«ΚΩ ΙΚΑΣ ΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟ 2012

Transcript

1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ «ΚΩ ΙΚΑΣ ΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟ 2012 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΡΘΡΟ 1: Πεδίο Εφαρµογής ΑΡΘΡΟ 2: Η Αξία της Ερευνητικής Εργασίας, Ερευνητική Ανεξαρτησία και Ακαδηµαϊκές Ελευθερίες, ιαφάνεια ΑΡΘΡΟ 3: Έκταση και όριο ερευνητικής δραστηριότητας ΑΡΘΡΟ 4: Τήρηση κανόνων ασφάλειας ΑΡΘΡΟ 5: Σχέσεις µεταξύ ερευνητών ΑΡΘΡΟ 6: Σεβασµός δικαιωµάτων τρίτων ΑΡΘΡΟ 7: Σεβασµός πνευµατικής ιδιοκτησίας ΑΡΘΡΟ 8: Έγγραφη δήλωση ΑΡΘΡΟ 9: Χρήση εγκαταστάσεων Πανεπιστηµίου ΑΡΘΡΟ 10: Προβολή των ερευνών ΑΡΘΡΟ 11: Απασχόληση µελών ΕΠ σε ερευνητικό έργο εκτός Π.Κ. ΑΡΘΡΟ 12: Επιτροπή εοντολογίας της Έρευνας ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΛΟΙΠΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ Άρθρο 13: Πρόσληψη συνεργατών σε έργα κεντρικού ενδιαφέροντος του Π.Κ. Άρθρο 14: Υποχρεώσεις συνεργατών Άρθρο 15: Υποχρεώσεις επιστηµονικώς υπευθύνων ΕΙ ΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ Άρθρο 16: Έρευνα µε αντικείµενο τον άνθρωπο Άρθρο 17: Έρευνα µε αντικείµενο τα ζώα Άρθρο 18: Έρευνα σχετικά µε το φυσικό, οικιστικό και πολιτιστικό περιβάλλον Άρθρο 19: Υποχρεώσεις του Ερευνητικού Οργανισµού- ΠΚ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I :ΠΡΟΤΥΠΟ ΑΙΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗ Α ΕΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: Έντυπα Γραπτής Συγκατάθεσης ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙIΙ: Ασφάλεια εργαστηρίων ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙV: Παθογόνοι µικροοργανισµοί ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V: Κανόνες χρήσης ουσιών ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VI: ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VII: Κώδικας εοντολογίας στην Έρευνα µε Παιδιά ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΡΘΡΟ 1 Πεδίο Εφαρµογής Ο παρών κώδικας εφαρµόζεται σε όλες τις ερευνητικές δραστηριότητες, καθώς και τις δραστηριότητες παροχής εξειδικευµένων υπηρεσιών, προγραµµάτων κατάρτισης ή άλλων επιστηµονικών εφαρµογών, που διεξάγονται εντός ή εκτός των χώρων του Π.Κ. υπό την ευθύνη του επιστηµονικού προσωπικού του, µε ή χωρίς χρηµατοδότηση. ΑΡΘΡΟ 2 Η Αξία της Ερευνητικής Εργασίας, Ερευνητική Ανεξαρτησία και Ακαδηµαϊκές Ελευθερίες, ιαφάνεια

2 1. Η ερευνητική εργασία έχει σκοπό να προάγει την επιστηµονική γνώση σύµφωνα µε διεθνώς αποδεκτές επιστηµονικές θεωρίες ή επεξεργασία νέων θεωριών, ικανών να αναγνωριστούν από τη διεθνή επιστηµονική κοινότητα. Αποτελεί ταυτοχρόνως κοινωνικό και ατοµικό αγαθό. Ως κοινωνικό αγαθό, προάγει την ανθρώπινη γνώση και την καινοτοµία και συµβάλλει έτσι στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής και στην ευηµερία του κοινωνικού συνόλου. Αυτή η διάστασή της συνδέεται αναπόσπαστα µε την ελευθερία των ερευνητών, χωρίς την οποία αυτή δεν είναι δυνατόν να διεξαχθεί. Υπό αυτήν την έννοια, η ερευνητική εργασία είναι και ατοµικό αγαθό, που αποτυπώνεται θεσµικά µε την κατοχύρωσή της ως αντικείµενο ατοµικού δικαιώµατος (ελληνικό σύνταγµα, ιακηρύξεις της Unesco). Η ατοµική και η κοινωνική διάσταση της αξίας της έρευνας πρέπει να εναρµονίζονται. 2. Η ανεξαρτησία της έρευνας αποτελεί δηµόσιο αγαθό. Απαιτείται, εποµένως, να εξασφαλίζεται από την πολιτεία και τους αρµόδιους φορείς ένα πλαίσιο ανεµπόδιστης ανάπτυξης των ερευνητικών πρωτοβουλιών, που διέπεται από θεµελιώδεις ηθικές αρχές και τους συγκεκριµένους δεοντολογικούς κανόνες, όπως προκύπτουν στο πλαίσιο του οικείου επιστηµονικού κλάδου. 3. Στο πεδίο της έρευνας, πρέπει να ισχύει αντίστοιχη θεσµική αρχή µε την αρχή της ακαδηµαϊκής ελευθερίας, η οποία διέπει την ανώτατη εκπαίδευση. Οι ερευνητές απολαµβάνουν τη συνταγµατικά κατοχυρωµένη ακαδηµαϊκή ελευθερία στο πλαίσιο του Πανεπιστηµίου Κρήτης. Η ελευθερία της έρευνας διασφαλίζεται από την ανεξαρτησία του Πανεπιστηµίου Κρήτης από πολιτικές και οικονοµικές εξαρτήσεις. 4. Οι ερευνητές πρέπει να δηµοσιοποιούν τις πηγές χρηµατοδότησης της ερευνητικής τους εργασίας. Κατά τη σύναψη µιας συµφωνίας χρηµατοδότησης οφείλουν να ελέγχουν τους όρους, ώστε να εξασφαλίζονται τα δικαιώµατα και οι ελευθερίες τους. ΑΡΘΡΟ 3 Έκταση, όρια και βασικές αρχές της ερευνητικής δραστηριότητας 1. Η έρευνα, βασική και εφαρµοσµένη, ατοµική και συλλογική, προάγει την επιστηµονική γνώση, την εκπαιδευτική διαδικασία και συµβάλλει στην εφαρµογή επιστηµονικών δεδοµένων. 2. Η έρευνα πρέπει να διεξάγεται µε σεβασµό στην επιστηµονική αλήθεια, στην ακαδηµαϊκή ελευθερία, στη ζωή, στην φύση και το περιβάλλον, στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, στην προσωπική αυτονοµία, στη βιολογική και πνευµατική ακεραιότητα του ανθρώπου, την πνευµατική ιδιοκτησία και στα προσωπικά δεδοµένα. Κατά την έρευνα πρέπει να αποφεύγεται κάθε δυσµενής διάκριση προσώπων κατά την εθνότητα, την φυλή, την εθνική καταγωγή, την γλώσσα, το φύλο, την θρησκεία, την ιδιωτική ζωή, τη σωµατική ικανότητα, την κοινωνικοοικονοµική κατάσταση ή οποιουσδήποτε άλλους παράγοντες που δεν συνδέονται µε την επιστηµονική ικανότητα και ακεραιότητα. Η µεθοδολογία της έρευνας πρέπει να είναι ή να καθίσταται εµφανής. Επίσης, πρέπει να τηρούνται µε αποδείξιµο τρόπο τα πρωτόκολλα της έρευνας, στις γνωστικές περιοχές όπου υπάρχουν, ώστε τα αποτελέσµατα της έρευνας να είναι επαληθεύσιµα. 3. Οι ερευνητές οφείλουν να είναι ενήµεροι και να τηρούν κατά τη διεξαγωγή της έρευνας, τις βασικές αρχές ηθικής και τους ειδικότερους κανόνες της επιστηµονικής και επαγγελµατικής δεοντολογίας του κλάδου τους. 4. Η λογοκλοπή, η ιδιοποίηση ξένων επιτευγµάτων όπως και η παραποίηση αποτελεσµάτων είναι ανεπίτρεπτες και υπόκεινται σε κυρώσεις στο πλαίσιο του κανονισµού του Π.Κ. 5. εν πραγµατοποιούνται ταξινοµηµένα ερευνητικά προγράµµατα για Στρατιωτικούς Οργανισµούς, εκτός από προγράµµατα των Ελληνικών Ενόπλων

3 υνάµεων που εξυπηρετούν την Εθνική Άµυνα, εφ όσον αυτά δεν έρχονται σε αντίθεση µε τις παραγράφους 2 και 3 του παρόντος άρθρου. ΑΡΘΡΟ 4 Τήρηση κανόνων ασφάλειας 1. Οι ερευνητές/τριες του Π.Κ. οφείλουν να εφαρµόζουν όλους τους αναγνωρισµένους στο οικείο επιστηµονικό πεδίο κανόνες ασφαλείας, καθώς και όσους ορίζονται ειδικά στις προβλέψεις που ακολουθούν (κανόνες για προστασία ανθρώπων, φύσης, ζώων, περιβάλλοντος, ειδικότερα για προστασία από ραδιενεργές ή άλλες επικίνδυνες ουσίες κ.λ.π.) 2. Οι ερευνητές/τριες του Π.Κ. που διευθύνουν ερευνητικά προγράµµατα οφείλουν να ενηµερώνουν τους συµµετέχοντες σε αυτά, µε πληρότητα και ειλικρίνεια, και να λαµβάνουν όλα τα αναγκαία και επιβαλλόµενα επιστηµονικά µέτρα για την προστασία της υγείας των εργαζοµένων στα προγράµµατα από ατυχήµατα και παρενέργειες που µπορούν να προκύψουν από τις ιδιαίτερες συνθήκες της έρευνας. ΑΡΘΡΟ 5 Σχέσεις µεταξύ ερευνητών 1. Οι ερευνητές έχουν υποχρέωση αµοιβαίου σεβασµού και δικαίωµα ίσης µεταχείρισης. 2. Η ατοµική συµβολή κάθε ερευνητή σε συλλογικές ερευνητικές προσπάθειες πρέπει να αναγνωρίζεται. Η αποτύπωση αυτής της συµβολής µε ακρίβεια, είτε σε επιστηµονικές δηµοσιεύσεις είτε σε οποιαδήποτε δηµόσια παρουσίαση του ερευνητικού προγράµµατος, αποτελεί δικαίωµα του ερευνητή. Η σχετική ευθύνη βαρύνει όλα τα µέλη της επιστηµονικής οµάδας και ιδίως τους επικεφαλείς του προγράµµατος. ΑΡΘΡΟ 6 Σεβασµός δικαιωµάτων τρίτων 1. Οι ερευνητές/τριες του Π.Κ. κατά τη διεξαγωγή των ερευνών οφείλουν να δείχνουν τον προσήκοντα σεβασµό στην αξιοπρέπεια, την προσωπική αυτονοµία και στα ατοµικά δικαιώµατα τρίτων προσώπων τα οποία εµπλέκονται στην ερευνητική δραστηριότητα. Ιδίως οφείλουν σεβασµό στην ιδιωτική και την οικογενειακή τους ζωή και στις πεποιθήσεις και τις αξίες τις οποίες φέρουν. Απαιτείται να αποφεύγουν κάθε δυσµενή διάκριση προσώπων στη βάση της εθνότητας, φυλής, εθνικής καταγωγής, γλώσσας, φύλου, θρησκείας, ιδιωτικής ζωής, σωµατικής ικανότητας, κοινωνικοοικονοµικής κατάστασης, ή οποιουδήποτε άλλου παράγοντα που δεν συνδέεται µε την επιστηµονική ικανότητα και ακεραιότητα. 2. Οι ερευνητές/τριες του Π.Κ. οφείλουν να ενηµερώνουν συνοπτικά αλλά µε εύληπτο και όσο το δυνατόν πλήρη τρόπο, µε ειλικρίνεια και επάρκεια τα άτοµα που πρόκειται να λάβουν µέρος στις έρευνές τους για τους στόχους των τελευταίων. Υποχρέωση ενηµέρωσης υφίσταται επίσης προς άτοµα τα οποία µπορεί µεν να µην συµµετέχουν στην έρευνα, επηρεάζονται όµως άµεσα από τη διεξαγωγή της. 3. Οι ερευνητές/τριες του Π.Κ. αποδέχονται ότι πέραν της επιστηµονικής έχουν και κοινωνική ευθύνη απέναντι στους συνανθρώπους τους και να αξιολογούν σε ποιον παρέχουν τη γνώση, πώς την παράγουν και πώς θα αξιοποιηθεί. ΑΡΘΡΟ 7 Σεβασµός της πνευµατικής ιδιοκτησίας 1. Οι ερευνητές/τριες κατά τη διεξαγωγή της ερευνητικής δραστηριότητας οφείλουν

4 να λαµβάνουν υπόψη τους και να µη θίγουν καθ οιονδήποτε τρόπο δικαιώµατα πνευµατικής ιδιοκτησίας τρίτων. 2. Οποιοδήποτε πρόσωπο λαµβάνει επίσηµα ή ανεπίσηµα γνώση της προόδου ή του προϊόντος των ερευνών πριν από την ολοκλήρωση και δηµοσιοποίηση των αποτελεσµάτων τους, οφείλει να τηρεί πλήρη εχεµύθεια και αποφυγή ενεργειών για εκµετάλλευση της γνώσης ή του προϊόντος της έρευνας προς ίδιον όφελος. 3. Οι επιστήµονες του Π.Κ., αποκτούν πνευµατική ιδιοκτησία, επί του αντικειµένου της έρευνας που διεξάγουν και των προϊόντων της ανάλογα µε το βαθµό συµβολής τους. 4. Η πνευµατική ιδιοκτησία περιλαµβάνει το δικαίωµα εκµετάλλευσης του ερευνητικού έργου (περιουσιακό δικαίωµα) και το δικαίωµα της προστασίας του προσωπικού δεσµού µε αυτό (ηθικό δικαίωµα). Η εκµετάλλευση των προϊόντων έρευνας γένεται µε βάση τον Κανονισµό ιαχείρισης Προϊόντων του Π.Κ. ΑΡΘΡΟ 8 Έγγραφη δήλωση Οι ερευνητές/τριες κατά την υποβολή προτάσεων ή αιτήσεων ή συµβάσεων για εκπόνηση έρευνας δηλώνουν εγγράφως προς την Επιτροπή Ερευνών ότι έλαβαν γνώση του παρόντος κώδικα, αναλαµβάνουν την υποχρέωση συµµόρφωσης και τήρησης των προβλεποµένων σε αυτόν όρων και διατάξεων, ενώ γίνεται αναφορά στην απουσία σύγκρουσης συµφερόντων (conflict of interest) όπου αυτό απαιτείται. ΑΡΘΡΟ 9 Χρήση εγκαταστάσεων του Πανεπιστηµίου Για τη διεξαγωγή της εξωτερικά χρηµατοδοτούµενης έρευνας (µπορεί να) γίνεται χρήση των εγκαταστάσεων και του εξοπλισµού του Π.Κ., καθώς και η αξιοποίηση και άλλων κατηγοριών προσωπικού. Σε τέτοια περίπτωση δεν πρέπει να παρακωλύονται οι υπόλοιπες εκπαιδευτικές διαδικασίες και λειτουργίες και απαιτείται άδεια του οικείου οργάνου. Με την ίδια προϋπόθεση µπορεί να ζητηθεί και η συµµετοχή και άλλων κατηγοριών προσωπικού του Π.Κ. Η χρήση των εγκαταστάσεων και της ερευνητικής υποδοµής του Π.Κ. γίνεται για σκοπούς του άρθρου 1. ΑΡΘΡΟ 10 Προβολή των ερευνών 1. Πινακίδες, ανακοινώσεις και γενικά µέσα προβολής των προγραµµάτων διαµορφώνονται και χρησιµοποιούνται µε τρόπο που να εξυπηρετεί την ενηµέρωση της επιστηµονικής κοινότητας ή του ευρύτερου κοινού και όχι την επαγγελµατική προβολή στην έρευνα κατά αθέµιτο τρόπο. Η αναφορά πιθανών χορηγών σε δραστηριότητες ή έντυπα των ερευνητικών οµάδων πρέπει να γίνεται µε προσοχή, ώστε να µη δηµιουργεί σύγχυση ως προς το φορέα της έρευνας, να µη παρέχει την αίσθηση διαφήµισης συγκεκριµένου προϊόντος ούτε να προκαλεί την εντύπωση της µόνιµης σύνδεσης του χορηγού µε το Πανεπιστήµιο. Ενθαρρύνεται η ενηµέρωση της κοινωνίας για την εκτελούµενη έρευνα και τα αποτελέσµατά της. 2. Πινακίδες και γενικά έντυπα προβολής των προγραµµάτων οφείλουν να αναφέρουν όλους τους επιστήµονες που έλαβαν µέρος στην έρευνα. 3. Επίκληση τίτλου διοικητικής θέσης που κατέχει µέλος ΕΠ σε συλλογικό όργανο, για την επιδίωξη εξωτερικής χρηµατοδότησης, που αφορά την ακαδηµαϊκή µονάδα, γίνεται µε τη συγκατάθεση του συλλογικού οργάνου. ΑΡΘΡΟ 11

5 Απασχόληση µελών ΕΠ σε ερευνητικό έργο εκτός Π.Κ. Τα µέλη ΕΠ θα πρέπει να γνωστοποιούν στην Επιτροπή Ερευνών του Π.Κ. τις προτάσεις τους για τη νόµιµη συµµετοχή σε ερευνητικά έργα, τα οποία διεξάγονται σε Ιδρύµατα ή Ινστιτούτα που δεν ανήκουν στο Π.Κ. ΑΡΘΡΟ 12 Επιτροπή εοντολογίας της Έρευνας 1. Η Επιτροπή εοντολογίας της Έρευνας ορίζεται από τη Σύγκλητο, µετά από εισήγηση της Ολοµέλειας της Επιτροπής Ερευνών µέσω του Προέδρου αυτής, επιλαµβάνεται θεµάτων για την τήρηση των κανόνων του παρόντος, εισηγείται προς τη Σύγκλητο την αναθεώρησή του, εφόσον τούτο κριθεί απαραίτητο, διαβιβάζει τη γνώµη της στα αρµόδια όργανα σε περίπτωση ύπαρξης προβληµάτων, ενηµερώνεται για την τήρηση των ερευνητικών πρωτοκόλλων βάσει της ελληνικής και της ευρωπαϊκής νοµοθεσίας, διαπιστώνει τη λήψη εγκρίσεων από τις αρµόδιες αρχές, εφόσον αυτές απαιτούνται, και τηρεί σχετικό αρχείο. Μπορεί, επίσης, να προβαίνει σε αξιολόγηση και να παρέχει έγκριση ερευνητικών πρωτοκόλλων, είτε εφόσον δεν υπάρχουν άλλες θεσµοθετηµένες διαδικασίες έγκρισης, είτε εφόσον αυτό απαιτείται ειδικά, βάσει των διεθνών κανόνων δεοντολογίας της έρευνας στα εν λόγω γνωστικά αντικείµενα. (ενδεικτική αίτηση, παράρτηµα I). Η Επιτροπή εοντολογίας της Έρευνας αναλαµβάνει την οργάνωση ηµερίδων/εκδηλώσεων/οµιλιών για θέµατα σχετικά µε δεοντολογία έρευνας. 2. Η Επιτροπή εοντολογίας της Έρευνας (Ε Ε) απαρτίζεται από: Πέντε (5) µέλη ΕΠ του Π.Κ. των βαθµίδων του Καθηγητή ή Αναπληρωτή Καθηγητή, εκπροσώπους των Σχολών Επιστηµών Υγείας, Θετικών και Τεχνολογικών Επιστηµών, Φιλοσοφικής, Κοινωνικών Επιστηµών και Επιστηµών Αγωγής µε ειδίκευση στην Ηθική της Επιστήµης και σε θέµατα που αφορούν την σχέση Επιστήµης και Κοινωνίας. ύο (2) επιστήµονες εγνωσµένου κύρους, οι οποίοι προέρχονται από τη Νοµική Επιστήµη, µε ειδίκευση σε θέµατα δεοντολογίας της έρευνας και από την Φιλοσοφία, µε ειδίκευση στην Ηθική της Επιστήµης και των Ανθρωπίνων ικαιωµάτων. 3. Για όλες τις παραπάνω κατηγορίες ορίζεται ένας αναπληρωµατικό µέλος ώστε να εξασφαλίζεται η εύρυθµη λειτουργία του σώµατος και για να αποφεύγονται αξιολογήσεις πρωτοκόλλων που υποβλήθηκαν από τα τακτικά µέλη της Ε Ε. 4. Η θητεία των µελών της Επιτροπής είναι τριετής. 5. Όταν υπάρχει σχετικό θέµα, στην Ε Ε καλούνται: ένας επιστήµονας στο γνωστικό αντικείµενο της βιολογίας ή βιοχηµείας ή εµβρυολογίας ή γενετικής του Εθνικού Συστήµατος Υγείας. ένας Κτηνίατρος, εκπρόσωπος της Κτηνιατρικής Υπηρεσίας καθηγητές ή ερευνητές εξειδικευµένων επιστηµονικών περιοχών 6. Τα µέλη της παραπάνω παραγράφου 5 καλούνται απλώς σε ακροάσεις, όταν υπάρχει θέµα συναφές µε την ειδικότητά τους, χωρίς δικαίωµα ψήφου. 7. Η επιτροπή συνεδριάζει µια φορά το δίµηνο και εκτάκτως όταν υπάρχει ανάγκη. 8. Η γραµµατειακή υποστήριξη παρέχεται από την Επιτροπή Ερευνών. Σε κάθε συνεδρίαση τηρούνται πρακτικά, τα οποία επικυρώνονται από τα µέλη σε επόµενη συνεδρία. 9. Η Επιτροπή αποφασίζει µε απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων µελών της, αφού καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για την επίτευξη οµοφωνίας. 10. Η Επιτροπή µπορεί να καλεί τους ερευνητές να καταθέσουν σε αυτή κάθε έγγραφο που κρίνει αναγκαίο ή και να ζητά την αυτοπρόσωπη παρουσία τους για την

