλιογραφίας Αρχιτεκτονικής Έξυπνων Πόλεων 2.1 Εισαγωγή Οι κύριοι λόγοι γι αυτή τη βιβλιογραφική επισκόπηση είναι οι ακόλουθοι: (α) η συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση στον τομέα της αρχιτεκτονικής λογισμικού για έξυπνες πόλεις είναι επί του παρόντος ελλιπής, αν και έχει ήδη δημοσιευθεί ένας μεγάλος αριθμός έργων σε αυτόν τον τομέα. Η βιβλιογραφική μας ανασκόπηση έχει ως στόχο να συνοψίσει τις ήδη υφιστάμενες ερευνητικές εργασίες και να βοηθήσει στον εντοπισμό των κενών και των περιοχών που χρειάζονται μεγαλύτερη προσοχή (β) Επιπλέον, στοχεύουμε στην παροχή μια κατάταξης των υφιστάμενων προσεγγίσεων προκειμένου να είναι εφικτός ο χαρακτηρισμός νέων εργασιών, σύμφωνα με αυτή την κατάταξη. Επί του παρόντος υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός των εργασιών σε αυτόν τον τομέα, αλλά δεν υπάρχει ένα πλαίσιο κατάταξης. Κατά συνέπεια, η κατάταξη και η σχετική τοποθέτηση νέων εργασιών έρευνας είναι μία ανοιχτή πρόκληση. Προκειμένου να προχωρήσουμε στην κατάταξη των εργασιών του χώρου θα έπρεπε πρώτα να δημιουργήσουμε ένα πολύλευρο πλαίσιο κατάταξης το οποίο να λαμβάνει υπόψη του όλες τις ενδιαφέρουσες πτυχές για την αρχιτεκτονική των έξυπνων πόλεων. Το πλαίσιο που χρησιμοποιήσαμε παρουσιάζεται στην Εικόνα 2. Σύμφωνα με την Εικόνα 2 οι πτυχές που ενδιαφέρουν στην κατάταξη των ερευνητικών εργασιών του χώρου της αρχιτεκτονικής έξυπνων πόλεων είναι οι εξής: 1. Βασικές Υπηρεσίες: Σύμφωνα με τον ορισμό της έξυπνης πόλης του European Smart Cities project στο [15] μία έξυπνη πόλη μπορεί να διαθέτει υπηρεσίες σε 6 χαρακτηριστικά που είναι: έξυπνη οικονομία, έξυπνη κινητικότητα, έξυπνο περιβάλλον, έξυπνοι άνθρωποι, έξυπνη διαβίωση και έξυπνη διακυβέρνηση. Επομένως μία βασική πτυχή κάθε ερευνητικής εργασίας για αρχιτεκτονικές έξυπνων πόλεων είναι το ποιο ή ποια από αυτά τα χαρακτηριστικά διερευνά. 2. Ποιοτικές Ιδιότητες: Μία αρχιτεκτονική απαντά βασικά σε ποιοτικές ιδιότητες, βελτιώνοντας τις επιθυμητές ιδιότητες με συγκεκριμένες τεχνικές και αρχιτεκτονικά πρότυπα. Οι ποιοτικές ιδιότητες του μοντέλου ISO [23], χρησιμοποιήθηκαν στην παρούσα εργασία μία ενδιαφέρουσα πτυχή κατάταξης των διαφόρων εργασιών σύμφωνα με την ή τις ποιοτικές ιδιότητες που τις απασχολούν. 3. Επίπεδο Αρχιτεκτονικής: Μία ακόμη ενδιαφέρουσα πτυχή είναι το επίπεδο με το οποίο απασχολείται η εργασία. Αν είναι χαμηλού επιπέδου υποδομής (π.χ. δίκτυα αισθητήρων), επιπέδου εφαρμογής (π.χ. e-parking) ή στο επιχειρηματικό επίπεδο (π.χ. δομές υποστήριξης μιας έξυπνης πόλης)

16 Βασικές Υπηρεσίες 1. Έξυπνη Οικονομία 2. Έξυπνη Κινητικότητα 3. Έξυπνο Περιβάλλον 4. Έξυπνοι Άνθρωποι 5. Έξυπνη Διαβίωση 6. Έξυπνη Διακυβέρνηση Ποιοτικές Ιδιότητες 1. Απόδοση 2. Λειτουργική Συμβατότητα 3. Ευχρηστία 4. Συμβατότητα 5. Ασφάλεια 6. Αξιοπιστία 7. Φορητότητα 8. Συντηρησιμότητα Επίπεδο Αρχιτεκτονικής 1. Επίπεδο Υποδομής 2. Επίπεδο Εφαρμογής 3. Επιχειρηματικό Επίπεδο Αρχιτεκτονική Πτυχή Έξυπνης Πόλης Μέθοδος Αξιολόγησης 1. Πραγματική έξυπνη πόλη 2. Πρωτότυπο 3. Προσομοίωση 4. Λογικά επιχειρήματα Περιορισμοί 1. Τεχνικοί 2. Επιχειρηματικοί 3. Άλλοι Παρεχόμενο Λογισμικό 1. ΕΛ/ΛΑΚ 2. ΕΛ/ΛΑΚ ελαστικής άδειας 3. Λογισμικό ως Υπηρεσία 4. Κλειστό Λογισμικό 5. Όχι Λογισμικό Εικόνα 2: Πτυχές κατάταξης ερευνητικών εργασιών αρχιτεκτονικής έξυπνων πόλεων 4. Αξιολόγηση: Κάθε ερευνητική εργασία χαρακτηρίζεται από το πόσο καλά αξιολογήθηκαν τα αποτελέσματα από τους συγγραφείς της εργασίας. Σε σχέση με αυτό το θέμα η καλύτερη πιθανή αξιολόγηση είναι αυτή της εφαρμογής σε πραγματική έξυπνη πόλη. Αμέσως μετά υπάρχει η αξιολόγηση - 6 -

