ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2012/2047(INI)

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων /2047(INI) ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με την αναπαράσταση των κοριτσιών ως σεξουαλικών αντικειμένων (2012/2047(INI)) Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων Εισηγήτρια: Joanna Katarzyna Skrzydlewska PR\ doc PE v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία

2 PR_INI ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ...3 PE v /11 PR\ doc

3 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με την αναπαράσταση των κοριτσιών ως σεξουαλικών αντικειμένων (2012/2047(INI)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη τα άρθρα 1, 3, 11, 23, 24 και 32 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχοντας υπόψη τη Σύμβαση του ΟΗΕ του 1979 για την εξάλειψη κάθε μορφής διάκρισης έναντι των γυναικών (CEDAW), έχοντας υπόψη τα άρθρα 2 και 17 της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού, έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την «Ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών 2010» (COM(2009)0694), έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο: «Στρατηγική για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών » (COM(2010)0491), έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής με θέμα «Η προστασία των παιδιών στον ψηφιακό κόσμο» (COM(2011)0556), έχοντας υπόψη την ευρωπαϊκή στρατηγική για ένα διαδίκτυο καλύτερα προσαρμοσμένο στα παιδιά (COM(2012)0196), έχοντας υπόψη το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για την Ισότητα των Φύλων ( ), που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Μάρτιο 2011, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του τής 10ης Φεβρουαρίου 2010 σχετικά με την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και της 8ης Μαρτίου 2011 σχετικά με την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση , έχοντας υπόψη το ψήφισμά του τής 17ης Ιουνίου 2010 σχετικά με την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων του χάρτη πορείας για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών και συστάσεις για το μέλλον 3, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του τής 12ης Μαρτίου 2009 σχετικά με την προστασία των καταναλωτών, ιδίως των ανηλίκων, όσον αφορά τη χρήση βιντεοπαιχνιδιών 4, έχοντας υπόψη το άρθρο 48 του Κανονισμού του, 1 ΕΕ C 341 E της , σελ Κείμενα που εγκρίθηκαν, , P7_TA(2011) ΕΕ C 236 E της , σελ ΕΕ C 87 E της , σελ PR\ doc 3/11 PE v01-00

4 έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων (A7-0000/2012), Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα σοβαρά περιστατικά αναπαράστασης των κοριτσιών ως σεξουαλικών αντικειμένων έχουν αρνητική επίδραση στην ψυχοσωματική τους ανάπτυξη, διαστρεβλώνουν τις σχέσεις με τους συνομηλίκους τους και αποδυναμώνουν την ικανότητά τους να οικοδομήσουν υγιείς σχέσεις, μειώνουν την αυτοεκτίμησή τους και προκαλούν ποικίλες διατροφικές