Μ.Μ.Ε Σχέση πληροφόρησης και ενημέρωσης. Προϋποθέσεις σωστής λειτουργίας Μ.Μ.Ε Από τον πομπό Από το δέκτη Από το κράτος.

Transcript

1 Μ.Μ.Ε Σχέση πληροφόρησης και ενημέρωσης. Οι όροι «πληροφόρηση» και «ενημέρωση» συχνά χρησιμοποιούνται εναλλακτικά, αλλά ενώ σημασιολογικά συγγενεύουν, δεν ταυτίζονται. Η πληροφόρηση σημαίνει ως επί το πλείστον καταγραφή και συσσώρευση πληροφοριών, η οποία στηρίζεται κυρίως στην απομνημόνευση και δεν προϋποθέτει τόσο ενεργητική στάση του δέκτη απέναντι στα διάφορα μηνύματα. Η ενημέρωση (εν + ημέρα) σημαίνει ότι ο δέκτης βρίσκεται ουσιαστικά μέσα στα γεγονότα και τις καθημερινές εξελίξεις, αξιοποιεί και αφομοιώνει γόνιμα το πληροφοριακό υλικό που δέχεται, εμβαθύνοντας σ αυτό και κατανοώντας το. Προϋποθέσεις σωστής λειτουργίας Μ.Μ.Ε Από τον πομπό Να διαθέτει και γενικότερη παιδεία και ειδική γνώση σε σχέση με το αντικείμενο για το οποίο ενημερώνει. Να ενημερώνει έγκαιρα και έγκυρα, γιατί οι εξελίξεις είναι ραγδαίες. Να διακρίνει την είδηση από το σχόλιο. Να τεκμηριώνει τις απόψεις του με τα κατάλληλα επιχειρήματα. Να σέβεται τη νοημοσύνη, την αισθητική και την προσωπικότητα του δέκτη. Να μην οδηγείται στην σκανδαλοθηρία και να σέβεται την προσωπική ζωή των ατόμων. Να είναι απαλλαγμένος από φανατισμό, σκοπιμότητες και εμπάθειες-προκαταλήψεις. Να τηρεί τον κώδικα επαγγελματικής δεοντολογίας. Να είναι άνθρωπος με ήθος, υψηλό αίσθημα ευθύνης και συναίσθηση πως επιτελεί λειτούργημα. Να αντιλαμβάνεται το ρόλο του ως πνευματικού ανθρώπου που δρα διαφωτιστικά για το κοινωνικό σύνολο. Να έχει αγάπη για το επάγγελμα, να υπηρετεί την ελεύθερη έκφραση, τη δημοκρατία και το διάλογο. Να μην οδηγείται στην απεραντολογία και την ανούσια φλυαρία. Να δίνει έμφαση και προτεραιότητα στα σοβαρά ζητήματα. Από το δέκτη Να κρίνει και ν αξιολογεί τα μηνύματα, να βρίσκεται δηλαδή σε διαρκή επαγρύπνηση. Να ενημερώνεται από πολλές πηγές, ώστε να έχει διασταυρωμένη πληροφόρηση. Να διαθέτει ο καθένας κοινωνικοπολιτική συνείδηση, ώστε να συμμετέχει στα κοινά διαμορφώνοντας άποψη, για να μη μετατρέπεται σε τυφλό αποδέκτη μηνυμάτων. Από το κράτος. Υγιής δημοκρατία. Ελεύθερη διακίνηση ιδεών. Θετικά Μ.Μ.Ε Πνευματικός Τομέας Μέσω των ΜΜΕ αποκτούμε γνώση πολύπλευρη, κρίνουμε και αξιοποιούμε τα δρώμενα, αποκτούμε δεκτικότητα σε νέες ιδέες, διαμορφώνοντας πιο οργανωμένη αντίληψη για τα πράγματα. Πολιτικός και Κοινωνικός Τομέας Οι δέκτες μαθαίνουν για ποικίλα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα, αναπτύσσοντας την κοινωνική τους συνείδηση και δείχνοντας ουσιαστικό ενδιαφέρον για τα κοινά.

2 Όταν η πληροφόρηση είναι απροκατάληπτη και πολύπλευρη, ο πολίτης αποκτά άποψη έχοντας έτσι τη δυνατότητα να συμμετάσχει σε κοινωνικοπολιτικούς διάλογους και να ελέγχει την πολιτική ηγεσία. Πολίτης ενημερωμένος είναι αυτός που γνωρίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του διεκδικώντας με σύνεση τα πρώτα και υλοποιώντας με συνέπεια τις δεύτερες. Τέτοιοι πολίτες διαμορφώνουν τις όποιες παραβιάσεις και ατασθαλίες των πολιτικών ηγετών. Μ` αυτό τον τρόπο αντιμετωπίζονται επίσης προσπάθειες λαϊκισμού και δημαγωγίας και διασφαλίζεται η δημοκρατία. Οι πολίτες, τέλος, που είναι ενημερωμένοι κατάλληλα, όταν τα ΜΜΕ λειτουργούν σωστά, ευαισθητοποιούνται για τα κοινωνικά προβλήματα όπως ο ρατσισμός, η βία κ.λπ. και αγωνίζονται στη συνέχεια για την επίλυση αυτών και τη διασφάλιση της κοινωνικής ευρυθμίας. Μόνον ενημερωμένοι και ευαισθητοποιημένοι πολίτες, άλλωστε, που αγωνίζονται για δικαιοσύνη και αξιοκρατία, μπορούν ν` αντισταθούν στον τυφλό κομματισμό και την πόλωση, ψηφίζουν υπεύθυνα και αγωνίζονται για μια πιο υγιή Δημοκρατία. Τα ΜΜΕ, όταν λειτουργούν σωστά, αποτελούν στυλοβάτες της ελεύθερης έκφρασης και της πολυφωνίας και συμβάλλουν στην ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, όπως αρμόζει σε μια πολιτισμένη κοινωνία. Οικονομικός Τομέας Όταν τα ΜΜΕ λειτουργούν σωστά προβαίνουν σε ποιοτικό και ποσοτικό έλεγχο των διαφημίσεων, χωρίς να στρέφουν τους πολίτες στην υπερκατανάλωση και τη θεοποίηση του χρήματος. Επίσης, ενημερώνουν το μέσο πολίτη για σημαντικά οικονομικά ζητήματα που σχετίζονται άμεσα με τη γενικότερη κοινωνικοπολιτική πορεία της χώρας. Για τα νέα δεδομένα της τεχνολογίας ή για προβλήματα, όπως το οικολογικό κ.λπ., ενημερώνεται και ευαισθητοποιείται ο πολίτης και αυτό τον κάνει να αισθάνεται περισσότερο ασφαλής. Πολιτιστικός - Εθνικός - Διακρατικός Τομέας Μέσα από τα ΜΜΕ οι πολίτες γνωρίζουν την παράδοση, τα ήθη και έθιμα του τόπου τους. ενημερώνονται για τα πολιτιστικά δρώμενα ώστε να συμμετέχουν σε αντίστοιχες εκδηλώσεις, ενώ τέλος μαθαίνουν και για τις διεθνείς εξελίξεις, σε μια εποχή μάλιστα που τα στεγανά ανάμεσα στους λαούς καταργούνται. Τα ΜΜΕ συντελούν βοηθούν το μέσο πολίτη να γίνεται αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας γεγονότων που έχουν γίνει στην άλλη άκρη του κόσμου, έχοντας έτσι την αίσθηση ότι βρίσκεται σ` ένα πλανητικό «χωριό», όπως έλεγε ο Πλωρίτης. Ακόμη προβληματίζεται για σοβαρά διεθνή ζητήματα, όπως η πείνα στον Τρίτο κόσμο, οι παντοειδείς παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η λειτουργία διακρατικών συνασπισμών, π.χ. η ΕΕ, και κατά κάποιον τρόπο γίνεται «κοσμοπολίτης» με την καλή έννοια. Αίτια μη σωστής λειτουργίας των Μ.Μ.Ε. Από τον πομπό Ανταγωνισμός μεταξύ των ΜΜΕ που συχνά γίνεται αθέμιτος. (Ειδησεοθηρία - στόχος η πρωτιά στην προβολή της είδησης.) Προσωπικές φιλοδοξίες των δημοσιογράφων, φανατισμός κ.λπ. Κρίση αξιών, ηθική χαλάρωση, οπότε βρίσκονται αρκετοί οι οποίοι δε σέβονται το κοινωνικό σύνολο, Ύπουλοι μηχανισμοί π.χ. ωραιοποίηση, πλύση εγκεφάλου, εικόνα, ήχος, κίνηση, κινδυνολογία, μεγάλα γράμματα κ.λπ. που χρησιμοποιούν τα ΜΜΕ και παρασύρουν τους δέκτες.

3 Εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων (ιδεολογική εξάρτηση των ΜΜΕ). Τα ΜΜΕ γίνονται τα ίδια ιδεολογία αντί να είναι κανάλια ιδεολογιών. Παραπληροφορούν, προπαγανδίζουν κ.λπ. Προώθηση οικονομικών συμφερόντων: Τα ΜΜΕ έχουν μετατραπεί σε κερδοσκοπικές επιχειρήσεις και θυσιάζουν στο όνομα του κέρδους την ποιότητα της πληροφόρησης. Από το δέκτη Γνωστά αίτια από Φορείς αγωγής και Σύγχρονο πλαίσιο. Μηχανισμοί ωραιοποίησης. πλύσης εγκεφάλου, τεχνικές επηρεασμού, ύπουλες μέθοδοι προπαγάνδας. Όταν ισχύουν τα παραπάνω, μπορεί να οδηγήσουν σ όλα τα αρνητικά αποτελέσματα από τους «Τομείς». Αρνητικά των Μ.Μ.Ε. Πνευματικός Τομέας Τα ΜΜΕ, εξυπηρετώντας σκοπιμότητες μετατρέπονται συχνά σε φορείς παραπληροφόρησης και προπαγάνδας, οδηγούν τους δέκτες στην ετεροκατεύθυνση και τον αποπροσανατολισμό, στερώντας τους τη δυνατότητα να εμβαθύνουν στα πράγματα, γνωρίζοντας την αλήθεια. Με τον καταιγισμό των πραγμάτων που προβάλλουν οδηγούν τους δέκτες σε πνευματική σύγχυση ή σε πλήρη παθητικότητα, αφού ο δέκτης μαθαίνει στην έτοιμη τροφή απ τα ΜΜΕ (ιδιαίτερα απ` την τηλεόραση). Με έντεχνους μηχανισμούς πλύσης εγκεφάλου, ωραιοποίησης κ.λπ.. τον οδηγούν στη μαζοποίηση και τη χειραγώγηση, ώστε αυτοί να εξυπηρετούν τις σκοπιμότητες των ολίγων που ελέγχουν τα ΜΜΕ και τελικά να χάνουν την πνευματική τους ελευθερία. Ηθικός - Ψυχολογικός Τομέας Τα ΜΜΕ προβάλλουν ως ύψιστη αξία το χρήμα και τον καταναλωτισμό. απομακρύνοντας τους δέκτες απ τις υψηλές ηθικές αξίες. Ταυτόχρονα, οδηγούν τους πολίτες στο άγχος γιατί οι πληροφορίες είναι αμέτρητες και εκείνοι αγωνιούν να τις αφομοιώσουν. Οι νέοι δέχονται αρνητικά πρότυπα ως προς την εκμετάλλευση του ελεύθερου χρόνου τους και έτσι οδηγούνται στην ανούσια διασκέδαση, μακριά απ τη γνήσια ψυχαγωγία, εφόσον συνήθως τα προβαλλόμενα πρότυπα είναι πρότυπα μάζας - εμπορευματοποιημένης διασκέδασης που μόνο τα συμφέροντα κάποιων μεγαλοεπιχειρηματιών εξυπηρετούν και σε καμία περίπτωση δεν αναβαθμίζουν το πνεύμα και την αισθητική των νέων. Κοινωνικοπολιτικός Τομέας Η δημοκρατία υπονομεύεται όταν τα ΜΜΕ λειτουργούν ως κερδοσκοπικές επιχειρήσεις ή υπηρετούν κόμματα. Οι πολίτες δέχονται μονοδιάστατη πληροφόρηση που τους οδηγεί στον κομματικό παρωπιδισμό, την απολυτότητα και το φανατισμό. Δεν είναι λοιπόν νηφάλιοι κι ελεύθεροι πνευματικά, ώστε να προβούν σε υπεύθυνες πολιτικές επιλογές. Τέτοιοι παραπληροφορημένοι πολίτες δε συναισθάνονται τα δικαιώματα τους, άρα δεν τα διεκδικούν και δεν αγωνίζονται για το κοινό καλό και την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων. Πολύ συχνά, τέλος, υπερπροβάλλουν πρότυπα βίας είτε ηρωoποιώντας αντικοινωνικούς τύπους μέσα από ταινίες είτε προβάλλοντας με ωμό τρόπο γεγονότα βίας σε επίπεδο ειδησεογραφίας, άρα συχνά δημιουργούνται άσχημα παραδείγματα για μίμηση ιδιαίτερα στους νεαρούς δέκτες. Πολιτιστικός Τομέας Τα ΜΜΕ αποτελούν επίσης τον πιο χαρακτηριστικό δίαυλο πολιτιστικής διείσδυσης των ανεπτυγμένων χωρών στις αναπτυσσόμενες. Πιο συγκεκριμένα, οι ανεπτυγμένες χώρες μέσω της διαφήμισης των ΜΜΕ διοχετεύουν τη γλώσσα τους, τις αξίες τους, τα προϊόντα τους σε

4 λαούς λιγότερο ανεπτυγμένους, που έχοντας και το σύμπλεγμα κατωτερότητας μιμούνται άγονα οτιδήποτε τους προβάλλεται. Μ αυτό τον τρόπο ενισχύεται η ξενομανία και απειλείται η πολιτιστική και εθνική τους ταυτότητα. Υποβαθμίζεται, λοιπόν, ο ρόλος τους ως φορείς παιδείας και κοινωνικοπολιτικής αγωγής. Η επίδραση των μέσων μαζικής ενημέρωσης στον προσωπικό λόγο. Λάθη από τους παρουσιαστές που επηρεάζουν και, τη γενικότερη έκφραση. Με τα πολλά μη μεταγλωττισμένα προγράμματα υιοθετούμε ξένες λέξεις και εκφράσεις. Στρέφουν τους ανθρώπους στο καταναλωτικό πνεύμα και τον υλικό ευδαιμονισμό, οπότε τους απομακρύνουν από αξίες όπως τη γλώσσα. Συνθηματολογία και αρκτικόλεξα των διαφημίσεων οδηγούν στην κωδικοποιημένη έκφραση. Χρησιμοποιούνται ακόμα βαρύγδουπες και στομφώδεις εκφράσεις. Καταιγίζουν με μηνύματα και μετατρέπουν τους πολίτες σε θύματα προπαγάνδας, τους μαζοποιούν, τους ετεροκατευθύνουν και συρρικνώνουν τη σκέψη τους, γεγονός που έχει επιπτώσεις και στη γλώσσα γιατί είναι άρρηκτη η σχέση σκέψης και γλώσσας. Αποξενώνουν τους ανθρώπους - περιορίζουν το διάλογο στην τηλεόραση. Ο Τύπος στηρίξει το δημοκρατικό πολίτευμα: Μέσα από τον Τύπο εκφράζονται τα προγράμματα των πολιτικών κόμματων και οι κάθε είδους ιδεολογίες, προβάλλονται οι διεκδικήσεις (οικονομικές, κοινωνικές κ.α.) των διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων, ελέγχονται και κρίνονται οι ενέργειες των αρχόντων. Δε μπορεί λοιπόν παρά να συμφωνηθεί κανείς ότι η πολιτική αυτή λειτουργία τον έχει ανακηρύξει ως τη βάση και την πεμπτουσία της δημοκρατίας, λαμβάνοντας κανείς υπόψη ότι: Στέλνονται αδιάκοπα, μέσα από τις σελίδες, κυρίως των εντύπων μέσων μαζικής ενημέρωσης, μηνύματα και από τον πολίτη προς την πολιτεία και τα όργανα της και από την πολιτεία προς τον πολίτη. Με βάση την ακριβή, πλήρη και έγκυρη πολιτική ενημέρωση, ο πολίτης μπορεί πιο σωστά να επιλέξει τα όργανα που θα διαμορφώσουν τη μοίρα του και η πολιτεία να χαράξει την πολιτική που ανταποκρίνεται στις λαϊκές ανάγκες. Ο λαός από κατευθυνόμενη μάζα, αναδεικνύεται σε δυναμικό σύνολο από ενήμερους πολίτες που συμμετέχει στα κοινά κι επηρεάζει αποφασιστικά τις πολιτικές εξελίξεις. Ευνοείται ο διάλογος ανάμεσα στον άρχοντα και τον αρχόμενο. Ο Τύπος μπορεί να συντελέσει στη κατάλυση του δημοκρατικού πολιτεύματος όταν: Δεν έχει βαθιά συναίσθηση του χρέους του και παρεκκλίνει από την αλήθεια. Κατευθύνεται από μια συγκεκριμένη πολιτική παράταξη, είναι δηλαδή πολιτικά εξαρτημένος. Λειτουργεί κάτω από καθεστώς ανάγκης, απειλής, βίας και πολιτικής σκοπιμότητας. Αποπροσανατολίζει το λαό με προπαγάνδα και δημαγωγία, φανατίζει, προκαλώντας κοινωνικές αναταραχές και δυναμιτίζοντας το ήπιο πολιτικό κλίμα. Είναι α-πολιτικός, με περιεχόμενο δηλαδή που δε θίγει τις αδικίες και τα σφάλματα των αρχών και δεν αποκαλύπτει τις αυθαιρεσίες τους.

