Διδακτική Μεθοδολογία της μουσικής

Transcript

1 Διδακτική Μεθοδολογία της μουσικής Μουσικοκινητική Αγωγή Carl Orff Orff-Schulwerk (10 Ιουλίου Μαρτίου 1982)

2 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 10-2

3 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons

4 Carl Orff ( ) 1923: Άρχισε να διδάσκει μουσική στη Σχολή χορού Gunther. Συνεργασία του με τις Dorothee Gunter και τη Mary Wigman, εκπρόσωποι του μοντέρνου χορού στη Γερμανία. 1931: Πρώτη έκδοση του Orff-Schulwerk σε συνεργασία με τη Gunild Keetman (5 volumes Music for Children) 1937: Σκηνική Καντάτα Carmina Burana εντυπωσίασε με το ζωντανό της ρυθμό B Παγκόσμιο πόλεμο: η σχολή Gunter-Schule καταστράφηκε ολοσχερώς με όλο το υλικό Μετά τον πόλεμο ανέλαβε μια σειρά ραδιοφωνικών εκπομπών στη Ραδιοφωνία της Βαυαρίας (στροφή στην εκπαίδευση) 1949: Παράσταση Αντιγόνης Σοφοκλή. Συγχώνευσε ελληνικά ποιητικά μέτρα με τα Γερμανικά, Αναβίωση αρχαίου ελληνικού δράματος με το λόγο που γίνεται τραγούδι, το δυνατό ρυθμό και τη χρήση κρουστών οργάνων : Δεύτερη έκδοση του Orff-Schulwerk με την Keetman, ο λόγος και η ομιλία παίζουν βασικότερο ρόλο. 1963: Ίδρυση του Orff Institute προσαρτημένο στο Mozarteum University - Saltzburg.

5 Τέσσερα στάδια του Orff Schulwerk Μίμηση (το δάσκαλο, τους συμμαθητές) Εξερεύνηση (αλλάζοντας ένα μουσικό στοιχείο κάθε φορά: δυναμική, χρόνος, κλίμακα, μέτρο, συνοδεία) Ανάγνωση και Γραφή (φόρμα, γραφικές παραστάσεις, συμβατική και αυτοσχέδια μουσική σημειογραφία) Αυτοσχεδιασμός (ρυθμική και μελωδική επεξεργασία στίχου, κίνηση) Campbell & Cassner (1995) Music in Childhood

6 Στόχοι της Μουσικοκινητικής Αγωγής του Carl Orff Ανάπτυξη της κοινωνικότητας των παιδιών. Ανάπτυξη της ικανότητας των παιδιών να αντιλαμβάνονται τον τρόπο οργάνωσης του ήχου και της κίνησης μέσω της σύνθεσης. Ανάπτυξη των συναισθημάτων τους. Ανάπτυξη της ικανότητάς τους για αυτοσχεδιασμό με τη χρήση του σώματος, της φωνής και μουσικών οργάνων. Ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού. Ανάπτυξη της ικανότητας για μουσική και κινητική εκτέλεση πρωτίστως για προσωπική τους ευχαρίστηση. Ανάπτυξη της θετικής του αυτοεικόνας.

7 Συστατικά στοιχεία της προσέγγισης του Carl Orff Ρυθμός κίνηση Τραγούδι Χρήση μουσικών οργάνων Αυτοσχεδιασμός Μουσική ανάγνωση και γραφή