διαταραχές με ψυχικά αίτια, οδηγούν σε αυτοαντικειμενοποίηση, στον περιορισμό των επιλογών επαγγελματικής σταδιοδρομίας και αυξάνουν την πιθανότητα επιθετικών συμπεριφορών προς τα κορίτσια Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι αυξάνεται ο αριθμός των παιδιών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, ενώ μειώνεται το όριο της ηλικίας από την οποία τα παιδιά αρχίζουν να το χρησιμοποιούν χωρίς ιδιαίτερο έλεγχο από τους γονείς, με συνέπεια να μειώνεται και η ηλικία πρώτης επαφής των παιδιών με την πορνογραφία Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, εκτός από τις εικόνες γυναικών που χρησιμοποιούνται ως σεξουαλικά αντικείμενα σε διαφημίσεις, σημειώθηκε αύξηση του αριθμού των ανάλογων εικόνων παιδιών στη βιομηχανία της διαφήμισης Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις επιχειρήσεις θεάματος, η μεταμόρφωση έφηβων αστέρων σε σύμβολα του σεξ με στόχο την αύξηση των πιθανοτήτων επιτυχίας τους, οδηγεί στο να εδραιωθεί μεταξύ των κοριτσιών η πεποίθηση ότι το να είναι κάποια σεξουαλικά ελκυστική σημαίνει ότι οι άλλοι τη θεωρούν πολύ πιο ώριμη ως άτομο Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αναπαράσταση των γυναικών ως σεξουαλικών αντικειμένων εκφράζεται μεταξύ άλλων με την υποβάθμιση της αξίας των γυναικών και την παρουσίαση της εικόνας τους με τρόπο υποτιμητικό για την αξιοπρέπειά τους, πράγματα που συμβάλλουν στην αύξηση της βίας κατά των γυναικών, στην ενίσχυση των σεξιστικών συμπεριφορών και πεποιθήσεων, οι οποίες εν τέλει οδηγούν σε διακρίσεις κατά των γυναικών ως εργαζομένων, στη σεξουαλική παρενόχληση, στην απαξίωση της εργασίας τους και των επιτευγμάτων τους ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι στα τηλεοπτικά προγράμματα, στα παιχνίδια υπολογιστή και στα μουσικά βιντεοκλίπ παρατηρείται όλο και εντονότερα η τάση απεικόνισης γυναικών ντυμένων προκλητικά, σε αισθησιακές στάσεις, ενώ οι στίχοι των νεανικών τραγουδιών περιλαμβάνουν περιεχόμενο με σεξουαλικά υπονοούμενα Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι κατασκευαστές ενδυμάτων προτείνουν στα κορίτσια ενδύματα σε κοντή γραμμή, κατάλληλα για ενήλικες γυναίκες, με αποτέλεσμα να θεωρούνται τα κορίτσια από το εξωτερικό περιβάλλον πιο ώριμα από ό, τι είναι στην πραγματικότητα Θέμα - Άτομα που αναπαρίστανται ως σεξουαλικά αντικείμενα Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι το θέμα που εξετάζει η παρούσα έκθεση αφορά κορίτσια ηλικίας από 6 έως 13 ετών και τον αντίκτυπο που έχει η αναπαράστασή τους ως σεξουαλικών αντικειμένων στην υπό ευρεία έννοια ανάπτυξη της προσωπικότητάς PE v /11 PR\ doc

