«Συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών, ηλεκτρονικά πορτοφόλια και έρευνα για την χρήση τους στην ελληνική αγορά»

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ» ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ «Συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών, ηλεκτρονικά πορτοφόλια και έρευνα για την χρήση τους στην ελληνική αγορά» Διπλωματική Εργασία του Γραντσάρη Σωτήρη (ΑΕΜ: 526) Εξεταστική Επιτροπή Επιβλέπων: Τσαδήρας Αθανάσιος Μέλη: Αγγελής Ελευθέριος Μπουτσούκη Χριστίνα ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ i-

2 -ii-

3 Πρόλογος Η παρούσα εργασία με τίτλο «Συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών, ηλεκτρονικά πορτοφόλια και έρευνα για την χρήση τους στην ελληνική αγορά» αποτελεί την πτυχιακή μου εργασία για το πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου «Πληροφορική και Διοίκηση» που παρακολούθησα. Η πτυχιακή μου ξεκινάει με την περιγραφή και ανάλυση διαφόρων συστημάτων ηλεκτρονικών πληρωμών. Εστιάζει ακόμα περισσότερο στα ηλεκτρονικά πορτοφόλια που είναι και το κύριο αντικείμενο μελέτης, για τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια επίσης αναφέρονται και διάφορα παραδείγματα από την ελληνική και την παγκόσμια αγορά. Και κλείνει με την διεξαγωγή έρευνας μέσω ερωτηματολογίων στην ελληνική αγορά σε καταναλωτές και επιχειρήσεις. Θα ήθελα κάπου εδώ να ευχαριστήσω θερμά τον καθηγητή μου Τσαδήρα Αθανάσιο, ο οποίος ήταν ο επιβλέπων καθηγητής, για την καλή και επιτυχημένη συνεργασία που είχαμε μέχρι την ολοκλήρωση της εργασίας. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσους με βοήθησαν στην έρευνα μου με την προώθηση των ερωτηματολογίων μου αλλά και όσους καταναλωτές και επιχειρήσεις απάντησαν στα ερωτηματολόγια μου. Γραντσάρης Σωτήρης 27/1/2017 -i-

4

5 Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ... I ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... III 1 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΩΜΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΟΡΙΣΜΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΩΜΩΝ Τι είναι τα συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών ΚΑΡΤΕΣ ΜΑΓΝΗΤΙΚΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ ΈΞΥΠΝΕΣ ΚΑΡΤΕΣ ΠΛΗΡΩΜΕΣ ΜΕΣΩ ΚΙΝΗΤΩΝ ΤΗΛΕΦΩΝΩΝ Ορισμός E-BANKING ΨΗΦΙΑΚΑ ΜΕΤΡΗΤΑ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕ ΕΠΑΦΗ ΑΝΕΠΑΦΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ POS Πως λειτουργεί Τύποι τερματικών POS m-pos e-pos ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΠΟΡΤΟΦΟΛΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΤΕ ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΗΚΕ ΟΡΙΣΜΟΙ ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΕΝΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΠΟΡΤΟΦΟΛΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΠΟΡΤΟΦΟΛΙΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ NFC iii-

6 2.7 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ MST ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ MST ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ NFC CLOUD BASED TECHNOLOGY (ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΝΕΦΟΣ) ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΦΥΣΙΚΑ ΣΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΠΟΡΤΟΦΟΛΙΑ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΠΟΡΤΟΦΟΛΙΩΝ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ Διαχωρισμός με βάση τον δημιουργό τους Ηλεκτρονικά πορτοφόλια που αποθηκεύουν κάρτες και ηλεκτρονικά πορτοφόλια που αποθηκεύουν μετρητά Ηλεκτρονικά πορτοφόλια λογισμικού και υλικού Παγκόσμια και εγχώρια πορτοφόλια ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΠΟΡΤΟΦΟΛΙΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΠΟΡΤΟΦΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΓΟΡΑ Samsung Pay Apple pay Android Pay Microsoft wallet LG Pay Walmart pay PayPal ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΠΟΡΤΟΦΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ Viva wallet Winbank wallet i-bank Pay My Alpha wallet Eurobank mobile app Yummy wallet Pockee ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΈΡΕΥΝΕΣ ΣΕ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΡΟΠΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ iv-

7 5 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ v-

8

9 1 Συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών 1.1 Εισαγωγή Από τα τέλη του προηγούμενου αιώνα όπου ξεκίνησε η μαζική και διαρκώς αυξανόμενη εξάπλωση του διαδικτύου, πολλοί ήταν οι επιχειρηματίες που άρπαξαν την ευκαιρία να πωλούν τα προϊόντα τους μέσα από το διαδίκτυο. Το πρώτο πράγμα που κλήθηκαν οι επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν ήταν η δημιουργία υποδομών τέτοιων ώστε να επιτρέπουν στους καταναλωτές την αγορά προϊόντων και υπηρεσιών μέσα από internet. Οι αγοροπωλησίες μέσω διαδικτύου εξαπλώθηκαν πολύ γρήγορα, και στις μέρες μας δεν νοείται μεγάλη επιχείρηση που να σέβεται τον εαυτό της να μην διαθέτει ηλεκτρονικό κατάστημα. Αρχικά όταν κάποιος καταναλωτής πραγματοποιούσε αγορές μέσω διαδικτύου ο μοναδικός τρόπος πληρωμής ήταν η καταβολή του ποσού σε κάποιον τραπεζικό λογαριασμό πηγαίνοντας σε ένα υποκατάστημα της αντίστοιχης τράπεζας. Άμεσα παρουσιάστηκε η ανάγκη εύρεσης πιο εκσυγχρονισμένων τρόπων που να συμβαδίζουν με τις διαδικτυακές αγορές. Έτσι άρχισαν να κάνουν σταδιακά την εμφάνισή τους τα συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών που δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η μεταφορά των φυσικών τρόπων πληρωμών στον διαδικτυακό κόσμο. Παραδείγματα συστημάτων ηλεκτρονικών πληρωμών είναι η ηλεκτρονική επιταγή, η δυνατότητα πληρωμής με πιστωτική κάρτα στο διαδίκτυο και άλλα. Για να φτάσουμε σήμερα στην εποχή του e-banking, του e-wallet και των πληρωμών μέσω κινητών τηλεφώνων. Σημαντικό είναι εδώ να σημειωθεί ότι αυτός ο κλάδος παρουσιάζει συνεχή ραγδαία εξέλιξη ακολουθώντας τις τεχνολογικές τάσεις, τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής και τις ανάγκες των καταναλωτών. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανάλυση των συστημάτων πληρωμών που ήδη κυκλοφορούν στην αγορά καθώς και η ανάλυση της τάσης του κλάδου και τα σχέδια πρωτοπόρων, καινοτόμων εταιριών στην εγχώρια αλλά και την παγκόσμια αγορά. Αλλά και περεταίρω εστίαση στις πληρωμές μέσω κινητών τηλεφώνων με -7-

10 εφαρμογές ηλεκτρονικών πορτοφολιών. Ταυτόχρονα να γίνει και η εξαγωγή κάποιων ενδεικτικών συμπερασμάτων και υποθέσεων μέσα από έρευνα που θα γίνει με ερωτηματολόγια τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε καταναλωτές 1.2 Ορισμός συστημάτων ηλεκτρονικών πληρωμών Συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών είναι όλα εκείνα τα συστήματα τα οποία με την χρήση κάποιου δικτύου (ηλεκτρονικού ή τηλεπικοινωνιακού) και με την χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας, μπορούνε οι πολίτες να πραγματοποιούν πληρωμές προς επιχειρήσεις, τράπεζες και δημόσιες υπηρεσίες Τι είναι τα συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών Για να γίνει πιο κατανοητή στο ευρύ κοινό η έννοια συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών, θα προσπαθήσουμε να την εξηγήσουμε με περισσότερη λεπτομέρεια. Κάθε μέθοδο πληρωμής κατά την οποία ο πελάτης δεν χρειάζεται να χρησιμοποιήσει μετρητά ή επιταγή για να εξοφλήσει τις οφειλές του, αποτελεί ηλεκτρονική πληρωμή. Πέρα από τη μη ύπαρξη μετρητών και επιταγών, η απόσταση μεταξύ των δύο συναλλασσόμενων, πωλητή και αγοραστή, μπορεί να είναι είτε μικρή είτε μεγάλη και δεν είναι απαραίτητη η φυσική παρουσία και των δύο. Δεδομένου του μεγάλου εύρους συστημάτων ηλεκτρονικών πληρωμών, είναι σημαντικός ο διαχωρισμός των συστημάτων αυτών με βάση τον τρόπο λειτουργίας τους. Μια αρχική διάκριση θα μπορούσε να γίνει στα συστήματα που στηρίζονται στην μεταφορά αξίας και στα συστήματα που στηρίζονται στην μεταφορά πληροφοριών. Συστήματα μεταφοράς αξίας, είναι τα συστήματα με τα οποία γίνεται μεταφορά χρηματικού ποσού από τον έναν συναλλασσόμενο στον άλλον. Συστήματα μεταφοράς πληροφοριών, είναι τα συστήματα που μεταφέρουν πληροφορίες για την συναλλαγή και για τους τραπεζικούς λογαριασμούς των δύο πλευρών. Ένα δεύτερο κριτήριο διαχωρισμού των συστημάτων ηλεκτρονικών πληρωμών θα μπορούσε να είναι με βάση το μέσο τεχνολογίας που χρησιμοποιεί το κάθε σύστημα. Έτσι εδώ θα είχαμε συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών μέσω τηλεφώνου, μέσω κινητού τηλεφώνου και μέσω διαδικτύου. -8-

11 Συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών μέσω τηλεφώνου. Πολλές επιχειρήσεις, τράπεζες και δημόσιες υπηρεσίες επιτρέπουν στους πελάτες τους την εξόφληση λογαριασμών μέσω τηλεφώνου, με δύο βασικά στοιχεία αυτής της μεθόδου να είναι η αξιοποίηση της υπάρχουσας υποδομής και η μεγάλη απήχηση που έχει το τηλέφωνο σε όλα τα κοινωνικά στρώματα Συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών μέσω κινητού τηλεφώνου. Οι συνεχείς τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα των κινητών τηλεφώνων, η ανεξαρτησία χώρου και χρόνου και η μεγάλη απήχηση που έχουν στο καταναλωτικό κοινό καθιστούν αυτά τα συστήματα αρκετά δημοφιλή. Συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών μέσω internet. Ως κανάλι διανομής χρησιμοποιούν το διαδίκτυο και οι κύριοι λόγοι μεγάλης αποδοχής τους είναι η μεγάλη άνθηση του ηλεκτρονικού επιχειρείν και η εύκολη πρόσβαση στο διαδίκτυο από την πλειοψηφία των καταναλωτών. Έτσι όταν κάποιος πραγματοποιεί αγορές μέσω διαδικτύου, η ύπαρξη των συστημάτων αυτών τον διευκολύνει στις συναλλαγές του. Τα συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών βρίσκουν εφαρμογή εδώ και πολλές δεκαετίες σε διάφορους τομείς, ενώ τα τελευταία χρόνια παρουσιάζουν τεράστια άνθηση. Συνεχώς προσφέρον νέες δυνατότητες στους καταναλωτές, με τις δυο κατηγορίες που θα μπορούσαμε να πούμε ότι το μέλλον των ηλεκτρονικών πληρωμών τους ανήκει να είναι αυτές μέσω διαδικτύου και μέσω κινητών τηλεφώνων. 1.3 Κάρτες μαγνητικής ταινίας Οι κάρτες μαγνητικής ταινίας αποτελούν ένα σύστημα ηλεκτρονικών πληρωμών του οποίου η χρήση είναι για πληρωμές και διάφορες άλλες λειτουργείες. Οι κάρτες αυτές αρχικά απάλλασσαν όσους τις κατείχαν από τη χρήση μετρητών στις καθημερινές τους αγορές και διευκόλυναν έτσι τις συναλλαγές τους. Η αξία των καρτών αυτών μπορεί να ξαναφορτωθεί εισάγοντάς τες στο κατάλληλο μηχάνημα. Για πολλούς οι κάρτες μαγνητικής ταινίας, έφεραν την επανάσταση και σήμαιναν μια νέα εποχή και μια νέα αρχή στις συναλλαγές. Στην εικόνα 1.1 παρακάτω, φαίνεται αναλυτικά η δομή μίας μαγνητικής κάρτας. [1], [2] Πέρα από τη χρήση στις πιστωτικές κάρτες, τις χρεωστικές κάρτες και στις κάρτες ανάληψης μετρητών, η τεχνολογία της μαγνητικής ταινίας χρησιμοποιήθηκε και σε διάφορες άλλες μορφές. Πολλά πολυκαταστήματα έκαναν χρήση αυτής της τεχνολογίας για να δημιουργήσουν κάρτες επιβράβευσης και συλλογής πόντων για τους πελάτες -9-

12 τους. Κάρτες επιβράβευσης εφάρμοσαν και πολλές αεροπορικές εταιρίες. Ενώ ακόμα, κάρτες με μαγνητική ταινία χρησιμοποιήθηκαν και για έλεγχο πρόσβασης ατόμων σε κτίρια. [1] Το θετικό με τις κάρτες μαγνητικής ταινίας είναι ότι αποθηκεύουν πληροφορίες, είναι εύκολα αναγνώσιμες από ειδικά σχεδιασμένα μηχανήματα και απλοποιούν κατά πολύ τις συναλλαγές και διάφορες άλλες λειτουργίες. Χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι οι κάρτες αυτές δεν έχουν κάποια μειονεκτήματα. [1] Ένα από τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζει ο συγκεκριμένος τύπος καρτών είναι ότι τα δεδομένα αποθηκεύονται πάνω στην μαγνητική ταινία. Το χαρακτηριστικό αυτό επιτρέπει σε όποιον έχει πρόσβαση στον κατάλληλο εξοπλισμό να έχει την δυνατότητα να διαβάσει και να τροποποιήσει τα δεδομένα της κάρτας. Έτσι δεν είναι και η πιο ασφαλής επιλογή να αποθηκεύουμε σημαντικές πληροφορίες σε κάρτες μαγνητικής ταινίας. Έτσι, πολλές φορές δημιουργούνται στους χρήστες ερωτήματα όπως αν πρέπει τελικά κάποιος να χρησιμοποιεί αυτές τις κάρτες ή όχι. [1] Ακόμα, καταστάσεις όπως επαφή με αιχμηρά αντικείμενα, επαφή με μαγνητικά πεδία ή συνεχής χρήση των καρτών μπορούν να προκαλέσουν φθορά ή και καταστροφή της κάρτας. Επίσης, οποιαδήποτε αλλαγή στα στοιχεία του χρήστη ή αλλαγή στον τρόπο εφαρμογής της κάρτας δεν ήταν δυνατόν να εφαρμοστεί πάνω στην κάρτα και κατά συνέπεια σήμαινε αλλαγή και αντικατάσταση της, με νέα. [1] Όλα τα παραπάνω δείχνουν πως οι κάρτες μαγνητικής ταινίας ενώ έφεραν μια νέα εποχή στις συναλλαγές, δεν καταφέρνουν να καλύψουν κάποια μείζον θέματα, τις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες και απαιτήσεις της αγοράς και να πείσουν τους καταναλωτές να τις χρησιμοποιούν. Για αυτό, ενώ την περασμένη δεκαετία ο συγκεκριμένος καρτών είχε μεγάλη αναγνώριση και μεγάλη απήχηση σε μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού, στις μέρες τείνει να εξαφανιστεί σχεδόν ολοκληρωτικά. Σε αυτό έπαιξε σημαντικό ρόλο η εξέλιξη της τεχνολογίας και εύρεση νέων τύπων καρτών και νέων συστημάτων με μεγαλύτερη ασφάλεια. Παραδείγματος χάριν, στις συναλλαγές η ανακάλυψη των έξυπνων καρτών έστρεψε τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στην αντικατάσταση των καρτών μαγνητικής ταινίας με αυτές κερδίζοντας άμεσα την εμπιστοσύνη τους. Ή ένα άλλο παράδειγμα, στις κάρτες συλλογής πόντων πλέων αντί για την τεχνολογία της μαγνητικής ταινίας -10-

13 χρησιμοποιείται η τεχνολογία του barcode. Οι κάρτες με barcode είναι πιο δύσκολο να αλλοιωθούν από ότι οι κάρτες με μαγνητική ταινία. 1.4 Έξυπνες κάρτες Εικόνα 1.1 Κάρτα μαγνητικής ταινίας [1] Οι έξυπνες κάρτες είναι ένα από τα πιο σύγχρονα και πιο έξυπνα είδη καρτών με ταυτοποίηση στοιχείων για υλοποίηση συναλλαγών. Το μέγεθος και το σχήμα τους είναι ίδιο με αυτό των καρτών με μαγνητική ταινία. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτών των καρτών είναι ένα ενσωματωμένο κύκλωμα που περιέχει μνήμη, μικροεπεξεργαστή ή και τα δύο. Όλα τα στοιχεία που αναφέρθηκαν σε αυτήν την παράγραφο απεικονίζονται και στην εικόνα 1.2. Εικόνα 1.2 Έξυπνες κάρτες [2] -11-

14 Το κύκλωμα αυτό έχει την δυνατότητα μεταφοράς, αποθήκευσης, επεξεργασίας και μεταποίησης δεδομένων. Τα δεδομένα των καρτών μπορούν να μεταφερθούν είτε με επαφή της κάρτας σε μηχάνημα συναλλαγών, είτε με ηλεκτρομαγνητικά κύματα χωρίς να χρειάζεται επαφή της κάρτας με το μηχάνημα. Ανάλογα και με τις τεχνολογίες που υποστηρίζει η ίδια η κάρτα. Ο τελευταίος τρόπος είναι γνωστός στο ευρύ κοινό και ως ανέπαφες συναλλαγές. [2] Οι έξυπνες κάρτες έχουν αρκετά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις κάρτες μαγνητικού τύπου που χρησιμοποιούν μαγνητική λωρίδα. Για παράδειγμα, ένα από τα πλεονεκτήματα των έξυπνων καρτών είναι ότι έχουν μεγαλύτερο χώρο αποθήκευσης από τις μαγνητικές κάρτες. [2] Παρόλα αυτά, ένα από τα πιο σημαντικά πλεονεκτήματα των έξυπνων καρτών είναι το ότι τα αποθηκευμένα δεδομένα μπορούν να προστατευτούν από παραποίηση και από μη εξουσιοδοτημένες πηγές που ζητούν πρόσβαση. Αυτό πετυχαίνεται καθώς τα δεδομένα είναι προσβάσιμα μόνο μέσω σειριακής διασύνδεσης η οποία ελέγχεται από ένα λειτουργικό σύστημα ασφαλείας και μπορούν να κρυπτογραφηθούν. Συνήθως, αυτά τα λειτουργικά συστήματα ελέγχονται από τράπεζες ή από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. [2] Τα προσωπικά στοιχεία μπορούν να γραφτούν στην κάρτα και να αποθηκευτούν με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι προστατευμένα από οποιονδήποτε εξωτερικό αναγνώστη της κάρτας. Έτσι στα προσωπικά στοιχεία έχει πρόσβαση μόνο η ίδια η κάρτα εσωτερικά μέσω του μικροτσίπ που περιέχει. [2] Για να γίνουν αλλαγές, εγγραφή, διαγραφή ή ανάγνωση των δεδομένων της κάρτας, χρειάζεται συνδυασμός υλικού και λογισμικού με συγκεκριμένες συνθήκες. Αυτό επιτρέπει την δημιουργία πληθώρας μηχανισμών ασφαλείας ειδικά σχεδιασμένων για τις απαιτήσεις συγκεκριμένων εφαρμογών. Σε συνδυασμό με την δυνατότητα υπολογισμού κρυπτογραφημένων αλγορίθμων, στις έξυπνες κάρτες μπορούν να εφαρμοστούν τα κατάλληλα συστήματα ασφαλείας που να ελέγχονται από τον χρήστη αν πάσα στιγμή. Κάποια άλλα θετικά στοιχεία των έξυπνων καρτών είναι το υψηλό επίπεδο αξιοπιστίας που διαθέτουν, ταχύτητα και μεγάλη ευκολία στην χρήση και η μεγάλη διάρκεια ζωής. Η διάρκεια ζωής των μαγνητικών καρτών ήταν ένα με δύο χρόνια ενώ για τις έξυπνες κάρτες είναι δυνατή η εισαγωγής τους σε μηχανήματα καρτών φορές και πάνω. [1] -12-

15 Οι έξυπνες κάρτες χρησιμοποιούνται από τα τέλη της δεκαετίας του 90. Αρχικά βρήκαν μεγάλη αναγνώριση στην Ευρώπη και την Ασία και στην συνέχεια στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Μια από τις πρώτες χρήσεις τους ήταν για τηλεφωνικές κλήσεις από εξωτερικούς δημόσιους τηλεφωνικούς θαλάμους, οι γνωστές σε όλους μας τηλεκάρτες. [1] 1.5 Πληρωμές μέσω κινητών τηλεφώνων Εικόνα 1.3 Συναλλαγή μέσω κινητού τηλεφώνου [3] Ορισμός Πληρωμές μέσω κινητού τηλεφώνου, είναι οι πληρωμές που επιτρέπουν την μεταφορά υπολοίπων από τον καταναλωτή στον πωλητή για την αγορά ενός προϊόντος η μιας υπηρεσίας μέσα από μία φορητή ηλεκτρονική συσκευή όπως για παράδειγμα ένα κινητό τηλέφωνο, μία ταμπλέτα, ένα έξυπνο κινητό τηλέφωνο ή έναν προσωπικό ψηφιακό βοηθό (PDA) (Εικόνα 1.3). Αυτός ο τρόπος πληρωμών μπορεί να χρησιμοποιηθεί από κάποιον και για να στείλει ένα χρηματικό ποσό σε ένα μέλος της οικογένειας του ή σε έναν φίλο. [3] Οι πληρωμές μέσω κινητών τηλεφώνων αρχικά είχαν μεγαλύτερη απήχηση στην Ευρώπη και την Ασία και στην συνέχεια έγιναν δημοφιλείς στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και τον Καναδά. Οι τρόποι πληρωμών μέσω κινητού τηλεφώνου είναι η αποστολή ενός μηνύματος κειμένου, περνώντας την οθόνη του έξυπνου κινητού τηλεφώνου που δείχνει ραβδοκώδικα (barcode) από μία συσκευή ανάγνωσης ραβδοκώδικα (barcode scanner), χρήση του κινητού τηλεφώνου για λήψη φωτογραφίας του λογαριασμού και αποστολή της, χρήση της τεχνολογίας MST (ασφαλούς μαγνητικής μετάδοσης) και της χρήσης της τεχνολογίας NFC (ανέπαφων συναλλαγών). Και το κόστος της συναλλαγής είτε προστίθεται στον λογαριασμό του κινητού -13-

16 τηλεφώνου είτε εξοφλείται μέσω πιστωτικής ή χρεωστικής κάρτας, ανάλογα με την μέθοδο που χρησιμοποιείται. [3] 1.6 e-banking Το e-banking ή αλλιώς internet banking είναι ένας εξελιγμένος και σύγχρονος τρόπος επικοινωνίας του πελάτη με την τράπεζά του από τον προσωπικό του υπολογιστή. Η εν λόγω επικοινωνία γίνεται πάντα μέσω διαδικτύου. Μέσω του e- banking ο χρήστης μπορεί να πραγματοποιήσει διάφορες λειτουργίες στον τραπεζικό του λογαριασμό 24 ώρες το 24ωρο. [4], [5], [6], [7] Παραδείγματος χάριν, ένας καταναλωτής μπορεί ανά πάσα στιγμή να ελέγξει το διαθέσιμο υπόλοιπο στον προσωπικό λογαριασμό ή την κάρτα του. Επίσης ο χρήστης μπορεί μέσα από το e-banking να δει αναλυτικά τις τελευταίες κινήσεις του λογαριασμού του. Ή ακόμα έχει την δυνατότητα να πραγματοποιήσει μεταφορά χρημάτων από έναν λογαριασμό σε έναν άλλον. Στην εικόνα 1.4 βλέπουμε έναν χρήστη του e-banking να έχει στην οθόνη του υπολογιστή του όλες τις επιλογές που του δίνει το e-banking. [4], [5], [7] Εικόνα 1.4 E-Banking [4] -14-

17 Ο χρήστης μπορεί να έχει πρόσβαση στην ηλεκτρονική υπηρεσία e-banking από οποιαδήποτε συσκευή έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο. Τέτοιες συσκευές είναι, ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής (επιτραπέζιος ή φορητός), έξυπνα κινητά τηλέφωνα και ταμπλέτες. Για να εισέλθει στην υπηρεσία απαιτείται από τον χρήστη να πληκτρολογήσει κάποιον κωδικό ασφαλείας (PIN). [4], [6], [7] Για τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα και τις ταμπλέτες, τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί πάρα πολλές εφαρμογές (apps) για e-banking. Τα περισσότερα τραπεζικά ιδρύματα έχουν ήδη δημιουργήσει την δική τους εφαρμογή με την οποία παρέχουν ευκολότερη πρόσβαση και μεγαλύτερο έλεγχο του λογαριασμού τους στους πελάτες τους. Ο συνεχής ανταγωνισμός ανάμεσα στα τραπεζικά ιδρύματα τα αναγκάζει να ενσωματώνουν όλο και περισσότερες λειτουργείες στις εφαρμογές τους και να δίνουν στους πελάτες τους όλο και περισσότερες δυνατότητες. Σε αρκετές περιπτώσεις, τα τραπεζικά ιδρύματα συνδυάζουν σε μία εφαρμογή e- banking και mobile wallet μαζί. Με αυτόν τον τρόπο δίνουν στους πελάτες τους ακόμα περισσότερες δυνατότητες. Συνδυάζοντας τις δυνατότητες του e-banking με τις δυνατότητες του mobile wallet, ο χρήστης έχει ταυτόχρονα πλήρη έλεγχο του λογαριασμού του και μπορεί να χρησιμοποιήσει το διαθέσιμο υπόλοιπό του όπως αυτός επιθυμεί για αγορές μέσα από το κινητό του τηλέφωνο. Έτσι λοιπόν το e-banking προσφέρει στους καταναλωτές εξοικονόμηση χρόνου και τους δίνει δυνατότητα πρόσβασης και επεξεργασίας του λογαριασμού τους όποια στιγμή αυτοί επιθυμούν (24 ώρες το 24ωρο, 7 μέρες την εβδομάδα). Ενώ παράλληλα προσφέρει στα τραπεζικά ιδρύματα μείωση του κόστους αφού δεν χρειάζεται ούτε η ύπαρξη υπαλλήλου, ούτε η ύπαρξη φυσικού καταστήματος για την υλοποίηση συναλλαγών. [4], [7] 1.7 Ψηφιακά μετρητά Με τον όρο ψηφιακά μετρητά εννοούμε κάθε ηλεκτρονικό σύστημα αποθήκευσης και ανταλλαγής αξίας. Τέτοια συστήματα συνήθως ξεκινάνε με ιδιωτικές πρωτοβουλίες και έχουν ως στόχο να λειτουργήσουν σαν υποκατάστατο του φυσικού νομίσματος μια χώρας για ηλεκτρονικές αγορές. Για να γίνει ένα σύστημα ψηφιακών μετρητών επιτυχημένο, θα πρέπει να γίνει αποδεκτό από αρκετές επιχειρήσεις, καταστήματα και από άλλους εκδότες ψηφιακών μετρητών. [8] -15-

18 Ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα ψηφιακών μετρητών είναι το Bitcoin. Το Bitcoin δημιουργήθηκε το 2008 και ο δημιουργός του ακόμα και σήμερα παραμένει άγνωστος. Οι συναλλαγές μεταξύ ατόμων με Bitcoin πραγματοποιούνται με απόλυτη ανωνυμία, όπως δηλαδή θα γινόταν και στην περίπτωση που οι συναλλασσόμενοι χρησιμοποιούσαν μετρητά. Το γεγονός ότι οι συναλλαγές είναι ανώνυμες έχει κάνει το Bitcoin να χρησιμοποιείται αρκετά σε παράνομες συναλλαγές όπως για παράδειγμα σε εμπόριο ναρκωτικών και εμπόριο όπλων. Στην εικόνα 1.5 που ακολουθεί μπορείτε να δείτε το λογότυπο του ψηφιακού νομίσματος Bitcoin. [8] Εικόνα 1.5 Bitcoin [5] Στα συστήματα ψηφιακών μετρητών, ένα χαρακτηριστικό το οποίο είναι αρκετά δύσκολο να ελεγχθεί από τον δημιουργό, είναι η σταθερότητα του νομίσματος. Αν το συγκεκριμένο ψηφιακό νόμισμα γίνει στόχος κερδοσκόπων, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η ισοτιμία του να γνωρίσει τεράστιες διακυμάνσεις. Για παράδειγμα η εμπορική αξία του Bitcoin έχει κυμανθεί από 1 μέχρι 1200 δολάρια από την μέρα που βγήκε σε κυκλοφορία μέχρι σήμερα. [8] Για να ελπίζει σε βιωσιμότητα και επέκταση ένα σύστημα ψηφιακών μετρητών θα πρέπει να περιέχει τουλάχιστον τα δύο χαρακτηριστικά του φυσικού νομίσματος που ακολουθούν. Αρχικά θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι τα ψηφιακά μετρητά θα χρησιμοποιούνται μόνο μία φορά. Όπως συμβαίνει και με το φυσικό χρήμα έτσι και το κάθε ψηφιακό νόμισμα θα πρέπει να αλλάζει χέρια μετά από κάθε συναλλαγή. Και δεύτερον θα πρέπει να είναι και αυτά ανώνυμα και να μην μπορεί κάποιος να παρακολουθήσει την πορεία ενός ψηφιακού νομίσματος και τις αγορές που -16-

19 πραγματοποίησαν οι μέχρι τώρα κάτοχοι του. Επίσης, για να γνωρίσει μεγάλη ανταπόκριση ένα σύστημα ψηφιακών μετρητών, θα πρέπει να μην είναι δύσχρηστο. [8] Όπως το φυσικό χρήμα, έτσι και τα ψηφιακά μετρητά μπορεί να τα έχει είτε ο ίδιος ο καταναλωτής είτε να είναι αποθηκευμένα σε κάποια τράπεζα. Στην δεύτερη περίπτωση, η τράπεζα επιβεβαιώνει τον έμπορο ή το κατάστημα για την εγκυρότητα των ψηφιακών μετρητών. Η μέθοδος αυτή μπορεί να θεωρηθεί ασφαλέστερη από το να κατέχει τα ψηφιακά μετρητά ο ίδιος ο καταναλωτής. Όταν τα ψηφιακά μετρητά τα έχει ο ίδιος ο καταναλωτής δεν εμπλέκεται κανένας άλλος στην συναλλαγή. Ένας τρόπος να αποκτήσει ένας καταναλωτής ψηφιακά μετρητά είναι με προπληρωμένη κάρτα. Μια εταιρία ψηφιακών μετρητών που λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο είναι η InternetCash. [8] 1.8 Συναλλαγές με επαφή Εικόνα 1.6 Συναλλαγή με επαφή [6] Ο συγκεκριμένος τρόπος συναλλαγών έβρισκε και συνεχίζει ακόμα και στις μέρες μας να βρίσκει εφαρμογή αποκλειστικά και μόνο μέσω των πλαστικών καρτών επαφής. Για να ολοκληρωθεί η συναλλαγή με κάρτες αυτού του είδους πρέπει η κάρτα επαφής να τοποθετηθεί μέσα στο μηχάνημα ανάγνωσης καρτών. Ο αναγνώστης καρτών έτσι έχει επικοινωνία είτε με το μικροτσίπ της κάρτας και τροφοδοτεί την κάρτα με ρεύμα. Στην εικόνα 1.6 φαίνεται να πραγματοποιείται μια συναλλαγή με κάρτα επαφής σε ένα μηχάνημα POS. [1] -17-

20 Με αυτούς τους τρόπους, το μηχάνημα και η κάρτα είναι σε θέση να ανταλλάσσουν εντολές, δεδομένα και πληροφορίες. Σημαντική σημείωση για την ολοκλήρωση της συναλλαγής είναι η ακόλουθη. Τα σημεία επαφής της κάρτας με το μηχάνημα ανάγνωσης καρτών είναι συγκεκριμένα και θα πρέπει να είναι αυστηρά καθορισμένα. Επίσης μεταξύ κάρτας και μηχανήματος δεν θα πρέπει να υπάρχει μη αγώγιμο υλικό στην περίπτωση επικοινωνίας με μικροτσίπ. [1] Παράγοντες όπως κακή χρήση από τον κάτοχο ή ηλεκτροστατικές εκκενώσεις μπορούν να καταστρέψουν τα κυκλώματα της κάρτας. Αυτό συνεπάγεται ότι μια κάρτα επαφής μπορεί να έχει περιορισμένη διάρκεια ζωής και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα μειονεκτήματα των καρτών αυτών. [1] Λαμβάνοντας υπόψιν την μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας από το μηχάνημα ανάγνωσης στις κάρτες επαφής, γίνετε εύκολα αντιληπτό ότι η συγκεκριμένη τεχνολογία δεν θα μπορούσε να μεταφερθεί στα κινητά τηλέφωνα και στις συναλλαγές μέσω κινητών τηλεφώνων. Μια τέτοια τεχνολογία είναι πολύ πιθανών να προκαλούσε βλάβες στις κινητές συσκευές. Αντιθέτως η τεχνολογία ανέπαφων συναλλαγών που ακολουθεί, δεν αντιμετωπίζει κανένα πρόβλημα και ταιριάζει απόλυτα και με τις συναλλαγές μέσω κινητών τηλεφώνων. 1.9 Ανέπαφες συναλλαγές Οι ανέπαφες συναλλαγές φαίνεται να είναι η νέα μόδα, και το μέλλον των πληρωμών. Ήδη στις μέρες μας πολλές επιχειρήσεις, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και μέσα μεταφορών έχουν υιοθετήσει αυτόν τον τρόπο συναλλαγών και ο αριθμός τους αυξάνεται ραγδαία μέρα με την μέρα. Η μέθοδος αυτή επιτρέπει στους καταναλωτές να ολοκληρώνουν τις πληρωμές τους χωρίς την χρήση μετρητών ή την τοποθέτηση της κάρτας τους σε κάποιο μηχάνημα. Ο καταναλωτής απλά χρειάζεται να φέρει σε επικοινωνία την συσκευή ανέπαφων συναλλαγών της επιλογής του (κάρτα, κινητό τηλέφωνο και άλλα) με το μηχάνημα POS της επιχείρησης. Όπως και στην εικόνα 1.7 μια κάρτα ανέπαφων συναλλαγών πλησιάζει το μηχάνημα POS. [1] -18-

21 Εικόνα 1.7 Ανέπαφη συναλλαγή [7] Σε αντίθεση με τις συναλλαγές με επαφή, οι ανέπαφες συναλλαγές, εκτός από τις κάρτες ανέπαφων συναλλαγών υποστηρίζονται και από άλλες συσκευές. Παραδείγματα τέτοιων συσκευών είναι τα έξυπνα τηλέφωνα τελευταίας τεχνολογίας (Smartphones), τα έξυπνα ρολόγια (Smartwatches) και μπρελόκ. Το μόνο που χρειάζεται για να έρθει σε επικοινωνία κάποια από τις συσκευές που αναφέρονται την προηγούμενη παράγραφο και υποστηρίζουν ανέπαφες συναλλαγές με κάποιο μηχάνημα POS το οποίο να υποστηρίζει και αυτό ανέπαφες συναλλαγές είναι να βρίσκονται σε απόσταση μερικών εκατοστών μεταξύ τους. Τα μηχανήματα POS που υποστηρίζουν ανέπαφες συναλλαγές έχουν πάνω τους το σήμα της εικόνας 1.8 που ακολουθεί. Εικόνα 1.8 Σήμα ανέπαφων συναλλαγών [8] Η εφεύρεση της τεχνολογίας των ανέπαφων συναλλαγών έφερε μαζί της και αρκετά πλεονεκτήματα. Τα πλεονεκτήματα αυτά θα μπορούσαν να χωριστούν σε δυο -19-

22 κατηγορίες. Από την μια έχουμε πλεονεκτήματα για τους πωλητές και τις επιχειρήσεις και από την άλλη πλεονεκτήματα για τις τράπεζες και τους εκδότες συστημάτων ανέπαφων συναλλαγών. [9] Τα πλεονεκτήματα που έχει μια επιχείρηση από τις ανέπαφες συναλλαγές είναι τα παρακάτω: [9] Γρηγορότερες πληρωμές από ότι με μετρητά ή κάρτες επαφής Αύξηση των εσόδων καθώς πλέον οι έχουν μαζί τους περισσότερα χρήματα από ότι όταν πλήρωναν με μετρητά, έχοντας πρόσβαση στον τραπεζικό τους λογαριασμό Καλύτερες και περισσότερες πληροφορίες για τους πελάτες τους Ανταγωνιστική διαφοροποίηση χρησιμοποιώντας όλο και περισσότερες μεθόδους πληρωμών Αύξηση φήμης συνδέοντας την επωνυμία της επιχείρησης με κάποια συσκευή πληρωμών Μείωση του κόστους διαχείρισης μετρητών Με την σειρά τους τα πλεονεκτήματα των τραπεζών είναι τα εξής: [9] Ευκολία πληρωμών σε σχέση με τα μετρητά Μείωση της χρήσης μετρητών Αύξηση της αφοσίωσης των πελατών Ευκαιρία δημιουργίας νέων υπηρεσιών Δημιουργία συσκευών πληρωμών με την επωνυμία τους. Καθώς ο κλάδος των ανέπαφων συναλλαγών φαίνεται να έχει πολύ μέλλον και να δημιουργούνται μεγάλες ευκαιρίες, υπάρχει μεγάλη εξέλιξη πάνω στον κλάδο αυτό. Αποτελέσματα της μεγάλης αυτής εξέλιξης είναι η εύρεση διάφορων τεχνολογιών που να υποστηρίζουν την υλοποίηση ανέπαφων συναλλαγών. Μερικές από τις πιο διαδεδομένες τεχνολογίες για την επικοινωνία της συσκευής του πωλητή με την συσκευή του αγοραστή είναι: η τεχνολογία MST, η τεχνολογία RFID, οι ανέπαφες συναλλαγές μέσω Bluetooth και τεχνολογία NFC. Η τεχνολογία NFC να φαίνεται να κερδίζει συνεχώς έδαφος και να κατέχει το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς. -20-

23 1.10 Μηχανήματα POS Τα μηχανήματα POS, είναι τερματικά μηχανήματα τα οποία επιτρέπουν την υλοποίηση ηλεκτρονικών συναλλαγών με κάρτες ή με συσκευές που υποστηρίζουν ανέπαφες συναλλαγές σε φυσικά καταστήματα. Η λέξη POS πήρε το όνομά της από τα αρχικά των λέξεων Point of Sales. Μια ελληνική μετάφραση που θα μπορούσε να δοθεί είναι η φράση «Σημεία πωλήσεων». [10], [11] Πως λειτουργεί Μια συναλλαγή μέσω τερματικού POS μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους. Ο κλασικός τρόπος λειτουργείας του, είναι η εισαγωγή της κάρτας (χρεωστικής, πιστωτικής ή προπληρωμένης) με μικροτσίπ μέσα στο μηχάνημα POS όπου ο πελάτης πληκτρολογώντας τον κωδικό ασφαλείας του δίνει στο μηχάνημα πρόσβαση στον λογαριασμό του για να μεταφέρει το αντίστοιχο χρηματικό ποσό των αγορών του στον τραπεζικό λογαριασμό του καταστήματος. Στην εικόνα 1.9 υπάρχει ενδεικτικά η μορφή που έχει ένα μηχάνημα POS. [10], [11] Εικόνα 1.9 Μηχάνημα POS [9] Αντί για εισαγωγή κάρτας με μικροτσίπ, ένα μηχάνημα POS μπορεί να έρθει σε επικοινωνία και με κάρτα μαγνητικής ταινίας. Στην περίπτωση αυτή η κάρτα και το τερματικό δεν έρχονται σε επαφή, αλλά επικοινωνούν μέσω μαγνητικών κυμάτων. Προϋπόθεση σε αυτή την περίπτωση είναι το μηχάνημα να υποστηρίζει την συγκεκριμένη τεχνολογία (τεχνολογία MST) για να ολοκληρωθεί η συναλλαγή. Η συγκεκριμένη μέθοδος αποτελεί μια μέθοδο ανέπαφων συναλλαγών. [10] -21-

24 Ανέπαφη συναλλαγή μπορούμε να έχουμε και με κάρτα με μικροτσίπ. Για να έχουμε ανέπαφη συναλλαγή μεταξύ κάρτας με μικροτσίπ και τερματικού μηχανήματος POS πρέπει και τα δύο να διαθέτουν την τεχνολογία NFC και να πλησιάσουν κοντά το ένα με το άλλο έτσι ώστε να υπάρξει ανταλλαγή πληροφοριών. [10] Με τη χρήση της τεχνολογίας, οι δύο παραπάνω μέθοδοι ανέπαφων συναλλαγών είναι διαθέσιμοι και για χρήση μέσω κινητού τηλεφώνου. Ο χρήστης έχοντας συνδέσει το κινητό του με κάποια κάρτα, πλησιάζει την συσκευή του, που υποστηρίζει κάποια από τις παραπάνω μεθόδους, στο τερματικό μηχάνημα και οι δύο συσκευές έρχονται σε επικοινωνία. [10] Εκτός από τις τεχνολογίες NFC και MST υπάρχουν και άλλοι τρόποι να έρθει σε επικοινωνία ένα κινητό τηλέφωνο με ένα τερματικό μηχάνημα POS. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η χρήση των Bluetooth. Ο χρήστης ενεργοποιεί στην συσκευή του τα Bluetooth και αν και το μηχάνημα POS διαθέτει και αυτό Bluetooth, μπορεί να ολοκληρώσει τη συναλλαγή. [10] Τύποι τερματικών POS Στην αγορά κυκλοφορούν διάφοροι τύποι τερματικών POS. Ένα μηχάνημα POS μπορεί να υποστηρίζει έναν συγκεκριμένο τρόπο λειτουργίας, ή να είναι συμβατό με περισσότερους από έναν τρόπους. Τα περισσότερα τερματικά στην αγορά, δέχονται συναλλαγές με κάρτα επαφής, και ταυτόχρονα υποστηρίζουν έναν ή περισσότερους τύπους ανέπαφων συναλλαγών. Δύο σχετικά νέες καινοτομίες στον κλάδο των POS, θα μπορούσαν να θεωρηθούν τόσο το m-pos όσο και το e-pos. Παρακάτω θα δούμε πιο αναλυτικά τι είναι το καθένα από αυτά τα δύο m-pos Ο όρος m-pos προέρχεται από το mobile POS και πρόκειται για φορητό ή αλλιώς ασύρματο τερματικό POS που επιτρέπει και συναλλαγές εκτός του φυσικού καταστήματος της επιχείρησης. Για την λειτουργεία και την υλοποίηση συναλλαγών ένα μηχάνημα m-pos είτε συνδέεται από μόνο του στο δίκτυο είτε συνδέεται με κάποιο κινητό τηλέφωνο ή ταμπλέτα που είναι συνδεμένο στο δίκτυο. Ένα μηχάνημα m-pos μπορεί να λειτουργεί με όσους τρόπους λειτουργεί και ένα μηχάνημα POS. Παρακάτω, -22-

25 στην εικόνα 1.10 βλέπουμε να υλοποιείται μια συναλλαγή με ένα μηχάνημα m-pos το οποίο είναι συνδεδεμένο με ένα έξυπνο κινητό τηλέφωνο. [12] Εικόνα 1.10 mobile POS [10] -23-

26 e-pos Εικόνα 1.11 e-pos [11] Δεν πρόκειται για κάποια φυσική συσκευή. Το e-pos είναι λογισμικό το οποίο απευθύνεται σε ιδιοκτήτες ηλεκτρονικών καταστημάτων (εικόνα 1.11). Με απλά λόγια το e-pos μπορεί να ερμηνευτεί ως μηχάνημα POS για ηλεκτρονικά καταστήματα. Το λογισμικό αυτό δίνει την δυνατότητα στους ιδιοκτήτες ηλεκτρονικών καταστημάτων να χειρίζονται τις εισπράξεις από την επιχείρησή τους με τρόπο που εξυπηρετεί καλύτερα τις ανάγκες τους. [13] 2 Ηλεκτρονικά πορτοφόλια Σε αυτό το κεφάλαιο θα μιλήσουμε πιο αναλυτικά για τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια τα οποία είναι και το κύριο αντικείμενο μελέτης της εργασίας. Στην εικόνα 2.1 που ακολουθεί φαίνεται ο τρόπος χρήσης ενός ηλεκτρονικού πορτοφολιού. -24-

27 2.1 Εισαγωγή Εικόνα 2.1 Συναλλαγή με ηλεκτρονικό πορτοφόλι [12] Είμαστε σε μία εποχή όπου όλο και περισσότερα ηλεκτρονικά πορτοφόλια κάνουν την εμφάνισή τους. Πολλά από αυτά έχουν είτε παγκόσμια απήχηση είτε απήχηση σε συγκεκριμένη χώρα. Υπάρχουν αρκετά ηλεκτρονικά πορτοφόλια τα οποία ήδη κυκλοφορούν στην αγορά και χρησιμοποιούνται από τους καταναλωτές. Τέτοια παραδείγματα από ηλεκτρονικά πορτοφόλια που κυκλοφορούν παγκοσμίων είναι το Samsung pay, το Android pay και το Apple pay. Ενώ παραδείγματα ηλεκτρονικών πορτοφολιών για την ελληνική αγορά είναι το Viva wallet και το Winbank wallet. Σε αυτά και σε ακόμα περισσότερα ηλεκτρονικά πορτοφόλια θα αναφερθούμε αναλυτικότερα στο επόμενο κεφάλαιο. [14] Οι χρήστες μπορούν να κάνουν πολλά μέσα από το έξυπνο κινητό τους τηλέφωνο με ένα ψηφιακό πορτοφόλι. Μερικές από τις δυνατότητες που υπάρχουν στα ηλεκτρονικά πορτοφόλια είναι να μπορεί ο χρήστης να πληρώσει για αγορές του σε φυσικά και ηλεκτρονικά καταστήματα, να πληρώσει λογαριασμούς, να δώσει χρήματα σε κάποιον φίλο, να ενημερωθεί για το υπόλοιπό του, να χρησιμοποιήσει κάρτες επιβράβευσής μέσα από το τηλέφωνό του και διάφορες άλλες. Κάθε ηλεκτρονικό πορτοφόλι περιέχει πληθώρα από αυτές τις δυνατότητες και είναι στην κρίση του κατασκευαστή ποιες θα συμπεριλάβει και ποιες όχι. [14] 2.2 Πότε ανακαλύφθηκε Το ηλεκτρονικό πορτοφόλι εφευρέθηκε μέσα σε ένα έργο το οποίο ονομαζόταν Ψηφιακό πορτοφόλι. Η έρευνα αυτή χρονολογείται πίσω στο 1996, όταν ο δημιουργός -25-

28 του κατέθεσε την πατέντα αυτή στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Ο δημιουργός του ψηφιακού πορτοφολιού ήταν ο Sam Pitroda. Ο Sam Pitroda έκανε λόγο για μια συσκευή με οθόνη υγρών κρυστάλλων και κατά προτίμηση αφής η οποία θα είναι λίγο μεγαλύτερη από τις πλαστικές κάρτες και με απλό λειτουργικό για ευκολία του χρήστη. Με την συσκευή αυτή οι καταναλωτές θα μπορούν να έχουν μέσα στο ψηφιακό τους πορτοφόλι ότι έχουν και στο φυσικό. [15] 2.3 Ορισμοί 1) Ηλεκτρονικό πορτοφόλι είναι ένα σύστημα το οποίο αποθηκεύει με ασφάλεια πληροφορίες πληρωμών και κωδικούς χρηστών για την υλοποίηση διαφόρων μεθόδων πληρωμής και πληρωμές σε ηλεκτρονικά και φυσικά καταστήματα. Τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια κυκλοφορούν κυρίως ως εφαρμογές συμβατές με διάφορα έξυπνα κινητά τηλέφωνα. [16] Χρησιμοποιώντας ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι, οι χρήστες μπορούν να πραγματοποιούν συναλλαγές εύκολα και γρήγορα με τεχνολογίες όπως η τεχνολογία NFC, η τεχνολογία MST, η χρήση των Bluetooth και άλλες παρόμοιες τεχνολογίες. Οι χρήστες επίσης μπορούν να δημιουργήσουν πολύ ισχυρότερους κωδικούς χωρίς να ανησυχούν ότι θα τους ξεχάσουν, καθώς με έναν απλό κωδικό ξεκλειδώνει η εφαρμογή και οι υπόλοιπες διαδικασίες είναι αυτόματες. Τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια, σε συνδυασμό με συστήματα πληρωμών μέσω κινητών τηλεφώνων επιτρέπουν στους καταναλωτές να πραγματοποιούν πληρωμές μέσω των έξυπνων κινητών τηλεφώνων τους. Επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να αποθηκεύσουν πληροφορίες από κάρτες. [16] 2) Ένας δεύτερος ορισμός που θα μπορούσαμε να δώσουμε για το ψηφιακό πορτοφόλι είναι αυτός που ακολουθεί. Ψηφιακό πορτοφόλι είναι μια εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα η οποία λειτουργεί ως αποθηκευτικός χώρος για χρεωστικές, πιστωτικές και προπληρωμένες κάρτες, για εισιτήρια, για κάρτες επιβράβευσής πελατών, αποδείξεις, κουπόνια και ότι άλλο θα μπορούσε να βρεθεί σε ένα φυσικό πορτοφόλι. Το ψηφιακό πορτοφόλι επιτρέπει στον χρήστη να διαχειρίζεται όσα είπαμε παραπάνω με την χρήση διαφόρων τεχνολογιών όπως οι τεχνολογίες NFC, MST και άλλες. [15] Με άλλα λόγια, ένα έξυπνο κινητό τηλέφωνο μεταμορφώνεται σε πορτοφόλι και μπορεί να έχει μέσα ψηφιακό χρήμα, ψηφιακές κάρτες, ψηφιακές αποδείξεις, ψηφιακά -26-

29 κουπόνια και άλλα. Και με την εγκατάσταση τέτοιων εφαρμογών που έχουν δημιουργήσει διάφορες εταιρίες όπως η Apple, η Google, η Samsung και η PayPal, στο κινητό τους τηλέφωνο, οι χρήστες μπορούν να πληρώνουν άμεσα μέσα από το κινητό τους τηλέφωνο για τα προϊόντα που αγοράζουν. [15] Ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι προσπαθεί να παρέχει τα εξής χαρακτηριστικά σε κάθε απλό χρήστη: [15] Να αποθηκεύει και να παρέχει στον χρήστη ανά πάσα στιγμή κουπόνια και αποκλειστικές ατομικές εκπτώσεις από μαγαζιά τα οποία επισκέπτεται. Να εντοπίζει σε πραγματικό χρόνο εκπτώσεις και προσφορές από διάφορες επιχειρήσεις. Να παρέχει αξιολόγηση και μηχανή αναζήτησης για τα καταστήματα Να λειτουργεί ως εργαλείο χρεωστικών, πιστωτικών και προπληρωμένων καρτών Και να οργανώνει τα έξοδα του χρήστη 2.4 Πως λειτουργεί ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι Για να γίνει ακόμα πιο κατανοητό πως λειτουργεί ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι παρακάτω βλέπουμε δύο σχεδιαγράμματα που εξηγούν την λειτουργεία του. Κάποιος μπορεί να δει από δύο σκοπιές το πώς λειτουργεί. Εικόνα 2.2 Πως λειτουργεί ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι [13] -27-

30 Για την εικόνα 2.2 χρειάζεται λίγο περισσότερη γνώση πάνω στον κλάδο των ηλεκτρονικών πορτοφολιών σε σχέση με την εικόνα 2.3. Αυτό συμβαίνει γιατί στην εικόνα 2.2 μπορούμε να δούμε πιο αναλυτικά την διαδικασία που γίνεται για να ολοκληρωθεί μία ηλεκτρονική συναλλαγή. [15] Με απλά λόγια η εικόνα 2.2 μας δείχνει ότι, ένας καταναλωτής πληρώνει μέσα από το κινητό του τηλέφωνο για μία αγορά του σε ένα φυσικό κατάστημα, το κινητό τηλέφωνο είναι συνδεδεμένο στο διαδίκτυο και μέσα από εκεί πηγαίνει στην τράπεζα η πληροφορία ότι πραγματοποιήθηκε η συναλλαγή έτσι ώστε να αφαιρεθεί το αντίστοιχο ποσό από τον λογαριασμό του καταναλωτή. Εικόνα 2.3 Παράγοντες που επηρεάζουν και επηρεάζονται από ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι [13] Στην εικόνα 2.3 παρουσιάζονται όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη που επηρεάζουν ή επηρεάζονται από ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι και παρακάτω αναλύονται ένα ένα. Στην κατηγορία διαχειριστές καρτών έχουμε τις εταιρίες οι οποίες έχουν τον έλεγχο των δεδομένων των καρτών. Τέτοιες εταιρίες είναι η Visa, η MasterCard, η American Express, η Walmart, η Samsung, η Google και άλλες. Τις εταιρίες αυτές που έχουν τον έλεγχο των καρτών, μπορούμε να τις χωρίσουμε εύκολα σε τρεις επιμέρους κατηγορίες. [15] Η πρώτη κατηγορία αποτελείται από τις παραδοσιακές εταιρίες που ασχολούνται με την έκδοση καρτών και την διαχείριση των δεδομένων τους. Τέτοιες εταιρίες είναι η American Express, η Visa και η MasterCard. Οι εταιρίες αυτές στην έκδοση καρτών και πριν την εμφάνιση των ψηφιακών πορτοφολιών. [15] -28-