8 Ρυθμός Κίνηση Ρυθμικά χτυπήματα: Patsen, clapping, etc. Στόχος να συγχρονιστούν όλα τα παιδιά και μετά να εναλλάσσονται στο χρόνο με δυναμικές αντιθέσεις, αλλά και διαφορετικού είδους ρυθμικά χτυπήματα σε θέση-άρση. Χτυπήματα ταυτόχρονα με το δάσκαλο ή σε ηχώ. Ρυθμός λόγου: Στόχος να αντιληφθεί το παιδί τις χρονικές αξίες, την έμφαση που δίνεται σε ήχους και τη δομή των μέτρων. Χρήση ονομάτων, λέξεων, γνώριμων φράσεων κλπ. Ρυθμική κίνηση: Στόχος να συνοδεύεται η ρυθμική κίνηση με ρυθμικούς ήχους, γι αυτό προτείνεται η διαδοχή: ρυθμικός λόγος, ρυθμικά χτυπήματα με το σώμα και τέλος τραγούδι. Άλλο μέσο για την υποβολή ρυθμικής κίνησης είναι ο συνδυασμός λόγου και μουσικής, π.χ. εκφραστική αφήγηση ιστορίας που οδηγεί σε κίνηση.

9 Τραγούδι Πρώτα πρέπει τα παιδιά να καταλάβουν την έννοια του ρυθμού και μετά να τραγουδήσουν. Μελοποίηση γνωστών παροιμιών, φράσεων, παραδοσιακές ρίμες, κλπ. Αφετηρία το διάστημα της 3 ης μικρής (κού-κου, σολ-μι). Στη συνέχεια λα, ντο, ρε (πεντατονική κλίμακα). Αφού τα παιδιά έρθουν σε επαφή με την τεχνική της μελοποίησης, ο δάσκαλος μπορεί να προχωρήσει στη διδασκαλία διαφόρων τραγουδιών. Τα τραγούδια να παρουσιάζονται στην αρχή με φωνή και όχι με ενόργανη συνοδεία. Αφού το μάθουν καλά, γίνεται η ενορχήστρωση.

10 Εκτέλεση μουσικών οργάνων Ρυθμικά κρουστά με ακαθόριστο τονικό ύψος: τρίγωνα, κύμβαλα, ντέφια, καμπάνες, κουδουνάκια, καστανιέτες, κλπ. Ρυθμικά κρουστά με καθορισμένο τονικό ύψος: τύμπανα, κύμβαλα. Μελωδικά όργανα (κρουστά, πνευστά, έγχορδα): ξυλόφωνο, μεταλλόφωνο, φλογέρα. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν και άλλα όργανα που προσφέρουν κάποιο κυρίως αρμονικό υπόβαθρο, όπως κιθάρα, λαούτο. Αυτοσχέδια όργανα (κρόταλα, σείστρα, κλπ) Στην ελληνική έκδοση έχουν χρησιμοποιηθεί ελληνικά κρουστά, όπως τουμπελέκι, νταούλι, κουδούνες, λαούτο, ταμπουράς. Η χρήση των οργάνων έχει καθαρά παιδαγωγικό

11 Αυτοσχεδιασμός Η δημιουργικότητα είναι αυτοσχεδιασμός, που μπορεί να είναι είτε ατομικός, είτε ομαδικός. Καλλιεργεί τη φαντασία και την επινοητικότητα των παιδιών. Μέσα του αυτοσχεδιασμού είναι η κίνηση, ο λόγος, ο ρυθμός, οι ηχηρές κινήσεις, το τραγούδι, η δραματοποίηση καταστάσεων και η επαφή με τα όργανα. Το Orff-Schulwerk περιλαμβάνει μια ποικιλία ιδεών που δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως κανόνες, αλλά ως ιδέες για πειραματισμό. Ως στάδια του αυτοσχεδιασμού προτείνονται: Φωνήεντα, συλλαβές, ονόματα, λέξεις με 2 φθόγγους, Ρίμες με 3 φθόγγους για τις οποίες τα παιδιά φτιάχνουν bordun, ostinato, etc. Στίχοι πάνω στους οποίους τα παιδιά αυτοσχεδιάζουν με μελωδία ή ένα ρυθμό Πεντατονικές ή άλλες κλίμακες.