5 τους, και ότι αντικείμενό της είναι να ορίσει την έννοια «αναπαράσταση ατόμων ως σεξουαλικών αντικειμένων» και να διατυπώσει συστάσεις προς τους ενδιαφερομένους που θίγονται άμεσα ή έμμεσα από αυτό το πρόβλημα, με στόχο το μετριασμό της έντασης του φαινομένου και την αποφυγή των αρνητικών συνεπειών του Ορισμός που δίνεται στην «αναπαράσταση ατόμων ως σεξουαλικών αντικειμένων» Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αναπαράσταση ατόμων ως σεξουαλικών αντικειμένων συνίσταται στην εργαλειακή προσέγγιση του ατόμου που εκλαμβάνεται ως αντικείμενο για σεξουαλική εκμετάλλευση στερημένο από την αξιοπρέπειά του και τις πτυχές της προσωπικότητάς του, ενώ η αξία του ατόμου εκτιμάται με βάση το επίπεδο της σεξουαλικής του ελκυστικότητας πτυχή της αναπαράστασης ατόμων ως σεξουαλικών αντικειμένων συνιστά επίσης η επιβολή της σεξουαλικότητας των ενηλίκων σε κορίτσια που δεν είναι έτοιμα γι αυτό ούτε συναισθηματικά ούτε ψυχικά ούτε και σωματικά στο δεδομένο στάδιο ανάπτυξης η αναπαράσταση των ατόμων ως σεξουαλικών αντικειμένων δεν είναι έκφραση φυσιολογικής, υγιούς βιολογικής ανάπτυξης της σεξουαλικότητας των ατόμων, η οποία να εξαρτάται από τους εξατομικευμένους τρόπους ωρίμανσης και να επέρχεται σε χρόνο ιδιαίτερο για κάθε άτομο Συστάσεις 1. επισημαίνει την ανάγκη να αναληφθεί μια σειρά από ολοκληρωμένες δράσεις που θα αποσκοπούν αφενός στη διεύρυνση των οριζόντων και στην ανάπτυξη των απόψεων των νεαρών κοριτσιών και αγοριών σε σχέση με τις αξίες που τα καθοδηγούν, μέσω στοχευμένων στρατηγικών για την προστασία των παιδιών από τη διαδικασία μεταβολής τους σε σεξουαλικά αντικείμενα και από την αντικειμενοποίηση, και αφετέρου στη δημιουργία νέων εργαλείων και χώρων όπου οι νέοι θα μπορούν να αναπτύσσονται και να ανακαλύπτουν τη σεξουαλικότητά τους τη σωστή στιγμή και καθένας με τον δικό του τρόπο 2. επισημαίνει ότι οι γονείς, ως πρώτη εξουσία και ως πλησιέστερα πρόσωπα, πρέπει να επηρεάζουν τη διαμόρφωση της συμπεριφοράς των παιδιών τους στο ζήτημα του φύλου και της σεξουαλικότητας και να τα βοηθούν στην αντιμετώπιση και την τοποθέτηση των εικόνων γυναικών-σεξουαλικών αντικειμένων και του αντίστοιχου περιεχομένου σε ένα ευρύτερο πλαίσιο 3. επιζητεί την ευαισθητοποίηση των γονέων ώστε να μην επιδεινώνουν με τη συμπεριφορά τους την αυτοαντικειμενοποίηση των κοριτσιών ενθαρρύνοντάς τα να συμμετέχουν σε διαγωνισμούς ομορφιάς, να φροντίζουν υπερβολικά την εμφάνισή τους και, σε μεταγενέστερο στάδιο, να τους παρέχουν τη δυνατότητα χρήσης της πλαστικής χειρουργικής με στόχο την αύξηση της αυτοεκτίμησής τους 4. επισημαίνει ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην ευαισθητοποίηση των γονέων, των κηδεμόνων και των εκπαιδευτικών ως προς το γεγονός ότι τα παιχνίδια υπολογιστή είναι γεμάτα από σεξουαλικό περιεχόμενο, αυξάνουν το επίπεδο επιθετικότητας, διαιωνίζουν πρότυπα σεξουαλικής βίας και επιδεινώνουν την αντικειμενοποίηση των PR\ doc 5/11 PE v01-00

6 γυναικών για τα παιδιά που τα χρησιμοποιούν 5. ζητεί την ευρεία διάδοση της σήμανσης στο πλαίσιο του πανευρωπαϊκού συστήματος κατάταξης για τα παιχνίδια (ΠΣΚΠ), που επιτρέπει στους γονείς να ελέγχουν το περιεχόμενο των παιχνιδιών υπολογιστή και την καταλληλότητά τους για την ηλικία του παιδιού, και ζητεί τη διάδοση σήμανσης, στο πλαίσιο του εν λόγω συστήματος, σχετικά με το περιεχόμενο που προβάλλει τα άτομα ως σεξουαλικά αντικείμενα 6. ενθαρρύνει την εφαρμογή στα σχολεία μιας σειράς εκπαιδευτικών προγραμμάτων για παιδιά από 6 μέχρι 13 ετών που θα έχουν ως στόχο τη διαμόρφωση δεξιοτήτων χρήσης των μέσων επικοινωνίας, την ανάπτυξη της ικανότητας για κριτική σκέψη και την επιλογή προσβάσιμων πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένης της κατανόησης των τεχνικών εμπορίας 7. συνιστά την εισαγωγή στο σχολικό πρόγραμμα διδασκαλίας, σε συνεργασία με τους γονείς και υπό τον έλεγχό τους, του μαθήματος «προετοιμασία για την οικογενειακή ζωή με στοιχεία σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης», το οποίο θα προετοιμάζει τα νεαρά κορίτσια και αγόρια να χτίσουν υγιείς και συναισθηματικά ικανοποιητικές σχέσεις γεμάτες σεβασμό 8. ζητεί την κατάλληλη προετοιμασία των εκπαιδευτικών μέσω της απαραίτητης κατάρτισης για την ισότητα των φύλων, για την ανίχνευση και αντιμετώπιση των διαφόρων καταχρήσεων που συνδέονται με αυτή, και για τη σεξουαλική βία 9. επισημαίνει ότι το προσωπικό που παρέχει ψυχολογική υποστήριξη στα σχολεία πρέπει να είναι επαρκώς προετοιμασμένο για την αντιμετώπιση προβλημάτων σχετικών με την αναπαράσταση ατόμων ως σεξουαλικών αντικειμένων 10. ενθαρρύνει τις κυβερνήσεις να ξεκινήσουν διάλογο με παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου, οργανώσεις καταναλωτών, κοινωνικές οργανώσεις και οργανώσεις γονέων, προκειμένου να οριστούν τα φαινόμενα αναπαράστασης των ατόμων ως σεξουαλικών αντικειμένων και η επίδρασή τους στην ανάπτυξη των παιδιών, καθώς και η επίδρασή τους στους πολιτισμικούς κανόνες σχετικά με τις σεξουαλικές συμπεριφορές και προσεγγίσεις 11. καλεί τις κυβερνήσεις των κρατών μελών να εγκαθιδρύσουν συνεργασία με τους παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου με στόχο αφενός τον αποκλεισμό της πρόσβασης σε ιστοσελίδες που προωθούν την ανορεξία («pro-ana») και τη βουλιμία («pro-mia»), και αφετέρου την κατάργηση και, όπου αυτή είναι αδύνατη, τον αποκλεισμό των ιστοσελίδων που περιέχουν παιδική πορνογραφία 12. προτρέπει τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν ιστοσελίδες που θα περιέχουν πληροφορίες προς τους γονείς σχετικά με τα εμπορικά πρότυπα των προϊόντων που PE v /11 PR\ doc

7 προορίζονται για παιδιά, σε συνδυασμό με ένα σύστημα εύκολης, ηλεκτρονικής υποβολής καταγγελιών στις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές 13. ενθαρρύνει τα κράτη μέλη ώστε, χρησιμοποιώντας τις βέλτιστες πρακτικές και λύσεις που πρωτοεφάρμοσε π.χ. το Ηνωμένο Βασίλειο, να διασφαλίσουν με κατάλληλες νομικές ρυθμίσεις ότι θα λαμβάνονται υπόψη οι απόψεις των οργανώσεων γονέων για το καλό των παιδιών, όσον αφορά τα ισχύοντα πρότυπα της βιομηχανίας διαφήμισης 14. προτρέπει τα κράτη μέλη να ελέγχουν την πρόσβαση σε διαφημίσεις που περιέχουν σεξουαλικό περιεχόμενο, αποδέκτες του οποίου μπορεί να είναι παιδιά, καθώς και να απαγορεύουν να εργάζονται παιδιά ως πρεσβευτές επωνυμίας 15. προτρέπει τα κράτη μέλη να εγκαθιδρύσουν συνεργασία με τους παραγωγούς εξοπλισμού που προορίζεται για τα παιδιά, συμπεριλαμβανομένων των ενδυμάτων και παιχνιδιών, με στόχο την εκπόνηση ενός κώδικα βέλτιστων πρακτικών που θα λαμβάνει υπόψη του το καλό των παιδιών και την προώθηση υψηλών ηθικών προτύπων 16. καλεί την Επιτροπή να εκπονήσει στατιστικές μελέτες με θέμα την αναπαράσταση ατόμων ως σεξουαλικών αντικειμένων σε τομείς όπως: η κυριαρχία του ερωτικού περιεχομένου σε τηλεοπτικά προγράμματα που μπορεί να είναι προσβάσιμα από τα παιδιά, το επίπεδο της σεξουαλικής βίας στα σχολεία, το επίπεδο βίας και περιεχομένου που προσβάλλει την αξιοπρέπεια των γυναικών στα παιχνίδια υπολογιστή, η πρόσβαση παιδιών στο διαδίκτυο, αρχίζοντας από τις νεότερες ηλικιακές ομάδες, οι τάσεις για χρήση νέων μέσων και η χρησιμοποίηση της εικόνας κοριτσιών σε διαφημίσεις 17. καλεί την Επιτροπή να αναπτύξει εργαλεία που θα βοηθούν τους γονείς να ελέγχουν και να φιλτράρουν περιεχόμενο προσβάσιμο στα παιδιά στο πλαίσιο της εφαρμογής του προγράμματος «Ασφαλέστερο διαδίκτυο» (Safer Internet), και καλεί να χρησιμοποιηθούν παρόμοιες λύσεις στα κινητά τηλέφωνα, τα smartphones και τις φορητές συσκευές που παρέχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο 18. καλεί την Επιτροπή να λάβει υπόψη της τα προγράμματα που εκπονούνται σχετικά με την ισότητα των φύλων και την απαγόρευση των σχετικών διακρίσεων, και σχετικά με τις επιπτώσεις του περιεχομένου προβολής των κοριτσιών ως σεξουαλικών αντικειμένων αφενός στον ψυχισμό τους και την ανάπτυξή τους, και αφετέρου, στο πλαίσιο ολόκληρης της κοινωνίας, στη διαιώνιση των στερεοτύπων των διακρίσεων 19. ενθαρρύνει την Επιτροπή να προωθήσει και να διαδώσει τις ορθές πρακτικές και τα πρότυπα που έχουν ήδη εκπονηθεί μεμονωμένα σε ορισμένες χώρες της ΕΕ όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία, οι οποίες προκύπτουν από τη συνειδητοποίηση του προβλήματος και από μια καλά ανεπτυγμένη εταιρική κοινωνική ευθύνη που βασίζεται π.χ. στη θεσμοθέτηση της αυτορρύθμισης PR\ doc 7/11 PE v01-00

8 20. καλεί την Επιτροπή να βοηθήσει τα κράτη μέλη στην καταπολέμηση της αναπαράστασης των ατόμων ως σεξουαλικών αντικειμένων, όχι μόνο με την επεξεργασία των απαραίτητων δεδομένων, την προώθηση ορθών πρακτικών, τη διοργάνωση ενημερωτικών εκστρατειών, αλλά και με τη χρηματοδότηση δράσεων τις οποίες αναλαμβάνουν τα κράτη μέλη 21. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και την Επιτροπή. PE v /11 PR\ doc

9 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Ζούμε σε καιρούς, όπου το περιεχόμενο που αναπαριστά τις γυναίκες ως σεξουαλικά αντικείμενα είναι εύκολα προσβάσιμο όχι μόνο στους ενηλίκους, αλλά και στα παιδιά. Η συχνότητα εικόνων με σεξουαλικά χαρακτηριστικά προκάλεσε την ενίσχυση του εν λόγω φαινομένου, το οποίο συνίσταται στη θεώρηση ενός ατόμου αποκλειστικά και μόνο βάσει της σεξουαλικής του ελκυστικότητας, ταυτιζόμενης με τη φυσική του ελκυστικότητα, στην αντικειμενοποίησή του, δηλαδή στη θεώρησή του ως πράγματος που προορίζεται για σεξουαλική εκμετάλλευση. Σε