1 Ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ /7/2014 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ι: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ - ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ

Transcript

1 ΙΔΡΥΜΑ ΡΟΖΑ ΛΟΥΞΕΜΠΟΥΡΓΚ - ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΛΛΑΔΑΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΝΙΚΟΣ ΠΟΥΛΑΝΤΖΑΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ 1 Ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ /7/2014 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ι: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ - ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΑΝΑΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙςΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΠΕΣΔΑ ΑΤΤΙΚΗΣ Ο ΚΡΙΣΙΜΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΝΟΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ παρουσίαση ΤΚ (ΠΡΩΣΥΝΑΤ)

2 Ι. Ο σκοπός της συνάντησης και οι πιθανές προσδοκίες

3 μερικοί λόγοι για τη χρησιμότητα της διαδικασίας Μεγάλο μέρος των αυτοδιοικητικών αγνοεί βασικές παραμέτρους του προβλήματος (ποσότητες, κόστη, επιπτώσεις )

4 μερικοί λόγοι για τη χρησιμότητα της διαδικασίας Μεγάλο μέρος των αυτοδιοικητικών αγνοεί βασικές παραμέτρους του προβλήματος (ποσότητες, κόστη, επιπτώσεις ) Δεν έχει συνειδητοποιηθεί η κρισιμότητα της κατάστασης και το οριακό σημείο, στο οποίο βρίσκεται η διαχείριση των ΑΣΑ

5 μερικοί λόγοι για τη χρησιμότητα της διαδικασίας Μεγάλο μέρος των αυτοδιοικητικών αγνοεί βασικές παραμέτρους του προβλήματος (ποσότητες, κόστη, επιπτώσεις ) Δεν έχει συνειδητοποιηθεί η κρισιμότητα της κατάστασης και το οριακό σημείο, στο οποίο βρίσκεται η διαχείριση των ΑΣΑ Υπάρχουν αυταπάτες και σύγχυση ανάμεσα στα εργαλεία (ανακύκλωση - κομποστοποίηση) και στο μοντέλο διαχείρισης

6 μερικοί λόγοι για τη χρησιμότητα της διαδικασίας Μεγάλο μέρος των αυτοδιοικητικών αγνοεί βασικές παραμέτρους του προβλήματος (ποσότητες, κόστη, επιπτώσεις ) Δεν έχει συνειδητοποιηθεί η κρισιμότητα της κατάστασης και το οριακό σημείο, στο οποίο βρίσκεται η διαχείριση των ΑΣΑ Υπάρχουν αυταπάτες και σύγχυση ανάμεσα στα εργαλεία (ανακύκλωση - κομποστοποίηση) και στο μοντέλο διαχείρισης Υπάρχουν αποκλίνουσες αντιλήψεις -και στο εσωτερικό της αριστεράς- για το επιδιωκόμενο μοντέλο διαχείρισης

7 ένας (ακόμη) ξεχωριστός λόγος Σε συνθήκες κρίσης, μνημονίων και οικονομικής δυσπραγίας των δήμων, ο ετήσιος τζίρος της διαχείρισης, μόνο των δημοτικών αποβλήτων, ξεπερνά τα 365 εκ. ευρώ. Τη στιγμή που μπορούμε να τεκμηριώσουμε ότι, με την εφαρμογή ενός άλλου μοντέλου διαχείρισης, αυτό το κόστος θα μπορούσε να περιοριστεί, έως και κατά 150 εκ. ευρώ, σε ένα λογικό βάθος χρόνου.

8 με τι προσδοκίες; Με βάση τα παραπάνω, καλό είναι οι όποιες προσδοκίες να είναι μετρημένες και, κατά το δυνατόν, ρεαλιστικές. Θα θεωρούσαμε ενθαρρυντικό και μόνο το να μπορούσαμε: Να αναγνωρίσουμε και να περιγράψουμε το πρόβλημα, στην ολότητά του Να ανοίξουμε εκτεταμένο και ουσιαστικό διάλογο, με συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα, για την εναλλακτική λύση που χρειάζεται στην Αττική Να ξεκινήσουμε, άμεσα, τις πρώτες δράσεις αποφόρτισης της έντασης του προβλήματος επιδιώκοντας τη σύνθεση, αλλά χωρίς να φοβόμαστε την αντιπαράθεση απόψεων.

9 ΙΙ. Να αφήσουμε στην άκρη κάποιους μύθους

10 Υπάρχουν κάποια στερεότυπα, συνήθως καλλιεργούμενα, που δημιουργούν σύγχυση και αποτρέπουν την αναζήτηση και την υλοποίηση εναλλακτικών λύσεων, σε όφελος των πολιτών και της κοινωνίας. Θα καταγράψουμε τέσσερις από τους πιο διαδεδομένους. Καιρός να ξεμπερδέψουμε και με αυτούς και με όλους τους άλλους!

11 είναι μύθος το ενιαίο, ιδανικό ευρωπαϊκό παράδειγμα Δεν υπάρχουν ενιαίες πολιτικές και πρακτικές σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Υπάρχουν καλά παραδείγματα, όπως υπάρχουν και πολύ κακά παραδείγματα. Αν και η γενική εικόνα είναι πολύ πιο προωθημένη, σε σχέση με την Ελλάδα, το γενικό πλαίσιο έχει μεγάλα περιθώρια ανοχής απέναντι στο μεγάλο κεφάλαιο. Το ίδιο συμβαίνει και με το βασικό νομοθετικό πλαίσιο (οδηγία 2008/98/ΕΚ), από το οποίο απουσιάζει μια κρίσιμη παράμετρος: αυτή της υποχρεωτικής εξάντλησης των δυνατοτήτων κάθε σταδίου στην κλίμακα ιεράρχησης της διαχείρισης των απορριμμάτων, προτού μεταβούμε στο επόμενο στάδιο.

12 είναι μύθος η έλλειψη περιβαλλοντικής συνείδησης του πολίτη Το αποδεικνύει: Η ανταπόκρισή του, εκεί όπου η αυτοδιοίκηση προώθησε πρακτικές προδιαλογής και ανακύκλωσης υλικών (π.χ. Βύρωνας, Σύρος κλπ.). Η ραγδαία ανάπτυξη τοπικών πρωτοβουλιών, κάποιες εκ των οποίων έχουν πάρει οργανωμένη μορφή (π.χ. Μύκονος)

13 είναι μύθος η απουσία αρμοδιοτήτων των δήμων Το άρθρο 94 του ν. 3852/2010 (Καλλικράτης) το αναφέρει με σαφήνεια ότι στις πρόσθετες αρμοδιότητες των δήμων περιλαμβάνεται: Η διαχείριση στερεών αποβλήτων, σε επίπεδο προσωρινής αποθήκευσης, μεταφόρτωσης, επεξεργασίας, ανακύκλωσης και εν γένει αξιοποίησης, διάθεσης, λειτουργίας σχετικών εγκαταστάσεων, κατασκευής μονάδων επεξεργασίας και αξιοποίησης, καθώς και αποκατάστασης υφιστάμενων χώρων εναπόθεσης (Χ.Α.Δ.Α.).

14 είναι μύθος η προσδοκώμενη ενεργειακή ωφέλεια από την καύση των απορριμμάτων Τεκμηριώνεται ότι: ακόμη και στο ακραίο σενάριο της καθολικής εφαρμογής μεθόδων μηχανικής επεξεργασίας σύμμεικτων, με σκοπό την παραγωγή δευτερογενών καυσίμων (RDF/SRF) και την καύση τους, η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια δεν θα ξεπερνά το 1,5-2% της συνολικής ζήτησης.

15 ΙΙΙ. Σε τι αναφερόμαστε όταν μιλάμε για διαχείριση των απορριμμάτων

16 η προέλευση των αποβλήτων Υπάρχει η ευρύτερη έννοια των αποβλήτων. Απόβλητα χαρακτηρίζονται οι ουσίες ή τα αντικείμενα ενός καταλόγου, τα οποία ο κάτοχός τους απορρίπτει ή προτίθεται ή υποχρεούται να απορρίψει. Βασικές πηγές των αποβλήτων είναι: α) το περίσσευμα απόκτησης πρώτων υλών β) ο μετασχηματισμός των πρώτων υλών σε προϊόντα γ) το περίσσευμα ή το υπόλειμμα των προϊόντων, μετά τη χρήση τους Ένα, σχετικά μικρό, μέρος των αποβλήτων είναι αυτό που, συνήθως, ονομάζουμε απορρίμματα ή οικιακά απόβλητα και περιλαμβάνει τα στερεά απόβλητα από τις καθημερινές μας δραστηριότητες στο σπίτι. Αν σε αυτά προσθέσουμε τα απόβλητα του οδοκαθαρισμού ή άλλων δημόσιων χώρων, καθώς και κάποια άλλα που προσομοιάζουν με αυτά, μιλάμε για τα αστικά στερεά απόβλητα (ΑΣΑ), με τα οποία, συνήθως, καταπιανόμαστε.

