«ΤΟ ΚΙΝΗΤΟ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΕΤΑΙ ΣΚΛΗΡΑ»

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 5 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΤΟΛΕΜΑΪ ΑΣ «ΤΟ ΚΙΝΗΤΟ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΕΤΑΙ ΣΚΛΗΡΑ» Παρουσίαση προγράµµατος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που πραγµατοποιήθηκε από Νοέµβριο 2004 µέχρι Ιούνιο 2005 ΠΤΟΛΕΜΑΪ Α 2005

2

3 Το πρόγραµµα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης πραγµατοποιήθηκε το Σχολικό Έτος από την 1 η Νοεµβρίου 2004 µέχρι τις 30 Ιουνίου 2005 Οµάδα Εργασίας Στο πρόγραµµα Π.Ε. συµµετείχαν οι παρακάτω 19 µαθητές ηλικίας ετών του 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας, της Γ Τάξης Περιβαλλοντική Οµάδα Ίτσκος Αλέξης Καραµανλή Αγνή Καρατζάς Κυριάκος Κίτσιος Θοδωρής Κουσίδου Χαρά Σπυριάδης Άγης Στεργίου Ελπίδα Τάκης Σταύρος Τσακαλίδης Θάνος Τσότσος Παναγιώτης Τσότσου Κατερίνα Χάιτας Νίκος Χουρίδης Βασίλης (Γ2) (Γ2) (Γ2) (Γ2) (Γ2) (Γ4) (Γ4) (Γ4) (Γ4) (Γ4) (Γ4) (Γ4) (Γ4) Θεατρική Οµάδα Αιχµαλωτίδου Έρη Ίτσκος Αλέξης Κοκολιού Ντία Κουσίδου Χαρά Μπουτάρη Μαρίνα Νάτση Θώµη Παπαδόπουλος Κυριάκος Τσακαλίδης Θάνος Τσότσος Παναγιώτης Τσότσου Κατερίνα (Γ1) (Γ2) (Γ2) (Γ2) (Γ3) (Γ3) (Γ3) (Γ4) (Γ4) (Γ4) Συντονιστές του προγράµµατος Π.Ε. Εµµανουηλίδου Άννα ΠΕ 07 Γερµανικής Φιλολογίας Φουστέρης Νικόλαος ΠΕ 20 Πληροφορικής

4

5 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 5 Πρόλογος Ευχαριστίες Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας είναι η καταγραφή πορισµάτων περιβαλλοντικής εργασίας 19 µαθητών της Γ τάξης του 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας µε θέµα «Το κινητό που εργάζεται σκληρά». Πρόκειται για ένα περιβαλλοντικό πρόγραµµα που διήρκεσε 8 µήνες περίπου το σχολικό έτος Θα πρέπει να επισηµανθεί ότι όλη η περιβαλλοντική οµάδα εργάστηκε κυρίως εκτός του σχολικού προγράµµατος σε εβδοµαδιαία βάση πραγµατοποιώντας µια µελέτη για ένα περιβαλλοντικό θέµα που προβληµατίζει τόσο την ελληνική κοινωνία, όσο και ευρύτερα την παγκόσµια κοινότητα. Η παρούσα εργασία της Περιβαλλοντικής Οµάδας είχε ως κύριο στόχο να ερευνήσει τα πλεονεκτήµατα αλλά και τους πιθανούς κινδύνους που διατρέχουµε ως χρήστες των κινητών τηλεφώνων. Θα πρέπει να τονιστεί ότι ο αναγνώστης δεν πρέπει ποτέ να ξεχνά ότι πρόκειται για µια σχολική εργασία που δεν αποτελεί αλάθητη επιστηµονική έρευνα. Απώτερος σκοπός της εργασίας ήταν να µάθουν οι µαθητές τρόπους έρευνας, συνεργασίας, οµαδικής δουλειάς και πάνω απ όλα να ευαισθητοποιηθούν για τις ευρύτερες επιπτώσεις της τεχνολογίας στο περιβάλλον και τους ανθρώπους. Το πρόγραµµα, εντάχθηκε στα Σχολικά Προγράµµατα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας που υλοποιεί το Πανεπιστήµιο Αιγαίου (Σ.Π.Π.Ε.) και χρηµατοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου από την Ευρωπαϊκή Ένωση στα πλαίσια του 2 ου Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ. Επίσης το πρόγραµµα εντάχθηκε στο δίκτυο Π.Ε. «Βιώσιµες Πόλεις» του Κ.Π.Ε. Αργυρούπολης. Στα πλαίσια του δικτύου είχε συνεργασία µε το 2 ο Γυµνάσιο Πτολεµαΐδας. Επίσης η τελική παρουσίαση του προγράµµατος στις 13 Μαΐου 2005 στο Πνευµατικό Κέντρο του ήµου Πτολεµαΐδας έγινε σε συνδιοργάνωση µε την Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης. Θα θέλαµε να ευχαριστήσουµε όλους όσους συνέβαλαν στην πραγµατοποίηση του προγράµµατος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, η συµµετοχή των οποίων σε ορισµένες περιπτώσεις ήταν καθοριστική. Πρώτ απ όλα, ευχαριστούµε τη ιεύθυνση του Σχολείου µας για την αµέριστη συµπαράσταση στο έργο µας και τις ευκολίες που µας παρείχε καθ όλη τη διάρκεια του προγράµµατος. Είναι γεγονός και πρέπει να αναφερθεί ότι σαν περιβαλλοντική οµάδα δεν ακούσαµε ποτέ ένα «όχι» σε οτιδήποτε και αν ζητήσαµε από τη ιευθύντρια του σχολείου κ. Ελένη Βασιλείου.

6 σελ. 6 Περιβαλλοντική Οµάδα Θερµές ευχαριστίες: Στους φορείς της τοπικής κοινωνίας µας (Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης, Ι.ΠΕ.ΘΕ. Κοζάνης, Γραφείο Π.Ε. Β/θµιας Εκπ/σης Κοζάνης, ήµο Πτολεµαΐδας, 1 ο Γραφείο.Ε. Κοζάνης) που αγκάλιασαν και στήριξαν τις προσπάθειες µας. Στους εκπαιδευτικούς οργανισµούς (Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, Τ.Ε.Ι. υτικής Μακεδονίας, Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Νάουσας, 2 ο Γυµνάσιο Πτολεµαΐδας) που δέχτηκαν τους προβληµατισµούς µας και µας πρόσφεραν φιλοξενία και γνώση. Στα µέσα µαζικής ενηµέρωσης ( ηµοτικό Ραδιόφωνο Πτολεµαΐδας, Εφηµερίδες Εορδαϊκός Παλµός - Πτολεµαίος, Τηλεοπτικό σταθµό West Channel) που κάλυψαν δηµοσιογραφικά τις δραστηριότητές µας. Στις υπηρεσίες του Πανεπιστήµιου Αιγαίου, αρµόδιου φορέα των Σχολικών Προγραµµάτων Π.Ε. που από τη στιγµή της εµπλοκής µας στα προγράµµατα παρείχαν όποτε χρειάστηκε χρήσιµες συµβουλές για τις διαδικασίες που απαιτούσε η συµµετοχή αυτή. Προσωπικά, ευχαριστούµε: τους εκλεκτούς επιστήµονες που µας έκαναν την τιµή να ασχοληθούν µε την εργασία µας και να µας προσφέρουν τις γνώσεις τους (αναφέρονται κατά αλφαβητική σειρά) o τον κ. Ασαλουµίδη Κωνσταντίνο, µηχανικό περιβάλλοντος Τ.Ε. για τη διάλεξη και την συµµετοχή του σε κάποιες δράσεις της οµάδας, o τον κ. Πανταζή Γεώργιο, Ιατρό Νευρολόγο για τη διάλεξη και τις γνώσεις που µας προσέφερε. o τον ρ. Ξένο Θωµά, ερευνητή καθηγητή του Τµήµατος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Α.Π.Θ. για την διάλεξη και τα πειράµατα που πραγµατοποίησε ενώπιον της Π.Ο. στο εργαστήριο Τηλεπικοινωνιών, o τον ρ. Φωτάκη Μιχαήλ, επιστηµονικό συνεργάτη του Τ.Ε.Ι. υτικής Μακεδονίας για την διάλεξή του και την προσφορά του εκπαιδευτικού υλικού. o τους επιστήµονες και το προσωπικό της Vodafone B. Ελλάδος και προσωπικά τον διευθυντή κ. Μίσσα, για την φιλοξενία και τη γνώση που προσέφεραν στην Π.Ο. τον Νοµάρχη Κοζάνης κ. Ανδρεάδη Ιορδάνη για την εξέχουσα τιµή που µας έκανε να θέσει την Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης συνδιοργανώτρια της κεντρικής µας εκδήλωσης,

7 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 7 τους ευγενικούς χορηγούς της θεατρικής µας παράστασης που βοήθησαν στο να γίνουν οι εκδηλώσεις µε το τελειότερο δυνατό αποτέλεσµα (βλ. σελ. 96), τον κ. Κόκκοτα Γεώργιο, υπεύθυνο προγραµµάτων Π.Ε. της νσης.ε. Ν. Κοζάνης για την καθοριστική βοήθεια του στην κατάθεση του προγράµµατος στα Σ.Π.Π.Ε. του πανεπιστηµίου Αιγαίου. την κ. Χατζησαββίδου Λίτσα και την οµάδα των µαθητών του 2 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας για την κοινή δράση που είχαµε µαζί (ραδιοφωνική εκποµπή), Τον τηλεπαρουσιαστή κ. Νικόλαο Κέφαλο και τη διεύθυνση του τηλεοπτικού σταθµού West Channel για την εξέχουσα τιµή που έκαναν στην περιβαλλοντική οµάδα και το σχολείο µας, όπου παρουσιάστηκε η όλη εργασία σε ειδική τηλεοπτική εκποµπή. Τον κ. Χασάπη Συµεών για τη συµβολή του στη δηµιουργία και την τελική αισθητική των ιστοσελίδων του προγράµµατος. Nα ευχαριστήσουµε επίσης θερµά την καθηγήτρια κ. Στεργίου Βασιλική συντονίστρια προγραµµάτων Π.Ε. του 1 ο Γραφείο.Ε. Ν. Κοζάνης και µέλος της Π.Ε.Ε.Κ.Π.Ε., για την καθοδήγηση, τη βοήθεια, τις οργανωτικές συµβουλές που µας έδωσε καθ όλη τη διάρκεια της εξέλιξης του προγράµµατος καθώς και την συµµετοχή της σε πολλές δράσεις µας. Με την ενεργό και πάντα διακριτική της παρέµβαση και καθοδήγηση αποτέλεσε πολύτιµο συνεργάτη στην πραγµατοποίηση του περιβαλλοντικού προγράµµατος. Τέλος θα πρέπει να ευχαριστήσουµε τους γονείς και κηδεµόνες των µαθητών της Π.Ο. για την ηθική στήριξη και την εµπιστοσύνη που έδειξαν στο πρόγραµµα, τους καθηγητές του σχολείου για την διάθεση του µαθητικού δυναµικού όποτε αυτό έπρεπε να γίνει µέσα στα πλαίσια του σχολικού ωραρίου και τέλος όλους τους πολύ αξιόλογους µαθητές της Π.Ο. που έδωσαν ψυχή στο πρόγραµµα µε την εθελοντική συµµετοχή τους, δαπάνησαν τον ελεύθερο χρόνο και τις δυνάµεις τους για την εξερεύνηση της γνώσης και έδειξαν την αγάπη τους στο σχολείο, στο θεσµό της Π.Ε. και στους συντονιστές καθηγητές. Ευχόµαστε από τα βάθη της καρδιάς µας, να κάνουν πράξη όλα όσα έµαθαν µέσα από το πρόγραµµα και οι περιβαλλοντικές αξίες να τους διακρίνουν σε όλη τους τη ζωή. Πτολεµαΐδα 11/07/2005 Οι συντονιστές καθηγητές Εµµανουηλίδου Άννα Φουστέρης Νικόλαος

8 σελ. 8 Περιβαλλοντική Οµάδα

9 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 9 ΜΕΡΟΣ 1ο ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Π.Ε.

10 σελ. 10 Περιβαλλοντική Οµάδα ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ Τι είναι η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Π.Ε.); «Περιβαλλοντική εκπαίδευση είναι µια διαδικασία αναγνώρισης αξιών και διασαφήνισης εννοιών, ώστε να αναπτυχθούν οι ικανότητες και οι θέσεις, που είναι απαραίτητες για την κατανόηση και εκτίµηση των σχέσεων ανάµεσα στον άνθρωπο, την παιδεία του και το βιο-φυσικό του περιβάλλον.» ( ΙΕΘΝΗΣ ΕΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ) Στη διακήρυξη της διάσκεψης του ΟΗΕ για το Ανθρώπινο περιβάλλον (Στοκχόλµη 1972) τονίστηκε ότι "Ο άνθρωπος έχει βασικό δικαίωµα για ελευθερία, ισότητα και ανάλογες συνθήκες ζωής, µέσα σ ένα περιβάλλον ποιότητας που να του επιτρέπει µια αξιοπρεπή και ευηµερούσα ζωή. Τα προγράµµατα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, που πραγµατοποιούνται στην Ελλάδα από το 1980 (στην τυπική εκπαίδευση), διέπονται από τις παρακάτω βασικές αρχές και χαρακτηριστικά της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης 1 : «Η περιβαλλοντική εκπαίδευση είναι µια καινοτόµος εκπαιδευτική διαδικασία αναγνώρισης αξιών και διασαφήνισης εννοιών, ώστε να αναπτυχθούν στα άτοµα και στις κοινωνικές οµάδες οι ικανότητες και οι στάσεις οι απαραίτητες για την κατανόηση της αλληλεπίδρασης ανθρώπου, πολιτισµού και βιοφυσικού περιβάλλοντος. Απαιτεί πρακτική ενασχόληση, ενεργό συµµετοχή, άσκηση στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων και συµβάλλει στη διαµόρφωση στα άτοµα και στις κοινωνικές οµάδες ενός κώδικα συµπεριφοράς για θέµατα σχετικά µε το περιβάλλον (µε την ευρύτερη έννοια του όρου) και την Αειφορία». Βασικός σκοπός της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης είναι «η αναγνώριση του περιβάλλοντος ως οικοκοινωνικού συστήµατος που οργανώνεται από διαδικασίες βιοφυσικές και κοινωνικές και η διαµόρφωση του υπεύθυνου πολίτη, ο οποίος το αντιλαµβάνεται και το αξιολογεί προκειµένου να δράσει». Πιο αναλυτικά 2, η περιβαλλοντική εκπαίδευση: απαντά στο κοινωνικό αίτηµα για την αντιµετώπιση της οικολογικής κρίσης και είναι προσανατολισµένη στη διερεύνηση και στην 1 Φλογαΐτη Ε. «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση», Πανεπιστηµιακές Εκδόσεις, Αθήνα Βλ. [5], σελ

11 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 11 προσπάθεια επίλυσης των περιβαλλοντικών - οικολογικών προβληµάτων στηρίζεται σε ένα διεπιστηµονικό σώµα γνώσεων και προτείνει το διεπιστηµονικό και πολυεπιστηµονικό µοντέλο ένταξής της στο εκπαιδευτικό µας σύστηµα έχει τη δυνατότητα, ως προς τον συναισθηµατικό τοµέα, να διαµορφώνει, στα άτοµα και στις κοινωνικές οµάδες, νέες στάσεις, νέες αξίες και τις αναγκαίες δεσµεύσεις για την οικοδόµηση µιας βιώσιµης κοινωνίας δίνει τη δυνατότητα για την ανάπτυξη δεξιοτήτων, οι οποίες αυξάνουν τις ικανότητες όλων των εµπλεκοµένων, για την κατανόηση και επίλυση των περιβαλλοντικών προβληµάτων δηµιουργεί και διαµορφώνει συνθήκες αµφίδροµης επικοινωνίας του σχολείου µε την τοπική και την ευρύτερη κοινότητα δίνει τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να προσφέρουν στους µαθητές τους νέες ενδιαφέρουσες µεθοδολογικές προσεγγίσεις, που έχουν σχέση µε την ενεργό συµµετοχή και τη βιωµατική µάθηση, χαρακτηριστικά τα οποία εµφανίζονται κατά τη διάρκεια διεξαγωγής των επιλεγµένων δραστηριοτήτων, εντός και, κυρίως, εκτός σχολείου είναι διαρκής και δια βίου εκπαίδευση, προσανατολισµένη στο µέλλον. Στόχοι της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης ιαµόρφωση ενός συνειδητού πολίτη, µε γνώσεις, ευαισθησίες, φαντασία και επίγνωση των σχέσεων που τον συνδέουν µε το φυσικό & ανθρώπινο περιβάλλον. ιαµόρφωση ενός πολίτη που είναι έτοιµος να προτείνει λύσεις και να µετέχει στη λήψη και την εκτέλεση των αποφάσεων. Κατανόηση από τους πολίτες ότι περιβάλλον δεν είναι µόνο το φυσικό (πανίδα, χλωρίδα, βιότοποι, οικοσυστήµατα κ.τ.λ.) αλλά ακόµη και το τεχνητό περιβάλλον (αρχιτεκτονική χώρου, οικισµοί, τεχνητά έργα, κ.τ.λ.), το ιστορικό περιβάλλον (χωροταξική οργάνωση, οικονοµία κ.τ.λ.). Η ευαισθησία του πολίτη να εξετάζει τη δοµή και τη λειτουργία των διαφόρων οικοσυστηµάτων. Η ανάπτυξη της έρευνας & της µάθησης µε εργαλείο το ίδιο το περιβάλλον. Την προστασία του περιβάλλοντος, δηλαδή να ασχολείται ο πολίτης µε όλες τις πρακτικές που στόχευσαν στη ποιοτική βελτίωση του περιβάλλοντος. Μεθοδολογία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Με την ευρύτερη της σηµασία η Π.Ε του µαθητή πρέπει να είναι:

12 σελ. 12 Περιβαλλοντική Οµάδα α) ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ, για να αποκτήσει µαθητής τις αναγκαίες γνώσεις και τη διάθεση για έρευνα πάνω στις δοµές, λειτουργίες και κάθε είδους σχέσεις των οικοσυστηµάτων. β) ΤΕΧΝΙΚΗ, για να αποκτήσει δεξιότητες και διάθεση για δηµιουργία, που είναι αναγκαίες για τη διαµόρφωση ικανοποιητικού περιβάλλοντος. γ) ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ, για να αξιοποιήσει πλήρως την ικανότητα του να αισθάνεται, να αναζητά και να απολαµβάνει την ποικιλία και το αισθητικό ενδιαφέρον των κάθε λογής εµπειριών που παρέχει το περιβάλλον για όλες τις αισθήσεις. δ) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ, για να κατανοήσει τη σηµασία του συστήµατος των αξιών, των κοινωνικών θεσµών και των κοινωνικών διαδικασιών στην τελική διαµόρφωση του ανθρώπινου περιβάλλοντος. Φάσεις Εξέλιξης του Προγράµµατος 3 Α ΦΑΣΗ : Σύσταση της παιδαγωγικής οµάδας & ορισµός των συντονιστών της. Ενηµέρωση καθηγητών και µαθητών, και συνεννόηση για να αποφασιστούν: α) Ο τρόπος προσέγγισης του θέµατος (καθαρισµός τακτικών συναντήσεων, καθορισµός ρόλου καθηγητών) β) ιάφορες συναντήσεις µε πρόσωπα, υπηρεσίες, οργανισµούς συλλόγους, που θα µπορούσαν να συµβάλλουν µε κάθε τρόπο στη πραγµατοποίηση του προγράµµατος. Β ΦΑΣΗ : Γίνεται αυτό-οργάνωση της τάξης, µε καθαρισµό των αντικειµενικών σκοπών και του τρόπου εργασίας. Γίνεται επίσης µια αρχική αξιολόγηση (τεστ) µε σκοπό να διερευνηθεί το κατά πόσο οι µαθητές είναι οικείοι µε βασικές έννοιες επί του θέµατος. Γ ΦΑΣΗ : Είναι η πρώτη φάση της εργασίας. Εδώ καθορίζονται οι σκοπιές όψεις από τις οποίες θα µελετηθεί το θέµα, ώστε να γίνει όσο πιο σφαιρική και ολοκληρωµένη η τελική εργασία. Γίνονται οι πρώτες συναντήσεις στο χώρο του σχολείου, η παρουσίαση των πρώτων θεωρητικών εννοιών αλλά και των πρώτων απλών πειραµάτων. Αρχίζουν οι πρώτες έξοδοι. Ο µαθητής παρατηρεί, καταγράφει, συλλέγει πληροφορίες. Κάθε οµάδα δεν συναντά τα ίδια πράγµατα, ώστε να µπορεί κατόπιν να ενηµερώσει τις άλλες. ΦΑΣΗ : ηµιουργία οργανωµένων οµάδων µελέτης, σε σχέση µε το κάθε αντικείµενο και σύµφωνα µε τις δραστηριότητες που επιλέχθηκαν στην 3 Στηρίζονται στη µέθοδο Project.

13 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 13 Α φάση. Στο επίπεδο της τάξης γίνονται τακτικές συναντήσεις των οµάδων µε τους συντονιστές, ώστε να υπάρχει αλληλοενηµέρωση, καθοδήγηση και συντονισµός της εργασίας. 1 η Φάση Οργάνωση προγράµµατος 2 η Φάση Αυτό-οργάνωση και ευαισθητοποίηση της τάξης 4 η Φάση Καθορισµός οµάδων εργασίας 3 η Φάση Οριοθέτηση του πεδίου µελέτης 5 η Φάση Μελέτη στο χώρο 6 η Φάση Εξωτερίκευση της µελέτης 1 Ο Βήµα Σύνθεση 2 Ο Βήµα Παρουσίαση 3 Ο Βήµα Αξιολόγηση Εικόνα 1. Οι φάσεις της εξέλιξης του προγράµµατος σχηµατικά Ε ΦΑΣΗ : Υλοποίηση της εργασίας ανά οµάδα. Κύριος χώρος συνάντησης η σχολική τάξη και το εργαστήριο Πληροφορικής. Συντονίζουν οι καθηγητές, παρέχουν πληροφορίες, διορθώνουν. Κάθε οµάδα πρέπει α) να ολοκληρώσει επιτυχώς τη µελέτη που έχει αναλάβει και β) να βοηθήσει τις άλλες οµάδες προσφέροντας γνώσεις και πληροφορίες.

14 σελ. 14 ΣΤ ΦΑΣΗ Περιβαλλοντική Οµάδα : 1 ο ΒΗΜΑ. ΣΥΝΘΕΣΗ: Εξαιρετικά σηµαντικό στάδιο. Επιτρέπει την έκφραση των προσωπικών ταλέντων των µαθητών, τη συµφωνία για τη διατύπωση συµπερασµάτων. 2 ο ΒΗΜΑ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: περιλαµβάνει την προετοιµασία που ουσιαστικώς συνοδεύει τη µελέτη σε όλη της τη διάρκεια και την εκδήλωση. Η εκδήλωση γίνεται ενώπιον συµµαθητών, καθηγητών, φορέων της δηµόσιας ζωής, γονέων κηδεµόνων. 3 ο ΒΗΜΑ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ: O µαθητής αξιολογείται για τις γνώσεις που απόκτησε για τη συµπεριφορά του απέναντι στους άλλους και το περιβάλλον που εξέτασε, για την ικανότητα µάθησης και εφαρµογής των αποκτηµένων γνώσεων. Η µαθητική οµάδα αξιολογείται για την ικανότητα της να οργανώνεται, να συνεργάζεται, να είναι αυτόνοµη. Η παιδαγωγική οµάδα τέλος αξιολογείται για την επιτυχία της στους παιδαγωγικούς στόχους που η ίδια έθεσε. Έτσι θα µπορέσει να θέσει τις βάσεις για το επόµενο πρόγραµµα Π.Ε.

15 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 15 ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Α. Οργάνωση προγράµµατος Επιλογή του θέµατος Η επιλογή του θέµατος «Το κινητό που εργάζεται σκληρά» έγινε σύµφωνα µε τα παρακάτω κριτήρια: Επιλογή των µαθητών / Π.Ο. Το θέµα αποτέλεσε επιλογή των µαθητών µε αντίστοιχο ενδιαφέρον από την µεριά των συντονιστών καθηγητών. Τόσο οι µαθητές όσο και οι καθηγητές είχαν κίνητρο να ασχοληθούν µε θέµα άµεσου τεχνολογικού ενδιαφέροντος µε επίκαιρο χαρακτήρα, που αγγίζει διάφορα επιστηµονικά πεδία. Επίσης µεγάλο ρόλο έπαιξε και η εκπόνηση του συγγενούς προγράµµατος Π.Ε. «Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των κεραιών κινητής τηλεφωνίας στην Πτολεµαΐδα» το σχολικό έτος , το οποίο παρακολούθησε η σχολική κοινότητα µε µεγάλο ενδιαφέρον και που γεννήθηκαν πολλά ερωτήµατα, αφού αναπόφευκτα εκτός από τους σταθµούς βάσης υπήρξαν και προβληµατισµοί πάνω στην λειτουργία των κινητών τηλεφώνων 4. Ραγδαία αύξηση των κινητών τηλεφώνων στα σχολεία. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν την ολοένα αυξανόµενη χρήση των κινητών τηλεφώνων στα σχολεία δηλαδή στα χέρια µαθητών ηµοτικού και Γυµνασίου. Η αυξανόµενη χρήση των κινητών τηλεφώνων παρατηρήθηκε και στο σχολείο µας και είναι ένα θέµα που προβληµάτισε τόσο την ιευθύντριά µας κ. Ελένη Βασιλείου, όσο και τον σύλλογο των καθηγητών. Επικαιρότητα ιεπιστηµονικότητα. Η αυξανόµενη χρήση των κινητών τηλεφώνων είναι θέµα που απασχολεί τόσο το πανελλήνιο όσο και ευρύτερα την παγκόσµια κοινότητα. Επίσης είναι θέµα που συνδέεται µε γνώσεις αντικείµενα διαφόρων επιστηµονικών πεδίων θετικής κατεύθυνσης: Φυσική, Μαθηµατικά, Πληροφορική ίκτυα. Επιλογή του µαθητικού δυναµικού Η επιλογή των µαθητών έγινε µέσα από συγκεκριµένα τµήµατα µαθητών της Γ Τάξης (Γ 2, Γ 4 ) µε µοναδικό κίνητρο την όσο το δυνατόν µικρότερη παρακώλυση 4 Βεβαίως πρέπει να τονιστεί ότι η Περιβαλλοντική Οµάδα που συµµετείχε φέτος δεν έχει καµία σχέση µε την περσινή όσον αφορά την σύνθεσή της αλλά και ότι το φετινό θέµα δουλεύτηκε αποκλειστικά µε στόχο τα κινητά τηλέφωνα και µόνο.

16 σελ. 16 Περιβαλλοντική Οµάδα του ηµερήσιου σχολικού προγράµµατος στις λίγες περιπτώσεις που αυτό ήταν απαραίτητο να γίνει. Η συµµετοχή των µαθητών µέσα από αυτά τα τµήµατα ήταν εθελοντική. Στις δύο πρώτες ενηµερωτικές συναντήσεις όπου έγινε και η επιλογή του θέµατος από τους µαθητές, έδειξαν ενθουσιασµό πάρα πολλοί από αυτούς. Τους έγινε παρουσίαση άλλων παρόµοιων προγραµµάτων, τους αναλύθηκε η πορεία εξέλιξης και ανάπτυξης ενός προγράµµατος, ώστε να µπορούν να φανταστούν µε ποιον περίπου τρόπο θα γινόταν η έρευνα σε όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Τέλος, ζητήθηκε από το σύνολο των δύο τµηµάτων να αποφασίσουν εθελοντικά για την συµµετοχή τους στο πρόγραµµα, όπως και έγινε από 17 περίπου µαθητές. Κατά τη διάρκεια της εξέλιξης του προγράµµατος είχαµε τόσο περιπτώσεις µαθητών που ήθελαν να αποχωρήσουν από το πρόγραµµα, όσο και άλλους που το ξανασκέφτηκαν και ήθελαν να συµµετέχουν. Έτσι καταλήξαµε στους 13 µαθητές που συµµετείχαν σε όλες τις δραστηριότητες του προγράµµατος συν επιπλέον τους 6 µαθητές που συµµετείχαν στην θεατρική οµάδα. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι τόσο η ιεύθυνση όσο και οι συντονιστές καθηγητές έγιναν µάρτυρες έντονων παραπόνων από µαθητές άλλων τµηµάτων που ήθελαν να συµµετέχουν στις δραστηριότητες της παιδαγωγικής οµάδας (Π.Ο.). Γι αυτό και τουλάχιστον οι συµµετοχές στη θεατρική οµάδα καλύφθηκαν από όλη την Γ τάξη. Υποβολή προγράµµατος Π.Ε. στο ΥΠΕΠΘ -- Κατάθεση σχεδίου υποβολής πρότασης (Σ.Υ.Π.) για ένταξη στα Σχολικά Προγράµµατα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Σ.Π.Π.Ε) Μετά από συσκέψεις των συντονιστών καθηγητών, τόσο µε την διεύθυνση του σχολείου όσο και µε την συντονίστρια των προγραµµάτων Π.Ε. στο 1 ο Γραφείο Β/θµιας Εκπ/σης στην Πτολεµαΐδα (κα. Στεργίου Β.) και τον υπεύθυνο Π.Ε. στην ιεύθυνση.ε. του νοµού (κ. Κόκκοτα Γ.), και αφού το πρόγραµµα υπεβλήθη στο ΥΠ.Ε.Π.Θ. αποφασίστηκε η υποβολή ολοκληρωµένης πρότασης στα Σ.Π.Π.Ε. µε φορέα το Πανεπιστήµιο Αιγαίου. Η σχεδίαση της πρότασης αποτέλεσε οδηγό για την υλοποίηση του προγράµµατος µε την παρατήρηση ότι αποκλίσεις υπήρξαν κυρίως στον προγραµµατισµό του χρόνου υλοποίησης. Οι δραστηριότητες που προβλέφθηκαν από το σχέδιο τηρήθηκαν στο σύνολό τους, απλά προστέθηκαν και ορισµένες ακόµα δραστηριότητες στην πορεία του προγράµµατος. Θα πρέπει να τονιστεί ότι η ένταξη στα Σ.Π.Π.Ε. δεν ήταν αυτοσκοπός από την µεριά του προγράµµατος και των συντονιστών. Σε κάθε περίπτωση όµως, η τελική έγκριση του προγράµµατος που µας γνωστοποιήθηκε όταν το πρόγραµµα βρισκόταν στην πλήρη του εξέλιξη, µας γέµισε αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση για τη συνέχεια και την ολοκλήρωσή του.

17 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 17 Β. Αυτό-οργάνωση οµάδας Ευαισθητοποίηση Η πρώτη δραστηριότητα στη φάση αυτή ήταν µια αρχική αξιολόγηση, σε µορφή έκθεσης ιδεών, όπου διερευνήθηκε το κατά πόσο οι µαθητές γνωρίζουν, έχουν άποψη ή κάποια γνώση πάνω στα πλεονεκτήµατα µειονεκτήµατα της χρήσης των κινητών τηλεφώνων. Μ αυτόν τον τρόπο προκλήθηκαν τα πρώτα ερεθίσµατα για το πεδίο γνώσης που πρέπει να διερευνηθεί κατά τη διάρκεια της εργασίας, και αναγνωρίστηκε το επίπεδο γνώσης των µαθητών για τις πρώτες θεωρητικές προσεγγίσεις που θα ακολουθούσαν. Ακολούθησε συζήτηση στο σχολείο, όπου ο καθένας κατέθετε αυτά που ήδη γνώριζε και αυτά που τον ενδιέφεραν να µάθει, ώστε να δηµιουργηθούν οι πρώτες απορίες και να κάνουµε την πρώτη σκιαγράφηση. Οι συντονιστές του προγράµµατος προέτρεψαν τους µαθητές στη συλλογή πληροφοριών από διάφορα έντυπα (βιβλία, εφηµερίδες, περιοδικά κ.α.) µε τακτικές ταυτόχρονα επισκέψεις στην ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του σχολείου, τους παρακίνησαν να παρατηρούν, να κρατούν σηµειώσεις, να καταγράφουν εντυπώσεις, να παίρνουν συνεντεύξεις από πρόσωπα που έχουµε ορίσει συνάντηση, να χρησιµοποιούν µέσα καταγραφής (δηµοσιογραφικά κασετόφωνα, κάµερες, φωτογραφικές µηχανές) σε κάθε συνάντηση κ.α. Γ. Οριοθέτηση του πεδίου µελέτης Η οριοθέτηση του πεδίου µελέτης έγινε µε βάση τον τίτλο της εργασίας και µετά από τα ερωτήµατα που προέκυψαν από τις προηγούµενες φάσεις. Το θέµα µελετήθηκε από τις παρακάτω σκοπιές: Σύµφωνα µε τη θεωρητική λειτουργική σκοπιά του θέµατος. Η σκοπιά αυτή απασχόλησε την Π.Ο. για τουλάχιστον τους δύο πρώτους µήνες της εργασίας. Απασχόλησαν την Π.Ο. ερωτήµατα όπως: o Τι είναι ο ηλεκτροµαγνητισµός; Ποιες οι εφαρµογές του; o Τι είναι το κύµα και τι είναι το σήµα; Ποια τα είδη των κυµάτων και συγκεκριµένα των ηλεκτροµαγνητικών κυµάτων; o Πως µεταδίδονται εκπέµπονται αλλά και πως συλλαµβάνονται τα ραδιοκύµατα; Τι είναι το δίπολο (κεραία); o Πως κατατάσσονται τα κύµατα, ανάλογα µε τη συχνότητά τους; Τι είναι το ηλεκτροµαγνητικό φάσµα; o Ποιες είναι οι χρήσεις των κυµάτων γενικά και των ραδιοκυµάτων συγκεκριµένα; Που οφείλεται η ραγδαία αύξηση των τηλεπικοινωνιών; o Τι είναι η ακτινοβολία; Ποιες οι χρήσεις της και οι επιπτώσεις της; o Πως λειτουργεί η κινητή τηλεφωνία;

18 σελ. 18 Περιβαλλοντική Οµάδα o Ποιες οι γενιές της κινητής τηλεφωνίας; o Ποια τα επιµέρους χαρακτηριστικά της 1 ης, 2 ης και 3 ης γενιάς κινητής τηλεφωνίας; Σύµφωνα µε την περιβαλλοντική σκοπιά του θέµατος. Η σκοπιά αυτή απασχόλησε την Π.Ο. µετά από τα προηγούµενα και για το µεγαλύτερο διάστηµα της εργασίας. Απασχόλησαν την Π.Ο. ερωτήµατα όπως: o Ποιες είναι οι κατηγορίες ακτινοβολιών; Ποιες οι διαφορές µεταξύ ιονιζουσών και µη-ιονιζουσών ακτινοβολιών; o Υπάρχουν συγκεκριµένες αρνητικές επιπτώσεις στους ζωντανούς οργανισµούς από την έκθεση σε ακτινοβολία γενικά και στην µηιονίζουσα ακτινοβολία ειδικότερα; Ποια είναι η θέση των επιστηµόνων; Πώς µετριέται η επιβάρυνση του ανθρώπινου οργανισµού σε ακτινοβολία; o Ποιοι κανόνες νόµοι έχουν θεσπιστεί, τόσο σε επίπεδο κράτους, όσο και σε ευρωπαϊκό παγκόσµιο επίπεδο για την έκθεση του πληθυσµού σε ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία; o Γιατί υπάρχει προβληµατισµός γύρω από τη ραγδαία αύξηση στη χρήση των κινητών τηλεφώνων; Στα ευρύτερα πλαίσια της χρήσης της τεχνολογίας της κινητής τηλεφωνίας, πρέπει να υπάρξουν περιορισµοί κατά τη χρήση των κινητών τηλεφώνων; Ποια είναι η γνώµη των επιστηµόνων; Έπειτα από την αναλυτική µελέτη και ενασχόληση µε τις παραπάνω σκοπιές ακολούθησε η εξαγωγή των συµπερασµάτων µε συµµετοχή όλης της Π.Ο.. Καθορισµός οµάδων εργασίας Στο στάδιο αυτό, οι µαθητές µε την ευθύνη και την καθοδήγηση των συντονιστών καθηγητών τους, συγκροτούν οµάδες, σύµφωνα µε τα ενδιαφέροντά τους και τις ιδιαίτερες κλίσεις τους. Θα πρέπει να τονιστεί ότι κάποιοι µαθητές συµµετείχαν σε περισσότερες από µια οµάδες. Οι οµάδες που συστάθηκαν ήταν οι εξής: ΟΜ. 1. Οµάδα συλλογής πληροφοριών για την 1 η γενιά της κινητής τηλεφωνίας ΟΜ. 2. Οµάδα συλλογής πληροφοριών για την 2 η γενιά της κινητής τηλεφωνίας ΟΜ. 3. Οµάδα συλλογής πληροφοριών για την 3 η γενιά της κινητής τηλεφωνίας ΟΜ. 4. Οπτικοακουστικών µέσων ΟΜ. 5. Καλλιτεχνική οµάδα ΟΜ. 6. Οµάδα καταγραφής και επεξεργασίας υλικού ΟΜ. 7. Οµάδα δηµοσιοποίησης της εργασίας στα Μ.Μ.Ε. ΟΜ. 8. Θεατρική οµάδα

19 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 19 Συγκεκριµένα: 1 η 3 η ΟΜΑ Α (Συλλογής πληροφοριών) Η περιβαλλοντική οµάδα χωρίστηκε σε 3 οµάδες µαθητών 3-4 ατόµων. Κάθε µια οµάδα ασχολήθηκε µε την συλλογή πληροφοριών πάνω στις γενιές κινητής τηλεφωνίας. Ως πηγές πληροφοριών, υπήρξαν οι εγκυκλοπαίδειες, τα εξειδικευµένα βιβλία που αφορούν την κινητή τηλεφωνία και φυσικά το Internet, από το οποίο αναζητήθηκε µεγάλο µέρος του υλικού. Συµπληρωµατικά πληροφορίες πάρθηκαν και από τους φορείς µε τους οποίους ήρθε σε επαφή η περιβαλλοντική οµάδα. Οι εκλεκτοί επιστήµονες (κ. Πανταζής, κ. Ξένος, κ. Φωτάκης, κ. Ασαλουµίδης καθώς και επιστήµονες της Vodafone B. Ελλάδος) πρόσφεραν υλικό από την οµιλία παρουσίασή τους. Μέρος της δουλειάς της οµάδας, σε συνεργασία µε την οµάδα 6 ήταν η καταγραφή του υλικού σε ψηφιακή µορφή, είτε στο σχολικό εργαστήριο, είτε στο σπίτι. Παράλληλα όλοι οι µαθητές είχαν στο νου τους να προσκοµίζουν οποιοδήποτε υλικό συναντούσαν σχετικό µε την κινητή τηλεφωνία, πέρα από τα όρια της οµάδας τους. 4 η ΟΜΑ Α (Οπτικοακουστικών µέσων) ουλειά της οµάδας οπτικοακουστικών µέσων, ήταν να καταγράψει τις επαφές της Π.Ο. µε τους φορείς, επιστήµονες και οικολογικές οµάδες, καθώς και µέρος της εργασίας που έγινε στο σχολείο. Η χρήση µέσων όπως φωτογραφικές µηχανές, δηµοσιογραφικά κασετόφωνα και η ψηφιακή βιντεοκάµερα ήταν µόνιµη και συνεχής καθ όλη τη διάρκεια του προγράµµατος. Το οπτικοακουστικό υλικό βοήθησε την Π.Ο. να έχει «µνήµη» δηλαδή να µπορεί να ξαναδεί και να ξανακούσει όλα όσα πραγµατοποιήθηκαν και ειπώθηκαν στις επιµέρους δραστηριότητες και έτσι να µπορεί µε ασφάλεια να προχωρήσει στην µελέτη και στην εξαγωγή των τελικών συµπερασµάτων. 5 η ΟΜΑ Α (Καλλιτεχνική οµάδα) Η οµάδα αυτή φρόντισε να επιµεληθεί καλλιτεχνικά τα έντυπα της εργασίας. Συγκεκριµένα, ζητήθηκε από τους µαθητές, σύµφωνα µ αυτά που είδαν και άκουσαν κατά τη διάρκεια της εργασίας, να δηµιουργήσουν σκίτσα. Τα σκίτσα στηρίχθηκαν σε ιδέες όλης της Π.Ο. αλλά τα φιλοτέχνησαν µαθητές που είχαν την έµπνευση και το ταλέντο να ζωγραφίσουν καλά. Η καλλιτεχνική οµάδα επίσης φιλοτέχνησε τα ταµπλό της έκθεσης φωτογραφίας. Τα ταµπλό αυτά εκτέθηκαν κατά τη διάρκεια των δύο παρουσιάσεων της εργασίας στο σχολείο και στους φορείς - κοινό της πόλης και κάποια από αυτά θα διακοσµήσουν τάξεις στο χώρο του σχολείου. 6 η ΟΜΑ Α (Καταγραφής και επεξεργασίας υλικού) ουλειά της οµάδας αυτής, σε συνεργασία µε τις προηγούµενες οµάδες, ήταν η καταγραφή και επεξεργασία όλου του υλικού σε ηλεκτρονική µορφή. Τόσο τα

20 σελ. 20 Περιβαλλοντική Οµάδα χειρόγραφα κείµενα, όσο και το οπτικοακουστικό υλικό, έπρεπε να ψηφιοποιηθεί, ώστε να µπορεί να διαµορφωθεί και να παρουσιαστεί κατάλληλα, τόσο στην παρουσίαση, όσο και στο βιβλίο αυτό. Η οµάδα λειτούργησε ως συνδετικός κρίκος των υπόλοιπων οµάδων και λίγο πολύ οι περισσότεροι µαθητές συµµετείχαν στις δραστηριότητές της. Ο κύριος όγκος της δουλειάς έγινε στο εργαστήριο Πληροφορικής του σχολείου µε την καθοδήγηση των συντονιστών καθηγητών. Σε πολλές περιπτώσεις µέρος της δουλειάς έγινε και στο σπίτι. 7 η ΟΜΑ Α ( ηµοσιοποίησης της εργασίας στα Μ.Μ.Ε.) Η οµάδα πήρε µέρος στην συνέντευξη που οργανώθηκε στο «ηµοτικό Ραδιόφωνο Πτολεµαΐδας» όπου 5 µαθητές µε την συµµετοχή ενός συνοδού καθηγητή, όπου δηµοσιοποίησαν µέρος της εργασίας σε κοινή δράση µε 3 µαθητές του 2 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας και σε γενικό συντονισµό της καθηγήτριας Χατζησαββίδου Λίτσας. Η όλη αυτή διαδικασία έγινε στα πλαίσια του δικτύου Π.Ε. «Βιώσιµες Πόλεις» στο οποίο συµµετέχουν τα δύο σχολεία και εποπτεύεται από το Κ.Π.Ε. Αργυρούπολης. Η οργάνωση του υλικού της συνέντευξης έγινε από όλη την Π.Ο. στο σχολείο και πολλοί µαθητές ήθελαν να µετέχουν στην οµάδα. Η επιλογή των 5 µαθητών (µε κλήρωση) ήταν αναγκαστική γιατί δεν ήταν δυνατόν να βρίσκεται όλη η Π.Ο. στο στούντιο του ραδιοφωνικού σταθµού. 8 η ΟΜΑ Α (Θεατρική Οµάδα) Από την εργασία των παραπάνω οµάδων προέκυψε το κατάλληλο υλικό από το οποίο δηµιουργήθηκε το σενάριο της θεατρικής παράστασης «Μια κινητή οικογένεια» που αποτελεί µια έµπνευση της καθηγήτριας, µέλους της Π.Ο., κ. Εµµανουηλίδου Άννας η οποία είχε και την σκηνοθεσία. Το θεατρικό αποτέλεσε και το κεντρικό θέµα της εκδήλωσης παρουσίασης στις 13 Μαΐου 2005 στο Πνευµατικό Κέντρο του ήµου Πτολεµαΐδας. Η θεατρική οµάδα, αποτελούµενη από 11 µαθητές εκ των οποίων 6 εκτός περιβαλλοντικής οµάδας, ανέλαβε το δύσκολο έργο της υλοποίησης του θεάτρου µε πολλές συναντήσεις στο διάστηµα µεταξύ Μαρτίου και Μαΐου. Επίσης η θεατρική οµάδα, παρουσίασε ζωντανά την Τετάρτη 21 Ιουνίου 2005 µέρος της παράστασης στο τηλεοπτικό κοινό της υτικής Μακεδονίας (West Channel) αποσπάσµατα από την παράσταση. Ε. Μελέτη στο χώρο Μετά τα προηγούµενα στάδια ακολούθησε η κυρίως εργασία για την υλοποίηση του προγράµµατος, σύµφωνα µε τις σκοπιές που καθορίστηκαν στο στάδιο Γ. Σε εβδοµαδιαία βάση έγιναν συναντήσεις στο χώρο του σχολείου (συνήθως µετά το τέλος των µαθηµάτων). Στόχος η ανάπτυξη των βασικών θεωρητικών εννοιών, η οργάνωση των οµάδων εργασίας και η οργάνωση του υλικού.

21 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 21 Από τους συντονιστές καθηγητές, και σύµφωνα µε τον προγραµµατισµό καθορίστηκαν και οι επισκέψεις συναντήσεις µε τους διάφορους φορείς. Συγκεκριµένα: Συναντήσεις στην ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του 1 ου 5 ου Γυµνασίου για την συλλογή, καταγραφή και οργάνωση του υλικού µε την συνεργασία του υπεύθυνου της βιβλιοθήκης κ. Αυτζαλανίδη Σάββα. ιάλεξη στο χώρο του σχολείου από τον µηχανικό περιβάλλοντος και φοιτητή του Τµήµατος Αντιρρύπανσης του Α.Τ.Ε.Ι. υτικής Μακεδονίας, κ. Ασαλουµίδη Κωνσταντίνου µε θέµα «Το κινητό ως ρύπος». Η οµιλία αφορούσε τα στέρεα κατάλοιπα (ηλεκτρονικά µπαταρίες) που αφορούν τα κινητά τηλέφωνα και άλλα εξαρτήµατα υψηλής τεχνολογίας, τους τρόπους διαχείρισης και ανακύκλωσής τους. ιάλεξη στο χώρο του σχολείου από τον κ. Πανταζή Γεώργιο, Ιατρό Νευρολόγο, µε θέµα τις πιθανές επιπτώσεις στην υγεία από την χρήση των κινητών τηλεφώνων. Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Κ.Π.Ε. Νάουσας, όπου η Π.Ο. παρακολούθησε ολοήµερο σεµινάριο µε θέµα «Τα µονοπάτια του Βερµίου». Η Π.Ο. είχε ωφέλιµη συζήτηση µε τους υπεύθυνους καθηγητές του Κ.Π.Ε. πάνω στο υλοποιούµενο θέµα µας. Επίσκεψη στο Πολυτεχνείο Α.Π. Θεσσαλονίκης, στο εργαστήριο Ραδιοκυµάτων µε τον καθηγητή κ. Ξένο Θωµά όπου παρουσιάστηκαν συσκευές ανίχνευσης ραδιοκυµάτων, έγιναν µετρήσεις και παρουσιάστηκαν αποτελέσµατα πειραµάτων σε ζώα. ιάλεξη στο χώρο του σχολείου από τον κ. Φωτάκη Μιχαήλ, Ακτινοφυσικό και καθηγητή του τµήµατος Αντιρρύπανσης του Α.Τ.Ε.Ι. υτικής Μακεδονίας, µε θέµα «Ραδιοκύµατα και Κινητή Τηλεφωνία» Συνάντηση µε την Περιβαλλοντική Οµάδα του 2 ου Γυµνάσιου Πτολεµαΐδας στα πλαίσια του δικτύου Π.Ε. «Βιώσιµες Πόλεις» µε σκοπό την διοργάνωση παρουσίαση ραδιοφωνικής εκποµπής στο «ηµοτικό Ραδιόφωνο Πτολεµαΐδας», µε θέµα την χρήση των κινητών τηλεφώνων, υπό τον συντονισµό της καθηγήτριας του 2 ου Γυµνασίου Χατζησαββίδου Λίτσας. Έπειτα από τις συναντήσεις µε τους φορείς, το όλο υλικό οργανώνεται και καταγράφεται. Ακολουθεί η σύνθεση των τελικών παραδοτέων υπό την καθοδήγηση των συντονιστών καθηγητών. ΣT. Εξωτερίκευση της µελέτης Ταυτόχρονα µε την υλοποίηση της προηγούµενης φάσης, η εξωτερίκευση της µελέτης γίνεται µε πέντε διαφορετικούς τρόπους:

22 σελ. 22 Περιβαλλοντική Οµάδα Με συνεντεύξεις στα Μ.Μ.Ε. ( ηµοτικό Ραδιόφωνο Πτολεµαΐδας Εφηµερίδα Εορδαϊκός Παλµός Τηλεόραση West Channel) Με την παρουσίαση της τελικής εργασίας σε δύο εκδηλώσεις, σε συνδιοργάνωση µε την Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης, µία για το σχολείο και µία για τους φορείς και τους πολίτες. Με την αποστολή των τελικών παραδοτέων της εργασίας στο Υπουργείο Παιδείας, τους εκπαιδευτικούς φορείς, τη Νοµαρχία, τον ήµο, τους φορείς της πόλης. Με την δηµοσίευση της ιστοσελίδας του προγράµµατος στο Internet ( Οι δραστηριότητες της σύνθεσης και της παρουσίασης διαρκούν όλο το τελευταίο χρονικό διάστηµα (τουλάχιστον δύο µήνες). Τέλος το πρόγραµµα αξιολογήθηκε µέσω της τηλεοπτικής εκποµπής «Χαρµάνι ελληνικό» από τον γνωστό τηλεπαρουσιαστή στα τηλεοπτικά δρώµενα της υτικής Μακεδονίας κ. Νικόλαο Κέφαλο, όπου το σύνολο της Π.Ο. (τόσο οι µαθητές, όσο και οι συντονιστές καθηγητές) απάντησε σε ερωτήσεις που αφορούσαν συνολικά όλο το πρόγραµµα ενώπιον του τηλεοπτικού κοινού του West Channel.

23 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 23

24 σελ. 24 Περιβαλλοντική Οµάδα

25 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 25 ΜΕΡΟΣ 2ο Το κινητό που εργάζεται σκληρά

26 σελ. 26 Περιβαλλοντική Οµάδα ΠΕΡΙ ΜΕΤΑ ΟΣΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ Η ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία Ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία έχουµε όταν υπάρχει επιτάγχυνση ή επιβράδυνση ηλεκτρικών φορτίων (δηλαδή µετάδοση ενέργειας) στον χώρο. Την ενέργεια µπορούµε να την αντιληφθούµε ή να µετρήσουµε σε δύο µορφές: σαν σωµατίδια πακέτα ενέργειας τα οποία λέγονται φωτόνια ή σαν κύµατα, οπότε θα την ερµηνεύσουµε µε τις εξισώσεις κυµατικής. Ας πούµε λίγα πράγµατα για το καθένα ξεχωριστά. Τα φωτόνια Ξεκινώντας από την µικρότερη δοµή της ύλης, το κάθε άτοµο αποτελείται ως γνωστόν από πρωτόνια και νετρόνια και γύρω του περιφέρονται ηλεκτρόνια. Όταν σε οποιοδήποτε σώµα καλό αγωγό του ηλεκτρισµού έχουµε την επιτάχυνση ή την επιβράδυνση των ηλεκτρικών φορτίων στο εσωτερικό του, τότε έχουµε την εκποµπή πακέτων ενέργειας που ονοµάζονται φωτόνια. Θεωρητικά όλα τα σώµατα (ακόµα και οι ζώντες οργανισµοί) αλλά και οι ηλεκτρικές συσκευές που έχουµε στο σπίτι διαρρέονται από εναλλασόµενο ρεύµα και παράγουν ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία. Η ενέργεια των φωτονίων εξαρτάται άµεσα από τη συχνότητα. Όσο επιταγχύνονται τα ηλεκτρικά φορτία, τόσο πιο συχνή δηλαδή µε µεγαλύερη συχνότητα γίνεται η εκποµπή των φωτονίων άρα είναι µεγαλύερη η ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία. Τα φωτόνια µπορούµε να τα δούµε σαν φως όταν η ταχύτητά τους αγγίζει (στο κενό) τα km/sec. Κοντά λοιπόν στην συχνότητα αυτή τα φωτόνια είναι ορατά µε τα µάτια µας, σαν φως. Σε µικρότερες ή µεγαλύτερες ταχύτητες / συχνότητες, δεν είναι ορατά, µπορούµε όµως να τα ανιχνεύσουµε µε ειδικές συσκευές. Τα κινητά τηλέφωνα επίσης εκπέµπουν ακτινοβολία, που εξαρτάται από την ενέργεια των φωτονίων που επίσης εξαρτάται από την συχνότητα στην οποία εκπέµπουν 5. Τα ηλεκτροµαγνητικά κύµατα Με τον όρο κύµα ονοµάζουµε µια διαταραχή που διαδίδεται. Κατά τη διάδοση του κύµατος µεταφέρεται ενέργεια και ορµή από ένα σηµείο του χώρου σε κάποιο άλλο όχι όµως και ύλη 6. Τα κύµατα τα χωρίζουµε σε δύο κατηγορίες, 5 Από την οµιλία του κ. Φωτάκη στην Π.Ο. 6 Βλ. [2] σελ. 44

27 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 27 στα εγκάρσια κύµατα (π.χ. το κύµα στη θάλασσα) και στα διαµήκη κύµατα (π.χ. το κύµα που δηµιουργείται λ.χ. σε µια σύριγγα) (βλ. Εικόνα 2). Εικόνα 2. Τα κύµατα. Παραδείγµατα (α) διαµήκους και (β) εγκάρσιου κύµατος 7 Υπάρχουν κύµατα τα οποία µπορούµε να τα προκαλέσουµε και να τα δούµε εφαρµόζοντας δύναµη πάνω σε ελαστικά σώµατα λ.χ. στο νερό, στο σχοινί, στο ελατήριο. Τα κύµατα αυτά ονοµάζονται µηχανικά κύµατα. Αν σε έναν αγωγό (π.χ. σύρµα) εφαρµόσουµε εναλλασσόµενο ρεύµα τότε ο αγωγός θα φορτίζεται εναλλάξ µε θετικά ή αρνητικά φορτία. Αυτό λοιπόν το κοµµάτι σύρµα, παρατηρούµε ότι εκπέµπει κύµατα τα οποία προκαλούνται από την εναλλαγή των φορτίων του ρεύµατος και διαδίδονται γύρω του στο χώρο. Εικόνα 3. Ταλαντούµενο ηλεκτρικό δίπολο (κεραία) παράγει ΗΜ κύµατα 8 Τα κύµατα αυτά παρατηρούµε ότι είναι ταυτόχρονα και ηλεκτρικά και µαγνητικά. Η κατάλληλη ονοµασία για αυτού του είδους τις διαταραχές (ηλεκτρικών και µαγνητικών πεδίων) που διαδίδονται είναι ηλεκτροµαγνητικό (ΗΜ) κύµα. Τα ηλεκτροµαγνητικά κύµατα µεταδίδονται στο κενό µε την ταχύτητα του φωτός ( km/sec). Άλλωστε και το φως αποτελεί ένα ηλεκτροµαγνητικό κύµα. 7 Βλ. [1] Τόµος Ι σελ Bλ. [3]

28 σελ. 28 Περιβαλλοντική Οµάδα Ουσιαστικά, Η αιτία δηµιουργίας του ηλεκτροµαγνητικού κύµατος είναι η επιταχυνόµενη κίνηση των ηλεκτρικών φορτίων. Θεωρητικά όλα τα σώµατα που διαρρέονται από εναλλασσόµενο ρεύµα εκπέµπουν ΗΜ κύµατα. Το σύστηµα αυτό που παράγει πολλά ηλεκτροµαγνητικά κύµατα ονοµάζεται ταλαντούµενο ηλεκτρικό δίπολο ή αλλιώς κεραία 9. Η εκποµπή και λήψη σηµάτων µε ηλεκτροµαγνητικά κύµατα Η εποχή µας θα µπορούσε να χαρακτηριστεί «εποχή της πληροφορίας». Ασύλληπτα µεγάλος αριθµός πληροφοριών µεταφέρονται από τον ποµπό στο δέκτη της πληροφορίας, µέσα από καλώδια χαλκού ή από οπτικές ίνες (ενσύρµατη τηλεπικοινωνία) ή µέσω του αέρα ή του κενού (ασύρµατη τηλεπικοινωνία). Σε κάθε µορφή τηλεπικοινωνίας, η προς µετάδοση πληροφορία - ήχος, εικόνα, video ή δεδοµένα - µετατρέπεται µε το κατάλληλο µέσο - µικρόφωνο ή βιντεοκάµερα - σε ένα ηλεκτρικό σήµα 10. Ένας ήχος µπορεί να µετατραπεί µε ένα µικρόφωνο σε ηλεκτρικό σήµα. Έτσι ένας ήχος πολύ αρµονικός, σαν αυτόν του διαπασών, µετατρέπεται σε ηλεκτρικό σήµα της µορφής του παρακάτω σχήµατος (α). Εικόνα 4. ιαµόρφωση κατά πλάτος (AM) 9 Από την οµιλία του κ. Φωτάκη στην Π.Ο. 10 Σήµα: Η σηµαντική διαδικασία µε την οποία η µετάδοση κάποιου κύµατος µετατρέπεται σε ηλεκτρικό µέγεθος. Εποµένως, σήµα είναι ένα ηλεκτρικό κύµα ή µια ηλεκτρική κυµατοµορφή.

29 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 29 Για να µεταδώσουµε την πληροφορία, το ηλεκτρικό σήµα που παίρνουµε από το µικρόφωνο διαβιβάζεται στην κεραία του ποµπού, αφού προηγούµενα το διαµορφώσουµε. Αυτό σηµαίνει ότι το σήµα προστίθεται σε ένα αρµονικό κύµα υψηλής συχνότητας, που παράγεται στον ποµπό (που ονοµάζεται φέρουσα συχνότητα βλ. σχήµα (β) ). Έτσι το κύµα που εκπέµπεται από την κεραία έχει τη µορφή του σχήµατος (γ). Η διαµόρφωση αυτή ονοµάζεται διαµόρφωση κατά πλάτος ή ΑΜ (από τις λέξεις amplitude modulation). Το σήµα µπορεί να διαµορφωθεί και µε βάση άλλα µεγέθη του λ.χ. τη συχνότητά του. Η διαµόρφωση αυτή λέγεται διαµόρφωση κατά συχνότητα ή FM (frequency modulation). Εικόνα 5. ιαµόρφωση κατά συχνότητα (FM) Στη διαµόρφωση κατά συχνότητα στο φέρον κύµα δηµιουργούνται πυκνώµατα και αραιώµατα. Όσο πιο ισχυρό είναι το ηχητικό σήµα τόσο πιο έντονα είναι τα πυκνώµατα και αραιώµατα που δηµιουργούνται στο φέρον κύµα. Το πλεονέκτηµα αυτής της διαµόρφωσης είναι ότι το διαµορφωµένο κύµα δεν επηρεάζεται σηµαντικά από παράσιτα. Τα παράσιτα, κατά τη συµβολή τους µε το διαµορφωµένο κύµα, επηρεάζουν κυρίως τα πλάτη και λιγότερο τις συχνότητες. Όπως είπαµε, η διαµόρφωση του κύµατος µπορεί να γίνει και µε άλλους τρόπους και µάλιστα µπορεί να συνυπάρξουν πολλές διαµορφώσεις ταυτόχρονα σε ένα φέρον σήµα. Το διαµορφωµένο κύµα διεγείρει την κεραία. Τα φορτία της ταλαντώνονται και εκπέµπει ηλεκτροµαγνητικό κύµα αντίστοιχης µορφής 11. Η λήψη ενός ηλεκτροµαγνητικού κύµατος από τον δέκτη, γίνεται µε ένα αγωγό (κεραία). Ο δέκτης αφού συντονιστεί µε κάποιο ποµπό διαχωρίζει το φέρον κύµα από την ταλάντωση που το διαµόρφωσε και το µετατρέπει σε ρεύµα όµοιας 11 Πηγή: Βλ. [2] σελ

30 σελ. 30 Περιβαλλοντική Οµάδα µορφής. Το ρεύµα αυτό αφού ενισχυθεί οδηγείται στο µεγάφωνο το οποίο αναπαράγει τον αρχικό ήχο. Στην παρακάτω εικόνα βλέπουµε την αναπαράσταση ενός απλού ραδιοφωνικού δέκτη. Εικόνα 6. Σχηµατική αναπαράσταση απλού ραδιοφωνικού δέκτη Γενικά χαρακτηριστικά των ηλεκτροµαγνητικών κυµάτων αποτελούν: η Περίοδος σήµατος (period), το Μήκος σήµατος (length), η Συχνότητα σήµατος (frequency), η Ταχύτητα µετάδοσης σήµατος (velocity), το Πλάτος σήµατος (amplitude), η Φάση σήµατος (phase). Το ηλεκτροµαγνητικό φάσµα Ηλεκτροµαγνητικά κύµατα δεν παράγονται µόνο από ταλαντούµενα ηλεκτρικά δίπολα. Σήµερα γνωρίζουµε ότι συνδέονται µε ένα πλήθος φυσικών φαινοµένων όπως είναι η αποδιέγερση των ατόµων, οι πυρηνικές διασπάσεις κ.α. Τα ηλεκτροµαγνητικά κύµατα καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσµα µηκών κύµατος και συχνοτήτων. Η έκταση του φάσµατος αυτού παρουσιάζεται στα παρακάτω σχήµατα, στο οποίο σηµειώνονται προσεγγιστικά οι περιοχές µήκους κύµατος και συχνότητας των διαφόρων τµηµάτων του. Παρά τις τεράστιες διαφορές στις εφαρµογές και στην παραγωγή τους, όλα τα ηλεκτροµαγνητικά κύµατα έχουν τα γενικά χαρακτηριστικά που περιγράψαµε προηγούµενα. Το πρώτο πράγµα που αξίζει να αναφέρουµε και πρέπει να το θυµόµαστε, είναι ότι όσο αυξάνεται η συχνότητα του κύµατος, τόσο αυξάνεται η ένταση του ρεύµατος καθώς και η µεταφερόµενη ενέργεια, ενώ αντίστροφα τόσο µικραίνει το µήκος του κύµατος. Παρακάτω 12, θα κάνουµε µια σύντοµη περιγραφή των διαφόρων περιοχών του φάσµατος των ηλεκτροµαγνητικών κυµάτων κατά σειρά ελαττούµενου µήκους κύµατος. Πρέπει όµως να έχουµε υπόψη µας ότι δεν υπάρχει σαφής διαχωρισµός του κάθε τµήµατος είδους κυµάτων από τα υπόλοιπα. 12 Πηγή [2] σελ

31 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 31 Ραδιοκύµατα. Είναι τα ηλεκτροµαγνητικά κύµατα µε µήκος κύµατος από 10 5 m έως µερικά εκατοστά. ηµιουργούνται από ηλεκτρονικά κυκλώµατα, όπως τα κυκλώµατα LC, και χρησιµοποιούνται στη ραδιοφωνία, την τηλεόραση και την κινητή τηλεφωνία. Μικροκύµατα. Το µήκος κύµατός τους εκτείνεται από 30cm έως 1mm περίπου 13. Παράγονται από ηλεκτρονικά κυκλώµατα. Οι φούρνοι µικροκυµάτων µε τους οποίους µαγειρεύουµε ή ζεσταίνουµε γρήγορα το φαγητό λειτουργούν µε κύµατα αυτής της περιοχής. Μικροκύµατα χρησιµοποιούνται και στα ραντάρ καθώς και στη δορυφορική επικοινωνία. Εικόνα 7. Το Ηλεκτροµαγνητικό φάσµα 14 Υπέρυθρα κύµατα. Καλύπτουν την περιοχή από 1mm έως m περίπου. Τα κύµατα αυτά εκπέµπονται από τα θερµά σώµατα και απορροφώνται εύκολα από τα περισσότερα υλικά. Η υπέρυθρη ακτινοβολία που απορροφάται από ένα σώµα 13 Προσοχή! Σε πολλές αναφορές της βιβλιογραφίας τα µικροκύµατα αναφέρονται ως υποσύνολο τµήµα των ραδιοκυµάτων (βλ. Εικόνα 7). 14 Πηγή [11]

32 σελ. 32 Περιβαλλοντική Οµάδα αυξάνει το πλάτος της ταλάντωσης των σωµατιδίων από τα οποία αποτελείται, αυξάνοντας έτσι τη θερµοκρασία του. Στις επικοινωνίες είναι γνωστή η χρήση των υπέρυθρων κυµάτων στα κινητά, στους Η/Υ και σε διάφορες άλλες ηλεκτρονικές συσκευές. Το ορατό φως. Είναι το µέρος εκείνο της ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας που ανιχνεύει ο ανθρώπινος οφθαλµός. Το µήκος κύµατος του ορατού φωτός κυµαίνεται από 400 nm έως 700 nm (δηλαδή από m έως m). Το ορατό φως παράγεται από την ανακατανοµή των ηλεκτρονίων στα άτοµα και στα µόρια. Κάθε υποπεριοχή του ορατού φάσµατος προκαλεί στον άνθρωπο την αίσθηση κάποιου συγκεκριµένου χρώµατος. Υπεριώδεις ακτίνες. Οι ακτίνες αυτές καλύπτουν τα µήκη κύµατος από 3, m έως m περίπου. Ο Ήλιος είναι ισχυρή πηγή υπεριώδους ακτινοβολίας. Οι υπεριώδεις ακτίνες είναι υπεύθυνες για το «µαύρισµα» όταν κάνουµε ηλιοθεραπεία, το καλοκαίρι. Μεγάλες δόσεις υπεριώδους ακτινοβολίας βλάπτουν τον ανθρώπινο οργανισµό. Το µεγαλύτερο µέρος της υπεριώδους ακτινοβολίας, που φτάνει στη Γη από τον Ήλιο απορροφάται από τα άτοµα και τα µόρια της ανώτερης ατµόσφαιρας (στρατόσφαιρα). Το όζον της στρατόσφαιρας, απορροφά κατά κύριο λόγο την επικίνδυνη υπεριώδη ακτινοβολία. Σήµερα ανησυχούµε για την πιθανή καταστροφή αυτής της προστατευτικής ασπίδας ενάντια στις υπεριώδεις ακτίνες του Ήλιου. Το όζον της στρατόσφαιρας µειώνεται εξαιτίας εκτεταµένης χρήσης των χλωροφθορανθράκων, ενώσεων που χρησιµοποιούνται στα ψυγεία, τα κλιµατιστικά τους ψεκαστήρες και αλλού. Οι ακτίνες Χ (ή ακτίνες Röntgen) είναι ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία µε µήκη κύµατος από 10-8 m έως m περίπου. Η πιο κοινή αιτία παραγωγής ακτίνων Χ είναι η επιβράδυνση ηλεκτρονίων που προσκρούουν µε µεγάλη ταχύτητα σε ένα µεταλλικό στόχο. Οι ακτίνες Χ χρησιµοποιούνται στην ιατρική, κυρίως για διαγνωστικούς σκοπούς (ακτινογραφίες), και στη µελέτη των διαφόρων κρυσταλλικών δοµών. Οι ακτίνες Χ µπορούν να προκαλέσουν βλάβες στους ζωντανούς οργανισµούς και γι αυτό πρέπει να αποφεύγουµε την έκθεσή µας σ' αυτές χωρίς σοβαρό λόγο. Οι ακτίνες γ. Είναι ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία που εκπέµπεται από ορισµένους ραδιενεργούς πυρήνες καθώς και σε αντιδράσεις πυρήνων και στοιχειωδών σωµατιδίων ή ακόµα και κατά τη διάσπαση στοιχειωδών σωµατιδίων. Τα µήκη κύµατός τους αρχίζουν από10-10 m και φτάνουν ως τα m. Είναι πολύ διεισδυτικές και βλάπτουν τους οργανισµούς που τις απορροφούν.

33 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 33 Εικόνα 8. Το Ηλεκτροµαγνητικό φάσµα 15 Η ακτινοβολία και τα είδη της Επιπτώσεις στον άνθρωπο Όπως είπαµε νωρίτερα κατά την µετάδοση των κυµάτων γίνεται µεταφορά ενέργειας. Η ενέργεια αυτή δύναται να επιδρά πάνω στα αντικείµενα µε τα οποία έρχεται σε επαφή και να τα µεταβάλει. Μιλάµε λοιπόν για την έννοια της ακτινοβολίας που ορίζεται ως εξής: Ακτινοβολία είναι η µετάδοση ενέργειας στο διάστηµα ως σωµατίδιο ή κύµα, ανάλογα µε τον τρόπο που αλληλεπιδρά µε την ύλη. Η ακτινοβολία επιδρά και έχει επιπτώσεις σ όλα τα στοιχεία της φύσης άρα και στους ζωντανούς οργανισµούς. Η ακτινοβολία χωρίζεται σε δύο µεγάλες κατηγορίες: 15 ιαφάνεια από την παρουσίαση του ρ. Φωτάκη Μιχαήλ ( [4] )

34 σελ. 34 Περιβαλλοντική Οµάδα Ιονίζουσες ακτινοβολίες (IR): Προκαλούν µεταβολή της ύλης (αποµάκρυνση ηλεκτρονίων από το άτοµο). Μιλάµε λοιπόν για ραδιενέργεια. Προκαλούνται από κύµατα µε συχνότητα µεγαλύτερη ή ίση του ορατού φωτός. Οι ιονίζουσες ακτινοβολίες περιλαµβάνουν τις: Οι Υπεριώδεις ακτίνες και οι ακτίνες Χ που προκαλούν ηλεκτρονιακές µεταπτώσεις, δηλαδή διαφυγή ηλεκτρονίων από τα άτοµα. Οι ακτίνες γ που προκαλούν πυρηνικές µεταπτώσεις δηλαδή διάσπαση του πυρήνα των ατόµων. Εικόνα 9. ιαχωρισµός των ακτινοβολιών σύµφωνα µε το ΗΜ φάσµα 16 Πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας αποτελούν: α) Η κοσµική ακτινοβολία που προέρχεται από το σύµπαν ή από ραδιενεργά στοιχεία που βρίσκονται στη φύση, στο υπέδαφος κ.λπ. Μιλάµε βέβαια για φυσικές πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας, β) Για εφαρµογές της στην Ιατρική Οδοντιατρική, για πυρηνικές δοκιµές ή πυρηνικά ατυχήµατα. Μιλάµε για τεχνητές πηγές ιονίζουσας ακτινοβολίας. Η έκθεση σε ιονίζουσες ακτινοβολίες: Είναι επιβλαβής όταν ξεπεραστούν τα καθορισµένα επιτρεπτά όρια, Λειτουργεί αθροιστικά (συσσώρευση) καθώς τα ραδιενεργά στοιχεία απορροφούνται και παραµένουν στα κύτταρα ιστούς των ζωντανών οργανισµών, Όταν η δόση είναι πολύ µεγάλη µπορεί να προκαλέσει ασθένειες (καρκινούς κ.α.), τραυµατισµό (π.χ. εγκαύµατα) ή θάνατο. 16 Πηγή: Ε.Ε.Α.Ε. ( [6] ) σελ. 3

35 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 35 Μη-ιονίζουσες ακτινοβολίες (NIR): Οι ακτινοβολίες αυτές ΕΝ προκαλούν µεταβολή της ύλης. Προκαλούνται από κύµατα µε συχνότητα µικρότερη ή ίση του ορατού φωτός. Οι µη-ιονίζουσες ακτινοβολίες περιλαµβάνουν τις: Τα υπέρυθρα κύµατα που µπορεί να προκαλέσουν µοριακές µεταπτώσεις δηλαδή µεταβολή της σύστασης των µορίων, Τα µικροκύµατα και τα ραδιοκύµατα που προκαλούν προσανατολισµούς στα συστατικά στοιχεία των µορίων. Πηγές µη-ιονίζουσας ακτινοβολίας αποτελούν: α) Οι κεραίες που χρησιµοποιούν ραδιοκύµατα, µικροκύµατα ή υπέρυθρα κύµατα όπως οι κεραίες της ραδιοφωνίας, της τηλεόρασης, οι κεραίες των ασύρµατων επικοινωνιών (π.χ. CB) και οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας που µελετάµε στην παρούσα εργασία, β) Συσκευές που χρησιµοποιούν αυτού του είδους τα ηλεκτροµαγνητικά κύµατα όπως οι φούρνοι µικροκυµάτων, τα κινητά τηλέφωνα, οι ασύρµατοι, τα ραντάρ, τα σονάρ. Με την ολοένα και µεγαλύτερη ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών, της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης, το ολοένα και πιο «τεχνολογικό» περιβάλλον µας λούζεται κυριολεκτικά από ραδιοκύµατα πάσης φύσεως. Σε έρευνα 17 που πραγµατοποιήθηκε στο Ηνωµένο Βασίλειο το 2000, επιστηµονική οµάδα πραγµατοποίησε µετρήσεις µε ευαίσθητα όργανα µέτρησης ραδιοκυµάτων µε στόχο να εντοπίσει της πηγές απ όπου προέρχονται τα ραδιοκύµατα σε τυπικές αστικές περιοχές. Τα αποτελέσµατα της έρευνας παρουσιάζονται στο παρακάτω γράφηµα. Εικόνα 10. Έρευνα στο Ηνωµένο Βασίλειο - γράφηµα µέτρησης ραδιοκυµάτων 17 Η έρευνα και το γράφηµα παρουσιάστηκε στην διάλεξη που πραγµατοποίησε ο ρ. Φωτάκης Μιχαήλ στην Π.Ο. του 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας µε θέµα «Κινητή Τηλεφωνία» στις 15/3/2004)

36 σελ. 36 Περιβαλλοντική Οµάδα Παρατηρούµε ότι: Από σταθµούς βάσης ραδιοκυµάτων τεχνολογίας κινητής τηλεφωνίας (GSM) κυρίως από 3 εταιρείες (operators) το ποσοστό αγγίζει το 67,7% (πράσινο, µπλέ, και κόκκινο κοµµάτι στο σχεδιάγραµµα). Επίσης από ευρυζωνικές (broadcast) εκποµπές ραδιοφώνου και τηλεόρασης το ποσοστό αγγίζει το 31,8% (κίτρινο και γαλάζιο κοµµάτι στο σχεδιάγραµµα) 18. Επίσης καταγράφηκαν και άλλες πηγές σε ποσοστό 0,4%. Η έρευνα είναι ενδεικτική για να διαπιστώσουµε ότι, µε την ραδιοφωνία και την τηλεόραση, όσο και µε την ραγδαία εξάπλωση της κινητής τηλεφωνίας, στο περιβάλλον διοχετεύονται µεγάλες «δόσεις» ραδιοκυµάτων. Για τις πιθανές επιπτώσεις στην υγεία, θα αναφερθούµε παρακάτω. 18 Σε ενηµερωτικό έντυπο της Vodafone (βλ. [9] σελ. 9) αναφέρεται ότι «Οι µεγάλοι τηλεοπτικοί σταθµοί που εκπέµπουν ραδιοσήµατα στις τηλεοράσεις µε ισχύ της τάξεως των watt (100 KWatt). Ωστόσο, οι σταθµοί βάσης κινητής τηλεφωνίας λειτουργούν µε ισχύ από µερικά watt µέχρι περίπου 40 watt ανά κεραία, ανάλογα µε την περιοχή κάλυψης». Θα πρέπει βέβαια να τονιστεί ότι µεγάλο ρόλο παίζει και η θέση της εγκατεστηµένης κεραίας (εντός ή εκτός πόλης κατοικηµένης ζώνης).

37 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 37 ΚΙΝΗΤΗ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ Ιστορική αναδροµή των κινητών επικοινωνιών Η ανάγκη επικοινωνίας µε µη σταθερά σηµεία ευρισκόµενα πέραν του ο- πτικού ορίζοντα και χωρίς την υποστήριξη τηλεπικοινωνιακών καλωδίων για την µεταφορά της πληροφορίας, δηµιουργήθηκε αµέσως µετά την ανακάλυψη της ασυρµατικής διάδοσης, γύρω στα τέλη του Το πρώτο σύστηµα κινητής τηλεφωνίας εγκαταστάθηκε από τον Marconi το έτος 1898 στο νησί Wight της Αγγλίας, για λογαριασµό της Βασίλισσας Βικτώριας. Η κινητή µονάδα ήταν το βασιλικό γιώτ, στο οποίο τοποθετήθηκε ένας VHF ποµποδέκτης µε την αντίστοιχη κεραία. Ο σταθµός βάσης, ήταν ένας ποµποδέκτης µε την κεραία του, αντίστοιχος µε αυτόν της κινητής µονάδας, ο οποίος εγκαταστάθηκε στο παλάτι της βασίλισσας. Πριν απο τον εύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο, οι Βρετανοί χρησιµοποιούσαν την κινητή τηλεφωνία για λογαριασµό της Αστυνοµίας. Η ζώνη των συχνοτήτων που χρησιµοποιούσαν ήταν 2-3 MHz. Το έτος 1935 χρησιµοποίησαν για την υπηρεσία αυτή συχνότητες απο την VHF περιοχή. Κατά την διάρκεια του εύτερου Παγκοσµίου Πολέµου, η χρήση των συτηµάτων αυτών επεκτάθηκε στις ένοπλες δυνάµεις και στις υπηρεσίες αµέσου επεµβάσεως (π.χ στην πυροσβεστική υπηρεσία). Ο τύπος της διαµόρφωσης του µεταδιδόµενου σήµατος ήταν ιαµόρφωση Εύρους (ΑΜ) ενώ εκείνη την εποχή στις Ηνωµένες Πολιτείες της Αµερικής (Η.Π.Α.) εχρησιµοποιείτο δοκιµαστικά η ιαµόρφωση Συχνότητας (FM), για την βελτίωση της ποιότητας του λαµβανοµένου σήµατος από την προκαλουµένη εξασθένηση αυτού, µε την εµφάνιση του ηλεκτρικού θορύβου. Το έτος 1945 στο Ηνωµένο Βασίλειο (UK) υπήρχαν περίπου 1000 χρήστες των συστηµάτων κινητής τηλεφωνίας, και ο αριθµός τους αυξανόταν συνεχώς. Το 1947 στα πλαίσια των εργασιών του ιεθνούς Συνεδρίου Ραδιο-επικοινωνιών (International Radio-Communication Conference) η οποία έλαβε χώρα στο Atlantic City των ΗΠΑ, πραγµατοποιήθηκε η κατανοµή του ραδιο-φάσµατος για τους χρήστες των κινητών επικοινωνιών. Στα πλαίσια της διαχρονικής καταγραφής της κινητής τηλεφωνίας σε παγκόσµιο επίπεδο, οφείλουµε να δώσουµε µερικά ιστορικά σηµεία της εξέλιξης των κινητών επικοινωνιών στις ΗΠΑ. Το έτος 1921 στην Αστυνοµία του Detroit εγκατεστάθηκε το πρώτο σύστηµα το οποίο λειτουργούσε στην περιοχή των 2

38 σελ. 38 Περιβαλλοντική Οµάδα MHz. Κατόπιν, περίπου το 1940, νέες συχνότητες στην περιοχή των 30 και 40 MHz, καταχωρήθηκαν για τις κινητές επικοινωνίες. Επειδή ο αριθµός των χρηστών οι οποίοι ζητούσαν πρόσβαση στα συστήµατα αυτά συνεχώς αυξανόταν, η Οµοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών των ΗΠΑ (Federal Communications Commission - FCC) παραχώρησε επιπλέον συχνότητες στην περιοχή των 30 και 500 MHz για διάφορες ειδικές χρήσεις. Τα πρώτα αυτά συστήµατα κινητών επικοινωνιών λειτουργούσαν αυτόνοµα και δεν υπήρχε επικοινωνία µε το Τηλεφωνικό ίκτυο της χώρας. Αµέσως µετά τον εύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο, τα Εργαστήρια Bell (Bell Laboratories) δροµολόγησαν ένα πρόγραµµα για παροχή επικοινωνιακών υπηρεσιών µε συστήµατα τα οποία χρησιµοποιούσαν κοινό φορέα (common carrίer), προκειµένου να εξυπηρετούνται πολλοί χρήστες µαζί κινούµενοι σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές. Η υπηρεσία αυτή καταχωρήeηκε στην FCC µε το όνοµα ηµόσια Εσωτερική Υπηρεσία Επίγειων Κινητών Ασυρµατικών Επικοινωνιών (Domestic Public Land Mobile Radio Service - DPLMRS). Η υπηρεσία DPLMRS δροµολόγησε τα παρακάτω δύο συστήµατα: Το πρώτο απο αυτά λειτούργησε το 1946 για την κάλυψη των επικοινωνιακών αναγκών των χρηστών οι οποίοι εκινούντο εντός της Πόλης του St. Louis, χρησιµοποιώντας τρείς ραδιο-διαύλους στην περιοχή των 150 MHz. Πρέπει να σηµειωθεί ότι στην αρχή η FCC είχε καταχωρήσει έξι ραδιο-διαύλους για την κάλυψη των αναγκών, αλλά επειδή οι χρησιµοποιούµενοι ποµποδέκτες δεν ήταν υψηλής τεχνολογίας (για την εποχή εκείνη) παρατηρήθηκαν έντονα προβλήµατα απο παρεµβολές γειτονικών ραδιο-διαύλων (καναλιών) στην ίδια γεωγραφική περιοχή, οπότε τελικά χρησιµοποιήθηκαν µόνο οι τρείς ραδιοδίαυλοι. Το σύστηµα του St. Louis ήταν γνωστό µε το όνοµα Urban System Το 1947 εγκατεστάθηκε ένα δεύτερο σύστηµα για την κάλυψη των ε- πικοινωνιακών αναγκών των χρηστών οι οποίοι εκινούντο στον αυτοκινητόδροµο New York - Boston. Το σύστηµα αυτό χρησιµοποιούσε συχνότητες στην περιοχή MHz. Τα προβλήµατα που παρουσιάστηκάν ήταν οι έντονες παρεµβολές λόγω του φαινοµένου της Απόστασης της Πρώτης Ανάκλασης από τα ατµοσφαιρικά στρώµατα (Skip Distance). Το σύστηµα αυτό ήταν γνωστό µε το όνοµα Highway System. Το 1964 λειτούργησε ένα νέο σύστηµα στα 150 MHz, το οποίο ήταν γνωστό µε την ονοµασία MJ και το έτος 1969 εγκατεστάθηκε και λειτούργησε το σύστηµα ΜΚ, χρησιµοποιώντας συχνότητες στην περιοχή του ραδιο-φάσµατος των 450 MHz. Πρέπει να σηµειωθεί ότι τόσο το MJ όσο και το ΜΚ, ήταν τµήµατα

39 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 39 του Βελτιωµένου Συστήµατος Κινητής Τηλεφωνίας (Improved Mobile Telephone System - IMTS) 19 Εικόνα 11. Σχηµατική αναπαράσταση της λειτουργίας της κυψελωτής κινητής τηλεφωνίας 20 Η κινητή κυψελωτή τηλεφωνία Το κυψελωτό σύστηµα της κινητής τηλεφωνίας, λέγεται έτσι επειδή χωρίζει την περιοχή κάλυψης σε σχεδόν εξαγωνικά κοµµάτια. Το κάθε εξαγωνικό κοµµάτι ονοµάζεται κυψέλη (cell). Το κάθε κοµµάτι έχει στο κέντρο του έναν σταθµό βάσης (κεραία). Γειτονικές κυψέλες χρησιµοποιούν διαφορετικές συχνότητες, ενώ µη γειτονικές µπορούν να χρησιµοποιούν τις ίδιες, εξασφαλίζοντας µεγάλη χωρητικότητα µε ένα περιορισµένο εύρος συχνοτήτων. Κάθε κινητό τηλέφωνο εκπέµπει την ταυτότητα του σε µία κοινή συχνότητα ελέγχου έτσι ώστε το σύστηµα να ξέρει σε ποια κυψέλη βρίσκεται. Καθώς το κινητό τηλέφωνο κινείται µέσα στο σύστηµα, επαναλαµβάνει την ίδια διαδικασία κάθε φορά που εντοπίζει ότι βρίσκεται σε διαφορετική κυψέλη. Όταν ο συνδροµητής δέχεται ένα τηλεφώνηµα, το κέντρο στέλνει µέσω της κοινής συχνότητας εντολή στον ανάλογο κινητό σταθµό (τηλέφωνο) να χτυπήσει, αφού ξέρει σε ποια κυψέλη βρίσκεται. Το κέντρο δίνει στο τηλέφωνο ένα 19 Βλ. [12] σελ Πηγή [2] σελ. 87

40 σελ. 40 Περιβαλλοντική Οµάδα συγκεκριµένο κανάλι στο οποίο γίνεται η επικοινωνία. Παρόµοια, όταν ο συνδροµητής θέλει να κάνει µία κλήση, στέλνει µία εντολή στο κέντρο µέσω της κοινής συχνότητας. Το κέντρο απαντάει µε ένα κανάλι στο οποίο γίνεται η επικοινωνία. Κατά τη διάρκεια ενός τηλεφωνήµατος, καθώς το τηλέφωνο του συνδροµητή (κινητός σταθµός) κινείται µέσα στο σύστηµα, το κέντρο ελέγχει συνεχώς την ισχύ του σήµατος που λαµβάνει. Γειτονικοί σταθµοί βάσης µπορεί επίσης να λαµβάνουν το ίδιο σήµα καθώς ο κινητός σταθµός κινείται προς αυτούς. Όταν το σήµα εξασθενήσει αρκετά στον αρχικό σταθµό βάσης και λαµβάνεται πιο δυνατά σε έναν άλλο, το κέντρο δίνει εντολή στον κινητό σταθµό να αλλάξει κανάλι, σε ένα κανάλι που ανήκει στο νέο σταθµό βάσης. Αυτή η διαδικασία λέγεται hand-off. Όταν αλλάζει το κανάλι, ο συνδροµητής αντιλαµβάνεται µόνο µία µικρή διακοπή στη µετάδοση. Έτσι ο συνδροµητής µπορεί να συνεχίσει µια συνοµιλία, ακόµη κι αν µετακινηθεί σε µεγάλες αποστάσεις. Εικόνα 12. Στην κινητή τηλεφωνία οι ίδιες συχνότητες χρησιµοποιούνται σε µη-γειτονικές κυψέλες 21 Η µετάδοση ραδιοκυµάτων µπορεί να παροµοιαστεί µε την εκτόξευση νερού από έναν ψεκαστήρα αυτόµατου ποτίσµατος 22. Η περιοχή που βρίσκεται ακριβώς κάτω από τον ψεκαστήρα παραµένει σχεδόν στεγνή. Όσο η απόσταση από τον ψεκαστήρα αυξάνεται, το γρασίδι γίνεται ολοένα και πιο υγρό µέχρι να φτάσει στο πιο υγρό του σηµείο. Όσο η απόσταση αυξάνεται πέρα από αυτό το σηµείο, το γρασίδι γίνεται σταδιακά πιο στεγνό. Κατά παρόµοιο τρόπο, οι κεραίες είναι έτσι σχεδιασµένες, ώστε τα σήµατα να εκπέµπονται µε κατεύθυνση προς τα εµπρός και όχι προς τα κάτω, µε αποτέλεσµα η εκποµπή στην περιοχή που βρίσκεται ακριβώς κάτω από το σταθµό βάσης να είναι σηµαντικά χαµηλότερη από τα συνιστώµενα 21 Πηγή: [1] Τόµος ΙΙ σελ Βλ. [9] σελ. 7

41 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 41 όρια. Προκειµένου να διασφαλιστεί υψηλή ποιότητα κάλυψης χωρίς κενά, τα δίκτυα σχεδιάζονται µε τέτοιο τρόπο, ώστε κάθε κυψέλη να επικαλύπτει µερικώς τη γειτονική της. Γενιές τεχνολογιών κινητής τηλεφωνίας Προϊστορία. Μέχρι το έτος 1970, η κινητή τηλεφωνία ανήκε στον χώρο της αναλογικής συµβστικιjς ασύρµατης επικοινωνίας. Τα συστήµατα που υπήρχαν για την εξυπηρέτηση συγκεκριµένων γεωγραφικών περιοχών ήταν απλής µορφής, χωρίς µεγάλες δυνατότητες ελαχιστοποίησης των παρεµβολών, δυναµικής αυξήσεως της χωρητικότητάς τους και παράλληλα µείωσης της πιθανότητας Ολικής Κατάληψης Ραδιοδιαύλων (blocking probability) αυτών σε ώρες αιχµής. Στην περίπτωση αυτή, η γεωγραφική περιοχή υπό ραδιοκάλυψη, αποτελείται από ένα Σταθµό Βάσης, o οποίος ήταν επανδρωµένος µε τις κατάλληλες ραδιοµονάδες ποµποδεκτών, ελέγχου, κεραιών, και πιθανώς από έναν αριθµό αναµεταδοτών ανάλογα µε την ιδιοµορφία του γεωγραφικού αναγλύφου της περιοχής. 1η γενιά κινητής τηλεφωνίας. Από το 1970 µέχρι το έτος 1990, µελετήθηκαν, υλοποιήθηκαν και λειτούργησαν τα συστήµατα κινητής τηλεφωνίας πρώτης γενιάς τα οποία βασίσθηκαν στην κυτταρική δοµή και τα οποία είχαν αναλογικά ηλεκτρικά χαρακτηριστικά. Τα συστήµατα αυτά ήταν το TACS, ΝΜΤ, CT1, CT2, RC 2000, Net- C, POCSAG, GOLAY, COMVIK και AMPS. Ενα απο τα κύρια χαρακτηριστικά των συστηµάτων αυτών, ήταν ότι διαχειρίζονταν την υπηρεσία φωνής (voice) µε ρυθµούς µετάδοσης (data rate) οι οποίοι σταδιακά έφθασαν τα 2.4Κbps. Εικόνα 13. Συστήµατα κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα 23 2η γενιά κινητής τηλεφωνίας. Απο το έτος 1990 µέχρι το 2000, αναβαθµίσθηκε η τεχνολογία των συστηµάτων της πρώτης γενιάς, µε αποτέλεσµα να λειτουργήσουν 23 Πηγή: Ε.Ε.Α.Ε. ( [6] ) σελ. 5

42 σελ. 42 Περιβαλλοντική Οµάδα τα οργανωµένα πλέον κυπαρικά συστήµατα κινητής τηλεφωνίας (cellular mobile radiocommunication systems) δεύτερης γενιάς. Το χαρακτηριστικό των συστηµάτων αυτών είναι η πολυ-ιεραρχική λειτουργική δοµή τους, η υψηλή χωρητικότητά τους απο πλευράς εξυπηρέτησης χρηστών, η δυναµική διαχείριση του ραδιο-φάσµατος των συχνοτήτων και το κυπαρικό πρότυπο επαναχρησιµοποίησης των συχνοτήτων (frequency re-use pattern). Τα συστήµατα αυτά είναι τα DECT, DCS-1800, ERMES, TETRA, TFTS µε κορυφαίο και περισσότερο χρησιµοποιηµένο το πρότυπο GSM, που χρησιµοποιείται κυρίως στην Ευρώπη αλλά και σε άλλα σηµεία του πλανήτη. Τα συστήµατα της δεύτερης γενιάς λειτουργούν σε συχνότητες υψηλότερες απο αυτές των συστηµάτων της πρώτης γενιάς (π.χ το σύστηµα GSM λειτουργεί στην περιοχή των 900 MHz και το σύστηµα DCS-1800 λειτουργεί στην περιοχή των 1800 MHz). Οι ρυθµοί µετάδοσης του GSM κυµαίνονται από 14 µέχρι 115 Kbps µε τη χρήση πολλαπλών καναλιών επικοινωνίας 24, ενώ µε την εξέλιξη των υπόλοιπων τεχνολογιών επιτεύχθηκαν ακόµη µεγαλύτεροι ρυθµοί µετάδοσης. Στα δίκτυα GSM της κινητής τηλεφωνίας που χρησιµοποιούνται και στην χώρα µας, η πληροφορία µεταδίδεται ψηφιακά. Η συνοµιλία δηλαδή εξ'αρχής ψηφιοποιείται και υφίσταται ως µια σειρά τιµών 0 και 1. Αυτή πλέον η αριθµητική σειρά, που µπορεί να συγκριθεί µε την πληροφορία σε ένα µουσικό CD, κωδικοποιείται στο κάθε εκπεµπόµενο υψίσυχνο σήµα. Στο δέκτη αποκωδικοποιείται αυτή η σειρά αριθµών και µετατρέπεται πάλι σε αναλογικό σήµα. Στην Ελλάδα λειτουργεί το GSM/900 MHz για τις εταιρίες ΤΙΜ (πρώην TELESTET) και VODAFONE (πρώην PANFON) και DCS/1800 MHz για την εταιρία COSMOTE. Στην Ελλάδα επίσης δραστηριοποιείται και η εταιρεία Q-TELECOM η οποία όµως δεν έχει ξεχωριστό δίκτυο αλλά δανείζεται δηλαδή νοικιάζει και χρησιµοποιεί το δίκτυο της εταιρείας VODAFONE. Τα κινητά τηλέφωνα GSM και οι σταθµοί βάσης ακτινοβολούν παλµικά. H τεχνολογία GSM χρησιµοποιεί κανάλια πλάτους 100 khz. Το κάθε κανάλι εξυπηρετεί περισσότερους από έναν συνδροµητές. Αυτό γίνεται µέσω της χρήσης της τεχνικής TDMA [Time Division Multiple Access, (Πολλαπλή Πρόσβαση ιαίρεσης Χρόνου)], που µοιράζει το κανάλι σε 8 χρονικές σχισµές. Εκτός από τις υπηρεσίες φωνής (voice) γίνονται δυνατές διάφορες προηγµένες υπηρεσίες που είναι γνωστές σε όλους, όπως η µετάδοση δεδοµένων, η σύνδεση σε διαδικτυακές υπηρεσίες (Internet) και η αποστολή συντόµων γραπτών µηνυµάτων (SMS) και πολυµεσικών µηνυµάτων (MMS). Στην Ελλάδα, σε επίπεδο τεχνολογίας 2 ης γενιάς, οι 3 εταιρίες παροχής υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας, έχουν κατασκευάσει δίκτυο που καλύπτει τουλάχιστον το 99% του πληθυσµού, το 95% τόσο της χερσαίας γης όσο και των χωρικών θαλάσσιων υδάτων της χώρας. 24 Βλ. [17]

43 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 43 Εικόνα 14. Χάρτης κάλυψης δικτύου Cosmote,Tim και Vodafone (Ιούλιος 2005) 25 2,5 γενιά κινητής τηλεφωνίας. Πρόκειται για µετεξέλιξη της δεύτερης γενιάς, όπου υιοθετείται το πρότυπο GPRS (General Packet Radio Switching). Με το πρότυπο αυτό δόθηκε η δυνατότητα να παρέχονται περαιτέρω υπηρεσίες όπως η υπηρεσία µηνυµάτων πολυµέσων (MMS), η πλοήγηση WAP, η πρόσβαση στο internet κλπ. Οι υπηρεσίες GPRS, άρχισαν να παρέχονται εµπορικά από το 2002 και από τους 3 µεγάλους παροχείς κινητής τηλεφωνίας σε πανελλαδική κάλυψη. Οι ρυθµοί µετάδοσης στο πρότυπο GPRS κυµαίνονται µεταξύ 56 και 115 Kbps. 3η γενιά κινητής τηλεφωνίας. Την τετραετία λειτουργούν τα κυπαρικά συστήµατα της τρίτης γενιάς. ηµιουργήθηκαν λοιπόν οι κατάλληλες τεχνικές προδιαγραφές των νέων αυτών συστηµάτων, ώστε να παρέχονται: Αναβαθµισµένες υπηρεσίες πολυµέσων (multimedia), (υπηρεσίες φωνής, δεδοµένων, βίντεο, αποµακρυσµένης διαχείρισης) µε κορυφαία και πιο διαφηµισµένη την υπηρεσία της video κλήσης όπου οι συνδροµητές µπορούν να βλέπουν και να ακούν ταυτόχρονα το συνοµιλητή τους σε πραγµατικό χρόνο. 25 Βλ. και

44 σελ. 44 Περιβαλλοντική Οµάδα ηµοφιλείς υπηρεσίες (κινητής τηλεφωνίας, , fax, τηλεδιάσκεψη, πλοήγησης στο Internet και στον Παγκόσµιο Ιστό) Υψηλές ταχύτητες ευρείας ζώνης (µέχρι 2 Mbps) µε συχνότητες των 2 GHz (µεάδοση λήψη) Ευέλικτες υπηρεσίες δροµολόγησης των δεδοµένων (µέσω τοπικού δικτύου Η/Υ ή δορυφόρων) Υπηρεσίες διαµεταγωγής σήµατος (Roaming) σε όλες της χώρες της Ευρώπης, της Άπω Ανατολής και της Βόρειας Αµερικής 26. Τα νέα αυτά συστήµατα είναι τα MBS (Mobile Broadband Systems), WLANs (Wireless LAN s) µε κυριότερο το UMTS (Universal Mobile Telecommunication Service) που είναι το σύστηµα που χρησιµοποιείται περισσότερο σήµερα. Οι κατηγορίες των κυπάρων κεραιών που χρησιµοποιούνται ή πρόκειται να χρησιµοποιηθούν είναι οι εξής παρακάτω: Κύτταρα µέγιστης κάλυψης (overlay cells) : τα κύτταρα αυτά έχουν ακτίνα κάλυψης η οποία φθάνει µέχρι µερικές εκατοντάδες km και χρησιµοποιούνται στην δορυφορική κινητή τηλεφωνία προκειµένου να καλυφθούν επικοινωνιακά οι κινητές µονάδες οι οποίες ευρίσκονται σε αποµακρυσµένες περιοχές. Υπερκύτταρα (hyper cells) : τα κύτταρα αυτά έχουν ακτίνα κάλυψης µεγαλύτερη απο 20 Km και χρησιµοποιούνται για την επικοινωνιακή κάλυψη κινητών µονάδων οι οποίες ευρίσκονται εντός επαρχιακών περιοχών. Μακροκύπαρα (macro cells) : τα κύτταρα αυτά έχουν ακτίνα κάλυψης η οποία έχει ελάχιστη τιµή 1 Km και µέγιστη τιµή 20 Km. Η δοµή αυτή χρησιµοποιείται για την επικοινωνιακή κάλυψη των κινητών µονάδων που κινούνται σε οδούς εκτός πόλεων καθώς και σε πυκνοκατοικηµένες περιοχές. Μικροκύτταρα (micro cells) : τα κύτταρα αυτά έχουν ακτίνα κάλυψης µε ελάχιστη τιµή 100 m και µέγιστη τιµή 1 Km. Η δοµή αυτή χρησιµοποιείται για την κάλυψη των επικοινωνιακών αναγκών των κινητών µονάδων οι οποίες ευρίσκονται και κινούνται στις κεντρικές περιοχές των πόλεων, λ.χ. σε έναν πολυσύχναστο δρόµο µιας µεγαλούπολης. Πικοκύτταρα (pico cells) : τα κύτταρα αυτά έχουν ακτίνα κάλυψης µικρότερη απο 100 m. Η δοµή αυτή χρησιµοποιείται για την κάλυψη των επικοινωνιακών αναγκών των χρηστών µε φορητές µονάδες οι οποίοι κινούνται γενικά εντός κτιρίων (π.χ. γραφεία, κατοικίες, κ.λ.π) και ειδικότερα 26 Bλ. [17]

45 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 45 αυτών οι οποίοι ευρίσκονται εντός λεωφορείων, τραίνων, πλοίων και αεροπλάνων. 27 Εικόνα 15. Η δικτυακή υποδοµή των κινητών επικοινωνιών 28 Η πρώτη χώρα που υιοθέτησε την 3 η γενιά, σε ευρεία εµπορική κλίµακα είναι η Ιαπωνία και µε πολύ µεγάλη επιτυχία. Το τρέχον έτος (2005), το 40% των συνδροµητών χρησιµοποιεί µόνο το 3 ης γενιάς δίκτυο, κάτι που σηµαίνει ότι εγκαταλείπεται σιγά σιγά το δίκτυο και οι υπηρεσίες δεύτερης γενιάς. Η ολική 27 Για τον κύριο όγκο των πληροφοριών, βλ. [12] σελ Βλ. [12] σελ. 11

46 σελ. 46 Περιβαλλοντική Οµάδα µετάβαση αναµένεται να ολοκληρωθεί µέσα στο Παρόµοιες επενδύσεις για την τεχνολογία της 3 ης γενιάς έγιναν σε όλες τις τεχνολογικά ανεπτυγµένες χώρες και σε µαζική κλίµακα στην Ευρώπη, όπου οι διάφορες εταιρείες προσπάθησαν να εισάγουν την τεχνολογία αυτή το δυνατόν γρηγορότερο, χωρίς τα αναµενόµενα οικονοµικά αποτελέσµατα. Έτσι, σε πολλές εταιρίες υπήρξαν πολλές οικονοµικές δυσκολίες και η µετάβαση από την 2 η στην 3 η γενιά φαίνεται παγκοσµίως να καθυστερεί 29. Στην Ελλάδα η κάλυψη των παρεχόµενων υπηρεσιών 3 ης γενιάς, άρχισε από τα µεγάλα αστικά κέντρα. Όπως και στις περισσότερες εταιρείες της Ευρώπης που νωρίτερα είχαν υιοθετήσει το GSM έτσι και οι 3 ελληνικές εταιρείες χρησιµοποίησαν το πρότυπο ανάπτυξης 3 ης γενιάς UMTS. Συγκεκριµένα, η Vodafone καλύπτει σήµερα (Ιούλιος 2005) περισσότερο από το 25% του ελληνικού πληθυσµού στις πόλεις Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο, Βόλο, Λάρισα και Χανιά και επεκτείνεται καθηµερινά σε άλλα αστικά κέντρα και τουριστικές περιοχές 30. Παρόµοια, και σύµφωνα µε τον ιστοχώρο της 31, η Tim έχει εγκαταστήσει δίκτυο κινητής τηλεφωνίας 3ης γενιάς σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Ηράκλειο, ενώ σε δεύτερη φάση και ως το 2006 θα επεκτείνει το δίκτυο 3ης γενιάς στις µεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας. Και η Cosmote παρέχει υπηρεσίες 3 ης γενιάς στις µεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας 32. Οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας 3 ης γενιάς λειτουργούν σε συχνότητες κοντά στα 2 GHz 33. 3,5 γενιά κινητής τηλεφωνίας. Ο όρος 3.5G χρησιµοποιείται για να περιγράψει την αναβάθµιση των δικτύων της 3ης γενιάς κινητής τηλεφωνίας σε δίκτυα υψηλότερων ταχυτήτων (της τάξης των 3Μbps). Η πρώτη χώρα που υιοθέτησε δίκτυα 3,5G είναι η Ιαπωνία και συγκεκριµένα η εταιρεία KDDI, χρησιµοποιώντας το πρότυπο CDMA και ξεκινώντας την παροχή υπηρεσιών από τον εκέµβριο του Το µέλλον της κινητής τηλεφωνίας. Με ταχείς ρυθµούς οδηγούµαστε σε µεγάλης ταχύτητας πρότυπα κινητής τηλεφωνίας, που πρόκειται να αλλάξουν ολοκληρωτικά το µέλλον στις ασύρµατες επικοινωνίας. Ανατέλλει µπροστά µας ένας νέος κόσµος, γεµάτος τεχνολογικά αναβαθµισµένες υπηρεσίες που θα είναι πολύ µακριά από τις απλές υπηρεσίες τηλεφωνίας. Είδη 34 αναπτύσσεται ένα νέο πρωτόκολλο κινητής τηλεφωνίας, το HSUPA (High-Speed Uplink Packet Access), µε ταχύτητες της τάξης των 5,8 Mbps. Το 29 Βλ Bλ Βλ Βλ Από την διάλεξη που παρακολούθησε η Π.Ο. στη Vodafone B. Ελλάδος στις 6/4/ Βλ.

47 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 47 πρωτόκολλο αυτό πρόκειται να αναφέρεται ως γενιά 3.75G προορίζοντας µας στον ορίζοντα της 4 ης γενιάς κινητής τηλεφωνίας (4G). Στην Αυστρία, η εταιρεία T-Mobile προσανατολίζεται να υιοθετήσει την τεχνολογία HSUPA το 2007 ή το Τα συστήµατα 4 ης γενιάς κινητής τηλεφωνίας, που αποτελούν την µετεξέλιξη των σηµερινών συστηµάτων µε ορίζοντα εφαρµογής το 2010, θα προσφέρουν υψηλής ταχύτητας ασύρµατη πρόσβαση, µε ταχύτητες που αγγίζουν αυτές των τοπικών δικτύων (LAN) της τάξης των 20 Mbps 35. Η εκποµπή του σταθµού βάσης από και προς το κινητό τηλέφωνο Τα κινητά τηλέφωνα 2 ης γενιάς που χρησιµοποιούνται κυρίως στην Ελλάδα σήµερα είναι είτε τεχνολογίας GSM/900 MHz είτε GSM/1800 ΜΗz (DCS) είτε µπορούν να λειτουργήσουν (συνήθως) και στις δύο συχνότητες ταυτόχρονα (τα λεγόµενα διπλής µπάντας - dual band) για να µπορούν να λειτουργούν τόσο µε τα δίκτυα της VODAFONE και της TIM όσο και µε το δίκτυο της COSMOTE αντίστοιχα. 35 Βλ.

48 σελ. 48 Περιβαλλοντική Οµάδα Στο σύστηµα GSM για να µπορούν σε µια κυψέλη να τηλεφωνούν ταυτόχρονα πολλά άτοµα, µέχρι και οκτώ χρήστες µοιράζονται τον ίδιο δίαυλο συχνοτήτων. Σε κάθε χρήστη δηλαδή κατανέµεται το ένα όγδοο του χρόνου για τη µετάδοση. Η πληροφορία διαιρείται σε επιµέρους κυµατοπακέτα µε διάρκεια περίπου µισό χιλιοστό του δευτερολέπτου, που αποστέλλονται σε διαστήµατα 4,6 χιλιοστών του δευτερολέπτου. Το κινητό τηλέφωνο εκπέµπει ως εκ τούτου παλµική ακτινοβολία µε ρυθµό επανάληψης παλµών 217 ανά δευτερόλεπτο. Στους σταθµούς Βάσης, η χρονική µορφή της εκπεµπόµενης ακτινοβολίας είναι περιπλοκότερη και ποικίλει ανάλογα µε τον αριθµό των ταυτόχρονα χρησιµοποιούµενων κινητών τηλεφώνων κάθε στιγµή στην κυψέλη 36. Εικόνα 16. Εκποµπή σταθµού βάσης σε κινητά τηλέφωνα (πηγή: Ε.Ε.Α.Ε.) Ακόµη κι αν δεν διεξάγεται καµία συνοµιλία, δηλαδή στην επονοµαζόµενη κατάσταση αναµονής (standby), το ανοικτό κινητό τηλέφωνο λαµβάνει διαρκώς σήµατα ελέγχου από το σταθµό βάσης. Συνήθως κάθε 20 έως 60 λεπτά, το κινητό τηλέφωνο στέλνει κι αυτό ένα σύντοµο µήνυµα «εδώ είµαι εγώ» στο σταθµό βάσης. Η µέγιστη προβλεπόµενη ισχύς που εκπέµπεται από τα κινητά τηλέφωνα GSM/900 MHz καθορίζεται στα 2 Watt ενώ στα GSM/1800 MHz στο 1 Watt (µιας και η συχνότητα είναι η διπλάσια). Βεβαίως, και µε την προϋπόθεση ότι το κινητό εκπέµπει τουλάχιστον κατά το 1/8 του χρόνου, η εκποµπή είναι αρκετά µικρότερη. Το κινητό τηλέφωνο εκπέµπει στην µεγαλύτερη δυνατή ισχύ του όταν αδυνατεί ή δυσκολεύεται να µεταδώσει προς τον σταθµό βάσης δηλαδή όταν «δεν έχει σήµα». Τις στιγµές αυτές, η ακτινοβολία που δέχεται ο χρήστης είναι η µεγαλύτερη δυνατή σε επίπεδο κινητού τηλεφώνου. Στις υπόλοιπες στιγµές, το κινητό τηλέφωνο εκπέµπει σε πολύ µικρότερη ισχύ. 36 Πηγή: Ε.Ε.Α.Ε. ( [6] ) σελ. 4

49 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 49 Προβληµατισµός για την ολοένα αυξανόµενη χρήση των κινητών τηλεφώνων και την επίδρασή τους στην υγεία. Η ολοένα αυξανόµενη χρήση των ραδιοκυµάτων (παρά τις πολύ χρήσιµες εφαρµογές τους) έχει προκαλέσει φόβους και ανησυχίες, τόσο από την µεριά των οργανισµών υγείας και των οικολογικών οργανώσεων, όσο και από την µεριά των επιστηµόνων ερευνητών. Σύµφωνα µε αυτά που αναφέραµε για την ακτινοβολία και συγκεκριµένα για την µη-ιονίζουσα ακτινοβολία (NIR) οι περισσότεροι επιστήµονες συµφωνούν στο ότι οι επιπτώσεις στον οργανισµό µας από µακροχρόνια έκθεση σε µη-ιονίζουσες ακτινοβολίες δεν είναι άµεσα µετρήσιµες και αναφέρουν την ανάγκη να γίνουν ολοένα και περισσότερες έρευνες πάνω στο θέµα. Για την έκθεση του κοινού σε ακτινοβολίες έχουν θεσπιστεί όρια, τόσο από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας, όσο και από την διεθνή κοινότητα και την κάθε χώρα ξεχωριστά. Τα όρια αυτά, σύµφωνα µε τα εκάστοτε διατάγµατα, πρέπει σε κάθε περίπτωση να τηρούνται, ενώ δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι θα έπρεπε να είναι ακόµη αυστηρότερα. Τις ανησυχίες αυτές αντικρούουν µε τη σειρά τους οι εταιρίες τηλεπικοινωνιών οι οποίες υποστηρίζουν ότι «καµία από τις πρόσφατες έρευνες δεν έχει αποδείξει ότι η έκθεση στα πεδία ραδιοσυχνοτήτων που εκπέµπονται από τα κινητά τηλέφωνα ή τους σταθµούς βάσης, προκαλεί δυσµενείς επιπτώσεις στην υγεία» 37, Απόψεις Οι επιδράσεις των ηλεκτροµαγνητικών πεδίων (ΗΜΠ) στην υγεία, έχουν πολύ έντονα απασχολήσει το πλατύ κοινό, την επιστηµονική και την ιατρική κοινότητα κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Οι πηγές των ΗΜΠ έχουν πολλαπλασιαστεί στη ζωή µας. Συνεχώς εµφανίζονται νέες εφαρµογές και δικαιολογηµένα δηµιουργούνται πολλά ερωτηµατικά αναφορικά µε τις βραχυπρόθεσµες και µακροπρόθεσµες επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισµό. Το θέµα των µη-ιονιζουσών ακτινοβολιών έχει απασχολήσει την επιστηµονική κοινότητα, τους διεθνείς οργανισµούς υγείας, τις οικολογικές οµάδες αλλά και τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών. Απόψεις εταιρειών κινητής τηλεφωνίας Κατά την επίσκεψη της Π.Ο. στα κεντρικά γραφεία της Vodafone στη Β. Ελλάδα 38, αλλά και µε την µελέτη των 37 Βλ. [9] σελ Για την επίσκεψη στην Vodafone βλ. σελ. 77

50 σελ. 50 Περιβαλλοντική Οµάδα ενηµερωτικών εντύπων της εταιρείας, παρατηρούµε ότι οι απόψεις που υιοθετεί ως εταιρεία είναι καθησυχαστικές. Συγκεκριµένα στο ερώτηµα «Τα κινητά τηλέφωνα θέτουν σε κίνδυνο την υγεία;» έχουµε την εξής απάντηση 39 : «Αν και τα κινητά τηλέφωνα είναι ένα σχετικά νέο προϊόν, η τεχνολογία ραδιοσυστηµάτων και τα πεδία ραδιοσυχνοτήτων αποτελούν αντικείµενο ερευνών εδώ και έξι δεκαετίες.» Αµέσως µετά, στο έντυπο αναφέρεται µια σειρά από οργανισµούς οι οποίοι υποστηρίζουν ότι µέχρι σήµερα δεν υπάρχουν αποδεδειγµένες βλαβερές επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία των πεδίων ραδιοσυχνοτήτων που εκπέµπονται από τα κινητά τηλέφωνα και τους σταθµούς βάσης, εφόσον αυτοί λειτουργούν σύµφωνα µε τις υποδείξεις των οδηγιών: ο Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας, η ιεθνής Επιτροπή Προστασίας από τις Μη Ιονίζουσες Ακτινοβολίες, η Ευρωπαϊκή Ηλεκτροτεχνική Επιτροπή Προτύπων, το Εθνικό Συµβούλιο Προστασίας από Ακτινοβολίες του Ηνωµένου Βασιλείου, η Royal Society of Canada, το Εθνικό Συµβούλιο Υγείας της Σκανδιναβίας και η Επιτροπή Προστασίας από τις Ακτινοβολίες της Γερµανίας (SSK). Συγκεκριµένα για τις εκποµπές από συσκευές, αναφέρονται τα εξής: «Οι συσκευές κινητών τηλεφώνων είναι ποµποί ραδιοσυχνοτήτων χαµηλής ισχύος εκπέµποντας σε µέγιστη ισχύ της τάξης από 0,2 έως 0,6 Watt. Άλλα είδη ποµπών χειρός, όπως τα φορητά ραδιοτηλέφωνα, µπορεί να εκπέµπουν σε ισχύ τουλάχιστον 10 Watt. Η ισχύς του πεδίου ραδιοσυχνοτήτων (και εποµένως η έκθεση ενός χρήστη κινητού τηλεφώνου, που κρατά τη συσκευή σε µικρή απόσταση από το κεφάλι του (π.χ. όπως µε τη χρήση hands-free), σε πεδία ραδιοσυχνοτήτων είναι σαφέστατα χαµηλότερη από εκείνη του χρήστη που ακουµπά τη συσκευή στο κεφάλι του. Κατά συνέπεια, για τα άτοµα που βρίσκονται κοντά σε χρήστες κινητών τηλεφώνων, η έκθεση σε πεδία ραδιοσυχνοτήτων είναι πραγµατικά εξαιρετικά χαµηλή. Επιπλέον, αξίζει να επισηµανθεί ότι πολλές εφαρµογές των κινητών τηλεφώνων, όπως η σύνταξη µηνυµάτων και η πλοήγηση στο διαδίκτυο, δεν απαιτούν καν την επαφή του κεφαλιού µε τη συσκευή. Ο ιστοχώρος της Medlook Σύµφωνα µε τον ιστοχώρο της Medlook, που αφορά αποκλειστικά θέµατα υγείας, για το ζήτηµα των βιολογικών επιδράσεων και των ιατρικών προεκτάσεων της µη ιονίζουσας ακτινοβολίας 40, η οποία ανήκει στο φάσµα των ηλεκτροµαγνητικών πεδίων χαµηλής ενέργειας, έχουν δηµοσιευτεί κατά τα τελευταία 30 χρόνια περίπου επιστηµονικά άρθρα. Μπορούµε να πούµε ότι υπάρχουν σήµερα διαθέσιµα περισσότερα στοιχεία για τα ΗΜΠ παρά για τις πιο πολλές χηµικές ουσίες ή άλλους παράγοντες που µπορεί να επηρεάζουν τον άνθρωπο. Για τους τοµείς της ανθρώπινης υγείας στους οποίους έχουν εµπλακεί τα ΗΜΠ χαµηλού επιπέδου, η περιγραφή του παραπάνω ιστοχώρου αφορά τα ΗΜΠ 39 Βλ. [9] σελ. 18, Πηγή [11]

51 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 51 µεγάλου µήκους κύµατος, χαµηλής συχνότητας και χαµηλής ενέργειας, αυτά δηλαδή στα οποία καθηµερινά υποβαλλόµαστε, στο σπίτι, στο χώρο εργασίας και που περιλαµβάνουν τα ραδιοκύµατα και την ακτινοβολία χαµηλότερης συχνότητας. Συγκεκριµένα: 1. Καρκίνος και λευχαιµία Έγιναν πολλές έρευνες που εξέτασαν κατά πόσο τα ΗΜΠ προκαλούν ή όχι κάποιας µορφής καρκίνο. εν υπήρξαν µέχρι σήµερα αποδεικτικά στοιχεία που να τεκµηριώνουν ότι η έκθεση στα ΗΜΠ προκαλεί κάποιας µορφής καρκίνο. Είναι γεγονός ότι υπήρξαν έρευνες µε αντιφατικά αποτελέσµατα. Όµως δεν παρατηρήθηκαν ποτέ µεγάλες αυξήσεις στον κίνδυνο για πρόκληση οποιασδήποτε µορφής κακοήθους νόσου σε παιδιά ή σε ενήλικες. Παρά τα προβλήµατα που υπήρξαν µε διάφορες έρευνες, οι ειδικοί συγκλίνουν στο να αποδεχτούν ότι ο κίνδυνος έστω και εάν υποθετικά υπάρχει, τότε πρέπει να είναι πολύ µικρός. Ο κίνδυνος λευχαιµίας στα παιδιά συσχετίσθηκε σε έρευνες µε την έκθεση των παιδιών σε πολύ χαµηλής έντασης ΗΜΠ, στο σπίτι τους. Μερικές επιδηµιολογικές έρευνες, έδειξαν ότι υπήρχε συσχετισµός έκθεσης σε ΗΜΠ πολύ χαµηλής έντασης και λευχαιµίας στα παιδιά. Όµως οι ειδικοί τονίζουν ότι εκείνο που φάνηκε ήταν µια αδύνατη σχέση συσχετισµού. Ουδέποτε αποδείχθηκε ότι τα χαµηλής έντασης ΗΜΠ είναι αιτία λευχαιµίας στα παιδιά ή στους ενήλικες. 2. Πονοκέφαλος, κούραση, άγχος, κατάθλιψη, απώλεια σεξουαλικής διάθεσης, αυτοκτονία ιάφορες διαταραχές της σωµατικής και ψυχικής υγείας, θεωρήθηκαν ότι ήσαν αποτέλεσµα της έκθεσης σε ΗΜΠ. Σειρά από έρευνες εξέτασαν κατά πόσο η έκθεση στα ΗΜΠ χαµηλής έντασης στο σπίτι µπορούσαν να προκαλέσουν µια σειρά από σωµατικές διαταραχές όπως πονοκέφαλο, κούραση, ναυτία ή ψυχολογικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, άγχος, απώλεια σεξουαλικής επιθυµίας και αυτοκτονίας. Τα δεδοµένα που υπάρχουν µέχρι σήµερα, δεν επιτρέπουν την αποδοχή αυτών των συσχετισµών. Αντίθετα φαίνεται ότι οι εν λόγω διαταραχές µπορεί να είναι το αποτέλεσµα άλλων περιβαλλοντικών παραγόντων και του τρόπου ζωής µας που συνοδεύεται από τη σύγχρονη συνεχή τεχνολογική αναβάθµιση. 3. Καταρράκτης Σε εργαζόµενους που εκτίθενται σε ψηλά επίπεδα ραδιοσυχνοτήτων και σε ακτινοβολία µικροκυµάτων, έχουν περιγραφεί περιπτώσεις ερεθισµού των µατιών και καταρράκτη. Στα επίπεδα στα οποία εκτίθεται το πλατύ κοινό δεν προκαλούνται θερµικές αλλοιώσεις λόγω της ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας.

52 σελ. 52 Περιβαλλοντική Οµάδα εν υπάρχουν στοιχεία που να τεκµηριώνουν ότι παθήσεις του τύπου αυτού µπορούν να συµβαίνουν στα επίπεδα ΗΜΠ στα οποία συνήθως υποβάλλεται το πλατύ κοινό. 4. Εγκυµοσύνη Η έκθεση των εγκύων γυναικών σε διάφορες πηγές ΗΜΠ, δεν έδειξαν ότι δηµιουργείται αυξηµένος κίνδυνος για ανωµαλίες στο παιδί, αποβολή, χαµηλό βάρος γέννησης ή εκ γενετής παθήσεις. Έχουν περιστασιακά περιγραφεί περιπτώσεις πρόωρων γεννήσεων και παιδιών χαµηλού βάρους γέννησης. Επρόκειτο για γυναίκες που εργάζονταν σε βιοµηχανίες ηλεκτρονικών και είναι πιθανό ότι στις περιπτώσεις αυτές να υπήρξε έκθεση σε πεδία ασυνήθιστα ψηλά που δεν υπάρχουν στο σύνηθες καθηµερινό περιβάλλον. Συµπερασµατικά 41 το παραπάνω άρθρο καταλήγει: Παρά τις εκτεταµένες έρευνες που έχουν γίνει µέχρι σήµερα για τις επιδράσεις των ΗΜΠ χαµηλής έντασης από τη σφαίρα της ραδιοσυχνότητας και πιο κάτω, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να µας επιτρέπουν να δηλώσουµε ότι αυτά είναι επιβλαβή στην ανθρώπινη υγεία Παρά όµως το γεγονός ότι οι έρευνες µέχρι σήµερα δεν έχουν δείξει ή τεκµηριώσει επικίνδυνες επιδράσεις της µη ιονίζουσας ακτινοβολίας στην υγεία µας, εντούτοις λόγω πιθανών κενών στις γνώσεις µας, είναι προτιµότερο να λαµβάνονται προφυλάξεις και να εφαρµόζονται οι συστάσεις για τα περιβαλλοντικά στάνταρτ που δίνονται από διεθνείς οργανισµούς. Επιστηµονικές απόψεις που παρουσιάστηκαν στην Π.Ο. Πιο κάτω, παραθέτουµε επιστηµονικές απόψεις που παρακολούθησε η Π.Ο., στις διαλέξεις που πραγµατοποιήθηκαν στα πλαίσια του προγράµµατος Π.Ε. Ο κ. Πανταζής Γεώργιος, Ιατρός Νευρολόγος, στην οµιλία του στην Π.Ο. τον Φεβρουάριο του 2005, υποστήριξε ότι η χρήση των κινητών τηλεφώνων προκαλεί οπωσδήποτε ζηµιά στον οργανισµό αλλά δεν γνωρίζουµε σήµερα το µέγεθος αυτής της ζηµιάς και πρέπει να είµαστε επιφυλακτικοί κατά την χρήση τους. Αναφέρθηκε για τις θερµικές επιδράσεις των κινητών τηλεφώνων και τόνισε ότι οι θερµικές επιδράσεις είναι πιο έντονες στα παιδιά, αφού το σώµα τους αποτελείται από περισσότερο νερό σε σχέση µε τους ενήλικες. Από τα ιατρικά δελτία επίσης, ανέφερε ότι καταγράφεται µεγάλη ελάττωση της ροής του αίµατος στην περιοχή του 41 και πάντα σύµφωνα µε τον ιστοχώρο της Medlook [11]

53 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 53 εγκεφάλου, όταν ο χρήστης χρησιµοποιεί συνεχόµενα το κινητό για 10 λεπτά. Η επαναφορά της αιµάτωσης στα φυσιολογικά επίπεδα γίνεται µετά από 1 ώρα στους ενήλικες και µετά από 6 ώρες στα παιδιά. Ο κ. Πανταζής αµφισβήτησε τα όρια πρόληψης, αναφέροντας πως όλοι οι άνθρωποι δεν έχουν τους ίδιους δείκτες ευαισθησίας και τόνισε πως σε χώρες όπως οι πρώην του ανατολικού µπλοκ έχουν θεσπίσει πολύ αυστηρότερα όρια από τα όρια της Ε.Ε. ενώ άλλες χώρες, πρωτοπόρες στην κινητή τηλεφωνία, όπως Σουηδία, Φινλανδία και Ηνωµένο Βασίλειο, τα όρια είναι πολύ πιο χαλαρά ( φορές ανώτερα από τα όρια της Ε.Ε.)! Την Τετάρτη, 23 Μαρτίου 2005, η Π.Ο. επισκέφθηκε τον κ. Ξένο Θωµά, καθηγητή ερευνητή του τοµέα Τηλεπικοινωνιών, του τµήµατος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Α.Π.Θ. Ο κ. Ξένος, ασχολείται µε τα ραδιοκύµατα και την µηιοντίζουσα ακτινοβολία ως ερευνητής επί 25 συναπτά έτη και είναι αρµόδιος για τις µετρήσεις ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Ο κ. Ξένος τόνισε ότι το κινητό τηλέφωνο είναι ένα εργαλείο και µπορεί να καταντήσει πολύ επικίνδυνο αν δεν είµαστε προσεκτικοί. Με την τεχνολογική εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών που διαγράφεται τα επόµενα χρόνια µε τις επόµενες γενιές κινητής τηλεφώνιας, ανατέλλει ένας νέος κόσµος πολύ διαφορετικός από τις συµβατικές υπηρεσίες που χρησιµοποιούµε σήµερα. Παρ όλα αυτά υπάρχουν πολλές ενδείξεις από τις µελέτες και τα πειράµατα που έχουν πραγµατοποιηθεί (και από τον ίδιο) έως τώρα που δείχνουν ότι εκτός από τις θερµικές επιδράσεις των ΗΜ κυµάτων υπάρχουν και µη-θερµικές επιδράσεις που είναι αδύνατο επιστηµονικά αυτή τη στιγµή να µετρηθούν. Τα υπάρχοντα όρια που είναι θεσπισµένα από την Ε.Ε. και την Ελλάδα, µας προλαµβάνουν από τις θερµικές επιδράσεις αλλά δεν µας προλαµβάνουν από τις µη-θερµικές Οι υπάρχοντες έρευνες που γίνονται πάνω στον άνθρωπο, στηρίζονται στην στατιστική και δεν οδηγούν σε χειροπιαστά αποτελέσµατα, αφού ο άνθρωπος είναι δύσκολο να µετρηθεί ως ον σε ιδανικές συνθήκες, έχει πολύ επιβλαβείς συνήθειες που δεν επιτρέπουν να τον µελετήσουµε σε θέµατα υγείας (λ.χ. κάπνισµα) και αναπαράγεται µε πολύ αργούς ρυθµούς (2-3 το πολύ παιδιά) Οι δε στατιστικές µελέτες για να εκπονηθούν χρειάζονται πολλά χρόνια, χωρίς να φτάνουν σε ασφαλή συµπεράσµατα. Χρειάζονται αρκετά χρόνια ακόµα για να φτάσουµε σε ασφαλή συµπεράσµατα Έτσι εγκυµονεί ο κίνδυνος να δηµιουργηθούν προβλήµατα από την υπερκατάχρηση των κινητών τηλεφώνων. Ο κ. Ξένος τόνισε πιθανα προβλήµατα που προκύπτουν στην υπόφυση µε αποτέλεσµα, τον διαβήτη, τον υπερθυρεοειδισµό ή τον υποθυρεοειδισµό, πρότεινε να χρησιµοποιούµε πάντα hands-free για την δραστική µείωση των πιθανών επιδράσεων και τέλος πρότεινε τη χρήση του κινητού τηλεφώνου πολύ προσεκτικά και µε φειδώ.

54 σελ. 54 Περιβαλλοντική Οµάδα Τον µήνα Φεβρουάριο, ο πρώτος οµιλητής κ. Ασαλουµίδης Κωνσταντίνος, έθιξε ένα τελείως διαφορετικό θέµα, την ολοένα αυξανόµενη παραγωγή στέρεων ρύπων υψηλής τεχνολογίας όπως είναι π.χ. τα κινητά τηλέφωνα και τον τρόπο µε τον οποίο πρέπει να διαχειριζόµαστε αυτού του είδους τα απόβλητα. Ειδικά οι µπαταρίες, αν δεν ανακυκλωθούν, µπορούν να κάνουν µεγάλη ζηµιά στο περιβάλλον µε τα διάφορα µέταλλα που περιέχουν (Νικέλιο, Κάδµιο, Υδράργυρος). Επιστηµονικές απόψεις καταγεγραµµένες από τον ΣτΠ και άλλες πηγές Ο Συνήγορος του Πολίτη, στην ειδική έκθεση του για τους Σταθµούς βάσης κινητής τηλεφωνίας (Νοέµβριος 2003) καταγράφει απόψεις µεγάλου αριθµού επιστηµόνων εµπειρογνωµόνων οι οποίοι τουλάχιστον προβληµατίζονται για τις µέχρι στιγµής έρευνες και τα αποτελέσµατά τους πάνω στον τοµέα των µη ιονίζουσων ακτινοβολιών γενικότερα. Ενδεικτικά παραθέτουµε: Ο Καθηγητής ηλεκτρονικής φυσικής στο Πανεπιστήµιο Αθηνών, κ. Κ. Λιολιούσης στο βιβλίο του, µε τίτλο «Βιολογικές επιδράσεις της ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας-ηλεκτροµαγνητικά Πεδία από την κινητή τηλεφωνία τις κεραίες κλπ. και η σχέση τους µε την ανθρώπινη υγεία» ( ίαυλος 1997), αναφέρει ότι: «όλοι οι διεθνείς οργανισµοί ή κράτη που καθόρισαν όρια επικινδυνότητας για την ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία συµφωνούν πως η περιοχή συχνοτήτων από 1 έως 1000 MHz είναι η πλέον επικίνδυνη κατά ατυχή όµως συγκυρία, σ αυτή ακριβώς την περιοχή συχνοτήτων λειτουργούν σήµερα.. η κινητή τηλεφωνία (σελ.95)» Ο κ. Σ. Τσιτοµενέας 42, Επ. Καθηγητής του Τµήµατος Ηλεκτρονικής του ΤΕΙ Πειραιά και Πρόεδρος της Επιτροπής Μη Ιονιζουσών Ακτινοβολιών της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών ΤΕΙ Πειραιά, σε σχετικό κείµενό του, αναφέρει: «Η επιστηµονική γνώση για τους κινδύνους που συνεπάγεται η πρόσκαιρη ή η µακροχρόνια έκθεση στις NIR είναι ελλιπής Οι λειτουργικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και πιθανόν στην υγεία εξαρτώνται από πολλές τοπικές ή ειδικές παραµέτρους και δεν προκύπτουν ευθέως µε τους υπολογισµούς ή τις άµεσες µετρήσεις. Συχνά απαιτούνται διαχρονικές παρατηρήσεις-µετρήσεις για την εξαγωγή οριστικών συµπερασµάτων. Οι βιολογικές επιπτώσεις στην υγεία εξαρτώνται από την έκθεση και την απορρόφηση της ακτινοβολίας». Τέλος, ο Καθηγητής τονίζει ότι «πολλές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης στηριζόµενες σε παρατηρήσεις µη θερµικών επιδράσεων, έχουν θέσει αυστηρότερα όρια αποδεκτής έκθεσης». Ο ρ. Α. Κεφαλάς 43, ερευνητής στο Ινστιτούτο Θεωρητικής και Φυσικής Χηµείας του Εθνικού Ιδρύµατος Ερευνών, στην από 07/05/03 γνωµοδότησή του, που αφορά τις επιπτώσεις των κινητών τηλεφώνων και κεραιών στην υγεία, 42 Βλ. [7] σελ Βλ. [7] σελ. 37

55 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 55 αναφέρει ότι: «σχετικά µε την επικινδυνότητα των κινητών τηλεφώνων και κεραιών εκποµπής κινητής τηλεφωνίας, πρόσφατες έρευνες απέδειξαν ότι η ακτινοβολία τους έχει βλαβερές επιπτώσεις στην υγεία». Και ο ερευνητής καταλήγει «Η προσωπική µου εκτίµηση επίσης είναι ότι είναι δύσκολο να ορισθεί κατώτατο όριο ασφαλούς ισχύος εκποµπής ακτινοβολίας. Ο κύριος λόγος είναι ότι η περιοχή εκποµπής συχνοτήτων τους βρίσκεται σε συντονισµό µε την ενέργεια περιστροφής των βάσεων του DNA, µε αποτέλεσµα την πιθανή θραύση χηµικών δεσµών και την επακόλουθη καταστροφή του. Κατά τη γνώµη µου η περιοχή των 800 και 900 MHz είναι και η πλέον επικίνδυνη...». Σύµφωνα µε τον ρ. G. J. Hyland 44 (Τµήµα Φυσικής του Πανεπιστηµίου Warwick στο Κόβεντρι της Μ. Βρετανίας): «τα υπάρχοντα όρια ασφαλείας, για την έκθεση του κοινού στην ακτινοβολία που χρησιµοποιείται στην κινητή τηλεφωνία, είναι παντελώς ανεπαρκή, ενώ η φιλοσοφία µε την οποία υπολογίσθηκαν είναι θεµελιωδώς λανθασµένη αποτυγχάνουν τελείως να λάβουν υπόψη την πιθανότητα δυσµενών επιπτώσεων στην υγεία, που συνδέονται µε το γεγονός ότι ζώντες οργανισµοί και µόνον ζώντες - έχουν την ικανότητα να ανταποκρίνονται (αντιδρούν) και σε άλλα «χαρακτηριστικά» της τεχνολογικά παραγόµενης ακτινοβολίας, εκτός από την ένταση, και έτσι µπορούν να αντιδράσουν και σε εντάσεις πολύ πιο χαµηλές από αυτές που θεσπίζονται από τους κώδικες ασφαλείας πολλά µέτρα µπορούν να ληφθούν µε σκοπό την άρση των µη αναγκαίων κινδύνων που προκαλούνται από τους σταθµούς βάσης όπως να διασφαλισθεί ότι τα πεδία, στα οποία εκτίθεται αδιακρίτως και χωρίς την θέληση του το κοινό, είναι πολύ χαµηλότερα από τα επιτρεπόµενα όρια που προαναφέρθηκαν, τα οποία είναι 1000 φορές χαµηλότερα από τα επίπεδα - όρια των θερµικών, στην τάξη µεγέθους των microwatts/cm 2 (= mw/cm 2 ) 44 Βλ. [7] σελ

56 σελ. 56 Περιβαλλοντική Οµάδα Εικόνα 17. ηµοσίευµα από «ΤΑ ΝΕΑ» - 12/01/2005

57 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 57

58 σελ. 58 Περιβαλλοντική Οµάδα

59 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 59 ΜΕΡΟΣ 3ο Γεγονότα στα πλαίσια του προγράµµατος Π.Ε.

60 σελ. 60 Περιβαλλοντική Οµάδα Οµιλία κ. Ασαλουµίδη Κωνσταντίνου, τεχν. µηχανικού Περιβάλλοντος Η πρώτη εκδήλωση στον χώρο του Σχολείου, έγινε µε την οµιλία διάλεξη του κ. Ασαλουµίδη Κωνσταντίνου, τεχνολόγου µηχανικού Περιβάλλοντος και µέλους του κρατικού ερευνετικού κέντρου Ι.Τ.Ε.Σ.Κ (Ινστιτούτου Τεχνολογίας Έρευνας Στερεών Καυσίµων) που εδρεύει στην Πτολεµαΐδα. Ο κ. Ασαλουµίδης µίλησε στην Παιδαγωγική Οµάδα µε κεντρικό θέµα τους στερεούς ρύπους, που προκύπτουν από τις συσκευές υψηλής τεχνολογίας, όπως είναι τα κινητά τηλέφωνα και η ορθολογική προς το περιβάλλον διαχείριση τους δηλαδή την ανακύκλωσή τους. Υλικά κινητής τηλεφωνίας ανακύκλωση. Ξεκινώντας ο οµιλητής, αφού έκανε µια σύντοµη εισαγωγή, αναφέρθηκε στα υλικά προς ανακύκλωση που αφορούν την κινητή τηλεφωνία και είναι τα ίδια τα κινητά τηλέφωνα, µε τα διάφορα αξεσουάρ (προσόψεις, hands-free, θήκες κινητών τηλεφώνων) καθώς και οι µπαταρίες όπου δόθηκε ιδιαίτερη έµφαση. Μπαταρίες. Κάθε χρόνο, σύµφωνα µε τον οµιλητή, εκατοµµύρια τόνοι µπαταριών παράγονται κάθε χρόνο, µε στόχο να καλυφθούν οι ανάγκες ενέργειας των φορητών συσκευών που ολοένα και πολλαπλασιάζονται. Οι µπαταρίες περιέχουν επικίνδυνα βαρέα µέταλλα (νικέλιο, κάδµιο, υδράργυρο) που αν αφεθούν ελεύθερα στο περιβάλλον, το µολύνουν ανεπανόρθωτα. Εκτός Ελλάδος, έχουν γίνει ιδιαίτερες προσπάθειες για την συλλογή, διαχωρισµό, επεξεργασία και ανακύκλωση αυτών των υλικών σε χώρες όπως η Αυστραλία, το Ηνωµένο Βασίλειο, η Γερµανία, η Γαλλία κ.α. µε πάρα πολύ καλά αποτελέσµατα. Υπάρχουν τέσσερα (4) εργοστάσια στην Ευρώπη (δύο στη Γερµανία και δύο στη Γαλλία) που επεξεργάζονται και ανακυκλώνουν µπαταρίες. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει ανάλογη µονάδα ανακύκλωσης, αλλά έχουν γίνει κατά καιρούς προσπάθειες από ιδιωτικές κυρίως

61 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 61 εταιρίες να συλλέγονται οι µπαταρίες και να στέλνονται στα εργοστάσια ανακύκλωσης της Ευρώπης. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τα απόβλητα. Οι τοξικές επιδράσεις των υλικών που περιέχονται στις µπαταρίες, αφορούν την µόλυνση κυρίως των υδάτινων πόρων και κατ επέκταση της τροφικής αλυσίδας και του συνόλου του οικοσυστήµατος. Ο υδράργυρος για παράδειγµα είναι ιδιαίτερα τοξικό υλικό, αφού λίγες σταγόνες του αρκούν για να µολύνουν το νερό µιας πισίνας ολυµπιακών προδιαγραφών (400 m 3 νερού)! Παρόµοιας τοξικότητας είναι και το κάδµιο. Επιστήµονες επίσης αναφέρουν ότι θάβοντας µια µπαταρία στη γη µπορεί να προκληθεί µεγάλο πρόβληµα καταστρέφοντας τη χλωρίδα και την πανίδα σε εκείνο το κοµµάτι γης (σε 1 m 3 χώµα). Ειδικά τα πλαστικά (πολυµερή) δεν βιοδιασπόνται ή βιοδιασπόνται µε πολύ αργούς ρυθµούς. Αν δηλαδή θαφτούν στην γη, θα παραµείνουν για πολλά πολλά χρόνια. Μάλιστα, ο οµιλητής τόνισε ότι αν δεν λάβουµε τα απαραίτητα µέτρα και δεν αποκτήσουµε όλοι την ανάλογη περιβαλλοντική συνείδηση σύντοµα µεγάλο τµήµα της γης θα είναι ένας απέραντος σκουπιδότοπος. Ανακύκλωση υλικών. Τα υλικά από τα οποία αποτελούνται τα κινητά τηλέφωνα ενδείκνυται να ανακυκλωθούν γιατί ο άνθρωπος µπορεί να τα χρησιµοποιήσει σε πολλές περιπτώσεις: Νικέλιο. Μέταλλο που παράγεται κυρίως στη Ρωσία (1 η χώρα παραγωγής στον κόσµο) και χρησιµοποιείται στην παραγωγή χάλυβα και µπαταριών. Κάδµιο. Χρησιµοποιείται µαζί µε το νικέλιο για την παραγωγή µπαταριών. Υδράργυρος. Για την κατασκευή µετρητικών συσκευών (θερµόµετρα, βαρόµετρα, µανόµετρα). Μόλυβδος. Χρησιµοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικών θερµοσυσσωρευτών, στους σωλήνες ύδρευσης, στα βλήµατα των όπλων. Χαλκός Χρυσός. Χρησιµοποιούνται ως καλοί αγωγοί του ηλεκτρισµού σε µικρές ποσότητες για τις συνδέσεις των διαφόρων ηλεκτρονικών

62 σελ. 62 Περιβαλλοντική Οµάδα εξαρτηµάτων και στις πλακέτες. Μπορούν πολύ εύκολα να διαχωριστούν από τα υπόλοιπα υλικά και να επαναχρησιµοποιηθούν. Εικόνα 18. ηµοσίευµα από «ΤΑ ΝΕΑ» - 20/10/2004 Οφέλη που προκύπτουν από την ανακύκλωση. Επιγραµµατικά, τα οφέλη που προκύπτουν από την ανακύκλωση συσκευών υψηλής τεχνολογίας, είναι Πρόληψη - µείωση της µόλυνσης του πλανήτη Ελαχιστοποίηση των στερεών και επιβλαβών αποβλήτων (µε την ανακύκλωση και την επαναχρησιµοποίησή τους) Εκµετάλλευση χρήσιµων προϊόντων υλικών Εξοικονόµηση πόρων πρώτων υλών Εξοικονόµηση ενέργειας (της ενέργειας που θα χρειαζόταν για να εξορύξουµε και να χρησιµοποιήσουµε νέες ποσότητες πρώτων υλών) Ανακύκλωση µπαταριών συσκευών υψηλής τεχνολογίας στην Ελλάδα. Οι προσπάθειες ανακύκλωσης των υλικών αυτών στην Ελλάδα είναι πολύ περιορισµένες και γίνονται πράξη από ιδιωτικές εταιρίες (Vodafone, Carrefour, Praktiker) µε στόχο την συλλογή των υλικών και την αποστολή τους στο εξωτερικό. Συγκεκριµένα, στα δίκτυα καταστηµάτων των παραπάνω εταιριών µπορεί ο καθένας να πάει το κινητό τηλέφωνο, τη µπαταρία του ή τα άχρηστα αξεσουάρ του και να τα παραδώσει. Το κόστος συλλογής και αποστολής είναι µια ιδιαίτερα κοστοβόρα

63 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 63 διαδικασία µε όφελος για τις εταιρείες την διαφήµιση. Στην Ελλάδα υπάρχουν και κάποιες εταιρίες που ασχολούνται µε την συλλογή και την διαχείριση αποβλήτων. Ο οµιλητής ανέφερε ως παράδειγµα εταιρία που εδρεύει στον Πειραιά και ειδικεύεται στην διαχείριση τοξικών αποβλήτων όπου συµπεριλαµβάνονται και οι µπαταρίες. Οι εταιρίες αυτές συνεργάζονται µε µεγάλες εταιρίες έχοντας την ευθύνη της συλλογής των αποβλήτων και την προώθησή τους σε εργοστάσια του εξωτερικού. Βεβαίως ο οµιλητής τόνισε ότι θα πρέπει και το κράτος άµεσα να πάρει ανάλογες πρωτοβουλίες δηµιουργώντας τις κατάλληλες υποδοµές για την ορθολογιστική διαχείριση των αποβλήτων, αλλά και το ότι όλες οι ιδιωτικές εταιρίες που κατασκευάζουν ή εµπορεύονται συσκευές υψηλής τεχνολογίες και µπαταρίες, θα πρέπει να υποχρεωθούν να συµµετέχουν στην ανακύκλωση των υλικών αυτών. Μέτρα της Ε.Ε. Παλαιότερα, οι ανεπτυγµένες χώρες της Ευρώπης, προσπαθώντας να διώξουν τα απόβλητα τους, τα έστελναν στις υπανάπτυξη χώρες (Βαλκάνια, χώρες πρώην Σοβιετικής Ένωσης), µε αποτέλεσµα να έχουν συσσωρευτεί µεγάλες ποσότητες µε άµεσους κινδύνους στον ντόπιο πληθυσµό. Βεβαίως αυτό δεν αποτελεί λύση, αφού ο πλανήτης µας είναι πολύ µικρός και οι επιπτώσεις (από τις αέριες µάζες, τον υδροφόρο ορίζοντα, τους µεγάλους ποταµούς και ωκεανούς) δεν είναι µόνο τοπικές αλλά καθολικές. Σήµερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αρχίσει την θέσπιση αυστηρών µέτρων και νόµων για την ορθολογική διαχείριση

64 σελ. 64 Περιβαλλοντική Οµάδα των τοξικών αποβλήτων, ούτως ώστε οι επιπτώσεις για τις επόµενες γενεές να είναι όσο το δυνατόν λιγότερες. Συµβουλές. Τέλος ο οµιλητής έδωσε χρήσιµες συµβουλές στην Π.Ο. Ανακύκλωση τώρα, για όλα τα υλικά (τοξικά ή µη τοξικά) και σε όλες τις πλευρές της ανθρώπινης δραστηριότητας. Καλό είναι να επαναχρησιµοποιούµε τις παλιές συσκευές ή να τις προσφέρουµε σε κάποιον που θα τις χρησιµοποιούσε και δεν έχει. Όπως ανέφερε, και αυτό θα µπορούσε να θεωρηθεί και είναι ανακύκλωση. Όταν η συσκευή αχρηστευθεί, δεν την πετάµε όπου να ναι και ειδικά προσοχή όχι στα σκουπίδια, αλλά στους ειδικούς χώρους ανακύκλωσης. Θα πρέπει να χρησιµοποιούµε επαναφορτιζόµενες µπαταρίες και φορτιστές αλλά και συσκευές µε ηλιακούς συλλέκτες. Είναι η καλύτερη λύση για να µειώσουµε την συσσώρευση των ιδιαίτερα επικίνδυνων άχρηστων µπαταριών µιας χρήσης. Σε κάθε σπίτι / επιχείρηση θα πρέπει να έχουµε ένα κουτί στο οποίο να συλλέγουµε τις άχρηστες µπαταρίες και συναφή υλικά υψηλής τεχνολογίας και να τα οδηγούµε στους ειδικούς χώρους ανακύκλωσης. Πρέπει όλοι µας, από τον µεγαλύτερο γέροντα µέχρι το µικρότερο παιδί, να αποκτήσουµε περιβαλλοντική συνείδηση και ευαισθησία µε στόχο την προστασία του περιβάλλοντος. Η οµιλία πραγµατοποιήθηκε στο αµφιθέατρο του σχολείου και είχε διάρκεια 1 ώρα. Οµιλία κ. Γεώργιου Πανταζή, Ιατρού Νευρολόγου Ο κ. Γεώργιος Πανταζής, Ιατρός Νευρολόγος, µίλησε στην Π.Ο. για τα ηλεκτροµαγνητικά κύµατα και τις πιθανές επιπτώσεις τους στην υγεία. Με το θέµα αυτό ασχολήθηκε από προσωπικό ενδιαφέρον και στόχος του ήταν να µεταφέρει στην Π.Ο. πολλά από αυτά που γράφονται στα ιατρικά δελτία που σε ορισµένες περιπτώσεις είναι ιδιαίτερα σηµαντικά. Η οµιλία έγινε στα µέσα Φεβρουαρίου 2005 στο αµφιθέατρο του 1 ου 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας και είχε διάρκεια τρία τέταρτα της ώρας. Από την οµιλία του ξεχωρίσαµε τα εξής: Περί επικινδυνότητας του κινητού τηλεφώνου. Μια επικοινωνία ασύρµατης συσκευής (όπως το κινητό τηλέφωνο) µε τη βάση (κεραία) γίνεται µε ηλεκτροµαγνητικά πεδία. Η πληροφορία µεταφέρεται από µια συσκευή σε µια άλλη µέσω κυµάτων από 50 Hertz και πάνω. Το τηλέφωνο εκπέµπει αναµφισβήτητα κάποιο ποσό µη ιοντίζουσας ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας µε ηλεκτροµαγνητικά

65 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 65 κύµατα συχνότητας σήµερα από ΜΗz. Το κατά πόσο αυτό είναι βλαβερό για τον εγκέφαλο ή το ανθρώπινο σώµα, εκεί είναι η όλη υπόθεση. Η αµφιβολία βρίσκεται στο µέγεθος της ζηµιάς που προκαλεί. Επειδή αυτό δεν το γνωρίζουµε σήµερα αποδεδειγµένα πρέπει να είµαστε επιφυλακτικοί κατά τη χρήση του κινητού τηλεφώνου. Οι θερµικές επιδράσεις από την ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία. Στη συζήτηση αναφέρθηκε πως η ζηµιά που µπορεί να προκαλέσει το κινητό έχει µετρηθεί, έχει θεσπιστεί ένα µέτρο, ως η αύξηση της θερµοκρασίας που µπορεί να φέρουν τα ηλεκτροµαγνητικά κύµατα στον ανθρώπινο οργανισµό κατά µία µονάδα, κατά ένα βαθµό. Λέµε δηλαδή ότι αν η θερµοκρασία από 37 o C πάει στους 38 o C, σηµαίνει ότι µέσα σε αυτό το όριο δεν έχουµε ζηµιά. Αν πάει όµως στους 38,5 ο C τότε έχουµε ζηµιά. Γιατί όµως αυξάνεται η θερµοκρασία από τη χρήση του κινητού; Ο κ. Πανταζής απάντησε: «Τα ραδιοµαγνητικά κύµατα εκπέµπουν θερµική ενέργεια και ο εγκέφαλος θερµαίνεται γιατί έχουν µια παλινδρόµηση από τα µόρια, τα ιόντα, που συγκρούονται µεταξύ τους και προκαλούν τριβή. Η αύξηση της τριβής έχει σαν αποτέλεσµα την αύξηση της θερµοκρασίας». Όσο λοιπόν µεγαλύτερη είναι η επιτάχυνση των µορίων τόσο µεγαλύτερη είναι η αύξηση της θερµοκρασίας. Αν χρησιµοποιήσει κάποιος το κινητό για πολλή ώρα σηµαίνει ότι αυξάνεται η θερµοκρασία ώσπου φτάνει σε σηµείο που δεν έχει τη δυνατότητα να αυξηθεί περισσότερο. Επίσης, µεγάλη σηµασία έχει η περιεκτικότητα το νερό που υπάρχει µέσα στον ανθρώπινο οργανισµό, ο οποίος αποτελείται κατά το 70% από νερό. Όσο περισσότερο υγρό στοιχείο περιέχεται στον οργανισµό και στο σηµείο στο οποίο βρίσκεται κοντά το κινητό τηλέφωνο, δηλαδή όσο πιο υδαρή είναι η περιοχή τόσο πιο πολύ ανεβαίνει η θερµοκρασία. Ειδικά η περιοχή του εγκεφάλου είναι υδαρή και επιπλέον, στον παιδικό εγκέφαλο η ποσότητα σε υγρό είναι ακόµη πιο αυξηµένη. Άρα θερµαίνεται πιο εύκολα και γι αυτό λέµε ότι το κινητό είναι πιο βλαβερό για τα παιδιά (επιστηµονικά τεκµηριωµένη άποψη).

66 σελ. 66 Περιβαλλοντική Οµάδα Προβλήµατα στην αιµάτωση. Ο οµιλητής επίσης ανέφερε ότι «Όταν κάποιος µιλάει για 10 λεπτά στο κινητό, ελαττώνεται η ροή του αίµατος κατά 30% στο αντίστοιχο ηµισφαίριο για περίπου 1 ώρα, γιατί έχουµε αγγειοσύσπαση, στενεύει δηλαδή η διάµετρος των αγγείων. Στα παιδιά η αιµάτωση ελαττώνεται κατά 40% για 6 ώρες, µε συνέπεια τα προβλήµατα συγκέντρωσης και απόδοσης, όπως επίσης και την εµφάνιση περιοδικών φαινοµένων (υπνηλία, κόπωση, κρίσεις, επιληπτικοί σπασµοί, πονοκέφαλοι κ.τ.λ.). Πιθανές µακροχρόνιες επιπτώσεις. Υπάρχει έντονος προβληµατισµός ότι µε την ολοένα και αυξανόµενη χρήση των κινητών τηλεφώνων θα υπάρξουν συνέπειες, τις οποίες όπως ανέφερε, τα αποτελέσµατα τους θα τα δούµε µετά από χρόνια. Υπάρχουν ενδείξεις για πιθανή αύξηση των καρκινογενέσεων από τη µετάλλαξη του DNA του ιστού. Όρια πρόληψης. Ο οµιλητής επισήµανε ότι όλοι οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι και δεν αντιδρούν µε τον ίδιο τρόπο σε ερεθίσµατα που προκαλούνται στον οργανισµό τους. εν µπορούµε να ξέρουµε πως θα αντιδράσει ένας οργανισµός σε µια βίαιη κατάσταση πρόκληση της υγείας του. Για παράδειγµα δεν ξέρουµε πως θα αντιδράσουν δυο οργανισµοί ακόµα και αν είναι ίδιου φύλου, ίδιας ηλικίας και διάπλασης. Γι αυτό και θα πρέπει να είµαστε πολύ προσεκτικοί µε τα θεσπιζόµενα όρια. Επίσης, τα όρια που χρησιµοποιούνται στις διάφορες χώρες όσον αφορά την µη-ιοντίζουσα ακτινοβολία και την χρήση των κινητών τηλεφώνων είναι πολύ διαφορετικά µεταξύ τους. Μάλιστα παρατηρούµε ότι σε χώρες όπως οι πρώην του ανατολικού µπλοκ έχουν θεσπίσει πολύ αυστηρότερα όρια από τα όρια της Ε.Ε. ενώ άλλες χώρες, πρωτοπόρες στην κινητή τηλεφωνία, όπως Σουηδία, Φινλανδία και Ηνωµένο Βασίλειο, τα όρια είναι πολύ πιο χαλαρά ( φορές ανώτερα από τα όρια της Ε.Ε.)! (φυσιολογικά σκεπτόµενοι θα φανταζόµασταν το αντίθετο ) Η περαιτέρω οικολογική επιβάρυνση της περιοχής της Πτολεµαΐδας. Ο οµιλητής έδωσε επίσης µεγάλη σηµασία στα ήδη έντονα οικολογικά προβλήµατα

67 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 67 που επιπρόσθετα υπάρχουν στην περιοχή της Πτολεµαΐδας. Στην περιοχή µας υπάρχει επιπρόσθετη επιβάρυνση καθώς ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία δεν εκπέµπουν µόνο τα κινητά και οι σταθµοί βάσης αλλά και οι πολλοί πυλώνες που µεταφέρουν την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται εδώ στην υπόλοιπη Ελλάδα. Η αθροιστική µορφή της ακτινοβολίας είναι αυτή που επιφέρει και τις ανάλογες επιπτώσεις (π.χ. επιβαρύνσεις σε καρδιοπαθείς µε βηµατοδότες κ.τ.λ.). Στην ευρύτερη περιοχή της Εορδαίας, η υγεία των κατοίκων επιβαρύνεται περισσότερο λόγω των εργοστασιακών αέριων ρύπων και της επιπρόσθετης περιβαλλοντικής µόλυνσης από το µονοξείδιο και το διοξείδιο του άνθρακα (CO, CO 2 ), «Υπάρχει ήδη µια πληγή και εµείς τη σκαλίζουµε µε µια επιπλέον επιβάρυνση», είπε χαρακτηριστικά. Κακό σήµα στο κινητό τηλέφωνο. Ακόµα ένα σηµείο συζήτησης δηµιουργήθηκε γύρω από το σήµα του κινητού. Όσο πιο κακό είναι το σήµα, πολλαπλάσια αυξάνεται η επίδραση του ηλεκτροµαγνητικού πεδίου στον άνθρωπο. Όταν το κινητό δεν έχει καλό σήµα, ο άνθρωπος γίνεται ο ίδιος δίπολο δηλαδή κεραία και το κινητό δουλεύει στο µέγιστο της απόδοσής του. Γι αυτό θεωρητικά σε παρόµοιες περιπτώσεις δε πρέπει να το χρησιµοποιούµε. Hands-free. Αν και οι απόψεις διίστανται ο κ. Πανταζής ήταν κατηγορηµατικός για τη χρήση του hands-free. Όπως ο ίδιος δήλωσε : ε θα χρησιµοποιείτε το hands-free. Αυτό είναι απαράδεκτο. Το καλωδιάκι του, λειτουργεί σαν κεραία και εισάγει την ακτινοβολία µέσω του αυτιού µέσα στον εγκέφαλο. Είναι πολύ καλύτερη η επικοινωνία µε bluetooth γιατί έτσι δέχεστε µόνο την ακτινοβολία αυτής της ασύρµατης επικοινωνίας. Μέτρα πρόληψης. Τέλος, ο κ. Πανταζής πρότεινε κάποια µέτρα πρόληψης όπως: Την ελάχιστη δυνατή χρήση του κινητού τηλεφώνου από όλους και ιδιαίτερα από τα παιδιά. Απενεργοποίηση των κινητών τηλεφώνων µέσα στα αυτοκίνητα, σε κλειστούς χώρους και στα βενζινάδικα. Όσον αφορά την τοποθέτησή τους πρότεινε οι γυναίκες να το έχουν στην τσάντα τους και οι άντρες στην πίσω τσέπη του παντελονιού τους και ποτέ σε σηµεία κοντά σε γεννητικά ή άλλα ζωτικά όργανα. Επίσκεψη στο Κ.Π.Ε. Νάουσας (Αγ. Νικόλαος) Την Τετάρτη 9 Μαρτίου 2005, η Π.Ο. επισκέφθηκε το Κ.Π.Ε. Νάουσας για να παρακολουθήσει το ηµερήσιο σεµινάριο «Στα µονοπάτια του Βερµίου». Η Π.Ο., αφού παρακολούθησε σεµινάριο στις εγκαταστάσεις του Κ.Π.Ε., είχε την δυνατότητα να περιηγηθεί σε µονοπάτια στην περιοχή του Αγ. Νικολάου, και να έχει µια πολύ ευχάριστη φυσιολατρική εµπειρία.

68 σελ. 68 Περιβαλλοντική Οµάδα Επί του θέµατος, ο υπεύθυνος του Κ.Π.Ε. µας έδειξε τις εγκαταστάσεις κεραίας κινητής τηλεφωνίας που βρίσκονται επί του κτηρίου του Κ.Π.Ε. και είχαµε τη δυνατότητα πρόσβασης στο έντυπο υλικό του Κ.Π.Ε. που αφορά την κινητή τηλεφωνία. Επίσκεψη στο Α.Π.Θ. ιάλεξη παρακολούθηση µετρήσεων µε τον καθηγητή κ. Ξένο Θωµά Την Τετάρτη 23 Μαρτίου 2005, επισκεφθήκαµε το Α.Π.Θ. και το τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ του Α.Π.Θ. Εκεί βρεθήκαµε στο Εργαστήριο Τηλεπικοινωνιών µαζί µε τον καθηγητή ρ. Ξένο Θωµά, ερευνητή επί 25ετίας στα θέµατα της ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας. Συγκεκριµένα ο κ. Ξένος έχει πραγµατοποιήσει πληθώρα µετρήσεων στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης και έχει διεξάγει έρευνες για τις επιδράσεις της ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας σε ζώντες οργανισµούς. Αρχικά, και αφού ο κ. Ξένος καλωσόρισε την οµάδα µας, ανέφερε λίγα λόγια για τον χώρο τον οποίο βρισκόµαστε (ένα από τα έξι εργαστήρια τηλεπικοινωνιών που διαθέτει το τµήµα) και µας είπε λίγα λόγια για τα µηχανήµατα µε τα οποία είναι εξοπλισµένος ο χώρος.

69 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 69 Βασικές θεωρητικές έννοιες. Ο οµιλητής, µας έδωσε ορισµένες εισαγωγικές έννοιες, µιλώντας για τα ραδιοκύµατα και τα διάφορα µεγέθη που τα χαρακτηρίζουν, καθώς και για το ηλεκτροµαγνητικό φάσµα, αναφέροντας αναλυτικά τις χρήσεις των κυµάτων σήµερα ταξινοµηµένες σύµφωνα µε τις συχνότητες (από τις µικρότερες προς τις µεγαλύτερες). Όπως είπε, στις χαµηλές συχνότητες, είναι εύκολη υπόθεση να παράγουµε τα ανάλογα κύµατα µε χαµηλή σχετικά ισχύ και φθηνό εξοπλισµό ενώ αντίθετα στις υψηλές συχνότητες τα κύµατα που αναπαράγονται θέλουν υψηλή ισχύ και ο ανάλογος εξοπλισµός είναι πολύ ακριβός. Σε ερώτηση µαθητή, για το αν οι υπάρχουσες συχνότητες και µεταδόσεις (του ηλεκτροµαγνητικού φάσµατος σήµερα) καλύπτουν τις ανάγκες του ανθρώπου, ο οµιλητής απάντησε µε πολλά παραδείγµατα 45 ότι όσο εξελίσσεται η τεχνολογία των τηλεπικοινωνιών, τόσο αυξάνονται και οι ανάγκες του ανθρώπου, ενώ αντίστοιχα µειώνονται και το αντίστοιχο χρηµατικό κόστος. Οι γενιές της κινητής τηλεφωνίας. Ξεκινάµε από την 1 η γενιά της αναλογικής κινητής τηλεφωνίας που είχε αποκλειστικά δυνατότητες µετάδοσης φωνής και που στην Ελλάδα δεν αναπτύχθηκε ποτέ, και συνεχίζουµε στην 2 η γενιά (GSM στα ΜHz) και την 3 η γενιά που αναπτύσσεται τώρα και δίνει µεγάλο βάρος στην ευρυζωνικότητα σε συχνότητες των 2 GHz µε υπηρεσίες δεδοµένων και πολυµέσων και ακολουθεί σε 5 χρόνια περίπου η 4 η γενιά όπου στόχος της τεχνολογικής εξέλιξης είναι η µεγάλη ευρυζωνικότητα, ούτως ώστε να επιτευχθούν ολοένα και µεγαλύτερες χωρητικότητες αλλά και να εξυπηρετούνται περισσότεροι συνδροµητές. Αν για παράδειγµα µε την 3 η γενιά επιτυγχάνονται ταχύτητες του 0,5 Mbps, στην 4 η γενιά έχουµε ταχύτητες της τάξης των 50 Mbps. Μιλάµε λοιπόν για καλύτερες τηλεπικοινωνίες παντού, µε ποιότητα µετάδοσης τόσο 45 Έφερε λ.χ. ως παράδειγµα το κόστος που χρειαζόταν να πληρώσουµε πριν από κάποια χρόνια για ένα τηλεφώνηµα στην Αµερική, σε αντιστοιχία µε σήµερα που το τηλέφωνο µπορεί να γίνει µε πολύ χαµηλό κόστος µε τα συµβατικά τηλέφωνα, και µέσω Internet (Voice over IP) ουσιαστικά, δωρέαν!

70 σελ. 70 Περιβαλλοντική Οµάδα φωνής, όσο και πολυµέσων σε πραγµατικό χρόνο. Θα µπορούσε λ.χ. ένας ειδικευόµενος γιατρός να καθοδηγείται από κάποιον έµπειρο, µέσω κινητής τηλεφωνίας 4 ης γενιάς και µε τη χρήση τηλεόρασης υψηλής ευκρίνειας. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο οµιλητής «µιλάµε για έναν µαγικό κόσµο, που δεν έχει καµία σχέση µε την κινητή τηλεφωνία που χρησιµοποιούµε αυτή τη στιγµή και αποτελεί έναν ιδιαίτερα σοβαρό τοµέα τεχνολογικής ανάπτυξης». Σήµερα, στην τεχνολογία GSM που χρησιµοποιείται στην Ελλάδα και στο µεγαλύτερο κοµµάτι του πλανήτη, όπου το ασύρµατο µικροκυµατικό δίκτυο δουλεύει στα περίπου MHz (Vodafone, Tim) και 1800 ΜΗz (Cosmote), οι ποµποί επικοινωνίας µεταξύ των σταθµών βάσεως ξεκίνησαν από τα 10GHz για να φτάσουν σταδιακά σήµερα στα 32GHz, αφού η διακίνηση που πρέπει να εκτελέσουν είναι πολύ µεγάλη. Χρήση των συχνοτήτων στην κινητή τηλεφωνία. Μια ζώνη, χωρίζεται σε έναν αριθµό συχνοτήτων, µια από τις οποίες εκµεταλλεύεται το κινητό µας τηλέφωνο. Ταυτόχρονα, µπορούν και άλλοι συνδροµητές να χρησιµοποιήσουν την ίδια συχνότητα. Συνήθως η ισχύς ποµπού µιας τυπικής κεραίας κινητής τηλεφωνίας είναι 50 Watt µέγιστο χωρίς να δουλεύει ποτέ σ αυτήν την ισχύ, αλλά στα 15 Watt (κεραίες Vodafone, Tim) και 8 Watt (κεραίες Cosmote). Η µέγιστη ισχύς εκποµπής ενός κινητού τηλεφώνου είναι το 1 Watt, χωρίς όµως να δουλεύει ποτέ σ αυτήν την ισχύ. Σε ένα καλά ανεπτυγµένο δίκτυο κεραιών κινητής τηλεφωνίας, η τυπική ισχύς ενός κινητού τηλεφώνου είναι τα 50 mwatt (0,05 Watt), ενώ στην Ιαπωνία λ.χ. όπου το δίκτυο είναι πολύ καλά ανεπτυγµένο η τυπική ισχύς είναι τα 10 mwatt (0,01 Watt). Πως επιδρούν τα ραδιοκύµατα στον άνθρωπο (θερµικές επιδράσεις). Ο άνθρωπος αποτελείται κατά 80% περίπου από νερό. Το µόριο του νερού αποτελείται ως γνωστόν από δύο µέρη υδρογόνου (H 2 ) και ένα µέρος οξυγόνου (O). Αυτό που πιθανόν δεν γνωρίζουν οι περισσότεροι είναι ότι τα άτοµα αυτά συνθέτουν το µόριο υπό γωνία 104 ο. Από την µια του δηλαδή µεριά, από τη µεριά του

71 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 71 υδρογόνου υπάρχει θετικός προσανατολισµός, ενώ από την άλλη του µεριά (του οξυγόνου) υπάρχει αρνητικός προσανατολισµός. Κάτι τέτοιο συναντάµε σε ένα τυπικό δίπολο (κεραία), µια µπαταρία ή ένα µαγνήτη. Το ζητούµενο είναι ότι το εναλλασσόµενο ηλεκτροµαγνητικό πεδίο που δεχόµαστε από το κινητό τηλέφωνο, «µαγνητίζει» τα µόρια του νερού, τους προκαλούν δηλαδή ταλάντωση. Το µόριο του νερού ταλαντώνεται όσο αυτό είναι εφικτό. Όταν ξεπεραστεί ένα συγκεκριµένο όριο, έχουµε απελευθέρωση της ισχύος µέσα στον οργανισµό τουλάχιστον υπό µορφή θερµότητας. Η απλούστερη λοιπόν επίδραση που υπάρχει από τα ηλεκτροµαγνητικά κύµατα στον οργανισµό, είναι η αύξηση της θερµότητας, κάτι το οποίο συµβαίνει επίσης στους φούρνους µικροκυµάτων. Ο ρυθµός της µεταβολής της θερµοκρασίας είναι ανάλογος του τετραγώνου της συχνότητας, είναι ανάλογος της πυκνότητας της δεχούµενης ακτινοβολίας, και επίσης εξαρτάται από το υλικό το οποίο δέχεται την ακτινοβολία. Όσο µεγαλύτερη περιεκτικότητα νερού υπάρχει στο συγκεκριµένο σηµείο, τόσο µεγαλύτερος είναι ο ρυθµός µεταβολής της θερµοκρασίας. Το µυαλό, ο εγκέφαλος για παράδειγµα έχει πολύ µεγαλύτερη περιεκτικότητα σε νερό θερµαίνεται πολύ πιο γρήγορα σε σχέση µε το λίπος, το οποίο έχει ελάχιστο νερό. Το µάτι, που αποτελείται από φυσιολογικό όρο και αποτελείται ουσιαστικά εξολοκλήρου από νερό, δέχεται πολύ µεγάλες µεταβολές θερµοκρασίας µε πολύ µεγάλο ρυθµό απορρόφησης. Αν λοιπόν δεχθεί ένα µεγάλο ποσό ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας, είναι δυνατόν να προκληθεί τύφλωση. Αντίθετα, τα οστά του ανθρώπου δεν έχουν καθόλου νερό. Σε κάθε περίπτωση, οι θερµικές επιδράσεις εξαρτώνται από το υγρό στοιχείο από το οποίο αποτελείται ο ιστός που δέχεται την ακτινοβολία. Βεβαίως ο οργανισµός δεν είναι ένα παθητικό σύστηµα, αλλά αντιδρά σ αυτήν την αύξηση της θερµοκρασίας προσπαθώντας να την επαναφέρει στα κανονικά επίπεδα, µε την αύξηση της αιµάτωσης και της εφίδρωσης. Μη θερµικές επιδράσεις. Σε πολλές περιπτώσεις ο ανθρώπινος οργανισµός υποβάλλεται συνολικά σε µεγαλύτερες θερµοκρασίες από αυτήν στην

72 σελ. 72 Περιβαλλοντική Οµάδα οποία λειτουργεί (37 ο C), λ.χ. το καλοκαίρι σε περίπτωση καύσωνα. Αυτό δεν αποτελεί απαραίτητα πρόβληµα, αφού ο άνθρωπος αντέχει σ αυτές τις θερµοκρασίες. Σε πειράµατα που έγιναν στο Α.Π.Θ. στο εργαστήριο Τηλεπικοινωνιών σε συνεργασία µε την Τµήµα Κτηνιατρικής, σε ποντίκια (που σηµειωτέον οι οργανισµοί τους λειτουργούν στους 37 ο C όπως και του ανθρώπου), ανέβασαν την θερµοκρασία στους 42 ο C / 43 o C µε µικροκύµατα. Το αποτέλεσµα ήταν ότι τα ποντίκια πέθαναν. Αυτό είναι ένα πολύ σηµαντικό στοιχείο και είναι άγνωστο γιατί συµβαίνει. Θα πρέπει λοιπόν σε κάθε περίπτωση να διατηρείται η θερµοκρασία των ιστών του σώµατός µας στα φυσιολογικά επίπεδα, παρ όλα αυτά υπάρχουν και κάποιες επιδράσεις που δεν είναι θερµικές και είναι πολύ πιο επικίνδυνες. Είναι οι λεγόµενες µη θερµικές ή θερµογόνες επιδράσεις που έχουν άµεση σχέση µε την επίδραση του ηλεκτροµαγνητικού κύµατος µε το κύτταρο και συγκεκριµένα στην κυτταρική µεµβράνη. Οι ζωντανοί οργανισµοί έχουν αναπτύξει έναν µηχανισµό άµυνας απέναντι σε εξωτερικά ερεθίσµατα που δέχονται εδώ και χιλιάδες χρόνια (λ.χ. η κοσµική ακτινοβολία) µέχρι ενός ορίου. Όταν ξεπερνάµε αυτό το όριο, ο οργανισµός µας δεν έχει µάθει να αµύνεται σε µη-θερµικές επιδράσεις µεγαλυτέρου µεγέθους. εν είναι απίθανο, ο οργανισµός του ανθρώπου µετά από κάποιες γενεές να προσαρµοστεί, βρίσκοντας έναν τρόπο άµυνας απέναντι στις αυξηµένες µικροκυµατικές επιδράσεις. Το σίγουρο είναι ότι οι σηµερινές γενεές δεν έχουν αυτόν τον τρόπο άµυνας. Ειδικά στις χιλιοστοµετρικές συχνότητες (άνω των 30 GHz) ο άνθρωπος δεν έχει αναπτύξει καµία άµυνα, όποτε κάθε διαφοροποίηση από τη φυσική (ανεκτή) στάθµη ακτινοβολιών αποτελεί ερέθισµα για τον άνθρωπο και εγκυµονεί κινδύνους για την υγεία του. υστυχώς ακόµα δεν ξέρουµε τι ακριβώς προκαλεί τις µη-θερµικές επιδράσεις. Ειδικότερα για µικρότερα τµήµατα των κυττάρων όπως είναι λ.χ. τα γονίδια, γνωρίζουµε ότι µπορούν να συντονιστούν στην ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία, δηλαδή να δεχτούν την µεγαλύτερη δυνατή ισχύ της. Για παράδειγµα ένας τυπικός άνθρωπος (ολόκληρο το σώµα του) συντονίζεται στα 70 MHz, ενώ το µυαλό του ανθρώπου τοπικά συντονίζεται στο 1 GHz (στη συχνότητα που αυτή τη στιγµή λειτουργεί το σύστηµα GSM της 2 ης γενιάς κινητής τηλεφωνίας). Ευαίσθητοι οργανισµοί. Όλοι οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι. Άλλοι οργανισµοί έχουν µικρότερο ή µεγαλύτερο δείκτη ευαισθησίας σε κάποια ερεθίσµατα, ενώ άλλοι έχουν µικρότερο ή µεγαλύτερο δείκτη ευαισθησίας σε κάποια άλλα. Το ότι θα δεχτεί ένας άνθρωπος ένα µέρος µη-ιοντίζουσας ακτινοβολίας, δεν σηµαίνει ότι αυτόµατα αποκτά πρόβληµα σε αντίθεση µε την έκθεση σε ιοντίζουσα ακτινοβολία (λ.χ. σε µια πυρηνική έκρηξη) όπου ξέρουµε σίγουρα (είµαστε βέβαιοι) ότι η πλειοψηφία των οργανισµών που θα εκτεθούν θα έχουν επιπτώσεις στην υγεία τους. Μεγάλη ευαισθησία κατά τεκµήριο στην ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία, έχουν τα έµβρυα. Ενδέχεται σε γυναίκες στην περίοδο της εγκυµοσύνης που δέχονται ποσότητες ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας, να καταστραφεί ο νευρικός ιστός των εµβρύων, και

73 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 73 υπάρχει πιθανότητα να προκληθεί καταστροφή στο DNA των κυττάρων. Βεβαίως, ο οµιλητής τόνισε ότι οι επιστηµονικές αναφορές ειδικά για το τελευταίο είναι λίγες και ξεκαθάρισε ότι υπάρχει πολύ µεγάλη διαφορά από τον όρο «πιθανότητα» στον όρο «βεβαιότητα». Ευαίσθητοι οργανισµοί, είναι οι οργανισµοί των ηλικιωµένων, όπου το ανοσοποιητικό σύστηµα τους βρίσκεται σε κατάσταση κατάρρευσης. Ευαίσθητα επίσης, είναι τα παιδιά που βρίσκονται στην ανάπτυξη και ειδικότερα τα µικρά παιδιά. Θολό το τοπίο ύσκολες και µακροχρόνιες οι έρευνες. Παρά λοιπόν την βεβαιότητα που υπάρχει για την σαφή ύπαρξη των θερµικών επιδράσεων, το τοπίο είναι θολό για τις µη-θερµικές επιδράσεις. εν υπάρχει δηλαδή κάποιο όριο, όπου όταν το ξεπεράσουµε µπορούµε να δούµε ξεκάθαρα κάποιες επιδράσεις λ.χ. εγκαύµατα. Μάλιστα δεν µπορούµε να γνωρίζουµε και το βάθος χρόνου στο οποίο θα γίνουν φανερές αυτές οι πιθανές επιδράσεις. Οι επιστήµονες αναζητούν απαντήσεις από τις αρχές τις δεκαετίας του 30. Ίσως µε την πρόοδο στην αποκωδικοποίηση του DNA, να δοθούν κάποια στιγµή οι κατάλληλες απαντήσεις. Είναι σίγουρο ότι δεν µπορεί κάποιος να πάθει καρκίνο από την χρήση του κινητού τηλεφώνου του, ή τουλάχιστον ο καρκίνος θα οφείλεται σε συνδυασµό µε άλλες οξείες επιβλαβείς καταστάσεις. Μάλιστα έχουν γίνει πολλές έρευνες, πολλές από αυτές έχουν χρηµατοδοτηθεί από εταιρείες κινητής τηλεφωνίας για τη σχέση κινητού τηλεφώνου και καρκίνου. Όλες δείχνουν ότι ο καρκίνος δεν σχετίζεται µε την χρήση των κινητών τηλεφώνων. Οι έρευνες αυτές όµως δύσκολα θα µας οδηγήσουν σε ασφαλή αποτελέσµατα αφού, οι µόνες έρευνες που µπορούν να γίνουν στον άνθρωπο είναι στατιστικές και έχουν πολλές ιδιορρυθµίες: 1. Ο άνθρωπος ζει πολλά χρόνια. Έτσι οι στατιστικές έρευνες διαρκούν αναγκαστικά, πολλά χρόνια. 2. Ο άνθρωπος αναπαράγεται µε µικρούς ρυθµούς (γεννάει λίγο). Οι περισσότερες γυναίκες αποκτούν το πολύ 2 µε 3 παιδιά. εν υπάρχει λοιπόν ικανό δείγµα για να αποκτήσουµε ασφαλή αποτελέσµατα. 3. Ο άνθρωπος σε αντίθεση µε τα υπόλοιπα ζώα, έχει αναπτύξει φοβερά επιβλαβής συνήθειες. Για παράδειγµα το κάπνισµα, µε τις µελέτες των τελευταίων 30 ετών είµαστε σίγουροι ότι προκαλεί καρκίνο. Και προκύπτει το προφανές ερώτηµα: γιατί να αποδώσουµε την ευθύνη του καρκίνου στην χρήση των κινητών τηλεφώνων και όχι το κάπνισµα; Τα όρια που θεσπίζονται από τους διεθνείς οργανισµούς, στηρίζονται και πάλι στην στατιστική, µε όλα τα µειονεκτήµατα που προειπώθηκαν. ύσκολα λαµβάνονται υπόψη τα πειράµατα που έχουν γίνει σε πειραµατόζωα. εν θα µπορούσαν λ.χ. τα συµπεράσµατα πειραµάτων στα πειραµατόζωα να ανάγονται γραµµικά στον άνθρωπο µε βάση π.χ. την αναλογία όγκου ή βάρους µε το ζώο. Οι µέθοδοι που χρησιµοποιούνται είναι πολύπλοκοι και τα αποτελέσµατα και πάλι λαµβάνονται µε επιφύλαξη. Σιγουριά υπάρχει µόνο στις πειραµατικές µετρήσεις στα έµβρυα, όπου

74 σελ. 74 Περιβαλλοντική Οµάδα υπάρχουν τροµερές οµοιότητες µε το ανθρώπινο έµβρυο σε σχέση µε οποιουδήποτε άλλου θηλαστικού ή πτηνού. Η κυοφορία στον άνθρωπο και στα θηλαστικά και αντίστοιχα η εκκόλαψη στα πτηνά χωρίζεται σε κύκλους. Στον πρώτο κύκλο, µε την ύπαρξη του γονιµοποιηµένου ωάριου αν έχουµε επιδράσεις κατά την εµβρυογένεση, τότε είναι σίγουρο ότι έχουµε θάνατο ή τροµακτική τερατογέννεση. Αν οι επιδράσεις είναι λίγο αργότερα στην οργανογένεση, τότε ενδεχοµένως να υπάρχουν προβλήµατα που µπορούν όµως µε ευκρίνεια να εντοπιστούν. Τα προβλήµατα είναι δύσκολο να εντοπιστούν στις υπόλοιπες φάσεις της κύησης. Ειδικά στον άνθρωπο, το όλο πρόβληµα υφίσταται στον 1 ο µήνα της κύησης, όπου είναι δύσκολο τόσο για τον γιατρό όσο και για τη µάνα να καταλάβει το πρόβληµα, αυτό περνά απαρατήρητο. Στα πειραµατόζωα όµως τίποτα δεν περνάει απαρατήρητο. Στα πειράµατα που έχουν γίνει στο Α.Π.Θ. σε συνεργασία του εργαστηρίου Τηλεπικοινωνιών, µε την Κτηνιατρική και την Ιατρική Σχολή, τα αποτελέσµατα είναι θεαµατικότατα. Όλα τα έµβρυα κατά την εµβρυογένεση είτε του ανθρώπου, είτε του ποντικού, είτε της σαύρας κ.λπ. είναι απολύτως ίδια. εν έχουν καµία, µα καµία διαφορά. Γι αυτό παρ ότι γενικά οι µετρήσεις σε πειραµατόζωα δεν γίνονται αποδεκτές από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας (Π.Ο.Υ.) αναφορικά µε τον άνθρωπο, ειδικά για την περίπτωση των εµβρύων υπάρχει εξαίρεση και γίνονται αποδεκτά. Τα θεσπισµένα όρια προστασίας στην Ελλάδα, την Ε.Ε. και τις υπόλοιπες χώρες. Τα όρια που έχουν θεσπιστεί στην Ελλάδα, που είναι αυστηρότερα από αυτά της Ε.Ε. και περίπου όµοια µε αυτά των Η.Π.Α., θεσπίστηκαν για να προστατεύουν από τις θερµικές επιδράσεις (αύξηση της θερµοκρασίας, εγκαύµατα, ηλεκτροπληξία). Σε κάποιες χώρες έχουν λάβει µέριµνα και τις µη-θερµικές (ορµονικές και νευρολογικές) επιδράσεις τα όρια περιορίζονται 100 µε 500 φορές κάτω (Ρωσία, παλιό πρότυπο Τσεχοσλοβακίας 46, κ.α.) 46 Τα νέα πρότυπα της Τσεχίας αναθεωρήθηκαν για να εναρµονιστούν µε αυτά της Ε.Ε.

75 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 75 Πιθανά ορµονικά προβλήµατα. ίπλα στην περιοχή του αυτιού, όπου γίνεται η χρήση του κινητού τηλεφώνου, γειτνιάζει η υπόφυση, ο µαέστρος των ενδοκρινών αδένων. Πιθανή επίδραση στην υπόφυση, προκαλεί χαρακτηριστικές περιπτώσεις διαβήτη και µάλιστα τον πιο κακό διαβήτη όπου ο οργανισµός αποβάλει συνέχεια υγρά. Επίσης σε πολλές περιπτώσεις παρατηρούνται προβλήµατα σε ενήλικες στον θυρεοειδή αδένα (υπερθυρεοειδισµό και υποθυρεοειδισµό). Συγκεκριµένα ο οµιλητής τόνισε χαρακτηριστικά ότι «η φλυαρία µε το κινητό τηλέφωνο βλάπτει!». Ενδείκνυται η χρήση του hands-free. O οµιλητής τόνισε µε έµφαση ότι η χρήση του hands-free σε συνδυασµό µε την αποµάκρυνση του κινητού τηλεφώνου από το σώµα µας, εκµηδενίζει τις πιθανές επιδράσεις της ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας στο ανθρώπινο σώµα. Από την Π.Ο. του τέθηκε το ερώτηµα ότι πολλοί επιστήµονες θεωρούν ότι το hands-free µπορεί να βλάπτει περισσότερο τον

76 σελ. 76 Περιβαλλοντική Οµάδα άνθρωπο από ότι η χρήση του κινητού χωρίς hands-free. Ο οµιλητής θεώρησε τους ισχυρισµούς αυτούς αβάσιµους και για να µας αποδείξει την αθωότητα του handsfree εκτέλεσε µπροστά µας πείραµα µε µετρητικό όργανο. Αρχικώς έκανε µετρήσεις κοντά στο τηλέφωνο χωρίς τη χρήση του hands-free τη στιγµή που το κινητό βρισκόταν σε λειτουργία. Μετά έκανε µετρήσεις κοντά στο ακουστικό του hands-free, τη στιγµή που το κινητό βρισκόταν σε λειτουργία. Η τιµές που έλαβε από το µετρητικό όργανο ήταν πολύ µικρότερες στην δεύτερη περίπτωση. Με το πείραµα αυτό, µας απέδειξε την αθωότητα του hands-free. Επίσης τόνισε ότι ενδείκνυται σαφώς και η χρήση της ανοικτής ακρόασης, για όσα µοντέλα υποστηρίζουν αυτήν την λειτουργία. Μακριά από το κινητό κατά τη διάρκεια του ύπνου. Θα πρέπει το κινητό να βρίσκεται µακριά µας ή κλειστό κατά τη διάρκεια του ύπνου. Πολλές από τις αµυντικές λειτουργίες του οργανισµού καταστέλλονται κατά τη διάρκεια του ύπνου. Είναι κάκιστη συνήθεια να κοιµούνται οι έφηβοι (κυρίως) µε το κινητό κάτω από το µαξιλάρι τους Καλοήθης όγκος στο αυτί. Έχει αποδειχθεί ότι η χρήση του κινητού µπορεί να προκαλέσει έναν καλοήθη όγκο στο ακουστικό νεύρο, χωρίς να ξέρουµε ακριβώς πως αυτό θα µπορούσε να εξελιχθεί στο µέλλον. Χρησιµοποιούµε το κινητό από την δεξιά πλευρά του κεφαλιού. Αν δεν διαθέτουµε hands-free και πρέπει να µιλήσουµε µε το τηλέφωνο κοντά στο αυτί, τότε το χρησιµοποιούµε από την δεξιά πλευρά, ποτέ από την αριστερή. Και αυτό γιατί, από την αριστερή πλευρά βρίσκονται όλες οι ευγενείς λειτουργίες του εγκεφάλου και προκαλούµε κατ επέκταση µεγαλύτερο κακό Συµπεράσµατα. Ο οµιλητής τόνισε ότι το κινητό τηλέφωνο δεν είναι παιχνίδι. Και επειδή δεν γνωρίζουµε για το πως θα µπορούσαν να εξελιχθούν οι πιθανές επιδράσεις της ΗΜ ακτινοβολίας, δεν ξέρουµε τι ακριβώς βλάπτει, πως βλάπτει και γιατί βλάπτει, θα πρέπει να αντιµετωπίζουµε τα πάντα µε σκεπτικισµό και προσοχή. Θα πρέπει το κινητό τηλέφωνο να χρησιµοποιείται µε φειδώ, για πολύ µικρά χρονικά διαστήµατα και πάντα οπωσδήποτε µε hands-free. Το κινητό θα πρέπει να βρίσκεται µακριά από τα ευαίσθητα όργανα που προαναφέρθηκαν και να µην τοποθετούνται σε τσάντες-θήκες της µέσης (ενδείκνυται η πίσω τσέπη του παντελονιού ή οι τσέπες στα γόνατα). Τέλος ο οµιλητής κατέληξε λέγοντας: «Θα πρέπει να έχουµε στο νου µας πάντα ότι το κινητό είναι ένα εργαλείο και αν δεν προσέξουµε µπορεί να εξελιχθεί σε ένα πολύ επικίνδυνο εργαλείο γι αυτό πρέπει να έχουµε το νου µας». Η συνάντηση ολοκληρώθηκε µετά από 2 ώρες περίπου.