17 με βάση κάποιο πρωτότυπο λογισμικό, η προσομοίωση αλλά και η λογική επιχειρηματολογία. 5. Περιορισμοί: Κάποιες ερευνητικές εργασίες σε σχέση με την αρχιτεκτονική, πέρα από τους ποιοτικούς ή λειτουργικούς στόχους μπορεί να αναφέρονται και σε τυχόν περιορισμούς. Αρκετά δημοφιλείς περιορισμοί είναι οι τεχνικοί (π.χ. πρέπει να χρησιμοποιηθεί για κάποιο λόγο μία συγκεκριμένη τεχνολογία). Άλλοι περιορισμοί είναι οι επιχειρηματικοί (π.χ. επιχειρηματικοί στόχοι) ή και άλλοι (π.χ. νομικοί). 6. Παρεχόμενο Λογισμικό: Τέλος ενδιαφέρον παρουσιάζει το αν μία ερευνητική εργασία συζητά ή οδηγεί στην δημιουργία κάποιου λογισμικού. Εδώ ενδιαφέρον παρουσιάζει το αν το λογισμικό που παρέχεται είναι Ελεύθερο Λογισμικό και Λογισμικό Ανοιχτού Κώδικα (ΕΛ/ΛΑΚ). Αν είναι ΕΛ/ΛΑΚ επίσης έχει ενδιαφέρον το αν παρέχεται με μία άδεια λογισμικού ελαστική ως προς την εμπορική εκμετάλλευση αυτού του λογισμικού. Επίσης μπορεί να υπάρχει ή να συζητείται κάποιο λογισμικό που παρέχεται ως υπηρεσία (Software As a Service) ή κάποιο κλειστό λογισμικό. Τέλος κάποιες εργασίες μπορεί να μην συζητάνε κανένα λογισμικό. 2.2 Ανάλυση εργασιών Για τους σκοπούς της κατάταξής μας κάναμε μία αρχική έρευνα για ερευνητικές εργασίες στον χώρο των αρχιτεκτονικών έξυπνων πόλεων σε βιβλιογραφικές βιβλιοθήκες. Στο «Παράρτημα 2: Εργασίες βιβλιογραφικής έρευνας», αναφέρονται αυτές οι πηγές που εντοπίσαμε μέσω των οποίων συμπληρώσαμε την κατάταξη σύμφωνα με τις πτυχές που αναφέρονται στην Εικόνα 2. Στην συνέχεια δίνουμε τα αποτελέσματα της ανάλυσης αυτών των εργασιών σε δύο πίνακες (Πίνακας 2 και Πίνακας 3) στους οποίους αναφέρονται στις στήλες οι διάφορες πτυχές και τα κριτήριά τους (βλ. Εικόνα 2) και στις στήλες οι αριθμοί των αντίστοιχων ερευνητικών εργασιών από το «Παράρτημα 2: Εργασίες βιβλιογραφικής έρευνας». Σε κάθε κελί εισάγουμε μία μονάδα αν η εργασία της γραμμής αυτής καλύπτει κατά κάποιο τρόπο την πτυχή της αντίστοιχης στήλης. Στο τέλος του κάθε πίνακα έχουμε υπολογίσει το άθροισμα και το ποσοστό μέσω του οποίου μπορούμε εύκολα να δούμε πόσες εργασίες αναφέρονται σε κάθε πτυχή και επομένως μπορούμε να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα τα οποία θα συζητήσουμε εν συντομία στην επόμενη ενότητα

18 Πίνακας 2: Βασικές υπηρεσίας και Ποιοτικές Ιδιότητες Βασικές Υπηρεσίες Ποιοτικές Ιδιότητες Αρ. Εργασ ίας Έξυπνη Οικονο μία Έξυπνη Κινητικό τητα Έξυπνο Περιβά λλον Έξυπν οι Άνθρω ποι Έξυπν η Διαβί ωση Έξυπνη Διακυβέρ νηση Απόδ οση Λειτουργ ική Συμβατό τητα Ευχρη στία Συμβατό τητα Ασφάλ εια Αξιοπι στία Φορητό τητα Συντηρησιμ ότητα

19

20

21 Σύνολ α Ποσοστ ό 9,88% 22,22% 34,57% 19,75% 59,26% 13,58% 38,27% 17,28% 32,10% 14,81% 16,05% 13,58% 6,17% 16,05% Αρ. Εργα σίας Πίνακας 3: Επίπεδο αρχιτεκτονικής, Μέθοδος Αξιολόγησης, Περιορισμοί, Παρεχόμενο Λογισμικό Επίπεδο Αρχιτεκτονικής Μέθοδος Αξιολόγησης Περιορισμοί Παρεχόμενο Λογισμικό ΕΛ/Λ Λογισ Λογική ΑΚ μικό Επιχειρ Έξυπν Προσ επιχει Επιχει ελαστ Ως Υποδο Εφαρμ ηματικ η Πρωτό ομοίω ρηματ ρηματι Κανέν ΕΛ/ΛΑ ική Υπηρε Κλει μής ογής ό Πόλη τυπο ση ολογία Τεχνικοί κοί Άλλοι ας Κ άδεια σία στό Καν ένα

22

23

24

25 Σύνο λα Ποσο στό 74,07% 53,09% 2,47% 12,35% 49,38% 24,69% 41,98% 51,85% 1,23% 4,94% 38,27% 8,64% 0,00% 34,57% 0,00% 56,79 %

26 2.3 Συμπεράσματα βιβλιογραφικής ανάλυσης Θα συζητήσουμε εδώ εν συντομία κάποια συμπεράσματα που βγαίνουν σε σχέση με την κάλυψη των διαφόρων σημαντικών πτυχών από την τρέχουσα βιβλιογραφική έρευνα. Σε σχέση με τις βασικές υπηρεσίες που μπορούν να παρέχονται σε μία έξυπνη πόλη η τρέχουσα εικόνα των ερευνητικών εργασιών απεικονίζεται στην Εικόνα 3. Σύμφωνα με αυτήν υπάρχει μια σημαντική προτίμηση των ερευνητών στην έξυπνη διαβίωση (59,26%), στο Έξυπνο Περιβάλλον (34,57%) αλλά και στην Έξυπνη Κινητικότητα (22.22%). Δεν υπάρχει αρκετή ερευνητική συνεισφορά σε τομείς όπως η Έξυπνη Διακυβέρνηση (13,58%) αλλά και η Έξυπνη Οικονομία (9,88%). Έξυπνη Διακυβέρνηση 13,58% Έξυπνη Διαβίωση 59,26% Έξυπνοι Άνθρωποι 19,75% Έξυπνο Περιβάλλον 34,57% Έξυπνη Κινητικότητα 22,22% Έξυπνη Οικονομία 9,88% 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% 70,00% Εικόνα 3: Ποσοστά ερευνητικής κάλυψης των βασικών υπηρεσιών έξυπνων πόλεων Σε σχέση με τις ποιοτικές ιδιότητες που απασχολούν τις ερευνητικές εργασίες διαπιστώσαμε τα όσα απεικονίζονται στην Εικόνα 4. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά φαίνεται πως απασχολούνται με την απόδοση (38,27%) και την ευχρηστία (32,10%) ενώ οι υπόλοιπες ποιοτικές ιδιότητες φαίνεται να έχουν σημαντικά μικρότερη κάλυψη

27 Συντηρησιμότητα 16,05% Φορητότητα 6,17% Αξιοπιστία Ασφάλεια Συμβατότητα 13,58% 16,05% 14,81% Ευχρηστία 32,10% Λειτουργική Συμβατότητα 17,28% Απόδοση 38,27% 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% Εικόνα 4: Ποσοστά ερευνητικής κάλυψης των ποιοτικών ιδιοτήτων Η κατάσταση σε ότι αφορά την ερευνητική κάλυψη για τα διαφορετικά αρχιτεκτονικά επίπεδα απεικονίζεται στην Εικόνα 5. Σύμφωνα με αυτήν το επίπεδο της υποδομής έχει λάβει την συντριπτική προσοχή της έρευνας έως τώρα σε ποσοστό 74,07%, ενώ αντίθετα το επιχειρηματικό επίπεδο φαίνεται να είναι σχεδόν ανύπαρκτο ερευνητικά με μόλις το 2,47% των εργασιών να ασχολούνται με αυτό. Επιχειρηματικό 2,47% Εφαρμογής 53,09% Υποδομής 74,07% 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% 70,00% 80,00% Εικόνα 5: Ποσοστά ερευνητικής κάλυψης των αρχιτεκτονικών επιπέδων