σχέση με τα κορίτσια, αυτό μεταφράζεται προπάντων στο να τους αποδίδονται σεξουαλικά χαρακτηριστικά ενήλικων γυναικών. Όταν κάποιος παύει να θεωρείται πρόσωπο, είναι εύκολο να πέσει θύμα προσβλητικών, σεξουαλικά επιθετικών, αλλά και βίαιων συμπεριφορών. Για να κατανοήσουμε το εν λόγω φαινόμενο πρέπει να το εντάξουμε σε ένα πολιτισμικό πλαίσιο και να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε πόσο επικίνδυνο είναι, ιδίως στη σημερινή εποχή, όπου η κυριαρχία των εικόνων που προβάλλουν τα άτομα ως σεξουαλικά αντικείμενα είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Οι νέοι και τα παιδιά έχουν απεριόριστη πρόσβαση σε περιεχόμενο ακατάλληλο για την ηλικία τους, το οποίο δημοσιεύεται στο διαδίκτυο, στην τηλεόραση, στα βιντεοπαιχνίδια κ.λπ. Η επίδραση αυτού του περιεχομένου στην καθημερινή ζωή των παιδιών και στην ανάπτυξή τους είναι τεράστια, και μία από τις σχετικές συνέπειες είναι η θεώρηση του παιδιού ως σεξουαλικού αντικειμένου. Μιλώντας για την αναπαράσταση του ατόμου ως σεξουαλικού αντικειμένου, πρέπει να σημειώσουμε ότι συγχέεται συχνά με την έννοια της ανθρώπινης σεξουαλικότητας, η οποία αποτελεί μέρος της φυσικής ανάπτυξης του ανθρώπου και κίνητρο για τη σύναψη θετικών και υγιών σχέσεων με άλλους ανθρώπους. Η σεξουαλικότητα διαμορφώνεται από βιολογικούς, ψυχολογικούς, και κοινωνικοπολιτισμικούς παράγοντες, γι αυτό και είναι σημαντικό το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει το άτομο. Μεγαλώνοντας σε έναν πολιτισμό όπου επικρατεί η αναπαράσταση του ατόμου ως σεξουαλικού αντικειμένου, τα παιδιά και οι νέοι συναντούν περιεχόμενο για την εσωτερίκευση του οποίου δεν είναι διανοητικά και συναισθηματικά έτοιμοι. Καθώς ωριμάζουν, τα παιδιά και οι νέοι δέχονται την πίεση τέτοιων παραστάσεων και ρετουσαρισμένων εικόνων που επιδεικνύουν την επιθυμητή «σέξι» και «ελκυστική» εμφάνιση. Το πρότυπο μιας ιδανικής φυσικής εμφάνισης είναι απατηλό και, ως εκ τούτου, αδύνατον να επιτευχθεί. Η συνεχής έκθεση σε τέτοιες εικόνες οδηγεί σε μια συνεχή παρακολούθηση του σώματός τους και στη σύγκριση της εμφάνισής τους με την εμφάνιση που παρουσιάζεται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, πράγμα που, με τη σειρά του, οδηγεί στην ανάπτυξη κατάθλιψης, χαμηλής αυτοεκτίμησης και διατροφικών διαταραχών. Έρευνες δείχνουν ξεκάθαρα τον αρνητικό αντίκτυπο της αναπαράστασης του ατόμου ως σεξουαλικού αντικειμένου στα παιδιά και τους νέους, ιδίως στα κορίτσια. Μία από τις βασικές πηγές τέτοιων εικόνων και περιεχομένου είναι τα περιοδικά, τα οποία συνιστούν, σε μεγάλο βαθμό, σημείο αναφοράς για τα νέα κορίτσια που οικοδομούν την ταυτότητά τους. Η τάση που παρουσιάζεται στα περιοδικά είναι η προώθηση της σεξουαλικής ελκυστικότητας των γυναικών, πείθοντάς τες ότι αποκλειστικά και μόνο η φυσική εμφάνιση μπορεί να ελκύσει τους άνδρες. Καθώς όλο και πιο συχνά στο ρόλο των μοντέλων στα περιοδικά εμφανίζονται παιδιά, και ιδίως κορίτσια, αυτή η παρουσίαση PR\ doc 9/11 PE v01-00