77 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 77 Επίσκεψη στο Ζωολογικό Κήπο Θεσσαλονίκης. Μετά από την επίσκεψη στο Α.Π.Θ., η Π.Ο. επισκέφθηκε τον Ζωολογικό Κήπο Θεσσαλονίκης, για αναψυχή και ξεκούραση. Εκεί παρατηρήσαµε πολλά είδη ζώων και περπατήσαµε στο ειδικά διαµορφωµένο περιβάλλον του Κήπου για µία ώρα περίπου. Ραδιοφωνική Εκποµπή στο ηµοτικό Ραδιόφωνο Πτολεµαΐδας Στα πλαίσια της συνεργασίας που είχε το σχολείο µας, στα πλαίσια του δικτύου Π.Ε. «Βιώσιµες Πόλεις» που εποπτεύει το Κ.Π.Ε. Αργυρούπολης, µε το 2 ο Γυµνάσιο Πτολεµαΐδας, πραγµατοποιήθηκε ραδιοφωνική εκποµπή στο ηµοτικό Ραδιόφωνο Πτολεµαΐδας, όπου συµµετείχαν 8 µαθητές από τα δύο συνεργαζόµενα Γυµνάσια σε γενικό συντονισµό της καθηγήτριας του 2 ου Γυµνάσιου Πτολεµαΐδας, κ. Χατζησαββίδου Λίτσας. Η συνάντηση έγινε στο µέσον του περιβαλλοντικού προγράµµατος και πριν ολοκληρωθούν όλες οι εκπαιδευτικές συναντήσεις και επισκέψεις, και λειτούργησε ως ενδιάµεση αξιολόγηση, αφού οι µαθητές της Π.Ο. φρόντισαν να απαντήσουν στις ερωτήσεις που τους έθεσαν οι συµµαθητές τους από το 2 ο Γυµνάσιο, σε θέµατα που αφορούσαν το πρόγραµµα Π.Ε., την κινητή τηλεφωνία, την χρήση των τηλεφώνων και τις πιθανές επιπτώσεις στην υγεία των χρηστών. Κατά τη διάρκεια της εκποµπής είχαµε την ευκαιρία να διαφηµίσουµε στο κοινό της πόλης και την πραγµατοποίηση της κεντρικής εκδήλωσης στις 13 Μαΐου 2005 στο Πνευµατικό Κέντρο του ήµου Πτολεµαΐδας. Η εκποµπή είχε διάρκεια µία ώρα. Επίσκεψη στη Vodafone Βόρειας Ελλάδος Την Τετάρτη 6 Απριλίου 2005, και σε επίσκεψη του 5 ου Γυµνασίου στη Θεσσαλονίκη, η Π.Ο. είχε την ευκαιρία να επισκεφτεί τις εγκαταστάσεις της

78 σελ. 78 Περιβαλλοντική Οµάδα Vodafone Βόρειας Ελλάδος που βρίσκονται πλησίον του ΙΚΕΑ (πρώην Continent), όπου πραγµατοποιήθηκε διάλεξη - συζήτηση µε οµάδα στελεχών της εταιρείας υπό την γενική εποπτεία του γενικού διευθυντή της εταιρείας κ. Μίσσα. Αφού έγινε µια εκτενής παρουσίαση των δραστηριοτήτων της εταιρείας και της οικονοµικής αλλά και της κοινωνικής της δράσης, τα στελέχη επικεντρώθηκαν και στο περιβαλλοντικό µέρος που µας απασχολούσε περισσότερο και συγκεκριµένα στα εξής: Τι είναι ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία και µε ποιον τρόπο υπάρχει στη ζωή µας; Η ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία αποτελεί συνδυασµό ηλεκτρικού και µαγνητικού πεδίου. εν είναι κάτι καινούργιο στη ζωή µας, αφού χρησιµοποιείται βάσει της συχνότητας της (χαµηλές, µεσαίες και υψηλές) σε διάφορες εφαρµογές, από τη µεταφορά του ηλεκτρικού ρεύµατος στους πυλώνες, τη ραδιοφωνία, την τηλεόραση, την κινητή τηλεφωνία, το ορατό φως, τις υπεριώδεις, τις ακτίνες χ και γ. Η ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία σε συχνότητες κάτω του ορατού φωτός ονοµάζονται µη ιοντίζουσες και δεν προκαλούν µεταβολή της ύλης, σε αντίθεση µε αυτές που είναι υψηλότερες του φωτός που λέγονται ιοντίζουσες, προκαλούν µεταβολές στην ύλη και είναι η γνωστή µας ραδιενέργεια. Τι προκαλεί η ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία στις συχνότητες που µας ενδιαφέρουν δηλ. της κινητής τηλεφωνίας; ύο είναι τα είδη των φαινοµένων που προκαλούνται από την µη-ιοντίζουσα ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία: τα θερµικά και τα µη-θερµικά φαινόµενα. Τα θερµικά φαινόµενα έχουν να κάνουν µε την κίνηση των µορίων νερού. Όταν ένα ηλεκτροµαγνητικό πεδίο πέσει πάνω στο σώµα µας, προκαλείται ταλάντωση των µορίων νερού και τριβή που ως γνωστόν παράγει θερµότητα. Η αύξηση της θερµοκρασίας που προκαλείται είναι µικρή (κάτω του ενός βαθµού Κελσίου) και µπορεί να εξισορροπηθεί µε την αύξηση της κυκλοφορίας του αίµατος. Τα µη-θερµικά φαινόµενα αφορούν οποιαδήποτε άλλη επίδραση που µπορεί να συµβεί στον οργανισµό, όπως π.χ. η αύξοµείωση της παραγωγής µιας

79 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 79 ορµόνης στον οργανισµό όπως είναι λ.χ. η µελατονίνη. Ο οµιλητής υποστήριξε ότι έχουν γίνει πολλές µελέτες που αφορούν και τα θερµικά και τα µη-θερµικά φαινόµενα τα τελευταία 60 χρόνια που υπάρχει η ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία σε επίπεδο χρήσης και έρευνας και επίσης τόνισε ότι στις οι κυριότερες πηγές ανησυχίας του κοινού είναι ότι η κινητή τηλεφωνία είναι µια νέα άγνωστη τεχνολογία που φοβίζει τον καθένα, η έλλειψη επίσηµης ενηµέρωσης, τα ανεξέλεγκτα δηµοσιεύµατα, οι φήµες που κυκλοφορούν, οι πάρα πολλές ανέκδοτες µελέτες που µπορεί οποιοσδήποτε να προσεγγίσει λ.χ. µέσω Internet και η τοποθέτηση των σταθµών βάσης κοντά στα σπίτια που προκαλεί φόβο στους πολίτες. Ποια είναι η θέση των διαφόρων οργανισµών παγκοσµίως; Ο οµιλητής ανέφερε τρεις από τους διεθνείς οργανισµούς που µελετούν τις ηλεκτροµαγνητικές ακτινοβολίες: Η ιεθνής Επιτροπή Προστασίας από µη-ιοντίζουσες ακτινοβολίες (CNIRP), η οποία έχει θέσει σαφή όρια κάτω από τα οποία δεν υπάρχει καµία επίπτωση στην υγεία. Η Παγκόσµια Οργάνωση Υγείας (Π.Ο.Υ) που έχει αποδεχτεί τις συστάσεις της CNIRP και Το συµβούλιο της Ε.Ε. που έχει εκδόσει σύσταση στις χώρες µέλη της. Η ελληνική νοµοθεσία έχει εναρµονιστεί µε τη σύσταση της Ε.Ε. και µάλιστα, έχει θεσπίσει ακόµη πιο αυστηρά όρια σε σχέση µ αυτήν. Η θέσπιση των διαφόρων ορίων έγινε µε γνώµονα την ανθρώπινη υγεία. Σύµφωνα µε τον οµιλητή τα όρια που θεσπίστηκαν βρίσκονται 50 φορές κάτω από το σηµείο από το οποίο ξεκινούν τα οξεία προβλήµατα υγείας για τον άνθρωπο, για να αποφευχθούν τυχόν µακροχρόνιες επιπτώσεις. Μάλιστα στο φύλλο 193 που εξέδωσε ο Π.Ο.Υ. αναφέρει ότι τα όρια αυτά δεν προσεγγίζονται, ούτε από τους σταθµούς βάσης, ούτε από τα κινητά τηλέφωνα. Σύµφωνα µε τον οµιλητή, σε παρόµοιο συµπέρασµα καταλήγει και πάλι ο Π.Ο.Υ. στην ενηµέρωση που εξέδωσε το 2004 όπου γράφεται ότι «τα τρέχοντα επιστηµονικά στοιχεία δεν

80 σελ. 80 Περιβαλλοντική Οµάδα επιβεβαιώνουν ότι υπάρχει πρόβληµα στην υγεία των ανθρώπων από την χρήση των κινητών τηλεφώνων και από την παρουσία των κεραιών κινητής τηλεφωνίας». Πως λειτουργεί η κινητή τηλεφωνία; Ο οµιλητής φρόντισε να αναπτύξει στην Π.Ο. τις βασικές αρχές λειτουργίας της κινητής τηλεφωνίας, η οποία στηρίζεται στην λεγόµενη δοµή κυψελοειδούς δικτύου 47. Ο οµιλητής τόνισε ότι οι κεραίες που συνήθως εγκαθίστανται εντός των κατοικηµένων περιοχών είναι πολύ χαµηλής ισχύος που δεν ξεπερνούν σε ένταση τα 15Watt (τα λεγόµενα µακροκύτταρα ή µακροκυψέλες), ενώ για την κάλυψη της υπαίθρου χρησιµοποιούνται κεραίες µεγάλης ισχύος µε ισχύ µερικές δεκάδες Watt (τα λεγόµενα υπερκύτταρα ή υπερκυψέλες). Σε πολυσύχναστους δρόµους και για κάλυψη µικρών αποστάσεων (<1km) εγκαθίστανται τα λεγόµενα µικροκύτταρα ή µικροκυψέλες µε ισχύ µερικά Watt, ενώ υπάρχουν κεραίες εσωτερικών χώρων που εξυπηρετούν λ.χ. έναν όροφο κτιρίου µε ισχύ 1 Watt περίπου που ονοµάζονται πικοκύτταρα ή πικοκυψέλες. Τόνισε επίσης ότι η κάθε κεραία έχει µια ορισµένη χωρητικότητα, δηλ. µπορεί να εξυπηρετήσει έναν ορισµένο αριθµό συνδροµητών. Είναι σηµαντικό λοιπόν να υπάρχουν εγκατεστηµένες κεραίες ανάλογα και µε τον αριθµό των κατοίκων µιας περιοχής. Μετρήσεις ηλεκτροµαγνητικού πεδίου. Στην Π.Ο. παρουσιάστηκαν δεδοµένα µέτρησης µε τη χρήση ιταλικού συστήµατος εξοµοίωσης - µέτρησης ηλεκτροµαγνητικού πεδίου κεραιών εγκατεστηµένων σε δώµα οικοδοµής. Οι τιµές ηλεκτροµαγνητικού πεδίου που µετρήθηκαν κάτω από την κεραία ήταν τουλάχιστον 3 µε 5 φορές µικρότερες από τα σηµερινά θεσπισµένα όρια στην Ελλάδα, ενώ στον επόµενο όροφο οι τιµές που µετρήθηκαν ήταν 10 φορές µικρότερες. Σύµφωνα µε τον οµιλητή, οι µετρήσεις που παρουσιάστηκαν αποτελούν τυπικές περιπτώσεις. Και στην Ελλάδα, έχουν γίνει χιλιάδες µετρήσεις και από την Vodafone και από κρατικούς οργανισµούς (όπως η Ε.Ε.Α.Ε. που εδρεύει στο ερευνητικό κέντρο 47 Βλ. παραπάνω το κεφ. «Η κινητή κυψελωτή τηλεφωνία» σελ. 39

81 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 81 «ηµόκριτο»), πανεπιστήµια (όπως το Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης) κ.α. Το κινητά τηλέφωνα. Τα κινητά τηλέφωνα ακολουθούν επίσης διάφορες προδιαγραφές για τη λειτουργία τους. Κεντρικό ρόλο στις προδιαγραφές αυτές έχει ο δείκτης SAR (στα ελληνικά ο Συντελεστής Ειδικής Απορρόφησης ή ΣΕΑ) µε µονάδα µέτρησης τo Watt/Kg µε βάση την µέση τιµή µέτρησης για 10 γραµµάρια συνεχόµενου ανθρωπίνου ιστού. Συγκεκριµένα τα κινητά τηλέφωνα των µεγάλων εταιριών που πληρούν τις τελευταίες προδιαγραφές έχουν SAR 4 µε 8 φορές µικρότερο από αυτόν που προτείνει ο Π.Ο.Υ. και το Συµβούλιο της Ε.Ε. (0,25 0,50 Watt/Kg µε όριο τα 2 Watt/Kg). Ακόµη και τα τηλέφωνα παλαιοτέρων τεχνολογιών δεν ξεπερνούσαν το όριο των 2 Watt/Kg. Είναι σηµαντικό το δίκτυο που χρησιµοποιούµε να έχει την πληρέστερη δυνατή κάλυψη, ούτως ώστε τα κινητά τηλέφωνα να λειτουργούν στη µικρότερη δυνατή ισχύ και όχι στα όριά τους, για την προστασία του χρήστη. Ο οµιλητής πρότεινε την χρήση του κινητού τηλεφώνου µε hands-free ούτως ώστε να αποµακρύνεται η συσκευή από το κεφάλι του χρήστη. Σε ερώτησή µας, για το αν υπάρχει κάποιο µέτρο στη χρήση του κινητού τηλεφώνου, ο οµιλητής υποστήριξε ότι αν η συσκευή πληροί τις προδιαγραφές των διεθνών οργανισµών τότε δεν υφίσταται κάποιο όριο. Υπάρχουν κάποιες βιολογικές επιδράσεις (λ.χ. πονοκέφαλος), αλλά όχι επιδράσεις στην υγεία. Η συνάντηση είχε διάρκεια µία ώρα και ένα τέταρτο. Οµιλία κ. Μιχαήλ Φωτάκη, Ακτινοφυσικού Ο ρ. Μιχαήλ Φωτάκης, ακτινοφυσικός, επιστηµονικός συνεργάτης του Τ.Ε.Ι. υτικής Μακεδονίας, µίλησε στην Π.Ο. προσφέροντας γνώση για την κινητή τηλεφωνία και την ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία. Η οµιλία του πραγµατοποιήθηκε στο εργαστήριο Πληροφορικής του σχολείου και είχε διάρκεια 1 ώρα. Από την οµιλία ξεχωρίσαµε τα εξής:

82 σελ. 82 Περιβαλλοντική Οµάδα Τι εννοούµε όταν λέµε ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία; Ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία έχουµε όταν υπάρχει επιτάχυνση ή επιβράδυνση ηλεκτρικών φορτίων στο χώρο σε µορφή κύµατος ή σωµατιδίων. Την ενέργεια µπορούµε να τη δούµε σε δύο µορφές: σαν κύµα, οπότε θα την ερµηνεύσουµε µε εξισώσεις κυµατικής ή σα σωµατίδια, πακέτα ενέργειας τα οποία λέγονται φωτόνια. Θεωρητικά όλα τα σώµατα τα οποία διαρρέονται από εναλλασσόµενο ρεύµα εκπέµπουν ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία. Τα σώµατα που την εκπέµπουν σε µεγάλο βαθµό ονοµάζονται κεραίες ή δίπολα. Στη συνέχεια ο οµιλητής αναφέρθηκε στα χαρακτηριστικά των κυµάτων όπως η περίοδος, το µήκος κύµατος, η συχνότητα και το πλάτος κύµατος. Την ακτινοβολία µπορούµε να τη δούµε και σαν σωµατίδια (φωτόνια). Η ενέργεια των κάθε φωτονίων δίνεται από τον τύπο σταθερά συχνότητα. Τα κινητά εκπέµπουν φωτόνια. Οι ακτινοβολίες τους εξαρτώνται από την ενέργεια των φωτονίων. Η ενέργεια των φωτονίων εξαρτάται από τη συχνότητα. Από πού εκπέµπεται η ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία; Το κινητό τηλέφωνο εκπέµπει ακτινοβολία. Ακτινοβολία εκπέµπουν όλες οι ηλεκτρικές συσκευές. Ακτινοβολία εκπέµπεται επίσης, τόσο από την Γη όσο και από το διάστηµα. Πώς διαδίδονται τα ηλεκτροµαγνητικά κύµατα ή η ακτινοβολία στο χώρο; Η διάδοση είναι ευθύγραµµη και αποτελείται από συνιστώσες, από δύο µέρη. Ένα µέρος είναι η ένταση του ηλεκτρικού πεδίου και ένα µέρος η ένταση του µαγνητικού πεδίου. Τα δύο πεδία µαζί µας δίνουν το ηλεκτροµαγνητικό κύµα και ορίζουν ένα ηλεκτροµαγνητικό πεδίο. Όταν ελέγχουµε το ηλεκτροµαγνητικό πεδίο κοντά σε µία κεραία µετράµε ξεχωριστά την ένταση του ηλεκτρικού και ξεχωριστά την ένταση του µαγνητικού. Μακριά από την κεραία µετράµε την ισχύ του πεδίου (ηλεκτροµαγνητική). Η ένταση του ηλεκτρικού και η ένταση του µαγνητικού είναι κάθετες στη διεύθυνση διάδοσης της ακτινοβολίας.

83 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 83 Τι είναι ηλεκτροµαγνητικό φάσµα; Όλες οι συσκευές εκπέµπουν σε διαφορετικές συχνότητες. Ανάλογα µε τις συχνότητες, τις ακτινοβολίες τις χρησιµοποιούµε για διάφορους σκοπούς. Ξεκινώντας από συχνότητα 0 είναι τα λεγόµενα στατικά ηλεκτρικά και µαγνητικά πεδία. Συχνότητες 50Hz δίκτυο ΕΗ. Όσο αυξάνεται η συχνότητα έχουµε τα µακρά, τα µεσαία, τα βραχέα κύµατα (ραδιοφωνικούς σταθµούς). Σε µεγαλύτερες συχνότητες εκπέµπουν οι τηλεοπτικοί σταθµοί. Σε ακόµα µεγαλύτερες τα µικροκύµατα. Ανάµεσα τους είναι η κινητή τηλεφωνία. Στα 900 MHz εκπέµπει η Vodafone και η Tim, ενώ η Cosmote στα 1800 MHz. Σε µεγαλύτερες συχνότητες βρίσκονται οι υπέρυθρες ακτινοβολίες. Ο άνθρωπος από όλο αυτό το φάσµα βλέπει µόνο το ορατό φως. Από τις συχνότητες πάνω του ορατού φωτός, µιλάµε για ιοντίζουσες ακτινοβολίες, δηλαδή για ακτινοβολίες που προκαλούν αλλοιώσεις στα µόρια, άρα για ραδιενέργεια. Από τις συχνότητες κάτω του ορατού φωτός (όπως αυτές της κινητής τηλεφωνίας) µιλάµε µη-ιοντίζουσες ακτινοβολίες όπου δεν έχουµε µεταβολές στη µοριακή δοµή αλλά µόνο προσανατολισµούς. Συνοπτικά, όσο µεγαλύτερη είναι η συχνότητα, τόσο µεγαλύτερη είναι η ενέργεια µιας ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας και ανάλογα µε τη συχνότητα η χρήση των ηλεκτροµαγνητικών πεδίων είναι διαφορετική. Πώς λειτουργεί η κινητή τηλεφωνία; Η κινητή τηλεφωνία αποτελείται από δύο κοµµάτια. α) το κινητό τηλέφωνο, β) τους σταθµούς βάσης. Το κινητό τηλέφωνο δέχεται και ταυτόχρονα εκπέµπει ακτινοβολία. Τα σύγχρονα τηλέφωνα έχουν ενσωµατωµένη την κεραία. Το κινητό τηλέφωνο ακτινοβολεί γύρω-γύρω. Ο κάθε σταθµός βάσης καλύπτει ιδεατά ένα εξάγωνο ή µία κυψέλη, χωρίς να υπάρχουν κενά κάλυψης ανάµεσα στα εξάγωνα. Το κινητό όταν δε µιλάµε συνεχίζει να επικοινωνεί µε το σταθµό βάσης και ειδοποιεί την κεραία µε ραδιοκύµατα (σε τακτά χρονικά διαστήµατα λ.χ. µερικών λεπτών). Ένα µέρος της ακτινοβολίας που εκπέµπει το κινητό τη δέχεται µοιραία το κεφάλι µας, ο εγκέφαλός µας όταν το χρησιµοποιούµε χωρίς hands-free. Ένα µέρος πηγαίνει στο σταθµό βάσης και το υπόλοιπο χάνεται.

84 σελ. 84 Περιβαλλοντική Οµάδα Πως αντιδρά το ανθρώπινο σώµα κατά την χρήση του κινητού τηλεφώνου; Το ανθρώπινο σώµα από τη φύση του έχει µηχανισµούς να κρατά τη θερµοκρασία σταθερή. Οποιοσδήποτε εξωτερικός παράγοντας µεταβάλλει τη θερµοκρασία ο άνθρωπος προσπαθεί να την επαναφέρει. Η χρήση του κινητού επηρεάζει τη θερµοκρασία στον εγκέφαλό µας. Για να µετρήσουµε την ακτινοβολία ορίζουµε το «ρυθµό ειδικής απορρόφησης ακτινοβολίας» ή αλλιώς δείκτη SAR µε όριο 2W/kg, όταν αναφερόµαστε σε 10 gr συνεχόµενου ιστού για χρονικό διάστηµα 6 λεπτών οµιλίας. Το κινητό εκπέµπει παλµική ακτινοβολία και όχι συνεχόµενα, εκπέµπει δηλαδή µόνο κατά το 1/8 του χρόνου οµιλίας. Η τυπική µέγιστη ισχύς εκποµπής των κινητών τηλεφώνων είναι 1W. Οι τιµές SAR αναφέρονται στη µέγιστη ισχύ εκποµπής του τηλεφώνου. Όταν το σήµα δεν είναι καλό, το κινητό αυξάνει την ισχύ εκποµπής, πλησιάζοντας το 1W. Ποιοι είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την έκθεση του ανθρώπινου οργανισµού σε µη-ιοντίζουσα ακτινοβολία από τη χρήση του κινητού τηλεφώνου; Οι παράγοντες είναι: α) Ο δείκτης SAR του κινητού τηλεφώνου. Όσο πιο χαµηλό δείκτη SAR έχει το κινητό τηλέφωνο, τόσο λιγότερο επηρεάζει τον οργανισµό. Ο δείκτης SAR αναγράφεται στα εγχειρίδια λειτουργίας. β) Η απόσταση από τον εγκέφαλο του χρήστη (συστήνεται η χρήση συστήµατος hands-free ή της ανοιχτής ακρόασης), γ) Ο περιορισµένος χρόνος οµιλίας. Θα πρέπει η χρήση του κινητού τηλεφώνου να περιορίζεται σε µερικά λεπτά. Ενδεικτικές είναι οι εξειδικευµένες µετρήσεις που παρουσιάστηκαν στην Π.Ο. όπου κατά την διάρκεια της κλίσης χωρίς να µιλάµε, το κινητό εξέπεµπε 0,039mW/cm 2, κατά τη διάρκεια της κλίσης τη στιγµή που µιλάµε το κινητό εξέπεµπε 0,157mW/cm 2, ενώ όταν το κινητό χρησιµοποιούταν χωρίς καλή σύνδεση (σήµα) το κινητό εξέπεµπε 0,415mW/cm 2.

85 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 85 Οι νέες τυποποιήσεις και προδιαγραφές πάνω στη χρήση των κινητών τηλεφώνων. Επειδή οι φωνές, τόσο από την επιστηµονική κοινότητα, όσο και από τους ιατρικούς οργανισµούς ολοένα και πληθαίνουν πάνω στο κατά πόσο η αυξανοµένη χρήση των κινητών τηλεφώνων µπορεί να επιδρά πάνω στον ανθρώπινο οργανισµό, ο οµιλητής µας ανέφερε ότι οι νέες τυποποιήσεις που προέρχονται κυρίως από τις προηγµένες βιοµηχανικά και τεχνολογικά χώρες µε σηµαντική συµµετοχή στην τεχνολογία της κινητής τηλεφωνίας, είναι αυστηρότερες µε στόχο την καλύτερη προστασία του ανθρώπινου οργανισµού. Ένας σουηδικός οργανισµός εξέδωσε την TCO Πιστοποίηση που αφορά τις συσκευές κινητής τηλεφωνίας, η οποία περιλαµβάνει: α) την εκποµπή ακτινοβολίας µε όριο SAR < 0,8 W/kg. Οι διεθνείς οργανισµοί έχουν ορίσει το όριο SAR τα 2 W/kg. β)telephone Communication Power (TCP). Πρόκειται για την ικανότητα του κινητού να διατηρεί σωστά τη σύνδεση µε τον σταθµό βάσης. Το όριο που τέθηκε σε επίπεδο TCP είναι να είναι µεγαλύτερο από 0,3 W. γ) Εργονοµία (ευκολία χρήσης, οθόνη, πληκτρολόγιο, πιθανότητες αλλεργιών προερχόµενες από κινητά κ.τ.λ.) Θα πρέπει όλα τα κινητά τηλέφωνα να ακολουθούν συγκεκριµένες προδιαγραφές όσον αφορά την εργονοµία τους, και τα υλικά από τα οποία αποτελούνται να είναι απόλυτα ασφαλή. Υπάρχουν µη θερµικές επιδράσεις από τα κινητά τηλέφωνα; Μέχρι σήµερα οι διεθνείς οργανισµοί και η ελληνική νοµοθεσία αποδέχεται τις θερµικές επιδράσεις των κινητών τηλεφώνων. Υπάρχουν όµως µελέτες οι οποίες αναφέρονται σε µη θερµικές επιδράσεις όπως η µείωση των ρυθµών κυτταρικού πολλαπλασιασµού, µείωση των ρυθµών σύνθεσης µελατονίνης (ορµόνη που µας προστατεύει από καρκίνους), µεταβολές σε ηλεκτρογραφήµατα, πονοκεφάλους, απώλεια µνήµης, αποβολές προβλήµατα στην κύηση. Για το θέµα αυτό υπάρχει διχογνωµία καθώς πολλοί πιστεύουν ότι δεν υπάρχουν θερµικές επιδράσεις. Συµβουλές. Τέλος, ο κύριος Φωτάκης µας έδωσε συµβουλές τόσο όσον αφορά την χρήση όσο και την αγορά κινητού τηλεφώνου. Θα πρέπει κατά την αγορά και πριν µας απασχολήσουν τα διάφορα αξεσουάρ που προσφέρονται να ελέγχουµε αν το κινητό τηλέφωνο έχει χαµηλό δείκτη SAR όπως επίσης και αν πληροί τις νέες προδιαγραφές (όπως λ.χ. την TCO Πιστοποίηση), Ενδείκνυται η χρήση συστήµατος hands-free και ανοικτής ακρόασης. Επίσης θα πρέπει η χρήση του κινητού τηλεφώνου (οµιλία) να γίνεται για περιορισµένο χρονικό διάστηµα. Το κινητό θα πρέπει να χρησιµοποιείται µόνο όταν το σήµα είναι καλό και θα πρέπει να αποφεύγεται η χρήση του σε κλειστούς χώρους.

86 σελ. 86 Περιβαλλοντική Οµάδα Έγραψαν για το πρόγραµµα Π.Ε. Στην προσπάθεια διάχυσης της εργασίας Π.Ε., συνεργός ήταν ο τύπος, τόσο ο τοπικός αλλά ευρύτερα ο τύπος πανελλήνιας εµβέλειας. Μεγάλη έκταση δηµοσιότητας πήρε η επίσκεψη της Π.Ο. στη Vodafone Β. Ελλάδος, αφού η επίσκεψή µας εντάχθηκε στο πλαίσιο του προγράµµατος κοινωνικής ευθύνης της εταιρείας µε τίτλο «Είµαστε κοντά». Εικόνα 19. ηµοσιεύµατα από την επίσκεψη της Π.Ο. στη Vodafone (Εορδαϊκός Παλµός 7 Μέρες TV) Πολλές από τις εφηµερίδες στον τοπικό τύπο φιλοξένησαν δηµοσίσευµα πρόσκληση για το κοινό, για να παρακολουθήσει την τελική µας εκδήλωση. Τέλος

87 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 87 και µετά το πέρας της εκδήλωσης, οι εφηµερίδες «Πτολεµαίος» και «Εορδαϊκός Παλµός» είχαν εκτενές αφιέρωµα για το πρόγραµµα. Εικόνα 20. ηµοσίευµα της εφηµερίδας «Πτολεµαίος» (Μάιος 2005)

88 σελ. 88 Περιβαλλοντική Οµάδα Εικόνα 21. ηµοσίευµα «Εορδαϊκού Παλµού» Τετάρτης 01/06/2005

89 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 89 «Χαρµάνι Ελληνικό» Τηλεοπ. εκποµπή αφιέρωµα στο πρόγραµµα Π.Ε. Την Τετάρτη 22 Ιουνίου 2005, η Π.Ο. είχε την ιδιαίτερη χαρά και τιµή να φιλοξενηθεί στο West Channel, τον µεγαλύτερο τηλεοπτικό σταθµό της υτικής Μακεδονίας στην Κοζάνη και στην εκποµπή «Χαρµάνι Ελληνικό» του γνωστού τηλεπαρουσιαστή κ. Νικόλαου Κέφαλου. Στην εκποµπή που συµµετείχαν οι συντονιστές καθηγητές και µεγάλο τµήµα της Περιβαλλοντικής Οµάδας, παρουσιάστηκε το πρόγραµµα Π.Ε. σε όλη τη διάρκειά του. Όλα τα µέλη της Π.Ο. πήραν τον λόγο, συνοµίλησαν µε τον κ. Κέφαλο και απάντησαν στις ερωτήσεις του. Τέλος, υπό µορφή παντοµίµας και χωρίς σκηνικά και κοστούµια, η θεατρική οµάδα έπαιξε τρεις από τις πέντε σκηνές του θεατρικού έργου. Η τηλεοπτική εκποµπή είχε διάρκεια µιάµιση περίπου ώρα.

90 σελ. 90 Περιβαλλοντική Οµάδα ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα στοιχεία που περιγράφηκαν παραπάνω, δεν είναι τα µόνα. Πληθώρα στοιχείων συναντήσαµε κατά την επαφή µας µε τους εκλεκτούς επιστήµονες, όσο και από την αναζήτηση των διαφόρων πηγών. Η Π.Ο., µετά την συλλογή τους και την αξιολόγησή τους, έβγαλε τα ακόλουθα συµπεράσµατα: Υπάρχουν µόνο ενδείξεις µα όχι αποδείξεις για την ύπαρξη κινδύνων κατά τη χρήση των κινητών τηλεφώνων. Όλοι οι φορείς, από την επιστηµονική κοινότητα, µέχρι τις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας συµφωνούν ότι δεν υπάρχουν ακράδαντα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τα κινητά τηλέφωνα βλάπτουν την υγεία. Όσες µελέτες έχουν γίνει µέχρι τώρα δεν µπορούν να οδηγήσουν σε απόλυτα συµπεράσµατα. Όλα αυτά µε την προϋπόθεση ότι τηρούνται οι στοιχειώδεις κανόνες χρήσης. Χρειάζονται πολλά χρόνια ερευνών ακόµα. Για να οδηγηθεί η επιστηµονική κοινότητα σε ασφαλή συµπεράσµατα θα χρειαστεί πολλά χρόνια ερευνών. Ειδικά απαντήσεις ζητούνται στα ερωτήµατα που προκύπτουν από τις µηθερµικές επιδράσεις των κινητών τηλεφώνων. Σαφέστερα όρια προφύλαξης για το κοινό. Ανησυχία προκαλεί το γεγονός που επισηµαίνεται τόσο από τους επιστήµονες που µίλησαν στην Π.Ο. (κ. Πανταζής, κ. Ξένος) όσο και από άλλες πηγές ή έντυπα, ότι τα όρια προφύλαξης που έχουν θεσπιστεί σε κάποιες χώρες (λ.χ. Ρωσία, άλλες χώρες του πρώην ανατολικού µπλοκ) είναι πολύ αυστηρότερα ( φορές πιο αυστηρά) σε σχέση µε την τα υπάρχοντα όρια σε Η.Π.Α., Ε.Ε. και Ελλάδα. Με την προϋπόθεση ότι αυτά τα όρια θεσπίστηκαν για να προλάβουν πιθανές µη-θερµικές επιδράσεις των ΗΜ ακτινοβολιών στον ανθρώπινο οργανισµό, τότε θα πρέπει τουλάχιστον να ακολουθηθεί αυτή η τακτική παγκόσµια. Χρήση ανοικτής ακρόασης hands-free. Το κινητό τηλέφωνο πρέπει να βρίσκεται µακριά από το ανθρώπινο σώµα και κυρίως από το κεφάλι. Τα πιθανά προβλήµατα που µπορεί να προκύψουν κατά την κακή χρήση του τηλεφώνου κοντά στα υδαρά µέλη του σώµατος, µπορούν να εκµηδενιστούν µε την αποµάκρυνση του τηλεφώνου µέσω λ.χ. της ανοικτής ακρόασης. Ειδικά για το hands-free, η συντριπτική πλειοψηφία της επιστηµονικής κοινότητας τάσσεται υπέρ της χρήσης του. Η Π.Ο. που έφτασε στο σηµείο της σύγχυσης ακούγοντας διάφορες απόψεις, άλλες υπέρ και άλλες κατά του hands-free, είχε την τύχη να παρακολουθήσει ζωντανά πείραµα στο εργαστήριο του Α.Π.Θ. µε τον ρ. Θ. Ξένο όπου απεδείχθη η αθωότητα της χρήσης του hands-free. Προτείνουµε λοιπόν ανεπιφύλακτα τη χρήση του.

91 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 91 Να αποφεύγεται η χρήση από τις ευπαθείς οµάδες. Παιδιά στην ανάπτυξη, γυναίκες κατά την περίοδο της κύησης, γέροντες, καρδιοπαθείς που χρησιµοποιούν βηµατοδότη είναι µερικές από τις κατηγορίες ανθρώπων που δεν πρέπει να χρησιµοποιούν το κινητό. Θυµίζουµε την χαρακτηριστική φράση του καθηγητή κ. Θωµά Ξένου «Το να δίνεις το κινητό σε ένα παιδί είναι σαν να του δίνεις τα κλειδιά του αυτοκινήτου για να το οδηγήσει». Ειδικά για τις εγκύους στους πρώτους µήνες της κύησης, η χρήση των κινητών τηλεφώνων καθίσταται απαγορευτική. Προσοχή στα τηλέφωνα µε εσωτερικές κεραίες. εν πρέπει να χρησιµοποιούµε κανένα αξεσουάρ (π.χ. θήκες) που εµποδίζει το τηλέφωνο να εκπέµψει σωστά! Θα πρέπει να περιοριστεί όσο είναι αυτό δυνατό, η άσκοπη χρήση του κινητού τηλεφώνου. Χρησιµοποιούµε το κινητό τηλέφωνο όσο πιο λίγο γίνεται. Αν έχουµε να πούµε περισσότερα, χρησιµοποιούµε σταθερό τηλέφωνο! Όπως είπε ο κ. Θ. Ξένος, η φλυαρία σκοτώνει Είµαστε πολύ προσεκτικοί στην επιλογή εταιρίας κινητής τηλεφωνίας και κινητού τηλεφώνου. Πριν κοιτάξουµε τα «άχρηστα» αξεσουάρ που µπορεί να προσφέρει διαβάζουµε το εγχειρίδιο χρήσης και ελέγχουµε το µέγεθος SAR και το αν πληροί τις αυστηρές διεθνείς και κρατικές προδιαγραφές. Επίσης, επιλέγουµε εταιρεία σύµφωνα µε το «σήµα». Είναι προτιµότερο να πληρώσουµε κάτι παραπάνω, αλλά η εκποµπή του σήµατος να είναι όσο το δυνατόν πιο «καθαρή», τουλάχιστον στην περιοχή όπου κινούµαστε περισσότερο. Αν το κινητό µας έχει πρόβληµα λήψης καλύτερα να το αντικαταστήσουµε. Επίσης θα πρέπει η πολιτεία να µεριµνήσει ούτως ώστε να δώσει κίνητρα (ίσως και να υποχρεώσει) τις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας να εγκαταστήσουν µικρούς σταθµούς βάσης πολύ χαµηλής ισχύος πολύ πυκνά, ειδικά στις µεγάλες πόλεις. Έτσι και το αγαθό της κινητής τηλεφωνίας δεν περιορίζεται, ενώ ταυτόχρονα εξαλείφεται το πρόβληµα της ύπαρξης σταθµών υψηλής ισχύος που πιθανά, βλάπτουν µια συγκεκριµένη γειτονιά. Όταν βρισκόµαστε σε σηµείο που υπάρχει ασθενής λήψη, τότε αποφεύγουµε τη χρήση του κινητού τηλεφώνου. Τη συγκεκριµένη στιγµή, η ακτινοβολία που εκπέµπεται είναι πολλαπλάσια. Το τηλεφώνηµα αυτό καλύτερα να περιµένει Αποφεύγουµε τελείως τη χρήση του κινητού τηλεφώνου στο αυτοκίνητο ή σε πολύ κλειστούς χώρους γιατί η ακτινοβολία συσσωρεύεται. Πρόσφατες µελέτες αναφέρουν ότι µε τη χρήση του κινητού τηλεφώνου τα

92 σελ. 92 Περιβαλλοντική Οµάδα αντανακλαστικά του οδηγού είναι πιθανό να µειωθούν περισσότερο και από την µείωση τους κατά τη χρήση αλκοόλ! Ειδικά για το αυτοκίνητο αποδεικνύεται ότι είναι αιτία απροσεξίας και ατυχηµάτων για αυτούς που το χρησιµοποιούν και ταυτόχρονα οδηγούν. Ανακύκλωση. Τα απορρίµµατα υψηλής τεχνολογίας όπως τα κινητά τηλέφωνα και ειδικά όσα περιέχουν µπαταρίες πρέπει οπωσδήποτε να ανακυκλώνονται, αφού εγκυµονούν τεράστιοι κίνδυνοι από την διάχυση των βαρέων και επικίνδυνων µετάλλων στο οικοσύστηµα. Ανακύκλωση επίσης είναι και η επαναχρησιµοποίηση ενός παλιού µοντέλου τηλεφώνου που δεν χρειάζεται σε εµάς, αλλά χρειάζεται σε κάποιον άλλο. Τέλος, να τονίσουµε ότι σε κάθε περίπτωση, η πρόληψη είναι καλύτερη από την θεραπεία. Θα πρέπει κάθε νέο δηµιούργηµα του τεχνολογικού µας κόσµου να γίνεται χρήση µε σύνεση και προσοχή και όχι κατάχρηση. Επίσης, µέληµα όλης της κοινωνίας (κράτους, διεθνών οργανισµών, επιστηµόνων, εταιρειών και πολιτών) θα πρέπει να είναι ένα περιβάλλον που αξίζει να ζούµε χωρίς να εγκυµονούν ορατοί και αόρατοι κίνδυνοι, που να απειλούν την ζωή και την υγεία µας, όσο και το υπόλοιπο οικοσύστηµα. Εικόνα 22. Ποίηµα. ηµοσίευµα της εφηµερίδας «ΕΟΡ ΑΪΚΗ»

93 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 93

94 σελ. 94 Περιβαλλοντική Οµάδα

95 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 95 ΜΕΡΟΣ 4ο Θεατρικό έργο «Μια κινητή οικογένεια»

96 σελ. 96 Περιβαλλοντική Οµάδα ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ Ο κύριος τρόπος µε τον οποίο η Π.Ο. θέλησε να περάσει τα µηνύµατα της στο κοινό, ήταν µέσω µιας θεατρικής παράστασης. Το είδος που επιλέχθηκε ήταν η κωµωδία. Η κωµωδία έχει τη δύναµη να κρατά αµείωτο το ενδιαφέρον του κοινού και ταυτόχρονα να περνάει τα κατάλληλα µηνύµατα µε διασκεδαστικό τρόπο. Το σενάριο της θεατρικής παράστασης είναι πρωτότυπο και βασίστηκε αποκλειστικά στα πορίσµατα της εργασίας. Οι µαθητές ηθοποιοί επιλέχθηκαν µέσω ακροάσεων, τόσο µέσα από την περιβαλλοντική οµάδα, όσο και έξω από αυτήν. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι πολλοί µαθητές έδειξαν έντονη διάθεση να πάρουν µέρος στη θεατρική παράσταση. Η συγγραφή σύνθεση του σεναρίου από την κ. Εµµανουηλίδου Άννα έγινε καθ όλη τη διάρκεια της συλλογής του υλικού και των επισκέψεων µε διαρκείς προσθήκες και τροποποιήσεις. Οι µαθητές έδειξαν πολύ µεγάλο ζήλο στις πρόβες (που αρκετές πραγµατοποιήθηκαν και κατά τη διάρκεια των διακοπών του Πάσχα) επιδεικνύοντας άψογο αποτέλεσµα. Η τελική παρουσίαση του προγράµµατος, πραγµατοποιήθηκε στις 13 Μαΐου 2005, στο Πνευµατικό Κέντρο του ήµου Πτολεµαΐδας, σε 2 παραστάσεις, πρωινή για το σχολείο και µία εσπερινή για τους φορείς και το κοινό της πόλης, σε συνδιοργάνωση µε την Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης. Ευχαριστούµε τους ευγενικούς χορηγούς των θεατρικών παραστάσεων που βοήθησαν στο να γίνουν οι εκδηλώσεις µε το τελειότερο δυνατό αποτέλεσµα, και συγκεκριµένα o για τα σκηνικά και τα έπιπλα, το Ι.ΠΕ.ΘΕ. Κοζάνης και την καλλιτεχνική διευθύντρια κ. Νικολάου, η οποία θα πρέπει να τονίσουµε ότι βρίσκεται πάντα αρωγός στις θεατρικές προσπάθειες του Γυµνασίου µας,

97 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 97 o για τα έπιπλα επίσης την εταιρεία εµπορίας επίπλων SATO - Χατζηιωαννίδης Ο.Ε. - Βερµίου και Μ. Λοΐζου Γωνία, Κοζάνη, o για τη χορογραφία την καθηγήτρια κ. Καλταβαρίδου Λίζα - Γυµναστήριο Elegance - Γαλιάνης 3 Πτολεµαΐδα, o για τα ρούχα το κατάστηµα Palazzo Di Masca της Εξακουστίδου Κυριακής - 25ης Μαρτίου 54 Πτολεµαΐδα, o για τα οπτικά το κατάστηµα «Πεσλής» - Β. Σοφίας 6 Πτολεµαΐδα, o για τα υποδήµατα το κατάστηµα «Sandali» - Μ. Αλεξάνδρου 14 - Πτολεµαΐδα, o για τις τσάντες το κατάστηµα της κ. Πασχαλίδου Ιωάννας, Μεγάλου Αλεξάνδρου 12, Πτολεµαΐδα, o για τις κοµµώσεις το κατάστηµα «ιαµαντής» στην Πτολεµαΐδα, o για το µακιγιάζ την κ. Τόρτοκα Μένη και το τµήµα αισθητικής του ΙΕΚ ΟΑΕ Πτολεµαΐδας. Τόσο η διεύθυνση του σχολείου, όσο και οι συντονιστές καθηγητές έγιναν αποδέκτες έντονων παραπόνων για το ότι οι παραστάσεις, δεν επαναλήφθηκαν κάποια άλλη στιγµή, κάτι που δεν ήταν εφικτό λόγω των πολλών εκδηλώσεων που φιλοξενούνται στο πνευµατικό κέντρο του δήµου.