5 ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ Ορισμός. Είναι η νοθευμένη, μη αληθινή πληροφόρηση του πολίτη, σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Δεν πρόκειται για μια απλή αυθόρμητη ενέργεια επικοινωνίας μεταξύ πομπού και δέκτη, αλλά για μια ειδικά σχεδιασμένη μετάδοση μηνύματος, με σκοπό την παραποίηση της αλήθειας και την παραπλάνηση της κοινής γνώμης. Αίτια παραπληροφόρησης (από Πομπούς). Εξυπηρέτηση κομματικών συμφερόντων - φιλοδοξίες πολιτικών και έλλειψη ανάλογου ήθους από μέρους τους - στυγνός επαγγελματισμός χωρίς συναίσθηση του λειτουργήματος που επιτελούν. Πολιτικός φανατισμός - κομματικός ρατσισμός - κοινωνικές προκαταλήψεις. Σε ολοκληρωτικά καθεστώτα, αλλά και σε κατ` όνομα δημοκρατίες, η ίδια η εξουσία επιδιώκει ν` αποστρέψει το ενδιαφέρον του κοινού απ` τα βασικά πολιτικοκοινωνικά θέματα σε άλλες κατευθύνσεις, ώστε να μην αφυπνίζεται ο λαός. Έτσι, πραγματοποιείται απόκρυψη στοιχείων και παραπληροφόρηση. Εμπορευματοποίηση των ΜΜΕ - αναγωγή τους σε κερδοσκοπικές επιχειρήσεις με προτεραιότητα το υλικό κέρδος και όχι την ποιότητα της πληροφόρησης. Ανώτεροι λόγοι ή λόγοι εθνικού-δημόσιου συμφέροντος «δικαιολογούν» την παραπληροφόρηση, προκειμένου ν` αποφευχθούν άλλες, περισσότερο αρνητικές συνέπειες (π.χ. πρόκληση πανικού). Κρίση αξιών - εποχή ηθικής ρευστότητας - έλλειψη ηθικών αναστολών. Έλλειψη παιδείας, εσωτερικό κενό, ανασφάλειες, συμπλέγματα, εγωκεντρικές τάσεις, επικράτηση ατομικιστικού πνεύματος-κρίση σχέσεων-αστικοποιημένες κοινωνίες - έλλειψη σεβασμού στο συνάνθρωπο. Αίτια παραπληροφόρησης (από Δέκτες). Επικράτηση στείρας τεχνοκρατικής αντίληψης, θεοποίηση της τεχνολογίας. Στα πλαίσια της ηθικοπνευματικής κρίσης που επέρχεται, παρατηρείται έλλειψη ενδιαφέροντος για πολύπλευρη ενημέρωση. Μην έχοντας συγκροτημένη άποψη για τα τεκταινόμενα ο πολίτης, είναι πολύ ευκολότερο να παραπληροφορηθεί. Στροφή στο χρήμα και την υπερκατανάλωση-αδιαφορία για τις πολιτικοκοινωνικές εξελίξεις. Συνθετότητα - πολυπλοκότητα σημερινών κοινωνιών. Πολλοί και αλληλοσυγκρουόμενοι οι ρόλοι που επιτελεί ο σύγχρονος άνθρωπος, πολλαπλά τα μηνύματα που χρειάζεται ν` αφομοιωθούν, γρήγοροι οι ρυθμοί εκτύλιξης των γεγονότων - ραγδαίες οι αλλαγές, υπεραυξημένες οι ανάγκες και οι απαιτήσεις. Επομένως, δεν υπάρχει ούτε ελεύθερος χρόνος αλλά ούτε διάθεση, στις περισσότερες περιπτώσεις, για ενασχόληση του μέσου πολίτη με τα κοινά. Είναι σαφώς ευκολότερο να διαστρεβλωθεί γι` αυτόν η αλήθεια. Απουσία μελέτης - παράδοση του ατόμου στην εντυπωσιακή και «εύπεπτη πληροφόρηση» που δεν απαιτεί πνευματική κόπωση, βαθύ προβληματισμό και αναζήτηση της αλήθειας. Στο πλαίσιο του σημερινού βιομηχανοποιημένου τρόπου ζωής, ο άνθρωπος μετατρέπεται σε γρανάζι, της μηχανής, εγκλωβίζεται στην ειδίκευση, συρρικνώνοντας τα υπόλοιπα ενδιαφέροντα του και η παραπληροφόρηση είναι συχνό επακόλουθο αυτής του της μονομέρειας. Ιδεολογική σύγχυση της εποχής μας - κενό ιδεολογίας και απουσία νέων φιλοσοφικών συστημάτων, νέων κοινωνικοπολιτικών τάσεων κ.λπ. Όλα αυτά απευαισθητοποιούν το

6 σύγχρονο πολίτη και γίνεται πιο επιρρεπής στην παραπληροφόρηση, γιατί δεν έχει το απαιτούμενο ιδεολογικό υπόβαθρο. Ζωτικά προβλήματα που εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμη και σήμερα, όπως η ανεργία, οι αδικίες, οι ανισότητες σε συνδυασμό με την επιτηδειότητα ορισμένων πολιτικών ηγετών, οι οποίοι διαπνεόμενοι από ψηφοθηρικό πνεύμα τροφοδοτούν τους πολίτες-θύματα αυτών των καταστάσεων με φρούδες ελπίδες ικανοποίησης των αιτημάτων τους, παρασύρουν πολλούς στην παραπληροφόρηση. Χρησιμοποιούνται συνήθως έντεχνοι - ύπουλοι μηχανισμοί (π.χ. ωραιοποίηση. πλύση εγκεφάλου κ.λπ.) οπότε είναι πιο εύκολο να παρασυρθεί ο κόσμος. Συνέπειες παραπληροφόρησης. Οι παραπληροφορημένοι πολίτες βλέπουν τα πράγματα μονοδιάστατα και γίνονται θύματα φανατισμού, χειραγώγησης και αποπροσανατολισμού. Στερούνται λοιπόν τη δυνατότητα να εμβαθύνουν στα πράγματα και να διαμορφώσουν μια οργανωμένη αντίληψη για τον κόσμο. Περιορίζεται, η κριτική σκέψη και δεν είναι σε θέση να αμφιβάλλουν γόνιμα ή ν αμφισβητούν. Οι πολίτες αυτοί ουσιαστικά δεν είναι σε θέση να ασκήσουν αποτελεσματικό έλεγχο στους ηγέτες άρα και να συνειδητοποιήσουν τις όποιες ατασθαλίες ή παραβιάσεις αυτών. Την ίδια στιγμή, όταν η παραπληροφόρηση προέρχεται από φορείς της αντιπολίτευσης, τότε οι παραπληροφορημένοι πολίτες δεν είναι σε θέση να εκτιμήσουν το έργο των κυβερνώντων όσο σπουδαίο κι αν είναι και συχνά τους παρεμποδίζουν ως προς την ολοκλήρωση του. Στα δημοκρατικά πολιτεύματα οι πολίτες πρέπει να είναι έγκυρα και έγκαιρα πληροφορημένοι, ώστε να διεκδικούν τα δικαιώματα τους εφόσον τα γνωρίζουν, να υλοποιούν τις υποχρεώσεις τους και να συμμετέχουν αποτελεσματικά στα κοινά. Αντίθετα πολίτες παραπληροφορημένοι είναι πολίτες-θύματα του λαϊκισμού και της δημαγωγίας, πολίτες χωρίς ουσιαστική πολιτική γνώση, που μπορεί να γίνουν άθυρμα στα χέρια επιτήδειων πολιτικών που προωθούν τον τυφλό κομματισμό σε βάρος τους. Ακόμη και στη βία ή το έγκλημα μπορεί να καταλήξουν πολίτες λόγω της παραπληροφόρησης, γιατί καθώς δεν έχουν σαφή αντίληψη των πραγμάτων, καταλήγουν συχνά σε ακρότητες. Μπορεί να υποδουλωθούν ακόμη και σε ρατσιστικές αντιλήψεις, να γίνουν θύματα του ρατσισμού και της όποιας προπαγάνδας, να οδηγηθούν σε συγκρούσεις ακόμη και σε πολέμους, εφόσον δε γνωρίζουν την αλήθεια και παρασύρονται. Όταν σε μια κοινωνία ευδοκιμεί η παραπληροφόρηση, η κοινή γνώμη αποπροσανατολίζεται, η δημοκρατία ναρκοθετείται και περιορίζονται ο σεβασμός προς το συνάνθρωπο και η πνευματική ελευθερία των πολιτών. Τρόποι αντιμετώπισης. ΜΜΕ: Σκοπός τους πρέπει να είναι η απρόσκοπτη ενημέρωση, ο σεβασμός στον πολίτη, η αντικειμενική πληροφόρηση, χωρίς τάσεις υπερδιόγκωσης και εντυπωσιασμού. Όταν οι λειτουργοί των ΜΜΕ προβούν σε αυτοανάλυση, τότε θα υλοποιηθεί ο στόχος τους και έτσι δε θα αποτελούν πια την ίδια ιδεολογία, αλλά θα είναι ατραποί ιδεολογίας, βήμα πραγματικής ελευθεροτυπίας, άρα δε θα παραπληροφορούν. Χρειάζεται επίσης διάκριση είδησης -σχολίου, απαλλαγή από προκαταλήψεις και φανατισμό, ήθος κι υπευθυνότητα απ τους δημοσιογράφους και τήρηση από μέρους τους του κώδικα επαγγελματικής δεοντολογίας. Οικογένεια: Μετάγγιση αρχών και αξιών τέτοιων, ώστε οι νέοι να διαμορφώσουν έναν υγιή χαρακτήρα, που θα αποτρέπει στο μέλλον κάθε φαινόμενο παραπληροφόρησης.

7 Έλεγχος από τους γονείς των μηνυμάτων που δέχεται το παιδί και ουσιαστική συζήτηση, για την αποκωδικοποίηση και επεξεργασία τους. Γενικότερα, αντιμετώπιση της κρίσης του οικογενειακού θεσμού μέσα από τη γόνιμη επικοινωνία. Σχολείο: Το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα χρειάζεται αναδιάρθρωση με προσανατολισμό ανθρωποκεντρικό. Τη στείρα αποστήθιση και συσσώρευση γνώσεων πρέπει να διαδεχθεί η ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας, ώστε από μικρή ηλικία ο νέος να εθίζεται στον προβληματισμό, ο οποίος συμβάλλει στην άμβλυνση της παραπληροφόρησης. Η σχολική κοινότητα οφείλει να καλλιεργεί την κοινωνική συνείδηση έναντι του ανταγωνισμού, που κατισχύει στις μέρες μας, με αφετηρία το γόνιμο διάλογο διδασκόντων-διδασκομένων. Πολίτευμα - Κράτος: Μόνο σ ένα δημοκρατικό πολίτευμα μπορεί να υπάρξουν ευσυνείδητοι πολίτεςεπαγγελματίες. που θα διαπνέονται από υψηλές αρχές και θα βιώνουν το δημοκρατικό τρόπο ζωής. Η πολιτεία ακολουθώντας τον κώδικα επαγγελματικής δεοντολογίας και αποτελώντας υπερκομματικό όργανο ελέγχου, είναι σε θέση να ελαχιστοποιήσει τα κρούσματα παραπληροφόρησης από τα ΜΜΕ. Επίσης, αναγκαία είναι η αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου του λαού, ώστε κάθε πολίτης να μπορεί να προσεγγίσει πνευματικά αγαθά με τα οποία θα αντισταθεί σε κάθε μηχανισμό παραπληροφόρησης. Οι πολιτικοί, τέλος, οφείλουν να λειτουργούν ως αντιπρόσωποι του λαού και όχι ως φερέφωνα κομματικών σχηματισμών πρέπει να ασκούν το λειτούργημα τους με γνώμονα το κοινό καλό, γεγονός που σημαίνει περισσότερη αλήθεια και λιγότερο ψεύδος. Πνευματική ηγεσία: Οφείλουν να στηλιτεύουν φαινόμενα παραπληροφόρησης και να μην αποστασιοποιούνται. Κυρίως δεν πρέπει να εξυπηρετούν συμφέροντα, είτε πρόκειται για επιστήμονες (διαφημιστές, ιστορικοί, κοινωνιολόγοι) είτε για καλλιτέχνες. Στόχος τους είναι να παρουσιάζουν το «βασιλιά γυμνό», χωρίς τάσεις ωραιοποίησης. ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ Ορισμός. Δημοσιογραφική δεοντολογία είναι το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να συμπεριφέρεται ένας δημοσιογράφος καθώς και οι μέθοδοι που επιτρέπονται κατά την άσκηση του επαγγελματικού του καθήκοντος. Βασικές αρχές του ηθικού κώδικα των δημοσιογράφων. Κοινωνική ευθύνη: ευαισθησία και ενεργός συμμετοχή για την ανάδειξη και επίλυση των κοινωνικών προβλημάτων σεβασμός στους θεσμούς και στις αξίες και προώθηση συλλογικών προτύπων υπεύθυνη άσκηση των επαγγελματικών καθηκόντων υπεράσπιση της Αλήθειας, της Δικαιοσύνης, της Δημοκρατίας, της Ελευθερίας αντικειμενικός έλεγχος και τεκμηριωμένη κριτική στην πολιτική εξουσία

8 αποκάλυψη της αδικίας, της παρανομίας και κάθε μορφής κοινωνικής σήψης αλλά και αποφυγή διόγκωσης των κοινωνικών προβλημάτων προβολή με παρρησία της γνώμης, έναντι οποιουδήποτε προσωπικού κόστους απόρριψη μεθόδων που διχάζουν και φανατίζουν το λαό στηλίτευση της παραπληροφόρησης αποκάλυψη φαινομένων δημαγωγίας και κάθε μορφής λαϊκισμού. Επαγγελματική ακεραιότητα: άρτια επαγγελματική κατάρτιση γενικότερη μόρφωση εγκυρότητα στην πληροφόρηση (διασταύρωση πληροφοριών) αποφυγή παραπληροφόρησης καλλιέργεια στο κοινό της κριτικής προσέγγισης της κοινωνικής πραγματικότητας ικανότητα πειθούς και άριστη γνώση τόσο της μητρικής όσο και άλλων γλωσσών συναίσθηση του παιδαγωγικού τους ρόλου, λόγω της δύναμης των ΜΜΕ στην κοινωνία ανιδιοτέλεια, πνεύμα συνεργασίας και ομαδικότητας, έλλειψη βεντετισμού, καριερισμού και τυχοδιωκτισμού αδωροληψία. ηθικότητα, εντιμότητα, ειλικρίνεια, πνεύμα δικαιοσύνης, επαγγελματική ευσυνειδησία και εχεμύθεια απόσταση από οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα. Σεβασμός της ιδιωτικής ζωής και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου: διακριτικότητα αποκαλύψεις θεμάτων που αφορούν το δημόσιο συμφέρον κι όχι την προσωπική ζωή αποφυγή αποπροσανατολισμού, σκανδαλοθηρίας, λασπολογίας, σπίλωσης της προσωπικής ζωής. δυσφήμισης, ρυπαρογραφίας (κίτρινος Τύπος ), προκειμένου να αυξηθεί η ακροαματικότητα / θεαματικότητα σεβασμός του απόρρητου της ιδιωτικής ζωής επώνυμων και ανώνυμων (συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα του ανθρώπου) συμπόνια και αρωγή στον πόνο, στη δυστυχία και στις ιδιαίτερες στιγμές των ανθρώπων κι όχι κοινοποίηση και εκμετάλλευση τους για ικανοποίηση της αδηφάφου περιέργειας του κοινού. Σεβασμός του δημόσιου συμφέροντος. Αυτό επιτυγχάνεται με την: έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση του κοινού διατήρηση άγρυπνης της κοινωνικής συνείδησης γνώση των προβλημάτων που απασχολούν το λαό και συστράτευση στην επίλυση τους πρόταξη του δημόσιου έναντι του ατομικού συμφέροντος αποφυγή δημιουργίας και εξυπηρέτησης διαπλεκομένων συμφερόντων καταγγελία φαινομένων ηθικής διαφθοράς δημόσιων λειτουργών αποκάλυψη κατασπατάλησης του δημόσιου χρήματος και συμβάσεων που βλάπτουν το δημόσιο συμφέρον. δημιουργία προϋποθέσεων για δυνατότητα πρόσβασης τον κοινού στα ΜΜΕ. δημοκρατική και ελεύθερη λειτουργία των ΜΜΕ ανεξαρτησία από κάθε είδους κέντρα εξουσίας και εξυπηρέτησης συμφερόντων οργάνωση συζητήσεων με συμμετοχή εκπροσώπων των κοινωνικών φορέων συνεχής επικοινωνία του δημοσιογράφου με το κοινό και δημοσιοποίηση των προβλημάτων, των θέσεων και των απόψεων του (αμφίδρομη επικοινωνία Τύπου-κοινού). Τι πρέπει να γίνει.

9 Για την εφαρμογή του κώδικα δημοσιογραφικής δεοντολογίας πρέπει: Οι δημοσιογράφοι: να αντιληφθούν ότι την ευθύνη για την εφαρμογή του Κ.Δ.Δ. έχουν οι ίδιοι, όταν: πιστεύουν σ αυτό που κάνουν σέβονται τη δουλειά τους εμπεδώσουν ότι η ποιότητα και η εγκυρότητα της ενημέρωσης είναι καθήκον αλλά και συμφέρον τους. Το ΕΣΡ: να συντάξει και να δημοσιοποιήσει τους βασικούς άξονες του κώδικα δημοσιογραφικής δεοντολογίας να εντείνει την εποπτεία της ραδιοτηλεοπτικής αγοράς στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Οι επιχειρήσεις ενημέρωσης να: αναλάβουν τις ευθύνες τους απέναντι στην κοινή γνώμη μην αντιμετωπίζουν τους δημοσιογράφους ως αναλώσιμο είδος μερικών χρήσεων μην εκμεταλλεύονται την ανεργία των νέων που θέλουν να ασχοληθούνε το δημοσιογραφικό επάγγελμα. Η πολιτεία να: μεριμνήσει για τη διασφάλιση των εργασιακών σχέσεων των δημοσιογράφων, έτσι ώστε απρόσκοπτα να ασκούν το έργο τους επιβάλει αυστηρές κυρώσεις, όταν παραβιάζονται βασικές αρχές της ελευθερίας των πολιτών και τα ατομικά τους δικαιώματα πάρει μέτρα για την καταπολέμηση των διαπλεκόμενων συμφερόντων(αλληλεξαρτώμενα συμφέροντα μεταξύ πολιτικών και επιχειρηματιών του χώρου των ΜΜΕ) επιδιώξει τη πολυφωνία και την ελεύθερη έκφραση, μέσα από τα ΜΜΕ διασφαλίσει τα δικαιώματα των πολιτών και τη συνοχή μιας δημοκρατικής κοινωνίας δημιουργήσει κανόνες που θα επιτρέπουν και θα ενθαρρύνουν τις επιχειρηματικές δράσεις με τα νέα μέσα απελευθερώσει και αναδιαρθρώσει τους μηχανισμούς ελέγχου της αγοράς. Οι πολίτες: να αποκτήσουν πολιτική συνείδηση κριτική σκέψη ενδιαφέρον για ουσιαστική ενημέρωση. ΔΕΛΤΙΟ ΕΙΔΗΣΕΩΝ Αρνητικά χαρακτηριστικά των δελτίων ειδήσεων. Αδικαιολόγητα μεγάλη η διάρκεια τους με πολλά μάλιστα ανούσια θέματα(απομάκρυνση του κόσμου από τα σοβαρά ζητήματα). Διακόπτονται από πολλές διαφημίσεις. Τελικά, το δελτίο ειδήσεων μετατρέπεται σε μία εκπομπή, όπως πολλές άλλες, στις οποίες σημασία έχει το κέρδος (ιδιαίτερα σε ιδιωτικά κανάλια και σταθμούς). Έχουμε πλέον την εμπορευματοποίηση του δελτίου ειδήσεων. Στο όνομα του κέρδους επιλέγονται θέματα που «πουλάνε», όπως αυτά που σχετίζονται με την ιδιωτική ζωή καλλιτεχνών ή πολιτικών (σκανδαλοθηρία) ή εκείνα που προβάλλουν δυσάρεστες στιγμές ή τον πόνο προσώπων - οικογενειών και αποβλέπουν στη συγκίνηση του δέκτη, τη

10 διέγερση του συναισθήματος κ.λπ. (εμπορευματοποίηση ανθρώπινου πόνου). Θυμίζουν, επομένως, τα σύγχρονα δελτία ειδήσεων τα γνωστά τηλεριάλιτι που κάθε άλλο παρά τιμούν το δεχτή, την αισθητική και την παιδεία του. Τα δελτία ειδήσεων, ιδιαίτερα από την τηλεόραση, χάνουν σήμερα τη σοβαρότητα τους, μετατρέπονται σε άλλου τύπου εκπομπές, δε θυμίζουν το λακωνικό, ουσιαστικό 15άλεπτο ή 20άλεπτο που αποσκοπεί στην πληροφόρηση του πολίτη όσον αφορά στα βασικά ζητήματα της ελληνικής και διεθνούς επικαιρότητας. Το ασταμάτητο κυνήγι της είδησης (ειδησεοθηρία), με στόχο την αποκλειστικότητα ή την πρωτιά, οδηγεί σε υπερπληροφόρηση των πολιτών, και το κυριότερο, στον καταιγισμό των πολιτών με μηνύματα ανούσια, δευτερεύουσας σημασίας. Οι ειδήσεις δεν ελέγχονται επαρκώς ή παραμένουν ανεξακρίβωτες, με αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις ο πολίτης να παραπληροφορείται. Δραματοποίηση των γεγονότων βίας σε επίπεδο ειδησεογραφίας και η παρουσίαση του εγκλήματος με ωμό τρόπο για λόγους εντυπωσιασμού και τηλεθέασης. Στα κρατικά κανάλια (αλλά ως ένα βαθμό και στα ιδιωτικά) δίνεται το ειδησεογραφικό δελτίο με στίγμα υπέρ του κυβερνώντος κόμματος, ενώ το δελτίο ειδήσεων πρέπει να είναι αντικειμενικό και ακομμάτιστο. Γενικότερα, παρατηρείται συχνά το φαινόμενο της διαπλοκής της είδησης με το σχόλιο. Το φαινόμενο των «παραθύρων», τέλος, που είναι δημιούργημα του σημερινού δελτίου ειδήσεων, προσβάλλει την ίδια τη διαδικασία του υγιούς διαλόγου. Οι φιλοξενούμενοι μιλούν όλοι μαζί, χωρίς ν ακούει ο ένας τον άλλον ενώ πραγματοποιούνται συγκρούσεις και διαξιφισμοί που μπορεί να καταλήγουν και σε ύβρεις δίνοντας ιδιαίτερα αρνητικό παράδειγμα στους δέκτες. Πως πρέπει να είναι το δελτίο ειδήσεων. Να είναι σοβαρό με σαφήνεια, ακρίβεια, συντομία, λακωνικότητα. Να παρουσιάζει εμφανώς διαχωρισμένη την είδηση από το σχόλιο. Παρουσιαστές με παιδεία, γνώση της γλώσσας, απαλλαγμένοι από προκαταλήψεις και φανατισμό, να τηρούν τον κώδικα επαγγελματικής δεοντολογίας δίχως να εξυπηρετούν οικονομικά ή πολιτικά συμφέροντα. Αποφυγή σκανδαλοθηρίας. Διαχωρισμός κριτικής απ` το κουτσομπολιό. Να υπηρετούν το διάλογο και την πολυφωνία. Να προβαίνουν σε έγκυρη αλλά και έγκαιρη ενημέρωση, γιατί οι εξελίξεις είναι ραγδαίες. Να φωτίζεται η είδηση ολόπλευρα και όχι μόνον ορισμένες πτυχές της. Να προβάλλονται και οι δημιουργικοί άνθρωποι, οι διακεκριμένοι πνευματικά και οικονομικά (όχι μόνο οι δεύτεροι), οι άνθρωποι με ήθος, οι πνευματικοί ηγέτες της κοινωνίας και όχι οι χαμηλού επιπέδου ηθοποιοί - τραγουδιστές ή κάποιοι κοινοί εγκληματίες του ποινικού δικαίου. Να γίνεται εύστοχη ιεράρχηση των ειδήσεων ανάλογα με τα «αστέρια της είδησης» και να μην υπερτονίζονται ασήμαντα ζητήματα που απομακρύνουν το κοινό από τα «καυτά» θέματα της επικαιρότητας και τους ουσιαστικούς προβληματισμούς που θα έπρεπε να έχει. Να είναι στυλοβάτης της ελεύθερης - αντικειμενικής ενημέρωσης, να συμβάλλει στην εδραίωση της υγιούς πλουραλιστικής δημοκρατίας και να συντελεί στην πληροφόρηση και την αφύπνιση του κοινού, ώστε οι πολίτες ν` αναπτύσσουν την κριτική και τον προβληματισμό τους πάνω στα σοβαρά θέματα της επικαιρότητας, να διαμορφώνουν άποψη και να συμμετέχουν αποτελεσματικά στο κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι.

11 Η υπενθύμιση στους πολίτες των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων τους, με στόχο τη συνετή διεκδίκηση των πρώτων και τη συνεπή υλοποίηση των δεύτερων, είναι επίσης χρέος των συντακτών του δελτίου ειδήσεων, εφόσον η κατάλληλη ενημέρωση του πολίτη συνδέεται και μ` αυτό. Ακόμη, ο έλεγχος των πολιτικών ηγετών και η στηλίτευση των οποιωνδήποτε ατασθαλιών και παραβιάσεων καθώς και η άμεση λήψη μέτρων απ` τους αρμόδιους για την καταπολέμηση σοβαρών προβλημάτων μπορεί να είναι τα άμεσα θετικά αποτελέσματα ενός σοβαρού και αξιόλογου δελτίου, στο πλαίσιο του οποίου ο δημοσιογράφος θέτει εύστοχα ερωτήματα, «πιέζει» τους πολιτικούς όλων των παρατάξεων και διεκδικεί εξ ονόματος των πολιτών και για το καλό όλων. Ως προς την ιεράρχηση των ειδήσεων πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα γνωστά «αστέρια της είδησης»: εκρηκτικότητα, επικαιρότητα, εγγύτητα, εκκρεμότητα, συγκίνηση, συνέπειες, σπουδαιότητα, σπανιότητα. Με ποια κριτήρια ιεραρχούνται οι ειδήσεις στα Μ.Μ.Ε. Πρώτο κριτήριο στην επιλογή των ειδήσεων είναι δυστυχώς η μεγαλύτερη δυνατή τηλεθέαση. Στόχος γίνεται η εξυπηρέτηση οικονομικών συμφερόντων (εμπορευματοποίηση των ΜΜΕ) αλλά και πολιτικών σκοπιμοτήτων. Στην εποχή της κρίσης των αξιών και της ηθικής χαλάρωσης, όπως συνηθίζουμε να χαρακτηρίζουμε την εποχή μας, δεν προάγεται ο σεβασμός στους δέκτες απ` τους ανθρώπους των ΜΜΕ. Η προσωπική ζωή ή η επαγγελματική δράση εμπορικών καθαρά καλλιτεχνών, τα σχόλια και τα κουτσομπολιά γι αυτούς, καθώς και τα θέματα μόδας είναι πρώτης προτεραιότητας στα δελτία των ειδήσεων. Άλλωστε ζούμε στην εποχή της διαφήμισης και της υπερκατανάλωσης. Στα δελτία των ειδήσεων αφιερώνεται σχεδόν ίσος χρόνος πλέον και στις διαφημίσεις (εμπορευματοποίηση του ίδιου του δελτίου ειδήσεων). Συχνά προβάλλονται απ τα δελτία ειδήσεων γεγονότα βίας με ωμό τρόπο. Γνωστοποιούνται δακρύβρεχτες ανθρώπινες ιστορίες που συγκινούν τους δέκτες προκαλώντας τον οίκτο τους. Ποιους κίνδυνους εγκυμονεί για τους πολίτες. Αλλοίωση του ίδιου του δελτίου ειδήσεων. Παραπληροφόρηση και αποπροσανατολισμός του κόσμου απ` τα βασικά θέματα. Παρέχεται μια κακής ποιότητας κουλτούρα στο κοινό, η οποία υποβαθμίζει το μορφωτικό του επίπεδο. Μπορεί να πέσουν θύματα προπαγάνδας, να μαζοποιηθούν και να χάσουν την πνευματική τους ελευθερία. Απειλείται η ίδια η δημοκρατία, γιατί το δελτίο ειδήσεων που υπηρετεί θεωρητικά την ελευθερία γνώμης και έκφρασης του πολίτη, μετατρέπεται σε μία εκπομπή κουτσομπολίστικη, τις περισσότερες φορές, με αρκετές διαφημίσεις κ.λπ., αντί να είναι μια ευσύνοπτη ανακοίνωση των γεγονότων της ημέρας εθνικών και παγκόσμιων σε συνδυασμό με κάποια κριτική ή ανάλυση από φερέγγυους ανθρώπους όλων των πλευρών. Προωθείται ως αξία ζωής το χρήμα και θεωρούνται, ως επιτυχημένοι οι άνθρωποι που είναι πλούσιοι και διάσημοι, ενώ τελικά τα ευτελούς σημασίας θέματα προηγούνται των σημαντικών. Ακόμη, εάν κάποια γεγονότα - ειδήσεις κ.λπ. είναι άκρως σημαντικά, υπερπροβάλλονται, σε σημείο ώστε να κουράζουν τους δέκτες, οι οποίοι «εθίζονται» στο ίδιο το γεγονός, με απο-

12 τέλεσμα είτε να το μυθοποιούν είτε να το απαξιώνουν, θεωρώντας το μέρος της καθημερινότητας κ.λπ. (π.χ. τρομοκρατία στην Ελλάδα). ΤΥΠΟΣ Θετική δύναμη του τύπου. Ο Τύπος αποτελεί μέσο παιδείας και συντελεί στην άνοδο του μορφωτικού και πνευματικού επιπέδου του λαού, μεταδίδοντας γενικές ή ειδικές γνώσεις. Αναπτύσσει την κριτική και επιτρέπει τον προβληματισμό και τη βαθύτερη ανάλυση σε θέματα της πολιτικής επικαιρότητας, εθνικής και διεθνούς. Μέσω, λοιπόν, του γόνιμου στοχασμού οι πολίτες γίνονται πιο δεκτικοί στις νέες ιδέες, χωρίς να τις ακολουθούν τυφλά, και στην αξιολόγηση των διαδραματιζομένων, καταλήγοντας στη διαμόρφωση οργανωμένης αντίλήψης των πραγμάτων, μέσω της επισήμανσης των σχέσεων που συνδέουν τα κοινωνικοπολιτικά φαινόμενα. Η κοινή γνώμη, λοιπόν, είναι σε θέση, πέρα από φανατισμούς και μονομέρεια, να προβάλει αιτήματα και να διαμορφώσει τις εξελίξεις υπέρ του λαού. Ο Τύπος, όπως άλλωστε και όλα τα ΜΜΕ, φέρνει σ επαφή τον πολίτη με τον κόσμο, ευαισθητοποιώντας τον για κοινά θέματα και προβλήματα, για κοινωνικές ελευθερίες (ισοτιμία - δικαιοσύνη - αξιοκρατία) ισοσταθμίζει επομένως τη συλλογική συνείδηση. Ο ελεύθερος και ποιοτικός Τύπος υπενθυμίζει την ανάγκη σεβασμού στους νόμους συντρέχοντας στην αφομοίωση των κοινωνικών αξιών απ τους πολίτες, στοιχείο που ενισχύει την κοινωνική ευρυθμία και συνοχή και προσανατολίζει υπεύθυνα την κοινή γνώμη. Η δημοκρατία στηρίζεται στο διάλογο και την ελεύθερη έκφραση και ο Τύπος καθιερώνει το δημιουργικό διάλογο, όταν είναι πλουραλιστικός. Ελέγχει τις πράξεις ηγετών, στηλιτεύει την εκμετάλλευση και τη διαφθορά, προβάλλει ζωτικά προβλήματα της χώρας, αφού δίνει τη δυνατότητα της ελεύθερης διατύπωσης απόψεων των πολιτών και υποδεικνύει λύσεις. Ο λαός, έτσι, πολιτικοποιείται ορθά και συμμετέχει δημιουργικά στο δημόσιο βίο. Ο Τύπος διαφωτίζει την κοινή γνώμη, καυτηριάζοντας φαινόμενα κατάχρησης ελευθεριών, ευνοιοκρατίας και γενικότερων παραβιάσεων, και μέσω ποικίλων και σφαιρικών πολιτικών αναλύσεων από ανθρώπους που είναι πιο ειδικοί, επιτρέπει στους πολίτες να κατακτήσουν σε μεγαλύτερο βαθμό το αγαθό της πολιτικής παιδείας, που τους θωρακίζει, απέναντι σε οποιεσδήποτε προσπάθειες χειραγώγησης. Ο Τύπος, μέσω υπεύθυνων λειτουργών, γνωστοποιεί και προβληματίζει τους πολίτες για θέματα παραοικονομίας, κερδοσκοπίας και γενικά επαγγελματικής ασυνειδησίας αρκετών πολιτών, ώστε να καθοδηγεί την κοινή γνώμη, να καταδικάζει τέτοια φαινόμενα και ο κάθε πολίτης, μέσω της καθημερινής του στάσης, να γίνεται και ο ίδιος παραγωγικότερος, αλλά και να μέμφεται και να εξοβελίζει οποιαδήποτε προσπάθεια υπονόμευσης της οικονομικοπολιτικής ζωής. Η διείσδυση σε ιστορικά και εθνικά θέματα πραγματοποιείται συχνά μέσω του Τύπου, ώστε η κοινή γνώμη ν αμύνεται σε απόπειρες παραχαράξεις της ιστορίας μας και να είμαστε όλοι σε θέση, μέσω της σύνδεσης του παρελθόντος με το παρόν και το μέλλον, να διαμορφώνουμε εθνική συνείδηση και ισχυρό φρόνημα. Ένας σύγχρονος ανεξάρτητος Τύπος αποκηρύσσει φαινόμενα εθνικισμού και νεοφασισμού, που δυστυχώς ολοένα ενισχύονται, και, ταυτόχρονα, παγκοσμιοποιώντας τα θέματα και τα προβλήματα συντελεί στην καλλιέργεια ενός ευρύτερου ανθρωπιστικού πνεύματος, που ευαισθητοποιεί τη διεθνή κοινή γνώμη για την εδραίωση της ειρήνης, την κατοχύρωση της αυτοδιάθεσης των λαών και το σεβασμό στο διεθνές δίκαιο.

13 Αίτια κρίσης του Τύπου σήμερα. Εξυπηρέτηση οικονομικών συμφερόντων - εκδοτικά τραστ. Οι εφημερίδες και τα περιοδικά έχουν αναχθεί σε κερδοσκοπικές επιχειρήσεις. Στείρος ανταγωνισμός (συχνά αθέμιτος). Προώθηση κομματικών σκοπιμοτήτων. Απουσιάζει η πολυδιάστατη θεώρηση των πραγμάτων. Ανευθυνότητα λειτουργών - ατομικές φιλοδοξίες. Γενικότερη κρίση αξιών, αρχών, ιδανικών στη σύγχρονη κοινωνία του συμφέροντος. Απουσιάζουν οι συλλογικοί υψηλοί στόχοι και τα δημιουργικά οράματα. Στείρα τεχνοκρατική αντίληψη - στυγνός επαγγελματισμός - ηθικοπνευματική συρρίκνωση. Ο ωφελιμισμός γενικότερα της εποχής μας διαβρώνει και τον Τύπο. Με τέτοια δεδομένα, ο Τύπος παρουσιάζει μια δύναμη επικίνδυνη, ικανή να διαστρεβλώσει γεγονότα, να ετεροκατευθύνει και ν αποπροσανατολίσει, ακόμη, τους πολίτες. Αποτελέσματα. Η αλήθεια παραποιείται ή κακοποιείται, η κοινή γνώμη, λοιπόν, παραπληροφορείται μέσα από την κολοβωμένη είδηση, την εκλεκτική, αποσπασματική ή και αυθαίρετη ενημέρωση, τις πολιτικοκοινωνικές συμπάθειες ή αντιπάθειες, καθώς και μέσω των κραυγαλέων τίτλων που μετατρέπουν τον πολίτη σε μάζα, και όχι σε μονάδα με προσωπική βούληση. Στο όνομα της επίτευξης συγκεκριμένων σκοπιμοτήτων που προαναφέρθηκαν, η κοινή γνώμη παρασύρεται από σκανδαλοθηρικά αναγνώσματα, που συκοφαντούν επώνυμα πρόσωπα, σπιλώνουν συνειδήσεις και γενικά διαφθείρουν τις αρχές μέσα στην κοινωνία. Οι αληθινές αξίες παραγκωνίζονται, λόγω της ιδιοτέλειας, η μικροπρέπεια κυριαρχεί και το πολιτικό ήθος δέχεται καίρια πλήγματα, άρα και η δημοκρατία Εξάλλου, η κοινή γνώμη με τέτοιες καταστάσεις χάνει, την εμπιστοσύνη της απέναντι στην ίδια την πληροφόρηση, επέρχεται, σύγχυση αλλά και αδιαφορία εκ μέρους των πολιτών, η κοινή γνώμη εφησυχάζει... Η κομματική πόλωση του Τύπου πυροδοτεί τόσο την αυθαιρεσία της ηγεσίας όσο και το φανατισμό των πολιτών, με αποτέλεσμα να ενθαρρύνονται εκδηλώσεις λαϊκισμού και φαινόμενα ασύδοτης προπαγάνδας. Οξύνονται οι κοινωνικές αντιθέσεις και συγκρούσεις, ενώ κλονίζεται η σταθερότητα του δημοκρατικού πολιτεύματος. Ο πολίτης στρέφεται σκόπιμα στην υπερκατανάλωση και τον υλικό ευδαιμονισμό και, η κοινή γνώμη απομακρύνεται από την κύρια αποστολή της, που είναι ο έλεγχος του πολιτικοκοινωνικού σκηνικού. Ο Τύπος, όπως και τα άλλα ΜΜΕ, αποτελώντας εξουσία μπορούν να χειραγωγήσουν ολόκληρους λαούς, προπαγανδίζοντας για παράδειγμα σχετικά με την αναγκαιότητα ενός πολέμου, καλλιεργώντας εθνικιστικές εξάρσεις και στρέφοντας τους στον αλληλοσπαραγμό. Ο Τύπος σχετίζεται άμεσα με την τεχνολογία και τους οικονομικά ισχυρούς, οι ανεπτυγμένες χώρες, οι οποίες ελέγχουν κατά μεγάλο μέρος τα ΜΜΕ, μπορούν μέσω και του Τύπου να διοχετεύσουν την κουλτούρα τους, κατευθύνοντας την κοινή γνώμη στις αναπτυσσόμενες χώρες προς την εξυπηρέτηση των πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων και μάλιστα με τον πιο ανώδυνο τρόπο, που ονομάζεται πολιτιστικός επεκτατισμός. Πλεονεκτήματα του τύπου σε σχέση με τα υπόλοιπα Μ.Μ.Ε Πιο προσεγμένη γλώσσα από άποψη διατύπωσης και σύνταξης ενώ στην τηλεόραση ή το ραδιόφωνο ο λόγος είναι πιο πρόχειρος, έχει χάσματα, ελλειπτικές προτάσεις και συχνά ασυνταξίες.

14 Διεισδύει περισσότερο στην ανάπτυξη διαφόρων θεμάτων και η παρουσίαση απόψεων σ` αυτά πραγματοποιείται πιο αναλυτικά από τον Τύπο απ` ό,τι από τα άλλα μέσα ενημέρωσης. Γενικά, ο Τόπος διαμορφώνει άποψη. Ενημερώνει περισσότερο παρά πληροφορεί όπως κάνουν τα άλλα μέσα ενημέρωσης. Δηλαδή μας βοηθά να διαμορφώσουμε άποψη. Κατά την ανάγνωση και μελέτη του Τύπου υπάρχει χρόνος στον αναγνώστη να διαβάσει το κείμενο, να ξεκουραστεί και στη συνέχεια να επανέλθει σε αυτό. Άρα του δίνει τη δυνατότητα να σκεφτεί και δεν του επιβάλλει την γνώση όπως η τηλεόραση που τον καταιγίζει με μηνύματα, τα οποία δεν προλαβαίνει να ελέγξει και να επεξεργαστεί, οπότε κατά κάποιον τρόπο επιβάλλει το ρυθμό της στο δέκτη. Οι εφημερίδες έχουν λιγότερες διαφημίσεις απ` ό,τι η τηλεόραση. Ο Τύπος, ιδίως ο ημερήσιος, είναι πιο ποιοτικός και φιλοξενεί περισσότερους πνευματικούς ανθρώπους στις στήλες του απ` ό,τι η τηλεόραση. Στηρίζεται στο λόγο και όχι στην εικόνα άρα αυτό και μόνο του προσδίδει μεγαλύτερη αξία. Προϋποθέτει - απαιτεί μελέτη, εμβάθυνση, πνευματική κόπωση απ ό,τι τα άλλα ΜΜΕ. Το γραπτό κείμενο του Τύπου έχει μεγαλύτερη βαθύτητα γιατί τα γραπτά μένουν. Μ.Μ.Ε ΚΑΙ ΔΑΣΚΑΛΟΣ Πνευματικός Τομέας. Οι πληροφορίες τρέχουν και περνούν από μπροστά μας σα «θόρυβος». Οι δέκτες και ιδιαίτερα οι νέοι, παρότι έχουν άγχος να προλάβουν τις εξελίξεις αυτές για να είναι απολύτως προσαρμοσμένοι στο πνεύμα των καιρών, τις περισσότερες φορές δεν το καταφέρνουν και οδηγούνται στη σύγχυση. Για να μη γίνονται λοιπόν θύματα της μαζοποίησης και της όποιας προπαγάνδας, χρειάζεται να διαθέτουν τις κατάλληλες πνευματικές αντιστάσεις, που το σχολείο καλείται να ενισχύσει καλλιεργώντας την υγιή αμφισβήτηση και το κριτικό πνεύμα στη νεολαία. Αν δηλαδή ο δάσκαλος μυήσει τα παιδιά στην αξιολόγηση και την εμβάθυνση και τα στρέψει έγκαιρα στο αγαθό της πολύπλευρης μόρφωσης και καλλιέργειας, τότε τα παιδιά δε θα υποδουλώνονται σ αυτή τη θύελλα των μηνυμάτων αλλά θα συνειδητοποιούν ευκολότερα την ουσία των πραγμάτων. Τα ΜΜΕ, ιδιαίτερα μέσω διαφημίσεων προσανατολίζουν τους νέους στην υπερκατανάλωση και τους απομακρύνουν από πνευματικά ενδιαφέροντα. Χρειάζεται λοιπόν το σχολείο να θωρακίσει τους νέους πνευματικά για να μην ετεροκατευθύνονται και μετατρέπονται σε ανδράποδα των διαφημίσεων. Ηθικός - Ψυχολογικός Τομέας. Τα ΜΜΕ «βομβαρδίζουν» τη νεολαία με ανούσια πρότυπα διασκέδασης, τα οποία οδηγούν στην κατασπατάληση του ελεύθερου χρόνου και όχι στη γνήσια ψυχαγωγία. Οφείλει λοιπόν ο δάσκαλος να προσφέρει εγκαίρως ερεθίσματα στη νεολαία, ώστε αυτή να αναπτύσσει δημιουργικά ενδιαφέροντα. Παράλληλα, έχει χρέος να μεταλαμπαδεύσει στους νέους αξίες και ιδανικά για ν` αποφύγουν το ωφελιμιστικό πρότυπο του ατομικιστή-υλιστή ανθρώπου, που σήμερα υπερπροβάλλεται από τα κανάλια της τηλεόρασης και που συνήθως μεταχειρίζεται ανέντιμα μέσα και πατά επί πτωμάτων για ν` ανέλθει.

15 Χρειάζεται, λοιπόν, ο δάσκαλος να διδάξει ήθος, αρχές, ευαισθησία, ανθρωπισμό... στα νέα παιδιά. Κοινωνικός Τομέας Μέσα σ αυτό το πλήθος μηνυμάτων από τα σύγχρονα μέσα ενημέρωσης, πολλά είναι κι εκείνα που ηρωοποιούν τη βία και τους εγκληματίες ή δραματοποιούν γεγονότα βίας. Για να μη μιμούνται οι νέοι επιθετικά πρότυπα, πρέπει να καλλιεργούν έγκαιρα την κοινωνική τους συνείδηση και το πνεύμα συνεργασίας και αλληλεγγύης μεταξύ τους, στοιχεία τα οποία έχει χρέος να αναπτύξει ο δάσκαλος στο πλαίσιο της σχολικής κοινότητας. Αν το παιδί μάθει από νωρίς με τη βοήθεια των δασκάλων του να πειθαρχεί στους νόμους του σχολείου, που αποτελεί μικρογραφία της κοινωνίας, και κοινωνικοποιηθεί ομαλά, δε θα είναι εύκολο να υποκύψει σε φαινόμενα συρμού όπως είναι η βία, η εγκληματικότητα κ.λπ. Πολιτικός Τομέας Η δημοκρατία χρειάζεται στήριξη ιδιαίτερα απ τις νέες γενιές. Οι αυριανοί πολίτες χρειάζεται να μάθουν από νωρίς να σκέφτονται ελεύθερα, να επιλέγουν, να διεκδικούν τα δικαιώματα τους και να ωριμάζουν πολιτικά. Σήμερα τα ΜΜΕ, συχνά, υπηρετούν πολιτικές σκοπιμότητες και δεν ασκούν πάντα τον απαραίτητο έλεγχο στους ηγέτες. Έτσι καταιγίζουν το κοινό με μηνύματα που παραπληροφορούν και δεν ενημερώνουν, που ενισχύουν τον τυφλό κομματισμό ή την πόλωση, που προωθούν το λαϊκισμό κ.λπ. Οι νέοι λοιπόν χρειάζεται να μην παρασύρονται από τέτοια φαινόμενα και να διατηρούν την πνευματική και πολιτική τους νηφαλιότητα, στόχο που θα επιτύχουν ευκολότερα, εφόσον οι δάσκαλοι από νωρίς, και με τη βοήθεια και του θεσμού των μαθητικών κοινοτήτων, τους προσφέρουν τις δυνατότητες που προαναφέραμε. Πολιτιστικός - Εθνικός Τομέας Για ν αποφευχθούν, ωστόσο, οι κίνδυνοι της αρνητικής παγκοσμιοποίησης που προωθείται από τα ΜΜΕ και που συμβάλλει στην ισοπέδωση των πολιτιστικών και εθνικών ιδιαιτεροτήτων των λαών, πρέπει οι πολίτες να γνωρίζουν την ιστορία του τόπου τους, να σέβονται και να τηρούν τη γλώσσα και τις παραδόσεις τους. Αυτές είναι αξίες που πρέπει να μεταλαμπαδεύσει στους νέους ο δάσκαλος, για να προβάλουν οι νέοι πολιτιστικές αντιστάσεις απέναντι στον πολιτιστικό επεκτατισμό των πιο ανεπτυγμένων χωρών. Αυτό ισχύει περισσότερο για χώρες όπως η δική μας, με πλούσια ιστορία αλλά οικονομικά αναπτυσσόμενη. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ ΚΑΙ Μ.Μ.Ε Αίτια. Απ` τις ανεπτυγμένες χώρες Οι πιο ανεπτυγμένες χώρες επιδιώκουν μέσω του πολιτιστικού επεκτατισμού την εξυπηρέτηση οικονομικοπολιτικών σκοπιμοτήτων. Τα ΜΜΕ, αποτελούν γι` αυτές τον καταλληλότερο δίαυλο για την πραγματοποίηση αυτής της πολιτιστικής διείσδυσης. Στείρα τεχνοκρατική αντίληψη - θέληση για κυριαρχία που οδηγεί στην ανεύθυνη, ασύδοτη χρήση της τεχνολογίας. Κρίση αξιών και ηθική χαλάρωση: Οι ισχυροί δε σέβονται τους λιγότερο δυνατούς.

16 Απ` τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες Σύμπλεγμα κατωτερότητας που οδηγεί στην άγονη μίμηση και την έλλειψη ισχυρών αντιστάσεων. Στροφή στο υλιστικό καταναλωτικό πρότυπο και αρνητική επίδραση λόγω της διαφήμισης. Οι πολίτες δηλαδή των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών γοητεύονται και ακολουθούν τυφλά το καταναλωτικό μοντέλο ζωής που επικρατεί στις πιο προηγμένες χώρες, γι` αυτό σταδιακά υιοθετούν και μεγάλο μέρος της κουλτούρας τους. Κρίση φορέων κοινωνικοποίησης - έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας, οπότε δεν καλλιεργείται στους πολίτες ο σεβασμός στις παραδόσεις και τις ρίζες και άρα δεν αναπτύσσουν τις απαραίτητες πολιτιστικές αντιστάσεις. Από τα ίδια τα ΜΜΕ. Έχουν εμπορευματοποιηθεί κι έχουν αναδειχθεί σε κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, δεν ελέγχουν την ποιότητα των προτύπων που προβάλλουν και θυσιάζουν στο όνομα του κέρδους το ρόλο τους ως φορέων παιδείας και πολιτισμού. Κίνδυνοι. Κίνδυνος αλλοίωσης της γλώσσας, άκριτη χρησιμοποίηση ξένων λέξεων, απομάκρυνση απ τις παραδόσεις, μη τήρηση ηθών-εθίμων, υιοθέτηση ξενόφερτων συνηθειών, ξενομανία, αλλοίωση πολιτιστικής ταυτότητας και εθνικής φυσιογνωμίας. Χειραγώγηση και ετεροκατεύθυνση απ τις πιο ανεπτυγμένες χώρες, μαζοποίηση και αποπροσανατολισμός των πολιτών των αναπτυσσόμενων χωρών απ τις αληθινές παραδοσιακές αξίες. Υιοθέτηση ενός τρόπου ζωής υλιστικού, άρα και αποστασιοποίηση των ανθρώπων απ το αγαθό της πολύπλευρης μόρφωσης και καλλιέργειας. Η τηλεόραση προβάλλει, διαρκώς ως πρότυπο τον πλούσιο επώνυμο με τα ακριβά ρούχα, το πανάκριβο αυτοκίνητο και τη βίλα και όχι τον πνευματικά καλλιεργημένο άνθρωπο. Αλλοίωση παραδοσιακών θεσμών όπως η οικογένεια και το σχολείο, ενίσχυση φαινομένων βίας και εγκληματικότητας και στις αναπτυσσόμενες χώρες, γιατί στις πιο προηγμένες χώρες με τον πιο έντονα μηχανοποιημένο και απρόσωπο τρόπο ζωής τα φαινόμενα αυτά έχουν πάρει ήδη μεγάλες διαστάσεις. Απόρροια του υλιστικού μοντέλου που προωθούν τα μέσα ενημέρωσης είναι και η υιοθέτηση ενός άκρως ανταγωνιστικού και ατομιστικού τρόπου ζωής, που αποσκοπεί στη διαρκή διαιώνιση των ατομικών υλικών αναγκών για τη μεγαλύτερη δυνατή οικονομική ενίσχυση των μεγάλων επιχειρήσεων Ορατός είναι ασφαλώς και ο κίνδυνος οικονομικής και πολιτικής -και επομένως πολιτιστικήςεξάρτησης των αναπτυσσόμενων χωρών απ τις ανεπτυγμένες. ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ Θετικά. Συνδυάζει εικόνα - ήχο - κίνηση και γι αυτό είναι άμεση, εντυπωσιακή και παραστατική, περισσότερο από κάθε άλλο μέσο ενημέρωσης. Μας δίνει τη δυνατότητα να γίνουμε αυτόπτες και αυτήκοοι μάρτυρες γεγονότων μ ένα διαφορετικό τρόπο (χωρίς ουσιαστικά να είμαστε). Μας πληροφορεί άμεσα και γρήγορα για οτιδήποτε συμβαίνει σε εθνική και παγκόσμια κλίμακα.

17 Η πληροφόρηση απ την τηλεόραση δεν απαιτεί ιδιαίτερο κόπο και χρόνο γιατί πληροφορεί συνοπτικά τον πολίτη χωρίς διεισδυτικές αναλύσεις όπως συμβαίνει κυρίως στον Τύπο. Προσφέρει, δηλαδή, η τηλεόραση πιο «εύπεπτη» τροφή στους δέκτες και απευθύνεται σ όλους, ανεξαρτήτως μορφωτικού επιπέδου. Συνδυάζει σε μεγαλύτερο βαθμό απ ό,τι τ άλλα ΜΜΕ την ενημέρωση με την ψυχαγωγία. Συντελεί στην επικοινωνία ατόμων και λαών και συμβάλλει στην ανανέωση των ιδεών και στη διεύρυνση των οριζόντων καθώς μας βοηθά να γνωρίσουμε άλλους λαούς, πολιτισμούς κ.λπ. Αποτελεί μέσο ψυχαγωγίας, ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες περιοχές και είναι αληθινός σύντροφος για μοναχικούς ανθρώπους. Μέσω των διαφόρων πολιτικών συζητήσεων βοηθά τους πολίτες να διεισδύσουν στο πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας, προωθεί το διάλογο και την ελεύθερη έκφραση και στηρίζει τη δημοκρατία. Φιλοξενώντας εκπροσώπους διαφόρων πολιτικών παρατάξεων συμβάλλει στην πολυφωνία και δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να ενημερωθούν για θεσμούς και νομοσχέδια και να ελέγχουν, επομένως, αποτελεσματικότερα την πολιτική ηγεσία. Ευαισθητοποιεί την κοινή γνώμη για ποικίλα κοινωνικά προβλήματα, ενημερώνει για την κυκλοφορία διαφόρων προϊόντων μέσω της διαφήμισης και συμβάλλει στην αφύπνιση των πολιτών. Αρνητικά. Ηθικός - Πνευματικός Τομέας Η τηλεόραση περισσότερο από κάθε άλλο μέσο ενημέρωσης μας καταιγίζει με μηνύματα και οδηγεί πιο εύκολα το δέκτη σε σύγχυση και αποπροσανατολισμό. Δεν τον αφήνει να σκεφτεί με τους γρήγορους ρυθμούς εναλλαγής των εικόνων και την κατ επανάληψη προβολή των ίδιων μηνυμάτων (πλύση εγκεφάλου). Επειδή προβάλλει πολλές διαφημίσεις, που προσανατολίζουν τους δέκτες στα καταναλωτικά πρότυπα, τους απομακρύνει απ το ιδανικό του πνευματικού ανθρώπου. Μέσω των τηλεοπτικών εκπομπών προβάλλεται ως επιτυχημένος ο πλούσιος και διάσημος και όχι ο άνθρωπος με αξίες και πνευματική καλλιέργεια. Η τηλεόραση με τους ταχύτατους ρυθμούς αδρανοποιεί τη σκέψη του ανθρώπου ενώ με τεχνικές ωραιοποίησης και μηχανισμούς προπαγάνδας οδηγεί τους δέκτες στη μαζοποίηση και την ετεροκατεύθυνση. Κοινωνικός - Ψυχολογικός Τομέας Πρότυπα ανήθικα, βίαια και αντικοινωνικά προβάλλονται επίσης συχνότατα μέσα από ταινίες ή απ` τη δραματοποίηση γεγονότων βίας - εγκληματικότητας σε επίπεδο ειδησεογραφίας, τα οποία σίγουρα δε βοηθούν στη διαμόρφωση ηθικών προσωπικοτήτων. Αλλά και ως προς τον ελεύθερο χρόνο, η τηλεόραση σε συνδυασμό με τη μόδα και διάφορες εκπομπές «lifestyle», προβάλλει ανούσια πρότυπα διασκέδασης και κατασπατάλησης του ελεύθερου χρόνου. Αυτή η εμπορευματοποιημένη διασκέδαση σε κλαμπ, καφετέριες, νυχτερινά κέντρα κ.λπ. δεν αναβαθμίζει ούτε την αισθητική ούτε την παιδεία του δέκτη και ουδεμία σχέση έχει με τη γνήσια ψυχαγωγία. Απομακρύνει τον άνθρωπο και περισσότερο το νέο από το βιβλίο και τον οδηγεί στην καθήλωση μπροστά στην οθόνη και την αποξένωση από τα άλλα μέλη της οικογένειας, στην απομάκρυνση από τους φίλους κ.λπ. Αμβλύνεται ο διάλογος και πλήττονται οι διαπροσωπικές σχέσεις, γι αυτό και η τηλεόραση θεωρείται υπεύθυνη από πολλούς επιστήμονες και αναλυτές για τη μοναξιά του σημερινού ανθρώπου.

18 Μέσω των διαφημίσεων και του υπερκαταναλωτικού μοντέλου ζωής, η τηλεόραση διογκώνει τις ατομικές ανάγκες σε βάρος των κοινωνικών, με αποτέλεσμα να καλλιεργείται ο στείρος ανταγωνισμός μεταξύ των ατόμων για το ποιος θ αποκτήσει περισσότερα απ` τα διαφημιζόμενα προϊόντα. Αυτό πυροδοτεί ταυτόχρονα και άγχος στους δέκτες, οι οποίοι χάνουν τελικά την εσωτερική τους ελευθερία. Πολιτιστικός - Εθνικός Τομέας Η τηλεόραση αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους διαύλους για την πραγματοποίηση της πολιτικής διείσδυσης των ανεπτυγμένων χωρών στις αναπτυσσόμενες, οπότε ευνοείται η ξενομανία. Μέσω αυτής διοχετεύονται ξενόφερτα πρότυπα, συνήθειες, τρόποι ζωής, γλωσσικά πρότυπα, μοντέλα διασκέδασης κ.λπ., που είναι διαβρωτικά για τη φυσιογνωμία των αναπτυσσόμενων λαών. Αντίθετα, προβάλλει σπάνια στοιχεία της παράδοσης, ήθη - έθιμα κ.λπ. των ίδιων των αναπτυσσόμενων χωρών, οπότε ο κίνδυνος αλλοίωσης της πολιτιστικής και εθνικής ταυτότητας αυξάνεται. Η γλώσσα, τέλος, στην τηλεόραση δεν είναι προσεγμένη τις περισσότερες φορές, οι παρουσιαστές κάνουν εκφραστικά λάθη και στις διαφημίσεις χρησιμοποιείται έντονα η συνθηματολογία. Κίνδυνοι για τα παιδιά από την αλόγιστη παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων. Κίνδυνος πνευματικής σύγχυσης, μαζοποίησης και αποχαύνωσης των παιδιών λόγω των πολλών μηνυμάτων και των καταιγιστικών ρυθμών. Η τηλεόραση συρρικνώνει την πνευματική ελευθερία, κυρίως των παιδιών, τα οποία δεν έχουν μηχανισμούς αυτοάμυνας λόγω του νεαρού της ηλικίας τους. Αντλούν πρότυπα από την τηλεόραση και τα πρότυπα αυτά είναι κυρίως υλιστικά - καταναλωτικά. Δημιουργείται άγχος κατανάλωσης στα παιδιά ιδιαίτερα μέσω της διαφήμισης παιχνιδιών κ.λπ., τα οποία γίνονται άπληστα και βρίσκονται σε διαρκή αγωνία για επίτευξη υλικών στόχων. Αφιερώνουν σχεδόν όλο τον ελεύθερο χρόνο τους στην τηλεόραση και απομακρύνονται από άλλα μέσα ψυχαγωγίας όπως είναι το βιβλίο. Αποξενώνονται απ` τους συνομηλίκους τους - περιορίζεται ο διάλογος μέσα στο ίδιο τους το σπίτι λόγω της καθήλωσης τους στην τηλεοπτική οθόνη. Κίνδυνος όξυνσης της επιθετικότητας τους (ηρωοποίηση αντικοινωνικών τύπων μέσα από ταινίες, κινούμενα σχέδια με βίαιο χαρακτήρα κ.λπ.). Κίνδυνος ξενομανίας και αλλοίωσης πολιτιστικής φυσιογνωμίας μέσω προτύπων που προβάλλει η τηλεόραση (αλλοίωση γλώσσας κ.λπ.), καθώς μάλιστα τα παιδιά προσαρμόζονται πιο εύκολα στο ξένο. Διόγκωση και δραματοποίηση γεγονότων μέσω τηλεόρασης. Ποιους κινδύνους εγκυμονούν για τα άτομα-μέλη μιας κοινωνίας, για την ίδια την κοινωνία και για την ίδια την ποιότητα της ζωής; Τα άτομα αποπροσανατολίζονται, ετεροκατευθύνονται. Αποπροσανατολισμός κοινής γνώμης από σοβαρά θέματα. Ψυχολογικά προβλήματα από εμπορευματοποίηση ανθρώπινου πόνου και αίσθημα κατωτερότητας στους ανθρώπους που συμμετέχουν σ αυτές τις εκπομπές. Οι άνθρωποι που γίνονται θύματα εκμετάλλευσης μπορούν να οδηγηθούν στην επιθετικότητα και τη βία. Προκαλεί φόβο και ανασφάλεια στους δέκτες.