31 Στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν εταιρίες όπως η Samsung, η Walmart η Google και άλλες. Οι εταιρίες αυτής της κατηγορίας παρέχουν ήδη προϊόντα ή υπηρεσίες στους πελάτες τους και εκμεταλλευόμενες το μεγάλο δέσιμο των πελατών μαζί τους, βρήκαν την ευκαιρία να δώσουν μια ακόμα επιλογή για πληρωμές στους πελάτες τους. [15] Η τρίτη κατηγορία αποτελείται από εταιρίες που παρέχουν υπηρεσίες διαδικτυακά και χωρίς φυσική παρουσία. Οι εταιρίες αυτές δημιούργησαν τρόπους πληρωμών περισσότερο εξειδικευμένους και πολλές φορές ειδικά προσαρμοσμένους στις δικές τους ανάγκες. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ο τρόπος που πληρώνουν οι καταναλωτές στην υπηρεσία itunes της Apple, βάζοντας χρήματα στον itunes λογαριασμό τους για να μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν για αγορές μόνο εκεί. [15] Ένας δεύτερος τομέας που εμφανίζεται στην εικόνα 2.3 είναι αυτός με το όνομα έμποροι. Στον τομέα αυτό, ανήκουν όλοι οι έμποροι και πωλητές που έχουν είτε φυσικά είτε ηλεκτρονικά καταστήματα και δέχονται πληρωμές με ηλεκτρονικά πορτοφόλια με την βοήθειά μηχανημάτων POS και με τον τρόπο αυτό προσφέρουν στους πελάτες τους περισσότερες εναλλακτικές για τις πληρωμές τους. [15] Με τον όρο πάροχοι, στην εικόνα 2.3, αναφέρονται οι εταιρίες πάροχοι τηλεπικοινωνιών και οι εταιρίες πάροχοι λειτουργικών συστημάτων για κινητά τηλέφωνα. Πολλές φορές, αυτές οι εταιρίες ελέγχουν τι λογισμικό εγκαθίσταται στις συσκευές που είναι στο δίκτυό τους και επιτρέπουν ή απορρίπτουν την εγκατάσταση. Επίσης πολλές τέτοιες εταιρίες προσφέρουν και δικό τους ηλεκτρονικό πορτοφόλι στους πελάτες τους. [15] Μια ακόμη κατηγορία που απεικονίζεται στην παραπάνω εικόνα είναι οι κατασκευαστές συσκευών κινητών τηλεφώνων. Τέτοιες εταιρίες είναι η Samsung, η Apple, η Microsoft και άλλες. Αρκετές από αυτές τις εταιρίες, προσφέρουν ήδη, ή έχουν σκοπό στο μέλλον να προσφέρουν στους πελάτες τους το δικό τους ηλεκτρονικό πορτοφόλι. Μερικές φορές η ίδια εταιρία μπορεί να ανήκει ταυτόχρονα σε 2 κατηγορίες όπως για παράδειγμα στην κατηγορία carriers και στην κατηγορία device manufacturers. Τέτοιο παράδειγμα είναι η εταιρία Apple που παρέχει και δικές τις συσκευές, και δικό της λειτουργικό σύστημα. [15] Τελευταία κατηγορία είναι οι καταναλωτές. Ίσως να είναι και ο πιο σημαντικός παράγοντας, καθώς κάθε ηλεκτρονικό πορτοφόλι έχει ως στόχο να πείσει όσο περισσότερους καταναλωτές μπορεί για τις υπηρεσίες και τις ευκολίες που παρέχει. Και -29-

32 οι καταναλωτές είναι αυτοί που ανάλογα αν τους αρέσει ή όχι θα κάνουν ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι επιτυχημένο ή αποτυχημένο. [15] 2.5 Τεχνολογίες ηλεκτρονικών πορτοφολιών Στην προσπάθεια για συνεχή εξέλιξη και βελτίωση στον κλάδο των ηλεκτρονικών πορτοφολιών αναπτύχτηκαν πολλές διαφορετικές τεχνολογίες με τις οποίες λειτουργούν τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια. Τέτοιες τεχνολογίες είναι η χρήση Bluetooth του αγοραστή και του μηχανήματος POS του πωλητή, η σάρωση QR code από τον καταναλωτή με την κάμερα του κινητού του τηλεφώνου για την πληρωμή του λογαριασμού, το σκανάρισμα ενός bar code το οποίο εμφανίζεται την οθόνη του κινητού του πελάτη, η τεχνολογία MST, η τεχνολογία NFC και άλλες. [15] Το ποια ή ποιες από τις τεχνολογίες που αναφέραμε παραπάνω θα χρησιμοποιηθούν σε ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι, είναι στην ευχέρεια της εταιρίας που κυκλοφόρησε το ηλεκτρονικό πορτοφόλι στην αγορά. Η εταιρία αυτή θα κρίνει ποια τεχνολογία θεωρεί πιο εύχρηστη, ποια τεχνολογία την βολεύει περισσότερο για το αποτέλεσμα που θέλει να έχει και έτσι θα πράξει αναλόγως. [15] Για τις δυο τελευταίες τεχνολογίες (MST και NFC), οι οποίες μπορούν να θεωρηθούν από τις πιο καινοτόμες και οι οποίες παρουσιάζουν περισσότερο ενδιαφέρον, ακολουθεί περισσότερη και πιο αναλυτική επεξήγηση για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν στις επόμενες ενότητες. 2.6 Τεχνολογία NFC Η τεχνολογία NFC, το όνομα της οποίας προέρχεται από τα αρχικά των λέξεων Near Field Communications ή αλλιώς στα ελληνικά επικοινωνία κοντινού πεδίου, είναι μία τεχνολογία που επιτρέπει την επικοινωνία μεταξύ δύο συσκευών όταν αυτές έρχονται πολύ κοντά μεταξύ τους για την ανταλλαγή δεδομένων και ανήκει στην κατηγορία των ανέπαφων συναλλαγών. Για την ακρίβεια, για να έρθουν σε επικοινωνία δύο συσκευές με την NFC τεχνολογία η μεταξύ τους απόσταση δεν θα πρέπει να ξεπερνάει τα 10 εκατοστά και τις περισσότερες φορές είναι μικρότερη και από 5 εκατοστά όπως φαίνεται και στην εικόνα 2.4. [17], [18], [19], [20] -30-

33 Εικόνα 2.4 Συναλλαγή με την τεχνολογία NFC [14] Η συγκεκριμένη τεχνολογία αναπτύχθηκε στα τέλη του Οι εταιρίες που την ανέπτυξαν ήταν η Philips και η Sony. Η τεχνολογία κοντινών πεδίων (NFC) παρέχει στις δύο συνδεδεμένες συσκευές επικοινωνία αρκετά γρήγορη, εύκολη και με μεγάλη ασφάλεια. [19] Κατά την σύνδεση δύο συσκευών η κάθε μια έχει συγκεκριμένο ρόλο. Η μια συσκευή αποτελεί τον αποστολέα. Και στέλνει τα δεδομένα στην δεύτερη συσκευή η οποία τα λαμβάνει και παίζει τον ρόλο του παραλήπτη. Προϋπόθεση για μία τέτοια σύνδεση είναι να έχουν και οι δύο συσκευές τσιπ NFC. [17], [18] Συσκευές στις οποίες μπορεί κάποιος να βρει συνήθως την τεχνολογία NFC είναι τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα τελευταίας τεχνολογίας (Smartphones), έξυπνες κάρτες με τεχνολογία NFC, αναγνώστες NFC που συνδέονται με τα έξυπνα κινητά για μεταφορά δεδομένων και αντικείμενα με ετικέτες NFC. [20] Λαμβάνοντας υπόψιν τις προοπτικές της συγκεκριμένης τεχνολογίας κάποιος θα μπορούσε να θεωρήσει λογική μεγάλη απήχηση που έχει σε διάφορους τεχνολογικούς τομείς. Μερικοί από τους τομείς που παρατηρείται συχνή χρήση της τεχνολογίας NFC είναι: οι ηλεκτρονικές συναλλαγές, οι πληρωμές, οι μεταφορές, η ανταλλαγή και συλλογή δεδομένων, οι πιστοποιήσεις και ο έλεγχος πρόσβασης. [17], [18] Στις περισσότερες περιπτώσεις η τεχνολογία NFC έχει ραγδαία διάδοση. Κάτι πολύ λογικό αν σκεφτεί κανείς την ραγδαία διάδοση των έξυπνων κινητών τηλεφώνων και ότι αυτά περιέχουν πλέον ενσωματωμένη την συγκεκριμένη τεχνολογία. [17] Μέχρι σήμερα, ένας από τους πιο διαδεδομένους τρόπους χρήσης της τεχνολογία NFC στον τομέα των ηλεκτρονικών πληρωμών είναι ο παρακάτω. Έχοντας επιλέξει ο καταναλωτής τα προϊόντα που θέλει να αγοράσει και έχοντας φτάσει στο επίπεδο της πληρωμής, βγάζει το έξυπνο κινητό του τηλέφωνο το οποίο υποστηρίζει την NFC -31-

34 τεχνολογία και έχοντας ανοίξει κάποια εφαρμογή για ηλεκτρονικές πληρωμές (ηλεκτρονικό πορτοφόλι) το πλησιάζει στο μηχάνημα POS που διαθέτει η επιχείρηση και υποστηρίζει και αυτό την τεχνολογία NFC. Από εκεί και πέρα η διαδικασία έχει ως εξής, το μηχάνημα POS ζητάει από το κινητό τηλέφωνο να επιβεβαιώσει την συναλλαγή, ο καταναλωτής επιβεβαιώνει με κάποιον κωδικό ασφαλείας ή σε πιο σύγχρονες συσκευές με το δαχτυλικό του αποτύπωμα και ένα ποσό μεταφέρεται από τον λογαριασμό του ενός στον λογαριασμό του άλλου. [17], [18], [19] 2.7 Τεχνολογία MST Η τεχνολογία MST, το όνομα της οποίας προέρχεται από τα αρχικά των λέξεων Magnetic Secure Transmission ή αλλιώς στα ελληνικά Ασφαλής μαγνητική μετάδοση είναι μια τεχνολογία που ανήκει στην κατηγορία των ανέπαφων συναλλαγών και επιτρέπει την μετάδοση δεδομένων όταν δυο βρίσκονται πολύ κοντά μεταξύ τους. [21] Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η τεχνολογία MST θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η μεταφορά των καρτών μαγνητικής ταινίας μέσα στις συσκευές των έξυπνων κινητών τηλεφώνων (Smartphones). Τόσο οι κάρτες μαγνητικής ταινίας όσο και τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα με τεχνολογία MST μεταδίδουν μαγνητικά κύματα σε μηχανήματα που είναι κατάλληλα για να τα διαβάσουν (εικόνα 2.5). Εικόνα 2.5 Συναλλαγή με την τεχνολογία MST [15] Στην περίπτωση όμως των κινητών τηλεφώνων με τεχνολογία MST η ασφάλεια είναι μεγαλύτερη καθώς για την μεταφορά των δεδομένων από κινητό τηλέφωνο στην συσκευή ανάγνωσης (POS με τεχνολογία MST) χρειάζεται επιβεβαίωση από τον -32-

35 χρήστη. Στην περίπτωση των καρτών μαγνητικής ταινίας η ανάγνωση γινόταν αυτόματα. [22] Ο κοινός τρόπος λειτουργείας των καρτών μαγνητικής ταινίας με την τεχνολογία MST, αποτελεί ίσως το κύριο πάτημα στην μετάβαση από τις πληρωμές με κάρτες στις πληρωμές με κινητά τηλέφωνα. Καθώς ενώ για την χρήση της τεχνολογίας NFC ένα κατάστημα χρειάζεται να αλλάξει το μηχάνημα POS του με ένα νέο που να υποστηρίζει την συγκεκριμένη τεχνολογία, η τεχνολογία MST υποστηρίζεται ήδη εφόσον το μηχάνημα POS δεχόταν κάρτες μαγνητικής ταινίας (τα περισσότερα μηχανήματα POS δέχονται κάρτες μαγνητικής ταινίας). [17] Εκτός από τις ηλεκτρονικές συναλλαγές και τις πληρωμές η τεχνολογία MST μπορεί να χρησιμοποιηθεί όπου και η τεχνολογία NFC. Δηλαδή όπως αναφέραμε και παραπάνω, στις μεταφορές, στην ανταλλαγή δεδομένων, στον έλεγχο πρόσβασης και στην πιστοποίηση. [22] Τόσο στην τεχνολογία MST όσο και στην τεχνολογία NFC ο τρόπος με τον οποίο ολοκληρώνεται μια ηλεκτρονική πληρωμή είναι ο ίδιος. Δηλαδή και εδώ ο χρήστης τοποθετεί το έξυπνο κινητό του τηλέφωνο με τεχνολογία MST και έχοντας ανοίξει κάποια εφαρμογή για ηλεκτρονικές πληρωμές (ηλεκτρονικό πορτοφόλι) κοντά στο μηχάνημα POS υποστηρίζει και αυτό την τεχνολογία MST. Στην συνέχεια το μηχάνημα POS ζητάει από το κινητό τηλέφωνο να επιβεβαιώσει την συναλλαγή, ο καταναλωτής επιβεβαιώνει με κάποιον κωδικό ασφαλείας ή με το δαχτυλικό του αποτύπωμα και η συναλλαγή ολοκληρώνεται. [22] 2.8 Σύγκριση της τεχνολογίας MST με την τεχνολογία NFC Αρκετό ενδιαφέρον έχει να δούμε τις ομοιότητες και τις διαφορές των τεχνολογιών MST και NFC. Μια τέτοια σύγκριση θα βοηθούσε ακόμα περισσότερο να καταλάβουμε πως λειτουργούν οι δύο αυτές νέες τεχνολογίες. Οι δύο τεχνολογίες μοιάζουν σε αρκετά πράγματα. Μερικά από αυτά είναι ότι, και οι δύο απαιτούν από τους χρήστες να χρησιμοποιούν τις χρεωστικές, πιστωτικές και τις προπληρωμένες κάρτες τους μέσα από το κινητό τους τηλέφωνο. Και οι δύο δεν απαιτούν φυσική επαφή του κινητού τηλεφώνου του χρήστη με το τερματικό μηχάνημα του καταστήματος. [17], [23] -33-

36 Ας πάμε τώρα να δούμε τι γίνεται με το θέμα της συμβατότητας με τα τερματικά μηχανήματα POS. Η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων που υποστηρίζουν ήδη την τεχνολογία MST χωρίς να χρειάζεται να αλλάξουν μηχάνημα POS. Αυτό συμβαίνει γιατί παλαιότερα δεχόντουσαν ανέπαφες συναλλαγές με κάρτες μαγνητικής ταινίας και η τεχνολογία είναι η ίδια. [17], [24] Αντίθετα, η τεχνολογία NFC δεν υποστηρίζεται από παλαιότερα μηχανήματα POS. Το γεγονός αυτό από μόνο του αποτελεί ένα αρχικό εμπόδιο για την γρήγορη εξάπλωση της συγκεκριμένης τεχνολογίας καθώς θα πρέπει ο πωλητής να προβεί σε αντικατάσταση του υπάρχοντος μηχανήματος του με καινούριο μηχάνημα POS. Η διαδικασία αυτή εκτός απ ότι θα πάρει αρκετό χρονικό διάστημα για να εφαρμοστεί σε ολόκληρη την αγορά, περιέχει και έξτρα κόστος για να αντικαταστήσουν οι επιχειρήσεις το μηχανήματά τους με καινούρια. [24] Η πλειοψηφία τον μηχανημάτων POS που βγαίνει τώρα στην αγορά, είναι συμβατή και με τις δύο τεχνολογίες. Σε αντίθεση με τα μηχανήματα POS, αν πάμε να δούμε τι συμβαίνει σε εφαρμογές πληρωμών μέσω κινητών τηλεφώνων (ηλεκτρονικά πορτοφόλια) θα παρατηρήσουμε το αντίθετο. Ενώ λοιπόν υπάρχουν περισσότερα POS που υποστηρίζουν την τεχνολογία MST απ ότι την τεχνολογία NFC, υπάρχουν περισσότερες εφαρμογές που υποστηρίζουν την τεχνολογία NFC απ ότι την τεχνολογία MST. Και η τάση της αγοράς είναι να δημιουργούνται όλο και περισσότερες εφαρμογές με τεχνολογία NFS. [23] Ας πάρουμε για παράδειγμα τρία δημοφιλή ηλεκτρονικά πορτοφόλια που κυκλοφορούν στην παγκόσμια αγορά. Το Samsung Pay, το Apple Pay και το Android Pay. Ενώ και τα τρία υποστηρίζουν την τεχνολογία NFC, μόνο η εφαρμογή Samsung Pay υποστηρίζει την τεχνολογία MST. [23], [24] Σε θέματα ασφαλείας θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπάρχει κάποια ισορροπία. Και οι δυο τεχνολογίες διαθέτουν μοναδικό ψηφιακό αριθμό διαφορετικό από τον ψηφιακό αριθμό της κάρτας του χρήστη. Και οι δύο τεχνολογίες ζητάνε επιβεβαίωση από τον χρήστη για την ολοκλήρωση της συναλλαγής. Ενώ καμία από τις δυο τεχνολογίες δεν παρέχει τα προσωπικά στοιχεία των χρηστών σε τρίτους πέρα από την τράπεζα του κάθε χρήστη. [24] Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψιν τις εφαρμογές που κυκλοφορούν ήδη, αλλά και την τάση της αγοράς. Το συμπέρασμα που μπορούμε να βγάλουμε είναι ότι αργά η γρήγορα -34-

37 οι επιχειρήσεις που δέχονται συναλλαγές με την τεχνολογία NFC θα είναι όλο και περισσότερες και το μέλλον της τεχνολογίας NFC προβλέπεται καλύτερο από αυτό της τεχνολογίας MST. 2.9 Cloud based technology (Υπολογιστικό νέφος) Εικόνα 2.6 Υπολογιστικό νέφος [16] Μια αρκετά ενδιαφέρουσα τεχνολογία είναι και η cloud based technology (εικόνα 2.6). Η τεχνολογία αυτή στα ελληνικά ονομάζεται υπολογιστικό νέφος. Την τεχνολογία αυτή τη χαρακτηρίζει η δυνατότητα του χρήστη να έχει πρόσβαση από παντού σε έναν προσωπικό αποθηκευτικό χώρο σε μία κοινόχρηστη πλατφόρμα απλά με τον προσωπικό του κωδικό πρόσβασης. [15] Οι χρήστες έχουν την δυνατότητα να αποθηκεύσουν σε έναν online server πληροφορίες, δεδομένα, εφαρμογές, αρχεία και διάφορα άλλα. Έτσι οι χρήστες έχουν πρόσβαση σε όλα αυτά χωρίς να χρειάζεται να κουβαλάνε μαζί τους συνέχεια κάποιον φορητό χώρο αποθήκευσης. Πολλές εταιρίες έχουν δημιουργήσει τον δικό τους online χώρο αποθήκευσης για τους χρήστες. [15] Αυτό που προσπαθεί να κάνει η εταιρία PayPal είναι να δημιουργήσει μια τέτοια πλατφόρμα που να αποθηκεύει τους λογαριασμούς της στο νέφος. Και με τον τρόπο αυτό να δώσει στους πελάτες της την δυνατότητα να πραγματοποιούν συναλλαγές απλά πληκτρολογώντας τον αριθμό του τηλεφώνου τους και έναν προσωπικό κωδικό ασφαλείας (PIN) στα μηχανήματα POS τον φυσικών καταστημάτων. Έτσι οι συναλλαγές μέσω της εταιρίας PayPal σε φυσικά καταστήματα θα μοιάζουν αρκετά με -35-

38 τον τρόπο που υλοποιούνται οι συναλλαγές μέσω της εταιρίας PayPal με ηλεκτρονικά καταστήματα. [15] 2.10 Μετάβαση από τα φυσικά στα ηλεκτρονικά πορτοφόλια Στις μέρες μας πολλά είναι τα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσει ένας καταναλωτής με το φυσικό του πορτοφόλι. Μερικά από αυτά είναι να βρίσκεται στο ταμείο και τα μετρητά που έχει μαζί του να μην αρκούν για τα ψώνια του, ή να μην διαθέτει τον κατάλληλο τρόπο πληρωμής που δέχεται το κατάστημα. Επίσης η τάση των επιχειρήσεων να βγάζει η κάθε μία την δική της κάρτα επιβράβευσής και συλλογής πόντων αναγκάζει τον καταναλωτή να γεμίζει το πορτοφόλι του με αυτές. Το χειρότερο όμως πρόβλημα είναι σε περίπτωση που το πορτοφόλι χαθεί ή κλαπεί. Ο ιδιοκτήτης είναι αναγκασμένος να θυμάται αναλυτικά ποιες κάρτες είχε μέσα και να τις ακυρώσει μία μία. Στην συνέχεια θα πρέπει να κάνει αίτηση για να αποκτήσει και πάλι πίσω τις κάρτες και εκτός από τις κάρτες θα πρέπει να κάνει αίτηση να αποκτήσει από την αρχή κάρτες υγείας, δίπλωμα οδήγησης ή άλλες κάρτες που μπορεί να είχε μέσα στο πορτοφόλι του. [25] Μία λύση για προβλήματα σαν αυτά της προηγούμενης παραγράφου θα μπορούσε να είναι η αντικατάσταση του φυσικού πορτοφολιού με ψηφιακό ή αλλιώς ηλεκτρονικό πορτοφόλι. Το ηλεκτρονικό αυτό πορτοφόλι μπορεί να είναι ενσωματωμένο μέσα σε κάποια ήδη υπάρχουσα κινητή συσκευή, όπως για παράδειγμα ένα έξυπνο κινητό τηλέφωνο. Η λύση αυτή επιτρέπει στους χρήστες να έχουν έναν πλήρη έλεγχο των διαφόρων τύπων καρτών που σε διαφορετική περίπτωση θα είχαν μέσα στο φυσικό τους πορτοφόλι. Ταυτόχρονα μπορούν να τις αναζητούν εύκολα όταν τις χρειάζονται. Επιπροσθέτως, όλα τα δεδομένα και τα προσωπικά στοιχεία του χρήστη είναι κωδικοποιημένα και ασφαλή και η ανάκτησή τους σε περίπτωση που κλαπούν ή χαθούν είναι πολύ απλή και εύκολη. [25] Σε μερικές χώρες, η δυνατότητα πληρωμής, παραγγελίας από μηχανές αυτόματης πώλησης, ταυτοποίηση στοιχείων σε μηχανήματα στα αεροδρόμια μέσω κινητών τηλεφώνων και άλλες παρόμοιες εφαρμογές υπάρχουν εδώ και σχεδόν μία δεκαετία. Ενώ την τελευταία πενταετία έχουν κάνει την εμφάνισή τους σε αρκετές χώρες εφαρμογές ηλεκτρονικών πορτοφολιών (digital wallet apps) για έξυπνα κινητά -36-

39 τηλέφωνα. Κάτι που μας κάνει να συμπεράνουμε ότι η ιδέα για τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια δεν είναι και τόσο καινούρια. [25] Όπως θα δούμε και στο επόμενο κεφάλαιο, και στην χώρα μας υπάρχουν ήδη αρκετές εφαρμογές που κυκλοφορούν. Τέτοιες εφαρμογές για παράδειγμα είναι, ηλεκτρονικά πορτοφόλια που κυκλοφορούν παγκοσμίως, ηλεκτρονικά πορτοφόλια των εγχώριων τραπεζών που κυκλοφόρησαν για να καλύψουν τις ανάγκες τους, και διαφόρων ειδών άλλες καινοτόμες ιδέες. [25] Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες με τους οποίους μπορεί εύκολα να βγει το συμπέρασμα ότι η παγκόσμια αγορά είναι πλέον έτοιμη για μαζική χρήση ηλεκτρονικών πορτοφολιών. [25] Καταρχήν οι καταναλωτές παγκοσμίως πλέων γνωρίζουν ήδη πάρα πολλά για τις σύγχρονες τεχνολογίες. Σχεδόν κάθε άνθρωπος χρησιμοποιεί κινητά τηλέφωνα, οι περισσότεροι χρησιμοποιούν έξυπνα κινητά τηλέφωνα και ειδικά οι νέοι ακολουθούν κατά πόδας τις νέες τεχνολογίες. Και στη συντριπτική πλειοψηφία των χωρών οι καταναλωτές έχουν ήδη βάλει στο κινητό τους τηλέφωνο κάποια εφαρμογή ηλεκτρονικού πορτοφολιού. [25] Δεύτερον, μαζί με τους καταναλωτές, και η τεχνολογία των κινητών τηλεφώνων είναι αρκετά ώριμη. Η τεχνολογία είναι αρκετά ώριμη σε θέματα υπολογιστικής ικανότητας, σε θέματα ζωής της μπαταρίας, σε θέματα μνήμης, σε θέματα γραφικών και είναι ακόμα ώριμη και σε πολλά άλλα θέματα έτσι ώστε να υποστηρίξει λύσεις ηλεκτρονικών πορτοφολιών. Και τα πιο σύγχρονα έξυπνα κινητά τηλέφωνα, έχουν ήδη ενσωματωμένες τεχνολογίες όπως η τεχνολογία NFC και άλλες που παρέχουν πολύ υψηλής ασφάλειας, μικρής εμβέλειας, μικρής σε κατανάλωση ενέργειας, ανέπαφες συναλλαγές μεταξύ των συσκευών. [25] Τρίτον, κάθε μεγάλη τράπεζα προσφέρει ήδη τις υπηρεσίες της και διαδικτυακά. Τέτοιες τράπεζες ψάχνουν συνέχεια τρόπους για να αυξήσουν τον αριθμό των διαδικτυακών συναλλαγών, καθώς οι διαδικτυακές συναλλαγές είναι ευκολότερο να επεξεργαστούν. Ο στόχος αυτός των τραπεζών μπορεί να επιτευχθεί μέσω ενός ψηφιακού ηλεκτρονικού πορτοφολιού και ταυτόχρονα, ένα ψηφιακό πορτοφόλι επιτρέπει στις τράπεζες να αξιοποιήσουν την ήδη υπάρχουσα υποδομή τους για υποστήριξη περισσότερων προϊόντων και να δημιουργήσουν νέες υπηρεσίες με τις οποίες να ξεχωρίσουν από τους ανταγωνιστές τους. [25] -37-

40 Τέλος σε πολλές χώρες, σιγά σιγά αρκετοί κρατικοί και ιδιωτικοί φορείς φαίνεται να είναι θετικοί στο μέλλον να εντάξουν τις υπηρεσίες τους σε κάποιο ηλεκτρονικό πορτοφόλι και έτσι οι καταναλωτές να μπορούν να τις χρησιμοποιούν και μέσα από εκεί. Στην Ελλάδα για παράδειγμα, οι καταναλωτές έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν διάφορους λογαριασμούς τους, ή να αγοράσουν εισιτήρια για κινηματογράφους, θεατρικές παραστάσεις και άλλες εκδηλώσεις μέσα από κάποια ηλεκτρονικά πορτοφόλια. Σε άλλες χώρες η δυνατότητα αυτή υπάρχει και για εισιτήρια σε μέσα μαζικής μεταφοράς. [25] Στα συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών μέσω κινητών τηλεφώνων επίσης χρειάζεται υποστήριξη στις υποδομές. Καθώς για να πραγματοποιηθεί μια συναλλαγή πρέπει να υπάρχει σύνδεση στο διαδίκτυο και συνήθως και σε κάποιον διακομιστή που να επιβεβαιώνει την εγκυρότητα της συναλλαγής. Και ταυτόχρονα με την στήριξη στις υποδομές πρέπει να υπάρχει και στήριξη στις αντίστοιχες τεχνολογικές μεθόδους. Οπότε όσο μεγάλη επιθυμία και να υπάρχει από τους καταναλωτές να χρησιμοποιήσουν κάποιο ηλεκτρονικό πορτοφόλι, αν οι επιχειρήσεις δεν ενσωμάτωναν στους τρόπους πληρωμών τους το ηλεκτρονικό πορτοφόλι ο συγκεκριμένος τομέας δεν θα γνώριζε ποτέ άνθηση. [25] Τα περισσότερα συστήματα που υλοποιούν ηλεκτρονικές πληρωμές και ανήκουν στην κατηγορία των ηλεκτρονικών πορτοφολιών, για ασφάλεια συνδέουν τις ηλεκτρονικές συναλλαγές με κάποιο σύστημα επιβεβαίωσης. Συνήθως δεν χρειάζεται καμία περαιτέρω σύνδεση και κανένας περαιτέρω κωδικός εκτός από την σύνδεση του χρήστη στην εφαρμογή και τον κωδικό ασφαλείας που ζητάει η εφαρμογή για να ολοκληρωθεί η συναλλαγή και έχει ορίσει ο χρήστης. Στα περισσότερα ηλεκτρονικά πορτοφόλια, ο χρήστης δεν δίνει τον τραπεζικό του λογαριασμό και τους κωδικούς του τραπεζικού του λογαριασμού κάθε φορά που πραγματοποιεί μια αγορά. Με τον τρόπο αυτό δεν φαίνονται τα προσωπικά του στοιχεία και η ασφάλεια είναι μεγαλύτερη. Έτσι λειτουργούν και τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια που είναι βασισμένα στις πιο σύγχρονες τεχνολογίες, όπως είναι οι τεχνολογίες NFC και MST. [25] Η όλο και πιο συχνή χρήση του διαδικτύου για αγορές μέσα από αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κουραστική συμπλήρωση των προσωπικών στοιχείων του καταναλωτή από την αρχή σε κάθε αγορά του. Για τους περισσότερους καταναλωτές, η συμπλήρωση των στοιχείων τους σε κάθε ηλεκτρονική αγορά θεωρείται χάσιμο χρόνου και χωρίς νόημα. Μερικές ιστοσελίδες, για να κάνουν πιο ευχάριστη στους πελάτες -38-

41 τους τη μέθοδο της παραγγελίας τους, τους υποχρέωναν να συμπληρώνουν τα στοιχεία τους κατά την πρώτη παραγγελία και για επόμενες παραγγελίες στην ίδια ιστοσελίδα τα στοιχεία τους ήταν ήδη καταχωρημένα. Και πάλι όμως παρά τη βελτίωση της κατάστασης, και σε αυτή την περίπτωση οι καταναλωτές έπρεπε να συμπληρώνουν τα στοιχεία τους μια φορά σε κάθε ιστοσελίδα. [8] Τα ψηφιακά πορτοφόλια έχουν λύση και για αυτό το πρόβλημα. Σε ένα ψηφιακό πορτοφόλι, ο χρήστης εισάγει τις πληροφορίες του μια φορά αντί να τις εισάγει σε κάθε ιστοσελίδα που θέλει να πραγματοποιήσει αγορές. Και καθώς το ηλεκτρονικό πορτοφόλι μπορεί να αποθηκεύσει αριθμούς πιστωτικών καρτών, ψηφιακά μετρητά, στοιχεία αναγνώρισης του ιδιοκτήτη και πληροφορίες επαφής με αυτόν, μπορεί επίσης να στείλει τις πληροφορίες αυτές και σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό κατάστημα. [8] 2.11 Διαχωρισμοί ηλεκτρονικών πορτοφολιών με διάφορα κριτήρια Διαχωρισμός με βάση τον δημιουργό τους Στην ενότητα αυτή θα δούμε πως μπορούν να χωριστούν τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια ανάλογα με το ποιος είναι ο δημιουργός τους. Ένας τέτοιος διαχωρισμός θα μας δώσει τρεις επιμέρους κατηγορίες. Ηλεκτρονικά πορτοφόλια από κατασκευαστές κινητών τηλεφώνων Ηλεκτρονικά πορτοφόλια τραπεζών Άλλα ανεξάρτητα ηλεκτρονικά πορτοφόλια Στην πρώτη κατηγορία έχουμε ηλεκτρονικά πορτοφόλια από εταιρίες που κατασκευάζουν κινητά τηλέφωνα. Παραδείγματα τέτοιων πορτοφολιών είναι το Samsung pay και το Apple pay. Τέτοιες εταιρίες, εκμεταλλεύονται την απήχηση που έχουν οι συσκευές τους στο καταναλωτικό κοινό και επεκτείνονται στην παροχή εφαρμογών και υπηρεσιών γύρο από αυτά. Μια από τις τελευταίες και πιο καινοτόμες τέτοιες εφαρμογές είναι και αυτή των ηλεκτρονικών πορτοφολιών. Συνήθως, ηλεκτρονικά πορτοφόλια που δημιουργούνται από εταιρίες κατασκευής κινητών τηλεφώνων είναι συμβατές μόνο με τις συσκευές της ίδιας εταιρίας. Στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια που δημιουργήθηκαν από τράπεζες. Λαμβάνοντας υπόψιν ότι τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια είναι η εξέλιξη τον πλαστικών καρτών, και ότι οι πλαστικές κάρτες εκδίδονταν από τράπεζες, οι τράπεζες -39-

42 αναγκάστηκαν να ακολουθήσουν την εξέλιξη της τεχνολογίας και να δημιουργήσει η κάθε μια το δικό της ηλεκτρονικό πορτοφόλι. Οι περισσότερες τράπεζες παγκοσμίως έχουν ήδη λανσάρει το δικό τους ηλεκτρονικό πορτοφόλι. Ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι που εκδίδεται από μία τράπεζα συνήθως περιορίζεται στους καταναλωτές μιας συγκεκριμένης χώρας, όπως συμβαίνει και με την ίδια την τράπεζα. Επίσης, ένας ακόμα περιορισμός την συγκεκριμένης κατηγορίας πορτοφολιών είναι ότι τις περισσότερες φορές επιτρέπουν στον καταναλωτή να εκχωρήσει μέσα στο ηλεκτρονικό πορτοφόλι μόνο κάρτες που ανήκουν στην τράπεζα εκδότη. Παραδείγματα τέτοιων ηλεκτρονικών πορτοφολιών στην ελληνική αγορά είναι το i-bank pay της εθνικής τράπεζας και το winbank wallet της τράπεζας Πειραιώς. Στην Τρίτη κατηγορία ανήκουν όλα τα υπόλοιπα ηλεκτρονικά πορτοφόλια που δεν είναι σε καμία από τις δύο προηγούμενες κατηγορίες. Σε αυτήν την κατηγορία έχουμε είτε ανεξάρτητες εφαρμογές ηλεκτρονικών πορτοφολιών που δεν έχουν σχέση με κάποια φυσική επιχείρηση και συνήθως υποστηρίζονται από πολλούς τύπους έξυπνων κινητών τηλεφώνων και δέχονται κάρτες διαφόρων τραπεζών. Ένα τέτοιο παράδειγμα από την ελληνική αγορά είναι το Viva wallet. Είτε ηλεκτρονικά πορτοφόλια που φτιάχτηκαν για τις ανάγκες μιας συγκεκριμένης επιχείρησης και οι καταναλωτές τα χρησιμοποιούν για τις συναλλαγές τους με αυτή την επιχείρηση. Και αυτά τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια είναι συμβατά με κάρτες και συσκευές κινητών τηλεφώνων από όσες εταιρίες καταλήγει σε συμφωνία η συγκεκριμένη επιχείρηση. Τέτοιο ηλεκτρονικό πορτοφόλι στην παγκόσμια αγορά είναι το Walmart pay που χρησιμοποιούν οι καταναλωτές για αγορές τους στα Super Market της εταιρίας Walmart Ηλεκτρονικά πορτοφόλια που αποθηκεύουν κάρτες και ηλεκτρονικά πορτοφόλια που αποθηκεύουν μετρητά Ένας ακόμα διαχωρισμός των ψηφιακών πορτοφολιών που μπορεί να γίνει είναι σε αυτά που αποθηκεύουν αποκλειστικά κάρτες και σε αυτά που αποθηκεύουν μετρητά. Πορτοφόλια που αποθηκεύουν κάρτες Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν όλα εκείνα τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια που αποθηκεύουν πληροφορίες για χρεωστικές, πιστωτικές και προπληρωμένες κάρτες. Ακόμα σε αυτά τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια μπορούν πολλές φορές να αποθηκευτούν κάρτες μέλους, κάρτες επιβεβαίωσης και κωδικοί καρτών. [26] -40-

43 Πορτοφόλια που αποθηκεύουν μετρητά Εδώ ανήκουν όλα εκείνα τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια που επιτρέπουν στους χρήστες να αποθηκεύουν σε αυτά ψηφιακό χρήμα. Ενδεικτικοί τρόποι με τους οποίους μπορεί ο χρήστης να μεταφέρει ψηφιακό χρήμα στο ηλεκτρονικό του πορτοφόλι είναι μέσω της χρεωστικής ή μέσω της πιστωτικής του κάρτας. Ο χρήσης δημιουργεί έναν ψηφιακό λογαριασμό αποταμίευσης και πραγματοποιεί τις αγορές του μέσα από αυτόν. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται συχνά για μικροπληρωμές. Τα περισσότερα ηλεκτρονικά πορτοφόλια που αποθηκεύουν ψηφιακά μετρητά συνήθως παρέχουν και τη δυνατότητα στους χρήστες να αποθηκεύουν και κάρτες. Η συνδυαστική αυτή τακτική δίνει περισσότερη ευελιξία στους πελάτες και τα καθιστά πιο εύχρηστα. [26] Ηλεκτρονικά πορτοφόλια λογισμικού και υλικού Ψηφιακά πορτοφόλια μόνο με λογισμικό Τα ψηφιακά πορτοφόλια που αποτελούντα μόνο από λογισμικό, μπορούμε να τα χωρίσουμε στις παρακάτω δύο κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία είναι τα ψηφιακά πορτοφόλια για τον πωλητή. Τα συγκεκριμένα πορτοφόλια μπορούν να αποθηκεύσουν πληροφορίες πελατών. Συνήθως τέτοια πορτοφόλια ανήκουν σε έμπορους (φυσικά και ηλεκτρονικά καταστήματα). Οι πληροφορίες αυτές αποθηκεύονται σε απομακρυσμένους εξυπηρετητές, οι οποίοι ανήκουν στον εκάστοτε έμπορο ή στην εταιρία που δημιούργησε το ψηφιακό πορτοφόλι. [8] Η συγκεκριμένη κατηγορία πορτοφολιών συνήθως χρησιμοποιεί ισχυρά μέτρα ασφάλειας. Η υψηλή ασφάλεια είναι απαραίτητη καθώς μία τυχών παραβίαση μπορεί να δώσει στον εισβολέα πληροφορίες χιλιάδων χρηστών. Έτσι με τα ισχυρά μέτρα ασφαλείας, μειώνεται η πιθανότητα παραβίασης και η μη εξουσιοδοτημένη είσοδος. [8] Η δεύτερη κατηγορία είναι τα ψηφιακά πορτοφόλια για τον πελάτη. Εδώ το πορτοφόλι αποθηκεύει πληροφορίες στην συσκευή του κάθε χρήστη. Για να μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει ένα πορτοφόλι αυτής της κατηγορίας πρέπει να κάνει εγκατάσταση του λογισμικού του πορτοφολιού στην συσκευή του. Η ανάγκη λήψης του λογισμικού σε κάθε συσκευή είναι ένα μεγάλο μειονέκτημα σε αντίθεση με τα πορτοφόλια της προηγούμενης κατηγορίας για τα οποία δεν απαιτείται λήψη και εγκατάσταση στην συσκευή του χρήστη. Η εταιρία που κατασκευάζει ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι πρέπει να πείσει τους καταναλωτές ώστε να αρχίσουν να χρησιμοποιούν το -41-

44 πορτοφόλι της. Πέρα από τους καταναλωτές, μια εταιρία που κατασκευάζει ηλεκτρονικά πορτοφόλια πρέπει να πείσει και όσους περισσότερους εμπόρους μπορεί έτσι ώστε αυτοί να ενεργοποιήσουν το πορτοφόλι της. Σε ένα κατάστημα (φυσικό και ηλεκτρονικό), ένας καταναλωτής μπορεί να χρησιμοποιήσει μόνο τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια που έχει εγκαταστήσει και συνεργάζεται το συγκεκριμένο κατάστημα. Ένα κατάστημα επίσης μπορεί να υιοθετήσει κάποια συγκεκριμένη τεχνολογία και με αυτόν τον τρόπο να δέχεται όσα ηλεκτρονικά πορτοφόλια λειτουργούν με αυτή (π.χ. τεχνολογία NFC). [8] Ένα μειονέκτημα που έχουν τα ψηφιακά πορτοφόλια για τον πελάτη είναι ότι υπάρχει πρόσβαση μόνο από μια συσκευή. Ένα πορτοφόλι αυτής της κατηγορίας δεν μπορεί να υλοποιήσει συναλλαγές από άλλη συσκευή παρά μόνο από την συσκευή που έχει εγκατασταθεί. Με τον τρόπο αυτό όμως, μία επίθεση στον εξυπηρετητή δεν επιτρέπει στον παράνομο εισβολέα να έχει πρόσβαση στης πληροφορίες του πελάτη. Ενώ επίθεση στην συσκευή του πελάτη μπορεί να αποκαλύψει προσωπικές πληροφορίες. [8] Η αποθήκευση πληροφοριών στην μεριά του πελάτη θεωρείται ασφαλέστερη από την αποθήκευση πληροφοριών στην μεριά του εξυπηρετητή. Αποθηκεύοντας ο κάθε πελάτης τις πληροφορίες του στην συσκευή του, αναγκάζει του εισβολέα να πρέπει πραγματοποιήσει πολλές επιθέσεις σε υπολογιστές χρηστών αντί για μία στον εξυπηρετητή αν θέλει να πάρει προσωπικά στοιχεία. Παρόλα αυτά τα περισσότερα μεγάλα πορτοφόλια είναι πορτοφόλια στην πλευρά του εξυπηρετητή και αναλαμβάνουν από μόνα τους την ασφάλεια των δεδομένων των χρηστών. Ο λόγος που γίνεται αυτό είναι γιατί οι εξυπηρετητές έχουν ισχυρότερα χαρακτηρίστηκα ασφαλείας από τους υπολογιστές των χρηστών. [8] Ψηφιακά πορτοφόλια που βασίζονται σε υλικό Ψηφιακά πορτοφόλια που βασίζονται σε υλικό μπορούν εύκολα να γίνουν τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα και οι ταμπλέτες καθώς μπορούν να πλησιάσουν σε κοντινή απόσταση την συσκευή του άλλου συναλλασσόμενου σε αντίθεση με αυτά που βασίζονται στο λογισμικό που συνήθως δεν υπάρχει επικοινωνία μεταξύ των δύο συσκευών αλλά μεσώ του δικτύου. Στις συσκευές αυτές μπορούν εύκολα να αποθηκευτούν έγγραφα αναγνώρισης όπως άδεια οδήγησης, κάρτες ιατρικής ασφάλισης, κάρτες καταστημάτων και άλλα. Τμήματα των πληροφοριών αυτών -42-

45 μπορούν εύκολα να μεταδοθούν μετά από εντολή του χρήστη χρησιμοποιώντας τεχνολογίες όπως το Bluetooth, η τεχνολογία NFC και άλλες. [8] Παγκόσμια και εγχώρια πορτοφόλια Έχοντας ήδη κυκλοφορήσει στην αγορά πάρα πολλά ηλεκτρονικά πορτοφόλια, παρατηρείται ότι υπάρχουν ηλεκτρονικά πορτοφόλια που απευθύνονται μόνο στους πολίτες κάποιας συγκεκριμένης χώρας και πορτοφόλια που απευθύνονται σε όλους τους πολίτες παγκοσμίως. Παγκόσμια πορτοφόλια Στην κατηγορία αυτή ανήκουν συνήθως ηλεκτρονικά πορτοφόλια που έχουν δημιουργηθεί από εταιρίες που θεωρούνται κολοσσοί παγκοσμίως. Παραδείγματα τέτοιον ηλεκτρονικών πορτοφολιών είναι το Samsung pay, το Paypal mobile και το Apple pay. Αυτά τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια κυκλοφορούν συνήθως σε μερικές χώρες και σιγά σιγά επεκτείνονται και σε άλλες. Εγχώρια πορτοφόλια Συνήθως τέτοια είναι τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια τραπεζών ή μικρότερων εταιριών. Ο λόγος που περιορίζονται μόνο σε μία συγκεκριμένη χώρα είναι είτε γιατί στοχεύουν αποκλειστικά στο κοινό αυτής της χώρας, όπως για παράδειγμα μια τράπεζα που απευθύνεται πολίτες της χώρας που εδρεύει, είτε γιατί το μέγεθος της εταιρίας που το δημιούργησε δεν έχει δυνατότητες να σταθεί στην παγκόσμια αγορά. 3 Παραδείγματα ηλεκτρονικών πορτοφολιών 3.1 Ηλεκτρονικά πορτοφόλια στην παγκόσμια αγορά Samsung Pay Το Samsung pay είναι το σύστημα ηλεκτρονικών πληρωμών, ή αλλιώς το ηλεκτρονικό πορτοφόλι που δημιούργησε η εταιρία Samsung Electronics για να -43-

46 επιτρέπει στους καταναλωτές να πραγματοποιούν ηλεκτρονικές πληρωμές μέσα από το Samsung κινητό του τηλέφωνο αλλά και άλλες συσκευές της ίδιας εταιρίας. Πιο συγκεκριμένα η εφαρμογή είναι συμβατή με όλες τις συσκευές από το Samsung Galaxy S6 και μετά. Και σε όσες συσκευές περιέχουν την δυνατότητα χρήσης του δακτυλικού αποτυπώματος, η επιβεβαίωση της συναλλαγής πραγματοποιείται και με αυτόν τον τρόπο. Η εφαρμογή είναι διαθέσιμη και για το ρολόι Gear S2 Smartwatch αλλά μόνο για συναλλαγές με το σύστημα NFC. [27], [28], [29], [30], [31], [32], [33], [34] Η εφαρμογή υποστηρίζει ανέπαφες συναλλαγές τύπου NFC αλλά και MST και επιτρέπει στους χρήστες να τα χρησιμοποιούν σε όλες τις επιχειρήσεις που διαθέτουν μηχανήματα POS συμβατά με αυτούς τους 2 τύπους συναλλαγών. Αυτό είναι και ένα από τα κύρια πλεονεκτήματα της εφαρμογής προς τους κύριους ανταγωνιστές της καθώς είναι η μόνη που πραγματοποιεί και πληρωμές τύπου MST σε αντίθεση με τις υπόλοιπες που έχουν μόνο NFC. Αν και τα μηχανήματα με τεχνολογία MST δεν φαίνεται να έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής, καθώς στις Ηνωμένες Πολιτείες ήδη πολλοί καταστηματάρχες προχωρούν στην αντικατάστασή τους με μηχανήματα τύπου NFC. Η συγκεκριμένη εφαρμογή είναι συμβατή με όσα καταστήματα έχουν το σήμα του Samsung Pay όπως φαίνεται στην εικόνα 3.1 και όσα καταστήματα φέρουν το σήμα ανέπαφων συναλλαγών (εικόνα 1.8). [17], [27], [28], [30], [32], [33], [34], [35] Εικόνα 3.1 Σήμα Samsung Pay [17] Στα τέλη Αυγούστου του 2015 η εφαρμογή ξεκίνησε να κυκλοφορεί στην Νότιο Κορέα, και έναν μήνα αργότερα, στα τέλη του Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους κυκλοφόρησε και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Το 2016 η εφαρμογή κυκλοφόρησε σε 12 ακόμα χώρες οι οποίες είναι, η Κίνα, η Ισπανία, η Σιγκαπούρη, η Αυστραλία, το Πουέρτο Ρίκο, Η Βραζιλία, η Ρωσία, ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο, -44-

47 η Ταϊλάνδη, η Ταιβάν και η Μαλαισία στην οποία όμως κυκλοφόρησε μια δοκιμαστική έκδοση. [17], [27], [33] Εκτός από τις πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες όπου η Samsung συνεργάζεται ήδη με κάποιες από τις μεγαλύτερες εταιρίες του κλάδου όπως η MasterCard, η Visa και η American Express, στην εφαρμογή αυτή μπορεί κάποιος να αποθηκεύσει κάρτες μέλους από διάφορα καταστήματα, εισιτήρια και εκπτωτικά κουπόνια και στην συνέχεια να τα χρησιμοποιήσει ηλεκτρονικά μέσω του κινητού του τηλεφώνου. Υπάρχει η δυνατότητα συγχρονισμού περισσότερων από μία συσκευές και επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους χρήστες ακόμα και όταν αυτοί βρίσκονται εκτός δικτύου για μέχρι 10 συναλλαγές. [29], [30], [31], [32], [36], [37], [38] Ακόμα εντοπίζει και προτείνει στους χρήστες κουπόνια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε κοντινά καταστήματα με την χρήση της τοποθεσίας του κινητού τους τηλεφώνου, και μπορεί να προτείνει στον χρήστη κουπόνια και αγαθά, βασισμένο στις προηγούμενες αγορές του. [30], [31], [36] Οι 2 τρόποι με τους οποίους μπορεί να προσθέσει κάποιος μια νέα κάρτα στην εφαρμογή είναι είτε αυτόματα, σκανάροντας την κάρτα με την κάμερα του κινητού του τηλεφώνου είτε χειροκίνητα πληκτρολογώντας όλα τα στοιχεία που θα του ζητήσει η εφαρμογή. [31], [32] Για μεγαλύτερη επιβράβευση των πελατών της η Samsung προχώρησε στην δημιουργία της Samsung Rewards card η οποία είναι μια κάρτα που το υπόλοιπό της αυξάνετε αυτόματα από την εταιρία όσο περισσότερο ο καταναλωτής χρησιμοποιεί την εφαρμογή Samsung Pay και μπορεί στην συνέχεια να το ξοδέψει σε αγορές. Στην συγκεκριμένη κάρτα ο καταναλωτής δεν έχει την δυνατότητα από μόνος του να προσθέσει χρηματικό ποσό. [30] Apple pay Αποτελεί το σύστημα ηλεκτρονικών πληρωμών, ή αλλιώς το ηλεκτρονικό πορτοφόλι της εταιρίας Apple Inc. Και είναι συμβατό με τα μοντέλα κινητών της ίδιας εταιρίας από το iphone 6 και μετά και όσα μπορούν να συνδεθούν με το apple watch. [17], [28], [35], [39], [40], [41] Η εφαρμογή αυτή, μπορεί να πραγματοποιήσει συναλλαγές σε μηχανήματα POS, συναλλαγές μέσω διαδικτύου αλλά και συναλλαγές σε εφαρμογές ios. Το συγκεκριμένο ηλεκτρονικό πορτοφόλι σχεδιάστηκε για να είναι συμβατό με όσα -45-

48 μηχανήματα διαθέτουν τεχνολογία NFC και η επιβεβαίωση πληρωμής γίνεται με την εξακρίβωση του δαχτυλικού αποτυπώματος και την τεχνολογία Touch ID. Και για να γίνουν οι συναλλαγές ακόμα πιο γρήγορες, ο χρήστης δεν χρειάζεται καν να ανοίξει την εφαρμογή Apple Pay καθώς αυτή ανοίγει αυτόματα όταν το κινητό τηλέφωνο πλησιάζει κοντά σε ένα μηχάνημα POS. [17], [28], [39], [40], [41], [42], [43] Συμβαδίζοντας μόνο με την τεχνολογία NFC είναι εύκολο να συμπεράνουμε ότι στο μέλλον κάθε επιχείρηση που δεν θα θέλει να αποκλείσει όλους εκείνους τους πελάτες που πληρώνουν μέσω του iphone τους θα αναγκαστεί να πάρει μηχάνημα που να υποστηρίζει την τεχνολογία NFC. Όσες εταιρίες έχουν το σήμα ανέπαφων συναλλαγών (εικόνα 1.8) και το σήμα του Apple Pay (εικόνα 3.2) δέχονται συναλλαγές μέσω της εφαρμογής Apple Pay. [40] Εικόνα 3.2 Σήμα Apple Pay [18] Για πληρωμές μέσω του apple watch όπου δεν είναι διαθέσιμη η επιβεβαίωση με δαχτυλικό αποτύπωμα, η διαδικασία ολοκληρώνετε με διπλό πάτημα στο σημείο της οθόνης όπου εμφανίζεται το κουμπί επιβεβαίωσης. [42], [43] Η εισαγωγή νέας κάρτας στην εφαρμογή, μπορεί να γίνει με 3 τρόπους. Είτε μέσω του λογαριασμού itunes του χρήστη, είτε απλά βγάζοντας φωτογραφία την κάρτα, είτε χειροκίνητα πληκτρολογώντας τα στοιχεία που χρειάζεται. [40] Η εταιρία, ανακοίνωσε αυτήν την υπηρεσία τον Σεπτέμβριο του 2014 και έναν μήνα αργότερα, τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, ξεκίνησε να λειτουργεί στις Ηνωμένες πολιτείες της Αμερικής. [17], [39] Το 2015 η εφαρμογή επεκτάθηκε σε ακόμα 3 χώρες, αρχικά στο Ηνωμένο Βασίλειο και έπειτα στον Καναδά και την Αυστραλία. Ταυτόχρονα αυξανόταν και το δίκτυο με τους επίσημούς συνεργάτες και μέσα σε αυτό να ανήκουν μεγάλες τράπεζες και εταιρίες κολοσσοί όπως για παράδειγμα οι εταιρίες KFC και Starbucks. [17], [39], [41] -46-

49 Το 2016 η εφαρμογή κυκλοφόρησε σε 8 ακόμα χώρες οι οποίες ήταν η Κίνα, η Σιγκαπούρη, η Ελβετία, η Γαλλία, το Χονγκ Κόνγκ, η Ρωσία, η Νέα Ζηλανδία, και η Ιαπωνία. Ενώ το 2017 να αναμένετε να κυκλοφορήσει σε ακόμα περισσότερες χώρες. [39], [41] Ένα χαρακτηριστικό για την ασφάλεια της εφαρμογής είναι ότι κατά την διάρκεια της συναλλαγής, το Apple Pay δεν στέλνει τα στοιχεία της κάρτας στον πωλητή και αντί για αυτά δημιουργεί έναν κωδικό ασφαλείας μιας χρήσης ο οποίος επιβεβαιώνει την εγκυρότητα της κάρτας και την ύπαρξη του απαιτούμενου υπολοίπου. [41], [42] Παραπάνω αναφέραμε για συναλλαγές μέσω διαδικτύου. Η εφαρμογή Apple Pay επιτρέπει στους χρήστες, μέσω του προγράμματος περιήγησης Safari και χρησιμοποιώντας κάποιο iphone, ipad ή κάποιον υπολογιστή Mac να πραγματοποιούν τις αγορές τους χωρίς καν να χρειάζεται να κάνουν κάποια εγγραφή ή να εισέλθουν στο ηλεκτρονικό κατάστημα με τον προσωπικό τους λογαριασμό. [41], [42], [43] Για τον λόγο ότι πλέον κάποιος μπορεί να πραγματοποιήσει συναλλαγές μέσω διαδικτύου από την εφαρμογή Apple Pay η εταιρία Apple στο τελευταίο μοντέλο ηλεκτρονικού υπολογιστή της, MacBook Pro, πρόσθεσε τη δυνατότητα επιβεβαίωσης με δαχτυλικό αποτύπωμα ενσωματώνοντας μια μπάρα δαχτυλικού αποτυπώματος. [43] Android Pay Με την σειρά της, δεν θα μπορούσε μια εταιρία σαν την google να μην συμμετάσχει σε αυτήν την επανάσταση των ηλεκτρονικών πληρωμών και να μην δημιουργήσει το δικό της σύστημα ηλεκτρονικών πληρωμών. Για αυτόν το λόγο δημιούργησε το Android Pay, μία εφαρμογή για να μπορούν οι χρήστες όλων των συσκευών με λογισμικό android όπως κινητά τηλέφωνα, ταμπλέτες και έξυπνα ρολόγια να πραγματοποιούν πληρωμές. Τα λογισμικά συστήματα που υποστηρίζουν την εφαρμογή είναι το Android KitKat 4.4 και όσα έχουν κυκλοφορήσει μετά από αυτό. [19], [32], [35], [44], [45] Βλέποντας το μεγάλο ανταγωνισμό του κλάδου η Google δεν θα ήταν δυνατόν να στερήσει την δυνατότητα επιβεβαίωσης συναλλαγών με δαχτυλικό αποτύπωμα, έτσι αυτό εφαρμόζεται σε όσες συσκευές είναι συμβατό. [44] Χρησιμοποιώντας NFC τεχνολογία δίνει την δυνατότητα στους χρήστες να πληρώνουν μέσω αυτής της εφαρμογής σε όλα τα καταστήματα με μηχανάκια POS υποστηρίζουν την συγκεκριμένη τεχνολογία και είτε έχουν το σήμα ανέπαφων -47-

50 συναλλαγών (εικόνα 1.8) είτε το σήμα του Android Pay (εικόνα 3.3). Η τεχνολογία αυτή ήρθε για να αντικαταστήσει σε ένα ποσοστό τα μετρητά, τις κάρτες (χρεωστικές, πιστωτικές και προπληρωμένες) και την τεχνολογία MST. Και το ποσοστό αυτό καθημερινά αυξάνεται με μεγάλο ενδιαφέρων για το που θα φτάσει μελλοντικά. [19], [28], [44], [46], [47], [48], [49] Εικόνα 3.3 Σήμα Android Pay [19] Για να εισάγει κάποιος μία νέα κάρτα, το Android Pay του δίνει 2 επιλογές, είτε να την εισάγει απλά φωτογραφίζοντάς την είτε χειροκίνητα να πληκτρολογήσει τα προσωπικά του στοιχεία. [46] Η εφαρμογή αυτή έκανε την εμφάνισή της το 2015 και μέχρι το 2016 είχε ήδη κυκλοφορήσει στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Σιγκαπούρη, την Αυστραλία και το Χόνγκ Κονγκ. [17], [44], [47], [48], [49] Όπως τα περισσότερα ηλεκτρονικά πορτοφόλια, έτσι και το Android Pay συνεργάζεται με τις εταιρίες Visa και MasterCard και με πολλές μεγάλες τράπεζες όπως η HSBC. [46], [47] Το 2016 η Google κυκλοφόρησε σε δοκιμαστικό στάδιο μια εφαρμογή για ηλεκτρονικές πληρωμές με όνομα Hands Free. Όπως μπορούμε να καταλάβουμε και από τον τίτλο στόχος της εταιρίας είναι να μπορούν οι καταναλωτές να πληρώνουν έχοντας τα χέρια τους ελεύθερα και χωρίς να εμφανίζουν την κάρτα τους ή το κινητό τους τηλέφωνο. Δίνοντας λοιπόν τα στοιχεία στον πωλητή, αυτός θα κάνει ταυτοποίηση μέσω μιας φωτογραφίας ήδη ανεβασμένης στο σύστημα και το κινητό τηλέφωνο των καταναλωτών θα επιβεβαιώνει την συναλλαγή μόνο αν γεωγραφική τοποθεσία του είναι κοντά σε αυτή του καταστήματος. [44] Η δοκιμαστική εφαρμογή λαμβάνει χώρα στην περιοχή του Silicon Valley στο Σαν Φρανσίσκο της βόρειας Καλιφόρνιας. Μια περιοχή γεμάτη τεχνολογικές εταιρίες, γνωστές για πολλές καινοτομίες. [44] -48-

51 Σημαντικό για το μέλλον την εφαρμογής θεωρείται το ότι η Google έχει συμφωνήσει με αρκετές εταιρίες κινητών τηλεφώνων με λογισμικό android την προεγκατάσταση της εφαρμογής Android Pay κατά την κυκλοφορία των συσκευών και δεν θα χρειάζεται οι χρήστες να την κατεβάζουν από μόνοι τους. [46] Για να κάνει πιο ελκυστική την εφαρμογή της η Google έχει ως στόχο πέρα από τις πιστωτικές και τις χρεωστικές κάρτες να επεκταθεί και σε κάρτες συλλογής πόντων από διάφορα μεγάλα καταστήματα. Ήδη δύο κάρτες συλλογής πόντων που έχουν ενταχθεί στο ηλεκτρονικό πορτοφόλι της Google είναι η Walgreens Balance Rewards και η Coke MyRewards. [46], [47], [48] Υπάρχει επίσης το Android Pay day που είναι ένας έξυπνος τρόπος προώθησης της εφαρμογής Android Pay. Πιο συγκεκριμένα η Google ψάχνοντας τρόπους διαφήμισης σκέφτηκε μια φορά τον μήνα και λίγο πριν την ημέρα πληρωμών των εργαζομένων να κάνει στους χρήστες προσφορές σε καταστήματα εταιριών με τις οποίες συνεργάζεται. Παράδειγμα τέτοιας προσφοράς είναι οι 2 καφέδες στην τιμή του ενός στην εταιρία Starbucks. [49] Microsoft wallet Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό και από το όνομα, η συγκεκριμένη εφαρμογή αποτελεί το ηλεκτρονικό πορτοφόλι της εταιρίας Microsoft. Η Microsoft ανακοίνωσε την εφαρμογή τον Ιούνιο του 2016 και μετά από 2 μήνες, τον Αύγουστο του 2016 κυκλοφόρησε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Η εφαρμογή είναι συμβατή αποκλειστικά με κινητά τηλέφωνα με λογισμικό Windows 10 mobile. [50], [51], [52], [53] Η τεχνολογία που χρησιμοποιεί το Microsoft wallet δεν είναι άλλη από την NFC που χρησιμοποιεί η συντριπτική πλειοψηφία των ηλεκτρονικών πορτοφολιών. Έτσι επιτρέπει στους χρήστες να πραγματοποιούν ανέπαφες συναλλαγές μέσω των κινητών τελευταίας τεχνολογίας σε όλα εκείνα τα καταστήματα που έχουν το σήμα ανέπαφων συναλλαγών (εικόνα 1.8) ή το σήμα του Microsoft wallet (εικόνα 3.4). [50], [52], [53], [54], [55] -49-

52 Εικόνα 3.4 Σήμα Microsoft Wallet [20] Με το Microsoft wallet, σε καταστήματα τα οποία διαθέτουν μηχάνημα POS που να υποστηρίζει ανέπαφες συναλλαγές οι χρήστες ολοκληρώνουν απλά πατώντας επιβεβαίωση στην οθόνη του κινητού τους. Επίσης πέρα από τα φυσικά καταστήματα, κάποιος χρήστης μπορεί να πραγματοποιήσει συναλλαγές και σε αρκετά ηλεκτρονικά καταστήματα που υποστηρίζουν ανέπαφες συναλλαγές με τεχνολογία NFC. [52], [53], [54] Εκτός από τις πιστωτικές και τις χρεωστικές κάρτες όπου το Microsoft wallet συνεργάζεται ήδη με της εταιρίες Visa και MasterCard, η εφαρμογή επιτρέπει στους χρήστες να αποθηκεύουν και κάρτες μέλους ή κάρτες συλλογής πόντων με μόνη προϋπόθεση να διαθέτουν barcode. Έτσι όταν εμφανίζεται στην οθόνη του κινητού η κάρτα με το barcode ο πωλητής μπορεί να την σκανάρει με το μηχάνημα και να προσθέσει πόντους. [38], [54] LG Pay Η εταιρία LG ανακοίνωσε ότι το 2017 πρόκειται να κυκλοφορήσει την δική της εφαρμογή στην οποία σκοπεύει να δώσει το όνομα LG Pay (εικόνα 3.5). Βλέποντας την μεγάλη ανταπόκριση που γνώρισαν ηλεκτρονικά πορτοφόλια άλλον εταιριών, αποφάσισε να ασχοληθεί και η LG με τον κλάδο των συστημάτων ηλεκτρονικών πληρωμών. [56] Εικόνα 3.5 Σήμα LG Pay [21] -50-

53 Η κυκλοφορία της θα ξεκινήσει από την Νότιο Κορέα και σε σύντομο χρονικό διάστημα θα κάνει την εμφάνιση της και στην αγορά των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. [56], [57] Η συγκεκριμένη εφαρμογή πρόκειται να υποστηρίζει την τεχνολογία NFC για ανέπαφες συναλλαγές, όπως σχεδόν όλα τα σύγχρονα ηλεκτρονικά πορτοφόλια. Έτσι οι χρήστες θα μπορούν να πληρώνουν σε όλα τα καταστήματα που διαθέτουν μηχανήματα με την συγκεκριμένη τεχνολογία. Από τον χρήστη θα απαιτείται να διαθέτει κάποιο από τα τελευταία μοντέλα της εταιρίας LG, δηλαδή ένα εκ των LG G4, LG G5, LG V10 και LG V20 το οποίο θα κυκλοφορήσει μέρα με την εφαρμογή LG Pay. [56], [58], [59] Θέλοντας να ξεχωρίσει κάπως από τα υπόλοιπα ηλεκτρονικά πορτοφόλια, η LG σκοπεύει να κυκλοφορήσει μια κάρτα με το όνομα White card (εικόνα 3.6). Η κάρτα αυτή θα μοιάζει πολύ με τις συνηθισμένες πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες και έχει και το ίδιο μέγεθος. Έχοντας την δυνατότητα σύνδεσης εφαρμογή κινητού τηλεφώνου, η White card θα μπορεί να αποθηκεύσει όλες τις πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες ενός ατόμου σε μια. Για να έχει ο χρήστης την δυνατότητα να εναλλάσσει κάρτες, η White card χρησιμοποιεί μια οθόνη τεχνολογίας LCD και 2 κουμπιά με βελάκια για να πηγαίνει ο χρήστης από την μια κάρτα στην άλλη και ένα σύμβολο μπαταρίας πάνω στην οθόνη που θα δείχνει στον χρήστη πόσο ακόμα θα μπορεί ο χρήστης να χρησιμοποιήσει την κάρτα μέχρι η οθόνη LCD να ξεφωρτίσει. [56], [60], [58], [61], [57], [59] Εικόνα 3.6 White Card [22] Πέρα από την τεχνολογία NFC, λαμβάνοντας υπόψη ότι πρόκειται για μια φυσική κάρτα όπως όλες οι πιστωτικές και χρεωστικές, η White card θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί, για ανάληψη μετρητών από μηχανήματα ATM και για πληρωμές όπως μία κανονική κάρτα με επαφή. [61] -51-

54 Για τους καταναλωτές που επιθυμούν να πραγματοποιούν πληρωμές μέσω του κινητού τους τηλεφώνου, η LG δεν έχει διευκρινίσει αν εκτός από την White card σκοπεύει να κυκλοφορήσει και κάποια τέτοιου είδους εφαρμογή. Δεδομένο ότι η LG χρησιμοποιεί στις συσκευές της λειτουργικό android και ότι σε μερικές από τις συσκευές της LG υπάρχει ήδη η δυνατότητα του android pay, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι μετά την κυκλοφορία της White card τα LG κινητά δεν θα σταματήσουν να υποστηρίζουν την εφαρμογή Android pay. [56] Κάτι το οποίο δεν έχει γίνει γνωστό ακόμα είναι αν για να αποκτήσει κάποιος την LG White card θα χρειάζεται να την αγοράσει. Στην περίπτωση όπου η κάρτα θα χρειάζεται να αγοραστεί, αυτό θα αποτελέσει ένα μεγάλο αντικίνητρο για τον χρήστη καθώς και οι πιστωτικές κάρτες, και οι χρεωστικές κάρτες αλλά και τα υπόλοιπα ηλεκτρονικά πορτοφόλια δεν έχουν κάποιο κόστος αγοράς. Πράγμα του ίσως κάνει τους καταναλωτές να στραφούν σε αυτές αντί της White card της LG Walmart pay Η εφαρμογή Walmart pay αποτελεί το ηλεκτρονικό πορτοφόλι της εταιρίας Walmart. Η εταιρία Walmart είναι μία από τις μεγαλύτερες εταιρίες supermarket και διαθέτει πάνω από καταστήματα στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και 27 ακόμα χώρες. Η συγκεκριμένη εφαρμογή ξεκίνησε την κυκλοφορία της στα τέλη του [62], [63] Με την εφαρμογή Walmart pay, οι πελάτες της εταιρίας Walmart έχουν την δυνατότητα να πραγματοποιούν εύκολες, γρήγορες και ασφαλείς συναλλαγές σε όλα τα καταστήματα της εταιρίας μέσα από το κινητό τους τηλέφωνο. Φτάνοντας στα ταμεία οι καταναλωτές θα βρούνε το ειδικό σήμα (εικόνα 3.7) του Walmart Pay. Το Walmart pay είναι διαθέσιμο τόσο για κινητά με λειτουργικό android όσο και για κινητά με λειτουργικό ios. [62], [63] Εικόνα 3.7 Σήμα Walmart Pay [23] -52-

55 Τα καταστήματα της εταιρίας Walmart διαθέτουν στα ταμεία τους ειδικό QR code. Έτσι όταν έρθει η ώρα ο πελάτης ν πληρώσει για τα ψώνια του, σκανάρει το QR code με την εφαρμογή Walmart pay στο κινητό του τηλέφωνο και επιλέγει με ποια από τις κάρτες (χρεωστικές, πιστωτικές ή προπληρωμένες) που έχει αποθηκευμένες μέσα στην εφαρμογή θέλει να πληρώσει, και ολοκληρώνει την συναλλαγή (εικόνα 3.8). [62], [63] Εικόνα 3.8 Πληρωμή μέσω Walmart Pay με την τεχνολογία QR code [24] Λαμβάνοντας υπόψιν μας ότι η εταιρία Walmart συνεργάζεται με τις εταιρίες Visa, MasterCard, American Express και Discover, οι χρήστες του Walmart pay έχουν την ελευθερία επιλογής να εισάγουν όποια και όσες προπληρωμένες, χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες των τεσσάρων αυτών εταιριών επιθυμούν μέσα στο κινητό τους τηλέφωνο χωρίς κανέναν περιορισμό. [62], [63] Στο συγκεκριμένο ηλεκτρονικό πορτοφόλι δεν αποθηκεύονται μόνο κάρτες για ηλεκτρονικές πληρωμές. Οι χρήστες της εφαρμογής Walmart pay έχουν την δυνατότητα να αποθηκεύσουν εκεί και την κάρτα Walmart gift card. Η συγκεκριμένη κάρτα είναι μια κάρτα επιβράβευσης πελατών που ανήκει στην ίδια εταιρία (Walmart). [62], [63] Το Walmart pay δεν απαλλάσσει τους χρήστες του μόνο από τα μετρητά. Τους απαλλάσσει επίσης και από τις χάρτινες αποδείξεις. Η εφαρμογή έχει προκαθορισμένη λειτουργεία, όσοι πελάτες πληρώνουν μέσα από αυτή να λαμβάνουν και την απόδειξη μέσα από αυτή (ereceipt). Αυτό διευκολύνει και τους καταναλωτές σε περίπτωση επιστροφής κάποιου προϊόντος. Καθώς αν θέλουν να επιστρέψουν ένα προϊόν δεν χρειάζεται να ψάχνουν για την απόδειξη. Γνωρίζουν εξ αρχής ότι η απόδειξη βρίσκεται μέσα στην εφαρμογή Walmart pay. [62], [63] PayPal Το PayPal (εικόνα 3.9) είναι ένα σύστημα ηλεκτρονικών πληρωμών για μεταφορά χρημάτων μέσω διαδικτύου. Αποτελεί έναν τρόπο πληρωμής που είναι αποδεκτός -53-

56 σχεδόν από το 100% των ηλεκτρονικών καταστημάτων και είναι ένας από τους πιο αποδεκτούς και από τους πιο ασφαλείς τρόπους πληρωμών σε σχεδόν όλες τις χώρες παγκοσμίως και δίνει την δυνατότητα στον καταναλωτή να ψωνίζει από όποια χώρα του κόσμου επιθυμεί μέσω του διαδικτύου. [64] Εικόνα 3.9 Σήμα PayPal [25] Για να έχει την δυνατότητα κάποιος χρήστης να χρησιμοποιήσει την PayPal ως τρόπο πληρωμής αρχικά θα πρέπει να δημιουργήσει έναν λογαριασμό στην εν λόγο εταιρία και στην συνέχεια να προσθέσει σε αυτό τον λογαριασμό κάποιο χρηματικό ποσό. Οι λογαριασμοί στην PayPal μπορούν να είναι δύο ειδών, μπορεί κάποιος να δημιουργήσει λογαριασμό για να πραγματοποιεί τις αγορές του, αλλά οι επιχειρήσεις που υλοποιούν πωλήσεις μέσω της PayPal δημιουργούν λογαριασμό πωλητή. Για να προσθέσει κάποιος χρήματα στον λογαριασμό του στην PayPal μπορεί να πιστώσει ηλεκτρονικά κάποιον τραπεζικό του λογαριασμό, κάποια πιστωτική κάρτα, κάποια χρεωστική κάρτα ή αγοράζοντας κάποια κάρτα προκαθορισμένης (PaySafe). [64] Αφού λοιπόν προσθέσει κάποιος ένα χρηματικό ποσό στον λογαριασμό PayPal που έχει δημιουργήσει είναι ο παρακάτω. Ο καταναλωτής επιλέγει το προϊόν που θέλει να αγοράσει και η εταιρία PayPal μεταφέρει το αντίστοιχο χρηματικό ποσό από τον λογαριασμό του καταναλωτή στον λογαριασμό του πωλητή χρεώνοντας επίσης και κάποια αμοιβή για την ίδια την εταιρία PayPal. [64] Πιο πάνω αναφέραμε ότι αποτελεί έναν από τους πιο ασφαλής τρόπους πληρωμών παγκοσμίως. Αυτό λοιπόν που αναφέρει και η ίδια εταιρία είναι ότι σε περίπτωση που δεν παραδοθεί η παραγγελία ή που το προϊόν που φτάσει στον πελάτη είναι διαφορετικό από αυτό που αγόρασε η PayPal βοηθάει τον καταναλωτή να πάρει τα χρήματα του πίσω. Κάτι που κάνει ακόμα πιο ασφαλή τον τρόπο πληρωμών μέσω PayPal είναι και το ότι η εταιρία δεν στέλνει στον εκάστοτε πωλητή τα στοιχεία του λογαριασμού του αγοραστή. [64] -54-

57 Πέρα από την αγορά προϊόντων, κάποιος κάτοχος λογαριασμού PayPal μπορεί να στείλει χρήματα σε κάποιο μέλος της οικογένειάς του, σε κάποιον φίλο του ή σε όποιον επιθυμεί. [64] Εκτός από την δυνατότητα αποστολής χρημάτων, υπάρχει και η δυνατότητα να ζητήσει έναν χρήστης χρήματα από έναν άλλον. Με αυτή την λειτουργεία, σε μία αγοροπωλησία μπορεί αυτός που παρέχει το προϊόν ή την υπηρεσία να ζητήσει το αντίστοιχο ποσό από τον αγοραστή και εκείνος να επιβεβαιώσει την συναλλαγή. Αυτή η εφαρμογή μπορεί να εφαρμοστεί και όταν κάποιος θέλει να ζητήσει χρήματα από κάποιο κοντινό του πρόσωπο. [64] Η εταιρία PayPal για να μεγαλώσει ακόμα περισσότερο την φήμη, το όνομα και την αξιοπιστία της, βοηθάει τις επιχειρήσεις που θέλουν να εντάξουν στους τρόπους πληρωμών που δέχονται την πληρωμή μέσω PayPal αναλαμβάνοντας από την αρχή μέχρι το τέλος την διαδικασία. [64] Ακολουθώντας την τάση της εποχής και την εξέλιξη της τεχνολογίας στα συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών η εταιρία PayPal δημιούργησε την δική της εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα (ηλεκτρονικό πορτοφόλι) και την ονόμασε PayPal Mobile (εικόνα 3.10). [65] Εικόνα 3.10 PayPal mobile [26] Το ηλεκτρονικό πορτοφόλι PayPal Mobile είναι συμβατό και με το λειτουργικό ios, και με το λειτουργικό android, και με το λειτουργικό windows και άρα κατά συνέπεια με την συντριπτική πλειοψηφία των κινητών τηλεφώνων. [65] Η δυνατότητα πληρωμής μέσω της εφαρμογής PayPal Mobile, κάθε φορά που αγοράζει ο χρήστης μέσω διαδικτύου, τον απαλλάσσει από την εξ αρχής συμπλήρωση των προσωπικών του στοιχείων και στοιχείων του λογαριασμού του ζητώντας απλά τον κωδικό ασφαλείας (PIN) που έχει ο χρήστης. [65] -55-

58 Η εφαρμογή PayPal Mobile προσφέρει στον χρήστη ευελιξία επιτρέποντάς του να εκχωρήσει όσες χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες επιθυμεί και κάθε φορά που πραγματοποιεί κάποια συναλλαγή να επιλέγει από τις κάρτες που έχει εκχωρήσει με ποια θέλει να πληρώσει. [65] Η εφαρμογή PayPal Mobile δύσκολα θα μπορούσε να ενταχθεί στην ίδια κατηγορία με τα υπόλοιπα ηλεκτρονικά πορτοφόλια όπως το Samsung Pay και το Apple Pay. Ο λόγος που διαχωρίζει το PayPal Mobile από τις υπόλοιπες εφαρμογές είναι ότι, προς το παρόν τουλάχιστον, δεν παρέχει στους χρήστες την δυνατότητα να πληρώνουν μέσω της εφαρμογής σε φυσικά καταστήματα και επίσης δεν έχει ανακοινωθεί κάτι από την εταιρία για το μέλλον. Κατά συνέπεια, το PayPal Mobile είναι μία εφαρμογή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αγορές από ηλεκτρονικά καταστήματα και για αγορές μέσα από εφαρμογές κινητών τηλεφώνων (Mobile apps). [65] 3.2 Ηλεκτρονικά πορτοφόλια στην ελληνική αγορά Viva wallet Το Viva wallet (εικόνα 3.11) είναι ένα από τα πρώτα ηλεκτρονικά πορτοφόλια που κυκλοφορήσαν στην ελληνική αγορά. Στην εφαρμογή αυτή, οι χρήστες έχουν έναν προσωπικό λογαριασμό Viva wallet και μπορούν να τον γεμίζουν με μετρητά και να πραγματοποιούνε πληρωμές με διάφορους τρόπους. [66] Εικόνα 3.11 Σήμα Viva wallet [27] Ο χρήστης, θέλοντας μελλοντικά να πραγματοποιήσει συναλλαγές μέσω της εφαρμογής Viva wallet, έχει την δυνατότητα να αποθηκεύσει στην εφαρμογή χρηματικό ποσό με τους παρακάτω τρόπους. Μπορεί λοιπόν, να αυξήσει το διαθέσιμο υπόλοιπο του με μετρητά (δημιουργείται ένας κωδικός πληρωμής που μπορεί να -56-

59 εξοφληθεί στο πλησιέστερο Viva Spot), χρεώνοντας κάποια κάρτα του, μέσω πληρωμής με e-banking και με κάποιον προπληρωμένο Viva E-money κωδικό. [66] Εκτός από το να προσθέσει, ο χρήστης μπορεί και να αφαιρέσει χρήματα από τον λογαριασμό του μεταφέροντας τα αλλού. Ο χρήστης του Viva wallet έχει τις επιλογές να μεταφέρει τα χρήματα του σε κάποια κάρτα, σε κάποιον τραπεζικό λογαριασμό, σε λογαριασμό Viva wallet άλλου χρήστη και σε λογαριασμό Viva wallet κάποιας επιχείρησης. [66] Πέρα από την φόρτωση και την μεταφορά μετρητών, υπάρχει και η επιλογή της προσθήκης καρτών στο λογαριασμό. Έτσι, ανά πάσα στιγμή οι χρήστες μπορούν να έχουν μεγαλύτερα ποσά διαθέσιμα για να πληρώσουν σε εταιρίες που συνεργάζονται με το Viva wallet. [66] Σε καταστήματα τα οποία συνεργάζονται με το Viva wallet, οι χρήστες έχουν την δυνατότητα να πληρώσουν μέσα από το κινητό τους τηλέφωνο. Αναζητώντας το ειδικό Viva QR code στα ταμεία και σκανάροντας το με την κάμερα του κινητού, ή με πληρωμή μέσω του ΑΦΜ της επιχείρησης. Και στις δυο περιπτώσεις η συναλλαγή ολοκληρώνεται και χωρίς την χρήση μετρητών ή κάρτας. [66] Μια ακόμα δυνατότητα της εφαρμογής Viva wallet είναι η εξόφληση λογαριασμών ηλεκτρονικά. Σε συνεργασία με δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες, περισσότεροι από 300 λογαριασμοί σε δημόσιο, τηλεπικοινωνίες, ασφαλιστικά ταμεία, δήμους, ενέργεια, ύδρευση και άλλα μπορούν να πληρωθούν μέσω του Viva wallet. Και πέρα από τους λογαριασμούς, όλες οι υπηρεσίες που προσφέρει η εταιρία Viva είναι πλέον διαθέσιμες και μέσα από το κινητό τηλέφωνο. [66] Ακόμα, σε ηλεκτρονικά καταστήματα με το σήμα Viva wallet οι χρήστες μπορούν να συνδεθούν στον λογαριασμό τους και να επιλέξουν να ολοκληρώσουν την πληρωμή τους είτε με μια από τις αποθηκευμένες κάρτες τους είτε με το διαθέσιμο υπόλοιπό τους. [66] Σε συνεργασία με την MasterCard το Viva wallet δημιούργησε την Viva wallet card. Μια πλαστική προπληρωμένη κάρτα με δυνατότητα επαναφόρτισης που υποστηρίζει συναλλαγές όπως όλες οι κάρτες και ταυτόχρονα και ανέπαφες συναλλαγές. Το υπόλοιπο της κάρτας είναι αυτό του Viva wallet λογαριασμού, και δεν χρειάζεται τραπεζικό λογαριασμό. Με αυτή την κάρτα οι χρήστες μπορούν να πληρώνουν παντού σε Ελλάδα και εξωτερικό μέσα από τον λογαριασμό Viva wallet τους. [66] -57-

60 Εκτός από την MasterCard, το Viva wallet συνεργάζεται με τη Visa, την American Express και άλλες εταιρίες και η εφαρμογή είναι συμβατή με λειτουργικά android και ios. [66] Για τις επιχειρήσεις, η εταιρία Viva προσφέρει αγορά ή ενοικίαση POS ή mpos χωρίς επιπλέων προμήθεια. Τα μηχανήματα που προσφέρει η εταιρία Viva είναι συμβατά με όλες τις κάρτες και δεν διαφέρουν με εκείνα που παρέχουν τα τραπεζικά ιδρύματα. Μέσω της παροχής του Viva QR code παραπάνω επιτρέπει στις επιχειρήσεις να δέχονται και πληρωμές απευθείας από τα κινητά τηλέφωνα. [66], [67] Σε όσες επιχειρήσεις διαθέτουν ηλεκτρονικό κατάστημα παρέχεται η δυνατότητα στους πελάτες να πληρώνουν με το Viva wallet τους αλλά και να εισπράττουν οι επιχειρήσεις άλλους τρόπους πληρωμών μέσα από το Viva wallet τους. [66], [67] Τέλος για επαγγελματικούς λογαριασμούς υπάρχει και η υπηρεσία free POS. Η υπηρεσία αυτή επιτρέπει στους επαγγελματίες να χρεώνουν κάρτες χωρίς την ύπαρξη μηχανήματος POS, απλά μέσα από το κινητό τους τηλέφωνο με 2 βήματα. Αρχικά πληκτρολογούν τον αριθμό της κάρτας από την οποία θα αφαιρεθούν τα χρήματα και στην συνέχεια πληκτρολογούν τον αριθμό τηλεφώνου του λογαριασμού Viva wallet στον οποίο θα προστεθούν τα χρήματα. [67] Winbank wallet Το winbank wallet app είναι το ηλεκτρονικό πορτοφόλι της τράπεζας Πειραιώς. Είναι ένας εύκολος και γρήγορος τρόπος για συναλλαγές χωρίς μετρητά και κάρτες. Με το winbank wallet οι συναλλαγές πραγματοποιούνται ανέπαφα μέσω οποιασδήποτε χρεωστικής κάρτας της τράπεζας Πειραιώς, Visa ή MasterCard, ή μέσω χρέωσης του τραπεζικού λογαριασμού του χρήστη. [68] Για να μπορέσει κάποιος να χρησιμοποιήσει την εφαρμογή Winbank wallet θα πρέπει να είναι κάτοχος λογαριασμού στην τράπεζα Πειραιώς και να έχει ενεργοποιήσει την υπηρεσία winbank web banking. Επίσης το κινητό τηλέφωνο του χρήστη θα πρέπει να έχει λειτουργικό πρόγραμμα android καθώς είναι το μόνο συμβατό με την εφαρμογή Winbank wallet. Στο winbank wallet μπορεί ο χρήστης να εισάγει όσες χρεωστικές κάρτες των εταιριών Visa ή MasterCard επιθυμεί με την προϋπόθεση οι κάρτες αυτές να είναι της τράπεζας Πειραιώς. Σύμφωνα με την τράπεζα Πειραιώς στο μέλλον οι χρήστες εκτός από χρεωστικές κάρτες θα έχουν την δυνατότητα να περάσουν στην -58-

61 εφαρμογή και πιστωτικές και προπληρωμένες κάρτες της συγκεκριμένης τράπεζας αλλά προς το παρόν δεν είναι διαθέσιμη αυτή η επιλογή. [68] Το winbank wallet λειτουργεί με την τεχνολογία ανέπαφων συναλλαγών. Πιο συγκεκριμένα η εφαρμογή υποστηρίζει την τεχνολογία NFC και παρέχει την δυνατότητα πληρωμής σε όλα τα καταστήματα που διαθέτουν μηχάνημα POS που να υποστηρίζει την συγκεκριμένη τεχνολογία. Η διαδικασία της συναλλαγής είναι απλή. Ο χρήστης το μόνο που έχει να κάνει είναι να ανοίξει την εφαρμογή, να πληκτρολογήσει τον κωδικό ασφαλείας που έχει βάλει ο ίδιος και στην συνέχεια να τοποθετήσει το κινητό του τηλέφωνο κοντά στο μηχάνημα POS για ανέπαφες συναλλαγές για μερικά δευτερόλεπτα μέχρι να ολοκληρωθεί η πληρωμή. [68] Ενώ σε άλλα ηλεκτρονικά πορτοφόλια παρατηρούμε ότι υπάρχει η δυνατότητα εξόφλησης λογαριασμών, στο winbank wallet δεν υπάρχει. Ο λόγος που δεν μπορούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους οι χρήστες μέσα από το winbank wallet είναι γιατί η τράπεζα Πειραιώς διαθέτει άλλη εφαρμογή για αυτή την λειτουργία. Η εφαρμογή winbank easypay είναι η εφαρμογή της τράπεζας Πειραιώς με την οποία μπορούν οι πελάτες της να πληρώνουν τους λογαριασμούς τους ηλεκτρονικά. Προς το παρόν δεν έχει γίνει γνωστό από την τράπεζα Πειραιώς αν σκοπεύει να ενώσει τις δύο εφαρμογές σε μία. Κάτι που αν γινόταν θα διευκόλυνε αρκετά τους πελάτες της. [68], [69] Ένας λόγος που ίσως αποτρέπει την τράπεζα Πειραιώς στο να ενώσει τις δύο εφαρμογές είναι ότι η εφαρμογή winbank easypay είναι συμβατή με λειτουργικά android και ios ενώ η εφαρμογή winbank wallet είναι συμβατή μόνο με συσκευές με λειτουργικό android και μπορούν να το βρουν οι χρήστες με το σήμα της εικόνας Ο λόγος που το winbank wallet δεν υποστηρίζεται σε κινητά με λειτουργικό ios είναι ότι η Apple δεν επιτρέπει άλλο σύστημα ηλεκτρονικών πληρωμών με χρήση της τεχνολογίας NFC πέρα του δικού της Apple pay στις συσκευές της. Όπως αναφέρεται και την ενότητα Apple pay το ομώνυμο ηλεκτρονικό πορτοφόλι δεν είναι ακόμα διαθέσιμο στην Ελλάδα. [68], [69] -59-

62 Εικόνα 3.12 Σήμα Winbank wallet [28] i-bank Pay Το i-bank Pay (εικόνα 3.13) είναι το νέο ηλεκτρονικό πορτοφόλι της Εθνικής τράπεζας και ταυτόχρονα αποτελεί την νέα βελτιωμένη έκδοση της εφαρμογής i-bank social Pay που είχε μέχρι τώρα η Εθνική τράπεζα. Τόσο το i-bank Pay, όσο και το i- bank social Pay απαιτούν ο χρήστης να διαθέτει λογαριασμό στην Εθνική τράπεζα και να κάνει χρήση της υπηρεσίας i-bank internet banking έτσι ώστε να μπορεί να τα χρησιμοποιήσει. [70] Εικόνα 3.13 Σήμα i-bank Pay [29] Αρχικά να πούμε λίγα λόγια για το i-bank social Pay. Το i-bank social Pay είναι συνδεδεμένο με έναν τραπεζικό λογαριασμό της Εθνικής και επιτρέπει στον χρήστη να μεταφέρει χρηματικά ποσά σε φίλους του. Για να μπορέσει κάποιος να μεταφέρει χρήματα σε κάποιον άλλον πρέπει ο δεύτερος να ανήκει είτε στις επαφές του κινητού του τηλεφώνου είτε στους φίλους του στο Facebook και να έχει κα αυτός την εφαρμογή i-bank social Pay. [70] Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό όταν εγκαταστήσει κάποιος την εφαρμογή στο κινητό του χρειάζεται να την συνδέσει με τον τραπεζικό του λογαριασμό, με τον αριθμό τηλεφώνου του και με το προφίλ του στο Facebook. Στην συνέχεια θα δει ποιοι φίλοι -60-

63 του και πιες επαφές του έχουν την εφαρμογή και θα μπορεί να στέλνει ή να λαμβάνει χρήματα. [70] Το νέο i-bank Pay, ως εξέλιξη του i-bank social Pay, υποστηρίζει πλήρως όλες τις λειτουργίες του i-bank social Pay και ταυτόχρονα παρέχει νέες δυνατότητες στους χρήστες. Οι νέες δυνατότητες που παρέχει είναι ότι πλέον οι χρήστες εκτός από τους φίλους τους μπορούν να κάνουν χρήση του i-bank Pay και για αγορές σε καταστήματα, και για πληρωμή λογαριασμών όπως για παράδειγμα σε εστιατόρια και καφετέριες το τελικό ποσό να μοιράζεται στους χρήστες. [70] Για να πληρώσει ο χρήστης για κάποια αγορά του σε μία επιχείρηση θα πρέπει αρχικά η επιχείρηση να ανήκει στο πρόγραμμα i-bank Pay 4 Business της Εθνικής τράπεζας ή σε κάποιο άλλο αντίστοιχο πρόγραμμα. Εάν η επιχείρηση ανήκει σε κάποιο τέτοιο πρόγραμμα, τότε ο χρήστης ανοίγει την εφαρμογή i-bank Pay και πλησιάζει το κινητό του τηλέφωνο κοντά στην συσκευή του εμπόρου έχοντας ενεργοποιήσει και τα Bluetooth. Οι δυο συσκευές επικοινωνούν μέσω Bluetooth και η συναλλαγή ολοκληρώνεται μετά από έγκριση του χρήστη για την μεταφορά του ποσού. [70] Με την δυνατότητα πληρωμών σε επιχειρήσεις οι χρήστες μπορούν πλέον να πληρώσουν και λογαριασμούς σε εστιατόρια και καφετέριες. Σε τέτοιες περιπτώσεις αν η παρέα αποφάσιζε να πληρώσει με μετρητά, ο καθένας θα έβαζε το ποσό που του αναλογούσε. Το i-bank Pay μέσω της λειτουργείας split the bill επιτρέπει στους χρήστες να μοιραστούν τον τελικό λογαριασμό, να πληρώσει ο καθένας το ποσό που του αντιστοιχεί και να δώσουν στην επιχείρηση ολόκληρο το ποσό ηλεκτρονικά. [70] My Alpha wallet Η εφαρμογή my Alpha wallet είναι το ψηφιακό πορτοφόλι της Alpha bank. Το συγκεκριμένο ηλεκτρονικό πορτοφόλι δημιουργήθηκε για να προσφέρει μεγαλύτερη ευκολία και ασφάλεια στις πληρωμές των χρηστών σε ηλεκτρονικά καταστήματα. Δεν υπάρχει δυνατότητα πληρωμής σε φυσικά καταστήματα. [71], [72], [73] Το my Alpha wallet φτιάχτηκε για να επιτρέπει στους χρήστες να συγκεντρώνουν όλες τις κάρτες τους (πιστωτικές, χρωστικές, προπληρωμένες) είτε αυτές είναι της Alpha bank είτε άλλης τράπεζας σε μία εφαρμογή. Αρκεί οι κάρτες να είναι των εταιριών Visa, MasterCard, American Express και Diners. Είναι συμβατό με κινητά τηλέφωνα που διαθέτουν λειτουργικό ios ή android, οι χρήστες το βρίσκουν με το -61-

64 σήμα της εικόνας 3.14, και επιτρέπει πληρωμές σε περισσότερα από καταστήματα με το σήμα MasterPass σε όλο τον κόσμο. [71], [72], [73] Εικόνα 3.14 Σήμα my Alpha wallet [30] Ακόμα, δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες του να πληρώνουν λογαριασμούς και υπηρεσίες, σε ένα ευρύ δίκτυο συνεργαζόμενων επιχειρήσεων, να έχουν πρόσβαση στο διαθέσιμο υπόλοιπο και τις κινήσεις των καρτών Alpha bank που διαθέτουν και να μεταφέρουν πόντους μεταξύ καρτών που συμμετέχουν στα προγράμματα επιβράβευσης της Alpha Bank ή να τους εξαργυρώνουν άμεσα σε επιλεγμένες προσφορές. [71], [72], [73] Οι συναλλαγές μέσω του my alpha wallet γίνονται πιο εύκολες καθώς πλέον ο χρήστης δεν χρειάζεται να συμπληρώνει τα στοιχεία του σε κάθε ηλεκτρονικό κατάστημα που πραγματοποιεί αγορές και απλώς εισέρχεται στον my Alpha wallet λογαριασμό του. Και τα στοιχεία των χρηστών είναι πιο ασφαλή καθώς δεν αποστέλλονται στον πωλητή και παραμένουν μέσα στο my alpha wallet. Επίσης, σε όσες συσκευές είναι δυνατή γίνεται χρήση του δακτυλικού αποτυπώματος για την είσοδο του χρήστη αντί για κάποιον κωδικό ασφαλείας. [71], [72], [73] Για να ολοκληρωθεί μια συναλλαγή, ο χρήστης εισέρχεται στο my Alpha wallet με τον προσωπικό του κωδικό, επιλέγει την κάρτα με την οποία επιθυμεί να πληρώσει και για να ολοκληρωθεί η συναλλαγή την επιβεβαιώνει με έναν κωδικό μιας χρήσης που του έχει σταλεί με SMS στο κινητό του τηλέφωνο. [71], [72], [73] Ακόμα με το πρόγραμμα επιβράβευσής που διαθέτει η Alpha bank, προσφέρει περισσότερους πόντους επιστροφής σε όσους χρησιμοποιούν το my Alpha wallet. Πράγμα που αποτελεί ένα ακόμα κίνητρο για τους πελάτες της να κατεβάσουν την εφαρμογή my Alpha wallet και να πραγματοποιούν της μελλοντικές τους συναλλαγές μέση από αυτή βγαίνοντας περισσότερο κερδισμένοι. [71], [72], [73] -62-

65 3.2.5 Eurobank mobile app Το Eurobank mobile app (εικόνα 3.15) αποτελεί το ηλεκτρονικό πορτοφόλι της Eurobank. Η συγκεκριμένη εφαρμογή απευθύνεται σε όλους τους κατόχους τραπεζικών λογαριασμών της Eurobank, και είναι διαθέσιμο για λήψη σε κινητά με λειτουργικό android και ios. [74], [75] Εικόνα 3.15 Eurobank mobile app [31] Η εφαρμογή Eurobank mobile επιτρέπει στους χρήστες άμεση πρόσβαση στις λεπτομέρειες των καρτών και των λογαριασμών τους. Όπως για παράδειγμα, έλεγχο του υπολοίπου τους, και έλεγχο των τελευταίων κινήσεων του λογαριασμού τους. [74], [75] Επίσης, οι χρήστες του Erobank mobile app, έχουν την δυνατότητα να πληρώνουν τους λογαριασμούς τους μέσα από το ηλεκτρονικό τους πορτοφόλι. Αυτή η λειτουργεία αφορά την εξόφληση λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας, ύδρευσης, τηλεπικοινωνιών, και άλλους λογαριασμούς. [74], [75] Ακόμη, παρέχεται η δυνατότητα της μεταφοράς χρηματικού ποσού από έναν λογαριασμό σε άλλον. Ο χρήστης εισάγει τον αριθμό λογαριασμού στον οποίο επιθυμεί να στείλει χρήματα και ολοκληρώνει την ενέργεια αυτή. [74], [75] Ακόμα και στην περίπτωση που κάποιος θέλει να στείλει χρήματα σε κάποιον άλλον αλλά δεν έχει τον λογαριασμό του υπάρχει λύση. Η εφαρμογή Eurobank mobile app διαθέτει μια λειτουργία με την οποία γίνεται αποστολή χρημάτων γνωρίζοντας το κινητό τηλέφωνο, το , ή ακόμα και αν οι δύο χρήστες είναι φίλοι στο Facebook. Η λειτουργεία αυτή ονομάζεται pay a friend (paf). [74], [75] Κάποιος θα μπορούσε να παρατηρήσει εύκολα ότι από το ηλεκτρονικό πορτοφόλι της Eurobank λείπουν μερικές λειτουργείες. Δύο από τις πιο σημαντικές είναι η έλλειψη της δυνατότητας χρήσης της τεχνολογίας ανέπαφων συναλλαγών για πληρωμή κατά τις -63-

66 αγορές σε φυσικά καταστήματα, και η έλλειψη δυνατότητας πληρωμής σε ηλεκτρονικά καταστήματα Yummy wallet Το Yummy wallet είναι ένα διαφορετικό ηλεκτρονικό πορτοφόλι. Η διαφορά του με τα υπόλοιπα ηλεκτρονικά πορτοφόλια είναι ότι δεν δίνει τη δυνατότητα στον χρήστη να πληρώσει μέσα από αυτό. Ο χρήστης, πληρώνει με οποιονδήποτε τρόπο θέλει (μετρητά, κάρτα, κλπ.) και μετά δείχνοντας τον προσωπικό του κωδικό στην εφαρμογή Yummy wallet στο ταμείο ένα ποσοστό του λογαριασμού επιστρέφετε στον λογαριασμό που έχει στην εφαρμογή. Για να υπάρχει επιστροφή χρημάτων, προϋπόθεση είναι το κατάστημα στο οποίο έγινε η συναλλαγή να ανήκει στο δίκτυο των συνεργαζόμενων καταστημάτων της εφαρμογής Yummy wallet. Τα καταστήματα αυτά έχουν στο ταμείο τους το σήμα της εφαρμογής Yummy wallet (εικόνα 3.16). [76] Εικόνα 3.16 Σήμα Yummy wallet [32] Η συγκεκριμένη εφαρμογή ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη και προς το παρόν εκτείνεται και έχει συνεργάτες μόνο στα όρια της πόλης της Θεσσαλονίκης. Το κοινό στο οποίο απευθύνεται η εφαρμογή είναι κυρίως το φοιτητικό κοινό της πόλης. Η εφαρμογή συνεργάζεται με περισσότερα από 50 καταστήματα το οποία ανήκουν σε διάφορους κλάδους, όπως εστίασης, ένδυσης, περιποίησης, αναψυχής κλπ. [76] Στους συνεργαζόμενους επαγγελματίες, προσφέρεται ασφαλής πρόσβαση στην Yummy marketing πλατφόρμα. Στην οποία μπορούν να παρακολουθούν την καταναλωτική συμπεριφορά των πελατών τους, να γνωρίζουν τις συνήθειες και τις επιθυμίες τους, να μετράνε την ικανοποίησή τους, να έχουν εξατομικευμένη διαφήμιση και άμεση επικοινωνία με στόχο την αύξηση των εσόδων τους και την δημιουργία νέων πελατών. [76] -64-

67 Μέσα από τη εφαρμογή Yummy wallet και σε συνδυασμό με την χρήση google maps δίνεται στον χρήστη η δυνατότητα να εντοπίσει πάνω στον χάρτη που ακριβώς βρίσκονται τα συνεργαζόμενα καταστήματα της εφαρμογής έτσι ώστε να τα επισκεφθεί. [76] Όταν ένας χρήστης φτάσει σε σημείο να έχει μαζέψει αρκετούς πόντους επιστροφής από τα συνεργαζόμενα καταστήματα έχει την δυνατότητα να ρευστοποιήσει το χρηματικό ποσό της εφαρμογής Yummy wallet άμεσα μεταφέροντας το στον τραπεζικό του λογαριασμό. Αυτό είναι ένα από τα σημεία στα οποία στηρίζεται η εφαρμογή, καθώς δεν έχει να κάνει ούτε με συλλογή πόντων, ούτε με εκπτωτικά κουπόνια κλπ. Παρά μόνο με μετρητά, πράγμα αρκετά δελεαστικό. [76] Σε περίπτωση μία ομαδικής συναλλαγής, πχ γεύμα σε ένα συνεργαζόμενο εστιατόριο, όπου δύο η περισσότερα άτομα διαθέτουν την εφαρμογή Yummy wallet και επιθυμούν να μοιράσουν την επιστροφή, υπάρχει λύση. Υπάρχει η επιλογή split the cashback που μοιράζει τα χρήματα στους λογαριασμούς που επιθυμεί ο χρήστης. Για ακόμη μεγαλύτερο όφελος ένας χρήστης μπορεί να προτείνει την εφαρμογή στους φίλους του μέσω Facebook, και sms. [76] Pockee Το Pockee (εικόνα 3.17) είναι μια ελληνική εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα που ανήκει και αυτό στη κατηγορία ηλεκτρονικά πορτοφόλια. Είναι συμβατό με λειτουργικό android και με λειτουργικό ios και έχει και Web έκδοση. Η εφαρμογή αυτή φτιάχτηκε για να προσφέρει στους χρήστες επιστροφή από τα ψώνια τους στις μεγάλες αλυσίδες Supermarket. [77] Εικόνα 3.17 Σήμα pockee [33] Οι χρήστες της εφαρμογής Pockee δεν χρειάζεται να αλλάξουν τον τρόπο που ψωνίζουν, ή τον τρόπο που πληρώνουν για τα ψώνια τους. Το μόνο που έχει να κάνει ο -65-

68 χρήστης είναι μετά από κάθε επίσκεψη στις συνεργαζόμενες αλυσίδες supermarket είναι να καταχωρεί τον αριθμό της απόδειξής του στην εφαρμογή, είτε από το κινητό του είτε από τον υπολογιστή του. Και η εφαρμογή επιστρέφει αυτόματα το ποσό που δικαιούται ο χρήστης ανάλογα με τις αγορές του. [77], [78] Φυσικά οι καταναλωτές δεν χρειάζεται να τελειώσουν τις αγορές τους για να ενημερωθούν για το ποσό επιστροφής που θα λάβουν. Κατά την διάρκεια των αγορών τους οι καταναλωτές μπορούν να δουν μέσα στην εφαρμογή ποια είναι τα προϊόντα που τους δίνουν επιστροφή και αν επιθυμούν μπορούν επίσης να τα σκανάρουν με το κινητό τους τηλέφωνο για να επιβεβαιωθούν ότι είναι τα σωστά. [77], [78] Η εφαρμογή συνεργάζεται ήδη με τις μεγαλύτερες αλυσίδες supermarket της ελληνικής αγοράς όπως τα supermarket Σκλαβενίτης, Μασούτης, Carrefour, my market και άλλα με αποτέλεσμα οι καταναλωτές να μπορούν να κάνουν χρήση της εφαρμογής Pockee σε περισσότερα από 1800 σημεία πώλησης. Και σε κάποιες από αυτές τις αλυσίδες, πάνω στην απόδειξη υπάρχει ειδικό barcode το οποίο είναι για να σκανάρει ο χρήστης της εφαρμογής Pockee και η εισαγωγή της απόδειξης να γίνει αυτόματα. [77], [78] Κάτι ακόμα το οποίο προσφέρει η εφαρμογή Pockee στους χρήστες της είναι να σταματήσουν να γράφουν την λίστα με τα ψώνια τους στο χέρι και να την γράφουν από εδώ και πέρα πιο εύκολα με την βοήθεια της εφαρμογής. [77] Από την στιγμή που ο χρήστης περάσει την απόδειξή του στην εφαρμογή Pockee σε διάστημα 7 ημερών τα χρήματα από την επιστροφή των αγορών του μπαίνουν είτε σε τραπεζικό λογαριασμό του πελάτη είτε σε λογαριασμό PayPal. [77], [78] Για πελάτες Cosmote και το πρόγραμμα Cosmote Deals for You, με το οποίο οι πελάτες της Cosmote μπορούν να έχουν έκπτωση σε διάφορα καταστήματα στέλνοντας ένα γραπτό μήνυμα, πλέον υπάρχει και η δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν αυτούς τους εκπτωτικούς κωδικούς και μέσω της εφαρμογής Pockee. Βάζοντας ένα κωδικό στην εφαρμογή του Pockee οι χρήστες έχουν ακόμα μεγαλύτερη επιστροφή από τα συνεργαζόμενα Supermarket. [77], [79] -66-

69 3.3 Συμπεράσματα Λαμβάνοντας υπόψιν την όλο και μεγαλύτερη ανταπόκριση του καταναλωτικού κοινού στα ηλεκτρονικά πορτοφόλια και την αυξανόμενη ζήτηση που έχουν αυτά παρατηρούμε ότι έχουν δημιουργηθεί πάρα πολλά διαφορετικά ηλεκτρονικά πορτοφόλια όπως είδαμε και παραπάνω. Έχουν δημιουργηθεί πολλά ηλεκτρονικά πορτοφόλια έτσι ώστε να καλύψουν διαφορετικές ανάγκες και να εξυπηρετήσουν διαφορετικές ομάδες καταναλωτών. Κάθε εταιρία που δημιουργεί το δικό της ηλεκτρονικό πορτοφόλι ψάχνει τρόπους να διαφοροποιηθεί και να ξεχωρίσει από τα υπόλοιπα. Μερικές φορές οι επιλογές τον καταναλωτών περιορίζονται από διάφορους παράγοντες. Όπως για παράδειγμα αν κάποιος είναι πελάτης μίας τράπεζας δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει ηλεκτρονικό πορτοφόλι άλλης τράπεζας, ή αν είναι κάτοχος κινητού τηλεφώνου συγκεκριμένης μάρκας δεν μπορεί να εγκαταστήσει στο τηλέφωνο του ηλεκτρονικό πορτοφόλι που έχει δημιουργηθεί από άλλη εταιρία που κατασκευάζει και αυτή κινητά τηλέφωνα. Μερικοί τρόποι για να διαφοροποιηθεί ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι από τα άλλα είναι η αγορά στην οποία απευθύνεται (μία ή περισσότερες χώρες), η τεχνολογία που υποστηρίζει ή συνδυασμός περισσότερων από μία τεχνολογίες, το λογισμικό ή τα λογισμικά με τα οποία είναι συμβατό το κάθε ηλεκτρονικό και διάφορες ιδιαιτερότητες που μπορεί να το χαρακτηρίζουν. Στην συνέχεια ακολουθεί ένας πίνακας με όλα τα παραδείγματα ηλεκτρονικών πορτοφολιών που αναλύσαμε παραπάνω και αναφέρει για το καθένα ξεχωριστά όσα το χαρακτηρίζουν. -67-

70 Όνομα Αγορά Τεχνολογία Λογισμικό Ιδιαιτερότητα Samsung Pay Παγκόσμια NFC, MST Android Apple Pay Παγκόσμια NFC ios Android Pay Παγκόσμια NFC Android Microsoft wallet Παγκόσμια NFC Windows LG Pay Παγκόσμια NFC Android White card Walmart Pay Παγκόσμια QR code Android, ios Ηλεκτρονικό πορτοφόλι για αγορές στα Supermarket της εταιρίας Walmart PayPal Παγκόσμια - Android, ios, Windows Συνδεμένο με λογαριασμούς PayPal για μεταφορά υπολοίπου από έναν λογαριασμό σε έναν άλλο Viva Wallet Εγχώρια QR code Android, ios Winbank wallet Εγχώρια NFC Android Η μόνη εφαρμογή για ανέπαφες συναλλαγές στην Ελλάδα i-bank Pay Εγχώρια Bluetooth Android, ios My Alpha wallet Εγχώρια - Android, ios Eurobank mobile app Εγχώρια - Android, ios Yummy wallet Εγχώρια - Android, ios Επιστροφή μετρητών μετά από κάθε χρήση στον λογαριασμό του χρήστη Pockee Εγχώρια - Android, ios Ηλεκτρονικό πορτοφόλι για συλλογή πόντων σε ελληνικά Supermarket Πίνακας 3.1 Σύγκριση ηλεκτρονικών πορτοφολιών -68-

71 4 Έρευνες σε καταναλωτές και επιχειρήσεις Στα πλαίσια της παρούσας πτυχιακής εργασίας πραγματοποιήθηκαν ταυτόχρονα 2 έρευνες με τη μορφή ερωτηματολογίων. Η πρώτη έρευνα έγινε στο καταναλωτικό κοινό και η δεύτερη έρευνα απευθυνόταν σε διάφορες επιχειρήσεις της ελληνικής αγοράς που ασχολούνται με το λιανικό εμπόριο. Παρακάτω υπάρχουν αναλυτικά οι ερωτήσεις και τα αποτελέσματά τους. 4.1 Τρόπος δημιουργία ερωτηματολογίων Για την δημιουργία ενός ερωτηματολογίου, θα πρέπει το άτομο του το δημιουργεί να λάβει υπόψιν του κάποιες βασικές αρχές. Τις βασικές αρχές αυτές θα ήταν καλό να τις επισημάνουμε πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση των ερωτηματολογίων. [80] Αρχικά θα πρέπει το ερωτηματολόγιο να εξαντλεί το θέμα στο οποίο αναφέρεται. Μετά το τέλος της έρευνας θα πρέπει να μην υπάρχουν αδιευκρίνιστα ζητήματα και να μπορεί βγαίνουν ασφαλή συμπεράσματα. [80] Επίσης οι ερωτήσεις θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο σύντομες γίνεται σε μέγεθος. Ο αριθμός των ερωτήσεων δεν θα πρέπει να είναι πολύ μεγάλος έτσι ώστε να μην κουράζει τους ερωτηθέντες. Κάθε ερώτηση θα πρέπει να κάνει ξεκάθαρο το ερώτημα το οποίο θέλει να διερευνήσει. [80] Ακόμα, οι απαντήσεις θα πρέπει να χαρακτηρίζονται από σαφήνεια για βοηθάνε τους ερωτηθέντες να απαντάνε με βεβαιότητα. Κάθε ερώτηση θα πρέπει να έχει απαντήσεις ενός συγκεκριμένου τύπου. Παραδείγματα τύπων απαντήσεων είναι: ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, ερωτήσεις σωστού- λάθους, ερωτήσεις αρίθμησης, ερωτήσεις ανάπτυξης κα άλλα. Σε ένα ερωτηματολόγιο μπορούν να συνδυάζονται περισσότεροι από ένας τύποι απαντήσεων. [80] Για την δημιουργία των δικών μας ερωτηματολογίων, ακολουθήσαμε τις παραπάνω βασικές αρχές. Οι ερωτήσεις μας φροντίσαμε να είναι όσο το δυνατών πιο σύντομες και σαφείς. Εξαντλήσαμε όσο περισσότερο μπορούσαμε το θέμα των -69-

72 ηλεκτρονικών πορτοφολιών. Και κοιτάξαμε το μέγεθος των ερωτηματολογίων να είναι τέτοιο ώστε να μην αποτρέπει στου ερωτηθέντες να το απαντήσουν. Ο τύπος των απαντήσεων που χρησιμοποιήσαμε, ήταν κατά κύριο λόγο πολλαπλής επιλογής και ναι ή όχι και ελάχιστες ερωτήσεις χρησιμοποιήθηκε αρίθμηση των απαντήσεων από την καλύτερη στην χειρότερη. 4.2 Ερωτηματολόγιο για καταναλωτές Στο ερωτηματολόγιο αυτό, απάντησαν 548 καταναλωτές. Παρακάτω βρίσκονται οι ερωτήσεις στα οποίες κλήθηκαν να απαντήσουν οι καταναλωτές. Ερώτηση 1 Η ερώτηση 1 αφορούσε το φύλο. Από τους 548 καταναλωτές, το 47,1%, δηλαδή οι 258, ήταν άντρες και το υπόλοιπο 52,9%, δηλαδή οι 290, ήταν γυναίκες όπως φαίνεται και στο εικόνα 4.1. Εικόνα 4.1 Αποτελέσματα ερώτησης 1 προς καταναλωτές Ερώτηση 2 Η 2η ερώτηση είχε σκοπό να διαχωρίσει το κοινό ηλικιακά στις κατηγορίες 16-25, 26-35, 36-45, και 56+. Το 57,7% των απαντήσεων (316 απαντήσεις) ανήκει στις ηλικίες Το 19% (104 απαντήσεις) ανήκει στις ηλικίες 26-35, το 12,6% (69 απαντήσεις) ανήκει στις ηλικίες 36-45, ένα ποσοστό 7,1% (39 απαντήσεις) ανήκει στην κατηγορία και το τελευταίο 3.6% (20 απαντήσεις) ανήκει στην κατηγορία 56+ (εικόνα 4.2). -70-

73 Εικόνα 4.2 Αποτελέσματα ερώτησης 2 προς καταναλωτές Ερώτηση 3 Στην ερώτηση 3 η οποία ήταν σχετική με το μορφωτικό επίπεδο των καταναλωτών, είχαμε 116 καταναλωτές (21,2%) που απάντησαν Γυμνάσιο-Λύκειο, την πλειοψηφία με 350 απαντήσεις (63,9%) να δηλώνει Πανεπιστήμιο, είχαμε 74 απαντήσεις (13,5%) στην κατηγορία μεταπτυχιακό και 8 απαντήσεις (1,5%) στην κατηγορία Διδακτορικό όπως μπορούμε να δούμε και στο εικόνα 4.3. Εικόνα 4.3 Αποτελέσματα ερώτησης 3 προς καταναλωτές Ερώτηση 4 Η 4η ερώτηση είχε να κάνει με το επάγγελμα. Το 45,3% του δείγματος (248 απαντήσεις) δήλωσε ότι ανήκει στην κατηγορία φοιτητής, το 16,4% (90 απαντήσεις) δήλωσε ιδιωτικός υπάλληλος, 12,4% (68 απαντήσεις) του δείγματος δήλωσαν αυτοαπασχολούμενοι, ένα 11,9% (65 απαντήσεις) δήλωσε άνεργοι, το 10,8% (59 απαντήσεις) ήταν δημόσιοι υπάλληλοι και τέλος το 3,3% (18 απαντήσεις) ήταν συνταξιούχοι. -71-

74 Εικόνα 4.4 Αποτελέσματα ερώτησης 4 προς καταναλωτές Ερώτηση 5 Η ερώτηση 5 ήταν σχετική με το εισόδημα. Σε αυτήν απάντησαν 532 από τους 548 ερωτηθέντες. Από τους 532, οι 339 (63%) είχαν εισόδημα , 120 καταναλωτές (22,6%) είχαν εισόδημα , 42 άτομα (7,9%) είχαν εισόδημα , 22 ερωτηθέντες (4,1%) απάντησαν , και 9 (1,7%) απάντησαν Εικόνα 4.5 Αποτελέσματα ερώτησης 5 προς καταναλωτές Ερώτηση 6 «Ποια είναι η σχέση σας με τις νέες τεχνολογίες;» ήταν η 6η ερώτηση του ερωτηματολογίου. Η πλειοψηφία σε ποσοστό 42,2% (231 απαντήσεις) απάντησε Πολύ καλή, Άριστη απάντησε το 19,2% (105 απαντήσεις), Πολύ καλή είπε το 42.2% (231 απαντήσεις), Καλή δήλωσε το 28.3% (155 απαντήσεις), Μέτρια απάντησε το 9.5% (52 απαντήσεις, ενώ Κακή δήλωσε μόλις το 0.9% (5 απαντήσεις) σύμφωνα με την εικόνα

75 Εικόνα 4.6 Αποτελέσματα ερώτησης 6 προς καταναλωτές Ερώτηση 7 Η ερώτηση 7 ήταν: «Ποιους από τους παρακάτω τρόπους πληρωμών χρησιμοποιείτε για τις αγορές σας;». Σε αυτή την ερώτηση ο κάθε καταναλωτής μπορούσε να επιλέξει όσες απαντήσεις ήθελε. Από τους 548, 507 (92,5%) απάντησαν ότι χρησιμοποιούν μετρητά, 329 (60%) δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν κάρτες, είτε χρεωστικές είτε πιστωτικές, 50 (9,1%) άτομα είπαν ότι χρησιμοποιούν το κινητό τους τηλέφωνο και κάποιο ηλεκτρονικό πορτοφόλι για τις αγορές τους και μόλις 14 άτομα (2,6%) απάντησαν ότι χρησιμοποιούν επιταγές με βάση την εικόνα 4.7. Εικόνα 4.7 Αποτελέσματα ερώτησης 7 προς καταναλωτές -73-

76 Ερώτηση 8 Η ερώτηση 8 αφορά όσους επέλεξαν περισσότερους από έναν τρόπους πληρωμών στην ερώτηση 7 και είναι η εξής: «Ο τρόπος με τον οποίο εκπληρώνετε τις αγορές σας αλλάζει ανάλογα με το ύψος των εξόδων;». στην ερώτηση αυτή απάντησαν 432 άτομα. Το 73,4% (317 άτομα) είπε πως ο τρόπος πληρωμών αλλάζει ανάλογα με το ύψος των εξόδων ενώ το 26,6% (115 άτομα) είπαν πως το ότι χρησιμοποιούν διαφορετικούς τρόπους πληρωμών δεν εξαρτάται από το ύψος των εξόδων τους. Εικόνα 4.8 Αποτελέσματα ερώτησης 8 προς καταναλωτές Ερώτηση 9 Στην συνέχεια οι καταναλωτές ρωτήθηκαν αν γνωρίζουν την δυνατότητα πληρωμής μέσω κινητού τηλεφώνου. Αν γνωρίζουν δηλαδή τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια. 235 άτομα (42,9%) απάντησε ναι, 189 άτομα (34,5%) είπαν ότι έχουν μερική ενημέρωση, και 124 άτομα (22,6%) απάντησαν ότι δεν τα γνωρίζουν όπως βλέπουμε και στην εικόνα 4.9. Εικόνα 4.9 Αποτελέσματα ερώτησης 9 προς καταναλωτές -74-

77 Ερώτηση 10 Στην ερώτηση «Θα ήσασταν θετικός στο μέλλον να πραγματοποιείτε πληρωμές μέσα από το κινητό σας τηλέφωνο (ηλεκτρονικό πορτοφόλι);» το καταναλωτικό κοινό φαίνεται να είναι κάπως διχασμένο καθώς αν και οι περισσότεροι απάτησαν ναι, αυτοί ήταν μόνο το 55,5% του δείγματος (304 άτομα). Το υπόλοιπο 44,5% (244 άτομα) απάντησαν όχι (βλ. εικόνα 4.10). Εικόνα 4.10 Αποτελέσματα ερώτησης 10 προς καταναλωτές Ερώτηση 11 Θέλοντας να βγάλω περισσότερα συμπεράσματα για την ερώτηση 10, η ερώτηση 11 ήταν η εξής: «Αν στην ερώτηση 10 απαντήσατε όχι, για ποιον όλο;». Από τα 244 άτομα που απάντησαν όχι στην ερώτηση 10, οι 127 (52%) απάντησαν ότι φοβούνται για υποκλοπή προσωπικών στοιχείων και του λογαριασμού τους. 105 (43%) δήλωσαν ότι η χρήση μετρητών τους προσφέρει καλύτερο έλεγχο και περιορισμό των εξόδων τους. Και 12 άτομα (5%) είπαν ότι δεν έχουν καλή εξοικείωση με την τεχνολογία (Εικόνα 4.11). -75-

78 Εικόνα 4.11 Αποτελέσματα ερώτησης 11 προς καταναλωτές Ερώτηση 12 Η 12η ερώτηση ήταν: «Πόσο ασφαλείς θεωρείτε ότι είναι οι ηλεκτρονικές πληρωμές;». Παρά το γεγονός ότι το 68,6% των ερωτηθέντων (376 άτομα) απάντησε ότι είναι αρκετά ασφαλείς, μόλις το 6% (33 άτομα) δήλωσε ότι τις εμπιστεύεται απόλυτα. Το 21,5% του δείγματος (118 άτομα) είπε ότι η ασφάλεια είναι ελάχιστη και το 3,8% είπε ότι δεν είναι καθόλου ασφαλείς όπως φαίνεται και στην εικόνα Εικόνα 4.12 Αποτελέσματα ερώτησης 12 προς καταναλωτές Ερώτηση 13 Στην ερώτηση 13 οι καταναλωτές ρωτήθηκαν αν θεωρούν ότι οφέλη όπως επιστροφή χρημάτων, εκπτώσεις σε προϊόντα και bonus θα ήταν ένα έξτρα κίνητρο για χρήση πληρωμών μέσω κινητών τηλεφώνων. Το 46,7% (256 άτομα) απάντησε σιγουρά, το 45,8% (251 άτομα) απάντησε πιθανών ενώ μόνο ένα 7,5% (41 άτομα) απάντησε όχι. -76-

79 Εικόνα 4.13 Αποτελέσματα ερώτησης 13 προς καταναλωτές Ερώτηση 14 Η ερώτηση 14 ζητούσε από τους καταναλωτές να κατατάξουν με σειρά από το καλύτερο προς το χειρότερο τα 3 εξής προνόμια που παρέχουν διάφορα ηλεκτρονικά πορτοφόλια: κουπόνια έκπτωσης σε επιλεγμένα καταστήματα, συλλογή πόντων και επιστροφή μετρητών. Ως πρώτη επιλογή, το 60,6% (332 άτομα) έβαλαν επιστροφή μετρητών, το 21,9% (120 άτομα) επέλεξε κουπόνια έκπτωσης σε επιλεγμένα καταστήματα και το 17,5% (96 άτομα) απάντησε συλλογή πόντων. Ως δεύτερη επιλογή, το 49,6% (272 άτομα) είπε συλλογή πόντων, το 37,6% (206 άτομα) δήλωσε κουπόνια έκπτωσης σε επιλεγμένα καταστήματα και το 12,8% (70 άτομα) απάντησε επιστροφή μετρητών. Τέλος, ως τρίτη και τελευταία επιλογή, το 40,5% (222 άτομα) απάντησε κουπόνια έκπτωσης σε επιλεγμένα καταστήματα, το 32,8% (180 άτομα) επέλεξε συλλογή πόντων και 26,6% (146 άτομα) είπε επιστροφή μετρητών με βάση την εικόνα

80 Εικόνα 4.14 Αποτελέσματα ερώτησης 14 προς καταναλωτές Στις ερωτήσεις 15 κα 16 θέλαμε να δούμε ποσό σημαντικά θεωρούν οι καταναλωτές κάποια χαρακτηριστικά των ηλεκτρονικών πορτοφολιών. Ερώτηση 15 Η ερώτηση 15 ήταν: «Πόσο σημαντική θεωρείτε την ενημέρωση για προσφορές κοντά στην τοποθεσία που βρίσκεστε από το ηλεκτρονικό σας πορτοφόλι;». Πάρα πολύ απάντησε το 28,8% (158 άτομα), Πολύ απάντησε το 47,3% (259 άτομα), Λίγο είπε το 18,8% (103 άτομα) ενώ το 5,1% (28 άτομα) δήλωσε καθόλου όπως μπορούμε να δούμε και στην εικόνα Εικόνα 4.15 Αποτελέσματα ερώτησης 15 προς καταναλωτές -78-

81 Ερώτηση 16 Αντίστοιχα, η ερώτηση 16 ήταν: «Πόσο σημαντική θεωρείτε την σύνδεση του ηλεκτρονικού πορτοφολιού με τα κοινωνικά δίκτυα έτσι ώστε να γνωρίζετε κριτικές φίλων σας για καταστήματα που σκοπεύετε να επισκεφθείτε;». Πάρα πολύ είπε το 18,2% (100 άτομα), Πολύ απάντησε το 38,5% (211 άτομα), Λίγο είπε το 30,8% (169 άτομα) ενώ το 12,4% (68 άτομα) απάντησε καθόλου (βλ. Εικόνα 4.16). Εικόνα 4.16 Αποτελέσματα ερώτησης 16 προς καταναλωτές Ερώτηση 17 Η 17η ερώτηση αφορούσε το αν υπάρχει ενημέρωση προς τους καταναλωτές για τους τρόπους πληρωμών μέσω κινητών τηλεφώνων. Η πλειοψηφία σε ποσοστό 38,5% (211 απαντήσεις) δήλωσε ότι υπάρχει μικρή ενημέρωση. Το 34,9% (191 απαντήσεις) είπε ότι η ενημέρωση είναι μέτρια. Υπάρχει καλή ενημέρωση απάντησε το 8,6% (47 απαντήσεις). Μόλις το 1.8% (10 απαντήσεις) είπε ότι υπάρχει πολύ καλή ενημέρωση. Ενώ το 16,2% (89 απαντήσεις) είπε ότι δεν υπάρχει καθόλου ενημέρωση (Εικόνα 4.17). Εικόνα 4.17 Αποτελέσματα ερώτησης 17 προς καταναλωτές -79-

82 Ερώτηση 18 Στην ερώτηση αν πραγματοποιούν αγορές μέσω διαδικτύου, η συντριπτική πλειοψηφία απάντησε Ναι, με ποσοστό 87,2% (478 άτομα) και μόλις το 12,8% (70 άτομα) απάντησε Όχι όπως βλέπουμε και στην εικόνα Εικόνα 4.18 Αποτελέσματα ερώτησης 18 προς καταναλωτές Ερώτηση 19 Τα 478 που απάντησαν ότι πραγματοποιούν αγορές μέσω διαδικτύου στην συνέχεια ρωτήθηκαν τι μέσο μέσω πληρωμής χρησιμοποιούν. Στην ερώτηση αυτή μπορούσαν να επιλέξουν περισσότερες από μια απαντήσεις. Από τα 478 άτομα τα 393 (82,2%) πληρώνει με αντικαταβολή. Με χρεωστική, προπληρωμένη ή πιστωτική κάρτα πληρώνουν 185 άτομα (38,5%). 124 άτομα (25,9%) χρησιμοποιεί ως τρόπο πληρωμής την PayPal. Και 90 άτομα (18,8%) πληρώνουν με τραπεζική κατάθεση (Εικόνα 4.19). -80-

83 Εικόνα 4.19 Αποτελέσματα ερώτησης 19 προς καταναλωτές Ερώτηση 20 Η ερώτηση 20 ήταν: «Έχετε προτιμήσει (αποφύγει) αγορά σε κάποιο κατάστημα επειδή είχε (δεν είχε) τον τρόπο πληρωμής που επιθυμούσατε;». Ναι απάντησε το 60% των ερωτηθέντων (329 άτομα) ενώ όχι, απάντησε το υπόλοιπο 40% (219 άτομα). Εικόνα 4.20 Αποτελέσματα ερώτησης 20 προς καταναλωτές Ερώτηση 21 21η και τελευταία ερώτηση στους καταναλωτές ήταν αν χρησιμοποιούν κάρτες για την συλλογή bonus πόντων που διαθέτουν μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων. 311 άτομα (56,8%) απάντησαν ότι χρησιμοποιούν, ενώ 237 άτομα (43,2%) δήλωσαν ότι δεν χρησιμοποιούν κάρτες για συλλογή bonus πόντων σύμφωνα με την εικόνα

84 Εικόνα 4.21 Αποτελέσματα ερώτησης 21 προς καταναλωτές 4.3 Ερωτηματολόγιο για επιχειρήσεις Ερώτηση 1 Η ερώτηση «Σε ποια κατηγορία ανήκει η επιχείρησή σας;» είχε ως σκοπό να χωρίσει τις επιχειρήσεις ανάλογα με το μέγεθός τους. Από αυτές, το 5,5% (3 επιχειρήσεις) ήταν Μεγάλες, το 12,7% (7 επιχειρήσεις) ήταν Μεσαίες, οι Μικρές επιχειρήσεις αποτελούν το 36,4% (20 επιχειρήσεις) και το υπόλοιπο 45,5% (25 επιχειρήσεις) ανήκει στις πολύ μικρές επιχειρήσεις (Εικόνα 4.22). Εικόνα 4.22 Αποτελέσματα ερώτησης 1 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 2 Η 2η ερώτηση ήταν για να δούμε σε ποιος απευθύνεται η κάθε επιχείρηση. Η πλειοψηφία σε ποσοστό 67,3% (37 επιχειρήσεις) απάντησε ότι απευθύνεται και στα 2 φύλα. Το 27,3% (15 επιχειρήσεις) είπε απευθυνόταν στο γυναικείο φύλο, και το υπόλοιπο 5,4% (3 επιχειρήσεις) των επιχειρήσεων απευθυνόταν σε άντρες (Εικόνα 4.23). -82-

85 Εικόνα 4.23 Αποτελέσματα ερώτησης 2 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 3 «Έχετε μηχάνημα POS στην επιχείρησή σας;» ήταν η 3η ερώτηση του ερωτηματολογίου. Η συντριπτική πλειοψηφία (53 από τις 55) απάντησε Ναι σε ποσοστό 69,4%, ενώ μόνο 2 επιχειρήσεις ( 3,6%) απάντησαν Όχι (βλ. Εικόνα 4.24). Εικόνα 4.24 Αποτελέσματα ερώτησης 3 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 4 Στην ερώτηση 4 θέλαμε να δούμε οι επιχειρήσεις που έχουν μηχάνημα POS πότε το εγκατέστησαν. 9 επιχειρήσεις ( 17%) απάντησαν 2011 και παλαιότερα, 4 επιχειρήσεις ( 7,5%) δήλωσαν ότι το έβαλαν το 2012, 2 επιχειρήσεις ( 3,8%) το εγκατέστησαν το 2013, 5 επιχειρήσεις ( 9,4%) απάντησαν το 2014, ενώ οι περισσότερες έβαλαν μηχάνημα POS την τελευταία διετία, 14 επιχειρήσεις ( 26,4%) το 2015 και 19 επιχειρήσεις ( 35,8%) το 2016 (βλ. Εικόνα 4.25). -83-

86 Εικόνα 4.25 Αποτελέσματα ερώτησης 4 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 5 Η ερώτηση 5 ήταν «Ποιους από τους παρακάτω τρόπους πληρωμών δέχεστε στο κατάστημά σας;». Η κάθε επιχείρηση εδώ μπορούσε να απαντήσει περισσότερους από έναν. Και οι 55 επιχειρήσεις απάντησαν ότι δέχονται πληρωμές με κάρτα, 42 επιχειρήσεις είπαν ότι είπαν ότι δέχονται ανέπαφες συναλλαγές τύπου MST και 44 επιχειρήσεις δήλωσαν ότι υποστηρίζουν ανέπαφες συναλλαγές με τεχνολογία NFC. Εικόνα 4.26 Αποτελέσματα ερώτησης 5 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 6 Στην ερώτηση «Αν δεν δέχεστε κάποιον από τους παραπάνω τρόπους πληρωμών, έχετε στόχο στο μέλλον να τον εντάξετε στην επιχείρησή σας;» απάντησαν μόνο οι επιχειρήσεις που δεν υποστηρίζουν και τους 3 τρόπου πληρωμών που αναφέραμε στην ερώτηση 5. Από αυτές το 84,6% (11 επιχειρήσεις) απάντησε Ναι και το υπόλοιπο 15,4% (2 επιχειρήσεις) απάντησε όχι (Εικόνα 4.27). -84-

87 Εικόνα 4.27 Αποτελέσματα ερώτησης 6 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 7 Αν έχουν αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα με την λειτουργία ή την ασφάλειά του συστήματος ηλεκτρονικών πληρωμών ήταν η ερώτηση 7. Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων απάντησε Ναι με ποσοστό 64,1% (34 επιχειρήσεις) ενώ οι υπόλοιπες 19 επιχειρήσεις (35,9%) απάντησαν όχι (Εικόνα 4.28). Εικόνα 4.28 Αποτελέσματα ερώτησης 7 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 8 Στην 8η ερώτηση θέλαμε να δούμε το μέγεθος του προβλήματος στις επιχειρήσεις που απάντησαν Ναι στην ερώτηση 7. Από τι επιχειρήσεις που απάντησαν Ναι, οι 19 (55,9%) χαρακτήρισαν το πρόβλημα ως μικρό. 10 επιχειρήσεις (29,4%) το -85-

88 χαρακτήρισαν μεσαίο και μόνο 5 επιχειρήσεις (14,7%) το χαρακτήρισαν μεγάλο (βλ. Εικόνα 4.29) Εικόνα 4.29 Αποτελέσματα ερώτησης 8 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 9 Στην ερώτηση 9 ζητήθηκε από τις επιχειρήσεις να κατατάξουν τους τρόπους με τους οποίους πληρώνουν οι πελάτες τους. Σχεδόν όλοι, 47 από 55 είπαν ότι οι περισσότεροι πελάτες πληρώνουν με μετρητά, 7 από τους 55 είπα ότι οι περισσότεροι πελάτες τους πληρώνουν με κάρτα και 1 επιχείρηση είπε ότι οι περισσότεροι πελάτες της πληρώνουμε με κινητά τηλέφωνα. Ως 2ο τρόπο πληρωμών 47 επιχειρήσεις δήλωσαν κάρτες χρεωστικές ή πιστωτικές, 6 είπαν Μετρητά και 2 είπαν πληρωμές μέσω κινητών τηλεφώνων. Ως τελευταία επιλογή 51 επιχειρήσεις είπαν πληρωμή μέσω κινητών τηλεφώνων 2 επιχειρήσεις είπαν μετρητά και 2 επιχειρήσεις είπαν κάρτες. Άρα αυτό που μπορούμε να συμπεράνουμε με βεβαιότητα λόγο της μεγάλης διαφοράς, είναι ότι στην πλειοψηφία των καταστημάτων οι περισσότεροι πελάτες πληρώνουν με μετρητά, λιγότεροι είναι αυτοί π πληρώνουν με κάρτες και ακόμα λιγότεροι είναι αυτοί που πληρώνουν μέσω κινητών τηλεφώνων. Όπως βλέπουμε και στην εικόνα

89 Εικόνα 4.30 Αποτελέσματα ερώτησης 9 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 10 Η 10η ερώτηση ήταν αν ανήκει η επιχείρηση σε κάποιο από τα προγράμματα επιστροφής που παρέχουν διάφορες τράπεζες (βλ. Εικόνα 4.31). Το 81,8% των επιχειρήσεων (45 απαντήσεις) απάντησε Όχι. Ναι απάντησε το υπόλοιπο 18,2% (10 απαντήσεις). Εικόνα 4.31 Αποτελέσματα ερώτησης 10 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 11 Οι επιχειρήσεις που απάντησαν ναι, ρωτήθηκαν τι περίπου ποσοστό των πελατών τους κάνει χρήση αυτού του προγράμματος. Από τις 10, οι 6 (60%) είπαν ότι το ποσοστό των πελατών τους κάνει χρήση αυτού του προγράμματος είναι 0-10%

90 επιχειρήσεις (30%) είπαν ότι 11-20% των πελατών τους κάνει χρήση αυτού του προγράμματος. Και μια επιχείρηση (10%) απάντησε 31-50% (Εικόνα 4.32). Εικόνα 4.32 Αποτελέσματα ερώτησης 11 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 12 Η ερώτηση 12 ήταν αν διαθέτει η επιχείρηση ηλεκτρονικό κατάστημα. 40 επιχειρήσεις (72,7%) απάντησαν Όχι, ενώ οι υπόλοιπες 15 (27,3%) είπαν Ναι (Εικόνα 4.33). Εικόνα 4.33 Αποτελέσματα ερώτησης 12 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 13 Η 13η ερώτηση αφορούσε όσες επιχειρήσεις απάντησαν ναι στην ερώτηση 12 και ήταν: «Από πού προέρχονται οι περισσότερες πωλήσεις σας;». Το 93,3% (14 επιχειρήσεις) απάντησε ότι η περισσότερες πωλήσεις τους προέρχονται από το φυσικό -88-

91 τους κατάστημα και το 6,7% (1 επιχείρηση) απάντησε από το ηλεκτρονικό τους κατάστημα (βλ. Εικόνα 4.34). Εικόνα 4.34 Αποτελέσματα ερώτησης 13 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 14 Και στην ερώτηση 14 απάντησαν μόνο όσες επιχειρήσεις έχουν ηλεκτρονικό κατάστημα. Η ερώτηση ήταν: «σε ποιο από τα δύο καταστήματα οι πελάτες σας χρησιμοποιούν περισσότερο συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών;». Η πλειοψηφία ( 53,3%, 8 επιχειρήσεις) απάντησε και στα δύο σχεδόν το ίδιο. 3 επιχειρήσεις ( 20%) απάντησαν στο φυσικό κατάστημα, και 4 επιχειρήσεις ( 26,7%) είπαν στο ηλεκτρονικό κατάστημα (βλ. Εικόνα 4.35). Εικόνα 4.35 Αποτελέσματα ερώτησης 14 προς επιχειρήσεις -89-

92 Ερώτηση 15 Η ερώτηση 15 απευθυνόταν στις επιχειρήσεις που δεν έχουν ηλεκτρονικό κατάστημα, και τις ρωτούσε αν σκοπεύουν ή πιστεύουν στο μέλλον ότι θα έπρεπε να ανοίξουν ηλεκτρονικό κατάστημα. Από τις 40 επιχειρήσεις που δεν έχουν ηλεκτρονικό κατάστημα σε αυτήν την ερώτηση απάντησαν οι 39 και από αυτές, οι περισσότερες (23) με ποσοστό 59% απάντησε Ναι. Οι υπόλοιπες (16) σε ποσοστό 41% απάντησαν Όχι σύμφωνα με την εικόνα Εικόνα 4.36 Αποτελέσματα ερώτησης 15 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 16 «Πως θεωρείται την προμήθεια των τραπεζών για το μηχάνημα POS;» ήταν η ερώτηση 16. Το 38,2% (21 επιχειρήσεις) απάντησε πολύ μεγάλη, το 41,8% (23 επιχειρήσεις) είπε μεγάλη, ένα 10,9% (6 επιχειρήσεις) είπε ότι είναι καλή, μικρή απάντησε το 1,8% (1 επιχείρηση) και το τελευταίο 7,3% (4 επιχειρήσεις) δήλωσε ότι είναι πολύ μικρή (Εικόνα 4.37). Εικόνα 4.37 Αποτελέσματα ερώτησης 16 προς επιχειρήσεις -90-

93 Ερώτηση 17 Η 17η ερώτηση ήταν αν διαθέτει η επιχείρηση κάρτα πελάτη. 38 επιχειρήσεις (69,1%) απάντησαν όχι, και 17 (30,9%) επιχειρήσεις απάντησαν ότι διαθέτουν (Εικόνα 4.38). Εικόνα 4.38 Αποτελέσματα ερώτησης 17 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 18 Η ερώτηση 18 ήταν: «Ποιόν από τους παρακάτω 3 τρόπους ανταμοιβής πελατών θεωρείτε πιο αποτελεσματικό;». Το 46,3% (25 απαντήσεις) φαίνεται να θεωρεί την έκπτωση στην παρούσα αγορά πιο αποτελεσματική. Ακολουθεί η Συλλογή πόντων με 33,3% (18 απαντήσεις) και τελευταίο είναι το εκπτωτικό κουπόνι για την επόμενη αγορά με 20,4% (11 απαντήσεις) (βλ. Εικόνα 4.39). Εικόνα 4.39 Αποτελέσματα ερώτησης 18 προς επιχειρήσεις -91-

94 Ερώτηση 19 Αντίστοιχα, η ερώτηση 19 ήταν: «Ποιόν από τους παρακάτω 3 τρόπους ανταμοιβής πελατών θεωρείτε πιο κερδοφόρο;» Σε αντίθεση με το πιο αποτελεσματικό, οι περισσότεροι (62,3%, 33 απαντήσεις) θεωρούν την συλλογή πόντων πιο κερδοφόρα. Ακολουθεί το εκπτωτικό κουπόνι για την επόμενη αγορά με 22,6% (12 απαντήσεις). Ενώ ή έκπτωση στην παρούσα αγορά που είναι η πιο αποτελεσματική φαίνεται να είναι η λιγότερο κερδοφόρα (15,1%, 8 απαντήσεις) όπως φαίνεται και στην εικόνα Εικόνα 4.40 Αποτελέσματα ερώτησης 19 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 20 Στην συνέχεια ρωτήθηκαν αν θα ήταν πρόθυμοι να εντάξουν την επιχείρησή τους σε ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι και μέσα από εκεί να κάνουν προσφορές στους πελάτες τους. Οι 42 από τις 55 (76,4%) ήταν πρόθυμες, και μόνο 13 (23,6%) απάντησαν όχι (βλ. Εικόνα 4.41). Εικόνα 4.41 Αποτελέσματα ερώτησης 20 προς επιχειρήσεις -92-

95 Ερώτηση 21 Στην ερώτηση: «Σας ζήτησε ποτέ πελάτης να πληρώσει με τρόπο που δεν διαθέτατε;». 32 επιχειρήσεις (58,2%) απάντησαν Ναι, και 23 επιχειρήσεις (41,8%) απάντησαν Όχι (Εικόνα 4.42). Εικόνα 4.42 Αποτελέσματα ερώτησης 21 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 22 Οι επιχειρήσεις που την ερώτηση 21 απάντησαν ναι, στην συνέχεια ρωτήθηκαν αν φρόντισαν στην συνέχεια να υιοθετήσουν τον συγκεκριμένο τρόπο. Από τις 32 αυτές επιχειρήσεις, οι 18 (56,2%) είπαν πολύ αργότερα, 9 (28,1%) απάντησαν Όχι, και μόλις 5 (15,7%) απάντησαν Ναι, σχεδόν άμεσα (Εικόνα 4.43) Εικόνα 4.43 Αποτελέσματα ερώτησης 22 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 23 Η 23η ερώτηση ήταν αν γνωρίζουν την δυνατότητα τοποκεντρικής διαφήμισης μέσω της τοποθεσίας του κινητού τηλεφώνου. Οι περισσότερες, 38 από τις

96 επιχειρήσεις (69,1%) απάντησαν Ναι, άλλες 4 (7,3%) είπαν ότι την χρησιμοποιούν ήδη. Και μόνο 13 (23,6%) είπαν ότι δεν την γνωρίζουν (βλ. Εικόνα 4.44) Εικόνα 4.44 Αποτελέσματα ερώτησης 23 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 24 Στην συνέχεια ρωτήθηκαν πόση σημαντική θεωρούν την εφαρμογή της τοποκεντρικής διαφήμισης. Πάρα πολύ απάντησε το 35,7% (15 επιχειρήσεις), πολύ δήλωσε το 35,7% (15 επιχειρήσεις), ελάχιστα είπε το 26,2% (11 επιχειρήσεις) και καθόλου απάντησε το 2,4% (1 επιχείρηση) όπως μπορούμε να δούμε και στην εικόνα Εικόνα 4.45 Αποτελέσματα ερώτησης 24 προς επιχειρήσεις -94-

97 Ερώτηση 25 Η ερώτηση 25 ήταν: «Πόσο σημαντική θεωρείτε για ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι την δυνατότητα σύνδεσης με κάποιο κοινωνικό δίκτυο για μεγαλύτερη αλληλεπίδραση με τους καταναλωτές;». Πάρα πολύ απάντησαν 16 επιχειρήσεις (29,1%), πολύ είπαν 31 επιχειρήσεις (56,4%), ελάχιστα απάντησαν 7 επιχειρήσεις (12,7%) ενώ καθόλου σημαντική δήλωσε 1 επιχείρηση (1,8%) όπως φαίνεται και στην εικόνα Εικόνα 4.46 Αποτελέσματα ερώτησης 25 προς επιχειρήσεις Ερώτηση 26 Στην ερώτηση 26 υπήρξε σύγκριση της τοποκεντρικής διαφήμισης και της σύνδεσης με τα κοινωνικά δίκτυα καθώς ρωτούσε τι από τα 2 θεωρούν πιο σημαντικό. Τοποκεντρική διαφήμιση απάντησε το 36,4% (20 απαντήσεις) και σύνδεση με τα κοινωνικά δίκτυα απάντησε το άλλο 63,6% (35 απαντήσεις). Εικόνα 4.47 Αποτελέσματα ερώτησης 26 προς επιχειρήσεις -95-

98 Ερώτηση 27 Η τελευταία ερώτηση ήταν: «Λαμβάνοντας υπόθεση και την δυνατότητα διαφήμισης μέσω ενός ηλεκτρονικού πορτοφολιού, τι προμήθεια θα ήσασταν διατεθειμένος να πληρώστε σε ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι σε σχέση με αυτή των τραπεζών;». Μικρότερη επέλεξε το 67,3% (37 επιχειρήσεις), Ίση δήλωσε το 23,6% (13 επιχειρήσεις) και Μεγαλύτερη απάντησε το 9,1% (5 επιχειρήσεις) (βλ. Εικόνα 4.48). Εικόνα 4.48 Αποτελέσματα ερώτησης 27 προς επιχειρήσεις -96-

99 5 Συμπεράσματα από τις έρευνες Το παρόν κεφάλαιο αποτελείτε από τα συμπεράσματα που προέκυψαν από τις έρευνες του προηγούμενου κεφαλαίου από τα ερωτηματολόγια των καταναλωτών και τα ερωτηματολόγια των επιχειρήσεων. Για την εξαγωγή των συμπερασμάτων έγινε χρήση του στατιστικού προγράμματος SPSS. 5.1 Συμπεράσματα από το ερωτηματολόγιο προς τους καταναλωτές Από την μελέτη των απαντήσεων, παρατηρήθηκε ότι σε πολλές ερωτήσεις βγαίνουν σημαντικά συμπεράσματα σε σχέση με την μόρφωση, την ηλικία το φύλο και άλλα στοιχεία των ατόμων. Στην ερώτηση 6 «Ποια είναι η σχέση σας με τις νέες τεχνολογίες;» παρατηρείται ότι όσο μεγαλύτερο είναι το επίπεδο μόρφωσης, τόσο καλύτερη είναι και η σχέση του ατόμου με τις νέες τεχνολογίες όπως μπορείτε να δείτε και στην εικόνα 5.1 που ακολουθεί. Εικόνα 5.1 Σχέση με τις νέες τεχνολογίες ανάλογα με την μόρφωση -97-

100 Στην ερώτηση «Γνωρίζετε την δυνατότητα πληρωμής μέσω κινητού τηλεφώνου για τις αγορές σας απλά βάζοντας το τηλέφωνο σας κοντά στο μηχάνημα ανέπαφων συναλλαγών αφού πρώτα είναι συνδεδεμένο με την πιστωτική ή χρεωστική σας κάρτα (ηλεκτρονικό πορτοφόλι);» επίσης παρατηρούνται όλο και περισσότερες θετικές απαντήσεις όσο μεγαλύτερο είναι το επίπεδο μόρφωσης όπως βλέπουμε και στην εικόνα 5.2. Εικόνα 5.2 Πόσοι γνωρίζουν το ηλεκτρονικό πορτοφόλι ανάλογα με την μόρφωση Οι απαντήσεις που πήραμε στην ερώτηση «Θα ήσασταν θετικός στο μέλλον να πραγματοποιείτε πληρωμές μέσα από το κινητό σας τηλέφωνο (ηλεκτρονικό πορτοφόλι);», δείχνουν να υπάρχει εξάρτηση Τόσο με την μόρφωση όσο και με την ηλικία και με το φύλο. Όσο μεγαλύτερο είναι το μορφωτικό επίπεδο τόσο πιο θετικοί είναι οι καταναλωτές στην χρήση ηλεκτρονικού πορτοφολιού (εικόνα 5.3). Αντιθέτως -98-

101 μπορούμε να πούμε ότι όσο αυξάνει η ηλικία οι καταναλωτές είναι όλο και πιο αρνητικοί στην χρήση ηλεκτρονικού πορτοφολιού (εικόνα 5.4). Ενώ έστω και με ελάχιστη διαφορά, μπορούμε να πούμε ότι οι άντρες είναι πιο θετικοί από τις γυναίκες (εικόνα 5.5). Εικόνα 5.3 Πόσοι θα χρησιμοποιούσαν ηλεκτρονικό πορτοφόλι ανάλογα με την μόρφωση -99-

102 Εικόνα 5.4 Πόσοι θα χρησιμοποιούσαν ηλεκτρονικό πορτοφόλι ανάλογα με την ηλικία Εικόνα 5.5 Πόσοι θα χρησιμοποιούσαν ηλεκτρονικό πορτοφόλι ανάλογα με το φύλο -100-

103 Επίσης στην ερώτηση «Θεωρείτε ότι οφέλη όπως επιστροφή χρημάτων, εκπτώσεις σε προϊόντα και bonus θα ήταν ένα έξτρα κίνητρο για χρήση πληρωμών μέσω κινητών τηλεφώνων;», φαίνεται οι θετικές απαντήσεις να είναι περισσότερες όσο μεγαλύτερο είναι το μορφωτικό επίπεδο, και επίσης φαίνεται ότι αυτοί που είναι θετικοί στο μέλλον να χρησιμοποιήσουν ηλεκτρονικό πορτοφόλι απαντάνε πιο θετικά και στην συγκεκριμένη ερώτηση (εικόνα 5.6 και εικόνα 5.7). Εικόνα 5.6 Πόσο σημαντικά θεωρούνται τα διάφορα οφέλη ανάλογα με την μόρφωση -101-

104 Εικόνα 5.7 Πόσο σημαντικά θεωρούνται τα διάφορα οφέλη σε σχέση με το αν κάποιος είναι θετικός στο ηλεκτρονικό πορτοφόλι Ενδιαφέροντα είναι και τα συμπεράσματα που βγαίνουν από τις ερωτήσεις «Πόσο σημαντική θεωρείτε την ενημέρωση για προσφορές κοντά στην τοποθεσία που βρίσκεστε από το ηλεκτρονικό σας πορτοφόλι;» και «Πόσο σημαντική θεωρείτε την σύνδεση του ηλεκτρονικού πορτοφολιού με τα κοινωνικά δίκτυα έτσι ώστε να γνωρίζετε κριτικές φίλων σας για καταστήματα που σκοπεύετε να επισκεφθείτε;» Για την τοποκεντρική διαφήμιση βλέπουμε να υπάρχει εξάρτηση και με το μορφωτικό επίπεδο καθώς όσο μεγαλύτερο είναι τόσο πιο σημαντική θεωρείται (εικόνα 5.8) αλλά παρατηρείται και ότι αυτοί που θα χρησιμοποιούσαν στο μέλλον ηλεκτρονικό πορτοφόλι την θεωρούν ποιο σημαντική από αυτούς που δεν θα χρησιμοποιούσαν (εικόνα 5.9). Και για τα κοινωνικά δίκτυα φαίνεται να τα θεωρούν ποιο σημαντικά αυτοί που θα ήθελαν να χρησιμοποιήσουν στο μέλλον ηλεκτρονικό πορτοφόλι (εικόνα 5.10)

105 Εικόνα 5.8 Πόσο σημαντική θεωρούν την τοποκεντρική διαφήμιση οι καταναλωτές ανάλογα με την μόρφωση τους -103-

106 Εικόνα 5.9 Πόσο σημαντική θεωρούν την τοποκεντρική διαφήμιση οι καταναλωτές ανάλογα με το αν είναι θετικοί στο ηλεκτρονικό πορτοφόλι Εικόνα 5.10 Πόσο σημαντικά θεωρούν οι καταναλωτές τα κοινωνικά δίκτυα σε ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι ανάογα με το αν είναι θετικοί να το χρησιμοποιήσουν ή όχι -104-

107 Από τις παρακάτω 2 εικόνες (εικόνα 5.11 και εικόνα 5.12) μπορούμε να δούμε ότι η απάντηση που έδωσε κάθε άτομο στην ερώτηση σχετικά με τα κοινωνικά δίκτυα ήταν κατά μεγάλο ποσοστό είτε ίδια είτε κοντινή με την απάντηση στην ερώτηση σχετικά με την τοποκεντρική διαφήμιση. Εικόνα 5.11 Σχέση απαντήσεων για κοινωνικά δίκτυα και τοποκεντρική διαφήμιση -105-

108 Εικόνα 5.12 Σχέση απαντήσεων για τοποκεντρική διαφήμιση και κοινωνικά δίκτυα Μια ενδιαφέρουσα υπόθεση θα ήταν να βλέπαμε αν το καταναλωτικό κοινό που πραγματοποιεί αγορές μέσω διαδικτύου είναι πιο θετικοί στο να κάνει χρήση ηλεκτρονικού πορτοφολιού από αυτούς που δεν χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, πράγμα που θεωρείται λογικό. Και πράγματι όπως μπορούμε να δούμε και στην εικόνα 5.13 όντως όσοι ψωνίζουν από το διαδίκτυο θα γινόντουσαν πιο εύκολα χρήστες ηλεκτρονικού πορτοφολιού από αυτούς που δεν χρησιμοποιούν το διαδίκτυο Εικόνα 5.13 Όσοι πραγματοποιούν αγορές μέσω διαδικτύου είναι πιο θετικοί στη χρήση ηλεκτρονικού πορτοφολιού

109 Από τον συνδυασμό των ερωτήσεων «Χρησιμοποιείτε κάρτες για την συλλογή bonus πόντων;» και «Θεωρείτε ότι οφέλη όπως επιστροφή χρημάτων, εκπτώσεις σε προϊόντα και bonus θα ήταν ένα έξτρα κίνητρο για χρήση πληρωμών μέσω κινητών τηλεφώνων;» βλέπουμε στο παρακάτω γράφημα (εικόνα 5.14) ότι αυτοί που χρησιμοποιούν κάρτες συλλογής πόντων θα επηρεαζόντουσαν και θα χρησιμοποιούσαν πιο εύκολα ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι αν αυτό τους έδινε έξτρα κίνητρα από ότι αυτοί που δεν χρησιμοποιούν κάρτες συλλογής πόντων. Εικόνα 5.14 Πόσο σημαντικά θεωρούνται τα έξτρα οφέλη σε ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι σε σχέση με το αν κάποιος χρησιμοποιεί κάρτες bonus ή όχι Υποθέτουμε ότι τα προνόμια όπως εκπτώσεις, κουπόνια, συλλογή πόντων είναι καλή τεχνική προσέγγισης πελατών και θέλουμε να δούμε αν υπάρχει κάποιο που προτιμάται. Έτσι από την ερώτηση 14 στο προηγούμενο κεφάλαιο και από την εικόνα 4.14 βλέπουμε ότι το 60% των καταναλωτών που απάντησαν στην έρευνά μας προτιμάει την επιστροφή μετρητών από τα υπόλοιπα προνόμια που προσφέρουν οι επιχειρήσεις

110 Συμπεράσματα 1) Όσο μεγαλύτερο είναι το επίπεδο μόρφωσης, τόσο καλύτερη είναι η σχέση του ατόμου με τις νέες τεχνολογίες. 2) Όσο μεγαλύτερο είναι το επίπεδο μόρφωσης, όλο και περισσότεροι καταναλωτές γνωρίζουν την δυνατότητα πληρωμής με ηλεκτρονικό πορτοφόλι. 3) Όσο μεγαλύτερο είναι το μορφωτικό επίπεδο τόσο πιο θετικοί είναι οι καταναλωτές στην χρήση ηλεκτρονικού πορτοφολιού. 4) Όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία ενός καταναλωτή, φαίνεται να είναι όλο και περισσότερο αρνητικός στην χρήση ηλεκτρονικού πορτοφολιού. 5) Αν και με μικρή διαφορά, βλέπουμε ότι οι άντρες είναι πιο θετικοί από τις γυναίκες στην χρήση ηλεκτρονικού πορτοφολιού. 6) Όσο μεγαλύτερο είναι το μορφωτικό επίπεδο, τόσο περισσότεροι καταναλωτές θεωρούν τα οφέλη (π.χ. bonus πόντους) έξτρα κίνητρο για την χρήση ενός ηλεκτρονικού πορτοφολιού. 7) Αυτοί που είναι θετικοί στο μέλλον να χρησιμοποιήσουν ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι, απαντάνε πιο θετικά την ερώτηση: «Θεωρείτε ότι οφέλη όπως επιστροφή χρημάτων, εκπτώσεις σε προϊόντα και bonus θα ήταν ένα έξτρα κίνητρο για χρήση πληρωμών μέσω κινητών τηλεφώνων;» από τους υπόλοιπους. 8) Όσο μεγαλύτερο είναι το μορφωτικό επίπεδο, η τοποκεντρική διαφήμιση θεωρείται όλο και πιο σημαντική. 9) Οι καταναλωτές που είναι θετικοί στο μέλλον να χρησιμοποιήσουν ηλεκτρονικό πορτοφόλι, θεωρούν πιο σημαντική την τοποκεντρική διαφήμιση από αυτούς που δεν θα χρησιμοποιούσαν. 10) Η σύνδεση του ηλεκτρονικού πορτοφολιού με κοινωνικά δίκτυα είναι πιο σημαντική για όσους έχουν σκοπό να χρησιμοποιήσουν ηλεκτρονικό πορτοφόλι στο μέλλον σε σχέση με αυτούς που δεν έχουν. 11) Σχετικά παρόμοια απάντηση έδωσαν οι περισσότεροι καταναλωτές στις ερωτήσεις: «Πόσο σημαντική θεωρείτε την σύνδεση του ηλεκτρονικού πορτοφολιού με κοινωνικά δίκτυα και τοποκεντρική διαφήμιση. 12) Όσοι κάνουν αγορές μέσω διαδικτύου είναι πιο θετικοί στην χρήση ηλεκτρονικού πορτοφολιού. 13) Όσοι χρησιμοποιούν κάρτες για συλλογή πόντων θα χρησιμοποιούσαν πιο εύκολα ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι αν αυτό τους έδινε έξτρα κίνητρα σε σχέση με αυτούς που δεν χρησιμοποιούν κάρτες. Πίνακας 5.1 Συμπεράσματα ερωτηματολογίου προς καταναλωτές -108-

111 5.2 Συμπεράσματα από το ερωτηματολόγιο προς τις επιχειρήσεις Από την περαιτέρω διερεύνηση των απαντήσεων για την καλύτερη κατανόηση των αποτελεσμάτων προέκυψαν αρκετά χρήσιμα συμπεράσματα. Από τα συμπεράσματα αυτά άλλα ήταν αναμενόμενα και άλλα όχι. Από την ερώτηση 3 στο ερωτηματολόγιο για τις επιχειρήσεις και την εικόνα 4.24 θέλαμε να δούμε το μέγεθος των επιχειρήσεων που δεν διαθέτουν στις μέρες μας μηχάνημα POS. Αυτό που συμπεράναμε είναι ότι μόνο ελάχιστες πολύ μικρές επιχειρήσεις δεν διαθέτουν ακόμα μηχάνημα POS. Επίσης, από τις απαντήσεις στην ερώτηση 9 και την εικόνα 4.30 βλέπουμε ότι σχεδόν ομόφωνα όλα τα καταστήματα απάντησαν ότι οι περισσότεροι πελάτες τους πληρώνουν με μετρητά, ακολουθούν πληρωμές με κάρτες και ακόμα λιγότεροι πελάτες πληρώνουν με κινητά τηλέφωνα. Κατά προσωπική μου άποψη, για να αλλάξει η παρούσα κατάσταση, θα πρέπει να περάσουν αρκετά χρόνια μέχρι να σταματήσουν οι καταναλωτές να προτιμούν πληρωμές με μετρητά. Ο λόγος για τον οποίο συμπεριληφθεί η ερώτηση 10 στο ερωτηματολόγιο είναι γιατί υποθέσαμε ότι το ποσοστό των επιχειρήσεων που διαθέτουν προγράμματα επιστροφής αυξάνεται ανάλογα με το μέγεθος την επιχείρησης. Τα αποτελέσματα της έρευνας πράγματι επιβεβαίωσαν αυτήν την υπόθεση όπως μπορούμε να δούμε και στην εικόνα 5.15 παρακάτω

112 Εικόνα 5.15 Πόσες επιχειρήσεις έχουν πρόγραμμα επιστροφής σε σχέση με το μέγεθός τους Επίσης, από τις απαντήσεις των επιχειρήσεων του δείγματος μας και από την ερώτηση 20, παρατηρήθηκε ότι και η προθυμία να ενταχτεί μια επιχείρηση σε ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι αυξάνετε και αυτή ανάλογα με το μέγεθος της όπως δείχνει και η εικόνα Εικόνα 5.16 Πόσες επιχειρήσεις θα θέλανε να ενταχθούν σε ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι ανάλογα με το μέγεθός τους -110-