98 σελ. 98 Περιβαλλοντική Οµάδα ΣΕΝΑΡΙΟ Τόπος: Το σαλόνι ενός διαµερίσµατος Συντελεστές: Πατέρας, µητέρα, οικονόµος, γιος, κόρη, γιαγιά, θείος από την Αµερική, διαφηµίστρια καινούργιων κινητών, γραµµατέας της κυρίας, γιατρός. Σύνολο: Έως 10 άτοµα. Η σκηνή ξεκινάει µε τα κινητά να χτυπούν σαν τρελά. Ο πατέρας βρίσκεται µπροστά στο laptop του µιλώντας παράλληλα στο κινητό του, η µητέρα ξεφυλλίζει ένα περιοδικό αναζητώντας την τελευταία της διαφήµιση και µιλάει κι αυτή στο κινητό της, η γιαγιά µιλάει στο σταθερό και κάθε τόσο φωνάζει γιατί είναι λίγο κουφή, και o οικονόµος του σπιτιού µπαινοβγαίνει κάθε τόσο και ρωτάει τι να µαγειρέψει για σήµερα, αλλά απάντηση δεν παίρνει διότι επικρατεί ένας µεγάλος πανικός. Τα παιδιά µαλώνουν για το κινητό και ο γιος απειλεί κάθε τόσο την κόρη ότι θα τα πει όλα στον µπαµπά. Πρώτος βγαίνει στη σκηνή ο οικονόµος. Σκηνή Πρώτη Βλάντιµηρ: -Γκασπαντίν, τι µαγειριέψει Βλάντιµηρ σήµηρα; Ο Κύριος δεν απαντάει, συνεχίζει να µιλάει στο κινητό κοιτώντας το laptop του. Κύριος: -Πόσο είπες ανέβηκαν οι µετοχές; Α, µάλιστα. Ναι, ναι βεβαίως θα αγοράσουµε

99 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 99 Βλάντιµηρ: -Γκασπαντίν ντεν απαντήση ηµένα. Βλάντιµηρ τέλει προλάβει κάνει φαΐ. Λέει Γκασπαντίν ηµένα τι τέλει σήµηρα φάει; Ο κύριος δεν του δίνει καµία σηµασία. Κύριος: -Ποιος όµιλος είπες; Να επικοινωνήσει ο /ντής µας στην Αφρική, ναι αύριο. Σύνδεσε µε τώρα µε τον Schmidt. Ja, Herr Schmidt, guten Morgen. Sirioupoulos am Apparat, ja, ja... Ο Βλάντιµηρ αρχίζει να αγανακτεί και δίχως περιστροφές τον διακόπτει ανεβάζοντας τον τόνο της φωνής του. Βλάντιµηρ: -Γκασπαντίν, τι µαγειριέψει το Βλάντιµηρ σήµηρα; Ο κύριος είναι σαν να τον ακούει για πρώτη φορά: Κύριος: -Βλάντιµηρ, δεν βλέπεις παιδί µου πως µιλάω στο τηλέφωνο; Ρώτα την κυρία σου. Ja, Herr Schmidt, heute.. Βλάντιµηρ: -Γκασπαζά ντεν µπορεί, Γκασπαζά έκει πολύ ντουλειά. Βάφει νύχια, µιλάει τηλεφώνου και κοιτάει περιοντικά. Πολύ απασκοληµένη, ντά. Κύριος: -Ε, τότε ρώτα την άλλη σου κυρία παιδί µου. Βλάντιµηρ: -Μεγκάλη Γκασπαζά ντεν µπορεί! Ντέν µπορεί!! Μεγκάλη Γκασπαζά έκει προµπλέµα µε το αυτιά ντα; Ηγκώ ντεν µπορεί γκαρίζει νιέτ, νιέτ!!! Κύριος: -Τι είπες γιατί δεν µπορεί; Γκαριζνιέτ; Τι στην ευχή σηµαίνει γκαριζνιέτ; Βλάντιµηρ: -Ηγκώ γκαρίζει νιέτ. Κύριος: -Γκαριζνιέτ Herr Schmidt, ο..ο.. τι λέω ο άνθρωπος. Συγγνώµη, Entschuldigung Herr Schmidt θέλω να πω, δεν µιλώ σε σας, nein, nein Ο Βλάντιµηρ απελπισµένος φωνάζει πιο δυνατά : Βλάντιµηρ: -Γκασπαντίν, Βλάντιµηρ πρέπει µαγειρέψει σήµηρα. Λέει τι µαγειρέψει ή µένει νηστικός κοιλιά του. Κύριος: -Τι στην ευχή λέει; Βλάντιµηρ την κυρά σου ρώτα.

100 σελ. 100 Περιβαλλοντική Οµάδα Γυρνάει και πάλι στο τηλεφώνηµά του. Κύριος: -Ja, Ja Herr Schmidt... Ο Βλάντιµηρ µουρµουρίζει χαµηλόφωνα κουνώντας ταυτόχρονα το χέρι του: Βλάντιµηρ: -Ντουλειά, ντουλειά, όλο ντουλειά κι όλο µπλά µπλά µπλά στο τηλεφώνου. Γκασπαντίν ντεν καταλαβαίνει, Γκασπαζά ντεν µπορεί, ντεν µπορεί!! Ο Κύριος αδιαφορώντας εντελώς συνεχίζει απορροφηµένος την συζήτησή του. Κύριος: -Ναι, Ιωάννου πρέπει να δούµε σοβαρά την υπόθεση του οµίλου. Στείλε µου αµέσως τώρα ναι, ένα στο άλλο κινητό µου και µια φωτογραφία του χώρου, ναι.. Αγανακτισµένος και µε βαριά καρδιά πηγαίνει προς την κυρία του. Για καλή του τύχη η κυρία του µόλις έκλεισε το τηλέφωνό της τελειώνοντας τα νύχια της. Ο Βλάντιµηρ αρπάζοντας την ευκαιρία, που επιτέλους κάποιος µπορεί να τον ακούσει λέει χαµογελαστά: Βλάντιµηρ: -Γκασπαζά, τι µαγειριεύει σήµηρα το Βλάντιµηρ; Η κυρία τον κοιτάει και ετοιµάζεται να απαντήσει αλλά εκείνη τη στιγµή χτυπάει και πάλι το κινητό της. Κυρία: -Οh.. oui,oui Paul, ca να mon amour? (κουνώντας ταυτόχρονα το χέρι της). Κυρία: -D accord la voiture, oui, oui... Βλάντιµηρ: -Γκασπαζά, ντεν ακούει Βλάντιµηρ. Τέλει µαγειρεύει σήµηρα. Η κυρία κλείνει αλλά ξανανοίγει αµέσως το κινητό της καλώντας την γραµµατέα της. Κυρία: -Ναι, Βανζελή, στείλε µου στο κινητό µου τα τελευταία σχέδια του αυτοκινήτου που διαφηµίζουµε, ναι, κάτι θέλω να δω και να το στείλω

101 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 101 στο Παρίσι στον Πώλ, ναι, ναι, τώρα το περιµένει. Και µην ξεχάσεις να του στείλεις ένα φαξ στο κινητό του, που να το επιβεβαιώνει. Βλάντιµηρ: -Γκασπαζά να µαγειρεύει Βλάντιµηρ Πόρτς σήµηρα; Κυρία: - εν ακούω Βανζελή, περίµενε σερύ, να πάω πιο εκεί, δεν έχω καλό σήµα. Έντροµος ο Βλάντιµηρ βάζει τα χέρια του στο κεφάλι λέγοντας: Βλάντιµηρ: -Γκασπαζά, πρέπει κλείνει τηλεφώνου αµέσως. Άµα κινητό ντεν πιάνει καλά, αλίµονο, προµπλέµα µεγκάλο στο κεφάλι Γκασπαζά. Α, πα πα.. Κυρία: -Αµάν Βλάντιµηρ, τι µουρµουρίζεις πάλι. εν µου φτάνει που δεν έχω σήµα και δεν ακούω καλά, µουρµουρίζεις κι από πάνω; Βλάντιµηρ: -Ηγκώ ακούει Γκασπαζά, ισύ ντεν τέλει ακούει ηµένα. Όταν κινητό τηλεφώνου ντεν έκει καλό σήµα, προσβάλλει οργκανισµό δέκα φορές παραπάνω. Γκασπαζά, κλείνει τηλεφώνου αµέσως. Κυρία: -Ποιος στα µαθαίνει αυτά Βλάντιµηρ; Βλάντιµηρ: -Σεργκέϊ Ραµίρωφ, Γκασπαζά. Ξάντερφος δικό µου. Κυρία: -Τώρα µάλιστα. Όλο θαυµασµό λέει ο Βλάντιµηρ: Βλάντιµηρ: -Σεργκέϊ οικονόµο στο σπίτι κατηγητή Πολυτεχνείου, Σεργκέϊ µαγειριεύει πολύ νόστιµο. Κυρία: -Αλήθεια, η µπάµια µε την ντοµάτα του τάπαν αυτά; Βλάντιµηρ: -Όκι, Γκασπαζά. Κατηγητής κάνει µέτρηση στο κινητά στο Πολυτεκνίο. Κυρία: -Τη δουλειά σου να κοιτάς Βλάντιµηρ, που θα µας πει κι ο µάγειρας τώρα για µετρήσεις. Φρόντισε εσύ πρώτα να µάθεις να µετράς το αλάτι στα φαγητά σου πρώτα! Με τόσο αλάτι που βάζεις, πίεση θ αποκτήσουµε. Mon dieu, τι θ ακούσουµε άλλο!

102 σελ. 102 Βλάντιµηρ: Περιβαλλοντική Οµάδα -Ντά, ντά Γκασπαζά. Ηγκώ ντεν µιλάει άλλου. Συγκνώµη, ησείς µιλάτε, µιλάτε στο τηλεφώνου. Μήπως τέλει Γκασπαζά λέει τι τέλει τρώει σήµερα; Η κυρία µε ύφος ενοχληµένο γυρνάει στο κινητό της αγνοώντας τον τελείως. Κυρία: -Έλα Βανζελή, ο Βλάντιµηρ έγινε ειδικός και στις µετρήσεις ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας τώρα. Ο Βλάντιµηρ σηκώνει τα χέρια του ψηλά και αγανακτισµένος στρέφεται στην κουφή γιαγιά. Βλάντιµηρ: -Μεγκάλο Γκασπαζά, λέει τι µαγειριέυει το Βλάντιµηρ σήµηρα; Γιαγιά: -Τίνους είπες Μερώπη το πδί, πως έπισε απ τη µηχανή; Του Περπερή του Τάκη, αυτούνου που πουλάει τα τλέφωνα; Μιλούση κι οδηγούση µάρ; Τι νάκανη Μερώπη το πδί µε τόσα τλέφωνα που έχει η µπαµπάς τ, να µην µιλής; Κυρία: -Θα τρελαθούµε τελείως σήµερα. Για σκέψου, του Τάκη ο γιος έκλεψε µια µηχανή! Βανζελή τ ακούς; Αυτά τα παιδιά, ναι Βανζελή και µην ξεχάσεις το φάξ ε.. και πρόσεχε µην µπει κανείς στο γραφείο και κλέψει την ιδέα µας, τα µάτια σου τετρακόσια στους ανταγωνιστές µας. Τις προάλλες µου έλεγε µια γνωστή µου, ότι βιντεοσκοπήθηκαν µε ένα κινητό τα τελευταία σχέδια της Φερσεντές. Πρόσεχε λοιπόν, πρόσεχε. Κύριος: -Του Τάκη ο γιος µιλάει µόνο στη µηχανή. Τρελάθηκε το παιδί; -Πως είπες, ναι την φωτογραφία του χώρου να στείλεις οκ; Βλάντιµηρ: -Οκι, παιντί ντεν τρελάθηκε, παιντί καλά είναι. Ησεις είστε τρελοί µε το µπλα, µπλα, µπλά όλη µέρα κι όλη νύκτα κι σήµηρα αφού ντεν λέτε τα τι να µαγειρεύει το Βλάντιµηρ, η λόνρντα τα πέζει βιολί του Μπάχ, ντα; Και αγανακτισµένος φεύγει από την σκηνή. Τα παιδιά µαλώνουν συνεχώς, κοσµώντας ο ένας τον άλλον µε κοσµητικά επίθετα. Περνούν σαν σίφουνες µέσα από το σαλόνι και φεύγουν. Η γιαγιά απορροφηµένη από τα νέα συνεχίζει:

103 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 103 Γιαγιά: -Κι δεν µι λες Μερώπ, χτύπσε πολύ ου λεβέντς; Που είπης πως έπες; Α! α! α!. Στο χαντάκι ; Έξου απ την ταβέρνα η Στρούγκα; Που την έχ ο γιος του Μήτσου, του µουστακαλή. Αυτούνους που έχει την κουτσή τη Μαριώ τη Μαµή, που ξεγέννση προχθές την Κατσίκα του Μπάρµπα Κουλούσια στο χωριό; Αι γειά σου, αυτούνου. Κι ήταν µουνάχος; -Φώναξ λίγο µαρ Μερώπ δεν σ ακούω! Για στας λίγο. (Βγάζει για λίγο το ακουστικό και το χτυπάει δεξιά και αριστερά, ξαναφορώντας το). Γιαγιά: -Πως είπες; Ολοµόναχους!!! Και τι έκανε το καψερό; Τι µη λές µαρ Μερώπ, γίνονται τέτοια πράµατα; -Κόπκιε η λαλιά τ απ την τροµάρα τ α; Και πως τον εβρίκανε µαρ Μερώπ; Πώς είπης; Πάτσε το κουµπί, έβγαλε τη φωτογραφία τ πισµένο στο χαντάκι και την έστειλε στη µπαµπά τ για να ειδοποίης το ασθενοφόρο; (Όλο θαυµασµό) Γιαγιά: -Είδες µαρ Μερώπ που φτάσαµε. Πέφτς κι στέλνς τη φωτογραφίας κατευθείαν στο νοσοκοµείο, κι εκείνοι καταλαβαίνε αµέσως κι έρχονται και σε παίρνε. Μπράβου µπράβου. Σε λίγο θα έχ ο κάθε γιατρός ένα τλέφωνο µε κάµερα και θα στέλνει τα σπασµένα ποδάρια σε ειδικούς για να βγάζνε γνώµη. Μπράβου µπράβου. (Κλείνει η γιαγιά το τηλέφωνο).

104 σελ. 104 Περιβαλλοντική Οµάδα Σκηνή εύτερη Αµέσως µόλις αφήνει το ακουστικό χτυπάει το σταθερό τηλέφωνο. Ακούγεται ήχος περίεργος. Όλοι το σπίτι µένουν άφωνοι και έκπληκτοι για µια στιγµή. Πρέπει να συµβαίνει κάτι επείγον και σοβαρό. Ωστόσο κανείς δεν κουνιέται απ την θέση του για να το σηκώσει. Αγανακτισµένος ο οικονόµος το σηκώνει. Βλάντιµηρ: -Ντά; Ακούει για λίγο και γυρνώντας προς τον κύριο της του λέει µε ύφος επηρµένο. Βλάντιµηρ: -It s your brother from America Mister. Και αποσύρεται ενώ όλοι τον κοιτούν εµβρόντητοι. Κύριος: -Vlandimir, you can speak english? Βλάντιµηρ: -Of course Sir. I am an educated housekeeper Sir, but your Brother is on the line Sir. Κύριος: -Καληµέρα Jimis. Κλείσε µην χρεώνεσαι, θα σου πάρω εγώ από το κινητό. Ναι, έχω ένα πρόγραµµα δωρεάν οµιλίας 500 λεπτών µε το εξωτερικό, ναι µετά τα 6000 λεπτά οµιλίας στο εσωτερικό Ναι! Ναι! Είδες βρε παιδί µου σε βάζουν µε το ζόρι να µιλάς στο τηλέφωνο, ούτε να φας δεν προλαβαίνεις. Κλείνει το σταθερό τηλέφωνο και τον καλεί από το κινητό του. Κύριος: -Τζίµη σε βάζω σε ανοιχτή ακρόαση να σ ακούµε όλοι. Απευθύνεται σ ολους. Κύριος: -Ησυχάστε, έχω τον θείο Τζίµη σε ανοιχτή ακρόαση από την Αµερική. Θείος Τζίµης: -Οh, yes, high guys. Eίµαι στο highway για New York. Αλεξ: -Α θείο δεν µιλάµε στο κινητό όταν οδηγούµε.

105 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 105 Θείος Τζίµης: -Don t worry Alex. Ακούγεται η σειρήνα το περιπολικού που σταµατάει το θείο. Θείος Τζίµης: -Ι worry now Alex, because µε σταµατάνε οι cops, επειδή µιλάω στο κινητό. Σας κλείνω τώρα, τα λέµε σε λίγο. Αλεξ: -Τελικά το κινητό κάνει κακό στην τσέπη µας. Ποιος ξέρει τι πρόστιµο θα πληρώσει ο θείος; Πέφτει για λίγο µια ησυχία. Γιαγιά: -Βρέ, βρέ!! Να και µια στιγµή που δεν µλάει κανείς στο τλέφωνο! (Και µε ύφος δέκα στρατηγών σηκώνεται από την καρέκλα της λέγοντας): Γιαγιά: -Αυτή την στγµή κανείς στην οικουγένεια µας δην δέχητι ραδιοµαγνητική ακτνοβολία! (Όλοι την κοιτούν άφωνοι). Ο Αλεξ την διορθώνει µε ύφος καθηγητή: Άλεξ: -Ηλεκτροµαγνητική λέγεται γιαγιά και δεν είναι αλήθεια αυτό που λές. Το κινητό συνεχίζει να εκπέµπει ακτινοβολία και όταν δεν µιλάµε. Γι αυτό είναι καλό να το έχουµε κλειστό όταν δεν το χρησιµοποιούµε. Η γιαγιά απογοητευµένη από το σχόλιο του εγγονού ξανακάθεται στην καρέκλα της σχολιάζοντας: Γιαγιά: -Ούλα τα ξέρς εσύ, ακόµα δην βγήκης απ τα αυγός!! Ξαναχτυπάει το κινητό τηλέφωνο. Κύριος: -Ναι; Θείος Τζίµης: -Έλα George, ο Τζίµης είµαι. Ξέρεις, οι cops µε γράψανε, θα πληρώσω πολλά Ντόλλαρς, αλλά δεν βαριέσαι βρε αδερφέ, you know εµείς Έλληνες είµαστε, δεν καταλαβαίνουµε πολλά-πολλά. Εκείνη τη στιγµή ακούγεται ήχος σύγκρουσης αυτοκινήτων.

106 σελ. 106 Περιβαλλοντική Οµάδα Θείος Τζίµης: -Oh,God! George, έπρεπε να είχα βάλει µυαλό!!!. -Oh, όχι. Τράκαρα την Πόρσε! Ο, no, my new car!!! H οικογένεια δείχνει να ανησυχεί αλλά µόνο για ένα λεπτό. Κύριος: -Τζίµη, αδερφέ µου είσαι εντάξει; Μήπως χτύπησες; Γιαγιά: - ηµητρόµ λιβέντιµ, σ εφαγη η ρηµάδα η Αµερική µη τα τλέφωνατς, αχ λιβέντιµ!!! Θείος Τζίµης: -Don t worry George, το πόδι µου χτύπησε λιγάκι, don t worry! ηµιουργείται µια µικρή παύση και πέφτει η γραµµή. Αµέσως µετά ξαναγυρνάνε όλοι στα κινητά τους και ξεκινούν και πάλι τις συνοµιλίες. Αλεξ: -Όταν λέω εγώ ότι δεν κάνει να µιλάµε στο κινητό όταν οδηγάµε, κανείς σας δεν µ ακούει. Πάλι καλά που αυτή τη φορά δεν έπαθε τίποτε σοβαρό ο θείος και η ζηµιά είναι µόνο υλική. Γιαγιά: -Ούλα τα ξερ ς εσύ πια γουρσούζ; Άλεξ: -Όχι και όλα, αλλά να που γι άλλη µια φορά αποδεικνύεται ότι το κινητό όταν οδηγάµε µπορεί να γίνει αιτία πολλών ατυχηµάτων. Τα αντανακλαστικά των οδηγών µειώνονται κατά 30%. Περισσότερο ακόµη κι από την χρήση του αλκοόλ. Γιαγιά: -Μπικρούλιακα λες το θειός, ωρέ ζαβλακοµένο;

107 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 107 Άλεξ: - εν εννοώ κάτι τέτοιο γιαγιά. Αλλά η χρήση του κινητού τηλεφώνου στο αυτοκίνητο ή σε πολύ κλειστούς χώρους πρέπει οπωσδήποτε ν αποφεύγεται γιατί η ακτινοβολία συσσωρεύεται και εγκλωβίζεται, µε αποτέλεσµα να δρα αρνητικώς πολλαπλάσια στα άτοµα. Πότε θα το καταλάβετε εδώ µέσα επιτέλους! Άλεξ: -Αχ, φοβάµαι πως χάνω άδικα τα λόγια µου. Φαίνεται πως είναι κληρονοµικό στην οικογένεια να µιλάτε όταν οδηγάτε, έ µπαµπά; Κύριος: -Την µαµά σου θα εννοείς; Κυρία: -Μουά; Ο µον ντιεου! Μιλάω εγώ στο κινητό; Ειδικά εγώ τ αποφεύγω. Βλάντιµηρ: -Ου, µπα καλέ, Γκασπαζά ντεν µιλάει κατόλου, µόνο όλη µέρα, όλη νύχτα, κατόλου, κατόλου. Άλεξ: -Και τους δυο σας εννοώ µπαµπά και τους δυο σας. Εύχοµαι να βάλετε µυαλό µετά απ αυτό. Και να το ξέρετε, εγώ αν δεν έχετε κλειστά τα κινητά όταν ταξιδεύουνε δεν ξαναµπαίνω µαζί σας στο αυτοκίνητο. Κι αν πρέπει οπωσδήποτε να µιλήσετε, καλά θα κάνετε ν ανοίγεται τα παράθυρα, για να αεριστεί ο χώρος του αυτοκινήτου. Γιαγιά: -Το βλέπς το µιξιάρκο πως µλάει στη µπαµπάτ; Άλεξ: -Γιαγιά, ειδικά εσύ µε το ακουστικό στ αυτί και τον βηµατοδότη στην καρδιά καλά θα κάνεις να µην µπαίνεις µαζί τους στο αυτοκίνητο όταν λειτουργούν όλα τους τα κινητά, γιατί να το ξέρεις κινδυνεύεις. Γιαγιά: -Μη µη λές τέτοια, µη µη λες τέτοια!! Σηκώνεται και αρχίζει να χτυπιέται λέγοντας: Γιαγιά: -Γι αυτό όταν την φέρναν την Μερώπ απ του χωριού να δει την Αθήνα την έπιας ένα φτερόύγισµα, Παναγίαµ σώσε, και να η καρδιάτς, µια πήγηνε σαπάν, µια πήγηνε σακάτ, µια πήγηνε σαπάν, µια πήγηνε σακάτ. Τρηλάθηκ η καψερή, τρηλάθηκε. Κι αντί να δει τν Αθήνα, έπες ανάσκελη και είδε την εντατική τ νοσοκοµείου! Πού νάξερε η έρµ, που νάξερε. Ξέρς πια Μερώπ λέω α; Τ Λεωνίδα του Μηλιούς, που βόσκ τα γίδια στον κάµπου του Ορχοµενού. -Αι γεια σου. Αυτούνου.

108 σελ. 108 Περιβαλλοντική Οµάδα Και ενώ η γιαγιά αφηγείται τα γεγονότα συνεπαρµένη από τη διάγνωσή της, πηγαίνει και κάθεται ανάµεσα στη νύφη και το γιο της, που µιλούν κι οι δυο τους στα κινητά τους. εν έχει προλάβει να καθίσει καλά καλά και να σου ακούγεται ένας εκκουφαντικός θόρυβος στο ακουστικό της που την κάνει να τιναχτεί σαν ελατήριο. Γιαγιά: -Έλα Χριστέ και Παναγιά!!! Και κάνει τον σταυρό της. Και φτύνει τον κόρφο της. Γιαγιά: Φτου, φτου, φτου!!! Παναγία µ σώσε. Μην ήρθε κ η σειράµ; Σειρήνες σφυρίζνε στ αυτιά µ, κατ θέλνη να µη πουν Άλεξ: -Ηρέµησε γιαγιά και φύγε από κει, γιατί είσαι ανάµεσα σε δυο κινητά που εκπέµπουν ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία και επηρεάζει το ακουστικό σου. Σε λίγο µπορεί να σε πιάσει και πονοκέφαλος, να µην µιλήσω για την ναυτία! Γιαγιά: -Α αυτό µη µάρανε τώρα, να γίνω και ναύτς!! Και φεύγει. Κυρία: - Oh, mon dieu!! Βανζελή, η µαµό τρελάθηκε. Θέλει να καταταγεί λέει στο ναυτικό. Mon dieu, petit Mamo.!!! Σκηνή Τρίτη Απτόητος ο Βλάντιµηρ εµφανίζεται στη µέση του σαλονιού κρατώντας κάτι χαρτιά. Βλάντιµηρ: -Γκασπαντίν, Βλάντιµηρ τέλει Ευρώ πληρώνει τηλέφωνα. Κύριος: -Ναι... Ιωάννου, περιµένω να µου στείλεις τα σχέδια. εν τα πήρα ακόµη, τα στέλνεις

109 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 109 τώρα, ωραία οκ. Βλάντιµηρ: -Γκασπαντίν, ντόσε Ευρώ πληρώνει Βλάντιµηρ τηλέφωνα. Κύριος: -Τι Ευρώ Βλάντιµηρ; Βλάντιµηρ: -Ντύο χιλιάδες Γκασπαντίν. Ντύο χιλιάδες Ευρώ πληρώνει τηλέφωνα. Ο Κύριος µε κοµµένη ανάσα λέει: Κύριος: -Τι πράµα;;; Ο Βλάντιµηρ λέει δείχνοντας του τους λογαριασµούς τηλεφώνων. Βλάντιµηρ: -Ντύο χιλιάδες Ευρώ πληρώνει λογαριασµούς τηλέφωνα. Ντά; Κύριος: -Κάποιο λάθος θα κάνεις Βλάντιµηρ. Βλάντιµηρ: -Βλάντιµηρ ντέν κάνει ποτέ λάτος µε Ευρώ. Τέλει Γκασπαντίν βλέπει και µόνος; Κύριος: -Βλάντιµηρ είσαι τρελός; 2000 Ευρώ είναι πολλά χρήµατα!! Ο Βλάντιµηρ λέει µέσα από τα δόντια: Βλάντιµηρ: -Εσύ µιλάει όλη µέρα και όλη νύχτα και ηγκώ είµαι τρελός. Του χώνει τους λογαριασµούς στο χέρι. Βλάντιµηρ: Γκασπαντίν καλός στα µατηµατικά, Γκασπαντίν βλέπει µόνος. Του δίνει και τον στυλό που κρατούσε. Βλάντιµηρ: -Ντές και µόνος Γκασπαντίν. Και ιένα και ντύο και τρία, µέτρα Γκασπαντίν µέτρα, όσο τέλεις µέτρα εσύ ντύο κιλιάδες τα πληρώσει. Κύριος: -Μα πως είναι δυνατόν να ήρθε τέτοιος λογαριασµός. Αφού έχουµε ειδικές συνδέσεις µε συγκεκριµένο χρόνο οµιλίας; Και στο κάτω κάτω, αδερφέ δεν µιλάµε και όλη την ώρα!

110 σελ. 110 Κύριος: Περιβαλλοντική Οµάδα -Νάταλι dear, ο λογαριασµός των κινητώνς µας είναι 2000 Ευρώ. Μήπως τηλεφωνούσες πάλι µε τις ώρες; Γιαγιά: -Μµµ..επιτέλους! Ξύπνησε ου λιβέντσµ! Πές τα παλληκάριµ, πές τα! Κυρία: -Μουά; Ω µον σερύ, πίστεψέ µε αυτόν τον µήνα ειδικά µίλησα µόνον µε Βερολίνο, Παρίσι, Ρώµη, Λονδίνο και Ζυρίχη. Ααα ξέχασα, και µε Νέα Υόρκη µερικές φορές είναι η αλήθεια. εν νοµίζω σερύ να ήταν πολύ; Γιαγιά: -Α µπα!! Καλέ τι λες τώρα; Κάινς κι τίποτις άλλο; Ολη τη µέρα γλωσσοδιάρροια έιχς. Γλωσσοκοπάνα,έ γλωσσοκοπάνα! Βλάντιµηρ: -Ωχ, αν ακούσει Γκασπαζά τι λέει το µεγκάλο Γκασπαζά, καηκάµε!!! Κυρία: -Είπατε κάτι µαµό; Γιαγιά: -Ηγώ Ναταλίτσαµ ; Τι λες ζαργάναµ; Ακούγετ η φωνούλαµ ηµένα ιδω µέσα; Στη γωνιάµ κάθουµε ηγώ. Ούτε µιλώ, ούτε λαλώ. Κύριος: -Μπα εδώ που τα λέµε έχεις δίκιο. εν µίλησες και πολύ. Απογοητευµένη η γιαγιά λέει: Γιαγιά: Κρίµα λιβέντηµ, κρίµα. Χαµπάρ δην παίρνεις κρίµα! Κύριος: -Μήπως µπαίνεις στο Ιντερνετ και στέλνεις απ το κινητό σου; Γιαγιά: -Αχ τον αδίκησα το λιβέντιµ! Τώρα θα της τα πεί; ικός µου γιός δεν είναι; Κυρία: -Ο ναι σερύ, η αλήθεια είναι ότι το κινητό παρέχει ταχύτερο Ιντερνετ και µε εξυπηρετεί πολύ, όπου κι αν βρίσκοµαι. Όµως δεν το χρησιµοποιώ πάνω από 10 φορές τη µέρα µον αµούρ. εν πιστέυω να ευθύνεται αυτό. Μήπως εσύ µον σέρ µπαίνεις περισσότερες φορές; Γιαγιά: -Μµµ βγάλτον κι φταίκτη τώρα!

111 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 111 Κύριος: -Όχι και πολύ, ίσως 20 φορές λόγω χρηµατιστηρίου. Κυρία: -Να ζητήσεις αναλυτική κατάσταση κλήσεων σερύ, να το ελέγξουµε. Βλάντιµηρ: -Μπος µόι!!! Τι να ελέγξετε; Ντέκα και είκοσι κάνει τριάντα φορές τη µέρα Ιντερνετ ντα; Χώρια τα τηλέφωνα. Πάλι καλά που πληρώνει µόνο ντύο κιλιάδες!!! Κύριος: -Εχεις δίκιο, αύριο κιόλας θα το κάνω. Ακους εκεί χωρίς να µιλάς, να πληρώνεις τόσα λεφτά!!! Βλάντιµηρ: (Λέει ειρωνικά) -Καηµένο Γκασπαντίν, κατόλου ντεν µιλάει. Τηλεφώνου είναι αυτόµατο, µιλάει µόνο του ντα; Κύριος: -Να σου λείπουνε οι εξυπνάδες Βλάντιµηρ, που θα µου πεις ότι µιλάω και στο τηλέφωνο!!! Σκηνή Τετάρτη Εκείνη τη στιγµή χτυπάει το κουδούνι της πόρτας. Μια φορά, δυο φορές, τρεις φορές αλλά όπως πάντα κανείς δεν φαίνεται ν ακούει. Ο Βλάντιµηρ αφήνει τον κύριο και απελπισµένος πηγαίνει ν ανοίξει. Πλασιέ: -Καληµέρα σας, είµαστε από την Πάρλαφον. Θα θέλαµε να σας παρουσιάσουµε τα νέα µας κινητά τρίτης γενιάς. Βλάντιµηρ: -Μπός µόι! (Θέε µου!) Τι τέλει; Τρία γκένια. Έχουµε γκένια. Μεγάλο Γκασπαντίν έχει ιένα, και µικρό Γκασπαντίν βγκάζει τώρα, κάνει ντύο. Τι να τα κάνουµε τρία γκένια; Ντέν τέλουµε. Και της κλείνει την πόρτα κατάµουτρα. Η Πλασιέ ξαναχτυπάει δυνατά! Βλάντιµηρ: -Ντέν τέλουµε κορίτσι µου, έχουµε.

112 σελ. 112 Πλασιέ: -Μα σας παρακαλώ, φωνάξτε λίγο την κυρία σας! Περιβαλλοντική Οµάδα Βλάντιµηρ: -Γκασπαζά, ντεν µπορεί. Μιλάει στο τηλεφώνου. Πλασιέ: -Κύριος υπάρχει; Βλάντιµηρ: -Ντά. Πλασιέ: -Ε, τότε τον κύριό σου θα ήθελα. Βλάντιµηρ: -Γκασπαντίν ντεν µπορεί. Γκασπαντίν µιλάει στο τηλεφώνου. Πλασιέ: -Άλλος κανείς υπάρχει στο σπίτι; Βλάντιµηρ: -Ντα, το µεγκάλο Γκασπαζά. Πλασιέ: -Πολύ ωραία. Κι αυτό µας κάνει. Βλάντιµηρ: -Μεγκάλο Γκασπαζά ντεν µπορεί, µιλάει στο άλλο τηλεφώνου. Πλασιέ: - εν πειράζει. Να περάσω και θα περιµένω να τελειώσουν. Βλάντιµηρ: -Νιέτ, νιέτ! Μεγκάλο Γκασπαζά ντεν τέλει γκένια. Έχει. Η Πλασιέ προσπαθεί να την πείσει να την αφήσει να περάσει. Γι αυτό αρχίζει να την δελεάζει. Πλασιέ: -Ξέρετε, αν µ αφήσετε να περάσω θα σας δωρίσουµε και ένα κινητό τρίτης γενιάς Ο Βλάντιµηρ θυµωµένος που δεν εννοεί να τον καταλάβει η πλασιέ λέει: Βλάντιµηρ: -Ντέν καταλαβαίνεις; Ντέν τέλουµε κορίτσι µου γκένια. Ηµείς τα ξυρίζουµε, καινούργια τα πάρουµε; Πλασιέ: -Αχ, δεν το πιστεύω Μήπως υπάρχουν τίποτα παιδιά στο σπίτι; Βλάντιµηρ: -Ντα. Η Πλασιέ ανακουφισµένη.

113 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 113 Πλασιέ: -Θαυµάσια. Ακόµη καλύτερα. Μήπως να τα φώναζες λίγο; Βλάντιµηρ: -Ντεν µπορώ. Εχουν ντουλειά. Πλασιέ: -Ξέρω µην το πεις. Μιλάν στο τηλεφώνου κι αυτά; Βλάντιµηρ: -Οκι, αυτά µαλώνουν για το τηλεφώνου. Εκείνη τη στιγµή η φασαρία ανάµεσα στα παιδιά φουντώνει. Αλεξ: - ώσε µου το κινητό µου τώρα αµέσως. Σου το έχω πει εκατό φορές, δεν θέλω να παίρνεις το κινητό µου. θα αυξηθεί η µυωπία σου αν παίζεις συνέχεια παιχνίδια και βλέπεις DVD στο κινητό. Λίτσα: -Είσαι γελοίος σου λέω, να µην σε νοιάζει τι θα κάνω. Τρέχει κρατώντας γερά το τηλέφωνο της. Αλεξ: -Αν δεν µου το δώσεις τώρα αµέσως θα πω στον µπαµπά σε τίνος τα χέρια βρίσκεται το δικό σου κινητό. Λίτσα: -Τόλµα δειλέ να το κάνεις αυτό, και θα πω και γω τις ποµπές σου. Ξέρεις τι εννοώ. Ο Άλεξ έξαλλος στρέφεται προς τον πατέρα του. Άλεξ: -Μπαµπά, η κόρη σου κάτι θέλει να σου πει. Λίτσα: -Μην τον ακούς µπαµπά. Κύριος: -Οι µετοχές αυτές έπεσαν το 0,9. Πρέπει να αγοράσουµε Ο Άλεξ φωνάζει δυνατά: Άλεξ: -Μπαµπά, δεν ακούς; Η Λίτσα έχει να σου πει κάτι πολύ σοβαρό. Εκνευρισµένη από τους εκβιασµούς του αδελφού της αποφασίζει να πει όλη την αλήθεια στον πατέρα της.

