ΠΟΛΟΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ

Transcript

1 ΠΟΛΟΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΡΑΣΗ Ε1: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ρ. Ν. Κούκουζας Kοζάνη, 16 Απριλίου 2008

2 ράση Ε1: Τεχνολογική Πλατφόρµα Ενέργειας Περιεχόµενα Αντικείµενο και στόχος της Πλατφόρµας Μεθοδολογία υλοποίησης Παραδοτέα και δράσεις της περιόδου αναφοράς Έλεγχος χρονοδιαγράµµατος Προγραµµατισµός δράσεων επόµενης περιόδου Ευρωπαϊκή Τεχνολογική Πλατφόρµα για ηλεκτροπαραγωγή από ορυκτά καύσιµα µηδενικών εκποµπών CO 2 (ΕTP ZEP) Οργανωτική δοµή, Flagship Program Τεχνολογίες έσµευσης και αποθήκευσης CO 2 Πρωτοβουλίες της Ε.Ε. για την προώθηση των CCS τεχνολογιών Συµπεράσµατα

3 ράση Ε1: Τεχνολογική Πλατφόρµα Ενέργειας Αντικείµενο: Αντικείµενο της Πλατφόρµας αποτελεί η σύλληψη και διαµόρφωση Στρατηγικής Ερευνητικής Ατζέντας µε στόχο τον προσδιορισµό των ερευνητικών και τεχνολογικών προτεραιοτήτων στον ελληνικό ενεργειακό τοµέα, λαµβάνοντας υπόψη το ευρωπαϊκό, αλλά και διεθνές περιβάλλον. Τοµείς Προτεραιότητας: έσµευση και διαχείριση εκποµπών CO 2 στον ενεργειακό τοµέα Μέτρα αντιµετώπισης συµβατικών ρύπων (SΟx, NOx, ιπτάµενα σωµατίδια) Αξιοποίηση παραπροϊόντων της καύσης του λιγνίτη Εισαγωγή Καθαρών Τεχνολογιών Άνθρακα Συνδυασµένη αξιοποίηση ορυκτών και εναλλακτικών καυσίµων

4 ράση Ε1: Τεχνολογική Πλατφόρµα Ενέργειας Στόχος: Μεσοπρόθεσµα, η Τεχνολογική Πλατφόρµα Ενέργειας θα αποτυπώσει ένα χρονοδιάγραµµα συνεκτικών δράσεων για την προώθηση καινοτόµων, οικονοµικά ανταγωνιστικών και περιβαλλοντικά αποδεκτών τεχνολογιών ορυκτών καυσίµων. Μακροπρόθεσµα, θα θέσει το πλαίσιο προς την κατεύθυνση δηµιουργίας σταθµών µε σχεδόν µηδενικούς ρύπους.

5 ράση Ε1: Τεχνολογική Πλατφόρµα Ενέργειας Μεθοδολογία υλοποίησης και οργανωτικό σχήµα Συµβουλευτική Επιτροπή Οµάδες Εργασίας Προσχέδιο Στρατηγικής Ερευνητικής Ατζέντας Μάιος ιαχείριση CO 2 2. Μέτρα µείωσης συµβατικών ρύπων 3. Βιοµάζα 4. Βιοαέριο 5. Παραπροϊόντα καύσης λιγνίτη 6. Επεξεργασία παρεµβάσεων ιαβούλευσης ηµόσια διαβούλευση Σχέδιο Στρατηγικής Ερευνητικής Ατζέντας Γενική Συνέλευση ηµόσιες παρεµβάσεις Σεπτέµβριος 2008 Οκτώβριος 2008 Στρατηγική Ερευνητική Ατζέντα

6 ράση Ε1: Τεχνολογική Πλατφόρµα Ενέργειας Παραδοτέα περιόδου αναφοράς 1. Τεχνική αναφορά δυναµικού ορυκτών πόρων υτικής Μακεδονίας 2. Τεχνική αναφορά δυναµικού ΑΠΕ στη υτική Μακεδονία 3. Τεχνική αναφορά για τις νεώτερες τεχνολογίες αξιοποίησης άνθρακα 4. Τεχνολογίες θερµοχηµικής επεξεργασίας βιοµάζας και αποκεντρωµένα συστήµατα συµπαραγωγής

7 ράση Ε1: Τεχνολογική Πλατφόρµα Ενέργειας ράσεις περιόδου αναφοράς Πρόσκληση για συµµετοχή στα όργανα της Πλατφόρµας Ιστοσελίδα ΓΓΕΤ, επιστολές στη βιοµηχανία Συλλογή και αξιολόγηση Βιογραφικών Συλλέχθηκαν 85 CVs κυρίως από τον ακαδηµαϊκό και ερευνητικό χώρο Σύσταση Συµβουλευτικής Επιτροπής Ολοκληρώθηκε Σύσταση Οµάδων Εργασίας Ολοκληρώθηκε Επεξεργασία των βασικών αξόνων της Ερευνητικής Ατζέντας Σε εξέλιξη ράσεις δηµοσιοποίησης και διάχυσης Ιστοσελίδες του Πόλου και του ΙΤΕΣΚ, Τοπικό τύπο, Αθηναϊκό τύπο, έντυπα ΓΓΕΤ

8 ράση Ε1: Τεχνολογική Πλατφόρµα Ενέργειας ιάρθρωση Συµβουλευτικής Επιτροπής Συµµετέχοντες Φορείς ΕΚΕΤΑ /ΙΤΕΣΚ Πανεπιστήµιο. Μακεδονίας Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης ΕΗ ΑΕ ΙΓΜΕ ΤΙΤΑΝ ΑΕ ΕΛΠΕ ΑΕ ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ ΙΑ ΥΜΑ ΑΕ Σύνδεσµος Επιχειρήσεων Ηλεκτρισµού Βιοµηχανία 41% Κλαδικοί φορείς 12% Ακαδηµαικοί φορείς 29% Ερευνητικοί φορείς 18% Ποσοστό συµµετοχής εκπροσώπων φορέων στη Συµβουλευτική Επιτροπή

9 ράση Ε1: Τεχνολογική Πλατφόρµα Ενέργειας Σύσταση Οµάδων Εργασίας 1. έσµευση & Αποθήκευση CO 2 ΕΚΕΤΑ /ΙΤΕΣΚ ΤΙΤΑΝ ΑΓΕΤ ΕΗ 2. Τεχνολογία Βιοαερίου ΠΣΧΜ ΤΕΙ. Μακεδονίας 3. Αντιµετώπιση συµβατικών Ρύπων Π Μ ΕΚΕΤΑ/ΙΤΕΣΚ Πανεπιστήµιο Θράκης 4. Τεχνολογία Βιοµάζας ΕΚΕΤΑ /ΙΤΕΣΚ ΑΠΘ Πανεπιστήµιο Κρήτης 5. Αξιοποίηση Τέφρας ΕΚΕΤΑ/ΙΤΕΣΚ Πανεπιστήµιο Πατρών 6. Επεξεργασία παρεµβάσεων ηµόσιας ιαβούλευσης Ιούλιος 2008

10 ράση Ε1: Τεχνολογική Πλατφόρµα Ενέργειας Φάσεις Έλεγχος χρονοδιαγράµµατος ιάρκεια (Μήνες) Αποτίµηση δυναµικού ενεργειακών πόρων υτικής Μακεδονίας 1.1 Αποτίµηση δυναµικού ορυκτών πόρων 1.2 Αποτίµηση δυναµικού ΑΠΕ 2.Αξιολόγηση ενεργειακών για την Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας * * 2.1 Τεχνολογίες αξιοποίησης άνθρακα 2.2 Τεχνολογίες θερµοχηµικής επεξεργασίας βιοµάζας και αποκεντρωµένα συστήµατα συµπαραγωγής ηλεκτρισµού και θερµότητας 2.3 Τεχνολογίες παραγωγής και αξιοποίησης βιοαερίου 3.Περιβαλλοντικές επιπτώσεις ενεργειακών τεχνολογιών Μέτρα µείωσης 3.1 Μέτρα µείωσης οξειδίων του αζώτου ( NOx) σε εγκαταστάσεις άνθρακα 3.2 Μέτρα µείωσης άλλων ρυπαντών (σωµατιδιακή ρύπανση, SO 2) * * 3.3 Μέτρα µείωσης αερίων CO 2 σε µονάδες παραγωγής ενέργειας ορυκτών καυσίµων 3.4 Μέτρα µείωσης στερεών ρύπων Αξιοποίηση παραπροϊόντων καύσης 4. Καθορισµός προτεραιοτήτων για έρευνα και ανάπτυξη στον τοµέα των ενεργειακών τεχνολογιών για την υτική Μακεδονία * : ολοκλήρωση παραδοτέου

11 ράση Ε1: Τεχνολογική Πλατφόρµα Ενέργειας Προγραµµατισµός δράσεων επόµενης περιόδου: Ολοκλήρωση των παραδοτέων που προβλέπονται για την επόµενη περίοδο Σύγκλιση της Συµβουλευτικής Επιτροπής, επεξεργασία των βασικών αξόνων της Τεχνολογικής Πλατφόρµας ιηµερίδα µε θέµα τις νεώτερες εξελίξεις στον τοµέα των ενεργειακών τεχνολογιών ράσεις διάδοσης, κλιµάκωση της εξωστρέφειας (διάδοση µέσω ΤΕΕ, Συνδέσµων Βιοµηχανίας, εξειδικευµένου περιοδικού τύπου κλπ.)

12 ράση Ε1: Τεχνολογική Πλατφόρµα Ενέργειας The European Technology Platform on Zero Emission Fossil Fuel Power Plants-ZEP TP Όραµα: Ηλεκτροπαραγωγή από ορυκτά καύσιµα µε µηδενικές εκποµπές CO2 σε Ευρωπαικό επίπεδο µέχρι το Επίσηµη ηµεροµηνία ανακοίνωσης: 1η εκεµβρίου 2005

13 ράση Ε1: Τεχνολογική Πλατφόρµα Ενέργειας Οργανωτικό Σχήµα ZEP Αντιπρόσωποι Κρατών-Μελών Συµβουλευτική Επιτροπή Συντονιστική Οµάδα Γραµµατεία Πολιτικές & Κανονισµοί Επίδειξη & Εφαρµογή Τεχνολογίες διαχείρισης CO 2 Προώθηση & διάδοση Στρατηγική Ερευνητική Ατζέντα (2006) Στρατηγική Εφαρµογής (2006)

14 ράση Ε1: Τεχνολογική Πλατφόρµα Ενέργειας Σύνθεση Συµβουλευτικής Επιτροπής ZEP 1. Εταιρείες παροχής ενέργειας E.ON, Endesa, Enel, Energi E2, RWE, Vattenfall 2. Βιοµηχανίες ενεργειακού εξοπλισµού Ansaldo, ALSTOM, Air Liquide, Foster Wheeler, Doosan 3. Εταιρείες Αερίου και Πετρελαίου BP, Shell, Statoil, Total, Schlumberger 4. Ερευνητικοί φορείς BGS, CIRCE, IFP, Polisch CMI, GEUS, TU-Hamburg 5. Μη Κυβερνητικοί Οργανισµοί Bellona, E3G, WWF 6. Επενδυτικοί Οργανισµοί Morgan Stanley

15 ράση Ε1: Τεχνολογική Πλατφόρµα Ενέργειας Ειδικές Επιτροπές της ZEP Τοµείς δράσης 1. Πολιτικό και κανονιστικό πλαίσιο Προετοιµασία του απαραίτητου θεσµικού πλαισίου για ευρύτατη εφαρµογή έργων δέσµευσης και αποθήκευσης CO 2, σε συνεργασία µε την Ε.Ε. και τα Κράτη Μέλη 2. Επίδειξη & Εφαρµογή Επιδεικτική λειτουργία µεγάλης κλίµακας έργων δέσµευσης και αποθήκευσης CO 2 σε σταθµούς ορυκτών καυσίµων, µέχρι το 2015 (Flagship Program) 3. Τεχνολογίες διαχείρισης CO2 ιασφάλιση εµπορικής ωριµότητας των τεχνολογιών δέσµευσης και αποθήκευσης έως το Επικοινωνία & Προώθηση ιάδοση αποτελεσµάτων, διάχυση και διασφάλιση ευρείας κοινωνικής αποδοχής των τεχνολογιών δέσµευσης και αποθήκευσης Στελέχωση Ειδικών Επιτροπών: 200 experts από τον ευρύτερο ενεργειακό τοµέα

16 ράση Ε1: Τεχνολογική Πλατφόρµα Ενέργειας Έργα µεγάλης κλίµακας στα πλαίσια της ΖΕP Εταιρεία Τεχνολογία Ισχύς Μονάδας [MW] Εκτιµώµενο κόστος Τόπος και χρόνος εκκίνησης VATTENFALL Πιλοτική ανθρακική µονάδα µε δέσµευση CO εκ. Γερµανία 2008 BP και εταίροι Μετατροπή Φ. Αερίου σε H2, δέσµευση CO $ 600 εκ. Σκοτία 2009 STATOIL/SHE LL έσµευση, µεταφορά και αποθήκευση CO 2 σε µονάδα Φ. Αερίου ,5 δισ. Νορβηγία RWE IGCC-δέσµευση και αποθήκευση CO δισ. Γερµανία 2014 SIEMENS IGCC-δέσµευση και αποθήκευση CO ,7 δισ. Γερµανία 2011 GE/POLISH UTILITY IGCC-δέσµευση και αποθήκευση CO N/A Πολωνία N/A

17 ZEP Flagship Programme «Σχεδιασµός, κατασκευή και λειτουργία µε χρονικό ορίζοντα το 2015, µονάδων επίδειξης µεγάλης κλίµακας στις οποίες θα δοκιµάσουν διάφορους τρόπους ενσωµάτωσης της CCS στην ηλεκτροπαραγωγή µε καύση άνθρακα και αερίου.» ΣΤΟΧΟΣ Η επίτευξη της εµπορικής βιωσιµότητας των CCS µέχρι το 2020 για τους νέους σταθµούς επιτρέποντας τη µετάβαση σε αειφόρα ορυκτά καύσιµα στην ηλεκτροπαραγωγή.

18 ZEP Flagship Programme: Ανάγκη για συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο Kαµία στρατηγική µεταξύ των έργων Ανεξάρτητα επιδεικτικά έργα για την ανάπτυξη και επαλήθευση των τεχνολογιών Συντονισµένο πρόγραµµα επιδεικτικών έργων σε ευρωπαϊκό επίπεδο Ηπροστιθέµενη αξία της διαδικτύωσης έγκειται στην αποφυγή της επανάληψης των προσπαθειών και στην ευθυγράµµιση προτεραιοτήτων µέσω βελτιωµένου συντονισµού και ανταλλαγής γνώσεων.