28 Σε ότι αφορά την μεθοδολογία αξιολόγησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων η κατάσταση απεικονίζεται στην Εικόνα 6. Είναι μάλλον ατυχές το ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό των εργασιών φαίνεται να χρησιμοποιεί πραγματικές έξυπνες πόλεις ως πλατφόρμα επαλήθευσης (ποσοστό 12,35%), ενώ ταυτόχρονα μια μεγάλη ομάδα εργασιών χρησιμοποιούν επίσης επιχειρηματολογία για την στήριξη κάποιων συμπερασμάτων τους (41,98%). Σε αρκετές περιπτώσεις η έρευνα υποστηρίχθηκε από πρωτότυπα λογισμικού (49,38%) και σε κάποιες από προσομοιώσεις (24,69%). Λογική επιχειρηματολογία 41,98% Προσομοίωση 24,69% Πρωτότυπο 49,38% Έξυπνη Πόλη 12,35% 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% Εικόνα 6: Ποσοστά ερευνητικής κάλυψης μεθοδολογίας αξιολόγησης αποτελεσμάτων Σε ότι αφορά τους διάφορους περιορισμούς που ελήφθησαν υπόψη η κατάσταση απεικονίζεται στην Εικόνα 7. Σύμφωνα με τα στοιχεία μας λοιπόν φαίνεται να υπάρχει μία σημαντική έμφαση σε τεχνικούς περιορισμούς (51,85%), κάτι που είναι αναμενόμενο. Αντίθετα, ιδιαίτερα σημαντικοί περιορισμοί για μία έξυπνη πόλη από πραγματιστική άποψη, όπως τυχόν επιχειρηματικοί ή άλλοι περιορισμοί (π.χ. νομικοί), φαίνεται να απασχολούν ελάχιστα τους ερευνητές

29 Κανένας 38,27% Άλλοι 4,94% Επιχειρηματικοί 1,23% Τεχνικοί 51,85% 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% Εικόνα 7: Ποσοστά ερευνητικής κάλυψης περιορισμών Τέλος, τα ποσοστά ερευνητικής κάλυψης σε ότι αφορά το λογισμικό το οποίο ενδεχομένως να αποτελεί και το αποτέλεσμα μιας ερευνητικής προσπάθειας, η κατάσταση απεικονίζεται στην Εικόνα 8. Σύμφωνα με την εικόνα αυτή, ένα σημαντικό ποσοστό ερευνητικών εργασιών δεν συζητά ή βασίζεται ή και παρέχει κάποιο λογισμικό. Στις περιπτώσεις που παρέχεται, αυτό παρέχεται με την μορφή υπηρεσίας κυρίως (34,57%). Δυστυχώς δεν υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις ανοιχτού λογισμικού που είναι αποτέλεσμα έρευνας (μόλις 8,64%), ενώ επίσης δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται να αναφέρει τα ερευνητικά του αποτελέσματα και ο ιδιωτικός τομέας μια και το κλειστό λογισμικό δεν αναφέρεται σε καμία ερευνητική εργασία. Κανένα 56,79% Κλειστό 0,00% Λογισμικό Ως Υπηρεσία 34,57% ΕΛ/ΛΑΚ ελαστική άδεια 0,00% ΕΛ/ΛΑΚ 8,64% 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% Εικόνα 8: Ποσοστά ερευνητικής κάλυψης τύπων λογισμικού

30 Ως συμπέρασμα αυτής της βιβλιογραφικής έρευνας θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τα εξής. Η τρέχουσα ερευνητική εικόνα ασχολείται κυρίως με την έξυπνη διαβίωση, την απόδοση και την ευχρηστία, με σαφή έμφαση σε θέματα υποδομών (π.χ. αισθητήρες). Δεν είναι ιδιαίτερα συνδεδεμένη με πραγματικές έξυπνες πόλεις ενώ την απασχολούν κυρίως τεχνικά θέματα. Τέλος δεν καταλήγει συχνά σε ανοιχτό λογισμικό. Αντιθέτως περιοχές έρευνας που θα πρέπει να προσεχθούν περισσότερο τα επόμενα χρόνια φαίνεται να είναι η έξυπνη οικονομία και διακυβέρνηση και όλες οι ποιοτικές ιδιότητες πέρα από την απόδοση και την ευχρηστία. Επίσης υπάρχει η ανάγκη για περισσότερη ερευνητική δουλειά στο θέμα της επιχειρηματικής άποψης των αρχιτεκτονικών για έξυπνες πόλεις, με καλύτερη σύνδεση της έρευνας με πραγματικές περιπτώσεις έξυπνων πόλεων. Τέλος θα πρέπει να τονιστεί η ανάγκη οι ερευνητικές προσπάθειες να καταλήγουν συχνότερα σε ανοιχτό λογισμικό, ιδιαίτερα με φιλικές για την επιχειρηματικότητα άδειες, προκειμένου να πυροδοτούν την ανάπτυξη και να εξυπηρετούν καλύτερα το κοινωνικό σύνολο

31 3 Ανάλυση Ερωτηματολογίου και Προτεινόμενη Αρχιτεκτονική Στο Παραδοτέο 2.2: «Ερωτηματολόγιο προς Υπευθύνους Ψηφιακών Πόλεων» [14] σχηματίσαμε ένα ερωτηματολόγιο το οποίο περιείχε ερωτήσεις σχετικές με την αρχιτεκτονική των έξυπνων πόλεων και εντοπίσαμε έναν ικανό αριθμό ενδιαφερομένων γι αυτό το θέμα. Στην συνέχεια αποστείλαμε επιστολές αυτού του online ερωτηματολογίου και συλλέξαμε τις απαντήσεις. Σ αυτή την ενότητα θα προχωρήσουμε στην ανάλυση αυτών των απαντήσεων με στόχο την εξαγωγή απαιτήσεων για την αρχιτεκτονική των έξυπνων πόλεων. Τα πλήρη αποτελέσματα αυτού του ερωτηματολογίου παρουσιάζονται στο «Παράρτημα 1: Ερωτηματολόγιο και Απαντήσεις». Στην ενότητα αυτή ο στόχος μας είναι να χρησιμοποιήσετε να χρησιμοποιήσουμε τις απαντήσεις του ερωτηματολογίου για να εξαγάγουμε απαιτήσεις και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις απαιτήσεις ως βάση για επιχειρηματικές αρχιτεκτονικές για έξυπνες πόλεις. Αυτό το κάνουμε συσχετίζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας με τις λειτουργικές και ποιοτικές κατηγορίες/υπο-κατηγορίες του προτύπου ποιότητας ISO προκειμένου να βγάλουμε χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με τη υψηλού επιπέδου οργάνωση μιας έξυπνης πόλης με βάση κατάλληλη αρχιτεκτονικά πρότυπα. Στη συνέχεια, χρησιμοποιούμε αυτά τα πρότυπα για να προτείνουμε ένα εννοιολογικό αρχιτεκτονικό πλαίσιο για έξυπνες πόλεις. Το πλαίσιο αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως σημείο εκκίνησης για πραγματικά έργα έξυπνων πόλεων. 3.1 Εισαγωγή Διάφοροι ορισμοί έχουν δοθεί για την έξυπνη πόλη. Ένας αντιπροσωπευτικός ορισμός είναι ο ακόλουθος [10]: Πιστεύουμε ότι μια πόλη είναι έξυπνη όταν οι επενδύσεις σε ανθρώπινο και κοινωνικό κεφάλαιο, καθώς και οι παραδοσιακές (μεταφορές) και σύγχρονες υποδομές επικοινωνίας (ΤΠΕ) παρακινούν την βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και μια υψηλή ποιότητα ζωής, με μια συνετή διαχείριση των φυσικών πόρων, μέσω της συμμετοχικής διακυβέρνησης. Σύμφωνα με τον ορισμό αυτό μια έξυπνη πόλη σε γενικές γραμμές περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές πτυχές. Αυτές τις πτυχές τονίζουν επίσης και άλλοι ορισμοί για τις έξυπνες πόλεις, όπως αυτός του European Smart Cities project στο [15] στον οποίο και βασίζεται ο ορισμός στο [10]. Το European Smart Cities project 15 ορίζει μια έξυπνη πόλη ως πόλη "με καλές επιδόσεις σε 6 χαρακτηριστικά, που βασίζεται σε έναν «έξυπνο» συνδυασμό

32 από δραστηριότητες ανεξάρτητων και ενημερωμένων πολιτών". Αυτά τα 6 χαρακτηριστικά είναι: έξυπνη οικονομία, έξυπνη κινητικότητα, έξυπνο περιβάλλον, έξυπνοι άνθρωποι, έξυπνη διαβίωση και έξυπνη διακυβέρνηση. Επιπλέον, τα 6 αυτά χαρακτηριστικά υποδιαιρούνται σταθμισμένα σε παράγοντες που με τη σειρά τους ποσοτικοποιούνται με χρήση δεικτών. Λόγω της ποικιλομορφίας των εφαρμογών για τις έξυπνες πόλεις 5 είναι μάλλον δύσκολο να δημιουργήσει κανείς μια αρχιτεκτονική λογισμικού που περιλαμβάνει όλες τις πτυχές και τις ενοποιεί σε ένα κοινό πλαίσιο. Ωστόσο χωρίς μια προσεκτικά δομημένη αρχιτεκτονική λογισμικού και τις αντίστοιχες ανθρώπινες διαδικασίες που την υποστηρίζουν, δεν είναι δυνατό να χειριστεί κανείς την πολυπλοκότητα ενός προγράμματος για μια έξυπνη πόλη. Στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου EADIC πραγματοποιήσαμε μία έρευνα για έξυπνες πόλεις με βάση ερωτηματολόγια. Ο σκοπός της έρευνας ήταν να επικοινωνήσουμε με εμπειρογνώμονες από πραγματικές έξυπνες πόλεις σε όλο τον κόσμο και να πάρουμε από αυτούς σημαντικές πληροφορίες έτσι ώστε στη συνέχεια να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις πληροφορίες για συμπεράσματα όσον αφορά την αρχιτεκτονική λογισμικού μια έξυπνη της πόλης. Λόγω του μεγέθους και της πολυπλοκότητας του έργου μια έξυπνης πόλης 7 η ανατροφοδότηση των εμπειρογνωμόνων είναι απαραίτητη για ένα χρήσιμο σύνολο αρχιτεκτονικών απαιτήσεων. Στην επόμενη ενότητα σας παρουσιάζουμε τις λεπτομέρειες της έρευνας: τις λεπτομέρειες κατασκευής, τους συμμετέχοντες καθώς και το ερωτηματολόγιο και τα επιτευχθέντα αποτελέσματα. Κατόπιν χρησιμοποιούμε τα αποτελέσματα της έρευνας για να αντλήσουμε λειτουργικές και ποιοτικές απαιτήσεις. Ιδιαίτερα για τις ποιοτικές απαιτήσεις χρησιμοποιούμε την ταξινόμηση του προτύπου ποιότητας ISO Με βάση αυτές τις απαιτήσεις θα προχωρήσουμε στην επόμενη ενότητα, στην επιλογή των κατάλληλων αρχιτεκτονικών προτύπων και θα προτείνουμε ένα πλαίσιο εννοιολογικής αρχιτεκτονικής για εφαρμογή σε έξυπνες πόλεις, το οποίο βασίζεται σε αυτά τα πρότυπα. Τέλος στην επόμενη ενότητα, συζητάμε σχετικές εργασίες και στο στην τελευταία ενότητα του κεφαλαίου παρουσιάζουμε εν συντομία ορισμένες μελλοντικές ερευνητικές κατευθύνσεις και συμπεράσματα

33 3.2 Λεπτομέρειες της Έρευνας Κατασκευή του ερωτηματολογίου και συμμετέχοντες Μια αρκετά συνηθισμένη μέθοδος, που συνήθως χρησιμοποιείται για ερευνητικούς σκοπούς, είναι η ανάπτυξη μιας έρευνας με βάση ερωτηματολόγια, με στόχο την άμεση συλλογή των αναγκαίων πληροφοριών. Τέτοιες έρευνες μπορούν να κωδικοποιήσουν τη στάση διευθυντών σε σχέση με συγκεκριμένα θέματα, να εξάγουν γνώση σχετικά με τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται ώστε να αναπτυχθεί ένα προϊόν ή μια υπηρεσία και να βοηθήσουν στη κατανόηση και στην αξιολόγηση των προσδοκιών. Μέχρι τώρα έχουν υπάρξει διάφορες μελέτες για το πώς θα πρέπει να υλοποιηθεί ένα κατάλληλο ερωτηματολόγιο, έτσι ώστε η εξαγωγή των απαραίτητων γνώσεων να είναι εφικτή [24, 28, 1]. Στην περίπτωσή μας, κρίθηκε αναγκαία η χρήση μιας έρευνας για την ανάκτηση των επιθυμητών πληροφοριών ώστε να κατανοήσουμε τις σημαντικές αρχιτεκτονικές απαιτήσεις καθώς και τους παράγοντες βιωσιμότητας των «έξυπνων πόλεων». Η κατασκευή της έρευνας έγινε με βάση το πλαίσιο Zachman [26], που παρέχει έναν τυπικό και ιδιαίτερα δομημένο τρόπο του προσδιορισμού μιας επιχείρησης. Αποτελείται από ένα δισδιάστατο πίνακα, όπου οι γραμμές αντιπροσωπεύουν τις απόψεις των βασικών ρόλων στη διαδικασία ανάπτυξης του συστήματος, ενώ οι στήλες αντιπροσωπεύουν διαφορετικές πτυχές της διαδικασίας με την παροχή των έξι βασικών ερωτημάτων: "Τι", "Πως", "Πού", "Ποιος", "Πότε" και "Γιατί". H έρευνά μας αποτελείται από πέντε γενικές ομάδες ερωτήσεων: «ερωτήσεις σχετικές με την αρχιτεκτονική», «πηγές δεδομένων», «διοίκηση οργάνωση και χρηματοδότηση έξυπνων πόλεων», «διαχείριση κρίσιμων θεμάτων/ορόσημα έξυπνης πόλης» και «διαχείριση έργου έξυπνης πόλης, αποστολή και στόχοι», όπου κάθε μία αντιστοιχεί σε μία από τις ακόλουθες ερωτήσεις-κλειδιά: «Πώς», «Τι», «Που», «Πότε», και «Γιατί», αντίστοιχα. Στις ακόλουθες παραγράφους, παρέχουμε μια σύντομη περιγραφή των ερωτήσεων που περιείχαν οι πέντε προαναφερόμενες γενικές κατηγορίες και το πώς σχετίζονται αυτά τα ερωτήματα με το πλαίσιο Zachman. Η πρώτη ομάδα αποτελείται από ερωτήσεις που σχετίζονται με τις παρεχόμενες υπηρεσίες σε μια έξυπνη πόλη, επιχειρηματικές υπηρεσίες, όπως η υγειονομική περίθαλψη, εκπαίδευση, καθώς και ερωτήσεις που σχετίζονται με την υποδομή, όπως αισθητήρες, έξυπνα ενεργειακά δίκτυα, κεραίες, κλπ. Γενικά περιλαμβάνει ερωτήσεις που σχετίζονται με τις δραστηριότητες που πραγματοποιούνται μέσα στην έξυπνη