6 παροχή διευκρινίσεων. 11. Οι αποφάσεις της Επιτροπής είναι αιτιολογηµένες και γνωστοποιούνται γραπτώς στους ενδιαφεροµένους. Η γνώµη µελών που µειοψήφησαν καταγράφεται στα πρακτικά. 12. Αν η Επιτροπή διαπιστώσει ότι συγκεκριµένη έρευνα, είτε κατά το περιεχόµενό της είτε εξαιτίας του τρόπου διεξαγωγής της, αντιβαίνει στη νοµοθεσία, σε καθιερωµένους κανόνες ηθικής και δεοντολογίας ή στις προβλέψεις του Κώδικα εοντολογίας, προβαίνει σε παρατηρήσεις για συµµόρφωση. Μπορεί επίσης να προβεί σε συστάσεις για την αρτιότερη δεοντολογικά διενέργεια της συγκεκριµένης έρευνας. Η Επιτροπή ελέγχει τη συµµόρφωση πριν δώσει έγκριση και, σε ιδιαίτερα ευαίσθητες από άποψη δεοντολογίας περιπτώσεις, έχει τη δυνατότητα να διενεργεί ελέγχους και ύστερα από την έγκριση, κατά την εξέλιξη της συγκεκριµένης έρευνας έως την ολοκλήρωσή της. Σε περίπτωση διαπίστωσης παραβάσεων και εκτροπών που δεν θεραπεύονται µετά από συστάσεις, η Επιτροπή εοντολογίας της Έρευνας διαβιβάζει µε αιτιολογηµένη εισήγηση το ζήτηµα στην Επιτροπή εοντολογίας του Πανεπιστηµίου Κρήτης, η οποία επιλαµβάνεται εφεξής. ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΛΟΙΠΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ Άρθρο 13 Πρόσληψη συνεργατών σε έργα κεντρικού ενδιαφέροντος του Π.Κ. 1. Σε χρηµατοδοτούµενα έργα, όταν ο επιστηµονικός υπεύθυνος ορίζεται από συλλογικό όργανο του πανεπιστηµίου, οφείλει να προσλαµβάνει τους συνεργάτες του, σύµφωνα µε τις διαδικασίες που προβλέπει ο Φορέας Χρηµατοδότησης, όταν υπάρχει σχετική πρόβλεψη. 2. Στην περίπτωση που δεν υπάρχει σχετική πρόβλεψη γίνεται προκήρυξη βάσει του «Οδηγού ιεξαγωγής Προσκλήσεων για Μισθώσεις Έργου» της Επιτροπής Ερευνών του Π.Κ. Άρθρο 14 Υποχρεώσεις συνεργατών 1. Οι συνεργάτες στην έρευνα οφείλουν: α. να ασκούν την ερευνητική τους δραστηριότητα µε κύριο σκοπό τη διεύρυνση της επιστηµονικής γνώσης και το καλό του κοινωνικού συνόλου. β. να τηρούν τις διατάξεις της νοµοθεσίας που αναφέρονται στα ερευνητικά αντικείµενα, τις αρχές ορθής πρακτικής στην έρευνα και τους κανόνες δεοντολογίας του επαγγέλµατός τους και του παρόντος Κώδικα. 2. Κατά τη διεξαγωγή της έρευνας οι συνεργάτες απολαµβάνουν ελευθερία της σκέψης και έκφρασης γνώµης, οφείλουν όµως να σέβονται τις κατευθύνσεις που επιβάλλονται για την οργάνωση και καθοδήγηση της ερευνητικής δραστηριότητας από τον υπεύθυνο της έρευνας. 3. Η παράβαση των διατάξεων του παρόντος από τους συνεργάτες στην έρευνα ή η µη συµµόρφωσή τους προς τις σχετικές µε την παράβαση των κανόνων δεοντολογίας υποδείξεις των υπευθύνων, µπορεί να συνεπάγεται την αντικατάστασή τους. Άρθρο 15 Υποχρεώσεις επιστηµονικώς υπευθύνων 1. Οι υπεύθυνοι της έρευνας οφείλουν:

7 α. να τηρούν, κατά τη διεξαγωγή της έρευνας, τις διατάξεις της κείµενης νοµοθεσίας, τις θεµελιώδεις ηθικές αρχές, τους κανόνες της επαγγελµατικής δεοντολογίας, καθώς και τον παρόντα Κώδικα και β. να παρακολουθούν την τήρηση των προαναφερθέντων κανόνων εκ µέρους των συνεργατών τους κατά την εκτέλεση της έρευνας, όπως αυτοί ορίζονται στο προηγούµενο άρθρο. 2. Οι υπεύθυνοι συλλογικής έρευνας δεν πρέπει να οικειοποιούνται ερευνητικά πορίσµατα για δική τους ατοµική προβολή ή να εµφανίζουν πορίσµατα της έρευνας ως ατοµική τους εργασία. 3. Στη συλλογική έρευνα, ο υπεύθυνος της οµάδας οφείλει να µεριµνά για την τήρηση των βασικών αρχών ηθικής και των κανόνων δεοντολογίας από όλα τα µέλη της οµάδας. Ο σεβασµός της ατοµικής συµβολής του κάθε ερευνητή και η τήρηση της αρχής της διαφάνειας και της αµοιβαίας ενηµέρωσης αποτελούν υποχρέωση όλων των συµµετεχόντων στην έρευνα. Η ειλικρίνεια κατά τη δηµοσίευση και την αναφορά επιστηµονικών πορισµάτων, η ακεραιότητα ως προς την τήρηση υποσχέσεων και ανειληµµένων υποχρεώσεων, η εχεµύθεια ως προς τα δεδοµένα που έχουν αποκαλυφθεί κατά τη διάρκεια κατ ιδίαν συναντήσεων, ή κατά την εξέταση υποβαλλοµένων προς χρηµατοδότηση προτάσεων ή εργασιών προς δηµοσίευση, η κοινωνική υπευθυνότητα, η προστασία των εθελοντών και ο σεβασµός της προσωπικότητάς τους, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ευάλωτες οµάδες, αποτελούν βασικές αρχές ορθής ερευνητικής πρακτικής και πρέπει να τηρούνται απ όλους τους ερευνητές. 4. Η τυχόν ανάθεση σε τρίτα πρόσωπα µέρους των ερευνητικών ή υποβοηθητικών της έρευνας εργασιών τελεί υπό την ευθύνη και την επίβλεψη του/της υπεύθυνου της έρευνας. 5. Σε περίπτωση περισσότερων του ενός υπευθύνων, ο/η κάθε υπεύθυνος οφείλει επίσης να τηρεί όλες τις υποχρεώσεις του παρόντος. 6. Η παράβαση των διατάξεων του παρόντος άρθρου από τους υπεύθυνους της έρευνας µπορεί να αποτελέσει λόγο για τη διακοπή του συγκεκριµένου ερευνητικού έργου. Η διακοπή αποφασίζεται από την Επιτροπή Ερευνών, µετά από εισήγηση της Επιτροπής εοντολογίας της Έρευνας, η οποία εκδίδεται κατόπιν σχετικής έγγραφης και ενυπόγραφης καταγγελίας. Πριν από οποιαδήποτε εισήγηση της Επιτροπής καλούνται ενώπιόν της τόσο ο καταγγέλλων όσο και ο/η υπεύθυνος της έρευνας, για να αναπτύξουν προφορικά ή και εγγράφως τις απόψεις τους σχετικά µε την καταγγελία. ΕΙ ΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ Άρθρο 16 Έρευνα µε αντικείµενο τον άνθρωπο 1. Η έρευνα σε άνθρωπο έχει βασικό στόχο την πρόληψη των ασθενειών, τη διαφύλαξη και την προαγωγή της υγείας και γενικά τη βελτίωση της ζωής πρώτα του ίδιου και, κατ επέκταση, του κοινωνικού συνόλου. Η ιδιαιτερότητα και η βαρύνουσα σηµασία της έρευνας στον άνθρωπο επιβάλλουν την χάραξη ορισµένων ιδιαίτερων κανονιστικών κατευθύνσεων. 2. Καµία έρευνα, βιολογική, ιατρική, ψυχολογική, κοινωνική ή παιδαγωγική σε άνθρωπο δεν µπορεί να διεξαχθεί χωρίς προηγούµενη διεξοδική ενηµέρωση και γραπτή συναίνεση του συµµετέχοντος προσώπου για το σκοπό, την έκταση και τους πιθανούς κινδύνους σύµφωνα µε το άρθρο 4 του παρόντος Κώδικα. Έντυπα «Γραπτής Συγκατάθεσης» που αρµόζουν στην εκάστοτε περίπτωση έρευνας παρατίθενται στο Παράρτηµα ΙΙ