19 ράση Ε1: Τεχνολογική Πλατφόρµα Ενέργειας ράσεις Συνεργασίας ΖΕP και Ελληνικής Πλατφόρµας Ενέργειας: Συµµετοχή experts της ZEP σε ηµερίδες που θα πραγµατοποιηθούν στα πλαίσια δράσεων διάδοσης της Ελληνικής Πλατφόρµας Ενέργειας Παρουσίαση της Ελληνικής Ερευνητικής Στρατηγικής Ατζέντας σε οµόλογες δράσεις διάδοσης της ΖΕP Παρακολούθηση των αποτελεσµάτων της ZEP µέσω των ανοιχτών δράσεων διάδοσης αλλά και µέσω συµµετοχής στελεχών του ΙΤΕΣΚ στα όργανα της ZEP

20 Στάδια των τεχνολογιών CCS έσµευση Μεταφορά Γεωλογική αποθήκευση

21 Τεχνολογίες έσµευσης CO 2

22 Mέθοδοι γεωλογικής αποθήκευσης CO 2

23 Αποθήκευση σε ενεργούς ταµιευτήρες πετρελαίου - Enhanced Oil Recovery (EOR) Με την εισαγωγή CO 2 εναλλασσό- µενο µε νερό σε ενεργούς ταµιευτήρες πετρελαίου, το πετρέλαιο κινείται µέσω αναµίξιµης ή µη µετατόπισης βελτιώνοντας το ρυθµό ανάκτησής του(10-12%) Περίπου 60% του εισαγόµενου CO 2 παραµένει στον ταµιευτήρα, ενώ m 3 CO 2 απαιτούνται για να παράγουν ένα βαρέλι πετρελαίου.

24 Αποθήκευση σε ενεργούς ταµιευτήρες πετρελαίου - Enhanced Oil Recovery (EOR) Hµέθοδος CO 2 -EOR εφαρµόζεται σε εµπορική κλίµακα στις ΗΠΑ, τον Καναδά, και την Τουρκία αποθηκεύοντας περίπου 43 εκατ. τόνους CO 2 ανά έτος προερχόµενο κατά ~ 75% από φυσικούς ταµιευτήρες. Το CO 2 -EORέργο στο Weyburn του Καναδά είναι το µοναδικό εµπορικής κλίµακας έργο σε παγκόσµιο επίπεδο και προβλέπεται η αποθήκευση σχεδόν 22 εκατ. τόνων CO 2 προερχόµενα από µονάδα παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιµα και η παραγωγή 130 εκατ. βαρελιών πετρελαίου. Οι ταµιευτήρες πετρελαίου ή φυσικού αερίου που ήδη έχουν εκκενωθεί αποτελούν την πιο οικονοµικά ελκυστική µέθοδος αποθήκευσης στο άµεσο µέλλον.

25 Αποθήκευση σε ενεργούς ταµιευτήρες φυσικού αερίου - Enhanced Gas Recovery (EGR) Η µέθοδος EGR µπορεί να εφαρµοστεί σε ταµιευτήρες όπου έχει ήδη ανακτηθεί 80-90% του αρχικού αποθέµατος. Θεωρώντας µια αρχική πίεση 120 bar περίπου 5-15% από το αρχικό απόθεµα µπορεί επιπρόσθετα να ανακτηθεί. Το CO 2 ως βαρύτερο αέριο από το CH4 σε όλες τις πιέσεις και θερµοκρασίες τείνει να κινείται προς τα κάτω µετακινώντας το µεθάνιο και αυξάνοντας την πίεση του ταµιευτήρα. εν έχει εφαρµοστεί έργο ακόµη εµπορικής κλίµακας CO 2 EGR σε παγκόσµιο επίπεδο

26 Αποθήκευση σε κοιτάσµατα µη εξορυγµένου γαιάθρακα (ECBMR) Το CO 2 εισάγεται σε κοιτάσµατα άνθρακα, απορροφάται στις επιφάνειες των στρωµάτων µη εξορυγµένου άνθρακα ελευθερώνοντας µεθάνιο το οποίο ανακτάται σαν ελεύθερο αέριο. Το ποσοστό ανάκτησης µεθανίου µε τη χρήση συµβατικών µεθόδων ανέρχεται στο 40-50% ενώ µε τη µέθοδο ECBMR προσεγγίζει το %.

27 Αποθήκευση σε υφάλµυρους υδροφόρους ορίζοντες µεγάλου βάθους Η αποθήκευση σε κλειστούς υδροφόρους ορίζοντες στηρίζεται στην παγίδευση του CO2 από δοµικές ή στρωµατογραφικές περατώσεις και είναι ανάλογη µε τα συστήµατα αποθήκευσης αερίων στους ταµιευτήρες υδρογονανθράκων. Οι πιθανές ποσότητες αποθήκευσης σε αυτές τις δοµικές παγίδες µπορεί να είναι πολύ µεγάλες π.χ. κατά εκτίµηση η χωρητικότητα αποθήκευσης του γεωλογικού σχηµατισµού ψαµµίτη Bunter στη νότια Βόρεια Θάλασσα είναι Mt

28 Αποθήκευση σε υφάλµυρους υδροφόρους ορίζοντες µεγάλου βάθους Το CO 2 κινείται ανοδικά κατά µήκος της πιο διαπερατής οδού έως ότου συναντήσει το µη διαπερατό cap rock. Έπειτα το CO 2 διαφεύγει κινείται πλευρικά κατά µήκος των ορίων cap rock υδροφορέα ακολουθώντας τη διάβαση µε τη µεγαλύτερη διαπερατότητα όπου οι µικροί θόλοι παγιδεύουν αποτελεσµατικά ένα ποσοστό του εισαγόµενου CO 2.

29 Αποθήκευση σε υφάλµυρους υδροφόρους ορίζοντες µεγάλου βάθους Καθώς οι δοµικές κοιλότητες γεµίζουν το CO 2 διασκορπίζεται και αρχίζει να κινείται πλευρικά. Με το πέρασµα των χρόνων το CO 2 σε αυτό τον τύπο υδροφορέα θα καταλαµβάνει όλο και µεγαλύτερες επιφάνειες µε µικρές συγκεντρώσεις αυξάνοντας την ποσότητα που µπορεί να αποθηκευθεί σε αυτές τις κοιλότητες. Λόγω των πιθανά µεγάλων σε µήκος οδών διαφυγής αυξάνεται το ποσοστό διάλυσης CO 2 στο υφάλµυρο νερό µειώνοντας την πιθανότητα να προσεγγίσει την επιφάνεια του υδροφορέα.

30 Sleipner Project: 10 χρόνια ασφαλούς αποθήκευσης!!! Το πρώτο και µέχρι σήµερα µοναδικό πρόγραµµα σε εµπορικό επίπεδο, γεωλογικής αποθήκευση του CO 2 σε υφάλµυρο υδροφόρο ορίζοντα σε βάθος 1.012µ κάτω από τη επιφάνεια της θάλασσας. Με το τέλος του έργου αναµένεται να αποθηκευτούν περίπου 20 Mt CO 2.

31 Επιδεικτικά έργα αποθήκευσης CO 2 σε παγκόσµιο επίπεδο

32 Πρωτοβουλίες της Ε.Ε. για την προώθηση των CCS τεχνολογιών Πρόταση για οδηγία σχετικά µε τη γεωλογική αποθήκευση CO 2 Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Σχέδιο Ενεργειακών Τεχνολογιών Strategic Energy Technology Plan for Europe (SET) Ανακοίνωση στήριξης των βραχυπρόθεσµων προοπτικών για αειφόρο παραγωγή ηλ. ενέργειας από ορυκτά καύσιµα Οδηγός σχετικά µε τις κρατικές ενισχύσεις για περιβαλλοντικά έργα Πρόταση για αναθεώρηση της Οδηγίας για βελτίωση και επέκταση του συστήµατος εµπορίας δικαιωµάτων εκποµπών των ΑΦΘ

33 Πρωτοβουλίες της Ε.Ε. για την προώθηση των CCS τεχνολογιών COMMISSION OF THE EUROPEAN COMMUNITIES Brussels, 23 January 2008 COM(2008) xxx 2008/xxxx (COD) Draft Proposal for a DIRECTIVE OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL On geological storage of Carbon dioxide (presented by the Commission)

34 Πρωτοβουλίες της Ε.Ε. για την προώθηση των CCS τεχνολογιών έσµευση CO 2 Ρύθµιση από Οδηγία σχετικά µε την ολοκληρωµένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης - Integrated Pollution Prevention and Control Directive (IPPC) Έγγραφο αναφοράς BAT για τεχνολογίες δέσµευσης Μεταφορά CO 2 Μεταφορά µε αγωγούς: Νοµοθετικό πλαίσιο σε επίπεδο κράτους µέλους, παρόµοια µε µεταφορά φυσικού αερίου Μεταφορά µε πλοίο: Παρόµοια προσέγγιση

35 Σχέδιο Οδηγίας για τη γεωλογική αποθήκευση CO 2 Πεδίο: Γεωλογική αποθήκευση CO 2 περιλαµβανοµένων των βελτιωµένων µεθόδων ανάκτησης υδρογονανθράκων µε τη χρήση CO 2 ιερεύνηση των υποψηφίων χώρων αποθήκευσης: Η άδεια θα δίνεται για 2 έτη (µε το πέρας αυτού του χρονικού διαστήµατος θα µετατρέπεται σε άδεια αποθήκευσης ή θα ακυρώνεται) Χαρακτηρισµός και επαλήθευση των χώρων αποθήκευσης: Χαρακτηρισµός του χώρου αποθήκευσης και εκτίµηση της αναµενόµενης ασφάλειας µέσω χρήσης διαφορετικών τύπων µοντελοποίησης. Ένας χώρος θα επιλέγεται µόνο εάν η εκτίµηση αποδεικνύει ελαχιστοποιηµένο κίνδυνο διαρροής. Προδιαγραφές του αερίου ρεύµατος CO 2 : Κατά το µεγαλύτερο ποσοστό από CO 2

36 Σχέδιο Οδηγίας για τη γεωλογική αποθήκευση CO 2 Ανασκόπηση διαδικασίας για τη χορήγηση άδειας: Κάθε κράτος-µέλος θα υποβάλλει µια αίτηση για αρχική άδεια στην Ε.Ε., η οποία θα παρέχει την άποψη της εντός 6 µηνών. Οι αρµόδιες αρχές κάθε κράτους-µέλους θα λαµβάνουν υπόψιν τους την άποψη της Ε.Ε. αλλά η απόφαση θα λαµβάνεται σε επίπεδο κράτους-µέλους. Παρακολούθηση και υποβολή αναφορών: Σύγκριση µεταξύ της πραγµατικής και της προβλεπόµενης (µε βάση τη µοντελοποίηση) συµπεριφοράς του αποθηκευµένου CO 2 και ανίχνευση τυχόν διαρροής στο περιβάλλον. Επιθεωρήσεις: Τακτικές (κάθε 12 µήνες) καθώς και µη τακτικές περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις, ώστε να ελέγχεται τυχόν απόκλιση από τις απαιτήσεις της οδηγίας. Αποκατάσταση σε περίπτωση διαρροής: Λήψη προληπτικών µέτρων από το φορέα εκµετάλλευσης του έργου (ή από την κυβέρνηση σε περίπτωση αδυναµίας του φορέα) Τερµατισµός της διαδικασίας αποθήκευσης: Εφαρµογή σχεδίου τερµατισµού αποθήκευσης

37 Σχέδιο Οδηγίας για τη γεωλογική αποθήκευση CO 2 Μεταβίβαση της ευθύνης στο κράτος: Οι αρµόδιεςκρατικέςαρχές αναλαµβάνουν την ευθύνη και όλες τις νοµικές απαιτήσεις για τη φάση µετά τον τερµατισµό αποθήκευσης σε περίπτωση που τα διαθέσιµα στοιχεία αποδεικνύουν ασφάλεια αποθήκευσης σε µακροπρόθεσµο χρονικό ορίζοντα. Οικονοµική εξασφάλιση: Οι φορείς εκµετάλλευσης του έργου θα πρέπει να εξασφαλίζουν τις δαπάνες των διαδικασιών τερµατισµού, τις προβλεπόµενες δραστηριότητες στη φάση µετά τον τερµατισµό, καθώς και τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από το EU ETS. Πρόσβαση σε δίκτυο µεταφοράς και αποθήκευσης: ε θα υπάρχουν διακρίσεις, η πρόσβαση θα απορρίπτεται υπό συγκεκριµένες συνθήκες. Έναρξη ισχύος: Eφαρµογή σε εθνικό επίπεδο 1 έτος µετά τη δηµοσίευση της οδηγίας.

38 Σχέδιο Οδηγίας για τη γεωλογική αποθήκευση CO 2 Υποχρέωση για εφαρµογή CCS τεχνολογιών: εν υπάρχει πρόταση για απαίτηση εφαρµογής CCS τεχνολογιών Απαίτηση για εφαρµογή CCS τεχνολογιών (Capture-ready) «οι νέες εγκαταστάσεις µε καύση άνθρακα και αερίου θα πρέπει να διαθέτουν επαρκή χώρο για τον απαιτούµενο εξοπλισµό δέσµευσης και συµπίεσης CO 2 και έχει ήδη αξιολογηθεί η διαθεσιµότητα κατάλληλων χώρων αποθήκευσης»

39 Σχέδιο Οδηγίας για τη γεωλογική αποθήκευση CO 2 Αλλαγή της νοµοθεσίας περί υδάτων και αποβλήτων Πλαίσιο οδηγίας περί υδάτων: Επιτρέπει την αποθήκευση CO 2 σε γεωλογικούς σχηµατισµούς, οι οποίοι εκ φύσεως κρίνονται ακατάλληλοι για άλλους σκοπούς Πλαίσιο οδηγίας περί αποβλήτων: Θα καταργηθεί από το πεδίο της οδηγίας «διοξείδιο του άνθρακα που δεσµεύεται και µεταφέρεται για γεωλογική αποθήκευση»

40 Πρωτοβουλίες της Ε.Ε. για την προώθηση των CCS τεχνολογιών Πρόταση για οδηγία σχετικά µε τη γεωλογική αποθήκευση CO 2 Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Σχέδιο Ενεργειακών Τεχνολογιών Strategic Energy Technology Plan for Europe (SET) Ανακοίνωση στήριξης των βραχυπρόθεσµων προοπτικών για αειφόρο παραγωγή ηλ. ενέργειας από ορυκτά καύσιµα Οδηγός σχετικά µε τις κρατικές ενισχύσεις για περιβαλλοντικά έργα Πρόταση για αναθεώρηση της Οδηγίας για βελτίωση και επέκταση του συστήµατος εµπορίας δικαιωµάτων εκποµπών των ΑΦΘ

41 Πρωτοβουλίες της Ε.Ε. για την προώθηση των CCS τεχνολογιών Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Σχέδιο Ενεργειακών Τεχνολογιών

42 Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Σχέδιο Ενεργειακών Τεχνολογιών Σκοπός: Ανάπτυξη και εκµετάλλευση των ενεργειακών τεχνολογιών (καθαρού άνθρακα µέσω της ευθυγράµµισης των Ευρωπαϊκών, εθνικών και βιοµηχανικών δραστηριοτήτων. CCS: κύρια τεχνολογική λύση για την επίτευξη του στόχου της Ε.Ε. το Μετάβαση σε ενεργειακά συστήµατα µε χαµηλές εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα κατά τρόπο ανταγωνιστικό.

43 Πρωτοβουλίες της Ε.Ε. για την προώθηση των CCS τεχνολογιών Πρόταση για οδηγία σχετικά µε τη γεωλογική αποθήκευση CO 2 Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Σχέδιο Ενεργειακών Τεχνολογιών Strategic Energy Technology Plan for Europe (SET) Ανακοίνωση στήριξης των βραχυπρόθεσµων προοπτικών για αειφόρο παραγωγή ηλ. ενέργειας από ορυκτά καύσιµα Οδηγός σχετικά µε τις κρατικές ενισχύσεις για περιβαλλοντικά έργα Πρόταση για αναθεώρηση της Οδηγίας για βελτίωση και επέκταση του συστήµατος εµπορίας δικαιωµάτων εκποµπών των ΑΦΘ

44

45 Στοιχεία του Flagship Programme

46 Στοιχεία του Flagship Programme Κύρια εµπόδια για επιδεικτικά έργα CCS: Ρυθµιστικό πλαίσιο Ολοκλήρωση της ανάπτυξης των τεχνολογιών (ειδικά για τη δέσµευση) Υψηλό ύψος επένδυσης Αυξηµένο λειτουργικό κόστος Έλλειψη δικτύου µεταφοράς

47 ίκτυο επιδεικτικών έργων CCS σε Ευρωπαϊκό επίπεδο Τα κράτη µέλη θα πρέπει να στηρίξουν τα επιδεικτικά έργα CCS µέσω της παροχής κινήτρων ή επιδοτήσεων. ηµιουργία ενός δικτύου επιδεικτικών έργων ως υποστηρικτική δράση στα πλαίσια του FP7 Συντονισµός, κοινή οντότητα (European logo) Aνταλλαγή πληροφόρησης Κοινές δράσεις: κοινωνική αποδοχή, τρίτες χώρες Επιλογή των έργων και ανταλλαγή εµπειρίας Καθεστώς κρατικών ενισχύσεων (!)

48 Κύρια µηνύµατα Χωρίς σηµαντικές επενδυτικές αποφάσεις από τη βιοµηχανία σε βραχυπρόθεσµο χρονικό ορίζοντα, δε θα υπάρξει συµπληρωµατική χρήση δηµόσιων χρηµατοδοτικών µέσων. Η ΗΜΟΣΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ ΘΑ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ ΚΑΤA ΚΥΡΙΟ ΛΟΓΟ ΑΠΟ ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ.

49 Πρωτοβουλίες της Ε.Ε. για την προώθηση των CCS τεχνολογιών Πρόταση για οδηγία σχετικά µε τη γεωλογική αποθήκευση CO 2 Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Σχέδιο Ενεργειακών Τεχνολογιών Strategic Energy Technology Plan for Europe (SET) Ανακοίνωση στήριξης των βραχυπρόθεσµων προοπτικών για αειφόρο παραγωγή ηλ. ενέργειας από ορυκτά καύσιµα Οδηγός σχετικά µε τις κρατικές ενισχύσεις για περιβαλλοντικά έργα Πρόταση για αναθεώρηση της Οδηγίας για βελτίωση και επέκταση του συστήµατος εµπορίας δικαιωµάτων εκποµπών των ΑΦΘ

50 Αναθεώρηση οδηγού περί κρατικών ενισχύσεων για περιβαλλοντικά έργα Ειδική αναφορά στα επιδεικτικά έργα CCS ΥΟ ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ: Article 87 (3) (c): για την προώθηση της «ανάπτυξης ορισµένων οικονοµικών δραστηριοτήτων»: ικαίωµα κρατικής ενίσχυσης µέχρι 60% του πρόσθετου κόστους επένδυσης για την εφαρµογή CCS τεχνολογιών στα πλαίσια της κατηγορίας του σχετικού έργου. Article 87 (3) (b): για σηµαντικά έργα κοινών συµφερόντων : περισσότερη ευελιξία συσχέτιση µε το Ευρωπαικό δίκτυο επιδεικτικών έργων.

51 Πρωτοβουλίες της Ε.Ε. για την προώθηση των CCS τεχνολογιών Πρόταση για οδηγία σχετικά µε τη γεωλογική αποθήκευση CO 2 Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Σχέδιο Ενεργειακών Τεχνολογιών Strategic Energy Technology Plan for Europe (SET) Ανακοίνωση στήριξης των βραχυπρόθεσµων προοπτικών για αειφόρο παραγωγή ηλ. ενέργειας από ορυκτά καύσιµα Οδηγός σχετικά µε τις κρατικές ενισχύσεις για περιβαλλοντικά έργα Πρόταση για αναθεώρηση της Οδηγίας για βελτίωση και επέκταση του συστήµατος εµπορίας δικαιωµάτων εκποµπών των ΑΦΘ

52 Πρωτοβουλίες της Ε.Ε. για την προώθηση των CCS τεχνολογιών COMMISSION OF THE EUROPEAN COMMUNITIES Brussels, 20 December 2007 COM(2008) xxx 2008/xxxx (COD) Draft Proposal for a DIRECTIVE OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL amending Directive 2003/87/EC so as to improve and extend the EU greenhouse gas emission allowance trading system (presented by the Commission)

53 Πρόταση για αναθεώρηση της Οδηγίας για βελτίωση και επέκταση του συστήµατος εµπορίας δικαιωµάτων εκποµπών των ΑΦΘ Από το 2013 και µετά η δέσµευση, µεταφορά και γεωλογική αποθήκευση CO 2 θα καλύπτονται από την οδηγία κατά αρµονικό τρόπο σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. µη χορήγηση δικαιωµάτων εκποµπών για επενδύσεις σε τεχνολογίες δέσµευσης, µεταφοράς και αποθήκευσης CO 2.

54 ηµοπράτηση δικαιωµάτων Ένα ποσοστό (µη καθορισµένο ακόµη) από τα έσοδα που προέρχονται από τη δηµοπράτηση δικαιωµάτων εκποµπών CO 2 θα πρέπει να χρησιµοποιείται για τη µείωση των εκποµπών των ΑΦΘ, για τη χρηµατοδότηση της ανάπτυξης των ΑΠΕ ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της Ε.Ε. για χρήση ΑΠΕ κατά 20% µέχρι το 2020, για τη δέσµευση και γεωλογική αποθήκευση CO 2, για τη λήψη µέτρων προς αποφυγή των αποδασώσεων και για τη διευκόλυνση της έγκαιρης συµµετοχής των αναπτυσσοµένων χωρών στην ανάπτυξη και χρησιµοποίηση τεχνολογιών αειφόρου άνθρακα και ιδίως της συνιστώσας CCS ως βασικής για την παγκόσµια αειφόρο οικονοµική ανάπτυξη και την αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής.

55 Future Allowance Import Requirement (FAIR) Σκοπός: Αποφυγή µη ισότιµων όρων ανταγωνισµού µεταξύ της Ε.Ε. και των βιοµηχανιών τρίτων χωρών ως συνέπεια του αυστηρού πλαισίου του EU ETS. Σε εφαρµογή από το 2015 για αγαθά που περιέχουν «σηµαντικό κίνδυνο διαρροής άνθρακα» ή «διεθνή ανταγωνισµό» και συναλλάσσονται µε χώρες που δε λαµβάνουν δράσεις αντιµετώπισης της κλιµατικής αλλαγής αντίστοιχες µε της Ε.Ε.

56 Future Allowance Import Requirement (FAIR) Εισαγωγείς θα πρέπει να αγοράζουν δικαιώµατα εκποµπών (µέσω του ETS ή των ευέλικτων µηχανισµών του Πρωτοκόλλου του Κιότο) αντίστοιχα µε τα απαιτούµενα για την παραγωγή του ίδιου προϊόντος σε Ευρωπαϊκό επίπεδο (οι απαιτήσεις για εισαγωγές δικαιωµάτων θα υπολογίζεται µε βάση τη µέση Ευρωπαική τεχνολογία παραγωγής λαµβάνοντας υπόψιν τα δωρεάν δικαιώµατα εκποµπών που έχουν χορηγηθεί στους Ευρωπαίους παραγωγούς). Αντίστροφα, οι εξαγωγείς της Ε.Ε. θα λαµβάνουν δικαιώµατα ETS (υπολογιζόµενα κατά αντίστοιχο τρόπο µε τους εισαγωγείς).

57 Συµπεράσµατα (1/2) Ηδιαµόρφωση της ΕΤP ZEP αποδεικνύει την ετοιµότητα της ερευνητικής κοινότητας, βιοµηχανίας, και λοιπών εµπλεκόµενων παράγοντων για την ανάπτυξη κοινού οράµατος και την εκπόνηση ειδικών χαρτών πορείας για την επίτευξη ηλεκτροπαραγωγής από ορυκτά καύσιµα µε µηδενικές εκποµπές µέχρι το Από σήµερα µέχρι το 2050, αυτό θα ισοδυναµεί µε σταδιακή µείωση της τάξης του 60% των εκποµπών CO 2 από την ηλεκτροπαραγωγή. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποδέχεται τη συµβολή των ορυκτών καυσίµων και ιδιαίτερα του άνθρακα στην ασφάλεια και διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασµού σε ευρωπαϊκό και σε παγκόσµιο επίπεδο κατά τρόπο που να είναι συµβατός µε τους στόχους της στρατηγικής για την αειφόρο ανάπτυξη και της πολιτικής για την αλλαγή του κλίµατος. Οι CCS και ο «καθαρός άνθρακας» περιλαµβάνονται στον προϋπολογισµό του 7 ου Π.Π. για την ενέργεια που ανέρχεται σε εκατ. ευρώ από το 2007 έως το 2013.

58 Συµπεράσµατα (2/2) Ένας µεγάλος αριθµός έργων έχει ανακοινωθεί σε παγκόσµιο επίπεδο για την έρευνα, ανάπτυξη, επίδειξη και εκµετάλλευση των CCS τεχνολογιών. Η καθιέρωση ρυθµιστικού πλαισίου σε επίπεδο Ε.Ε. θα συµβάλλει στην άρση τυχόν αδικαιολόγητων φραγµών στην προώθηση των συγκεκριµένων τεχνολογιών, καθώς και στη διασφάλιση µιας ασφαλούς και αξιόπιστης από περιβαλλοντική άποψης λειτουργίας των CCS. Το µελλοντικό ETS θα παρέχει τα βασικά κίνητρα µέσω σταθερών και ισχυρών τιµών των δικαιωµάτων εκποµπών CO 2. Παρά την παρουσία και την τολµηρή πρωτοβουλία της ΖΕΡ ΤΡ, η επιτυχής και έγκαιρη επίδειξη της εµπορικής βιωσιµότητας των αειφόρων ορυκτών καυσίµων απαιτεί τη δηµιουργία µιας δοµής για το συντονισµό και την επαρκή στήριξη τεχνολογικών επιδείξεων των CCS τεχνολογιών σε βιοµηχανική κλίµακα. εν υπάρχει χρόνος. κρίνεται επείγουσα η ανάληψη δράσεων για την ανάπτυξη και επαλήθευση των CCS τεχνολογιών (Flagship Programme).

59 Ευχαριστούµε για την προσοχή σας