Υγιεινοδιαιτητικές Παρεμβάσεις στην Αρτηριακή Πίεση. Νικολέττα Ντορζή MS, RD, CDN Κλινική Διαιτολόγος- Διατροφολόγος

Transcript

1 Υγιεινοδιαιτητικές Παρεμβάσεις στην Αρτηριακή Πίεση Νικολέττα Ντορζή MS, RD, CDN Κλινική Διαιτολόγος- Διατροφολόγος

2 Στόχοι Το κοινό να μπορεί να αναγνωρίζει τι είναι η υπέρταση Το κοινό να μπορεί να ονομάσει τροφές που συμβάλλουν στην υπέρταση Το κοινό να μάθει τρόπους ώστε να αποφύγει ή να βελτιώσει την υπέρταση

3 Τι είναι η αρτηριακή πίεση Κατάταξη αρτηριακής πίεσης ΣΑΠ mmhg ΔΑΠ mmhg Κανονική <120 <80 Υπέρταση Στάδιο 1 υπέρτασης Στάδιο 2 υπέρτασης Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure (2003). The seventh report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure. NIH Publication No Bethesda, MD: U.S. Department of Health and Human Services.

4 Μερικά Δεδομένα 1 δισεκατομμύριο άτομα στον κόσμο πάσχουν από υπέρταση 7,1 εκατομμύρια άτομα το χρόνο πεθαίνουν από υπέρταση 30% των ατόμων με υπέρταση, δεν το γνωρίζουν 40% των ατόμων με υπέρταση δε λαμβάνουν καμία θεραπεία Ο κίνδυνος για εγκεφαλικό επεισόδιο και καρδιακά νοσήματα ξεκινά από την αρτηριακή πίεση 115/75mmHg και με αύξηση 20/10 mmhg ο κίνδυνος διπλασιάζεται. 90% των ατόμων άνω των 55 χρόνων (με κανονική αρτηριακή πίεση) θα πάθουν υπέρταση.

5 Μερικά Δεδομένα Στην Ελλάδα το 38.2% των ανδρών και το 23.9% των γυναικών πάσχουν από υπέρταση(έρευνα ΑΤΤΙΚΑ) Άτομα που ακολουθούν μεσογειακή διατροφή έχουν 26% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν υπέρταση Ακολουθώντας τη μεσογειακή διατροφή, άτομα με υπέρταση είχαν 36% μεγαλύτερη πιθανότητα να ελέγξουν την αρτηριακή τους πίεση

6 Κίνδυνοι Αυξημένος κίνδυνος ισχαιμικής καρδιακής νόσου (διπλάσιος κίνδυνος για αύξηση 20/10 πάνω από 115/75 για άτομα πάνω των 40 ετών) Αυξημένος κίνδυνος εγκεφαλικών επεισοδίων (μείωση ΣΑΠ κατά 5%, μειώνει τις πιθανότητες ΕΕ κατά 14%) Αυξημένος κίνδυνος νεφρικής ανεπάρκειας Αυξημένος κίνδυνος αμφιβληστροειδοπάθειας Γενικά αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακών νοσημάτων

7 Παράγοντες που επηρεάζουν την αρτηριακή πίεση Ηλικία Αυξημένο σωματικό βάρος Διατροφή ψηλή σε νάτριο Διατροφή μειωμένη σε κάλιο Μειωμένη σωματική άσκηση Αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ Κάπνισμα Άγχος/ στρες Κληρονομικότητα

8 Αλλαγές στο τρόπο ζωής και οι θετικές επιπτώσεις στην αρτηριακή πίεση Τροποποίηση Συστάσεις Μείωση ΣΑΠ Μείωση σωματικού βάρους BMI kg/m² 5-20mmHg/ 10kg Ακολουθήστε μια ισορροπημένη διατροφή (DASH) πλούσια σε κάλιο Διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, γαλακτοκομικά μειωμένων λιπαρών, μειωμένα κορεσμένα λιπαρά Διατροφή μειωμένη σε νάτριο Μειώστε την κατανάλωση νατρίου σε 2.3γρ νατρίου ή 6γρ χλωριούχου νατρίου (ή 1.5γρ νατρίου για άτομα με υπέρταση ή άλλα προβλήματα υγείας) Σωματική άσκηση 30 λεπτά αεροβική άσκηση τη μέρα τις περισσότερες μέρες της βδομάδας 8-14mmHg 2-8mmHg 4-9mmHg Μειωμένη κατανάλωση αλκοόλ 2 αλκοολούχα ποτά στους άντρες και 1 αλκοολούχο ποτό στις γυναίκες(1 αλκοολούχο ποτό= 355ml μπύρα, 148ml κρασί, 44ml σκληρό αλκοόλ) 2-4mmHg

9 Γιατί είναι σημαντικό το κάλιο στη μείωση της αρτηριακής πίεσης Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Υπέρτασης, η Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρεία αναγνωρίζουν ότι μια διατροφή πλούσια σε κάλιο βοηθά στη διατήρηση φυσιολογικής αρτηριακής πίεσης και μειώνει τον κίνδυνο εμφραγμάτων. Η αυξημένη πρόσληψη καλίου βοηθά στην αποβολή της περίσσειας νατρίου από το σώμα, φροντίζοντας την αρτηριακή πίεση. Οι τροφές που είναι πλούσιες σε κάλιο είναι τα φρούτα και τα λαχανικά, το μαγειρεμένο κρέας και ψάρι, το γάλα και το γιαούρτι Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη καλίου για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης είναι 4.7γρ

10 πίεση Ομάδα τροφών Μερίδες / μέρα 1600kcal 2000kcal 2600kcal 3100kcal Δημητριακά Λαχανικά Φρούτα Γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά Άπαχα κρέατα, πουλερικά, ψάρια Όσπρια, ξηροί καρποί και σπόροι < / βδ. 4-5/βδ. 1 1 Λιπαρά και λάδια Γλυκά 0 <5 /βδ. <2 <2

11 Ομάδες τροφών και περιεκτικότητα σε νάτριο και κάλιο Ομάδα τροφών 1 μερίδα Νάτριο (mg) Κάλιο (mg) Δημητριακά 1 φέτα ψωμί άσπρο (30γρ) φέτα ψωμί ολικής αλέσεως (30γρ) /2 φλ ρύζι (ψημένο χωρίς αλάτι) ½ φλ μακαρόνια (ψημένα χωρίς αλάτι) μικρό φραντζολάκι (40γρ) μικρή πατάτα (90γρ) ½ φλ πλιγούρι ½ φλ βρώμη ψημένη σε νερό φλ (30gr)δημητριακά καλαμποκιού σκέτα ¾ φλ (30gr) δημητριακά ολικής αλέσεως Λαχανικά 1φλ σπανάκι ωμό ½ φλ σπανάκι βρασμένο χωρίς αλάτι ντομάτα μέτριου μεγέθους ½ φλ τοματοπολτός Νικολέττα κονσέρβας Ντορζή MS, RD,CDN

12 Ομάδες τροφών και περιεκτικότητα σε νάτριο και κάλιο Ομάδα τροφών 1 μερίδα Νάτριο (mg) Κάλιο (mg) Φρούτα 1 μέτρια μπανάνα μέτριο πορτοκάλι μέτριο μήλο ½ φλ φρέσκος χυμός πορτοκάλι ¼ φλ δαμάσκηνα παστά Γάλα και γαλακτοκομικά 1φλ γάλα με μειωμένα λιπαρά (2%) γρ τυρί τσένταρ γρ τυρί φέτα γρ τυρί αμερικάνικο σε φέτες γρ κασέρι gr cottage cheese γρ γιαούρτι στραγγιστό (2%) γρ γιαούρτι φρούτου (2%)

13 Ομάδες τροφών και περιεκτικότητα σε νάτριο και κάλιο Ομάδα τροφών 1 μερίδα Νάτριο (mg) Κάλιο (mg) Κρέατα, πουλερικά και ψάρια Όσπρια, ξηροί καρποί και σπόρια 30 γρ στήθος κοτόπουλο ψημένο γρ χοιρινή μπριζόλα (χωρίς λίπος) γρ σολομός φρέσκος, ψημένος γρ γαρίδες βραστές χωρίς αλάτι γρ τόνος κονσέρβας (σε νερό) γρ σαρδέλες (σε λάδι) γρ καπνιστός σολομός αυγό βραστό ½ φλ (60γρ)φασόλια βραστά χωρίς αλάτι ½ φλ ρεβίθια κονσέρβας γρ ωμά αμύγδαλα χωρίς αλάτι γρ καβουρδισμένα αμύγδαλα με αλάτι /4φλ χούμους γρ κολοκυθόσποροι ψημένοι με αλάτι Κ φυστικοβούτυρο

14 Ομάδες τροφών και περιεκτικότητα σε νάτριο και κάλιο Ομάδα τροφών 1 μερίδα Νάτριο (mg) Κάλιο (mg) Λίπη και λάδια 1κ ελαιόλαδο 0 0 1Κ μαγιονέζα κ βούτυρο αλατισμένο γρ ελιές Καλαμάτας γρ ελιές πράσινες ξιδάτες γρ ζωμός κότας Κ έτοιμο σος σαλάτας Γλυκά 1Κ ζάχαρη 0 0 1Κ μαρμελάδα ½ φλ σορμπέ ½ φλ ζελέ καραμέλα φλ φρουτοχυμός φλ έτοιμη λεμονάδα 35 19

15 Έτοιμο φαγητό και περιεκτικότητα του σε νάτριο Όνομα φαγητού Ποσότητα Νάτριο (mg) 1 πίτα γύρο με σαλάτα και τζατζίκι 340γρ 1539 Ντολμαδάκια γεμιστά με ρύζι (κονσέρβα) κομμάτι μουσακά 313γρ κομμάτι πίτσα με τυρί και κανονική ζύμη 105γρ πίτα σουβλάκι με σαλάτα 300γρ μικρό μπιφτέκι με τυρί και μικρό ψωμάκι 130γρ μικρή μερίδα πατάτες τηγανιτές 130γρ 486 κοτόπουλο με γλυκόξινη σάλτσα 150γρ μερίδα λαζάνια 350γρ μερίδα μακαρόνια με κιμά 300γρ γρ σολομός με σος από σκόρδο 150γρ μερίδα μακαρόνια με θαλασσινά 300γρ 2450 Σούπα με λαχανικά και ντομάτα 1 φλ 884 Σούπα με μπρόκολο και τυρί 300γρ 1109

16 νάτριο και κάλιο Όνομα γλυκού/ σνακ Ποσότητα Νάτριο (mg) Κάλιο (mg) Σοκολάτα γάλακτος 20γρ Σοκολάτα υγείας 20γρ Μπισκότα σοκολάτας με γέμιση βανίλια 4 μικρά Παγωτό βανίλια ½ φλ Κέικ καρότο με τυρί κρέμα 90γρ Κέικ τυριού 90γρ Κέικ σοκολάτας (brownies) 90γρ Τυραμισού / μπακλαβά 90γρ Τσιπς (1 πακέτο κλασικά) 30γρ Μπάρες δημητριακών Τυρόπιτα 80γρ Σπανακόπιτα 80γρ Soy sauce 1K Κράκερ 2 (30γρ)

17 Διαβάζοντας σωστά την ετικέτα... Διατροφικός ισχυρισμός Χωρίς αλάτι ή νάτριο Πολύ χαμηλό σε νάτριο Χαμηλό σε νάτριο Μειωμένο σε νάτριο Ελαφρύ σε νάτριο Επεξήγηση <5mg νατρίου ανά μερίδα <35mg νατρίου ανά μερίδα <140mg νατρίου ανά μερίδα 25% λιγότερο νάτριο από το αντίστοιχο κανονικό προϊόν 50% λιγότερο νάτριο από το αντίστοιχο κανονικό προϊόν Χωρίς πρόσθετο αλάτι ή νάτριο Δεν έχει προστεθεί αλάτι κατά την παραγωγή του προϊόντος, αλλά δεν σημαίνει ότι το προϊόν δεν περιέχει Νικολέττα αλάτι Ντορζή MS, RD,CDN

18 Συγκρίνετε τις ετικέτες πριν αγοράσετε το προϊόν

19 Διαβάζοντας σωστά τα υλικά στις ετικέτες τροφίμων Το γλουταμινικό μονονάτριο, ένα καρύκευμα που χρησιμοποιείται στο σπίτι, σε εστιατόρια και σε πολλά συσκευασμένα τρόφιμα (κονσέρβες, κατεψυγμένα κ.λπ.). Το Baking- Powder, που χρησιμοποιείται για την επιτάχυνση του φουσκώματος στο ψωμί και στο κέικ. Το Διττανθρακικό Νάτριο, η μαγειρική σόδα, που χρησιμοποιείται κατά την παρασκευή ψωμιού, αρτοσκευασμάτων και γλυκών. Η Άλμη, που χρησιμοποιείται στην επεξεργασία τροφίμων για την εμπόδιση της ανάπτυξης βακτηρίων. Περιέχεται σε κονσέρβες, σε κατεψυγμένα τρόφιμα, σε τουρσιά κ.λπ. Το Φωσφορικό Δινάτριο Άλας. Περιέχεται σε ορισμένα δημητριακά, καθώς και σε βιομηχανικά τυριά. Το Αλγινικό Νάτριο, που προστίθεται στα σοκολατούχα γάλατα και στα παγωτά για να μαλακώσει την υφή τους.

20 Διαβάζοντας σωστά τα υλικά στις ετικέτες τροφίμων Το Βενζοϊκό Νάτριο, που χρησιμοποιείται σαν συντηρητικό σε διάφορα παρασκευάσματα (dressings, αναψυκτικά). Το Υδροξείδιο του Νατρίου ή καυστικό νάτριο, το οποίο χρησιμοποιείται στην επεξεργασία τροφίμων για να μαλακώσει τη φλούδα της ελιάς, του καλαμποκιού κ.λπ. Το Προπιονικό Νάτριο, που χρησιμοποιείται για την παστερίωση τυριών και ορισμένων αρτοσκευασμάτων και κέικ, ώστε να εμποδιστεί η ανάπτυξη μούχλας. Το Θειώδες Νάτριο, που χρησιμοποιείται για την λεύκανση ορισμένων φρούτων που χρειάζονται τεχνητό χρώμα (κεράσια μαρασκίνο, φρουί- γλασέ κ.λπ.) και ως συντηρητικό κάποιων ξηρών φρούτων (πχ. δαμάσκηνα).

21 Συμβουλές για να μειώσετε το αλάτι Μαγειρεύετε χωρίς αλάτι και προτιμήστε να χρησιμοποιήσετε μπαχαρικά και λεμόνι για να δώσετε γεύση στο φαγητό σας Χρησιμοποιείστε όπου είναι δυνατόν φρέσκα προϊόντα, αντί κατεψυγμένα ή κονσερβοποιημένα Αν θα χρησιμοποιήσετε προϊόντα σε κονσέρβα, ξεπλύνετε τα καλά με νερό Περιορίστε σε εξαιρετικές περιπτώσεις τα προϊόντα σε άλμη ή ξιδάτα προϊόντα Αποφεύγετε καπνιστά αλλαντικά και έτοιμα σος (σος σόγιας, μουστάρδα, μαγιονέζα, κέτσαπ, έτοιμα σος για σαλάτες) Διαβάζετε πάντοτε τις ετικέτες τροφίμων και επιλέγετε τα τρόφιμα που έχουν χαμηλότερο αλάτι και περισσότερο κάλιο Όταν παραγγέλνετε φαγητό από έξω, ζητήστε να μη σας προσθέτουν αλάτι

22 Quiz Το σώμα μας χρειάζεται μόνο 200mg νάτριο τη μέρα. Η υπέρταση λέγετε και «σιωπηλός δολοφόνος» γιατί δεν έχει συμπτώματα. Αν σταματήσω να βάζω αλάτι πάνω στο φαγητό θα μειωθεί η αρτηριακή μου πίεση; Αν κάποιος συγγενής μου πρώτου βαθμού πάσχει από υπέρταση, θα το πάθω και εγώ;

23 Quiz Το θαλασσινό αλάτι ή το βιολογικό αλάτι έχουν την ίδια περιεκτικότητα σε νάτριο όπως το επιτραπέζιο αλάτι; Το κρασί κάνει καλό στην καρδιά, γι αυτό μπορώ να πίνω όσο θέλω. Το 75% του νατρίου που καταναλώνουμε είναι από επεξεργασμένα τρόφιμα. Αν κάποιος διαγνωστεί με υπέρταση σημαίνει ότι θα παίρνει χάπια της πίεσης για την υπόλοιπη του ζωή;

24 Ερωτήσεις;

25 Βιβλιογραφία Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure (2004). The seventh report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure. NIH Publication No Bethesda, MD: U.S. Department of Health and Human Services. U.S. Department of Health and Human Services, National Heart, Lung, and Blood Institute. National High Blood Pressure Education Program. Available at: Accessed February, 2013 U.S. Department of Health and Human Services, National Institutes of Health, National Heart, Lung, and Blood Institute. Your guide to lowering your blood pressure with DASH. Available at: Accessed February, 2013 Appel JL. ASH Position Paper: Dietary Approaches to Lower Blood Pressure. J Clin Hypertens Jul; 11(7): Available at: Accessed February, 2013 Centers for Disease Control and Prevention. Most Americans should Consume less Sodium (1500mg/ day or less) [Internet]. Atlanta: Available at: Accessed February, 2013.

26 Βιβλιογραφία D'Elia L, Barba G, Cappuccio FP, Strazzullo P. Potassium intake, stroke, and cardiovascular disease a meta-analysis of prospective studies. J Am Coll Cardiol Mar 8;57(10): Food Standards Agency. FSA News. September Available at: Accessed February, Morrison AC, Ness RB. Sodium intake and cardiovascular disease. Annu Rev Public Health Apr 21;32:71-90 Salt and Health Report of the Scientific Advisory Committee on Nutrition. The Scientific Advisory Committee on Nutrition (SACN),2003. Ελληνικό Ίδρυμα Γαστρεντερολογίας και Διατροφής. Available at: Accessed February, 2013.