8 3. Απαιτείται έγγραφη συγκατάθεση των ατόµων που συµµετέχουν σε ένα ερευνητικό πρόγραµµα, τα οποία πρέπει να ενηµερώνονται πλήρως και γραπτώς για τη µεθοδολογία που θα χρησιµοποιηθεί, για τους σκοπούς της έρευνας και για τους πιθανούς κινδύνους, εφόσον αυτό απαιτείται. Η έγγραφη συγκατάθεση τεκµηριώνεται µε υπογραφή υπεύθυνης δήλωσης των ατόµων που συµµετέχουν στο ερευνητικό πρόγραµµα. Όσοι εκ του νόµου δεν είναι ικανοί για δικαιοπραξία επιτρέπεται συµµετάσχουν µετά από έγγραφη συγκατάθεση των νόµιµων αντιπροσώπων τους βασιζόµενοι στη Σύµβαση του Οβιέδο για τη γνώµη των ίδιων και για την ελεύθερη ανάκληση της συναίνεσης οποτεδήποτε. 4. Η ενήµερη συγκατάθεση των συµµετεχόντων δεν εγγυάται πάντοτε, ούτε κατ αποκλειστικότητα, την προστασία των ενδιαφεροµένων προσώπων. Σηµαντικό µέρος της ευθύνης για την προστασία τους παραµένει στους αρµόδιους του σχεδιασµού της συγκεκριµένης έρευνας ή κλινικής µελέτης, ιδιαίτερα όταν πρόκειται να αποφασίσουν από ποιους χώρους και περιβάλλοντα θα αναζητήσουν εθελοντές. Σε ορισµένα τέτοια περιβάλλοντα, επικρατούν συνθήκες που εξ αντικειµένου επηρεάζουν καθοριστικά τη βούληση του προσώπου, περιορίζοντας την ελευθερία και τον αυτο-προσδιορισµό του, όπως σε συνθήκες κράτησης σε φυλακές, περιπτώσεις νοσηλείας προσώπων σε ψυχιατρικά ιδρύµατα, ακόµα και σε ορισµένες περιπτώσεις νοσηλείας σε νοσοκοµεία, π.χ. µονάδες εντατικής θεραπείας, ή διαβίωσης σε οίκους ευγηρίας. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το να ζητηθεί από κάποιον η συµµετοχή του σε έρευνα ή κλινική µελέτη δεν δικαιολογείται ηθικά, καθώς επαπειλείται ο εκπεσµός του σε απλό «µέσο» πειραµατισµού. Κατ εξαίρεση, αίτηµα για τέτοιου είδους συµµετοχή δικαιολογείται µόνον όταν το συγκεκριµένο πρόσωπο µπορεί να έχει άµεσο θεραπευτικό όφελος από αυτήν. 5. εν επιτρέπεται, κατά την έρευνα ή µε πρόσχηµα την έρευνα, η οικονοµική εκµετάλλευση του ανθρώπινου σώµατος, από τα όργανα ως το γονιδίωµα του κυττάρου, καθώς και οποιαδήποτε οικονοµική εκµετάλλευση ή προσβολή της προσωπικότητας των προσώπων που υπόκεινται σε αυτήν, από τους ερευνητές. 6. Η χρηµατοδότηση της έρευνας από φαρµακευτική εταιρεία ή εταιρεία παραγωγής ή εµπορίας µηχανολογικού ή άλλης φύσεως εξοπλισµού επιτρέπεται εφόσον υπάρχει έγγραφη αποδοχή από την εταιρεία του κανονισµού δεοντολογίας που διέπει την ερευνητική δραστηριότητα του Π.Κ. 7. εν επιτρέπεται η πρόκληση νόσου ή η παράταση ή η επιδείνωση υφισταµένης νόσου για ερευνητικούς σκοπούς. 8. Οι ερευνητές οφείλουν να τηρούν απαρεγκλίτως πριν, κατά και µετά την έρευνα, την αρχή της προστασίας των ευαίσθητων προσωπικών δεδοµένων που συλλέγονται και υπόκεινται σε επεξεργασία, καθώς και την ισχύουσα νοµοθεσία για την προστασία αυτών.η εκάστοτε έρευνα διεξάγεται µετά από έγκριση της «Αρχής Προστασίας Προσωπικών εδοµένων», όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο από την Ε Ε. 9. Στα εργαστήρια στα οποία διενεργείται έρευνα σε µικροοργανισµούς - µεταξύ των οποίων και σε γενετικά τροποποιηµένους - που είναι δυνατό να προκαλέσουν οποιαδήποτε µόλυνση, αλλεργία ή τοξικότητα, ή µπορούν να αναπαράγονται ή να µεταφέρουν γενετικό υλικό, πρέπει να τηρούνται οι διατάξεις της νοµοθεσίας. Οι µικροοργανισµοί, βάσει επικινδυνότητας, κατατάσσονται σε 4 οµάδες και η έρευνα σε αυτούς διενεργείται σε ειδικά διαµορφωµένα εργαστήρια. Οι προδιαγραφές για τα εργαστήρια και τις οµάδες επικινδυνότητας των µικροοργανισµών παρουσιάζονται στα Παραρτήµατα ΙΙΙ και ΙV. 10. Οι κλινικές παρεµβατικές και µη παρεµβατικές µελέτες υποβάλλονται για έγκριση στο Επιστηµονικό Συµβούλιο του Νοσοκοµείου σύµφωνα µε τις διαδικασίες

9 που ορίζονται από την ισχύουσα νοµοθεσία (ΚΥΑ ΥΓ3(α)/οικ (ΦΕΚ Β' 390/21/02/2013). Ο ερευνητής υποχρεούται να καταθέτει στην Επιτροπή εοντολογίας του Π.Κ. για ενηµέρωση αντίγραφο του εγκεκριµένου από την παραπάνω αρχή ερευνητικού πρωτοκόλλου µαζί µε τις σχετικές εγκρίσεις που έχει λάβει. Τα έγγραφα αυτά πρωτοκολλούνται και καταχωρούνται σε ειδικό αρχείο, χωρίς η Επιτροπή εοντολογίας του Π.Κ. να τα εξετάζει περαιτέρω ή να γνωµοδοτεί/δίνει άδεια για την πραγµατοποίηση της µελέτης. 11. Η έρευνα σε ανθρώπινα έµβρυα διέπεται από τους κανόνες της νοµοθεσίας. Για την έρευνα χρησιµοποιούνται πλεονάζοντες ανθρώπινοι γαµέτες, ζυγώτες και γονιµοποιηµένα ωάρια που έχουν διατεθεί για το σκοπό αυτόν, σύµφωνα µε το άρθρο 1459 Α.Κ. Η έρευνα στον τοµέα αυτό διενεργείται προκειµένου να διευρυνθούν οι γνώσεις για την ανθρώπινη αναπαραγωγή, να βελτιωθούν οι µέθοδοι διάγνωσης και θεραπείας της υπογονιµότητας, καθώς και του ελέγχου της γονιµότητας (αντισύλληψης), να εντοπισθούν τα αίτια των αποβολών και να αναπτυχθούν τρόποι αντιµετώπισής τους, να αναπτυχθούν τεχνικές ελέγχου και θεραπείας των γενετικών νόσων και των συγγενών ανωµαλιών, να µελετηθεί η βιολογία των εµβρυϊκών βλαστικών κυττάρων και οι πιθανές θεραπευτικές χρήσεις τους. Η έρευνα διενεργείται ύστερα από άδεια της Επιτροπής εοντολογίας, έγγραφη συναίνεση των δοτών, προηγούµενη αντίστοιχη έρευνα σε πειραµατόζωα, εκτός αν αυτό δεν είναι επιστηµονικά εφικτό και άδεια της Εθνικής Αρχής ΙΥΑ (εάν υφίσταται). Οι ερευνητές δεσµεύονται από τις αρχές της ενήµερης συγκατάθεσης των δοτών των γαµετών, καθώς και της προστασίας των προσωπικών δεδοµένων που συλλέγονται και υπόκεινται σε επεξεργασία. 12. Στις κοινωνικές έρευνες οι ερευνητές οφείλουν να σέβονται τις πολιτιστικές και ατοµικές διαφορές ρόλων, συµπεριλαµβανοµένων και όσων οφείλονται στην ηλικία, στο φύλο, στη φυλή, στη µειονότητα, στην εθνική προέλευση, στη θρησκεία, στις σεξουαλικές προτιµήσεις, στην αναπηρία, στη γλώσσα και στο κοινωνικοοικονοµικό επίπεδο. Οφείλουν να τηρούν σε κάθε περίπτωση την εκάστοτε ισχύουσα νοµοθεσία για την ίση µεταχείριση, το ρατσισµό, τους µετανάστες και τους αλλοδαπούς. Είναι ευαίσθητοι στις πραγµατικές ή υποτιθέµενες διαφορές εξουσίας µεταξύ αυτών και των υποκειµένων τους, ενώ οι ερευνητές αναγνωρίζουν ότι τα προσωπικά τους προβλήµατα και οι συγκρούσεις µπορεί να παρεµποδίσουν την αποτελεσµατικότητά τους και αποφεύγουν να αναλάβουν κάποια δραστηριότητα όταν ξέρουν ή θα έπρεπε να ξέρουν, ότι τα προσωπικά τους προβλήµατα είναι πιθανό να προκαλέσουν βλάβη σε οποιονδήποτε συµµετέχει στην έρευνα. εν εκµεταλλεύονται πρόσωπα στα οποία ασκούν συµβουλευτική ή άλλη εξουσία, όπως λ.χ. συµµετέχοντες σε έρευνες, ασθενείς ή πελάτες (αποφυγή δηµιουργίας πελατειακών σχέσεων), αποφεύγουν την πρόκληση τοξικοµανίας ή εθισµού σε εξαρτησιογόνους ουσίες. ηµιουργούν, διατηρούν, διανέµουν, φυλάσσουν, συντηρούν και διαθέτουν αρχεία και δεδοµένα που σχετίζονται µε την έρευνά τους, σύµφωνα µε το νόµο και µε τον παρόντα Κώδικα εοντολογίας. Η έρευνα στον αθλητισµό θα πρέπει να διέπεται από τα Ολυµπιακά ιδεώδη. εν επιτρέπεται η χρήση µεθόδων που αντιβαίνουν τους ισχύοντες κανονισµούς για την αύξηση της αθλητικής απόδοσης. 13. Η διεξαγωγή έρευνας στα σχολεία της Ελληνικής Επικράτειας, ακολουθεί τους κανόνες του Τµήµατος Ερευνών, Τεκµηρίωσης και Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. 14. Η έρευνα σε πτώµα µπορεί να γίνει µόνο µετά από συγκατάθεση των οικείων. Αν πρόκειται για αζήτητο πτώµα, η έρευνα δεν µπορεί να αρχίσει πριν περάσουν τουλάχιστον 10 ηµέρες από τον θάνατο. 15. Σε ενδεχόµενες έρευνες σε κρατουµένους οι ερευνητές οφείλουν να τηρούν τις