34 πόλη. Η επόμενη ομάδα ερωτήσεων προσπαθεί να αναγνωρίσει τον τρόπο με τον οποίο συλλέγονται τα δεδομένα, καθώς καθώς και το πώς εξασφαλίζεται η ασφάλεια και η διαχείρισή τους. Κυρίως προσπαθούμε να καταλάβουμε τον τρόπο που υπάρχουσες έξυπνες πόλεις συλλέγουν δεδομένα, ξεκινώντας με πιο γενικές ερωτήσεις, όπως πως γίνεται η συλλογή και η διαχείριση των δεδομένων, και συνεχίζοντας με πιο συγκεκριμένες και τυπικές ερωτήσεις για τα δεδομένα που σχετίζονται κυρίως με την ασφάλεια. Οι επόμενες τρεις ομάδες ερωτήσεων σχετίζονται με την διαχείριση μιας έξυπνης πόλης. Η πρώτη προσπαθεί να αναγνωρίσει τα βασικά πρόσωπα που εμπλέκονται στην ανάπτυξη (χρηματοδότηση έργου), διοίκηση και συντήρηση της έξυπνης πόλης. Στην επόμενη ομάδα ερωτήσεων, ο στόχος είναι η κατανόηση της επίδρασης του χρόνου στην έξυπνη πόλη και πιο συγκεκριμένα του επιχειρηματικού κύκλου και των κρίσιμων συμβάντων του. Για παράδειγμα, οι ερωτήσεις που σχετίζονται με τον χρονοπρογραμματισμό των αξιολογήσεων και της συντήρησης των παρεχόμενων υπηρεσιών, προσπαθούν να αξιολογήσουν σε πιο στάδιο του επιχειρηματικού κύκλου εντοπίζεται αυτή τη χρονική στιγμή η εξέλιξη της έξυπνης πόλης. Τέλος, με την τελευταία ομάδα ερωτήσεων προσπαθούμε να κατανοήσουμε του επιχειρηματικούς στόχους και τις στρατηγικές και το πώς αυτοί οι στόχοι μεταφράζονται σε συγκεκριμένους κανόνες και περιορισμούς. Γενικά, η κατασκευή του ερωτηματολογίου βασίζεται στο πλαίσιο του Zachman και προσπαθεί να περιγράψει την έννοια της έξυπνης πόλης στο σύνολό της, ξεκινώντας με ερωτήσεις που συσχετίζονται με το σημείο εκκίνησης της έξυπνης πόλης, συνεχίζοντας με την ανάλυση της τρέχουσας κατάστασης και τελειώνοντας με την εκτίμηση του μέλλοντος της έξυπνης πόλης. Οι επιλεγμένοι ειδικοί που συμμετείχαν στην έρευνα είναι μηχανικοί πραγματικών έξυπνων πόλεων σε όλο τον κόσμο και επομένως έχουν το απαραίτητο υπόβαθρο και την απαιτούμενη εμπειρία στο θέμα αυτό. Επιπλέον το πραγματικό ενδιαφέρον τους στο θέμα των έξυπνων πόλεων, τους παρακινεί στην συμμετοχή τους στην έρευνα γιατί ενδιαφέρονται για τα αποτελέσματά της. Συνολικά συμμετείχαν 18 ειδικοί και ήταν μηχανικοί από τις ακόλουθες πόλεις: Digital City of Trikala (Greece), Den Haag (The Netherlands), Amsterdam (The Netherlands), Brisbane (Australia), Waterfront Toronto (Canada), Turin (Italy), Thermi (Greece), Thessaloniki (Greece), Heraklion (Greece), Zurich (Switzerland), Geneva MAN (Switzerland), smart city of Melbourne

35 (Australia), green city of Queensland (Australia), green city of Roland Victoria (Australia), smart city of Brisbane (Australia). Σχετικά με το εκπαιδευτικό υπόβαθρο των συμμετεχόντων ειδικών, 11 είχαν διδακτορικό, 5 είχαν μεταπτυχιακό και 2 είχαν πτυχίο. Η έρευνα διεξάχθηκε τον Ιούνιο/Ιούλιο του Ερωτήσεις της έρευνας και αποτελέσματα Το ερωτηματολόγιο περιείχε 34 ερωτήσεις, συμπεριλαμβανομένων και 3 ερωτήσεων για τα δημογραφικά χαρακτηριστικά. Όπως αναφέραμε στην προηγούμενη ενότητα, το ερωτηματολόγιο χωρίζεται σε πέντε γενικές κατηγορίες. Σ αυτή την ενότητα θα δώσουμε μια πιο λεπτομερή ανάλυση των κατηγοριών, των ερωτήσεών τους και των αποτελεσμάτων που είχαμε. Οι ερωτήσεις επιλέχθηκαν προσεκτικά ώστε να εξαγάγουμε την απαιτούμενη πληροφορία σε σχέση με την αρχιτεκτονική των υπό εξέταση έξυπνων πόλεων και των παρεχόμενων υπηρεσιών τους. Στις περισσότερες ερωτήσεις ήταν δυνατό να υπάρξουν περισσότερες από μία απαντήσεις και επομένως τα ποσοστά δεν αθροίζονται πάντα στο 100%. Επίσης προσέξτε πως για συντομία σε κάποιες περιπτώσεις παρουσιάζουμε μόνο τις πιο δημοφιλείς απαντήσεις, όταν οι υπόλοιπες απαντήσεις δεν επηρεάζουν το αποτέλεσμα. Η πρώτη ομάδα ερωτήσεων, με τον τίτλο «ερωτήσεις σχετικές με την αρχιτεκτονική», περιέχει δύο ερωτήσεις, και πιο συγκεκριμένα «Παρεχόμενες Υπηρεσίες» και «Εγκατεστημένη Υποδομή». Στην πρώτη περίπτωση οι πιο δημοφιλείς υπηρεσίες στις έξυπνες πόλεις είναι οι περιβαλλοντικές και οι επικοινωνιακές υπηρεσίες με 67% και 56%, αντίστοιχα (Πίνακας 4). Πίνακας 4: Παρεχόμενες Υπηρεσίες Παρεχόμενες Υπηρεσίες Σύνολο Ποσοστό Περιβαλλοντικές 12 67% Επικοινωνιακές 10 56% Ηλεκτρονικής διακυβέρνησης 9 50% Έξυπνης μεταφοράς 9 50% Επιχειρηματικές 7 39% Εκπαίδευσης 5 28% Ασφάλειας 4 22% Φροντίδας υγείας 4 22% Υπηρεσίες για την υποκίνηση των πολιτών 1 6%