17

18 συνολική παραγωγή των βασικών κατηγοριών αποβλήτων (εκτίμηση για το 2011)

19 ο χαρακτηρισμός των αποβλήτων Η ιδέα της οργανωμένης διαχείρισης των αποβλήτων έρχεται στη χώρα μας με αρκετή καθυστέρηση. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι ο όρος «απορρίμματα» εισάγεται, για πρώτη φορά στην εθνική νομοθεσία, το 1964, με την υγειονομική διάταξη Ε1/301/1964. Αξίζει να σημειώσουμε ότι, σύμφωνα με το νόμο, απόβλητο χαρακτηρίζεται: «κάθε ουσία ή αντικείμενο, το οποίο ο κάτοχός τους απορρίπτει ή προτίθεται ή υποχρεούται να απορρίψει».

20 IV. Τo υπάρχον πλαίσιο

21 οι βασικοί πυλώνες Το νομοθετικό πλαίσιο στηρίζεται σε τρεις βασικούς νόμους: το ν. 4042/2012 για τη διαχείριση των αποβλήτων, το ν. 3852/2010 (Καλλικράτης) και το ν. 3463/2006 (κώδικας δήμων και κοινοτήτων), που σύντομα θα αντικατασταθεί από τον ενιαίο κώδικα αυτοδιοίκησης (έχει κατατεθεί στη Βουλή).

22 η αρμοδιότητα του σχεδιασμού Με το ν. 4042/2012 επιχειρήθηκε η ενοποίηση της νομοθεσίας για τη διαχείριση των αποβλήτων (εξαιρούνται ορισμένες ειδικές κατηγορίες αποβλήτων) και ενσωματώθηκε στην εθνική νομοθεσία η οδηγία 2008/98/ΕΚ. Ο νόμος προβλέπει ότι: Με ευθύνη του ΥΠΕΚΑ, εκπονείται νέο εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων (ΕΣΔΑ) και εθνικό στρατηγικό σχέδιο πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων (ΕΣΣΠΔΑ). Με ευθύνη των περιφερειακών φορέων διαχείρισης στερεών αποβλήτων (ΦοΔΣΑ) εκπονούνται τα περιφερειακά σχέδια διαχείρισης στερεών αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ), τα οποία εγκρίνονται από τα αντίστοιχα περιφερειακά συμβούλια, μετά από γνωμοδότηση των αρμόδιων υπηρεσιών του ΥΠΕΚΑ.

23 οι αρμοδιότητες των περιφερειών και των δήμων Τα περιφερειακά συμβούλια έχουν: εκτός της έγκρισης, τον έλεγχο της πορείας υλοποίησης του περιφερειακού σχεδιασμού διαχείρισης των αποβλήτων, στο πλαίσιο του αντίστοιχου εθνικού σχεδιασμού διαχείρισης των αποβλήτων. Στους δήμους ανήκει: Η διαχείριση στερεών αποβλήτων, σε επίπεδο προσωρινής αποθήκευσης, μεταφόρτωσης, επεξεργασίας, ανακύκλωσης και εν γένει αξιοποίησης, διάθεσης, λειτουργίας σχετικών εγκαταστάσεων, κατασκευής μονάδων επεξεργασίας και αξιοποίησης, καθώς και αποκατάστασης υφιστάμενων χώρων εναπόθεσης (Χ.Α.Δ.Α.). Το παράδοξο: Ενώ στους δήμους αναγνωρίζεται η αρμοδιότητα της διαχείρισης, δεν υπάρχει η απαίτηση της εκπόνησης τοπικών σχεδίων διαχείρισης