10 παιδιών ως σεξουαλικών αντικειμένων καθίσταται κανόνας, ο οποίος μπορεί να αυξήσει τη σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών. Ένα άλλο ζήτημα είναι η παρουσίαση γυναικών στην τηλεόραση. Στην περίπτωση αυτού του μέσου χρειάζεται να εξετάσουμε τις πολύ πιο αρνητικές συνέπειες της αναπαράστασης των ατόμων ως σεξουαλικών αντικειμένων, διότι στην τηλεόραση δεν παρουσιάζονται μόνο εικόνες, αλλά και πρότυπα συμπεριφοράς. Έρευνες δείχνουν ότι ο αριθμός των σκηνών που απεικονίζουν σεξουαλική βία στην τηλεόραση και τον κινηματογράφο, συνεχίζει να αυξάνεται. Με τη σειρά της, η εργαλειακή παρουσίαση των γυναικών που παραδίδονται στους άνδρες και επικεντρώνονται μόνο στην ικανοποίηση των αναγκών τους έχει σημαντικές επιπτώσεις στη συμπεριφορά και την ανάπτυξη των κοριτσιών, τα οποία οικειοποιούνται το περιεχόμενο αυτών των ταινιών και εμπνέονται από αυτό. Αποτέλεσμα είναι η μειωμένη αυτοεκτίμηση, η απόσυρση, η έλλειψη αυτοπεποίθησης και, ως εκ τούτου, προκύπτουν σοβαρές συνέπειες για την ενήλικη ζωή, ιδίως στο πλαίσιο της σύναψης σχέσεων και της οικοδόμησης επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Η στερεοτυπική παρουσίαση γυναικών και η παρακολούθηση σκηνών βίας προκαλούν διάφορες αρνητικές συνέπειες, όπως σεξιστικές συμπεριφορές, απόψεις που περιέχουν διακρίσεις, διακρίσεις σε βάρος των γυναικών στον εργασιακό χώρο και άρνηση των ικανοτήτων και των προσόντων τους. Το μέσο που συμβάλλει περισσότερο στην εξάπλωση του φαινομένου της αναπαράστασης του ατόμου ως σεξουαλικού αντικειμένου είναι αναμφίβολα το διαδίκτυο. Η σύνθετη φύση του διαδικτύου οδηγεί συχνά στην αδυναμία ελέγχου του από γονείς και εκπαιδευτικούς, που δεν γνωρίζουν τι περιεχόμενο συναντούν τα παιδιά. Ακόμη και όταν έχουν ενεργοποιήσει τα ειδικά φίλτρα γονικού ελέγχου ώστε το παιδί να μην έχει άμεση πρόσβαση σε ακατάλληλο περιεχόμενο, είναι πιθανό να λάβει τέτοιο περιεχόμενο μέσω λογαριασμού ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή κινητού τηλεφώνου. Εξαιρετικά αρνητικό φαινόμενο είναι η δημοσίευση από τα ίδια τα παιδιά φωτογραφιών τους με σεξουαλικά χαρακτηριστικά, πράγμα που δείχνει ευθέως σε πόσο μεγάλο και αισθητό βαθμό το περιεχόμενο που προβάλλεται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης μεταφράζεται σε συμπεριφορά εκ μέρους παιδιών και νέων. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι, με την παρουσίαση φωτογραφιών του εαυτού τους σε προκλητικές στάσεις, τα παιδιά, κυρίως τα κορίτσια, εκτίθενται προκαλώντας το ενδιαφέρον ενηλίκων οι οποίοι μπορεί να επιδιώξουν να συνάψουν σεξουαλική σχέση μαζί τους. Έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο δείχνουν σαφώς ότι τα παιδιά που περιηγούνται στο διαδίκτυο συναντούν συχνά πορνογραφικές σελίδες, η δε μετάδοση πορνογραφικού περιεχομένου πραγματοποιείται κυρίως μέσω των κινητών τηλεφώνων. Τα τελευταία χρόνια έχουν διαδοθεί πολύ τα περιστατικά βίας και σεξουαλικής παρενόχλησης τα οποία, καταγεγραμμένα σε κινητό τηλέφωνο, καθίστανται εργαλείο