36 Υπηρεσίες με βάση την τοποθεσία (location) 1 6% Τίποτα από τα παραπάνω 0 0% Σχετικά με την δεύτερη ερώτηση, σύμφωνα με τις απαντήσεις η πιο δημοφιλής υποδομή είναι ενσύρματες ή ασύρματες δικτυακές υποδομές με 67% και 61%, αντίστοιχα (Πίνακας 5). Πίνακας 5: Εγκατεστημένες Υποδομές Εγκατεστημένες υποδομές Σύνολο Ποσοστό Ενσύρματο δίκτυο 12 67% Ασύρματο δίκτυο 11 61% Έξυπνα ενεργειακά δίκτυα 8 44% Έξυπνη μεταφορά 7 39% Συστήματα παραγωγής ενέργειας 6 33% Κεραίες 5 28% Στατικοί αισθητήρες 5 28% Συστήματα φυσικής πληροφόρησης 4 22% Κινητοί αισθητήρες 4 22% Έξυπνα κτίρια 4 22% Ανακύκλωση/διαχείριση αποβλήτων 4 22% Εικονικές μηχανές 3 17% Κεντρικό δωμάτιο ελέγχου 2 11% Μητροπολιτικό δίκτυο 1 6% Μετρητές ενέργειας 1 6% Τίποτε από τα παραπάνω 1 6% Ενοικιασμένη δικτυακή υποδομή 0 0% Η δεύτερη ομάδα ερωτήσεων, με τον τίτλο «πηγές δεδομένων», προσπαθεί αρχικά να εντοπίσει τον τρόπο με τον οποίο συλλέγονται τα δεδομένα και στη συνέχεια προσπαθεί να αναγνωρίσει το επίπεδο της ασφάλειας που υπάρχει για την προστασία των δεδομένων αυτών. Η πρώτη ερώτηση σχετίζεται με την «Συλλογή και αποθήκευση δεδομένων»: 72% των έξυπνων πόλεων έχουν απευθείας συλλογή δεδομένων, ενώ 33% έμμεση συλλογή δεδομένων. Σχετικά με την αποθήκευση των δεδομένων, 44% χρησιμοποιούν τοπικές υποδομές δεδομένων, ενώ 22%

37 χρησιμοποιούν εξωτερικές υποδομές δεδομένων, όπως η αποθήκευση στο νέφος (cloud storage) (Πίνακας 6) Πίνακας 6: Συλλογή και Αποθήκευση Δεδομένων Συλλογή και Αποθήκευση Δεδομένων Σύνολο Ποσοστό Απευθείας συλλογή δεδομένων 13 72% Τοπική αποθήκευση δεδομένων 8 44% Έμμεση συλλογή δεδομένων 6 33% Εξωτερική αποθήκευση (π.χ. cloud) 4 22% Επιπροσθέτως, θέσαμε τρεις ερωτήσεις σε σχέση με το επίπεδο πρόσβασης στα διαθέσιμα δεδομένα από το προσωπικό διαχείρισης της έξυπνης πόλης (Πίνακας 7), το προσωπικό των εμπλεκομένων φορέων με την έξυπνη πόλη (Πίνακας 8) και τους τελικούς χρήστες της έξυπνης πόλης (Πίνακας 9). Πίνακας 7: Επίπεδο πρόσβασης του προσωπικού διαχείρισης της πόλης Επίπεδο πρόσβασης του προσωπικού διαχείρισης της πόλης Σύνολο Ποσοστό Πρόσβαση με βάση τον ρόλο 7 39% Εξαρτάται από το έργο 4 22% Περισσότερες κατηγορίες παραλήφθηκαν για συντομία Πίνακας 8: Επίπεδο πρόσβασης των εμπλεκομένων φορέων Επίπεδο πρόσβασης των Σύνολο Ποσοστό εμπλεκομένων φορέων Εξαρτάται από το έργο 12 60% Καμία 3 17% Δεν απαντώ 3 17% Πλήρης 1 6% Πίνακας 9: Επίπεδο πρόσβασης τελικών χρηστών Επίπεδο πρόσβασης τελικών χρηστών Σύνολο Ποσοστό Πρόσβαση σε συγκεκριμένα δεδομένα 6 33% Εξαρτάται από το έργο 5 28% Περισσότερες κατηγορίες παραλήφθηκαν για συντομία

38 Ι Σχετικά με την ιδιοκτησία των δεδομένων, σε γενικές γραμμές η δημοτική αρχή και ο οργανισμός του έργου με 50% και 39% αντίστοιχα, είναι υπεύθυνοι για την διαχείριση των δεδομένων. Σε πολλές περιπτώσεις τα δεδομένα είναι από κοινού ιδιοκτησία περισσοτέρων από ενός οργανισμών (Πίνακας 10). 1 Πίνακας 10: : Ιδιοκτησία δεδομένων Ιδιοκτησία δεδομένων Σύνολο Ποσοστό Δημοτική αρχή 9 50% Οργανισμός του Έργου 7 39% Διάφοροιι φορείς 5 28% Ανεξάρτητοι εταίροιι 4 22% Πολίτες 2 11% Δεν απαντών 2 11% Ελεύθερη πρόσβαση στα 1 6% δεδομένα Τέλος, ένα εντυπωσιακό στοιχείο αφορά το ότι το 78% των έξυπνων πόλεων δεν κάνουν χρήση κρυπτογράφησης των δεδομένων, που δεν συνάδει σ με την ανάγκη για την ιδιωτικότητα των δεδομένων και την εξασφάλιση της ανωνυμίας. Εικόνα 9: Κρυπτογράφηση Δεδομένων Το υπόλοιπο 22%, υποστήριξε πωςς συνήθωση η κρυπτογράφηση των δεδομένων βασίζεται στο λογισμικό που χρησιμοποιείται και εξαρτάται από τα δεδομένα (5,5% και 11%, αντίστοιχα). Το υπόλοιπο 5,5% δεν έδωσε λεπτομέρειες για την μεθοδολογία κρυπτογράφησης που εφαρμόζεται (). Πίνακας 11: Μεθοδολογία Κρυπτογράφησης (αν εφαρμόζεται κρυπτογράφηση)

39 Μεθοδολογία Κρυπτογράφησης (αν Σύνολο Ποσοστό εφαρμόζεται κρυπτογράφηση) Εξαρτάται από τα δεδομένα 2 11% Εξαρτάται από το λογισμικό 1 5.5% Δεν απαντώ 1 5.5% Σχετικά με την ομάδα ερωτήσεων για την «Διοίκηση οργάνωση και χρηματοδότηση έξυπνων πόλεων», ο στόχος ήταν η αναγνώριση κάποιων κρίσιμων οικονομικών, διαχειριστικών και προωθητικών θεμάτων, όπως η διαδικασία που ακολουθείται μια και αυτήν είναι σημαντική για την βιωσιμότητα των έξυπνων πόλεων. Ο στόχος της πρώτης ερώτηση στην κατηγορία αυτή είχε σχέση με την αναγνώριση των βασικών συντελεστών που εμπλέκονται στην καλή απόδοση των υπηρεσιών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα σε όλες τις έξυπνες πόλεις, εμπλέκονται οι δήμοι, αλλά επίσης και οι υπηρεσίες τοπικών μεταφορών σε ποσοστό 50%, καθώς και διάφοροι άλλοι φορείς (). Φυσικά στις περισσότερες έξυπνες πόλεις, εμπλέκονται περισσότεροι του ενός φορείς στην παρακολούθηση της απόδοσης των παρεχομένων υπηρεσιών. Πίνακας 12: Εμπλεκόμενοι φορείς στην διασφάλιση απόδοσης των υπηρεσιών Ποιοι εμπλέκονται στην μέτρηση της απόδοσης Σύνολο Ποσοστό των υπηρεσιών; Δήμος % Τοπικές μεταφορές 9 50% Τοπικές ΜμΕ 7 39% ΜΚΟ 6 33% Πάροχοι τηλεπικοινωνιών 5 28% Πανεπιστήμιο 5 28% Κράτος 3 17% Κεντρική κυβέρνηση 3 17% Τοπικά νοσοκομεία 3 17% Οι επόμενες τέσσερις ερωτήσεις σχετίζονται με την χρηματοδότηση, που είναι ένα από τα πιο σημαντικά θέματα στην ανάπτυξη μιας καλά-κατασκευασμένης και βιώσιμης έξυπνης πόλης. Οι σχετικές ερωτήσεις είναι οι ακόλουθες: «Ποιος

40 χρηματοδοτεί το έργο;», «Από πού προέρχονται τα χρήματα;», «Ποιος εκμεταλλεύεται τις υπηρεσίες;», και τέλος «Ποιος συλλέγει τα εισοδήματα;». Στην πρώτη ερώτηση (Πίνακας 13) συνήθως ο δημόσιος τομέας με 44% ή ο δημόσιος τομέας μαζί με τον ιδιωτικό τομέα είναι σε ποσοστό 56%, είναι υπεύθυνοι για την χρηματοδότηση του έργου. Πίνακας 13: Ποιος χρηματοδοτεί το έργο; Ποιος χρηματοδοτεί το Σύνολο Ποσοστό έργο; Δημόσιος και Ιδιωτικός 10 56% τομέας Δημόσιος τομέας 8 44% Συνήθως τα χρήματα προέρχονται από την κυβέρνηση και/ή ιδιωτικά κεφάλαια σε ποσοστό 50%, αντίστοιχα, καθώς και την ΕΕ σε ποσοστό 39% για τις χώρες της ΕΕ που συμμετείχαν στην έρευνα (Πίνακας 14). Πίνακας 14: Πηγές χρηματοδότησης Από πού προέρχονται τα Σύνολο Ποσοστό χρήματα; Κυβέρνηση 9 50% Ιδιωτικά κεφάλαια 9 50% ΕΕ 7 39% Παροχείς υπηρεσιών 5 28% Σχετικά με την προώθηση των υπηρεσιών, αυτή γίνεται ως συνεργασία δημόσιων οργανισμών με τον δήμο και ιδιωτικές επιχειρήσεις στις περισσότερες περιπτώσεις (Πίνακας 15). Πίνακας 15: Προώθηση των υπηρεσιών Ποιος είναι υπεύθυνος για την προώθηση των υπηρεσιών Σύνολο Ποσοστό (marketing) Δημόσιοι οργανισμοί 12 67% Δήμος 12 67% Ιδιωτικές επιχειρήσεις 10 56% Περισσότερες κατηγορίες παραλήφθηκαν για συντομία

41 Σε σχέση με την εμπορευματοποίηση των υπηρεσιών, το 44% δεν ήταν βέβαιοι σε σχέση με τον μηχανισμοί που ακολουθούνταν γι αυτή την διαδικασία, ενώ το 17% των συμμετεχόντων απάντησαν πως οι υπηρεσίες παρέχονταν ελεύθερα ή πωλούνταν από ιδιωτικές επιχειρήσεις (Πίνακας 16). Πίνακας 16: Εμπορευματοποίηση υπηρεσιών Ποιος εκμεταλλεύεται τις Σύνολο Ποσοστό υπηρεσίες; Αβέβαιοι 8 44% Οι υπηρεσίες παρέχονται ελεύθερα 3 17% Ιδιωτικές επιχειρήσεις 3 17% Περισσότερες κατηγορίες παραλήφθηκαν για συντομία Σε ότι αφορά την συλλογή των εισοδημάτων που προέρχονται από την εκμετάλλευση των υπηρεσιών, οι απαντήσεις που δόθηκαν είναι πως ο δήμος είναι υπεύθυνος γι αυτή την διαδικασία, πως οι υπηρεσίες παρέχονται ελεύθερα και πως διάφοροι φορείς εμπλέκονται στη διαδικασία αυτή σε ποσοστό 22% και για τις τρεις αυτές απαντήσεις (Πίνακας 17). Πίνακας 17: Συλλογή εισοδημάτων Ποιος συλλέγει τα Σύνολο Ποσοστό εισοδήματα; Δήμος 4 22% Οι υπηρεσίες παρέχονται 4 22% ελεύθερα Διάφοροι φορείς 4 22% Περισσότερες κατηγορίες παραλήφθηκαν για συντομία Σχετικά με την διαχείριση των υπηρεσιών αναφέρθηκε πως στο 72% των περιπτώσεων ο δήμος είχε αυτή την ευθύνη, ενώ στο 67% εμπλέκονταν και ο οργανισμός του έργου (Πίνακας 18). Πίνακας 18: Διαχείριση Υπηρεσιών Ποιος διαχειρίζεται τις υπηρεσίες; Σύνολο Ποσοστό Δήμος 13 72% Οργανισμός του έργου 12 67%

42 Η επόμενη ομάδα ερωτήσεων «διαχείριση κρίσιμων θεμάτων/ορόσημα έξυπνης πόλης» προσπαθεί να εντοπίσει την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών με βάση τις αξιολογήσεις που διεξάγονται κατά την λειτουργία της έξυπνης πόλης. Αρχικά, οι συμμετέχοντες ερωτήθηκαν για τα βασικά πρόσωπα ή τους οργανισμούς (δημόσιους ή ιδιωτικούς) που είχαν την ιδέα για την εκκίνηση του έργου της έξυπνης πόλης. Στο 44% των περιπτώσεων ο δήμος ήταν υπεύθυνος για την έναρξη του έργου, ενώ στο 28% των περιπτώσεων μια ερευνητική ομάδα έπαιξε αυτό το ρόλο (Πίνακας 19). Πίνακας 19: Υποκινητές Ποιος ξεκίνησε το έργο; Σύνολο Ποσοστό Δήμος 8 44% Ερευνητική ομάδα 5 28% Περισσότερες κατηγορίες παραλήφθηκαν για συντομία Σχετικά με τους βασικούς φορείς που εμπλέκονται στην παρακολούθηση των υπηρεσιών, συνήθως ο δήμος έχει αυτό το ρόλο σε ποσοστό 67%, ακολουθούμενος από «διάφορους φορείς» σε ποσοστό 28% και τους εταίρους του έργου σε ποσοστό 22% (Πίνακας 20). Πίνακας 20: Παρακολούθηση υπηρεσιών Ποιος είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση Σύνολο Ποσοστό των υπηρεσιών; Δήμος 12 67% Διάφοροι φορείς 5 28% Εταίροι του έργου 4 22% Είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό το γεγονός πως στο 62% των έξυπνων πόλεων γίνονται αξιολογήσεις, ενώ στο 56% των περιπτώσεων οι αξιολογήσεις αυτές γίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Στην Εικόνα 10 μπορούμε να δούμε την συχνότητα διενέργειας των αξιολογήσεων

43 Ι Εικόνα 10: Συχνότητα διενέργειας αξιολογήσεων Τέλος, οι διαχειριστές των έξυπνων πόλεων ερωτήθηκαν για την συχνότητα με την οποία συντηρούνται οι υποδομές των υπηρεσιών. Το 50% τωνν ερωτηθέντων απάντησαν ότι δεν ήταν σίγουροι για τη συχνότητα αυτής της διαδικασίας, ενώ το υπόλοιπο 50% απάντησε πως αυτή η διαδικασία λαμβάνει χώρα διαρκώς, σπάνια, ετησίως ή ανάλογα με τις προδιαγραφές του έργου (Πίνακας 21). Πίνακας 21: Συντήρηση υπηρεσιών Πόσο συχνά διενεργείτα αι η συντήρηση Σύνολο των υπηρεσιών ή των υποδομών τους; Δεν γνωρίζω 9 Συνεχώς (πιο συχνά απόό μία φορά το 3 χρόνο) Σπάνια (λιγότερο από μία φορά το χρόνο) 3 Ετησίως 2 Ανάλογα με τις προδιαγραφές του έργου 1 Ποσοστό 50% % 17% % 17% % 11% % 5% Η τελευταία κατηγορία ερωτήσεων, «διαχείρισηη έργου έξυπνης πόλης, αποστολή και στόχοι», επιχειρεί να εντοπίσει τους λόγους που οδήγησαν στην ανάπτυξη της έξυπνης πόλης και το αν το έργο αναπτύχθηκε σύμφωνα με κάποια πρότυπα, όπως η εφαρμογή επιχειρηματικών σχεδίων ή σχεδίων έργου. Η ύπαρξη ενός καλά δομημένου επιχειρηματικού σχεδίου καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την βιωσιμότητα του έργου της έξυπνης πόλης. Μόνο στοο 56% των περιπτώσεων ακολουθήθηκε κάποιο επιχειρηματικό σχέδιο σύμφωνα με τις απαντήσεις των ερωτηθέντων, ενώ στο 44% δεν υπάρχει κάτι ανάλογο. Αυτό το ποσοστό κρίνεται ιδιαίτερα χαμηλό για ένα τόσο σημαντικό έργο

44 Τέλος, στην ερώτηση «Ποιοι είναι οι πιθανοί επιχειρηματικοί στόχοι;» οι κυρίαρχες απαντήσεις (σε ποσοστό 33% η καθεμία) ήταν: ενθάρρυνση της καινοτομίας, εξοικονόμηση πόρων και διάφοροι άλλοι στόχοι (π.χ. βελτίωση της εξωστρέφειας της πόλης κ.α. ). Πίνακας 22: Πιθανοί επιχειρηματικοί στόχοι Πιθανοί επιχειρηματικοί στόχοι Σύνολο Ποσοστό Ενθάρρυνση καινοτομίας 6 33% Εξοικονόμηση πόρων 6 33% Βελτίωση της εξωστρέφειας της πόλης 4 22% Περισσότερες κατηγορίες παραλήφθηκαν για συντομία Η εσωτερική οργανωτική δομή στις περισσότερες περιπτώσεις (61%) δεν υφίσταται (Πίνακας 23). Πίνακας 23: Εσωτερική Οργανωτική Δομή Εσωτερική Οργανωτική Δομή Σύνολο Ποσοστό Δεν υφίσταται 11 61% SOE (State-Owned Enterprise) 5 28% Ξεχωριστός οργανισμός 3 17% Στις περιπτώσεις που υπάρχει κάποιο εσωτερικό οργανωτικό πλαίσιο, αυτό βασίζεται σε κανόνες και οδηγούς (Πίνακας 24). Πίνακας 24: Εσωτερικό Οργανωτικό Πλαίσιο Εσωτερικό Οργανωτικό Πλαίσιο Σύνολο Ποσοστό Κανόνες 10 56% Οδηγοί 9 50% Διεθνή πρότυπα 7 39% Πρότυπα 3 17% Μία τελευταία ενότητα ερωτήσεων είχε ως θέμα τις αρχικά παρεχόμενες υπηρεσίες (Πίνακας 25) και την εξέλιξη των παρεχόμενων υπηρεσιών: αν και ποιες υπηρεσίες προστέθηκαν (Πίνακας 26) ή ποιες από τις αρχικά παρεχόμενες υπηρεσίες καταργήθηκαν (Πίνακας 27)

45 Πίνακας 25: Αρχικά Παρεχόμενες Υπηρεσίες Ποιες ήταν οι αρχικά παρεχόμενες Total Percentage υπηρεσίες σας; Διάφορες 8 44% Έξυπνες μεταφορές 4 22% Διάλογοι μέσω διαδικτύου 4 22% Έλεγχος εκπομπών καυσαερίων 3 17% Metro wi-fi 2 11% e-parking 2 11% E-Government 2 11% Online βιβλιοθήκες 1 6% Υπηρεσίες παροχής υγείας 1 6% Αγορές 1 6% Εικονικοί οδηγοί πόλης 1 6% Δεν απαντώ 1 6% Πίνακας 26: Υπηρεσίες που προστέθηκαν Προστέθηκαν υπηρεσίες και ποιες; Σύνολο Ποσοστό Παρά πολλές για να αναφερθούν ξεχωριστά η καθεμία 3 17% Περισσότερες κατηγορίες παραλήφθηκαν για συντομία Πίνακας 27: Υπηρεσίες που καταργήθηκαν Καταργήθηκαν υπηρεσίες και Σύνολο Ποσοστό ποιες; Έξυπνες μεταφορές 1 6% Περισσότερες κατηγορίες παραλήφθηκαν για συντομία 3.3 Λειτουργικές και ποιοτικές απαιτήσεις των έξυπνων πόλεων Προκειμένου να εξαγάγουμε κατάλληλα αρχιτεκτονικά πρότυπα για την αρχιτεκτονική των έξυπνων πόλεων θα χρησιμοποιήσουμε αρχικά τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου για να κατανοήσουμε τις σημαντικές λειτουργικές και ποιοτικές απαιτήσεις των έξυπνων πόλεων. Στη συνέχεια θα χρησιμοποιήσουμε αυτές