12 Αυτοσχεδιασμός, κίνηση, μιμητική Ρυθμικά, κινητικά, μουσικά παιχνίδια βασισμένα στο διάλογο, Κίνηση σε συνδυασμό με τη μιμητική, Ρυθμός λόγου και τραγούδι, Χρήση αντικειμένων και μουσικών οργάνων στην κίνηση, Αφήγηση ιστοριών με ήχους, Κινήσεις, συμπεριφορά ζώων και ανθρώπινων χαρακτήρων.

13 Μουσική ανάγνωση και γραφή Να εξερευνήσουν τα παιδιά τις δυνατότητες της σημειογραφίας. Πρώτα η βίωση και έπειτα η αναπαράσταση. Να προέρχεται η γνώση από το ίδιο το παιδί. Τα μουσικά σύμβολα να κατανοηθούν πρώτα ως ρυθμικές έννοιες. Γραφική και συμβατική σημειογραφία.

14 Η μουσικοκινητική αγωγή Carl Orff στην Ελλάδα 1935: Ο Orff γνωρίστηκε με την Πολυξένη Ματέυ στη σχολή Gunther του Μονάχου. 1954: Ο Orff έρχεται στην Ελλάδα και εισάγει τη μέθοδό του. Η Πολ. Ματέυ αρχίζει να διδάσκει σε σεμινάρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό. 1963: Εκδίδεται το πρώτο τεύχος του ελληνικού Orff- Schulwerk από την Π. Ματέυ. 1968: Εκδίδεται το δεύτερο τεύχος του ελληνικού Orff- Schulwerk από την Π. Ματέυ. 1986: Ιδρύθηκε ο διετής επαγγελματικός κύκλος μουσικοκινητικής αγωγής C. Orff στην Ελλάδα (Σχολή Μωραΐτη). 1990: Ιδρύεται στην Αθήνα ο Ελληνικός Σύλλογος Μουσικοκινητικής Αγωγής Carl Orff (ΕΣΜΑ)

15 Ενδεικτική Βιβλιογραφία Campbell, P.S. & Scott-Kassner, C. (1994) Music in childhood education: from preschool through the elementary grades. New York: Schirmer Books. Carder, P. (Ed.) (1990) The Eclectic curriculum in American music education. Contribution by Dalcroze, Kodaly, and Orff. Music Educators National Conference. Reston, Va. Fassone, A. (2001) Orff, στο Sadie, S. and Tyrrell, J. (Eds), The New Grove Dictionary of Music and Musicians. Vol 18, pp London: Macmillan. Mark, M. & Gary, C. (1992) A History of American Education. Schirmer Books. McDonald, D. (1989) Music Growth and Development. London: Schirmer Books. Nye, R.E. & Nye V.T. (1985) Music in the elementary school. Englewood Cliffs. N.J.: Prentice Hall. Orff, C & Keetman, G. (1991) Orff-Shulwerk. Music for Children. American revised edition, Schott (3 τόμοι). Sharmock, M. (1986) Orff-Schulwerk: An Intergated Foundation, Music Education Journal, Vol. 72, No. 6 (Feb), pp Ανδρούτσος, Λ. (1995) Μέθοδοι Διδασκαλίας της Μουσικής. Αθήνα: Ορφέας. Κυμινού-Πριντάκη, Α. (1998) «Η κοινωνική και εκπαιδευτική φιλοσοφία του παιδαγωγικού έργου Orff». Μουσική Εκπαίδευση, Τομ. 1, τευχ. 3 (Φθινόπωρο). Σέργη, Λ. (1982) Δημιουργική Μουσική Αγωγή για τα Παιδιά μας. Αθήνα: Gutenberg. Σέργη, Λ. (1994) Θέματα Μουσικής και Μουσικής Παιδαγωγικής. Αθήνα: Gutenberg. Τσαφταρίδης, Ν. (1997) Μουσική, Κίνηση, Λόγος: Η Στοιχειοδομική Μουσική στο Παιδαγωγικό Έργο Orff. Αθήνα: Νήσος Περιοδικό Ρυθμοί: Περιοδικό του Ελληνικού Συλλόγου Μουσικοκινηγτικής Αγωγής Carl Orff. (1992- )