24 μια αναδίπλωση με νόημα Στη θέση του υφιστάμενου κώδικα δήμων και κοινοτήτων (2006), το ΥΠΕΣ προώθησε στη Βουλή το σχέδιο του νέου ενιαίου κώδικα αυτοδιοίκησης, στο οποίο, ανάμεσα σε πολλά άλλα, εκδηλώνεται μια τάση αναδίπλωσης, στα εξής σημεία: Οι αρμοδιότητες των δήμων περιορίζονται στη συλλογή και στη μεταφορά, ενώ ο ισχύων κώδικας μιλά για αποκομιδή και διαχείριση αποβλήτων. Ενώ ο σχεδιασμός της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων ανήκει στους περιφερειακούς φορείς διαχείρισης (ν. 4042/2012), στις αρμοδιότητες, ειδικά, της μητροπολιτικής περιφέρειας Αττικής προστίθεται "ο σχεδιασμός της διαχείρισης στερεών αποβλήτων σε επίπεδο περιφέρειας". Είναι φανερή η πολιτική σκοπιμότητα των αλλαγών, που δεν είναι άλλη από την αποτροπή υλοποίησης του μοντέλου της αποκεντρωμένης διαχείρισης και των τοπικών σχεδίων διαχείρισης.

25 και ξαφνικά αναθεώρηση ΠΕΣΔΑ Η υλοποίηση του νέου πλαισίου παρουσιάζει σημαντική υστέρηση, αφού και εδώ το βάρος δόθηκε στις δημοπρατήσεις των έργων ΣΔΙΤ και ξαφνικά Με μια εσπευσμένη κίνησή του το ΥΠΕΚΑ ζήτησε, στις 1/4/2014, από τις περιφέρειες και τους περιφερειακούς ΦοΔΣΑ να προχωρήσουν σε αναθεώρηση των ΠΕΣΔΑ και να την ολοκληρώσουν μέχρι τον Οκτώβρη του 2014 (πράγμα ανέφικτο), επιδιώκοντας την τυπική νομιμοποίηση των διαγωνισμών. Ακόμη κι έτσι, όμως, έχει ανοίξει μια περίοδος που προσφέρεται για σημαντικές παρεμβάσεις και αλλαγές στις ακολουθούμενες πολιτικές διαχείρισης των αποβλήτων, η οποία πρέπει να αξιοποιηθεί ανάλογα.

26 V. Η διαχείριση των αποβλήτων στην Αττική

27 ο φορέας της διαχείρισης Φορέας διαχείρισης των αποβλήτων της μητροπολιτικής περιφέρειας Αττικής είναι ο ειδικός διαβαθμιδικός σύνδεσμος νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ), που συγκροτήθηκε με την ΥΑ 52546/2011 (ΦΕΚ Β 2854) και διαδέχθηκε τον ΕΣΔΚΝΑ. Είναι ΝΠΔΔ και συγκροτείται από την περιφέρεια και τους δήμους της Αττικής. Διοικείται από 60μελές ΔΣ, με πρόεδρο τον/την εκάστοτε περιφερειάρχη Αττικής ή αντιπεριφερειάρχη, που ορίζεται από αυτόν/ήν. Τα 24 μέλη του ΔΣ ορίζονται από το περιφερειακό συμβούλιο και τα υπόλοιπα 36 από την περιφερειακή ένωση δήμων (ΠΕΔ) Αττικής.

28 το ιστορικό του ΠΕΣΔΑ Αττικής Αρχίζει να σχηματοποιείται από το 2000, για να πάρει τη σημερινή του μορφή το 2006, Με την 319/Φ.περ.Σ- Α/ απόφαση του Γ.Γ. περιφέρειας Αττικής Στο διάστημα που μεσολάβησε, εκδηλώθηκε μια απόπειρα να ξεκινήσει η αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ, που πολύ γρήγορα μπήκε στο συρτάρι, για να αποκλειστεί και η παραμικρή πιθανότητα εμπλοκής στους διαγωνισμούς για τα νέα έργα.