114 σελ. 114 Περιβαλλοντική Οµάδα Λίτσα: -Μπαµπά, δυστυχώς πρέπει κάτι να σου πω. Κύριος: -Ναι, σήµερα κιόλας πρέπει ν αποφασίσουµε Λίτσα: -Μπαµπά, κλείστο ρε µπαµπά επιτέλους να συνεννοηθούµε. Έφαγα τριήµερη αποβολή σήµερα. Πρέπει να έρθεις αύριο οπωσδήποτε στο σχολείο. Κύριος: -Τι είπες; Σαν να του ήρθε κεραυνός. Κύριος: -Τι αποβολή παιδί µου. Για ποιο λόγο; Λίτσα: -Εντάξει δεν έγινε και τίποτα τροµερό. Μια αποβολίτσα έφαγα. Να, γράφαµε διαγώνισµα στη χηµεία και χτύπησε το κινητό µου τη στιγµή που είχαµε απόλυτη ησυχία στην αίθουσα. Γιαγιά: -Τα βλέπς τα παµπόνηρα τα τλέφωνα. Χτυπάν ικεί που δεν τα περιµέινς! Λίτσα: -Βλακεία µου, ξέχασα να το βάλω στη δόνηση. Βλάντιµηρ: -Α πα...πα! Που είχε µικρό Γκασπαζά το µυαλό του; Λίτσα: -Αχ Βλάντιµηρ που ν ακούσεις και τη συνέχεια. Η κυρία Γρηγορίου, η ιευθύντρια µας, µου φέρθηκε πολύ σκληρά. Μούδωσε τριήµερη αποβολή αλλά αυτό είναι το λιγότερο. Με κατηγόρησαν κι από πάνω, ότι µου έστειλαν απ έξω τις απαντήσεις οι φίλοι µου. Που ξέρουν λέει ότι δεν τους έστειλα τα θέµατα µε SMS ή MMS λέει, άκου πράγµατα. Βλάντιµηρ: -Τσίτρατα κρακόιν!!! Και κλαψουρίζοντας λέει: Λίτσα: -Μου φέρθηκε πολύ σκληρά µπαµπάκα µου, πολύ σκληρά. Μου µονογράψανε το γραπτό µου και έφαγα και τριήµερη. Το χειρότερο όµως είναι, ότι µου κατέσχεσε το κινητό µου. Μεγάλη αδικία µπαµπά.

115 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 115 Κύριος: -Τι λές παιδί µου, ευχαριστώ να λέµε που δεν κάλεσαν τον Εισαγγελέα να σε δικάσουν για κακούργηµα. Ακου κόσµε!!! Αν είναι ποτέ δυνατόν παιδί µου, κινητό στο σχολείο! Η γιαγιά σηκώνεται και κάθεται λέγοντας: Γιαγιά: -Αχ πουλάδαµ λέγοντι τέτοιες κατηγόριες; Ούτε όταν έκλεψ ο Μήτσος τα γίδια απ τη στάν του Κότσου δεν τουν κατηγόρσαν έτς!!! Λίτσα: -Ευτυχώς που µε καταλαβαίνει τουλάχιστον ένας εδώ µέσα. Κύριος: - εν µπορώ να καταλάβω νοµίζω πως θα τρελαθώ. Ποιον έµοιασε αυτό το παιδί. Την µάνα του ποιον άλλον. Τι πρότυπα έχεις παιδί µου. Μονίµως είσαι µ ένα κινητό. Αλλά και στο σχολείο. Αυτό παραπάει νοµίζω. Κυρία: -Σ ευχαριστώ σερύ. Αλλά το προφίλ το πήρε από σένα! Λίτσα: -Φαντάσου, ούτε στη δόνηση δεν επιτρέπεται. Βλάντιµηρ: -Γκασπαζά έκχασε επεισόντια. Ντεν καταλαβαίνει τίποτα. Και επιστρέφοντας στην κουβέντα που είχε µε τον συνοµιλητή σαν να ξέχασε τι του είπε η κόρη του λέει: Κύριος: Ναι φυσικά. Όπως είπαµε, όταν ο δείκτης πέσει κατά 0,3 τότε θα αγοράσουµε.

116 σελ. 116 Λίτσα: Περιβαλλοντική Οµάδα -Επιτέλους ρε µπαµπά, σου µιλάω. Πρέπει να έρθεις αύριο στο σχολείο και να πάρεις οπωσδήποτε το κινητό µου πίσω. Μπαµπά µ ακούς; Θα έρθεις εντάξει; Κύριος: -Καλά, θα προσπαθήσω να έρθω, να δούµε τι µπορούµε να κάνουµε. Λίτσα: -Να τους τρίξεις τα δόντια µπαµπά και να πάρεις πίσω το κινητό µου. Ξέρεις πόσο τηλέφωνα έχω περασµένα µέσα, ίδρωσα για να τα γράψω. Κύριος: -Ήµαρτον θεέ µου!!! Και ξαναγυρνάει στο κινητό του. -Όπως είπαµε, όταν ο δείκτης πέσει τότε θα αγοράσουµε ναι Πλησιάζει όµως ο γιος του και τον διακόπτει. Άλεξ: -Μπαµπά, θέλω και γω να σ απασχολήσω µ ένα σοβαρό πρόβληµα. Ο Κύριος σαν να τον χτύπησε κεραυνός λέει έντροµος: Κύριος: -Και συ αποβολή γιόκα µου; Τι ωραία!! Παιδιά κάναµε ή τους Κουβανούς του Φιντέλ Κάστρο; Άλεξ: -Όχι, µπαµπά δεν πήρα αποβολή. Αλλά να είµαστε µια οµάδα παιδιών της γειτονιάς που θέλουµε την βοήθεια των γονέων µας για να προχωρήσουµε εναντίον της εταιρίας κινητής τηλεφωνίας Πάρλαφον που έβαλε παράνοµα κεραία αναµετάδοσης στο πιο ψηλό κτίριο της γειτονιάς και πιστεύουµε ότι αυτό κάνει κακό στην υγεία όλων µας. Κύριος: -Και τι θέλετε δηλαδή; Άλεξ: -Να καταφέρουµε µε δικαστική απόφαση να την ξηλώσουµε. Ο µπαµπάς σαν να τον τσίµπησε µέλισσα πετάγεται, και ανεβαίνει πάνω στην πολυθρόνα. Κύριος: -Τι είπες παιδί µου; Και εµείς πως θα κάνουµε τις δουλειές µας; (δείχνει το κινητό του); Άλεξ: -Υπάρχουν κι άλλοι τρόποι για να έχεις καλό σήµα.

117 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 117 Κύριος: -Α, πα πα!! Εγώ δεν τα βάζω µε τις εταιρείες. Άλεξ: -Εµείς θα τα βάλουµε µπαµπά. Κύριος: -Να κάτσετε φρόνιµα µ ακούς; Που θα τα βάλουµε και µε τις εταιρείες τώρα. (Φωνάζει και πετάει πάνω κάτω το κινητό του σαν να ήτανε πυρωµένο). Κύριος: -Αυτά δεν είναι παιδιά! Α πα πα! Σκηνή Πέµπτη Ξαναχτυπάει το κουδούνι της πόρτας. Πλασιέ: -Ξέρετε, αν µ αφήσετε να περάσω µπορεί να κερδίσετε ένα ταξίδι στην Ουκρανία. Όλα πληρωµένα. Βλάντιµηρ: -Ντέν (όλο γλύκα) που είπες κορίτσι µου ταξίντι; Πλασιέ: -Στην Ουκρανία, όλα πληρωµένα. Βλάντιµηρ: -Αααα!!!! Τι ιένα, τι ντύο, τι τρια γκένια. Ντεν πειράζει. Ας τα βγκάλουµε. Θα τα ξυρίσουµε. Ηλάτε, πηράστε κορίτσί µου πηράστε. Επιτέλους µπαίνει η πλασιέ στο σαλόνι µαζί µε τον Βλάντιµηρ, που είναι όλο γλύκα. Βλάντιµηρ: -Γκασπαντίν, αυτό το καλό κορίτσι, τέλει κάτι να πει, τέλει κάτι να ντείξει. Πλασιέ: -Καληµέρα σας! Εκπροσωπώ την κινητή τηλεφωνία Πάρλαφον. Θα ήθελα για λίγο την προσοχή σας. Η εταιρεία Πάρλαφον δίνει πρώτη στην ελληνική αγορά το προνόµιο στους πελάτες της να γνωρίσουν την εµπειρία επικοινωνίας µέσω των υπηρεσιών του δικτύου κινητής τηλεφωνίας τρίτης γενιάς. Βλάντιµηρ: -Νάτα τώρα και τα γκένια! Ωχ,Ωχ, Ωχ τα τιµώσει Γκασπαντίν, ωχ.

118 σελ. 118 Περιβαλλοντική Οµάδα Όλοι την ακούν µε απορία! Πλασιέ: -Μέσω του δικτύου κινητής τηλεφωνίας τρίτης γενιάς, εκτός από την δυνατότητα πραγµατοποίησης φωνητικών κλήσεων σας προσφέρούµε και τη δυνατότητα βίντεο-κλήσης, της υπηρεσίας που ουσιαστικά εισάγει την κινητή τηλεφωνία τρίτης γενιάς και ταυτόχρονα αλλάζει τα δεδοµένα στην επικοινωνία, καθώς για πρώτη φορά οι πελάτες µας, έχουν την δυνατότητα να βλέπουν τον συνοµιλητή τους στην οθόνη του κινητού τους τηλεφώνου, σε πραγµατικό χρόνο, κατά τη διάρκεια της κλήσης! Λίτσα: -Αχ, µαµά µου ακούγεται υπέροχο αυτό. Έτσι θα µπορώ να σε βλέπω περισσότερο! Και σένα επίσης µπαµπά! Πλασιέ: -Και όχι µόνον. Επιπλέον, µέσω του νέου δικτύου 3 ης γενιάς, οι πελάτες µας αποκτούν τη δυνατότητα γρηγορότερης πλοήγησης στο Ιντερνετ και στο WAP, µε ταχύτητες µέχρι και 384 κbps. Κύριος: -Πόσες υπηρεσίες παρέχονται κυρία µου; Πλασιέ: -232, και θα εµπλουτίζεται συνεχώς µε νέες κατηγορίες και νέους συνεργάτες, ώστε οι πελάτες Πάρλαφον να απολαµβάνουν τις δυνατότητες της νέας τεχνολογίας στα κινητά τους τηλέφωνα. -Αρκεί να σας πω, ότι µέσα από την ενότητα «ειδήσεις» της Πάρλαφον live, oι συνδροµητές θα µπορούν να ενηµερώνονται από ευτέρα έως Παρασκευή βλέποντας βίντεο µε το ελτίο Ειδήσεων του ΑΝΤ1 σε 60 δευτερόλεπτα. Επίσης µέσα από την ενότητα «Αθλητικά» θα έχουν στην οθόνη του κινητού τους τις καλύτερες φάσεις, τα γκολ και την απονοµή του κυπέλλου από τους τελικούς του UEFA Champions League της τελευταίας δεκαετία, καθώς και Videos από εχτρίµ σπόρτς. Λίτσα: -Βάου, µε τη µουσική τι γίνεται; Πλασιέ: -Οι συνδροµητές µας θα µπορούν να απολαµβάνουν τα αγαπηµένα τους µουσικά video clips, που παρέχονται από τις µεγάλες

119 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 119 δισκογραφικές εταιρίες όπως Warner Music και Sony Music, µε πρώτο και καλύτερο το Σάκη Ρουβά, καθώς και αστεία videos, να δουν κριτική ταινιών από το γνωστό δηµοσιογράφο Τιµογιαννάκη αλλά και τα trailers ταινιών που προβάλλονται ήδη ή πρόκειται να προβληθούν στο άµεσο µέλλον στους ελληνικούς κινηµατογράφους. Ξέχασα να σας πω όµως, ότι, µπορούν να παρακολουθούν και τέσσερα τηλεοπτικά κανάλια από το κινητό τους. Λίτσα: -Αυτό θα πει τεχνολογία!! Εκείνη ακριβώς τη στιγµή όπου όλοι είναι κατενθουσιασµένοι από την επίδειξη χτυπάει και πάλι το κουδούνι της πόρτας. Όπως πάντα δεν κουνιέται κανείς. Ο Βλάντιµηρ σηκώνεται και πάει ν ανοίξει. Στην πόρτα στέκεται η αδερφή της κυρίας, γιατρός που έχει έρθει από το εξωτερικό. Γιατρός: -Καληµέρα σας, την κυρία σας θα ήθελα. Βλάντιµηρ: -Εισείς ποια είστη; Μη µε πείτε ότι πουλάτε γκένια κι ησείς; Γιατρός: - Όχι, δεν πουλάµε τίποτε. Είµαι η αδερφή της κυρίας σου. Βλάντιµηρ: -Γκασπαζά εκει αντερφή; Ένα κρόνο, σ αυτό το σπίτι, ντεν είντα εσάς! Πηράστε, πηράστε. Οι οικογένεια καλωσορίζει την θεία. Λίτσα: -Θείτσα µου καλώς ήρθες! Άλεξ: -Καλώς όρισες θεία µου! Πως ήταν το ταξίδι σου; Γιατρός: -Καλό, αλλά λίγο κουραστικό. Γιαγιά: -Καλώς την, την γιατρίναµ, καλώς την! Κόπιας γιατρίναµ, κόπιας µέσα. Κύριος: -Γιατί δεν µας είπες πως θα ερχόσουν, θα ερχόµασταν όλοι στο αεροδρόµιο.

120 σελ. 120 Περιβαλλοντική Οµάδα Γιατρός: -Ήθελα να σας κάνω έκπληξη. Πόσο χαίροµαι που σας βλέπω! Ναταλί βλέπω καινούργια πρόσωπα στο σπίτι! Κυρία: - Ναι, το Βλάντιµηρ τον γνώρισες ήδη! Γιατρός: -Ο Τσάγκ Λή που είχες, που είναι; Κυρία: -Ο καλός µου ο Τσάνγκ Λή πήγε εδώ λίγο πιο κάτω, ήθελε να γίνει επιχειρηµατίας! Άνοιξε ένα κινέζικο εστιατόρια κι ένα κατάστηµα κινέζικων ρούχων. Γιατρός: -Βλέπω έχετε επισκέψεις. Κυρία: -Έλα Νταίζη, στην καλύτερη στιγµή ήρθες. Να, η κυρία είναι από την Πάρλαφον παρουσιάζει τα κινητά τρίτης γενιάς. Έλα, σερί, ν ακούσεις φοβερά νέα. Na σας γνωρίσω την αδερφή µου. Η Νταίζη είναι γιατρός. Πλασιέ: -Όπως λοιπόν σας έλεγα, παρέχονται στα κινητά µας 232 υπηρεσίες και στόχος µας είναι να εµπλουτίζονται συνεχώς µε νέες δυνατότητες. Για την κυρία που είναι γιατρός τα κινητά τρίτης γενιάς παρέχουν πολλές διευκολύνσεις. Γιατρός: -Στους κινδύνους που διατρέχουν τα άτοµα χρησιµοποιώντας συνεχώς τα κινητά τους έχετε αναφερθεί καθόλου; Πλασιέ: -Για ποιους κινδύνους µιλάτε κυρία µου; Γιατρός: -Υπάρχουν πάρα πολλές ενδείξεις ότι τα κινητά προκαλούνε διάφορες αντιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισµό. Πλασιέ: -Αυτά είναι ενδείξεις και όχι αποδείξεις για να µη πω υποθέσεις. Γιατρός: -Κι όµως, κρατώντας για παράδειγµα το κινητό πολύ ώρα στο κεφάλι προκαλείτε αύξηση θερµοκρασίας του σώµατος και ειδικά του εγκεφάλου. υστυχώς όµως οι περισσότεροι το κρατούν εκεί. Πλασιέ: -Θα πρέπει ασφαλώς να γνωρίζετε, ότι µια αύξηση της τάξης του ενός βαθµού Κελσίου δεν είναι επιβλαβής και καταπολεµάται από τον οργανισµό µε αύξηση της εφίδρωσης.

121 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 121 Βλάντιµηρ: -Γι αυτό Γκασπαντίν και Γκασπαζά αλλάζουν τόσα πουκάµισα και Βλάντιµηρ όλο πλένει και πλένει και χέρια του µούλιασαν από νερά. Να κοιτάξτε, κχέρια είναι αυτά; Γιατρός: -Αυτό που λέτε ισχύει για µικρής χρονικής διάρκειας τηλεφωνήµατα. Στα δέκα λεπτά όµως, προκαλείται µεγαλύτερη αύξηση της θερµοκρασίας και µείωση του αίµατος στην αντίστοιχη περιοχή του εγκεφάλου. Άλεξ: -Και δεν επανέρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα; Γιατρός: -Πως, µετά από µια ώρα στους ενήλικες και µετά από έξι ώρες στα παιδιά!! Γι αυτό πολλές φορές παρατηρείται σ αυτούς που µιλούν πολύ στο κινητό κούραση, αδιαθεσία, υπνηλία και αδυναµία συγκέντρωσης στα µαθήµατα σε σας παιδιά. -Για να αποφύγουµε προβλήµατα στον εγκέφαλο, στο συκώτι, στα γεννητικά όργανα και στην καρδιά, το καλύτερο είναι να χρησιµοποιούµε hands-free ή ανοιχτή ακρόαση. Όταν το µεταφέρουµε οι γυναίκες καλά θα είναι να το έχουν στην τσάντα τους και όχι σε τσαντάκια που βρίσκονται πάνω στο σώµα τους και οι άνδρες στην πίσω τσέπη του παντελονιού τους ή σε τσέπη στο γόνατο. Άλεξ: - εν γίνεται όµως θεία να καταργήσουµε εντελώς τα κινητά! Γιατρός: - εν εννοώ να τα καταργήσετε. Να λαµβάνεται όµως όλα τα µέτρα που ανέφερα παραπάνω και να επικοινωνείτε µε SMS. -Ιδιαίτερα προσεκτικοί ωστόσο, θα πρέπει να είναι οι γυναίκες στους πρώτους µήνες της κύησης γιατί οι κίνδυνοι είναι µεγάλοι και τα παιδιά κάτω των οκτώ χρόνων.

122 σελ. 122 Περιβαλλοντική Οµάδα Εκείνη τη στιγµή χτυπάει πάλι το κουδούνι της πόρτας. Ο Βλάντιµηρ περιµένει ένα λεπτό κοιτώντας τους µε την ελπίδα ότι κάποιος θα πάει ν ανοίξει. Μουρµουρίζοντας στα ρώσικα κατευθύνεται προς την πόρτα. Το κουδούνι ξαναχτυπάει. Βλάντιµηρ: -Όλα Βλάντιµηρ πρέπει κάνει σ αυτό το σπίτι. Μόνο στο τηλεφώνου ξέρετε µιλάτε. Πίτσκατα κρικίλα!!! Γιαγιά: -Άιντε Βλαδιµήρη τι περιµέινς; Τράβα να δεις πους είν στην πόρτα! Άιντε κουνής λίγο!!! Βλάντιµηρ: -Τόσο κούνα κούνα Νεσκαφέ φραπέ µη κάνατη ιντώ µέσα. Ντα, ντά µεγκάλο Γκασπαζά. Βλάντιµηρ πάει αµέσως. Γιαγιά: -Ποιους είναι Βλαδιµήρη; Βλάντιµηρ: -Βλάντιµηρ µη λένε µεγκάλο Γκασπαζά. Βλάντιµηρ! Γιαγιά: -Χάζηψε το ζαβλακωµένο. Λες να µην το ξέρω βρε καψερό; Κι γω Βλαδιµήρη δε σι λέω. Ο Βλάντιµηρ ανοίγει την πόρτα. Στο σπίτι εισβάλλει η γραµµατέας της κυρίας αναστατωµένη. Κυρία: -Βανζελή, µον αµούρ, εσύ εδώ; εν σε περίµενα. Έλα πέρασε, πέρασε. Γιαγιά: -Αυτή µας έλειπ τώρα. Βανζελή: -Κυρία καταστραφήκαµε!!!! Κυρία: -Βανζελή, χλόµιασες σερί και είσαι και έγκυος. Έλα ηρέµησε πρώτα και πες µου µετά τι συµβαίνει. Βλάντιµηρ φέρε ένα χυµό πορτοκάλι στη Βανζελή. Βήτ, Βήτ Βλάντιµηρ. Και µια βρεγµένη πετσέτα. Βλάντιµηρ: -Πάλι Βλάντιµηρ τρέχει. Αµέσως Γκασπαζά. Κυρία: -Μην διανοηθείς να φέρεις από το κουτί. Να στύψεις έναν φρέσκο χυµό για την Βανζελή. Αλέε, αλέε ακόµη εδώ είσαι; Βλάντιµηρ: -Ζουγκράτσκι γκαβάλ!

123 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 123 Κυρία: -Είπες κάτι Βλάντιµηρ. Αλέε, αλέε!!! Βανζελή: -Αχ κυρία, αχ κυρία! (Κλαίει) Κυρία: -Ω νό Βανζελή µην κλαις, ηρέµησε σερί ηρέµησε. Βλάντιµηρ βήτ, τι κάνεις τόση ώρα, βήτ. (Ακούγεται µέσα από την κουζίνα να βρίζει) Βλάντιµηρ: -Ατκρούγια, γκαλίµ. Αµέσως Γκασπαζά έρκοµαι. Βανζελή: -Αχ κυρία, αχ κυρία!! Ο Βλάντιµηρ φέρνει το χυµό και την πετσέτα. Η κυρία της δροσίζει λίγο το µέτωπο και αφήνει την πετσέτα πάνω στο τραπέζι. Η Βανζελή από την αναστάτωσή της ακουµπάει το κινητό πάνω στην βρεγµένη πετσέτα, πίνει λίγο χυµό και αναστατωµένη λέει. Βανζελή: -Αχ κυρία δεν ξέρω πώς να σας το πω! Κυρία: -Βανζελή ηρέµησε. Τι έγινε πια το τόσο τροµερό; Βανζελή: -Αχ κυρία, όταν κλείσαµε το τηλέφωνο µε κάλεσαν επειγόντως από την παραγωγή στο εργοστάσιο να τους διευκρινίσω κάτι. Άφησα λοιπόν τα καινούρια σχέδια που µου είπατε να στείλω από το κινητό όπως ήταν, και κατέβηκα γρήγορα. (Κλαίει απαρηγόρητη) Βανζελή: -Αχ κυρία, τι απερισκεψία! Πως το κανα εγώ αυτό; εν έλειψα ούτε 10 λεπτά πιστέψτε µε, κι όταν επέστρεψα βρήκα τον Αντωνόπουλο στο γραφείο µου µε το κινητό στο χέρι.

124 σελ. 124 Περιβαλλοντική Οµάδα Κυρία: -Τον Αντωνόπουλο, τι ήθελε σε µας ο Τεό; Βανζελή: -Στην αρχή δεν κατάλαβα τίποτε. Μου δικαιολογήθηκε ότι πέρασε να σας αφήσει µια πρόσκληση για τα εγκαίνια της νέας τους αντιπροσωπείας. Κυρία: -Αλήθεια, πότε θα γίνουν; Βλάντιµηρ: -Γκασπαζά ντεν πήρε ακόµα κχαµπάρι µπάα! Βανζελή: -Όταν όµως έστειλα από το κινητό τα νέα µας σχέδια στον Πώλ, µου απάντησε ότι την ιδέα την είχαν ήδη οι ανταγωνιστές µας και ότι πριν πέντε λεπτά ο Αντωνόπουλος είχε στείλει τα ίδια σχέδια απευθείας από το δικό του κινητό. Τότε µόνο κατάλαβα το λόγο της επίσκεψής του κυρία. Αχ κυρία! Σας ζητώ συγνώµη, σας ζητώ πραγµατικά συγνώµη. (Μέσα από τα δόντια) Γιαγιά: -Ζαβλακωµένο, και σε πληρώνµε κι ένα κάρο λεφτά. Κυρία: -Ω µον ντιέ, τι καταστρόφ!!! Άλεξ: -Μην συγχύζεσαι µαµά. Η εξέλιξη της τεχνολογίας θα είχε σίγουρα και τις αρνητικές της πλευρές. Η κυρία αναστατωµένη από τα νέα πάει κι έρχεται πέρα δώθε µην ξέροντας τι να κάνει. Κυρία: -Μα σε είχα προειδοποιήσει Βανζελή, σα να το ήξερα! Εκείνη ακριβώς τη στιγµή γίνεται η έκρηξη του κινητού που άφησε η Βανζελή πάνω στην πετσέτα. Όλοι πετάγονται τροµαγµένοι. Βανζελή: -Χριστέ µου, η µέρα το έχει σήµερα. Το κινητό µου ανατινάχτηκε! Πως είναι δυνατόν να συµβεί κάτι τέτοιο; Γιατρός: -Το ακούµπησες πάνω στην βρεγµένη πετσέτα. Πρέπει να κρατάµε µακριά τα κινητά από την υγρασία. Σε ποιόν µήνα της εγκυµοσύνης βρίσκεσαι Βανζελή;

125 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 125 Βανζελή: -Στο δεύτερο. Γιατρός: -Και την αφήνεις να χρησιµοποιεί κινητό τηλέφωνο Ναταλί; εν ξέρεις ότι τους πρώτους µήνες της κύησης πρέπει να αποφεύγεται εντελώς η χρήση του κινητού τηλεφώνου ; Κυρία: - εν το ήξερα είναι η αλήθεια. Αλλά τώρα που ανατινάχτηκε κιόλα θα το καταργήσουµε για τη Βανζελή. Ηρέµησε Βανζελή, ότι έγινε έγινε. Θα δούµε τι µπορούµε να κάνουµε, κάτι θα σκεφτούµε. Αλλά το βέβαιο είναι ότι θα επικοινωνούµε από το σταθερό τηλέφωνο πλέον. Προέχει η υγεία του µωρού. Γιαγιά: -Έλα Μερώπ, ισύ; Είπα να ση πάρω απ το κινητό να γίνω κι γω µοντέρνα. Έλα µ ακούς µαρ Μερώπ; Τρέχα στο καφενείο του Μήτρου, της Μηχαλούς, και πες τον ντελάλ του χωριού να φωνάξ απ το µεγάφων να µαζευτούν ικεί, όλες οι γκαστροµένες. Είναι ιδώ η αδερφή της νύφης µ, η γιατρός. Ναι, ναι, αυτή που σπουδάζ πολλά χρόνια. Τρέχα, τρέχα µην αργείς. Να πεις στον Μήτρο που έχει κινητό µ οθόν να µας πάρ στο κινητό αυτό που σε µιλάω τώρα να τις µιλής η γιατρός, τρέχα. Έχει σοβαρά µαντάτα. Γιατρός: -Ναταλί, καλά θα κάνει η πεθερά σου να µην µιλάει µε το κινητό. Ηλικιωµένοι άνθρωποι θα πρέπει να προσέχουν. Γιαγιά: -Σε κλείνω τώρα Μερώπ, γιατί δεν κάν να µιλάµ κι εµείς στο κινητό αλλά να κάνεις αυτό που σε είπα µ ακούς; Λίτσα: -Ευτυχώς για µας Άλεξ που είµαστε νέοι και δεν έχουµε τέτοιο πρόβληµα. Βλέπεις; Γιατρός: -Κι όµως Λίτσα. Τα παιδιά κάτω των οκτώ χρονών δεν πρέπει να τα χρησιµοποιούν καθόλου.

126 σελ. 126 Λίτσα: Περιβαλλοντική Οµάδα -Μα εµείς είµαστε µεγαλύτεροι. Επιτέλους θεία, έτσι όπως µας τα λες θα πρέπει να τα καταργήσουµε. Γιατρός: -Όχι, απλά πρέπει να µάθετε να είστε σωστοί χρήστες. Άλεξ: -Ποιος είναι λοιπόν θεία ο σωστός χρήστης; Γιατρός: -Εκείνος που χρησιµοποιεί hands-free και κρατάει το κινητό µακριά από το σώµα του. Αν πάλι δεν υπάρχει hαnds-free προτιµότερο είναι να µιλάτε µε ανοιχτή ακρόαση. Όσοι δεν έχουν κινητό µε ανοιχτή ακρόαση, να κρατούν τα κινητά τους από τη δεξιά πλευρά του κεφαλιού τους. -Εσείς οι νέοι ειδικά µπορείτε να στέλνετε και SMS. Και ανώδυνο είναι και φτηνό. Κι αν θέλετε να πείτε περισσότερα, συναντηθείτε καλύτερα ή µιλήστε στο σταθερό. Προτείνω τώρα να απενεργοποιήσουµε όλοι τα κινητά µας και να κάτσουµε σαν οικογένεια να µιλήσουµε αναπόσπαστοι. Μου λείψατε ένα χρόνο τώρα, και από την ώρα που µπήκα µιλάτε όλοι στα κινητά ή για τα κινητά. Βλάντιµηρ µάζεψ τα απ όλους να ησυχάσουµε. Βλάντιµηρ: -Επιτέλους κι ένα άντρωπος λογκικό. Που ήσασταν τόσο καιρό; Ο Βλάντιµηρ αρχίζει να τα µαζεύει. Τα δίνουν όλοι εκτός απ την κυρία. Θέλει να τηλεφωνήσει και αρνείται να το δώσει. Βλάντιµηρ: -Κυρία, ντίνει κινητό. Κυρία: -Ένα τηλεφώνηµα ακόµη Βλάντιµηρ. Τρέχει γύρω γύρω και από πίσω της τρέχει όλη οι οικογένεια για να της το πάρει. Βλάντιµηρ: -Είµαστε µια κινητή οικογένεια, τι να κάνουµε ντά; Και ενώ ετοιµάζονται να φύγουν από τη σκηνή, σαν να ξέχασαν κάτι πολύ σηµαντικό επιστρέφουν και ο καθένας µε το δικό του τρόπο και το δικό του ύφος λένε: Όλοι: -Και µην ξεχνάτε, όταν αλλάζετε κινητό, να πετάτε, την παλιά σας µπαταρία, στον κάδο ανακύκλωσης.

127 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 127 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ Έπαιξαν: Βλαντιµίρ: Τσακαλίδης Θάνος (Γ 4 ) Κύριος: Παπαδόπουλος Κυριάκος (Γ 3 ) Κυρία: Αιχµαλωτίδου Έρη (Γ 1 ) Γιαγιά: Κοκολιού Ντία (Γ 2 ) Άλεξ: Τσότσος Παναγιώτης (Γ 4 ) Λίτσα: Κουσίδου Χαρά (Γ 2 ) Θείος Τζίµης: Ίτσκος Αλέξης (Γ 2 ) Πλασιέ: Μπουτάρη Μαρίνα (Γ 3 ) Γιατρός: Νάτση Θώµη (Γ 3 ) Βανζελί: Τσότσου Κατερίνα (Γ 4 ) Σενάριο - Σκηνοθεσία: Εµµανουηλίδου Άννα Επιµέλεια Σκηνικών: Βόιτσες Θεοδόσης - Φουστέρης Νίκος Μουσική Επιµέλεια: Εµµανουηλίδου Άννα - Φουστέρης Νίκος Επιµέλεια Φωτισµού: Βόιτσες Θεοδόσης Υποβολέας: Τέρπου Ευαγγελία (Γ 4 )

128 σελ. 128 Περιβαλλοντική Οµάδα ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΗΓΕΣ [1] Τσιλιγκιρίδη Θ. Αλεξίου Γ. Μπούρα Χ. Μαµαλούκα Χ. Αγγελόπουλου Π. «Μετάδοση εδοµένων και ίκτυα Υπολογιστών Ι & ΙΙ» (Βιβλία Μαθητή Τόµοι 1 και 2 Τ.Ε.Ε. Τ. Πληροφορικής ικτύων Η/Υ), Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Αθήνα 2000 [2] Ιωάννου Α. - Ντάνος Γ Πήττας Α. Ράπτης Σ. «Φυσική Θετικής & Τεχνολογικής Κατεύθυνσης» Γ Τάξης Ενιαίου Λυκείου. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Αθήνα 2001 [3] Εκπαιδευτικές Ιστοσελίδες 2ου Ενιαίου Λυκείου Ταύρου «Φυσική Γ' Λυκείου» [4] Υλικό από την παρουσίαση του ρ. Φωτάκη Μιχαήλ µε θέµα «Κινητή Τηλεφωνία» που πραγµατοποιήθηκε στο 5 ο Γυµνάσιο Πτολεµαΐδας την ευτέρα 11/4/2005 [5] Γ. Κουσούλας, Π. Κοσµίδης, Ν. Σχιζα, «Προγράµµατα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης», άρθρο του βιβλίου «Εµπειρίες και σκέψεις εκπαιδευτικών για τα προαιρετικά εκπαιδευτικά προγράµµατα: Πολιτιστικά, Περιβαλλοντικά, Comenius, Κινητικότητα» σε επιµέλεια Γ. Μπαγάκη, εκδόσεις Μεταίχµιο, Αθήνα Μάρτιος 2001 [6] «Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες κινητή τηλεφωνία», Ελληνική Επιτροπή Ατοµικής Ενέργειας, Ενηµερωτικό Έντυπο, Αθήνα, Φεβρουάριος 2001 ( [7] Γιαννακούρου Γ. Αντωνιάδης Κ. Κουφάκη Ι. Κουβαριτάκη Ι., «Σταθµοί βάσης κινητής τηλεφωνίας - Μακροχρόνια έκθεση στη µη ιοντίζουσα ακτινοβολία», ειδική έκθεση από την Ανεξάρτητη Αρχή του Συνήγορου του Πολίτη, Αθήνα, Νοέµβριος 2003 [8] Vodafone - «Τεχνικά χαρακτηριστικά διεπαφών του τηλεπικοινωνιακού δικτύου της Vodafone - Panafon µε αναφορά σε δηµοσιευµένα πρότυπα ή/και προδιαγραφές» Απρίλιος 2004, [9] Vodafone - «Κινητή τηλεφωνία και ποιότητα ζωής» - Ενηµερωτικό έντυπο. Έκδοση 2 η Οκτώβριος 2003 [10] Nokia 5100 Εγχειρίδιο χρήσης έκδοση [11] Medlook: Ιστοσελίδες που αφορούν αποκλειστικά την υγεία [12] Σ. Κωτσόπουλος - Γ. Καραγιαννίδης, «Κινητή Τηλεφωνία», Εκδόσεις Παπασωτηρίου, Αθήνα 1997 [13] Ιστοσελίδα εταιρείας Cosmote ( [14] Ιστοσελίδα εταιρείας Vodafone ( [15] Ιστοσελίδα εταιρείας Tim ( [16] Wikipedia Ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια µέσω διαδικτύου ( [17] Ιστοσελίδα Technology and Travel ( ) [18] 5 ο Γυµνάσιο Πτολεµαΐδας, «Οι περιβ. επιπτώσεις των κεραιών κινητής τηλεφωνίας στην Πτολεµαΐδα», Σ.Π.Π.Ε., Πτολεµαΐδα

129 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 129 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος Ευχαριστίες...5 ΜΕΡΟΣ 1ο ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Π.Ε....9 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ...10 Τι είναι η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Π.Ε.);...10 Στόχοι της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης...11 Μεθοδολογία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης...11 Φάσεις Εξέλιξης του Προγράµµατος...12 ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ...15 Α. Οργάνωση προγράµµατος...15 Β. Αυτό-οργάνωση οµάδας Ευαισθητοποίηση...17 Γ. Οριοθέτηση του πεδίου µελέτης Καθορισµός οµάδων εργασίας...18 Ε. Μελέτη στο χώρο...20 ΣT. Εξωτερίκευση της µελέτης...21 ΜΕΡΟΣ 2ο Το κινητό που εργάζεται σκληρά...25 ΠΕΡΙ ΜΕΤΑ ΟΣΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ 26 Η ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία...26 Τα φωτόνια...26 Τα ηλεκτροµαγνητικά κύµατα...26 Η εκποµπή και λήψη σηµάτων µε ηλεκτροµαγνητικά κύµατα...28 Το ηλεκτροµαγνητικό φάσµα...30 Η ακτινοβολία και τα είδη της Επιπτώσεις στον άνθρωπο...33 ΚΙΝΗΤΗ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ...37 Ιστορική αναδροµή των κινητών επικοινωνιών...37 Η κινητή κυψελωτή τηλεφωνία...39 Γενιές τεχνολογιών κινητής τηλεφωνίας...41 Η εκποµπή του σταθµού βάσης από και προς το κινητό τηλέφωνο...47 Προβληµατισµός για την ολοένα αυξανόµενη χρήση των κινητών τηλεφώνων και την επίδρασή τους στην υγεία Απόψεις...49 ΜΕΡΟΣ 3ο Γεγονότα στα πλαίσια του προγράµµατος Π.Ε Οµιλία κ. Ασαλουµίδη Κωνσταντίνου, τεχν. µηχανικού Περιβάλλοντος...60 Οµιλία κ. Γεώργιου Πανταζή, Ιατρού Νευρολόγου...64 Επίσκεψη στο Κ.Π.Ε. Νάουσας (Αγ. Νικόλαος)...67 Επίσκεψη στο Α.Π.Θ. ιάλεξη παρακολούθηση µετρήσεων µε τον καθηγητή κ. Ξένο Θωµά...68 Επίσκεψη στο Ζωολογικό Κήπο Θεσσαλονίκης Ραδιοφωνική Εκποµπή στο ηµοτικό Ραδιόφωνο Πτολεµαΐδας...77 Επίσκεψη στη Vodafone Βόρειας Ελλάδος...77

130 σελ. 130 Περιβαλλοντική Οµάδα Οµιλία κ. Μιχαήλ Φωτάκη, Ακτινοφυσικού Έγραψαν για το πρόγραµµα Π.Ε «Χαρµάνι Ελληνικό» Τηλεοπ. εκποµπή αφιέρωµα στο πρόγραµµα Π.Ε ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΜΕΡΟΣ 4ο Θεατρικό έργο «Μια κινητή οικογένεια» ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σκηνή Πρώτη Σκηνή εύτερη Σκηνή Τρίτη Σκηνή Τετάρτη Σκηνή Πέµπτη ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΗΓΕΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

131 5 ου Γυµνασίου Πτολεµαΐδας σελ. 131

132

133 Στο πρόγραµµα συµµετείχαν 19 µαθητές ηλικίας χρονών της Γ Τάξης