Ηλεκτρονικό τσιγάρο. Α. Πατάκα Επικ. Καθηγήτρια Πνευμονολογίας ΑΠΘ Μονάδα Αναπνευστικής Ανεπάρκειας ΓΠΝ Γ Παπανικολάου

Transcript

1 Ηλεκτρονικό τσιγάρο Α. Πατάκα Επικ. Καθηγήτρια Πνευμονολογίας ΑΠΘ Μονάδα Αναπνευστικής Ανεπάρκειας ΓΠΝ Γ Παπανικολάου

2 Το ηλεκτρονικό τσιγάρο (e-cigarette) είναι μια ηλεκτρονική συσκευή διανομής νικοτίνης (electronic nicotine delivery device, ENDD) που λειτουργεί με μπαταρία και μοιάζει με συμβατικό τσιγάρο Μετατρέπει ένα υγρό που περιέχει νικοτίνη σε ατμό (vapour) που μπορεί να εισπνευσθεί Η περιεκτικότητα νικοτίνης μπορεί να ποικίλλει από καθόλου έως mg/ml. Η προπυλενική γλυκόλη (propylene glycol) είναι το χημικό πρόσθετο που χρησιμοποιείται για τη δημιουργία του τεχνητού καπνού

3 Herbert A. Gilbert: 1963 patented "a smokeless non-tobacco cigarette Hon Lik, a Chinese pharmacist 2001 The Ruyan e-cigar was first launched in China in 2004

4 4 γενιές μοντέλων Η πρώτη γενιά (G1):έχουν περίπου το ίδιο μέγεθος με τα συμβατικά τσιγάρα καπνού. Δεν είναι επαναφορτιζόμενα, δεν δέχονται ανταλλακτικό και απορρίπτονται μόλις σταματήσει η παραγωγή αερολύματος. Τα δεύτερης γενιάς (G2) μοιάζουν με στυλό ή δείκτες λέιζερ και είναι σημαντικά μεγαλύτερα από εκείνα της πρώτης γενιάς. Ενδέχεται να περιέχουν ένα προγεμισμένο ή ανανεώσιμο δοχείο και συχνά συνοδεύονται από έναν χειροκίνητο διακόπτη που επιτρέπει τη ρύθμιση της διάρκειας ή της συχνότητας της εισπνοής. Οι συσκευές τρίτης γενιάς (G3), διαθέτουν πολλά διαφορετικά μεγέθη και σχήματα, είναι μεγαλύτερες από τα προγενέστερα μοντέλα και κυκλοφορούν σε μηχανικές ή ρυθμιζόμενες εκδόσεις Συσκευές τέταρτης γενιάς (G4): Δυνατότητα τροποποίησης της ισχύος και της τάσης, της ρύθμισης της θερμοκρασίας, της λειτουργίας σε πολύ χαμηλές αντιστάσεις και της προσαρμογής της ροής αέρα.

5 Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα ενεργοποιούνται από μπαταρίες με ισχύ που ποικίλει από 3-6 V και οι αντιστάσεις του θερμαντικού στοιχείου κυμαίνονται από 1,0-6,5 Ohm Ο αριθμός των θερμαντικών στοιχείων επηρεάζει την καθαρή αντίσταση. Η ισχύς μπορεί να αυξηθεί με αύξηση της τάσεως της μπαταρίας ή με μείωση της αντίστασης του θερμαντικού στοιχείου, ώστε να ενισχυθεί η απόδοση της νικοτίνης. Για παράδειγμα, η αύξηση της ισχύος κατά 2,5 φορές, μέσω αύξησης της τάσεως της μπαταρίας, οδήγησε σε 45πλάσια αύξηση της απόδοσης νικοτίνης Τουμπής Μ ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 4ο, Τόμος 29ος, Οκτώβριος Δεκέμβριος 2016

6 Special Eurobarometer 429/ Μεταξύ 2010 και 2013, η οποιαδήποτε χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων αυξήθηκε από 1,8% σε 13%

7

8 Συνήθως ταυτόχρονη χρήση συμβατικών και ηλεκτρονικού τσιγάρου Όμως κάποιοι έφηβοι που πειραματίζονται με ηλεκτρονικό δεν έχουν δοκιμάσει ποτέ συμβατικό τσιγάρο κι εθίζονται στη νικοτίνη μέσω αυτού. NEJM.2014;370:4

9 CDC, Office on Smoking and Health, 2016

10 Γιατί η νικοτίνη είναι τόσο εθιστική? Η νικοτίνη με υποδοχείς στον εγκέφαλό που ενεργοποιούν το σύστημα επιβράβευσης(limbic system) Σεροτονίνη : τροποποιεί την διάθεση Νορ-επινεφρίνη : ενισχύει την εγρήγορση Ντοπαμίνη : προκαλεί ευχαρίστηση Ο καπνιστής επιβραβεύεται όταν καπνίζει με αποτέλεσμα να ενισχύει θετικά την τάση να ξανακαπνίσει Η νικοτίνη μεταβάλει τη λειτουργία του εγκεφάλου, ώστε να είναι απαραίτητη για τη διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων ντοπαμίνης (νευροδιαβιβαστης στο limbic system)

11 Δράση Νικοτίνης και Εθισμός ΕΞΑΡΤΗΣΗ Νικοτίνη στο αίμα ΑΝΤΑΜΟΙΒΗ Εκλυση Ντοπαμίνης Αιματοεγκεφαλικός φραγμός Νικοτινικο ακετυλοχινεργικοί Υποδοχείς Στον εγκέφαλο

12 Διαφέρει ο εθισμός στους εφήβους? H εγκεφαλική ωρίμανση δεν έχει ολοκληρωθεί κατά την εφηβεία με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη στο μετωπιαίο λοβό που είναι υπεύθυνος για τις λειτουργίες του σχεδιασμού, της λογικής και τον έλεγχο των παρορμήσεων Το κάπνισμα κατά την εφηβεία αποτελεί πρόβλημα αφού οι περισσότεροι το ξεκινούν σε αυτή την περίοδο Είναι δυσκολότερη η διακοπή του καπνίσματος κατά την εφηβεία και ο εθισμός στη νικοτίνη είναι ταχύτατος. Tob Control 2002;11: Paediatr. Respir. Rev. (2015),

13

14 Σε μελέτη στις ΗΠΑ σε ενήλικες ηλικίας ετών (n=3.878) οι συχνότερες αιτίες δοκιμής ηλεκτρονικου τσιγάρου ήταν: η περιέργεια (53%), η προσφορά ή παραχώρηση από το φιλικό ή οικογενειακό περιβάλλον(34%) στα πλαίσια προσπάθειας για διακοπή ή μείωση του καπνίσματος (30%). 65% των ατόμων που ξεκίνησαν στη συνέχεια τα διέκοψαν το ηλεκτρονικο. Η διακοπή ήταν συχνότερη στα άτομα που η κύρια αιτία δοκιμής δεν ήταν στοχευμένη (π.χ. περιέργεια),σε αντίθεση με τις στοχευμένες (π.χ. διακοπή καπνίσματος)(81% έναντι 45%, p<0,001). Margolis et al. Preventative Medicine(2016)

15 Είναι επικίνδυνο?? Αναλύσεις του FDA έδειξαν πως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα μπορεί να περιέχουν καρκινογόνες ουσίες, όπως νιτροζαμίνες (nitrosamines), στοιχεία του καπνού πιθανώς επιβλαβή στον άνθρωπο, όπως η αναβασίνη (anabasine) και η βήτα-νικοτυρίνη (beta-nicotyrine), και τοξικά χημικά, όπως η διεθυλενική γλυκόλη (diethylene glycol), που είναι συστατικό που χρησιμοποιείται σε αντιψυκτικά Ακόμη διαπιστώθηκε πως φυσίγγια με την ένδειξη καθόλου νικοτίνη περιείχαν χαμηλά επίπεδα νικοτίνης

16 Η νικοτίνη που περιέχεται στον αερόλυμα από 13 εισπνοές ηλεκτρονικού τσιγάρου με υγρό αναπλήρωσης με 18 mg/ml νικοτίνης ισοδυναμεί με την ποσότητα ενός τυπικού τσιγάρου, δηλ. περίπου 0,5 mg νικοτίνη. Η συγκέντρωση της εισπνεόμενης φορμαλδεΰδης ήταν 400 μg/m3: κατά πολύ υψηλότερη από τη μέση συγκέντρωση που έχει καθιερωθεί για την πρόληψη αισθητηριακών βλαβών στο γενικό πληθυσμό Η συγκέντρωση των ανθρακικών ενώσεων έχει βρεθεί σημαντικά χαμηλότερη από εκείνη των τσιγάρων καπνού, ΌΜΩΣ αυξάνεται όταν χρησιμοποιηθεί αυξημένη ισχύς για την παραγωγή του αερολύματος. Για παράδειγμα, τα επίπεδα φορμαλδεΰδης στο αερόλυμα συσκευών υψηλής τάσεως βρέθηκαν σε παρόμοιο εύρος με εκείνο των τσιγάρων καπνού (δηλ. 1,6-52 μg/τσιγάρο)

17 Το εύρος συγκεντρώσεων μόλυβδου και χρωμίου ήταν παρόμοιο με εκείνο του καπνού συμβατικών τσιγάρων, ενώ του νικελίου ήταν φορές υψηλότερο από τον καπνό ενός τσιγάρου μάρκας Marlboro. Το στοιχειακό χρώμιο αποτελεί διεγέρτη του αναπνευστικού συστήματος, ενώ το εξασθενές χρώμιο, το οποίο θα μπορούσε να σχηματιστεί κατά την οξείδωση σε υψηλή θερμοκρασία, αποτελεί γνωστό καρκινογόνο για τον άνθρωπο Οι μακροπρόθεσμες επιδράσεις των ηλεκτρονικών τσιγάρων στην καρκινογένεση δεν είναι γνωστές.

18 Πνευμονική λειτουργία Η χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου για 5 λεπτά βρέθηκε να αυξάνει τις πνευμονικές αντιστάσεις και να μειώνει τη συγκέντρωση του εκπνεόμενου ΝΟ σε υγιείς καπνιστές, αποτελέσματα παρόμοια με αυτά του καπνίσματος συμβατικού τσιγάρου Vardavas CI, et al., 2012 Lappas AS, et al., 2016 Rytilä P, et al., Σε προοπτική μελέτη για τις επιπτώσεις του ηλεκτρονικού τσιγάρου στη πνευμονική λειτουργία μακροπρόθεσμα διαπιστώθηκε πως η απόφραξη των μικρών αεραγωγών και τα συμπτώματα βελτιώθηκαν σε εκείνους που διέκοψαν το συμβατικό τσιγάρο με ηλεκτρονικό Cibella F, et al., 2016.

19 Οι πληροφορίες για το μέγεθος των σωματιδίων στο αερόλυμα των ηλεκτρονικών τσιγάρων είναι ανεπαρκείς Σε πολλές μελέτες, η κατανομή του μεγέθους και ο αριθμός των σωματιδίων ήταν παρόμοιος με εκείνα των συμβατικών τσιγάρων Cervellati F et al 2014

20 Ορισμένες μελέτες υποστηρίζουν ότι η προπυλενογλυκόλη (PG) του ατμού του ηλεκτρονικού τσιγάρου μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό της αναπνευστικής οδού και να αυξήσει τις πιθανότητες για ανάπτυξη άσθματος Oh AY, Kacker A, Μελέτη σε μαθητές: αυξημένη συσχέτιση μεταξύ των χρηστών ηλεκτρονικού τσιγάρου και των ασθενών με βρογχικό άσθμα και περισσότερες μέρες απουσίας από το σχολείο λόγω σοβαρών συμπτωμάτων του άσθματος σε χρήστες ηλεκτρονικού τσιγάρου Cho JH, Paik SY, Μελέτη σε υγιείς εθελοντές και ασθενείς με άσθμα και ΧΑΠ έδειξε οτι 10 λεπτά χρήσης προκάλεσαν άμεση σημαντικού βαθμού απόφραξη αεραγωγών Vardavas et al 2012 Αντίθετα μια αναδρομική ανασκόπηση η οποία διαπίστωσε υποκειμενική και αντικειμενική βελτίωση στην έκβαση του άσθματος, όχι όμως στις παροξύνσεις.. Polosa R et al 2014

21 καρδιαγγειακό σύστημα Βραχυχρόνια χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου οδήγησε σε αύξηση του καρδιακού ρυθμού, της διαστολικής αρτηριακής πίεσης και μείωση του κορεσμού οξυγόνου. Farsalinos et al Άλλες μελέτες δε διαπίστωσαν επίδραση στην καρδιακή λειτουργία, ή στην αρτηριακή πίεση Όμως σε in vitro πρότυπο ανθρώπινων εμβρυονικών προγονικών κυττάρων, τόσο το ηλεκτρονικό όσο και τα συμβατικά τσιγάρα είχαν ως αποτέλεσμα τη μειωμένη έκφραση μεταφραστικών παραγόντων υποδηλώνοντας εμμένουσα καθυστερημένη διαφοροποίηση

22 Ανοσοποιητικό Σύστημα Μελέτες σε κύτταρα αναπνευστικού επιθηλίου (πειραματόζωα, άνθρωποι): δοσοεξαρτώμενη τοξική επίδραση της νικοτίνης, τόσο μετά από άμεση έκθεση, όσο και σε αερόλυμα με νικοτίνη. Διαταραχή της λειτουργίας του αναπνευστικού ενδοθηλιακού φραγμού, προφλεγμονώδεις δράσεις, μειωμένο κυτταρικό πολλαπλασιασμό, αύξηση της φλεγμονής και του οξειδωτικού stress Και ανεξάρτητα της νικοτίνης (ακρολεΐνη, PG και γλυκερόλη) Lerner et al. 2015

23 Διαταραχή της ανοσολογικής απάντησης σε βακτήρια και ιούς, καθώς και της φαγοκυττάρωσης βακτηρίων Sussan TE et al 2015 Βιοπτικά δείγματα από επιχρίσματα επιφανειακού ρινικού βλεννογόνου, τα οποία ελήφθησαν από μη καπνιστές, καπνιστές τσιγάρου και χρήστες ηλεκτρονικού : συμβατικό και ηλεκτρονικό οδήγησαν σε μειωμένη έκφραση μεγάλου αριθμού γονιδίων σχετιζόμενων με το ανοσοποιητικό Martin EM et al 2016

24 Άλλα εξωγενούς λιποειδούς πνευμονίας, βρογχιολίτιδας, οξείας ηωσινοφιλικής πνευμονίας, πνευμονίας με αμφοτερόπλευρες πλευριτικές συλλογές, εισπνευστικό τραύμα και οξεία πνευμονίτιδα εξ υπερευαισθησίας. παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή και οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου, αναστρέψιμο σύνδρομο εγκεφαλικής αγγειοσύσπασης περιπτώσεις μηχανικού τραύματος από έκρηξη της συσκευής,με εγκαύματα άκρων και με στοματικές βλάβες περισσότερες από 100 περιπτώσεις ανάφλεξης ή έκρηξης συσκευών στο Ηνωμένο Βασίλειο

25 Ανεπιθύμητες ενέργειες

26 Παθητικό κάπνισμα Η παθητική έκθεση σε αερόλυμα ή έκθεση σε δευτερογενές αερόλυμα (second hand aerosol, SHA), δεν έχει μελετηθεί επαρκώς. Σε αντίθεση με τα συμβατικά τσιγάρα, τα ηλεκτρονικά δεν εμφανίζουν παράπλευρες εκπομπές αερολύματος και η παθητική έκθεση αφορά μόνο στον εκπνεόμενο αερόλυμα από το χρήστη. Η πλειονότητα των μελετών συμπέρανε ότι η παθητική έκθεση ενδέχεται να αποτελεί κίνδυνο για την υγεία, αν και 4 μελέτες που διενεργήθηκαν από καπνοβιομηχανίες, δε διαπίστωσαν έκδηλο κίνδυνο

27 Σύγκριση του αερολύματος με τον ατμοσφαιρικό αέρα έδειξε ποικιλοτρόπως ότι ο αερόλυμα περιέχει αυξημένα επίπεδα νικοτίνης,γλυκερίνης, προπυλενογλυκόλης, φορμαλδεΰδης και ακεταλδεΰδης PAHs και μετάλλων. Οι μελέτες αυτές συμπέραναν ότι ο αερόλυμα περιέχει επιβλαβή χημικά επηρεάζοντας την ποιότητα του εισπνεόμενου αέρα σε κλειστούς χώρους Ο ΠΟΥ συμπέρανε ότι τα επίπεδα ορισμένων μετάλλων(νικέλιο, χρώμιο) είναι υψηλότερα στο δευτερογενές αερόλυμα συγκριτικά με το παθητικό κάπνισμα και υψηλότερα από εκείνα του ατμοσφαιρικού αέρα. Εκτός από τα βαρέα μέταλλα, οι περισσότερες ουσίες βρίσκονταν σε χαμηλότερη συγκέντρωση συγκριτικά με τον καπνό του τσιγάρου

28 Διακοπή του καπνίσματος???? Παρά το γεγονός ότι ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα μπορεί να είναι αποτελεσματικά στη μείωση της κατανάλωσης συμβατικών τσιγάρων, Δεν υπάρχουν δεδομένα που να αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα των ηλεκτρονικών τσιγάρων ως εργαλείο για την επίτευξη διακοπής του καπνίσματος συμβατικού τσιγάρου Drummond MB, Upson D, 2014.

29

30 Σε μία πρόσφατη ανασκόπηση Cochrane διαπιστώθηκε πως η μακροχρόνια ασφάλεια των ηλεκτρονικών τσιγάρων δεν είναι γνωστή και πως ο μικρός αριθμός μελετών δεν επιτρέπει ασφαλή συμπεράσματα για τη χρήση τους για τη διακοπή του τσιγάρου και πως χρειάζονται παραπέρα τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες Hartmann-Boyce J, et al., 2016.

31 Μελέτες σε μη έμπειρους χρήστες υποδηλώνουν ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα αποδίδουν μέτριες ποσότητες νικοτίνης Αντίθετα πρόσφατες μελέτες σε έμπειρους χρήστες δείχνουν ότι είναι δυνατό να επιτύχουν συστηματικές συγκεντρώσεις νικοτίνης παρόμοιες με εκείνες των συμβατικών τσιγάρων. ανάπτυξη συμπεριφορών εξάρτησης Lerner CA et al. 2015

32 Το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν βρέθηκε να αποτελεί επιτυχημένη μέθοδο διακοπής άτομα Circulation. 2014;129:

33

34 Η νικοτίνη αποτελεί μια δίοδο για εθισμό σε άλλες ουσίες όπως η κοκαΐνη μέσω πολύπλοκών μοριακών μηχανισμών Οι έφηβοι εθίζονται στην νικοτίνη πιο εύκολα από τους ενήλικες. Λόγω του ισχυρότερου αισθήματος επιβράβευσης μέσω της ντοπαμίνης Neuropharmacol Rev. 2011; 36: N Engl J Med. 2014; 317:

35

36 Τι συμβαίνει πίσω από το ηλεκτρονικό τσιγάρο. Η προώθηση των ηλεκτρονικών τσιγάρων μπορεί να ενισχύσει στα παιδιά και στους εφήβους το μήνυμα πως το κάπνισμα δεν είναι επικίνδυνο, αυξάνοντας τον κίνδυνο εξάρτησης από τη νικοτίνη και χρήσης του καπνού. Οι νέοι όμως μπορεί να θεωρήσουν το ηλεκτρονικό τσιγάρο πιο ελκυστικό αν θεωρήσουν πως είναι πιο ασφαλές από τα συμβατικά τσιγάρα και βαθμιαία να χρησιμοποιήσουν τύπους υψηλότερης περιεκτικότητας σε νικοτίνη και στη συνέχεια να προχωρήσουν στο συμβατικό τσιγάρο, αφού η ανοχή τους στην νικοτίνη αυξάνεται

37 Πρέπει να διατηρούμε επιφυλάξεις για τη χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου? Αποτελεί δίοδο εξάρτησης στη νικοτίνη και προώθησης εναρξης καπνίσματος Δημιουργεί στη κοινή γνώμη την αίσθηση πως το κάπνισμα είναι ακίνδυνο, φυσιολογικό Καθυστερεί ή αποδυναμώνει τη προσπάθεια διακοπής με την ταυτόχρονη χρήση ηλεκτρονικού και συμβατικού τσιγάρου. Αποτελεί πειρασμό στους πρώην καπνιστές και πιθανόν να είναι αιτία υποτροπής στο συμβατικό τσιγάρο Υπάρχουν γεύσεις όπως κεράσι, ροδάκινο, καραμέλα που αρέσουν στους νέους. Διαφημίσεις και μέσω internet

38

39 Μεγάλες καπνοβιομηχανίες ασχολούνται με το ηλεκτρονικό τσιγάρο.

40 Τi γνωρίζουν οι γιατροί για το ηλεκτρονικό τσιγάρο?? Οι επαγγελματίες υγείας ως ρουτίνα θα πρέπει: Να ρωτούν για τη πιθανή χρήση ηλεκτρονικού και συμβατικού τσιγάρου Να ρωτούν τις απόψεις για το ηλεκτρονικό τσιγάρο και να διορθώνουν τις λανθασμένες πεποιθήσεις Να συμβουλεύουν για τη διακοπή. Journal of Adolescent Health 57 (2015)

41 CDC, Office on Smoking and Health, 2016

42 CDC, Office on Smoking and Health, 2016

43 Απαγόρευση του ηλεκτρονικού τσιγάρου στους δημόσιους χώρους Δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 174/Α/ ο Αντικαπνιστικός Νόμος 4419/2016 με τον οποίο τίθενται αυστηρές προδιαγραφές κυκλοφορίας των καπνικών προϊόντων και απαγορεύεται το ηλεκτρονικό τσιγάρο όπου και το συμβατικό.

44 Ευχαριστώ!!!!!!!! Για βοήθεια διακοπής καπνίσματος σε όλες τις ηλικίες!!!!! Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος ΜΑΑ ΓΠΝ Γ Παπανικολάου Τηλ