Επικρατούν σήµερα συνθήκες που ευνοούν τις πιθανότητες επιτυχίας µιας προσπάθειας ριζικών µεταβολών. Μια συνθήκη είναι η χρεοκοπία του πολιτικού συστή

Transcript

1 Αθήνα, 11 Μαΐου Οι δύο προηγούµενες οµιλίες περιέγραψαν τα γενεσιουργά αίτια της δυσλειτουργίας της διοίκησης και τί γίνεται αλλού, σε κράτη που η διοίκηση λειτουργεί σωστά. Σε εµένα πέφτει ο ρόλος να εισηγηθώ τρόπους θεραπείας της, όπως ακούσαµε, νοσηρής κατάστασης που επικρατεί και το πιο δύσκολο, το πώς θα γινόταν δυνατό να εφαρµοστούν. Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι η οµιλία µου δεν απηχεί απόψεις του ΙΟΒΕ. Το ΙΟΒΕ µετρά και διαπιστώνει µε αξιοπιστία εξελίξεις και µεγέθη που αφορούν την οικονοµία και την διαχείριση των κοινών. Τα συµπεράσµατα των ερευνών και πορισµάτων του οδηγούν διαφορετικούς ανθρώπους σε προτάσεις διαφορετικών λύσεων. Αυτά που θα πω εδώ είναι η δική µου συνταγή σαν φιλοξενούµενος σήµερα από το ΙΟΒΕ. Το 1977 είχα πρόσφατα επιστρέψει στην Ελλάδα και µόλις αναλάβει την διοίκηση της Εµπορικής Τράπεζας. Με πλησίασε ένας πολιτικός και µου ζήτησε να διορίσω κάποιον. Του απήντησα ότι δεν είχαµε ανάγκη και µου αποκρίθηκε «γιατί δεν φτιάχνεις ακόµη µια υπογραφή». Έτσι φτάσαµε σε πάνω από ένα εκατοµµύριο µισθοδοτούµενους στον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα. Αυτά σε µια χώρα µε 3,3 εκατ. νοικοκυριά και σύνολο περίπου 4,5 εκατ. εργαζοµένων, συµπεριλαµβανοµένων νόµιµων µεταναστών και ανέργων. Το διοικητικό οικοδόµηµα είναι µια δηµιουργηµένη κατάσταση που καλύπτει συµφέροντα, παγιωµένες συνήθειες και τρόπους ζωής και οικονοµικής επιβίωσης µέχρι και του ενός τρίτου του πληθυσµού µας. Επάνω του στηρίζεται ολόκληρο το πολιτικό σύστηµα. Κάθε προσπάθεια αλλαγής, πόσο µάλλον βελτίωσης της διοίκησης, σε οποιοδήποτε σηµείο γίνει, προκαλεί ισχυρές αντιδράσεις. Αν όµως δεν βελτιωθεί η διοίκηση ας εγκαταλείψουµε κάθε ελπίδα για πρόοδο και έξοδο από την κρίση. Αντίθετα θα βυθιζόµαστε όλο και περισσότερο. Το πρόβληµα είναι πολιτικό και όχι τεχνοκρατικό. Το πώς προϋποθέτει γκρέµισµα ταυτόχρονα µε το χτίσιµο. Στο οικόπεδο υπάρχει αυθαίρετο που πρέπει να φύγει.