ελέγχου, συχνά γίνονται αιτία κατάθλιψης και απόσυρσης του θύματος ή, σε ακραίες περιπτώσεις, ακόμα και αυτοκτονίας του. Κατά τη συζήτηση σχετικά με την αναπαράσταση του ατόμου ως σεξουαλικού αντικειμένου δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το ζήτημα των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, τα οποία αποτελούν δημοφιλή μορφή ψυχαγωγίας μεταξύ των παιδιών και της νεολαίας, η οποία διαφεύγει τον έλεγχο των ενηλίκων, οι οποίοι συχνά δεν συνειδητοποιούν ότι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια βρίθουν ακατάλληλου περιεχομένου, συχνά σεξουαλικού χαρακτήρα. Η αγορά παιχνιδιών υπολογιστή είναι γεμάτη από προϊόντα που έχουν σχεδιαστεί ώστε να καθιστούν δυνατές για τον παίκτη συμπεριφορές σεξουαλικής υφής ή τη χρήση βίας κατά των γυναικών, όπως ο βιασμός. Σε αντίθεση με άλλα μέσα, τα παιχνίδια υπολογιστή επιτρέπουν στα παιδιά να PE v /11 PR\ doc

11 δημιουργούν εναλλακτικές ταυτότητες και να αλληλεπιδρούν με βάση τη βία. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι οι γνωσιακές ικανότητες των παιδιών στα πρώτα στάδια ανάπτυξης είναι περιορισμένες, καθίσταται σαφές ότι μπορούν εύκολα να συγχύσουν την πραγματικότητα που παρουσιάζεται σε ένα παιχνίδι υπολογιστή με την πραγματικότητα της καθημερινής ζωής και να μεταφέρουν σε αυτή συμπεριφορές που επιτρέπονται στο παιχνίδι, πράγμα που οδηγεί συχνά σε επιθετική σεξουαλική συμπεριφορά. Το φαινόμενο της αναπαράστασης του ατόμου ως σεξουαλικού αντικειμένου μπορεί να παρατηρηθεί και στη διαφήμιση, η οποία συνδέεται στενά με τη βιομηχανία ενδυμάτων και την επηρεάζει σημαντικά. Η εικόνα των γυναικών που δημιουργείται στις διαφημίσεις είναι διαστρεβλωμένη, με αποτέλεσμα τη διαιώνιση των στερεοτύπων σχετικά με το φύλο στην κοινωνία. Η παρουσίαση στις διαφημίσεις όλο και νεαρότερων μοντέλων που παρουσιάζουν ρούχα για ενηλίκους ενθαρρύνει τους κατασκευαστές ενδυμάτων να δημιουργούν διάφορα είδη ενδυμάτων για κορίτσια κατά το πρότυπο ενδυμάτων που προορίζονται για γυναίκες, π.χ. στρινγκ ή σουτιέν τύπου push-up. Η ένδυση των κοριτσιών με τέτοιου τύπου ενδύματα τα κάνει να μοιάζουν με ενήλικες γυναίκες και έλκει την προσοχή σε σεξουαλικά χαρακτηριστικά τα οποία ακόμη δεν διαθέτουν, πράγμα που καταλήγει στο να έχουν οι άνδρες προσδοκίες από τα κορίτσια όμοιες με εκείνες που έχουν από τις ενήλικες γυναίκες. Ως εκ τούτου, η ένδυση μπορεί να οδηγήσει στην αντικειμενοποίηση του γυναικείου σώματος, στην ενίσχυση των στερεοτύπων κατά των γυναικών, καθώς και σε κίνητρα για τη μεταχείριση μικρών κοριτσιών ως αντικειμένων της ανδρικής επιθυμίας. Από τα παραπάνω προκύπτει σαφώς ότι πολλά από τα θέματα με τα οποία ασχολείται το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπως οι διακρίσεις λόγω φύλου, η άνιση αμοιβή, η αύξηση της σεξουαλικής βίας ή το πρόβλημα της πορνογραφίας, έχουν τις ρίζες τους σε μεγάλο βαθμό σε μια γενικότερη αναπαράσταση του ατόμου ως σεξουαλικού αντικειμένου στο πλαίσιο της κοινωνικής ζωής. PR\ doc 11/11 PE v01-00