10 ειδικές διατάξεις που ισχύουν γι αυτούς (Σωφρονιστικός Κώδικας) λαµβάνοντας παράλληλα υπόψη τις επιταγές του κώδικα δεοντολογίας της εγκληµατολογίας. εν επιτρέπονται σε καµία περίπτωση πειράµατα που αποβλέπουν στην αναζήτηση µεθόδων ανάκρισης ή άλλων µέσων, που µπορεί να προκαλέσουν κινδύνους στη σωµατική και ψυχική τους υγεία, ή να µειώσουν την ηθική τους υπόσταση και να προσβάλλουν την ανθρώπινη ιδιότητά τους. 16. Ιδιαίτερη µέριµνα απαιτείται από τους ερευνητές για την προστασία των δικαιωµάτων των παιδιών (Κώδικας εοντολογίας στην Έρευνα µε Παιδιά, Παράρτηµα VΙΙ) και ευαίσθητων οµάδων, όταν κρίνεται απαραίτητη η συµµετοχή τους σε ερευνητικά προγράµµατα. Άρθρο 17 Έρευνα σε ζώα 1. Οι πειραµατισµοί που γίνονται στο πλαίσιο έρευνας, στην οποία χρησιµοποιούνται ζώα, διαχωρίζονται σε δύο µεγάλες κατηγορίες: στα πειράµατα που ωφελούν τον άνθρωπο, και σε αυτά που πραγµατοποιούνται προς όφελος των ζώων. Στην πρώτη κατηγορία, περιλαµβάνονται έρευνες που έχουν ως βασικούς στόχους τη µελέτη, πρόληψη και θεραπεία ασθενειών, τον έλεγχο φαρµάκων, την παραγωγή διαγνωστικών προϊόντων, την προαγωγή της υγείας του ανθρώπου, κλπ. Στη δεύτερη κατηγορία, πραγµατοποιούνται πειραµατισµοί που αποσκοπούν στη βελτίωση της ζωής των ίδιων των ζώων. 2. Σύµφωνα µε τις αρχές προστασίας ζώων, η έρευνα θα πρέπει να έχει ως γνώµονα την ηθική µεταχείριση των ζώων, το σεβασµό της γενετικής τους ταυτότητας, την επιλογή του κατάλληλου για πειραµατικούς σκοπούς είδους ζώου. 3. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωστή χρησιµοποίηση των ζώων για πειραµατικούς σκοπούς είναι η γνώση των µορφολογικών και φυσιολογικών χαρακτηριστικών, καθώς και των «ζωοτεχνικών» απαιτήσεών τους. Έτσι η στέγαση, η διατροφή και η περιποίηση πρέπει να είναι ανάλογες µε τις ανάγκες και τις απαιτήσεις των ζώων. 4. Η χρήση των ζώων για πειραµατικούς σκοπούς διέπεται από τη βασική αρχή των «3 R» (replacement, reduction, refinement). Σύµφωνα µε την αρχή της Αντικατάστασης (replacement), πρέπει να γίνει προσπάθεια αντικατάστασης ζώων, µε άλλους κατώτερους οργανισµούς, που έχουν λιγότερο ανεπτυγµένο νευρικό σύστηµα και βιώνουν λιγότερο τον πόνο, όπως φυτά, µικροοργανισµοί και µετάζωα. Όταν τα ζώα δεν είναι δυνατόν να αντικατασταθούν, θα πρέπει να λαµβάνεται µέριµνα για τη Μείωση του αριθµού τους (reduction). Ο σχεδιασµός του πειράµατος θα πρέπει να είναι τέτοιος, ώστε να δώσει αξιόπιστα αποτελέσµατα µε την χρήση του µικρότερου δυνατού αριθµού ζώων. Η Τελειοποίηση των µεθόδων (refinement) θα συµβάλει στην πρόκληση ελάχιστου πόνου και ταλαιπωρίας. 5. Η έρευνα σε πειραµατόζωα διέπεται από τους κανόνες που περιγράφονται στη νοµοθεσία, και ενσωµατώνουν την Οδηγία 86/609 της Ε.Ε., και συµπληρώνονται από τις συστάσεις της Κτηνιατρικής Υπηρεσίας περί χάραξης κατευθύνσεων για την παροχή στέγης και φροντίδας στα ζώα που χρησιµοποιούνται για πειραµατικούς και άλλους επιστηµονικούς σκοπούς. 6. Απαγορεύονται πειραµατισµοί στους οποίους χρησιµοποιούνται είδη ζώων της άγριας πανίδας που απειλούνται µε εξαφάνιση, εκτός αν η έρευνα έχει ως αντικείµενο τη διατήρηση των ζώων αυτών. 7. Τα αδέσποτα ζώα συντροφιάς σε καµία περίπτωση δεν µπορούν να χρησιµοποιούνται ως πειραµατόζωα. 8. Τα πειραµατικά πρωτόκολλα σε πειραµατόζωα εγκρίνονται από την Επιτροπή

11 εοντολογίας του Π.Κ. σύµφωνα µε τους κανόνες που περιγράφονται στο προεδρικό διάταγµα 160/1991 (Παράρτηµα VI). 9. Εξαιρούνται των πειραµατικών διαδικασιών και δεν υπάγονται στο Π.. 160/91 οι παρακάτω περιπτώσεις: α) Η σήµανση ενός ζώου ή κάθε διαδικασία που καταλήγει στο σκοπό αυτό ακόµη και αν προκαλεί στιγµιαίο πόνο ή ταλαιπωρία όχι όµως και µόνιµη βλάβη, β) Η γεωργική, κτηνιατρική ή κλινική κτηνιατρική πρακτική δεν θεωρούνται πειράµατα και δεν υπάγονται στο Π.. 160/91. Π.χ. λήψη αίµατος ή λήψη δειγµάτων ιστών για διαγνωστικούς σκοπούς, έγχυση φαρµάκων προς όφελος των ζώων, γ) οι επώδυνες πρακτικές κατά την εκτροφή και διαχείριση των αγροτικών ζώων π.χ. ευνουχισµός δεν αποτελούν πειραµατική διαδικασία κατά τα ως άνω οριζόµενα στο άρθρο 7, όπως και πειράµατα που έχουν ως στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας των ζώων εφόσον δεν επιφέρουν σε αυτά τα αποτελέσµατα του άρθρου 6 δεν υπάγονται στις πειραµατικές διαδικασίες του Π.. 160/91. Άρθρο 18 Έρευνα σχετικά µε το φυσικό, οικιστικό και πολιτιστικό περιβάλλον 1. Έρευνες, που µπορεί να επηρεάζουν τη βιολογική ποικιλότητα πρέπει να διενεργούνται σύµφωνα µε τις διατάξεις της νοµοθεσίας. Οι κανόνες χρήσης των διαφόρων ουσιών όπως και οι ουσίες που θεωρούνται επικίνδυνες για την υγεία περιγράφονται στο Παράρτηµα V. 2. Η έρευνα σε γενετικά τροποποιηµένους οργανισµούς διεξάγεται µε βάση τους εκάστοτε ισχύοντες κανόνες. 3. Στις περιπτώσεις υποβολής προτάσεων ερευνητικών προγραµµάτων σε στρατιωτικούς οργανισµούς, η Επιτροπή Ερευνών µπορεί να ζητήσει επιστηµονική γνώµη από την Επιτροπή εοντολογίας. 4. Για τη χρήση ή µετακίνηση ραδιενεργών πηγών απαιτείται ειδική άδεια της ΕΕΑΕ, σύµφωνα µε τις ισχύουσες εκάστοτε διατάξεις. 5. Σε περίπτωση χρήσης ιοντιζουσών ή µη ιοντιζουσών ακτινοβολιών πρέπει να λαµβάνονται τα ειδικά µέτρα προστασίας τόσο για τους ερευνητές όσο και για το γενικό πληθυσµό, σύµφωνα µε τη νοµοθεσία. 6. Καµία έρευνα δεν δικαιολογεί προσβολή του περιβάλλοντος κατά παράβαση των νόµων που έχουν θεσπιστεί για την προστασία του, καθώς και για τη διαχείριση των αποβλήτων. 7. Καµία έρευνα δεν δικαιολογεί προσβολή της πολιτιστικής κληρονοµιάς κατά παράβαση της νοµοθεσίας. 8. Κατά την εκτέλεση τεχνικών έργων στο πλαίσιο της έρευνας πρέπει να τηρούνται οι κανόνες δεοντολογίας του Επαγγελµατικού Κώδικα των Ελλήνων Μηχανικών. Άρθρο 19 Υποχρεώσεις του Ερευνητικού Οργανισµού- ΠΚ 1.Το ΠΚ, δια των αρµοδίων οργάνων του, εγγυάται την ανεξαρτησία των ερευνητών, όπως ορίζεται στο άρθρο 2 του παρόντος. Είναι υπεύθυνο για τη διαφάνεια ως προς τους οικονοµικούς πόρους του, ιδιαίτερα τους όρους αποδοχής ιδιωτικής χρηµατοδότησης. 2. Στο πλαίσιο των εγγυήσεων της ανεξαρτησίας και της ακεραιότητας των ερευνητών, το ΠΚ οφείλει να προστατεύει τα εργασιακά δικαιώµατα των τελευταίων. Μεριµνά επίσης για την τήρηση των κανόνων ασφαλείας, τόσο για την προστασία των ιδίων των ερευνητών όσο και για την προστασία της δηµόσιας υγείας και του περιβάλλοντος, σε σχέση µε έρευνες που διεξάγονται στις εγκαταστάσεις του.

12 3. Το ΠΚ οφείλει να παρέχει υποστήριξη για τη συνεχή κατάρτιση των ερευνητών του, συµπεριλαµβανοµένης και της εκπαίδευσής τους στις αρχές ηθικής και δεοντολογίας της έρευνας, καθώς και να διευκολύνει µε κάθε πρόσφορο µέσο την ενηµέρωσή τους για τις διεθνείς επιστηµονικές εξελίξεις. 4. Το ΠΚ µεριµνά για τη διάχυση των γνώσεων που παράγονται, στο πλαίσιο των ερευνητικών δραστηριοτήτων του, προς τη διεθνή επιστηµονική κοινότητα. Μεριµνά επίσης, σε συνεργασία µε τους ερευνητές του, για τη µετάδοση των παραγόµενων γνώσεων στο ευρύτερο κοινό, µε κάθε πρόσφορο µέσο και κατά τρόπο υπεύθυνο, γεγονός που συµβάλλει στην κοινωνική ένταξη της επιστήµης και, µέσω αυτής, στην κοινωνική πρόοδο και στη βελτίωση της ποιότητας της ανθρώπινης ζωής. Ο ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΣΤΑΘΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΚΡΙΒΕΣ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ Ελένη Καρκανάκη Προϊσταµένη Γραµµατείας

13 ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΥΠΟΒΟΛΗ ΑΙΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΕΓΚΡΙΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ Η ΑΙΤΗΣΗ ΑΥΤΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΛΗΘΕΙ ΚΑΙ ΣΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ Συμπληρώνεται από τον(την) Επιστημονικό(ή) Υπεύθυνο(η) του Προγράμματος Ημερομηνία που υποβάλλεται η αίτηση Ημέρα: Μήνας: Έτος: Τίτλος Προγράμματος για το οποίο υποβάλλεται η αίτηση Συμπληρώνεται από την Επιτροπή Δεοντολογίας της Έρευνας Ημερομηνία που παραλήφθηκε η αίτηση από την Επιτροπή Δεοντολογίας της Έρευνας Ημέρα: Μήνας: Έτος: Ώρα: Αριθμός Πρωτοκόλλου της Επιτροπής Δεοντολογίας της Έρευνας Άτομο που παραλαμβάνει την αίτηση εκ μέρους της Επιτροπής Δεοντολογίας της Έρευνας Σημείωση: Στην συμπλήρωση του εντύπου αυτού στο οποίο ζητούνται στοιχεία που δεν ισχύουν για το Πρόγραμμα για το οποίο υποβάλλεται η αίτηση, ο αιτών/η αιτούσα πρέπει να αναγράφει τις λέξεις «ΔΕΝ ΙΣΧΥΕΙ». EΔΕ01 (Αίτηση προγράμματος) 1/15

14 Συμπληρώνονται από τον(την) Επιστημονικό(ή) Υπεύθυνο(η)(Συντονιστή) Τμήμα στο οποίο ανήκει ο(η) Επιστημονικός(ή) Υπεύθυνος(η) του Προγράμματος για το οποίο υποβάλλεται η αίτηση Όνομα Επιστημονικού Υπεύθυνου και πλήρη στοιχεία της διεύθυνσής του. Τίτλος του Επιστημονικού Προγράμματος Να επισυναφθούν βιογραφικά σημειώματα για κάθε άτομο-ερευνητή (αφορά τον Ε.Υ. και τους κύριους ερευνητές,όχι μεταπτυχιακούς φοιτητές, τεχνικούς, κ.λπ., μέχρι 2 σελίδες για κάθε άτομο) που θα συμμετάσχει στο Πρόγραμμα. Να αναγραφούν όλα τα άτομα-ερευνητές που θα συμμετάσχουν στο Πρόγραμμα και να επεξηγηθεί ο ρόλος του κάθε συμμετέχοντος ερευνητή. EΔΕ01 (Αίτηση προγράμματος) 2/15

15 Δήλωση για «μη συγκρουόμενα συμφέροντα» από άτομα-ερευνητές Όλοι εμείς που λαμβάνουμε μέρος στο Πρόγραμμα ως ερευνητές (σε όλα τα επίπεδα) υπογράφοντας πιο κάτω δηλώνουμε υπεύθυνα ότι δεν έχουμε οποιαδήποτε άμεσα ή έμμεσα συγκρουόμενα συμφέροντα σε σχέση με το Πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχουμε. Ονοματεπώνυμο Υπογραφή Ημερομηνία EΔΕ01 (Αίτηση προγράμματος) 3/15

16 Περίληψη του Προγράμματος σε μια σελίδα (να περιλαμβάνει τουλάχιστον τον σκοπό, την αιτιολόγηση και τους αντικειμενικούς στόχους του προτεινόμενου Προγράμματος) EΔΕ01 (Αίτηση προγράμματος) 4/15

17 Είδος της μελέτης (π.χ. πιλοτική, κλινική μη παρεμβατική, γενετική, πολυκεντρική, κ.λπ.) Να περιγραφεί ο πληθυσμός που θα μελετηθεί Να δοθούν λεπτομέρειες ως προς τον τρόπο που θα στρατολογηθούν τα άτομα που θα συμμετάσχουν στο Πρόγραμμα Να επισυναφθούν οποιαδήποτε έντυπα χρησιμοποιηθούν για την στρατολόγηση ατόμων στο πρόγραμμα (πληροφοριακά δελτία, διαφημίσεις, κ.ά.) Να περιγραφούν οι διαδικασίες με τις οποίες οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα (ασθενείς ή/και εθελοντές) θα μπορούν να υποβάλουν παράπονα ή καταγγελίες. EΔΕ01 (Αίτηση προγράμματος) 5/15

18 Θα συμμετάσχουν στο Πρόγραμμα άτομα με ειδικές ανάγκες; Γράψατε ΝΑΙ ή ΟΧΙ:... Εάν η απάντηση πιο πάνω είναι ΝΑΙ, να δοθούν πλήρεις λεπτομέρειες ως προς το πώς θα ληφθεί νόμιμα η συγκατάθεση για την συμμετοχή των ατόμων αυτών στο Πρόγραμμα. Εάν η απάντηση πιο πάνω είναι ΝΑΙ, να δοθούν λεπτομέρειες γιατί θεωρείται αναγκαία η συμμετοχή των ατόμων αυτών στο Πρόγραμμα; Θα συμμετάσχουν στο Πρόγραμμα άτομα που δεν είναι ικανά να δώσουν την συγκατάθεση τους; Γράψατε ΝΑΙ ή ΟΧΙ:... Εάν η απάντηση πιο πάνω είναι ΝΑΙ, να δοθούν πλήρεις λεπτομέρειες ως προς το πώς θα ληφθεί νόμιμα η συγκατάθεση για την συμμετοχή των ατόμων αυτών στο Πρόγραμμα. Εάν η απάντηση πιο πάνω είναι ΝΑΙ, να δοθούν λεπτομέρειες γιατί θεωρείται αναγκαία η συμμετοχή των ατόμων αυτών στο Πρόγραμμα; EΔΕ01 (Αίτηση προγράμματος) 6/15

19 Θα συμμετάσχουν στο Πρόγραμμα ανήλικα άτομα; Γράψατε ΝΑΙ ή ΟΧΙ:... Εάν η απάντηση πιο πάνω είναι ΝΑΙ, να δοθούν πλήρεις λεπτομέρειες ως προς το πώς θα ληφθεί νόμιμα η συγκατάθεση για την συμμετοχή των ατόμων αυτών στο Πρόγραμμα. Εάν η απάντηση πιο πάνω είναι ΝΑΙ, να δοθούν λεπτομέρειες γιατί θεωρείται αναγκαία η συμμετοχή των ατόμων αυτών στο Πρόγραμμα; Υπάρχει ανάγκη για πρόσβαση σε προηγούμενα ιατρικά αρχεία των ατόμων που θα συμμετάσχουν στο Πρόγραμμα; Γράψατε ΝΑΙ ή ΟΧΙ:.. Εάν η απάντηση πιο πάνω είναι ΝΑΙ, πώς θα εξασφαλισθεί η άδεια πρόσβασης στα προηγούμενα ιατρικά αρχεία των ατόμων που θα συμμετάσχουν στην μελέτη; EΔΕ01 (Αίτηση προγράμματος) 7/15

20 Να επισυναφθεί ολόκληρο το πρωτόκολλο του Προγράμματος που θα πρέπει να περιλαμβάνει, τουλάχιστον, τα κάτωθι με παραπομπές στις σελίδες του πρωτοκόλλου στις οποίες γίνεται σχετική αναφορά. Θέμα Σελίδες Είδος του Προγράμματος Ο αριθμός των φορέων που θα λάβουν μέρος στο Πρόγραμμα Ο συνολικός αριθμός των ατόμων που θα συμμετάσχουν στο Πρόγραμμα Αιτιολόγηση της μελέτης Υπόβαθρο του Προγράμματος Υποθέσεις που θέτει το Πρόγραμμα Σκοπός του Προγράμματος Αντικειμενικοί στόχοι του Προγράμματος Όφελος που θα προκύψει από το Πρόγραμμα Σχεδιασμός του Προγράμματος Αριθμός του μεγέθους του δείγματος Αιτιολόγηση για τον αριθμό του δείγματος Κριτήρια εισδοχής στο Πρόγραμμα (inclusion criteria) Κριτήρια για μη εισδοχή στο Πρόγραμμα (exclusion criteria) Διαδικασίες και μέθοδοι Τρόποι επιμέτρησης ή εκτίμησης των αποτελεσμάτων Στατιστική ανάλυση Συνειδητή συναίνεση για συμμετοχή στο Πρόγραμμα Δικαστικές αποζημιώσεις προς άτομα που θα λάβουν μέρος στο Πρόγραμμα (ποιος θα φέρει την ευθύνη ;) Σχετικές αποζημιώσεις ατόμων που θα συμμετάσχουν στο Πρόγραμμα ή τυχόν περιορισμοί στην δικαστική αποζημίωση τους Αιτιολόγηση για την χρήση γενετικών δεδομένων Λεπτομέρειες για τα προσωπικά δεδομένα που θα συνοδεύουν το δείγμα του πληθυσμού του Προγράμματος Λεπτομέρειες για τα δημογραφικά δεδομένα που θα συνοδεύουν το δείγμα του πληθυσμού του Προγράμματος Διάχυση προσωπικών δεδομένων Διάχυση γενετικών δεδομένων Διάχυση δειγμάτων γενετικού υλικού ή άλλων βιολογικών δειγμάτων Πρόσβαση σε πληροφορίες από τους συμμετέχοντες στο Πρόγραμμα αλλά και συγγενών τους Χρόνος αποθήκευσης και καταστροφής δειγμάτων και δεδομένων Διαδικασία υποβολής παραπόνων ή καταγγελιών EΔΕ01 (Αίτηση προγράμματος) 8/15

21 Να επισυναφθούν όλα τα σχετικά έντυπα πληροφόρησης και συναίνεσης που θα χρησιμοποιηθούν στο Πρόγραμμα (έντυπα ΕΔΕ02). Υπεύθυνη δήλωση από τους ερευνητές του Προγράμματος ότι τα έντυπα πληροφόρησης και συναίνεσης, που επισυνάπτονται με την αίτηση, είναι δεσμευτικά για ΟΛΟΥΣ Ονοματεπώνυμο Υπογραφή Ημερομηνία EΔΕ01 (Αίτηση προγράμματος) 9/15

22 Διασφάλιση Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων που Αφορούν τα Άτομα που θα Λάβουν Μέρος στο Πρόγραμμα Να δοθούν λεπτομέρειες ως προς τους Διοικητικούς Μηχανισμούς που θα υπάρξουν Να δοθούν λεπτομέρειες ως προς τους Τεχνικούς Μηχανισμούς που θα υπάρξουν Να δοθούν λεπτομέρειες ως προς τους Φυσικούς Μηχανισμούς που θα υπάρξουν EΔΕ01 (Αίτηση προγράμματος) 10/15

23 Χρηματοδότηση/Οικονομικές Συμφωνίες Να δοθούν ΟΛΕΣ οι λεπτομέρειες για την χρηματοδότηση του Προγράμματος Εάν θα εκδοθούν οποιαδήποτε ειδικά συμβόλαια σε σχέση με αμοιβές ή την όλη χρηματοδότηση του Προγράμματος, αυτά να επισυναφθούν Λεπτομέρειες για αμοιβές που τυχόν θα δίδονται στα άτομα που θα συμμετάσχουν στο Πρόγραμμα Λεπτομέρειες για οποιεσδήποτε τυχόν οικονομικές επιβαρύνσεις υπάρξουν στα άτομα που θα συμμετάσχουν στο Πρόγραμμα. Λεπτομέρειες για αμοιβές, αποζημιώσεις, δώρα ή/και υπηρεσίες που τυχόν θα δίδονται ή θα δοθούν στους ερευνητές ή συνεργάτες τους σε σχέση με το Πρόγραμμα EΔΕ01 (Αίτηση προγράμματος) 11/15

24 Να γίνει αναφορά σε σχέση με τα αναμενόμενα αποτελέσματα και τυχόν οφέλη που θα προκύψουν από τo Πρόγραμμα Να γίνει αναφορά κατά πόσον οποιοσδήποτε από την πλευρά του Χρηματοδότη, των ερευνητών και συνεργατών τους μπορεί μελλοντικά να έχει οποιαδήποτε οφέλη που να προκύπτουν από το προτεινόμενο Πρόγραμμα Να τεκμηριωθούν όλες οι διευθετήσεις που έχουν γίνει με Οργανισμούς, Ιδρύματα, Σώματα, Εργαστήρια ή/και άτομα που θα παρέχουν συγκεκριμένες υπηρεσίες που είναι αναγκαίες για την διεκπεραίωση της προτεινόμενης Μελέτης EΔΕ01 (Αίτηση προγράμματος) 12/15

25 Να δοθούν λεπτομέρειες ως προς τον τρόπο με τον οποίον οι Υπεύθυνοι του προτεινόμενου Προγράμματος θα μπορούν να ενημερώνουν συνεχώς τα άτομα που θα στρατολογούνται για την μελέτη σε θέματα που αφορούν την ασφάλεια και την συμμετοχή τους στο εν λόγω Πρόγραμμα. Να δοθούν λεπτομέρειες ως προς το πώς θα διασφαλίζονται τα δικαιώματα των ερευνητών για δημοσίευση των αποτελεσμάτων του Προγράμματος Να δοθούν λεπτομέρειες εάν έχουν τεθεί όροι, από πλευράς χρηματοδότη, σε σχέση με τις δημοσιεύσεις που θα αφορούν αποτελέσματα του Προγράμματος EΔΕ01 (Αίτηση προγράμματος) 13/15

26 Συμπληρώνεται από τον(την) Επιστημονικό(ή) Υπεύθυνο(η) του Προγράμματος Να δοθούν απαντήσεις κατά πόσο το Πρόγραμμα εμπεριέχει τα εξής θέματα: Θέμα ΝΑΙ ΟΧΙ Συμμετοχή ανθρώπων Συμμετοχή ατόμων με ειδικές ανάγκες που δεν μπορούν να δώσουν από μόνα τους την συναίνεση τους Συμμετοχή ατόμων μεταξύ ετών Συμμετοχή ατόμων κάτω των 16 ετών Συμμετοχή ενηλίκων εθελοντών Συμμετοχή ειδικής ομάδας ασθενών Χρήση οποιονδήποτε ανθρώπινων βιολογικών δειγμάτων Χρήση ανθρώπινου γενετικού υλικού Χρήση βλαστικών κυττάρων Χρήση βλαστικών κυττάρων από ανθρώπινα έμβρυα Χρήση βλαστικών κυττάρων από ανθρώπους Χρήση εμβρυϊκού ιστού Χρήση ανθρώπινων εμβρύων Χρήση ανθρώπινων ωαρίων Χρήση ανθρώπινων σπερματικών κυττάρων Χρήση φαρμακευτικής αγωγής Χρήση εικονικών φαρμάκων (placebo) Γνωστές παρενέργειες φαρμάκων που θα χρησιμοποιηθούν Διαχείριση προσωπικών δεδομένων Διαχείριση ιατρικών δεδομένων Διαχείριση βιοχημικών δεδομένων Διαχείριση γενετικών δεδομένων Διαχείριση δεδομένων που θα χρησιμοποιηθούν ανώνυμα Ανθρώπινη κλωνοποίηση Προσπάθεια ανθρώπινης κλωνοποίησης για αναπαραγωγή Δημιουργία ανθρώπινων εμβρύων (όλα τα στάδια) Επέμβαση για μόνιμη αλλοίωση στο ανθρώπινο γονιδίωμα (αλλοίωση που θα κληροδοτείται) Χρήση ζώων Δημιουργία ή χρήση διαγονιδιακών οργανισμών Χρήση βλαστικών κυττάρων από ζώα Επέμβαση για μόνιμη αλλοίωση σε γονιδίωμα ζώου (αλλοίωση που θα κληροδοτείται) Χρήση γενετικά τροποποιημένων μικροοργανισμών/οργανισμών Χρήση γενετικά τροποποιημένων φυτών Γενετική τροποποίηση μικροοργανισμών ή/και φυτών Απελευθέρωση στο περιβάλλον γενετικά τροποποιημένων μικροοργανισμών ή/και οργανισμών ή/και φυτών EΔΕ01 (Αίτηση προγράμματος) 14/15

27 Να καταγραφούν από τον(την) Επιστημονικό(ή) Υπεύθυνο(η) του Προγράμματος οι ηθικοί και δεοντολογικοί προβληματισμοί που διέπουν το προτεινόμενο Πρόγραμμα. Ο(Η) Επιστημονικός(ή) Υπεύθυνος(η) του Προγράμματος υπογράφει και δεσμεύεται ότι δεν θα γίνουν οποιεσδήποτε αλλαγές στο Πρόγραμμα, όπως αυτό παρουσιάζεται στην παρούσα αίτηση. Σε περίπτωση που υπάρξουν αλλαγές, αυτές θα αναφερθούν άμεσα στην Επιτροπή Δεοντολογίας της Έρευνας η οποία θα αποφασίσει κατά πόσον η έγκριση που δόθηκε εξακολουθεί να ισχύει ή θα πρέπει να ανακληθεί. Όνομα:.. Επίθετο:.. Ημερομηνία:.. Υπογραφή:. EΔΕ01 (Αίτηση προγράμματος) 15/15

28 ΕΝΤΥΠΑ ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗΣ για συμμετοχή σε πρόγραμμα έρευνας (Τα έντυπα αποτελούνται συνολικά από... σελίδες) Καλείστε να συμμετάσχετε σε ένα ερευνητικό πρόγραμμα. Πιο κάτω (βλ. «Πληροφορίες για Ασθενείς ή/και Εθελοντές») θα σας δοθούν εξηγήσεις σε απλή γλώσσα σχετικά με το τι θα ζητηθεί από εσάς ή/και τι θα σας συμβεί σε εσάς, εάν συμφωνήσετε να συμμετάσχετε στο πρόγραμμα. Θα σας περιγραφούν οποιοιδήποτε κίνδυνοι μπορεί να υπάρξουν ή ταλαιπωρία που τυχόν θα υποστείτε από την συμμετοχή σας στο πρόγραμμα. Θα σας επεξηγηθεί με κάθε λεπτομέρεια τι θα ζητηθεί από εσάς και ποιος ή ποιοι θα έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες ή/και άλλο υλικό που εθελοντικά θα δώσετε για το πρόγραμμα. Θα σας δοθεί η χρονική περίοδος για την οποία οι υπεύθυνοι του προγράμματος θα έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες ή/και υλικό που θα δώσετε. Θα σας επεξηγηθεί τι ελπίζουμε να μάθουμε από το πρόγραμμα σαν αποτέλεσμα και της δικής σας συμμετοχής. Επίσης, θα σας δοθεί μία εκτίμηση για το όφελος που μπορεί να υπάρξει για τους ερευνητές ή/και χρηματοδότες αυτού του προγράμματος. Δεν πρέπει να συμμετάσχετε, εάν δεν επιθυμείτε ή εάν έχετε οποιουσδήποτε ενδοιασμούς αφορούν την συμμετοχή σας στο πρόγραμμα. Εάν αποφασίσετε να συμμετάσχετε, πρέπει να αναφέρετε εάν είχατε συμμετάσχει σε οποιοδήποτε άλλο πρόγραμμα έρευνας μέσα στους τελευταίους 12 μήνες. Είστε ελεύθεροι να αποσύρετε οποιαδήποτε στιγμή εσείς επιθυμείτε την συγκατάθεση για την συμμετοχή σας στο πρόγραμμα. Πρέπει όλες οι σελίδες των εντύπων συγκατάθεσης να φέρουν το ονοματεπώνυμο και την υπογραφή σας. Σύντομος Τίτλος του Προγράμματος στο οποίο καλείστε να συμμετάσχετε Υπεύθυνος του Προγράμματος στο οποίο καλείστε να συμμετάσχετε Επίθετο:.. Όνομα:.. Υπογραφή: Ημερομηνία: EEBK03 (Έντυπα Συγκατάθεσης) 1/7

29 .... ΕΝΤΥΠΑ ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗΣ για συμμετοχή σε πρόγραμμα έρευνας (Τα έντυπα αποτελούνται συνολικά από.. σελίδες) Σύντομος Τίτλος του Προγράμματος στο οποίο καλείστε να συμμετάσχετε Δίδετε συγκατάθεση για τον εαυτό σας ή για κάποιο άλλο άτομο; Εάν πιο πάνω απαντήσατε για κάποιον άλλο, τότε δώσατε λεπτομέρειες και το όνομά του. Ερώτηση ΝΑΙ ή ΟΧΙ Συμπληρώσατε τα έντυπα συγκατάθεσης εσείς προσωπικά; Τους τελευταίους 12 μήνες έχετε συμμετάσχει σε οποιοδήποτε άλλο ερευνητικό πρόγραμμα; Διαβάσατε και καταλάβατε τις πληροφορίες για ασθενείς ή/και εθελοντές; Είχατε την ευκαιρία να ρωτήσετε ερωτήσεις και να συζητήσετε το Πρόγραμμα; Δόθηκαν ικανοποιητικές απαντήσεις και εξηγήσεις στα τυχόν ερωτήματά σας; Καταλαβαίνετε ότι μπορείτε να αποσυρθείτε από το πρόγραμμα, όποτε θέλετε; Καταλαβαίνετε ότι, εάν αποσυρθείτε, δεν είναι αναγκαίο να δώσετε οποιεσδήποτε εξηγήσεις για την απόφαση που πήρατε; Συμφωνείτε να συμμετάσχετε στο πρόγραμμα; Με ποιόν υπεύθυνο μιλήσατε; Επίθετο:.. Όνομα:.. Υπογραφή: Ημερομηνία: EEBK03 (Έντυπα Συγκατάθεσης) 2/7

30 ΕΝΤΥΠΑ ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗΣ για συμμετοχή σε πρόγραμμα έρευνας (Τα έντυπα αποτελούνται συνολικά από.. σελίδες) Σύντομος Τίτλος του Προγράμματος στο οποίο καλείστε να συμμετάσχετε ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ή/και ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ Επίθετο:.. Όνομα:.. Υπογραφή: Ημερομηνία: EEBK03 (Έντυπα Συγκατάθεσης) 3/7

31 ΕΝΤΥΠΑ ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗΣ για συμμετοχή σε πρόγραμμα έρευνας (Τα έντυπα αποτελούνται συνολικά από.... σελίδες) Σύντομος Τίτλος του Προγράμματος στο οποίο καλείστε να συμμετάσχετε ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ή/και ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ, συνέχεια: Επίθετο:.. Όνομα:.. Υπογραφή: Ημερομηνία: EEBK03 (Έντυπα Συγκατάθεσης) 4/7

32 ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΕΓΓΑΜΟΥ ΖΕΥΓΟΥΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΒΟΛΗ ΣΕ ΜΕΘΟΔΟ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΕ ΓΑΜΕΤΕΣ ΤΟΥ ΖΕΥΓΟΥΣ (ΟΜΟΛΟΓΗ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ) Οι κάτωθι υπογράφοντες: Ο σύζυγος: του. με ΑΔΤ.Ημερομηνία γεννήσεως. Η σύζυγος...του. με ΑΔΤ..Ημερομηνία γεννήσεως. Κάτοικοι,έγγαμοι ήδη από.., όπως προκύπτει και από την προσκομιζόμενη πράξη γάμου, δηλώνουμε τα ακόλουθα: 1. Συναινούμε στην υποβολή της συζύγου στην διαδικασία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής εξωσωματικής γονιμοποίησης ή μικρογονιμοποίησης με ωάρια της συζύγου και σπέρμα του συζύγου, μετά από συμφωνία μεταξύ μας και του θεράποντος ιατρού. 2. Δίνουμε τη συναίνεσή μας για τις παρακάτω ιατρικές ενέργειες: Λήψη φαρμάκων για την υπερδιέγερση των ωοθηκών και αντιβιοτικών. Λήψη περιφερικού αίματος για παρασκευή καλλιεργητικών υγρών και εργαστηριακών αναλύσεων καθώς επίσης και υπερηχογραφική εξέταση καθ όλη τη διάρκεια των κλινικών υπηρεσιών στην «Μονάδα» Την λήψη ωαρίων από τις ωοθήκες της συζύγου με τη βοήθεια υπερήχων. Λήψη φαρμάκων ή αναισθητικών που συστήνει ο υπεύθυνος ιατρός της μονάδας. 3. Η «Μονάδα» μας έχει ενημερώσει πλήρως και εμπεριστατωμένως σχετικά με το σύνολο των ενδεικνυομένων ιατρικών ενεργειών, δηλαδή: αιμοληψία, ορμονοθεραπεία, ωοθηκική διέγερση και πρόκληση ωορρηξίας, ωοληψία, υπερηχογραφική εξέταση, εξωσωματική γονιμοποίηση και εμβρυομεταφορά, εμβρυομεταφορά βλαστοκύστεων κλπ. 4. Το σπέρμα θα ληφθεί με αυνανισμό την ημέρα της ωοληψίας και αφού έχουν προηγηθεί 2-3 ημέρες αποχής. Σε περίπτωση που το σπέρμα ληφθεί εκτός της «Μονάδας» θα παραδοθεί από εμάς σε υπεύθυνο άτομο της «Μονάδας» υπ ευθύνη μας. Η «Μονάδα» δεν έχει κανένα τρόπο να γνωρίζει την ταυτότητα του σπέρματος, για τον λόγο αυτό αναλαμβάνουμε πλήρως την ευθύνη ότι το σπέρμα προέρχεται από τον παραπάνω αναφερόμενο ως, τον σύζυγο. Συναινούμε να αναλυθεί το σπέρμα με οποιονδήποτε τρόπο θεωρείται ιατρικώς απαραίτητος για τις ανωτέρω αναφερόμενες διαδικασίες. 5. Έχουμε ενημερωθεί ότι αποκλείεται η προσβολή της πατρότητας από οποιονδήποτε από τους δικαιούχους αναφέρονται στο άρθρο 1456 παράγραφος 1 εδ. β, εάν ο σύζυγος έχει συναινέσει στην υποβολή της συζύγου σε τεχνητή γονιμοποίηση (άρθρα 1456 παράγραφος 1 και 1471 παράγραφος 2 εδάφιο 2). Γνωρίζουμε ότι η συναίνεση ανακαλείται με τον ίδιο τύπο μέχρι τη μεταφορά των γαμετών ή των γονιμοποιημένων ωαρίων στο γυναικείο σώμα. Με την επιφύλαξη του άρθρου 1457 (περί μεταθανάτιου γονιμοποιήσεως), η συναίνεση θεωρείται ότι ανακλήθηκε, αν ένα από τα πρόσωπα που είχαν συναινέσει πέθανε πριν από τη μεταφορά (άρθρο 1456 παράγραφος 2). Σε περίπτωση διαζυγίου, γνωρίζουμε ότι η συναίνεση του εξ ημών συζύγου πρέπει να ανακληθεί με τον ίδιο τύπο. EEBK03 (Έντυπα Συγκατάθεσης) 5/7