2 Επικρατούν σήµερα συνθήκες που ευνοούν τις πιθανότητες επιτυχίας µιας προσπάθειας ριζικών µεταβολών. Μια συνθήκη είναι η χρεοκοπία του πολιτικού συστήµατος. Η κατάντια της διοίκησης είναι ένα από τα δηµιουργήµατα του πελατειακού κράτους προσωπικές πελατείες, κοµµατικές πελατείες. Γίνεται συνείδηση σε όλο και περισσότερους ότι κάτι έχει πάει τελείως στραβά µε τον τρόπο που ασκείται η διακυβέρνηση και διοίκηση στη χώρα. Ο προβληµατισµός δεν περιορίζεται πια σε µια σχετικά µικρή οµάδα αλλά απλώνεται σε όλο και πλατύτερα στρώµατα λαού. Όσο βαθαίνει η κρίση θα αυξάνει η πίεση για ριζικές µεταβολές, χωρίς όµως να υπάρχει ακόµη ξεκάθαρη κατεύθυνση για το είδος των µεταβολών. Κάτι πρέπει ν αλλάξει, αλλά τι; Η πίεση αυτή, αν δροµολογηθεί σωστά είναι δυνατόν να οδηγήσει σε ουσιαστικές βελτιώσεις στον τρόπο διακυβέρνησης της χώρας. Αν όχι, τότε µπορεί να εκτραπεί σε άναρχες καταστάσεις. Άλλη συνθήκη που ευνοεί, ή πιο σωστά, κάνει αναπόφευκτη την αναθεώρηση του τρόπου διαχείρισης του δηµόσιου ευρύτερου και µη τοµέα - είναι ότι στέγνωσαν οι πόροι. Το σύστηµα συντηρήθηκε και θέριεψε µε δανεικά. Όταν αυτά στέρεψαν στράφηκε ο δηµόσιος µε µεγαλύτερο ζήλο να ρουφήξει ό,τι απέµεινε στον ιδιωτικό τοµέα. Αγόρασε έτσι µερικούς ακόµη µήνες ζωής αλλά τώρα κι εκεί όσο πιο σκληρά στύβει τόσο λιγότερα µαζεύει. Η πάλη των τάξεων αλά Γκρέκα έφτασε στην λογική της περαίωση. Η τρίτη συνθήκη είναι το Μνηµόνιο κι εκείνα που θα το συνοδεύουν. Όσο βαθαίνει η Ελληνογνωσία της Τρόικας, τόσο οι γραφειοκράτες της θα πείθονται ότι για να εφαρµοστούν οι όροι που θέτουν οι δανειστές µας χρειάζονται βαθύτερες αλλαγές στην νοµοθεσία. Αναγκαστικά θα παρέµβουν σε βασικά ζητήµατα διακυβέρνησης. Είτε µας αρέσει, είτε όχι, έχουµε µπει ήδη σε κάποια µορφή κηδεµονίας. Είναι υποτιµητικό, αλλά δυστυχώς το να περιµένει κάποιος να αυτοδιορθωθούν εκείνοι που έφεραν τη χώρα εδώ που βρίσκεται δίχως το άλλοθι κάποιας καταστροφής έτσι από ανέµελη ιδιοτέλεια και όταν η υπόλοιπη Ευρώπη προχωρούσε εµπρός είναι πολύ προωθηµένη ελπίδα. Αλλά ας περάσουµε στο τί, πριν επιστρέψουµε στο πώς. Τί πρέπει να γίνει;

3 Όπως µας είπε και ο κ. Τσούκας, οι συνταγές για µια καλή διοίκηση είναι γνωστές και εφαρµόζονται εκτός αλλά προσθέτω, και µέσα στην Ελλάδα από άριστα διοικούµενες µονάδες, όπως ο Τιτάνας, η 3Ε, η Αργυροµεταλλευµάτων, Το Μουσείο Μπενάκη και αρκετές άλλες «νησίδες». Γιατί όχι στο ηµόσιο; Γιατί δεν το θέλει κάποιο κατεστηµένο σύστηµα που ελέγχει το ηµόσιο. Ένα καλά διοικούµενο δηµόσιο περιορίζει τις ευκαιρίες για εκµετάλλευση και αυθαιρεσίες. Πρέπει στον µέγιστο δυνατό βαθµό να αποσυνδεθεί η διοίκηση από τον επαγγελµατία πολιτικό. Αυτό θα γίνει µόνο αν οι Υπουργοί πάψουν να είναι Βουλευτές, κι αν χρειάζεται ν αλλάξει γι αυτό το Σύνταγµα, ας γίνει το ταχύτερο γι αυτόν και πολλούς άλλους λόγους. Η καλή διοίκηση χρειάζεται συνέχεια. Η λίγη συνέχεια που υπήρχε στην Ελλάδα καταργήθηκε την δεκαετία του 80. Χρειάζεται να µπουν µόνιµοι Υφυπουργοί, ή πάντως υπηρεσιακοί, επικεφαλής της δηµοσιοϋπαλληλίας σε κάθε Υπουργείο. Αµετακίνητοι από τις εναλλασσόµενες κυβερνήσεις. Το πρόβληµα θα µικρύνει αυτόµατα αν µικρύνει ο δηµόσιος τοµέας. Η ιδιωτικοποίηση, όχι µε εισπρακτικά κίνητρα, όσο περισσότερων κρατικών µονάδων γίνεται, συρρίκνωση άλλων και το κλείσιµο άχρηστων, είναι επιβεβληµένα µέτρα. εν χρειάζεται να µας το πει η Τρόικα. Η µείωση του δηµόσιου τοµέα ευρύτερου και µη θα προσκρούσει σε δύο σκοπέλους. Ο ένας είναι η µονιµότητα κατοχυρωµένη αλλού, Συνταγµατικά και αλλού από πλέγµα νόµων, συλλογικών συµβάσεων και οργανισµών προσωπικού. Ο άλλος, η ισχύς του συνδικαλισµού στο ηµόσιο και αυτή κατοχυρωµένη µε νόµους αλλά και αλληλεξαρτήσεις µε το πολιτικό κατεστηµένο. εν εισηγούµαι την κατάργηση της µονιµότητας στον στενό πυρήνα της διοίκησης. Στις ΕΚΟ όµως και την τοπική αυτοδιοίκηση, πρέπει να ισχύει το καθεστώς που διέπει τις ιδιωτικές επιχειρήσεις και να καταργηθεί οποιαδήποτε άλλη προστασία.

4 Αν δεν αποκατασταθεί το διευθυντικό δικαίωµα στον δηµόσιο τοµέα, ας ξεχάσουµε βελτίωση διοίκησης. Για να γίνει αυτό, µεταξύ άλλων χρειάζεται ριζικό κλάδεµα συνδικαλιστικών προνοµίων και εξουσιών, άλλα κατοχυρωµένα µε νόµους άλλα από συνήθεια και ανοχή. Τα συνδικάτα σήµερα είναι το κυριότερο εµπόδιο στην εφαρµογή σύγχρονων µεθόδων οργάνωσης και αξιολόγησης προσωπικού αξιοκρατικής εξέλιξης και κάθε προόδου. Είναι κράτος εν κράτει που καθηλώνουν κάθε εξέλιξη, όπως οι Γενίτσαροι τα χρόνια της παρακµής των Οθωµανών. Οι Ανεξάρτητες Αρχές έχουν µεταβληθεί σε παράλληλο κράτος που πρέπει να ελεγχθεί. Στερείται νοµιµοποίησης, αυξάνει την σύγχιση και τον φόρτο στην ικαιοσύνη. Η ικαιοσύνη είναι µέρος της διοίκησης. Όλοι ξέρουµε πώς λειτουργεί σήµερα στη χώρα µας. εν είµαι ειδικός σε θέµατα που την αφορούν αλλά θα έπρεπε να τεθεί το ερώτηµα αν θα βελτίωνε την λειτουργία της η απόλυτη αποσύνδεση και ανεξαρτησία της από την εκτελεστική εξουσία. Μίλησα ως τώρα για την αποµάκρυνση των πολιτικών από την άσκηση της διοίκησης. Για την ανάγκη συνέχειας, για το µίκρεµα του κράτους, για την εξοµοίωση του εργασιακού καθεστώτος στις ΕΚΟ και ΟΤΑ µε τον ιδιωτικό τοµέα, την µονιµότητα, την αποκατάσταση διευθυντικού δικαιώµατος και περιορισµό του συνδικαλισµού στον σωστό του ρόλο. Τις ανεξάρτητες αρχές και τέλος για την δικαιοσύνη. εν τρέφω αυταπάτες ότι οι αλλαγές που πιστεύω ότι χρειάζονται µπορούν να γίνουν χωρίς συγκρούσεις. Τα οργανωµένα συµφέροντα και οι στρατοί τους δεν θα σταυρώσουν τα χέρια. Ήδη από χρόνια δοκιµάζεται η αποφασιστικότητα του Κράτους και η ετοιµότητα της κρατικής µηχανής. Την ένταση ως τώρα εκτόνωναν οι παροχές. Όµως τα χρήµατα τελείωσαν και έφτασε η στιγµή που θα αποδειχτεί ποιος κυβερνά, η νόµιµα εκλεγµένη Κυβέρνηση, ή οι όχλοι; Όλα όσα έθιξα ανοίγουν θεµελιώδη πολιτικά ζητήµατα. Εδώ θα υπενθυµίσω τον τίτλο της ενότητας, που είναι «Οικονοµική ιακυβέρνηση και ηµόσια ιοίκηση». Φανταστείτε µια επιχείρηση που χρεοκοπεί επειδή δυσλειτουργεί

5 το Καταστατικό της και πρέπει να περιµένει µερικά χρόνια για να το τροποποιήσει! Οι ανώµαλοι καιροί απαιτούν ασυνήθιστα µέτρα και ακούσατε πολύ σωστά ότι προτείνω οι αλλαγές στο Σύνταγµα να γίνουν αµέσως. Γι αυτόν τον λόγο υπάρχουν οι Γενικές Συνελεύσεις. Για να περάσουµε στην τεχνοκρατική εφαρµογή σωστών διαδικασιών πρέπει να ανοίξει ο δρόµος που τώρα τον µπλοκάρει το σύστηµα. Αν δεν φύγουν τα εµπόδια, χάνουµε τον καιρό µας. εν έχω συνταγή για το πώς θα µπορούσαν να εφαρµοστούν οι αλλαγές που θεωρώ αναγκαίες. Η οικονοµική κρίση θα οξύνεται µε τον αριθµό των ανέργων να µεγαλώνει και την ανασφάλεια να απλώνεται. Ότι τα πράγµατα θα αλλάξουν, να είµαστε βέβαιοι. Η αλλαγή µπορεί ακόµη να είναι ελεγχόµενη ή θα την προκαλέσουν ανεξέλεγκτα γεγονότα. Η πρόταση παλιού πολιτικού για δηµοψηφισµατικές εκλογές είναι µια λύση αν βρεθούν αρκετοί στον πολιτικό κόσµο να συµφωνήσουν να σταµατήσει αµέσως η στείρα αντιπαράθεση και σε κάποιο πρόγραµµα που να στοχεύει στις ρίζες των προβληµάτων. Ας εξηγηθούν στον λαό ειλικρινά και µε σαφήνεια τα προβλήµατα, οι επιλογές, οι συνέπειες και οι κίνδυνοι και ας πάρει τότε την ευθύνη που του αναλογεί ο καθένας. Οδηγός για το πώς θα αποκτήσει διοίκηση η χώρα είναι η επίγνωση του γιατί δεν την απόκτησε ως τώρα κι αν δεν δούµε τα πράγµατα όπως είναι δεν θα µπορέσουµε να τα διορθώσουµε. Είναι βέβαιο ότι πολλοί θα διαφωνήσουν µε όσα είπα. εν διεκδικώ το µονοπώλιο της ορθότητας. Πρέπει να υπάρξουν και άλλες γνώµες και ιδέες για το πώς θα ανοίξει ο δρόµος για να κυβερνηθεί και διοικηθεί καλλίτερα η χώρα. Ας βιαστούµε όµως γιατί δεν περισσεύει χρόνος για φλυαρίες και διαβουλεύσεις του γνωστού είδους.