29 οι βασικές προβλέψεις του ΠΕΣΔΑ Αττικής Περιγράφεται το τι προβλέπεται να γίνει στις τρεις κεντρικές εγκαταστάσεις: Στη Δυτική Αττική, ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ, απροσδιόριστος αριθμό κέντρων διαλογής και ανακύκλωσης υλικών (ΚΔΑΥ), μονάδα κομποστοποίησης προδιαλεγμένων οργανικών - πράσινων, η υφιστάμενη κεντρική μονάδα επεξεργασίας σύμμεικτων (ΕΜΑΚ Ι) και μια νέα κεντρική μονάδα επεξεργασίας σύμμεικτων. Στη ΒΑ Αττική, ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ, ένα ΚΔΑΥ, μονάδα κομποστοποίησης προδιαλεγμένων οργανικών - πράσινων, μία κεντρική μονάδα επεξεργασίας σύμμεικτων. Στη ΝΑ Αττική, ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ, ένα ΚΔΑΥ, μονάδα κομποστοποίησης προδιαλεγμένων οργανικών - πράσινων, μία κεντρική μονάδα επεξεργασίας σύμμεικτων. Γίνεται γενική αναφορά σε δίκτυο τοπικών και κεντρικών σταθμών μεταφόρτωσης (ΣΜΑ).

30

31 η συνηθισμένη διαδρομή των σύμμεικτων ΑΣΑ

32 κεντρικός ΣΜΑ Σχιστού

33

34

35 η αντίστοιχη διαδρομή των ανακυκλώσιμων

36 το αποτέλεσμα του συγκεκριμένου τρόπου διαχείρισης

37 η συνταγή: οι νέες περιφερειακές υποδομές ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ Γραμματικού ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ Κερατέας Μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων

38 στον αέρα ο ΧΥΤΑ Γραμματικού

39 ακυρώθηκε η κατασκευή του ΧΥΤΑ στο Οβριόκαστρο Μια θετική εξέλιξη, αντίδωρο στην αποδοχή της μονάδας επεξεργασίας στην Κερατέα και της διαγωνιστικής διαδικασίας του ΕΔΣΝΑ, σε μια προσπάθεια ενσωμάτωσης της δημοτικής αρχής και της τοπικής κοινωνίας.

40 οι μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων Α. Λιόσια Φυλή Γραμματικό Κερατέα σύνολο νέων μονάδων υπάρχουσα ΕΜΑΚ Φυλής σύνολο μονάδων σύμμεικτων τ/έτος τ/έτος τ/έτος τ/έτος τ/έτος τ/έτος τ/έτος Η δυναμικότητα των μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων, αντιπροσωπεύει το 88 % του συνόλου των ΑΣΑ της Αττικής, το έτος 2012.

41 από την ταφή στην επεξεργασία ή, μήπως, όχι; (το παράδειγμα της περιφέρειας Πελοποννήσου) τα προϊόντα της διαχείρισης - ισοζύγιο μάζας υπάρχει μια κρυφή ατζέντα, που έχει στο επίκεντρο την καύση

42 η εξέλιξη των διαγωνισμών Το Νοέμβρη του 2012, η ΕΕ του ΕΔΣΝΑ ενέκρινε τα τεύχη δημοπράτησης των τεσσάρων μονάδων επεξεργασία. Η πρώτη φάση των διαγωνισμών ήταν η φάση της προεπιλογής των ενδιαφερομένων, στην οποία εκδήλωσαν ενδιαφέρον όλα τα μεγάλα κατασκευαστικά σχήματα της χώρας, τα οποία είχαν φροντίσει να συνάψουν σχέσεις συνεργασίας και υποστήριξης με αντίστοιχα σχήματα του εξωτερικού. Επειδή μεσολάβησαν προσφυγές, η προεπιλογή ολοκληρώθηκε το Νοέμβρη του 2013.

43 η εξέλιξη των διαγωνισμών Το Δεκέμβρη του 2013 εγκρίθηκαν τα τεύχη της δεύτερης φάσης του διαγωνισμού (του λεγόμενου ανταγωνιστικού διαλόγου) για τις μονάδες του Γραμματικού και της Κερατέας. Εκδήλωσαν ενδιαφέρον όλα τα σχήματα που προεπιλέχθηκαν και η συμμετοχή τους εγκρίθηκε το Γενάρη του Από τότε, μέχρι σήμερα, υποτίθεται ότι διεξάγεται ο ανταγωνιστικός διάλογος για τα δύο συγκεκριμένα έργα. Οι διαγωνισμοί για τις μονάδες των Α. Λιοσίων και της Φυλής δεν έχουν εισέλθει ακόμη στη δεύτερη φάση. Πιθανολογείται ότι η αιτία είναι οι δικαστικές εκκρεμότητες, που αφορούν στην απαλλοτρίωση των εκτάσεων, στις οποίες προβλέπεται η εγκατάστασή τους.

44 τα ανυπέρβλητα προβλήματα του υφιστάμενου σχεδιασμού Ακυρώνει όλες τις πολιτικές πρόληψης - μείωσης απορριμμάτων και της ανάκτησης υλικών, μέσω της προδιαλογής. Στηρίζεται στις συγκεντρωτικές μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων, που προϋποθέτουν πολλούς σταθμούς μεταφόρτωσης, μεγάλες μεταφορές και πολλαπλές συμπιέσεις. Προδιαγράφει αφύσικα μεγάλες δυναμικότητες των μονάδων επεξεργασίας, εξαιτίας της επιλογής να διατηρούνται τα απορρίμματα σε σύμμεικτη μορφή, με ισχυρές μακροχρόνιες εγγυήσεις για τις ποσότητες.

45 τα ανυπέρβλητα προβλήματα του υφιστάμενου σχεδιασμού Το υψηλό κατασκευαστικό και λειτουργικό κόστος των μονάδων επεξεργασίας, αλλά και όλης της αλυσίδας της διαχείρισης. Ο προσανατολισμός στην ενεργειακή «αξιοποίηση» και στην καύση, που σκόπιμα υποβαθμίζεται και αποκρύπτεται, θα οδηγήσει σε νέα έργα, σε νέα κόστη και σε πρόσθετα περιβαλλοντικά προβλήματα. Η «αναγκαστική» προσφυγή στην πλήρη ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης, μέσω και των μακροχρόνιων συμβάσεων ΣΔΙΤ (25-27 χρόνια).

46 VI. Η αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικής

47 Εν αρχή ήν το μοντέλο διαχείρισης Αν ο υφιστάμενος σχεδιασμός πάσχει, για τους λόγους που προαναφέρθηκαν, ένας νέος σχεδιασμός θα πρέπει να υιοθετήσει τις ανάλογες αρχές: στο συγκεντρωτισμό να αντιπαραθέσει την αποκέντρωση και την εγγύτητα στα έργα μεγάλης δυναμικότητας να αντιπαραθέσει τη μικρή κλίμακα στη διατήρηση των ΑΣΑ σε σύμμεικτη μορφή να αντιπαραθέσει την πρόληψη και την προδιαλογή στην ιδιωτικοποίηση να αντιπαραθέσει το δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα της διαχείρισης

48 μεταφορά του κέντρου βάρους στους ΟΤΑ α βαθμού Το επιθυμητό μοντέλο διαχείρισης, που συνηθίσαμε να λέμε «δημόσια, αποκεντρωμένη διαχείριση, με έμφαση στην πρόληψη και στην προδιαλογή», υπάρχει διασπορά των δράσεων και των αναγκαίων υποδομών διαχείρισης, με πυρήνα τους μεγάλους δήμους ή ομάδες γειτονικών δήμων. Πρόκειται για μια ριζικά διαφορετική προσέγγιση, που οδηγεί στην εφαρμογή της στη μείωση του ρόλου και στον περιορισμό των κεντρικών - περιφερειακών υποδομών, όπως είναι οι μεγάλες μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων και οι κεντρικοί σταθμοί μεταφόρτωσης.

49 αντιστοίχιση των αποκεντρωμένων δράσεων με τους ΟΤΑ Μια ορισμένη προσέγγιση του μοντέλου διαχείρισης (π.χ. η λεγόμενη «πράσινη πρόταση»), ενώ αναγνωρίζει την ανάγκη αποκεντρωμένων δράσεων μικρής κλίμακας, αγνοεί την κρίσιμη σημασία που έχει ο παράγοντας «φορέας των δράσεων». Αφήνοντας ορθάνοιχτη την πόρτα σε μια νέου τύπου διάσπαση του έργου της διαχείρισης και εκχώρησής της στο ιδιωτικό κεφάλαιο. Η αντιστοίχιση δράσεων και υποδομών με την πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση εξυπηρετεί και έναν πρόσθετο, μη τεχνικό, λόγο: να διασφαλιστεί ότι ακόμη και οι μικρού ή μεσαίου μεγέθους υποδομές και δραστηριότητες δεν θα αποκοπούν από το δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο και διαχείριση.

50

51

52

53 πολιτικές προϋποθέσεις υλοποίησης της αναθεώρησης του ΠΕΣΔΑ Αττικής Πολιτική βούληση να ανοίξει η διαδικασία αναθεώρησης (υπάρχει μια ευνοϊκή συγκυρία, που δεν πρέπει να περάσει ανεκμετάλλευτη). Ακύρωση των διαγωνισμών ΣΔΙΤ, για τις νέες μονάδες επεξεργασίας, που βρίσκονται σε εξέλιξη. Μια σειρά βαθιές αλλαγές πρέπει να υλοποιηθούν σε καθεστώς γενικευμένης κρίσης, αλλά και κρίσης στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων. Πράγμα που σημαίνει ότι έλλειψη καθαρών στόχων, αμφισημία, ταλάντευση και αναβλητικότητα μπορούν πολύ εύκολα να οδηγήσουν σε εκρηκτικά περιβαλλοντικά προβλήματα και όχι μόνο.

54 ορισμένοι κρίσιμοι παράγοντες Ο ΕΔΣΝΑ είναι το κατεξοχήν επιχειρησιακό εργαλείο, οπότε είναι κομβικό ζήτημα η σύνθεσή του και η διασφάλιση της δυνατότητας να πειστεί και να υλοποιήσει με αποφασιστικότητα το εναλλακτικό μοντέλο διαχείρισης. Το νέο περιφερειακό συμβούλιο πρέπει να ενθαρρύνει τους δήμους να ετοιμάσουν τα πρώτα σχέδια τοπικής διαχείρισης, με ορίζοντα την 1/1/2015 και στόχο την άμεση, ορατή μείωση των δημοτικών αποβλήτων, που θα έχουν ανάγκη μεταφοράς σε περιφερειακές υποδομές διαχείρισης. Χρειάζεται επανεξέταση του πλαισίου λειτουργίας των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης και διευκόλυνση των δήμων να αποκτήσουν μεγαλύτερη εμπλοκή, αναπτύσσοντας δικά τους συστήματα ανακύκλωσης και διάθεσης των υλικών, τουλάχιστον στον τομέα των υλικών συσκευασίας. Η νέα περιφερειακή διοίκηση θα πρέπει να ανακατευθύνει τη ροή των δημόσιων πόρων, που προορίζονται για έργα περιβάλλοντος, ώστε να χρηματοδοτηθούν κατά προτεραιότητα οι τοπικές δράσεις και όχι τα συγκεντρωτικά έργα διαχείρισης σύμμεικτων απορριμμάτων.

55 οι βασικές παράμετροι ενός νέου σχεδιασμού Ακριβής προσδιορισμός των παραγόμενων ποσοτήτων και της σύνθεσης των ΑΣΑ, στην περιφέρεια και στους δήμους της Αττικής. Επικαιροποίηση των στόχων για την εκτροπή από την ταφή των βιοαποδομήσιμων και για την ανακύκλωση. Βάρος στην προδιαλογή υλικών (οργανικών και ανακυκλώσιμων) και δευτερευόντως στην ανάκτηση σε μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων. Κλείσιμο της εγκατάστασης της Φυλής, σε ρητά προσδιορισμένο χρονικό διάστημα και διαμόρφωση προγράμματος περιβαλλοντικής αποκατάστασης. Χωροθέτηση, σε προτεραιότητα, νέου ή νέων ΧΥΤΥ για την Αττική και της μονάδας αποτέφρωσης υγειονομικών αποβλήτων. Θεσμοθέτηση ενός ανώτατου πλαφόν για τη συνολική δυναμικότητα των αποκεντρωμένων μονάδων ήπιας επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων, συμβατού με τους προωθημένους στόχους της ανάκτησης - ανακύκλωσης. Υποστήριξη των πρώτων δράσεων και υποδομών αποκεντρωμένης διαχείρισης, όπως αυτές των δήμων της νότιας Αττικής ή με την αλλαγή χρήσης των χώρων που προβλέπονταν να κατασκευαστούν οι κεντρικοί σταθμοί μεταφόρτωσης.

56 Πρωτοβουλία συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων