Η εικόνα του πρόσφυγα σε λογοτεχνικά βιβλία για παιδιά και εφήβους και η διδακτική τους αξιοποίηση για την ευαισθητοποίηση των μαθητών

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η εικόνα του πρόσφυγα σε λογοτεχνικά βιβλία για παιδιά και εφήβους και η διδακτική τους αξιοποίηση για την ευαισθητοποίηση των μαθητών"

Ῥεβέκκα Ζαΐμης
6 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Η εικόνα του πρόσφυγα σε λογοτεχνικά βιβλία για παιδιά και εφήβους και η διδακτική τους αξιοποίηση για την ευαισθητοποίηση των μαθητών Δρ Τσούτσουβα Μαρία Σχολική Σύμβουλος ΠΕ 70

2 Η Συμβολή της Λογοτεχνίας Τα λογοτεχνικά βιβλία λειτουργούν ως «παράθυρο» για τους ανήλικους αναγνώστες και τους ενήλικους συναναγνώστες προκειμένου να παρατηρήσουν τις ιδιαίτερες καταστάσεις που αντιμετωπίζουν οι Άλλοι, ενώ ταυτόχρονα λειτουργούν ως «καθρέφτης» για να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους, τους προβληματισμούς τους και τα ζητήματα που καλούνται να διαχειριστούν.

3 Στόχος είναι διδάσκοντες και μαθητές: Να συζητήσουν χωρίς να διδάξουν. Να προβληματιστούν χωρίς να φωνάξουν. Να συνειδητοποιήσουν τις δυσκολίες χωρίς να πληγώσουν και να πληγωθούν. Να αναθεωρήσουν απόψεις χωρίς να εξαναγκαστούν.

4 Οι λογοτεχνικές αναπαραστάσεις αντικατοπτρίζουν ιδέες, αξίες, στάσεις και διαμορφώνονται από τις προσδοκίες των υποκειμένων μιας θεσπισμένης ομάδας αλλά και από την κοινωνική και ιστορική πραγματικότητα, καθώς και την κυρίαρχη ή περιρρέουσα ιδεολογία που αυτή μεταφέρει. (Χαντ, 1996).

5 ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΡΑΓΜΑ- ΤΙΚΟΣ ΣΥΓΓΡΑ- ΦΕΑΣ ΥΠΟΝΟΟΥΜΕ- ΝΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΑΦΗΓΗ- ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣΤΗΣ ΕΣΤΙΑΖΟ- ΜΕΝΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗ- ΡΑΣ ΑΠΟΔΕ- ΚΤΗΣ ΑΦΗΓΗ- ΣΗΣ ΥΠΟΝΟΟΥ- ΜΕΝΟΣ ΑΝΑΓΝΩ- ΣΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑ- ΤΙΚΟΣ ΑΝΑΓΝΩ- ΣΤΗΣ

6 Πολιτισμική Εικονολογία Η Πολιτισμική Εικονολογία,«Imagologie», εξετάζει την εικόνα της «άλλης», της «ξένης» χώρας, των ανθρώπων και του πολιτισμού της, όπως παρουσιάζεται στα λογοτεχνικά κείμενα. Η εικονολογική ανάλυση επιτυγχάνεται εξετάζοντας την οργάνωση του κειμένου στο επίπεδο των λέξεων, της ιεράρχησης των σχέσεων, της πλοκής, των θεματικών μοτίβων. (Pageaux, 1988 Guyard, 1988 Αμπατζοπούλου, 1998)

7 Εξετάζονται, επίσης, οι "Κοινωνικές Σταθερές", ή "Ανθρωπολογικές Σταθερές", που δίνουν τη δυνατότητα αναγνώρισης κοινών σημείων σε μία πολυπολιτισμική ομάδα, όπως το φαγητό, η κατοικία, ο έρωτας, η γλώσσα, η θρησκεία, το παιχνίδι, η εκπαίδευση, οι γιορτές, οι κοινωνικές και εργασιακές σχέσεις. (Wierlacher, 2000). Η εικονολογία επισύρει την προσοχή όχι μόνο στις αρνητικές φορτίσεις αλλά και στον υπερτονισμό θετικών χαρακτηριστικών.

8 Στα λογοτεχνικά κείμενα ανιχνεύονται: Εικόνες Τοπικότητας (εικόνες στερεοτύπων που αντιδιαστέλλουν άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά τον «άλλον» με τον «εαυτό μας» ) Εικόνες Καθολικότητας (εικόνες που αντιστοιχούν σε ανθρώπινες συμπεριφορές οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα αναγνώρισης κοινών σημείων σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία) Μεικτές Εικόνες (εικόνες που εκκινούν με στοιχεία διαφορετικότητας και κλείνουν με στοιχεία ομοιότητας ή αντίστροφα) (Wierlacher, 2000)

9 Συνήθεις λογοτεχνικές αναπαραστάσεις προσφύγων στην ελληνική εργογραφία Πρόσφυγες κατά την Τουρκοκρατία και την Επανάσταση του 1821 Πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και του Πόντου Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες Πρόσφυγες της Κύπρου Οικολογικοί πρόσφυγες Πρόσφυγες από χώρες της Μέσης Ανατολής, της Ασίας και της Αφρικής λόγω πολεμικών συρράξεων.

10 Ενδεικτικοί τίτλοι λογοτεχνικών βιβλίων για παιδιά και εφήβους Conomos, A. (2012). Η υπόσχεση. Δικαίου, Ε. (2000). Τα κοριτσάκια με τα ναυτικά. Μπουκουβάλα-Αναγνώστου, Ι. (1996). Τα προσφυγόπουλα. Μπουλώτης, Χ. (1998). Το άγαλμα που κρύωνε. Σταθούλη, Π. (1997). Το σπίτι με την τζιτζιφιά. Φραγκούλη, Φ. (2000). Το μισό πιθάρι. Ζέη, Ά. (1996). Ο θείος Πλάτων. Ζέη, Ά. (1977). Κοντά στις ράγιες. Σαραντίτη, Ε. (1997). Κάποτε ο κυνηγός. Μαργαρίτης, Κ. (2011). Τα τρύπια τείχη. Μπαντή, Β. (2015). Μικρές Οδύσσειες Παιδιών. Μονόλογοι στο Αιγαίο (2016).

11 Ανδρικόπουλος, Ν. (2006). Η χώρα με τους παράξενους ανθρώπους. Κάντζου, Ν. & Νικολούδη Φ. (2016). Τι θα πάρω μαζί μου φεύγοντας. Κοντολέων, Ά. (2016). Πρίγκιπας σημαίνει Αμίρ. Κοντολέων, Μ. (2011). Δε με λένε Ρεγγίνα Άλεχ με λένε. Μιχαήλ, Σ. (2010). Ξένοι στο Αιγαίο. Μιχαηλίδου-Καδή, Μ. (2014). Το κόκκινο φόρεμα της Σαβέλ. Πέτροβιτς Ανδρουτσοπούλου, Λ. (2009). Το παιδί από τη θάλασσα. Ρίτσου, Έ. (2015). Η μαύρη πεταλούδα. Σάννα, Φ. (2016). Το ταξίδι. Σβορώνου, Ε. (2015). Σκληρό καρύδι. Φραντζεσκάκη, Χ. (2011). Η Ορτανσία φυλάει τα μυστικά. Χαλιακόπουλος, Γ. (2013). Το ταξίδι του Φερεϋντούν. Χριστοδούλου, Π. (2007). Ο Ναβίντ δεν ήρθε για διακοπές.

12 Συνήθεις μορφές αποδοχής/ένταξης στα λογοτεχνικά βιβλία Ο διαφορετικός θα αποδειχθεί εξαιρετικός/ήρωας. Ο διαφορετικός θα γίνει σεβαστός, όχι για αυτό που είναι, αλλά επειδή αποδείχθηκε ότι ανήκε στην κυρίαρχη ομάδα. Ο Άλλος αλλάζει ταυτότητα και κερδίζει την αποδοχή. Ο διαφορετικός παραμένει διαφορετικός και γίνεται αποδεκτός από τους υπόλοιπους διαφορετικούς. Ο ευαισθητοποιημένος ενήλικας εξηγεί το δέον γενέσθαι και επιτυγχάνεται η αλλαγή συμπεριφοράς της κοινότητας ώστε ο Άλλος να ενταχθεί ισότιμα σε αυτή. Μέσω της γνωριμίας/κατανόησης και της ενσυναίσθησης η κυρίαρχη ομάδα αποδέχεται τον διαφορετικό. Ανοιχτό τέλος. (Γιαννικοπούλου, 2009)

13 Προτεινόμενες δραστηριότητες Εντοπίζουμε στο κείμενο και στην εικονογράφηση εικόνες τοπικότητας, καθολικότητας και μεικτές με έμφαση στην ανάδειξη των κοινών πανανθρώπινων σταθερών. Βρίσκουμε στο χάρτη τις πορείες των προσφύγων. Ημερολόγιο χαρακτήρων. Αναζήτηση στοιχείων για τις προσφυγικές ροές σε παλιότερα χρόνια και σύγκριση με τις σημερινές. Προσφυγικές ροές στον ελλαδικό και διεθνή χώρο. Εικαστικές δημιουργίες με θέμα: «Τι θα έπαιρνα μαζί μου φεύγοντας» ή «Τι αφήνω πίσω μου».

14 Δραστηριότητες/τεχνικές εκπαιδευτικού δράματος Δραματοποίηση Παγωμένη εικόνα Ομαδικό γλυπτό Διάδρομος συνείδησης Ρόλος στον τοίχο Συλλογικός ρόλος

Σχετικά έγγραφα

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές