Μεθοδολογικόσ Οδηγόσ για το. Εθνικό Πλαίςιο Προςόντων

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΑΤΙΑ ΥΡΟΥΓΕΙΟ ΡΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Μεθοδολογικόσ Οδηγόσ για το Εθνικό Πλαίςιο Προςόντων ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟ 2011

2 Περιεχόμενα Ειςαγωγι Η ςυγκρότθςθ του Ελλθνικοφ Εκνικοφ Πλαιςίου Προςόντων Ροιεσ ανάγκεσ εξυπθρετεί το Ελλθνικό Εκνικό Ρλαίςιο Ρροςόντων; Φάςεισ ανάπτυξθσ του Ελλθνικοφ Εκνικοφ Ρλαιςίου Ρροςόντων χεδιαςμόσ του ΕΠΠ μεκοδολογικι προςζγγιςθ Το ΕΡΡ ωσ περιγραφικό εργαλείο Εξοικείωςθ των ομάδων εργαςίασ με κεντρικζσ ζννοιεσ Τα 8 επίπεδα του ΕΡΡ: περιγραφι προςόντων και αντιςτοίχιςθ με γνϊςεισ, δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ Ρεριγραφι των 8 επιπζδων Ρεριγραφικοί δείκτεσ (Γνϊςεισ, Δεξιότθτεσ & Ικανότθτεσ) Εξειδίκευςθ των Ρεριγραφικϊν Δεικτϊν Μεκοδολογία αντιςτοίχιςθσ Τι είναι τα μακθςιακά αποτελζςματα (learning outcomes); Ρροςδιοριςμόσ των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων - θ ταξινόμθςθ του Bloom Ρρακτικζσ οδθγίεσ για τθ διατφπωςθ μακθςιακϊν αποτελεςμάτων Σφνδεςθ μακθςιακϊν αποτελεςμάτων με προγράμματα και τίτλουσ ςπουδϊν Ανάλυςθ του περιγράμματοσ του τίτλου ςπουδϊν Γενικό περίγραμμα του τίτλου ςπουδϊν Σκοπόσ του Ρρογράμματοσ Σπουδϊν Ειδικοί ςτόχοι, Χαρακτθριςτικά, Ρροςανατολιςμόσ του Ρρογράμματοσ Σπουδϊν Δυνατότθτεσ πρόςβαςθσ ςε εργαςία και περαιτζρω εκπαίδευςθ Μορφι εκπαίδευςθσ Κατάλογοσ μακθςιακϊν αποτελεςμάτων Βιβλιογραφία ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 1: Παράκεςθ παραδείγματοσ για τθ ςυμπλιρωςθ των πεδίων ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 2: Φόρμα ςυμπλιρωςθσ

3 Ειςαγωγή Στόχοσ του μεκοδολογικοφ οδθγοφ που κρατάτε ςτα χζρια ςασ είναι να αποτελζςει ζνα εφχρθςτο εργαλείο για τισ Ομάδεσ Εργαςίασ που κα αναλάβουν τθν αντιςτοίχιςθ των προςόντων ςτο πλαίςιο τθσ ςυγκρότθςθσ του Ελλθνικοφ Εκνικοφ Ρλαιςίου Ρροςόντων (ΕΡΡ). Η αποςαφινιςθ των όρων που ςυνδζονται με τθ δθμιουργία Εκνικοφ Ρλαιςίου Ρροςόντων και θ κατά το δυνατόν ενιαία προςζγγιςθ των Ομάδων Εργαςίασ κατά τθ διαδικαςία αντιςτοίχιςθσ είναι ςθμαντικοί παράγοντεσ διαςφάλιςθσ τθσ ποιότθτασ κατά τθ ςυγκρότθςθ του ΕΡΡ. Με αυτόν τον τρόπο προωκοφνται θ αμοιβαία εμπιςτοςφνθ, θ διαφάνεια, θ αξιοπιςτία και ο δθμόςιοσ ζλεγχοσ, προχποκζςεισ απαραίτθτεσ για τθν ευρεία αποδοχι του ΕΡΡ. Αντλϊντασ υλικό κυρίωσ από τθ διεκνι και ευρωπαϊκι βιβλιογραφία, αλλά και από ελλθνικά νομοκετικά κείμενα και ελλθνικι βιβλιογραφία, ο μεκοδολογικόσ αυτόσ οδθγόσ αποδελτιϊνει ςε μεγάλο βακμό τισ βαςικζσ αρχζσ ςχεδιαςμοφ και ςυγκρότθςθσ του Εκνικοφ Πλαιςίου Προςόντων, αρχζσ που ιδθ ζχουν εφαρμοςτεί με επιτυχία ςε χϊρεσ, όπωσ το Ηνωμζνο Βαςίλειο (2002), θ Γαλλία (2002), θ Ιρλανδία (2003) και θ Μάλτα (2007), απθχϊντασ με αυτόν τον τρόπο τθ ςφγκλιςθ των πολιτικϊν ανάπτυξθσ Εκνικϊν Ρλαιςίων Ρροςόντων. Απϊτεροσ ςτόχοσ ςε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι θ αντιςτοίχιςθ των Εκνικϊν Ρλαιςίων Ρροςόντων με το Ευρωπαϊκό Πλαίςιο Προςόντων (EQF) προκειμζνου να διευκολυνκεί θ κινθτικότθτα ανάμεςα ςτισ χϊρεσ τθσ ΕΕ, να ενιςχυκεί θ διά βίου μάκθςθ και να ςυνδεκοφν μεταξφ τουσ τα διαφορετικά ςυςτιματα εκπαίδευςθσ και κατάρτιςθσ. Ο μεκοδολογικόσ οδθγόσ διαρκρϊνεται ςε 3 επιμζρουσ κεφάλαια. Στο πρϊτο κεφάλαιο προςεγγίηεται εννοιολογικά το Εκνικό Ρλαίςιο Ρροςόντων υπό το πρίςμα τθσ ςκοπιμότθτάσ του και των αναγκϊν που εξυπθρετεί, υπογραμμίηοντασ τθ ςφνδεςι του με τθ διά βίου μάκθςθ. Επίςθσ αναφζρονται τα ςτάδια ανάπτυξθσ Εκνικϊν Ρλαιςίων Ρροςόντων, ζτςι όπωσ αυτά ζχουν υιοκετθκεί από χϊρεσ που ζχουν ιδθ ςυγκροτιςει ι ςυγκροτοφν το δικό τουσ Εκνικό Ρλαίςιο Ρροςόντων. Τζλοσ, παρουςιάηονται τα ςτάδια ανάπτυξθσ του Ελλθνικοφ Εκνικοφ Ρλαιςίου Ρροςόντων. Το δεφτερο κεφάλαιο ειςάγει τον αναγνϊςτθ ςε κεντρικζσ ζννοιεσ και οριςμοφσ, όπωσ τα μακθςιακά αποτελζςματα (learning outcomes), οι περιγραφικοί δείκτεσ (descriptors) και θ δομι του Εκνικοφ Ρλαιςίου Ρροςόντων ςτα 8 επίπεδα. Ραρατίκεται επίςθσ ζνα γλωςςάρι, ςτο οποίο ερμθνεφονται οι κεντρικζσ ζννοιεσ του Εκνικοφ Ρλαιςίου Ρροςόντων. Στο τρίτο κεφάλαιο αναλφεται θ μεκοδολογία προςδιοριςμοφ των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων και θ ςφνδεςι τουσ με τουσ τίτλουσ ςπουδϊν. Ειδικότερα, γίνεται αναφορά ςτον τρόπο με τον οποίο ςχεδιάηουμε ζνα πρόγραμμα ςπουδϊν με επίκεντρο τα μακθςιακά αποτελζςματα, ενϊ ςτο παράρτθμα παρατίκεται ζνα παράδειγμα. Τζλοσ, κα πρζπει να επιςθμανκεί ότι ο μεκοδολογικόσ οδθγόσ κα χρθςιμοποιθκεί πρϊτα από Ομάδεσ Εργαςίασ, οι οποίεσ κα αναλάβουν τθν εξειδίκευςθ των περιγραφικϊν δεικτϊν για προςόντα που απονζμονται από ιδρφματα τθσ τυπικισ εκπαίδευςθσ (Δευτεροβάκμιασ και Τριτοβάκμιασ) και για το λόγο αυτό είναι προςανατολιςμζνοσ κατά πρϊτο λόγο, τόςο 3

4 ςε επίπεδο ορολογίασ όςο και παραδειγμάτων, ςε προςόντα αυτοφ του είδουσ. Η ςυγκρότθςθ του Ελλθνικοφ Εκνικοφ Ρλαιςίου Ρροςόντων κα είναι μια μακριά, χρονοβόρα και δθμόςια διαδικαςία, ςτθν οποία οι Ομάδεσ Εργαςίασ, οι εμπειρογνϊμονεσ και οι κοινωνικοί φορείσ κα παίξουν αποφαςιςτικό ρόλο. 4

5 1. Η ςυγκρότηςη του Ελληνικού Εθνικού Πλαιςίου Προςόντων 1.1 Ποιεσ ανάγκεσ εξυπηρετεί το Ελληνικό Εθνικό Πλαίςιο Προςόντων; Η ανάγκθ δθμιουργίασ του Ελλθνικοφ Εκνικοφ Ρλαιςίου Ρροςόντων (ΕΡΡ) ζχει ωσ ςθμείο αναφοράσ τθ Σφςταςθ του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου και Συμβουλίου τθσ 23θσ Απριλίου 2008, θ οποία προτρζπει τα κράτθ-μζλθ: Να χρθςιμοποιιςουν το Ευρωπαϊκό Πλαίςιο Προςόντων (European Qualifications Framework/EQF) ωσ εργαλείο αναφοράσ για τθ ςφγκριςθ των ςυςτθμάτων απόκτθςθσ προςόντων. Να ςυςχετίςουν τα εκνικά ςυςτιματα απόκτθςθσ προςόντων με το EQF ζωσ το Να εκπονιςουν Εκνικά Πλαίςια Προςόντων, ςφμφωνα με τθν ιςχφουςα εκνικι νομοκεςία και πράξθ. Να προςδϊςουν ζωσ το 2012 ς όλουσ τουσ νζουσ τίτλουσ μια ςφνδεςθ-αναφορά προσ το EQF. Με τθν ψιφιςθ του νόμου 3879/2010 για τθν «ανάπτυξθ τθσ διά βίου μάκθςθσ» κεςμοκετείται για πρϊτθ φορά ςτθν Ελλάδα το Εκνικό Πλαίςιο Προςόντων. Συγκεκριμζνα, το Άρκρο 11 του ςχετικοφ νόμου προβλζπει τθν ίδρυςθ ενόσ νζου φορζα με τθν επωνυμία «Εκνικόσ Οργανιςμόσ Ριςτοποίθςθσ Ρροςόντων» (Ε.Ο.Ρ.Ρ.), ο οποίοσ ωσ βαςικό ςκοπό ζχει τθ δθμιουργία και ανάπτυξθ του Εκνικοφ Ρλαιςίου Ρροςόντων και τθν αντιςτοίχιςι του με το Ευρωπαϊκό Ρλαίςιο Ρροςόντων (EQF). Στο πλαίςιο των αρμοδιοτιτων του ο εν λόγω φορζασ αναλαμβάνει τθν αντιςτοίχιςθ των προςόντων, δθλαδι των γνϊςεων, των δεξιοτιτων και των ικανοτιτων των πολιτϊν που αποκτϊνται μζςω τθσ τυπικισ εκπαίδευςθσ, τθσ μθ τυπικισ εκπαίδευςθσ (ΙΕΚ, ΚΕΚ, ΚΕΜΕ, ΕΕΣ κλπ.) αλλά και τθσ άτυπθσ μάκθςθσ (εργαςιακι εμπειρία, βιωματικι μάκθςθ), ςτα επίπεδα του Εκνικοφ Ρλαιςίου Ρροςόντων. Αυτό πρακτικά ςθμαίνει ότι το μζχρι ςιμερα άναρχο και αδόμθτο ςφςτθμα παραγωγισ βεβαιϊςεων παρακολοφκθςθσ ςεμιναρίων, πιςτοποιθτικϊν και διπλωμάτων που δεν αναγνωρίηονταν και κατά ςυνζπεια δεν προωκοφςε οφτε τθν εκπαιδευτικι αλλά οφτε και τθν επαγγελματικι ανζλιξθ των πολιτϊν αναδιοργανϊνεται, δθμιουργϊντασ ζνα ςαφζσ πλαίςιο που αναγνωρίηει και πιςτοποιεί με ενιαίο τρόπο, τόςο τισ μακθςιακζσ δραςτθριότθτεσ των πολιτϊν όςο και τισ εμπειρίεσ και τισ γνϊςεισ των εργαηομζνων. Το ΕΡΡ διαδραματίηει ζναν αποφαςιςτικό ρόλο ςτθν προϊκθςθ τθσ διά βίου μάκθςθσ μζςω τθσ διαςφνδεςθσ όλων των μορφϊν τυπικισ, μθ-τυπικισ και άτυπθσ μάκθςθσ και μάλιςτα με τρόπο που διαςφαλίηει τθν αναγνϊριςθ και τθν πιςτοποίθςθ των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων. 5

6 Ειδικότερα, οι ανάγκεσ που εξυπθρετεί το Ελλθνικό Εκνικό Ρλαίςιο Ρροςόντων ςυνοψίηονται ςτα ακόλουκα: 1. Εξορκολογιςμόσ του ςυςτιματοσ χοριγθςθσ των κάκε είδουσ βεβαιϊςεων και πιςτοποιθτικϊν που εκδίδονται από φορείσ εκπαίδευςθσ και κατάρτιςθσ. 2. Τποςτιριξθ τθσ διά βίου μάκθςθσ μζςω τθσ προβολισ και αναγνϊριςθσ ποικίλων μακθςιακϊν διαδρομϊν. 3. Αναγνϊριςθ του ςυνόλου των προςόντων, ςυμπεριλαμβανομζνων αυτϊν που αποκτϊνται μζςω τθσ μθ-τυπικισ εκπαίδευςθσ και τθσ άτυπθσ μάκθςθσ. 4. Ενίςχυςθ τθσ ςυνοχισ των ςυςτθμάτων απόκτθςθσ προςόντων μζςα από τθ ςφνδεςι τουσ με διαφορετικά πεδία τθσ εκπαίδευςθσ και τθσ κατάρτιςθσ. 5. Βελτίωςθ τθσ προςβαςιμότθτασ ςτθν εκπαίδευςθ και τθν κατάρτιςθ μζςω τθσ ενδυνάμωςθσ των οριηόντιων και κάκετων ςυνδζςμων μεταξφ των υφιςτάμενων ςυςτθμάτων. 6. Ενδυνάμωςθ τθσ ηεφξθσ και βελτίωςθσ τθσ επικοινωνίασ μεταξφ εκπαίδευςθσ, κατάρτιςθσ και αγοράσ εργαςίασ με τθν ενεργό ςυμμετοχι των κοινωνικϊν εταίρων. 7. Προϊκθςθ τθσ διαφάνειασ και ςυγκριςιμότθτασ των προςόντων που αποκτϊνται εντόσ και εκτόσ ςυνόρων. 8. Διαςφάλιςθ τθσ ποιότθτασ με βάςθ τα μακθςιακά αποτελζςματα. 1.2 Φάςεισ ανάπτυξησ του Ελληνικού Εθνικού Πλαιςίου Προςόντων Η διαδικαςία ανάπτυξθσ Εκνικϊν Ρλαιςίων Ρροςόντων, ζτςι όπωσ αυτι καταγράφεται ςε 31 χϊρεσ τθσ Ευρϊπθσ, παρουςιάηει παρόμοιεσ και ενίοτε κοινζσ δραςτθριότθτεσ και ενζργειεσ, οι οποίεσ ςε γενικζσ γραμμζσ ςυγκροτοφν 4 διαδοχικζσ φάςεισ 1 : 1. Διαςαφινιςθ και ςχεδιαςμόσ: περιλαμβάνει τθν παρουςίαςθ και ανάλυςθ τθσ λογικισ και των κφριων πολιτικϊν ςτόχων που καλείται να εξυπθρετιςει θ εφαρμογι και θ λειτουργία του ΕΡΡ. 2. Διαβοφλευςθ και δοκιμαςτικι περίοδοσ εφαρμογισ: αναφζρεται ςτθ διοργάνωςθ ευρείασ δθμόςιασ διαβοφλευςθσ με κοινωνικοφσ εταίρουσ και άλλουσ εμπλεκόμενουσ φορείσ και ςτθν πιλοτικι εφαρμογι πιςτοποίθςθσ προςόντων ςε ςυγκεκριμζνουσ επαγγελματικοφσ κλάδουσ. 3. Αποδοχι/νομικι κατοχφρωςθ: ςε αυτό το τρίτο ςτάδιο το ΕΡΡ υιοκετείται και κατοχυρϊνεται νομοκετικά, ςυνικωσ με τθ μορφι νόμου, υπουργικϊν αποφάςεων, κλπ. 4. Πρακτικι εφαρμογι: ςταδιακι εφαρμογι του ΕΡΡ ςε όλουσ τουσ επαγγελματικοφσ κλάδουσ, υπό τθν προχπόκεςθ ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείσ είναι: α. πλιρωσ ενθμερωμζνοι για τθν αποςτολι, τουσ ςτόχουσ και τθ λειτουργία του ΕΡΡ, και 1 Σηη ζσεηική βιβλιογπαθία καηαγπάθονηαι ποικίλερ πποζεγγίζειρ αναθοπικά με ηη ζειπά και ηον απιθμό ηων ζηαδίων ή θάζεων ανάπηςξηρ ηος ΕΠΠ. Βλ. ζσεηικά European Union, 2010: Added value of national qualifications frameworks in implementing the EQF. Σελ

7 β. εξοικειωμζνοι λειτουργικά-διοικθτικά με τισ νζεσ δομζσ και τισ μεκόδουσ που απαιτεί το ΕΡΡ. Η χϊρα μασ, αν και ξεκίνθςε με κακυςτζρθςθ τθ ςχετικι διαδικαςία, ζχει ολοκλθρϊςει το ςχεδιαςμό και ζχει περάςει ςτθ φάςθ διαμόρφωςθσ του Εκνικοφ Ρλαιςίου Ρροςόντων. Φάςθ Ενζργειεσ χόλια Φάςθ 1 θ : χεδιαςμόσ, διαβοφλευςθ και νομικι κατοχφρωςθ Ρρόταςθ για βαςικζσ αρχζσ, προτεινόμενα επίπεδα, γενικοφσ περιγραφικοφσ δείκτεσ. Εξάμθνθ δθμόςια διαβοφλευςθ επί του προτεινόμενου κειμζνου του Υπουργείου Ραιδείασ, Διά Βίου Μάκθςθσ και Θρθςκευμάτων. Νομοκετικι κατοχφρωςθ ΕΡΡ. Η διαβοφλευςθ ολοκλθρϊκθκε ςτισ 5/9/2010 και θ νομοκετικι κατοχφρωςθ ζγινε τον Σεπτζμβριο του 2010 με τθν ψιφιςθ του ν για τθν «ανάπτυξθ τθσ διά βίου μάκθςθσ». Φάςθ 2θ : Προπαραςκευαςτικζσ ενζργειεσ για τθ ςυγκρότθςθ ΕΠΠ Φάςθ 3 : υγκρότθςθ ΕΠΠ Δθμιουργία Εκνικοφ Φορζα για τθν πιςτοποίθςθ προςόντων. Καταγραφι ςε θλεκτρονικι βάςθ δεδομζνων όλων των τίτλων, βεβαιϊςεων και πιςτοποιθτικϊν που απονζμονται από το τυπικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα, κακϊσ και από φορείσ τθσ μθ τυπικισ εκπαίδευςθσ. Εκπόνθςθ μεκοδολογικοφ οδθγοφ, ο οποίοσ κα χρθςιμοποιείται από όλεσ τισ Ομάδεσ Εργαςίασ, ϊςτε να διαςφαλίηεται ο ενιαίοσ τρόποσ προςζγγιςθσ και θ ποιότθτα ςτα αποτελζςματα των ΟΕ. Σφςταςθ Ομάδων Εργαςίασ Εκπόνθςθ ειδικϊν περιγραφικϊν δεικτϊν κατά επίπεδο και κατά κλάδο και αντιςτοίχιςθ με τα επίπεδα του ΕΡΡ. Ανάπτυξθ μεκοδολογίασ για τθν εκπόνθςθ προτφπων και διαδικαςιϊν πιςτοποίθςθσ ςτθ μθ τυπικι εκπαίδευςθ με βάςθ τα μακθςιακά αποτελζςματα κάνοντασ χριςθ και των επαγγελματικϊν περιγραμμάτων. Ανάπτυξθ μεκοδολογίασ ςυςτιματοσ πιςτωτικϊν μονάδων ςε προγράμματα εκπαίδευςθσ και κατάρτιςθσ. Ριλοτικι πιςτοποίθςθ ςε επιλεγμζνα προγράμματα τθσ ΣΕΚ (πράςινα επαγγζλματα και τουριςμό) και ενδοεπειχειρθςιακισ κατάρτιςθσ. Ανάπτυξθ ειδικϊν περιγραφικϊν δεικτϊν και πιλοτικι αντιςτοίχιςθ δυο επαγγελματικϊν κλάδων (π.χ. εμπόριο, υγεία) κάκετα ςτα 8 Ο Εκνικόσ Οργανιςμόσ Ριςτοποίθςθσ Ρροςόντων (Ε.Ο.Ρ.Ρ.) ξεκίνθςε τθ λειτουργία του. Η καταγραφι των τίτλων είναι ςε εξζλιξθ. Ο μεκοδολογικόσ οδθγόσ ζχει εκπονθκεί. Η ςυγκεκριμζνθ φάςθ αποτελεί τθν πεμπτουςία του ΕΡΡ και κα πραγματοποιθκεί με τθν ευρεία ςυμμετοχι όλων των ενδιαφερομζνων. Η φάςθ ςυγκρότθςθσ αναμζνεται να ολοκλθρωκεί μζςα ςτο

8 Φάςθ Ενζργειεσ χόλια επίπεδα του ΕΡΡ. Ριλοτικι εφαρμογι ανεξάρτθτων και πλουραλιςτικϊν διαδικαςιϊν αναγνϊριςθσ μθ τυπικισ και άτυπθσ μάκθςθσ. Θεςμοκζτθςθ του ςυςτιματοσ πιςτοποίθςθσ προςόντων (δυνατότθτα υιοκζτθςθσ διαφορετικϊν διαδικαςιϊν εντόσ ενόσ κοινοφ πλαιςίου). Θεςμοκζτθςθ ςυςτιματοσ διαπίςτευςθσ φορζων πιςτοποίθςθσ προςόντων. Φάςθ 4 θ : Αντιςτοίχιςθ ςτα επίπεδα του Ευρωπαϊκοφ Πλαιςίου Προςόντων Εφαρμογι μεκοδολογίασ αντιςτοίχιςθσ από Φάςθ 3. Εκπόνθςθ τθσ ζκκεςθσ αντιςτοίχιςθσ. Η φάςθ αυτι αναμζνεται να ολοκλθρωκεί μζχρι το τζλοσ του

9 2. χεδιαςμόσ του ΕΠΠ μεθοδολογική προςέγγιςη 2.1 Σο ΕΠΠ ωσ περιγραφικό εργαλείο Στθν παροφςα ενότθτα επιχειρείται θ διαςαφινιςθ κεντρικϊν εννοιϊν και περιγράφονται τα προςόντα για κάκε ζνα από τα 8 επίπεδα αναφοράσ του ΕΡΡ. Το ΕΡΡ επικεντρϊνεται ςτθν περιγραφικι αποτφπωςθ προςόντων, δθλαδι ςτθ γενικι περιγραφι των προςωπικϊν γνϊςεων, δεξιοτιτων και ικανοτιτων που ανταποκρίνονται ςε ςυγκεκριμζνεσ εκπαιδευτικζσ ι επαγγελματικζσ απαιτιςεισ ωσ αποτζλεςμα μακθςιακϊν διαδικαςιϊν, ακόμα και εκτόσ του πλαιςίου τθσ τυπικισ εκπαίδευςθσ και των φορζων κατάρτιςθσ. Συνεπϊσ το ΕΡΡ αποτελεί ζνα περιγραφικό και όχι αξιολογικό εργαλείο. Σθμειϊνεται ότι το ΕΡΡ αποτυπϊνει προςόντα που κατακτϊνται ςτθν εκπαίδευςθ, ςτθν κατάρτιςθ ι ςτθν εργαςία. Συνεπϊσ, τόςο τα ατομικά χαρακτθριςτικά προςωπικότθτασ, όπωσ είναι θ ςυνζπεια, θ ακρίβεια, θ αξιοπιςτία, θ ικανότθτα ςυγκζντρωςθσ και θ προςοχι, όςο και οι κανονιςτικζσ και θκικζσ πτυχζσ τθσ ατομικισ προςωπικότθτασ, όπωσ θ δθμοκρατικι ςτάςθ, θ ανεκτικότθτα, αν και αποτελοφν παράγοντεσ κεφαλαιϊδουσ ςθμαςίασ για τθν αξιολόγθςθ του ατόμου, εντοφτοισ δεν περιλαμβάνονται εν γζνει ςτο ΕΡΡ. 2.2 Εξοικείωςη των ομάδων εργαςίασ με κεντρικέσ έννοιεσ Ζνα πρϊτο βιμα είναι θ ανάγνωςθ και θ κατανόθςθ κεντρικϊν εννοιϊν που κα ςυναντιςει κανείσ κατά τθ διαδικαςία εκπόνθςθσ του ΕΡΡ, προκειμζνου να εξοικειωκεί με τθν ορολογία. Στόχοσ είναι θ κακιζρωςθ μιασ «κοινισ γλϊςςασ», ϊςτε να επιτευχκεί ςυνεννόθςθ χωρίσ τυχόν παρερμθνείεσ, τόςο ανάμεςα ςτα μζλθ κάκε ομάδασ εργαςίασ όςο και μεταξφ των διαφορετικϊν ομάδων εργαςίασ. Στον ακόλουκο πίνακα παρατίκενται οι οριςμοί κεντρικϊν εννοιϊν του ΕΡΡ, οι οποίοι προζρχονται από δφο πθγζσ: το κείμενο εργαςίασ για τθ δθμόςια διαβοφλευςθ του «Εκνικοφ Ρλαιςίου Ρροςόντων» («Ραράρτθμα 1 Οριςμοί»), το οποίο βαςίηεται ςτθ ςφςταςθ του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου και Συμβουλίου τθσ 23 θσ Απριλίου 2008 ςχετικά με τθ κζςπιςθ του Ευρωπαϊκοφ Ρλαιςίου Επαγγελματικϊν Ρροςόντων για τθ δια βίου μάκθςθ. Τον ν. 3879/2010 για τθν ανάπτυξθ τθσ διά βίου μάκθςθσ, ειδικότερα «Άρκρο 2 Οριςμοί». Στον πίνακα που ακολουκεί παρατίκενται οι οριςμοί των κεντρικϊν εννοιϊν. Στθν δεξιά ςτιλθ αναφζρεται θ πθγι, «Κείμενο εργαςίασ» ι «ν. 3879/2010». Μάλιςτα, ςε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ που μια ζννοια ορίηεται με διαφορετικό τρόπο ςτα δφο ωσ άνω κείμενα αναφοράσ, παρατίκενται και οι δφο οριςμοί με τθν αντίςτοιχθ πθγι. 9

10 Ζννοια Οριςμόσ Πθγι Οι πτυχζσ τθσ δραςτθριότθτασ ενόσ κράτουσ μζλουσ ςχετικά με τθν αναγνϊριςθ τθσ μάκθςθσ και άλλων μθχανιςμϊν που ςυνδζουν τθν εκπαίδευςθ και τθν κατάρτιςθ με τθν αγορά «Εκνικό φςτθμα εργαςίασ και τθν κοινωνία των πολιτϊν. Η εν λόγω Προςόντων» δραςτθριότθτα περιλαμβάνει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Κείμενο (National κεςμικϊν ρυκμίςεων και διαδικαςιϊν, που αφοροφν ςτθ εργαςίασ Qualifications διαςφάλιςθ ποιότθτασ, τθν αξιολόγθςθ και τθν απονομι System) προςόντων. Ζνα Εκνικό Σφςτθμα Ρροςόντων μπορεί να αποτελείται από αρκετά υποςυςτιματα και μπορεί να περιλαμβάνει ζνα Εκνικό Ρλαίςιο Ρροςόντων. «Εκνικό Πλαίςιο Προςόντων» (National Qualifications Framework) «Κλάδοσ» (Sector) «Διεκνισ Κλαδικόσ Οργανιςμόσ» (International Sectoral Organization) «Μακθςιακά αποτελζςματα» (learning outcomes) «Γνϊςεισ» (knowledge) «Δεξιότθτεσ» (skills) «Ικανότθτεσ» (competence) Αποτελεί το «εργαλείο» για τθν κατθγοριοποίθςθ των προςόντων, ςφμφωνα με ζνα ςφνολο κριτθρίων επίτευξθσ κακοριςμζνων επιπζδων μάκθςθσ. Το εν λόγω μζςο ςτοχεφει ςτθ ςυνζνωςθ ςε ενιαίο ςφνολο και ςτο ςυντονιςμό των εκνικϊν υποςυςτθμάτων προςόντων, κακϊσ και ςτθ βελτίωςθ τθσ διαφάνειασ, τθσ πρόςβαςθσ, τθσ εξζλιξθσ και τθσ ποιότθτασ των προςόντων ςε ςχζςθ με τθν αγορά εργαςίασ και τθν κοινωνία των πολιτϊν. Το πλαίςιο κατάταξθσ προςόντων με τθ μορφι μακθςιακϊν αποτελεςμάτων, ςφμφωνα με ζνα ςφνολο κριτθρίων επίτευξθσ επιπζδων μάκθςθσ. Στο Εκνικό Ρλαίςιο Ρροςόντων τα μακθςιακά αποτελζςματα κατθγοριοποιοφνται ςε γνϊςεισ, δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ, χωρίσ να διαςπάται ο ενιαίοσ χαρακτιρασ τθσ μάκθςθσ. Η ομαδοποίθςθ των δραςτθριοτιτων βάςει τθσ κφριασ οικονομικισ λειτουργίασ, του προϊόντοσ, τθσ υπθρεςίασ ι τθσ τεχνολογίασ που τισ χαρακτθρίηει. Η ζνωςθ των εκνικϊν οργανιςμϊν που περιλαμβάνει π.χ. εργοδοτικοφσ και επαγγελματικοφσ φορείσ και εκπροςωπεί τα ςυμφζροντα των εκνικϊν κλάδων. Οι διατυπϊςεισ όλων αυτϊν που ο εκπαιδευόμενοσ γνωρίηει, κατανοεί και μπορεί να κάνει μετά τθν ολοκλιρωςθ μιασ μακθςιακισ διαδικαςίασ και οι ςχετικοί οριςμοί που αφοροφν ςτισ γνϊςεισ, τισ δεξιότθτεσ και τισ ικανότθτεσ. Το αποτζλεςμα τθσ αφομοίωςθσ πλθροφοριϊν μζςω τθσ μάκθςθσ. Οι γνϊςεισ είναι το ςϊμα κετικϊν ςτοιχείων, αρχϊν, κεωριϊν και πρακτικϊν που ςχετίηεται με ζνα πεδίο ςπουδισ ι εργαςίασ. Στο Ευρωπαϊκό Ρλαίςιο Ρροςόντων, οι γνϊςεισ χαρακτθρίηονται ωσ κεωρθτικζσ ι/και αντικειμενικζσ. Η ικανότθτα εφαρμογισ γνϊςεων και αξιοποίθςθσ τεχνογνωςίασ για τθν εκπλιρωςθ εργαςιϊν και τθν επίλυςθ προβλθμάτων. Στο Ευρωπαϊκό Ρλαίςιο Ρροςόντων, οι δεξιότθτεσ περιγράφονται ωσ νοθτικζσ (χριςθ λογικισ, διαιςκθτικισ και δθμιουργικισ ςκζψθσ) και πρακτικζσ (αφοροφν ςτθ χειρωνακτικι επιδεξιότθτα και ςτθ χριςθ μεκόδων, υλικϊν, εργαλείων και οργάνων). Η αποδεδειγμζνθ επάρκεια ςτθ χριςθ γνϊςεων, δεξιοτιτων και προςωπικϊν, κοινωνικϊν ι/και μεκοδολογικϊν δυνατοτιτων ςε περιςτάςεισ εργαςίασ ι ςπουδϊν και ςτθν επαγγελματικι ι/και προςωπικι ανζλιξθ. Στο Ευρωπαϊκό Ρλαίςιο Ρροςόντων, θ Κείμενο εργαςίασ ν. 3879/2010 Κείμενο εργαςίασ Κείμενο εργαςίασ Κείμενο εργαςίασ Κείμενο εργαςίασ Κείμενο εργαςίασ Κείμενο εργαςίασ 10

11 Ζννοια Οριςμόσ Πθγι περιγραφι ωσ προσ τισ «ικανότθτεσ» αφορά ςτθν υπευκυνότθτα και τθν αυτονομία. «Προςόν» (qualification) «Περιγραφικοί δείκτεσ» (descriptors) «Κλαδικοί περιγραφικοί δείκτεσ» (sectoral descriptors) «Ειςροζσ» (input) «Εκροζσ» (output) «Επαγγελματικά Προςόντα» (Professional qualifications) Το επίςθμο αποτζλεςμα μιασ διαδικαςίασ αξιολόγθςθσ και επικφρωςθσ, το οποίο επιτυγχάνεται όταν ο αρμόδιοσ φορζασ διαπιςτϊνει ότι ζνα άτομο ζχει επιτφχει μακθςιακά αποτελζςματα που ανταποκρίνονται ςε ςυγκεκριμζνεσ προδιαγραφζσ. Το αποτζλεςμα μιασ διαδικαςίασ αξιολόγθςθσ και επικφρωςθσ, φςτερα από διαπίςτωςθ από τον αρμόδιο φορζα ότι ζνα άτομο ζχει επιτφχει μακθςιακά αποτελζςματα που ανταποκρίνονται ςε ςυγκεκριμζνεσ προδιαγραφζσ. Οι δείκτεσ που προςδιορίηουν τα μακθςιακά αποτελζςματα (γνϊςεισ, δεξιότθτεσ, ικανότθτεσ) που αντιςτοιχοφν ςτα προςόντα ενόσ ςυγκεκριμζνου επιπζδου. Οι εξειδικευμζνοι κατά κλάδο περιγραφικοί δείκτεσ των επιπζδων του Εκνικοφ Ρλαιςίου Ρροςόντων, οι οποίοι προςδιορίηουν τα κλαδικά μακθςιακά αποτελζςματα που αντιςτοιχοφν ςτα προςόντα του ςυγκεκριμζνου κλάδου. Οι ανκρϊπινοι, οικονομικοί και φυςικοί πόροι που χρθςιμοποιοφνται ςτθ μακθςιακι διαδικαςία και ιδίωσ οι δομζσ, τα επαγγελματικά περιγράμματα, τα προγράμματα και οι εκπαιδευτζσ τθσ μθ τυπικισ εκπαίδευςθσ. Τα άμεςα αποτελζςματα τθσ μακθςιακισ δραςτθριότθτασ, δθλαδι οι γνϊςεισ, ικανότθτεσ και δεξιότθτεσ που αποκτά το άτομο. Το ςφνολο γενικϊν και ειδικϊν γνϊςεων, δεξιοτιτων και ικανοτιτων που απαιτοφνται για τθν άςκθςθ ενόσ επαγγζλματοσ ι μιασ ειδικότθτασ ι εξειδίκευςθσ. Κείμενο εργαςίασ ν. 3879/2010 ν. 3879/2010 ν. 3879/2010 ν. 3879/2010 ν. 3879/2010 ν. 3879/ Σα 8 επίπεδα του ΕΠΠ: περιγραφή προςόντων και αντιςτοίχιςη με γνώςεισ, δεξιότητεσ και ικανότητεσ Περιγραφή των 8 επιπέδων Το ΕΡΡ περιλαμβάνει 8 επίπεδα αναφοράσ, τα οποία καλφπτουν ολόκλθρο το φάςμα των προςόντων που μπορεί να αποκτιςει κανείσ με τθν ολοκλιρωςθ τθσ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ ι κατάρτιςθσ ζωσ τθν ανϊτατθ εκπαίδευςθ, όπωσ επίςθσ και μζςω τθσ μθ τυπικισ εκπαίδευςθσ και τθσ άτυπθσ μάκθςθσ. Υπογραμμίηεται ότι θ περιγραφι των 8 επιπζδων βαςίηεται ςτα μακθςιακά αποτελζςματα, τα οποία προςδιορίηονται με βάςθ τον ςυνδυαςμό γνϊςεων, δεξιοτιτων και ικανοτιτων. Ζτςι, κάκε επίπεδο αναφοράσ αποτελεί ζναν διαφορετικό ςυνδυαςμό γνϊςεων, δεξιοτιτων και ικανοτιτων. Στον ακόλουκο πίνακα περιγράφονται τα προςόντα για κάκε ζνα από τα 8 επίπεδα αναφοράσ του ΕΡΡ. 11

12 ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΟΝΣΩΝ Ο κάτοχοσ προςόντοσ αυτοφ του επιπζδου ζχει τθ δυνατότθτα πρόςβαςθσ ςε προγράμματα κατάρτιςθσ και ςε απαςχόλθςθ, όχι αυξθμζνων απαιτιςεων και προςόντων. Ζχει τθ δυνατότθτα ςυνζχιςθσ ςτο δεφτερο κφκλο δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Τα προςόντα αυτοφ του επιπζδου είναι ςυχνά ςθμεία ειςόδου ςε διαδρομζσ διά βίου μάκθςθσ για άτομα χωρίσ τυπικά προςόντα. Η μάκθςθ αυτοφ του επιπζδου ςυνικωσ αποκτάται κατά τθ διάρκεια τθσ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ/ άςκθςθσ εργαςίασ και ςυμβάλλει ςτθν απόκτθςθ βαςικϊν δεξιοτιτων. Ευαίςκθτεσ κοινωνικά ομάδεσ μποροφν να αποκτιςουν το ςυγκεκριμζνο επίπεδο προςόντων μζςω προγραμμάτων ενθλίκων, κακϊσ επίςθσ και με ευκαιρίεσ μθ τυπικισ και άτυπθσ μάκθςθσ. Ο κάτοχοσ προςόντοσ αυτοφ του επιπζδου ζχει τθ δυνατότθτα πρόςβαςθσ ςε προγράμματα κατάρτιςθσ και ςε απαςχόλθςθ, όχι αυξθμζνων απαιτιςεων και προςόντων. Ζχει τθ δυνατότθτα ολοκλιρωςθσ του δεφτερου κφκλου δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ ι/και παρακολοφκθςθσ προγραμμάτων ςυνεχιηόμενθσ κατάρτιςθσ. Ο κάτοχοσ προςόντοσ αυτοφ του επιπζδου ζχει τθ δυνατότθτα πρόςβαςθσ ςε εργαςίεσ κακοριςμζνων, μθ αυτόνομων κακθκόντων. Ζχει τθ δυνατότθτα κάκετθσ κινθτικότθτασ ςε προγράμματα αρχικισ και ςυνεχιηόμενθσ επαγγελματικισ κατάρτιςθσ, κακϊσ και ανϊτατθσ εκπαίδευςθσ, υπό προχποκζςεισ. Τα προςόντα επιπζδου 3 τυπικά ςχετίηονται με τθν ολοκλιρωςθ και του δεφτερου κφκλου τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Αντιπροςωπεφει επίςθσ διαδρομζσ μθ τυπικισ μάκθςθσ μζςω τθσ αναγνϊριςθσ εργαςιακισ εμπειρίασ. Ο κάτοχοσ προςόντοσ αυτοφ του επιπζδου ζχει τθ δυνατότθτα απαςχόλθςθσ ςε εργαςίεσ με απαιτιςεισ αυξθμζνων ικανοτιτων, που μπορεί να εμπεριζχουν τα κακικοντα τθσ επίβλεψθσ και ςυντονιςμοφ, τισ οποίεσ διεκπεραιϊνει αυτόνομα. Τα προςόντα επιπζδου 4 τυπικά ςχετίηονται με τθν ολοκλιρωςθ τουλάχιςτον του δεφτερου κφκλου τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ που ζχει ςυμπλθρωκεί/ επαυξθκεί ςτθ ςυνζχεια από προγράμματα εκπαίδευςθσ και κατάρτιςθσ ι από εργαςιακι εμπειρία. Ζχει τθ δυνατότθτα κάκετθσ κινθτικότθτασ ςε προγράμματα εκπαίδευςθσ και κατάρτιςθσ υπό προχποκζςεισ. Ο κάτοχοσ προςόντοσ αυτοφ του επιπζδου ζχει τθ δυνατότθτα απαςχόλθςθσ ςε εργαςίεσ υψθλισ εξειδίκευςθσ, κακϊσ και επαγγελματικισ ανζλιξθσ μζςω τθσ πρόςβαςθσ ςε προγράμματα ςπουδϊν ανϊτατθσ εκπαίδευςθσ. Η δυνατότθτα αυτι κακίςταται εφικτι μζςω τθσ αναγνϊριςθσ τμιματοσ των τυπικϊν προςόντων του ενδιαφερομζνου ι/και τθσ εργαςιακισ εμπειρίασ. Οι όροι και οι προχποκζςεισ αυτισ τθσ κάκετθσ κινθτικότθτασ κακορίηονται ςε εκνικό επίπεδο. Τα προςόντα επιπζδου 5 τυπικά ςχετίηονται με τθν ολοκλιρωςθ μετάδευτεροβάκμιου προγράμματοσ εκπαίδευςθσ και κατάρτιςθσ. Αυτά τα προςόντα ςυνδζουν τθ μετά-δευτεροβάκμια με τθν ανϊτατθ εκπαίδευςθ. Τα προςόντα αυτοφ του επιπζδου αναφζρονται ςτο ςφντομο κφκλο (shortcycle) ςπουδϊν, που ζχει αναπτυχκεί μζςα από τθ διαδικαςία τθσ Μπολόνια για τθν ανϊτατθ εκπαίδευςθ. Ο κάτοχοσ προςόντοσ αυτοφ του επιπζδου ζχει τθ δυνατότθτα απαςχόλθςθσ και επαγγελματικισ εξζλιξθσ ςτο χϊρο των εξειδικευμζνων επαγγελματιϊν. Τα προςόντα επιπζδου 6 ςχετίηονται με τον πρϊτο κφκλο προςόντων τθσ ανϊτατθσ εκπαίδευςθσ και παρζχουν τθ δυνατότθτα πρόςβαςθσ ςε μακθςιακζσ διαδρομζσ ανϊτερου επιπζδου ςτο χϊρο τθσ ανϊτατθσ εκπαίδευςθσ. Ο κάτοχοσ προςόντοσ αυτοφ του επιπζδου ζχει τθ δυνατότθτα απαςχόλθςθσ και επαγγελματικισ εξζλιξθσ ςτο χϊρο των εξειδικευμζνων επαγγελματιϊν. Τα προςόντα επιπζδου 7 ςχετίηονται με τον δεφτερο κφκλο προςόντων ςτθν ανϊτατθ εκπαίδευςθ. Ο κάτοχοσ προςόντοσ αυτοφ του επιπζδου ζχει τθ δυνατότθτα απαςχόλθςθσ και επαγγελματικισ εξζλιξθσ ςε εξειδικευμζνουσ τομείσ. Απαςχολείται ςε εργαςίεσ που απαιτοφν ερευνθτικζσ δεξιότθτεσ, επιςτθμονικό ζργο και θγετικά προςόντα. Το επίπεδο 8 ςχετίηεται με τον τρίτο κφκλο προςόντων ςτθν ανϊτατθ εκπαίδευςθ. 12

13 2.3.2 Περιγραφικοί δείκτεσ (Γνώςεισ, Δεξιότητεσ & Ικανότητεσ) Σφμφωνα με τον ν. 3879/2010 για τθν «ανάπτυξθ τθσ διά βίου μάκθςθσ», οι περιγραφικοί δείκτεσ είναι «οι δείκτεσ που προςδιορίηουν τα μακθςιακά αποτελζςματα (γνϊςεισ, δεξιότθτεσ, ικανότθτεσ) που αντιςτοιχοφν ςτα προςόντα ενόσ ςυγκεκριμζνου επιπζδου» (Άρκρο 2, παρ. 16). Οι περιγραφικοί δείκτεσ παρζχουν πλθροφορίεσ για τα προςόντα του κάκε επιπζδου αναφοράσ του ΕΡΡ. Κάκε επίπεδο αναφοράσ ορίηεται και περιγράφεται από ζνα ςφνολο περιγραφικϊν δεικτϊν, οι οποίοι ςυγκροτοφνται από τισ ποιοτικζσ και ποςοτικζσ διαβακμίςεισ των γνϊςεων, των δεξιοτιτων και των ικανοτιτων. Σε αυτό το πλαίςιο οι περιγραφικοί δείκτεσ αποτελοφν ζνα μζςο εξαςφάλιςθσ τθσ ςυνοχισ και τθσ ςυνζχειασ μεταξφ των διαβακμιςμζνων επιπζδων αναφοράσ του ΕΡΡ. Ειδικότερα, οι περιγραφικοί δείκτεσ του ελλθνικοφ ΕΡΡ ςυγκροτοφνται από: ΓΝΩΣΕΙΣ: περιγράφονται ωσ o κεωρθτικζσ ι/και o αντικειμενικζσ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ: περιγράφονται ωσ o γνωςτικζσ (χριςθ λογικισ, διαιςκθτικισ και δθμιουργικισ ςκζψθσ) ι/και o πρακτικζσ (αφοροφν ςτθ χειρωνακτικι επιδεξιότθτα και τθ χριςθ μεκόδων, υλικϊν, εργαλείων και οργάνων). ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ: αναφζρονται ςτθν υπευκυνότθτα και τθν αυτονομία. Στον ακόλουκο πίνακα αποτυπϊνονται οι γνϊςεισ, οι δεξιότθτεσ και οι ικανότθτεσ του ατόμου ανά επίπεδο αναφοράσ. ΓΝΩΕΙ ΔΕΞΙΟΣΗΣΕ ΙΚΑΝΟΣΗΣΕ Επίπεδο 1 Αποκτά βαςικζσ γενικζσ γνϊςεισ που ςχετίηονται με το εργαςιακό του περιβάλλον που μποροφν να του χρθςιμεφςουν και ωσ είςοδοσ ςε διαδρομζσ διά βίου μάκθςθσ. Μπορεί να εφαρμόςει βαςικζσ γνϊςεισ και να εκτελζςει ζνα ςυγκεκριμζνο εφροσ απλϊν εργαςιϊν. Διακζτει βαςικζσ και επαναλαμβανόμενεσ κοινωνικζσ δεξιότθτεσ. Μπορεί να επιτελζςει απλζσ και επαναλαμβανόμενεσ εργαςίεσ εφαρμόηοντασ βαςικζσ γνϊςεισ και δεξιότθτεσ υπό άμεςθ επίβλεψθ ςε δομθμζνο πλαίςιο. Επίπεδο 2 Αποκτά βαςικζσ γενικζσ γνϊςεισ που ςχετίηονται με ζνα πεδίο εργαςίασ ι ςπουδισ που του επιτρζπουν να αντιλαμβάνεται τισ διαδικαςίεσ εφαρμογισ βαςικϊν κακθκόντων και οδθγιϊν. Επίπεδο 3 Αποκτά βαςικζσ γενικζσ γνϊςεισ που του επιτρζπουν να κατανοεί τθ ςχζςθ τθσ κεωρθτικισ γνϊςθσ και πλθροφορίασ με ζνα πεδίο εργαςίασ ι ςπουδισ. Κατανοεί Μπορεί να εφαρμόςει βαςικζσ γνϊςεισ και να εκτελζςει ζνα εφροσ ςφνκετων εργαςιϊν ςε ζνα πεδίο εργαςίασ ι ςπουδισ. Διακζτει επικοινωνιακζσ δεξιότθτεσ. Μπορεί να επιδείξει εφροσ ανεπτυγμζνων γνωςτικϊν και πρακτικϊν δεξιοτιτων ςτθν επιτυχι εκτζλεςθ ςφνκετων κακθκόντων, τόςο ςε οικεία όςο και ςε μθ οικεία πλαίςια. Μπορεί να επιτελζςει εργαςίεσ ςε ζνα ςυγκεκριμζνο πεδίο εργαςίασ ι ςπουδισ υπό περιοριςμζνθ επίβλεψθ ι/και με κάποια αυτονομία ςε δομθμζνο πλαίςιο. Μπορεί να επιτελζςει αυτόνομα εργαςίεσ ςε ζνα ςυγκεκριμζνο πεδίο εργαςίασ ι ςπουδισ. Ζχει τθ δυνατότθτα να προςαρμόςει τθ ςυμπεριφορά του ανάλογα με 13

14 ΓΝΩΕΙ ΔΕΞΙΟΣΗΣΕ ΙΚΑΝΟΣΗΣΕ τα ςτοιχεία και τισ διαδικαςίεσ εφαρμογισ ςφνκετων κακθκόντων και οδθγιϊν. Επίπεδο 4 Αποκτά ευρφ φάςμα κεωρθτικϊν γνϊςεων και ανάλυςθσ πλθροφοριϊν που του επιτρζπουν να κατανοεί το πεδίο εργαςίασ ι ςπουδισ και να εφαρμόηει ςτοιχεία και διαδικαςίεσ ςε ζνα γενικό πλαίςιο. Επίπεδο 5 Διακζτει ευρείεσ, εξειδικευμζνεσ, αντικειμενικζσ και κεωρθτικζσ γνϊςεισ ςε ζνα πεδίο εργαςίασ ι ςπουδισ και ζχει επίγνωςθ των ορίων των γνϊςεων αυτϊν. Επίπεδο 6 Διακζτει προχωρθμζνεσ γνϊςεισ ςε ζνα πεδίο εργαςίασ ι ςπουδισ, οι οποίεσ ςυνεπάγονται κριτικι κατανόθςθ κεωριϊν και αρχϊν. Επίπεδο 7 Διακζτει πολφ εξειδικευμζνεσ γνϊςεισ, μερικζσ από τισ οποίεσ είναι γνϊςεισ αιχμισ ςε ζνα πεδίο εργαςίασ ι ςπουδισ και που αποτελοφν τθ βάςθ για πρωτότυπθ ςκζψθ. Διακζτει επικοινωνιακζσ δεξιότθτεσ και δυνατότθτεσ επίλυςθσ προβλθμάτων μζςω τθσ επιλογισ και εφαρμογισ βαςικϊν μεκόδων, εργαλείων, υλικϊν και πλθροφοριϊν. Μπορεί να χρθςιμοποιιςει με ευχζρεια τισ γνϊςεισ και ζχει τθν ικανότθτα να εφαρμόςει ζνα φάςμα τεχνικϊν και εξειδικευμζνων δεξιοτιτων ςε πεδίο εργαςίασ ι ςπουδισ. Διακζτει επικοινωνιακζσ δεξιότθτεσ ςε επίπεδο κεωρθτικισ και τεχνικισ πλθροφόρθςθσ και βρίςκει λφςεισ ςε ςυγκεκριμζνα προβλιματα ςε ζνα πεδίο εργαςίασ ι ςπουδισ. Κατζχει ευρφ φάςμα γνωςτικϊν και πρακτικϊν δεξιοτιτων που απαιτοφνται για τθν εξεφρεςθ δθμιουργικϊν λφςεων ςε αφθρθμζνα προβλιματα. Κατζχει προχωρθμζνεσ δεξιότθτεσ και ζχει τθ δυνατότθτα να αποδείξει τθν απαιτοφμενθ δεξιοτεχνία και καινοτομία για τθν επίλυςθ ςφνκετων και απρόβλεπτων προβλθμάτων ςε εξειδικευμζνο πεδίο εργαςίασ ι ςπουδισ. Κατζχει εξειδικευμζνεσ δεξιότθτεσ επίλυςθσ προβλθμάτων, οι οποίεσ απαιτοφνται ςτθν ζρευνα ι/και ςτθν καινοτομία προκειμζνου να αναπτυχκοφν νζεσ γνϊςεισ τισ ανάγκεσ επίλυςθσ προβλθμάτων. Ραίρνει πρωτοβουλίεσ ςε κακοριςμζνα πεδία εργαςίασ ι ςπουδισ και εποπτεφεται ςε περιπτϊςεισ ανάγκθσ εφαρμογισ διαδικαςιϊν ζλεγχου ποιότθτασ. Μπορεί να επιτελζςει αυτόνομα ποιοτικά και ποςοτικά εργαςίεσ ςε ζνα ςυγκεκριμζνο πεδίο εργαςίασ ι ςπουδισ που απαιτεί επαγγελματικι επάρκεια. Ζχει τθ δυνατότθτα να επιβλζπει τθν ποιότθτα και ποςότθτα τθσ εργαςίασ άλλων ατόμων με υπευκυνότθτα και αυτονομία. Επιδεικνφει αυξθμζνο επίπεδο βαςικϊν ικανοτιτων που μποροφν να αποτελζςουν τθ βάςθ για ςπουδζσ ανϊτατθσ εκπαίδευςθσ. Μπορεί να διαχειρίηεται και να επιβλζπει ςτο πλαίςιο ςυγκεκριμζνθσ εργαςίασ ι διαδικαςίασ μάκθςθσ, όπου μπορεί να ςυμβαίνουν και απρόβλεπτεσ αλλαγζσ. Μπορεί να ανακεωρεί και να αναπτφςςει, τόςο τθν προςωπικι του απόδοςθ όςο και άλλων ατόμων. Μπορεί να διαχειρίηεται ςφνκετεσ τεχνικζσ ι επαγγελματικζσ δραςτθριότθτεσ ι ςχζδια εργαςίασ με ανάλθψθ ευκφνθσ για τθ λιψθ αποφάςεων ςε απρόβλεπτα περιβάλλοντα εργαςίασ ι ςπουδισ. Αναλαμβάνει τθν ευκφνθ για τθ διαχείριςθ τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ ατόμων και ομάδων. Μπορεί να διαχειρίηεται και να μεταςχθματίηει περιβάλλοντα εργαςίασ ι ςπουδισ που είναι ςφνκετα, απρόβλεπτα και απαιτοφν νζεσ ςτρατθγικζσ προςεγγίςεισ. Αναλαμβάνει τθν 14

15 ΓΝΩΕΙ ΔΕΞΙΟΣΗΣΕ ΙΚΑΝΟΣΗΣΕ Διακζτει κριτικι επίγνωςθ των ηθτθμάτων γνϊςθσ ςε ζνα πεδίο και ςτθ διαςφνδεςι του με διαφορετικά πεδία. Επίπεδο 8 Διακζτει γνϊςεισ ςτα πλζον προχωρθμζνα όρια ενόσ πεδίου εργαςίασ ι ςπουδισ και ςτθ διαςφνδεςι του με άλλα πεδία. και διαδικαςίεσ και να ενςωματωκοφν γνϊςεισ από διαφορετικά πεδία. Κατζχει πλζον προχωρθμζνεσ και εξειδικευμζνεσ δεξιότθτεσ και τεχνικζσ, ςυμπεριλαμβανομζνθσ τθσ ςφνκεςθσ και τθσ αξιολόγθςθσ, που απαιτοφνται για τθν επίλυςθ κρίςιμων προβλθμάτων ςτθν ζρευνα, τθ διεφρυνςθ και τον επαναπροςδιοριςμό των υφιςτάμενων γνϊςεων ι τθσ υφιςτάμενθσ επαγγελματικισ πρακτικισ. ευκφνθ για τθ ςυνειςφορά ςτισ επαγγελματικζσ γνϊςεισ και πρακτικζσ ι/και για τθν αξιολόγθςθ τθσ ςτρατθγικισ απόδοςθσ ομάδων. Επιδεικνφει ουςιαςτικό κφροσ, καινοτομία, αυτονομία, επιςτθμονικι και επαγγελματικι ακεραιότθτα και ςτακερι προςιλωςθ ςτθ διαμόρφωςθ νζων ιδεϊν ι διαδικαςιϊν ςτθν πρωτοπορία πλαιςίων εργαςίασ ι ςπουδισ, ςυμπεριλαμβανομζνθσ τθσ ζρευνασ Εξειδίκευςη των Περιγραφικών Δεικτών Οι περιγραφικοί δείκτεσ που παρουςιάςτθκαν ςτθν προθγοφμενθ ενότθτα είναι πολφ γενικοί και αφθρθμζνοι για να περιγράψουν τισ ειδικζσ απαιτιςεισ, τουσ όρουσ και τισ προχποκζςεισ για τθν αντιςτοίχιςθ προςόντων ςε ςυγκεκριμζνεσ εκπαιδευτικζσ βακμίδεσ. Για τον ςκοπό αυτό οι Ομάδεσ Εργαςίασ και οι εμπειρογνϊμονεσ καλοφνται να προτείνουν εξειδικευμζνουσ και κλαδικοφσ περιγραφικοφσ δείκτεσ, κακϊσ και το επίπεδο αντιςτοίχιςθσ για κάκε εκπαιδευτικι βακμίδα και κάκε επαγγελματικι ειδικότθτα ι εξειδίκευςθ. Σφμφωνα με τον ν.3879/2010 για τθν «ανάπτυξθ τθσ διά βίου μάκθςθσ» οι «κλαδικοί περιγραφικοί δείκτεσ» είναι «οι εξειδικευμζνοι κατά κλάδο περιγραφικοί δείκτεσ των επιπζδων του Εκνικοφ Πλαιςίου Προςόντων, οι οποίοι προςδιορίηουν τα κλαδικά μακθςιακά αποτελζςματα που αντιςτοιχοφν ςτα προςόντα του ςυγκεκριμζνου κλάδου». Η εξειδίκευςθ των περιγραφικϊν δεικτϊν δεν κα προςανατολίηεται πλζον ςτισ ειςροζσ (διάρκεια, τόποσ ι μζκοδοσ διδαςκαλίασ), αλλά ςτα μακθςιακά αποτελζςματα, δθλαδι ςτο τι γνωρίηει, μπορεί και είναι ικανόσ να κάνει κάποιοσ. Επομζνωσ, οι γνϊςεισ, δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ κα πρζπει να περιγράφονται με τθ χριςθ ενεργθτικϊν ρθμάτων π.χ. «να μπορεί να χειρίηεται τεχνικά μζςα». 15

16 3. Μεθοδολογία αντιςτοίχιςησ Στθν παροφςα ενότθτα παρουςιάηονται κεντρικζσ ζννοιεσ και προτείνεται μια μεκοδολογία, βάςει τθσ οποίασ οι Ομάδεσ Εργαςίασ κα αντιςτοιχίςουν τα προςόντα. Ππωσ αναφζρκθκε και ςτο Κεφάλαιο 2, θ ζννοια των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων βρίςκεται ςτο επίκεντρο του ενδιαφζροντοσ. Ρροσ τοφτο, ςκοπόσ τθσ ςυγκεκριμζνθσ ενότθτασ είναι ο οριςμόσ των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων, θ παρουςίαςθ τθσ μεκοδολογίασ αξιολόγθςθσ μακθςιακϊν αποτελεςμάτων και ςυνακόλουκα θ μεκοδολογία ανάλυςθσ των τίτλων ςπουδϊν Σι είναι τα μαθηςιακά αποτελέςματα (learning outcomes); Οι τάςεισ ςτθ ςφγχρονθ εκπαιδευτικι κεωρία και πρακτικι καταδεικνφουν μια αλλαγι παραδείγματοσ από τθ «δαςκαλοκεντρικι» ςτθ «μακθτοκεντρικι» προςζγγιςθ. Σφμφωνα με τθ «μακθτοκεντρικι» προςζγγιςθ ο ςχεδιαςμόσ, θ υλοποίθςθ και θ αξιολόγθςθ τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ επικεντρϊνεται ςτο τι περιμζνουμε να γνωρίηει και να μπορεί να κάνει ο μακθτισ, αφοφ ολοκλθρϊςει επιτυχϊσ ζνα ςυγκεκριμζνο πρόγραμμα ςπουδϊν. Στθ ςχετικι βιβλιογραφία υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί οριςμοί των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων. Για τουσ ςκοποφσ του παρόντοσ εγχειριδίου προτείνουμε τον ακόλουκο οριςμό εργαςίασ: Τα μακθςιακά αποτελζςματα είναι οι διατυπϊςεισ όλων αυτϊν που ο εκπαιδευόμενοσ γνωρίηει, κατανοεί και μπορεί να κάνει μετά τθν ολοκλιρωςθ μιασ μακθςιακισ διαδικαςίασ και οι ςχετικοί οριςμοί αφοροφν τισ γνϊςεισ, τισ δεξιότθτεσ και τισ ικανότθτεσ Προςδιοριςμόσ των μαθηςιακών αποτελεςμάτων - η ταξινόμηςη του Bloom 2 Αρκετά προγράμματα ςπουδϊν είναι δομθμζνα ςτθ λογικι των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων και ςυνεπϊσ διακθρφςςουν ρθτά τα προςδοκϊμενα αποτελζςματα τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ. Υπάρχουν όμωσ και προγράμματα ςπουδϊν τα οποία εξαντλοφνται ςτθ διατφπωςθ των μακθςιακϊν ςτόχων, χωρίσ αναφορά ςτα προςδοκϊμενα μακθςιακά αποτελζςματα. Στθν τελευταία περίπτωςθ, απαιτείται ο προςδιοριςμόσ των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων. 2 Βλ. ςχ. Kennedy, Declan et al. (2006): Writing and Using Learning Outcomes: A Practical Guide. Διακζςιμο Ηλεκτρονικά: 16

17 Συνικωσ τα μακθςιακά αποτελζςματα περιγράφονται περιφραςτικά με τθ χριςθ ρθμάτων, π.χ. ικανότθτα να χειρίηεται τον υπολογιςτι με ακρίβεια, να είναι ςε κζςθ να κατανοεί ςφνκετα προβλιματα και να παράγει καινοτόμεσ ιδζεσ και λφςεισ. Σα μακθςιακά αποτελζςματα πρζπει να είναι: Εξειδικευμζνα Αντικειμενικά Επιτεφξιμα, εφικτά Χριςιμα Κατάλλθλα Συποποιθμζνα Για τον προςδιοριςμό των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων προτείνουμε να δοκιμάςουν οι Ομάδεσ Εργαςίασ να εφαρμόςουν τθν ιεραρχικι ταξινόμθςθ τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ ςε ζξι επίπεδα του εκπαιδευτικοφ ψυχολόγου Benjamin Bloom. Τα ζξι αυτά επίπεδα αντικατοπτρίηουν τθν πορεία των νοθτικϊν διαδικαςιϊν και τθσ ςκζψθσ του υποκειμζνου κατά τθ διάρκεια μιασ μακθςιακισ διαδικαςίασ. Συγκεκριμζνα ο Bloom ονοματίηει τα εξισ επίπεδα: 1. Γνϊςθ 2. Κατανόθςθ 3. Εφαρμογι 4. Ανάλυςθ 5. Σφνκεςθ 6. Αξιολόγθςθ Τα ζξι επίπεδα νοθτικισ επεξεργαςίασ απεικονίηονται ςτο ακόλουκο ςχιμα με τθν ιεραρχικι τουσ μορφι: 17

18 Ακολοφκωσ δίνεται ζνασ ςυνοπτικόσ οριςμόσ του κάκε επιπζδου ςκζψθσ, ενϊ παρατίκενται και ςυγκεκριμζνα ριματα που μποροφν αργότερα να χρθςιμοποιθκοφν από τισ Ομάδεσ Εργαςίασ για να περιγράψουν τα μακθςιακά αποτελζςματα. Επίπεδο ςκζψθσ 1. Γνϊςθ 2. Κατανόθςθ 3. Εφαρμογι Περιγραφι-οριςμόσ ανάκλθςθ δεδομζνων ι πλθροφοριϊν κατανόθςθ εννοιϊν, ερμθνεία προβλθμάτων και οδθγιϊν χριςθ μιασ ζννοιασ ι γενίκευςθσ ςε νζεσ καταςτάςεισ και πλαίςια Ενδεικτικά ριματα για τθν περιγραφι μακθςιακϊν αποτελεςμάτων ορίηω, περιγράφω, απαρικμϊ, αναγνωρίηω, κατονομάηω, κατθγοριοποιϊ, ταιριάηω, ονομάηω, διαβάηω, καταγράφω, αναπαράγω, επιλζγω, δθλϊνω, βλζπω, γράφω κατθγοριοποιϊ, αναφζρω, αλλάηω, περιγράφω, ςυηθτϊ, εκτιμϊ, εξθγϊ, γενικεφω, δίνω παραδείγματα, διαςαφθνίηω, επαναδθλϊνω, ανακεφαλαιϊνω, ςυνοψίηω, κατανοϊ ενεργϊ, εφαρμόηω, διαχειρίηομαι, εκφράηω, ελζγχω, δθλϊνω, κακορίηω, αναπτφςςω, ανακαλφπτω, ςυνειςφζρω, κακιερϊνω, επεκτείνω, υλοποιϊ, περικλείω, ενθμερϊνω, διδάςκω, ςυμμετζχω, προβλζπω, ετοιμάηω, διατθρϊ, προβάλλω, παρζχω, ςυςχετίηω, αναφζρω, δείχνω, λφνω, μεταφζρω, χρθςιμοποιϊ, εκμεταλλεφομαι 18

19 Επίπεδο ςκζψθσ 4. Ανάλυςθ Περιγραφι-οριςμόσ διάκριςθ ςε ςυςτατικά μζρθ και κατανόθςθ τθσ οργανωτικισ δομισ, μιασ ζννοιασ, μιασ κατάςταςθσ κ.α. Ενδεικτικά ριματα για τθν περιγραφι μακθςιακϊν αποτελεςμάτων αναλφω, αποςυνκζτω, κατθγοριοποιϊ, ςυγκρίνω, αντιπαραβάλλω, ςυςχετίηω, διαφοροποιϊ, διακρίνω, διαχωρίηω, εςτιάηω, διαςαφθνίηω, ςυμπεραίνω, καταδεικνφω, αναγνωρίηω, χωρίηω, υποδιαιρϊ 5. φνκεςθ καταςκευι νζασ δομισ από διαφορετικά ςτοιχεία, δθμιουργία νζου νοιματοσ ι δομισ 6. Αξιολόγθςθ διατφπωςθ αξιολογικϊν κρίςεων προςαρμόηω, προβλζπω, ςυνεργάηομαι, ςυνδυάηω, επικοινωνϊ, ςυςςωρεφω, ςυνκζτω, δθμιουργϊ, ςχεδιάηω, αναπτφςςω, μθχανεφομαι, εκφράηω, διευκολφνω, ςχθματίηω, γενικεφω, υποκζτω, ενςωματϊνω, εξατομικεφω, αρχικοποιϊ, εντάςςω, παρεμβάλλω, εφευρίςκω, μοντελοποιϊ, τροποποιϊ, ενιςχφω, αναδιατάςςω, ανακαταςκευάηω, δομϊ, ςυνίςταμαι, κακιςτϊ ζγκυρο ςυγκρίνω και αντιπαραβάλλω, ςυμπεραίνω, κρίνω, αποφαςίηω, υποςτθρίηω, ερμθνεφω, δικαιολογϊ, αναπλαιςιϊνω, υπεραςπίηομαι 3.3. Πρακτικέσ οδηγίεσ για τη διατύπωςη μαθηςιακών αποτελεςμάτων Στθν παροφςα ενότθτα παρατίκενται πρακτικζσ οδθγίεσ και κατευκφνςεισ για μια ακριβι, ςυνεπι και ςαφι διατφπωςθ των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων. Η κεμελιακι αρχι που διζπει οριηόντια και κάκετα τθ διατφπωςθ μακθςιακϊν αποτελεςμάτων ζγκειται ςτθ χριςθ «μονοςιμαντων ρθμάτων ενεργθτικισ φωνισ». Αυτό πρακτικά ςθμαίνει ότι θ περιγραφι των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων πρζπει να υπογραμμίηει με τθ χριςθ ρθμάτων ενεργθτικισ φωνισ μια ςυγκεκριμζνθ ενζργεια του υποκειμζνου (εκπαιδευόμενου, καταρτιηόμενου). Στον πίνακα που ακολουκεί παρουςιάηονται οριςμζνεσ πρακτικζσ οδθγίεσ και κατευκφνςεισ για τθ διατφπωςθ των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων. Οδθγίεσ-κατευκφνςεισ για τθν περιγραφι και διατφπωςθ μακθςιακϊν αποτελεςμάτων 1 Στθν αρχι τθσ διατφπωςθσ να υπάρχει ζνα ενεργθτικό ριμα, να ακολουκεί το αντικείμενο του ριματοσ, κακϊσ και μια μικρι φράςθ που δίνει ςυνοπτικά το νόθμα του μακθςιακοφ αποτελζςματοσ. 2 Να χρθςιμοποιείται μόνο ζνα ριμα για κάκε μακθςιακό αποτζλεςμα. 3 Να αποφεφγεται θ χριςθ πολυςιμαντων ρθμάτων όπωσ «να γνωρίηει, να μακαίνει, να είναι εξοικειωμζνοσ με, να εφιςτά τθν προςοχι του κλπ.». Αυτοφ του είδουσ οι 19

20 Οδθγίεσ-κατευκφνςεισ για τθν περιγραφι και διατφπωςθ μακθςιακϊν αποτελεςμάτων διατυπϊςεισ ςχετίηονται περιςςότερο με τουσ μακθςιακοφσ ςτόχουσ παρά με τα μακθςιακά αποτελζςματα. 4 Αποφυγι ςφνκετων και μακροςκελϊν προτάςεων. Σε περίπτωςθ που απαιτείται θ διατφπωςθ μιασ πολφπλοκθσ πρόταςθσ, προτείνεται για λόγουσ ςαφινειασ να ςυντάςςονται δυο ι και περιςςότερεσ προτάςεισ. 6 Τα μακθςιακά αποτελζςματα πρζπει να είναι αντικειμενικά και μετριςιμα. 7 Να λαμβάνεται κάκε φορά υπόψιν το χρονοδιάγραμμα εντόσ του οποίου παράγονται τα μακθςιακά αποτελζςματα. Η ΟΕ πρζπει να αναρωτιζται αν θ επίτευξθ των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων είναι ρεαλιςτικι εντόσ ενόσ ςυγκεκριμζνου χρονικοφ διαςτιματοσ. 8 Στθν περιγραφι των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων πρζπει να ςυνυπολογίηεται θ δυνατότθτα αξιολόγθςισ τουσ ςε φςτερθ φάςθ. Πςο πιο γενικι είναι θ διατφπωςι τουσ, τόςο πιο δφςκολθ κακίςταται θ αποτελεςματικι αξιολόγθςι τουσ. 9 Ρριν τθν οριςτικοποίθςθ των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων, οι προτεινόμενεσ διατυπϊςεισ να δειχκοφν ςε ςυναδζλφουσ και ενδεχομζνωσ ςε ςπουδαςτζσ εν είδει δοκιμισ, προκειμζνου να ελεγχκεί θ ςαφινεια του περιεχομζνου τουσ. Για λόγουσ ςαφινειασ και ομοιογζνειασ προτείνεται να χρθςιμοποιοφνται από τισ Ομάδεσ Εργαςίασ τα ενδεικτικά ριματα που παρουςιάςτθκαν ςτο Κεφάλαιο ύνδεςη μαθηςιακών αποτελεςμάτων με προγράμματα και τίτλουσ ςπουδών Η αποτφπωςθ των μακθμάτων ενόσ προγράμματοσ ςπουδϊν με όρουσ αντικειμενικϊν και μετριςιμων μακθςιακϊν αποτελεςμάτων κακιςτά πιο εφκολο να γίνουν ακριβείσ κρίςεισ διότι υπάρχει μεγαλφτερθ διαφάνεια ςτθ διαδικαςία τθσ αξιολόγθςθσ. Επιπλζον, με τθν ανάπτυξθ προγραμμάτων ςπουδϊν που βαςίηονται ςτα μακθςιακά αποτελζςματα προωκείται ςθμαντικά θ μακθτοκεντρικι προςζγγιςθ ςτθν εκπαίδευςθ, κακϊσ εςτιάηουμε ςτισ γνϊςεισ, δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ των μακθτϊν/ ςπουδαςτϊν/ εκπαιδευομζνων/ καταρτιηόμενων. Η διαδικαςία περιγραφισ με όρουσ μακθςιακϊν αποτελεςμάτων είναι αναγκαία, προκειμζνου να κακίςτανται ςυγκρίςιμεσ οι διαφορετικζσ εκπαιδευτικζσ διαδρομζσ που ακολουκεί το άτομο για να αποκτιςει ζνα ςυγκεκριμζνο προςόν. Σε αυτιν τθ βάςθ, τα μακθςιακά αποτελζςματα λειτουργοφν για το εκπαιδευτικό ςφςτθμα ςυνολικά ωσ αντικειμενικόσ διαμεςολαβθτισ που διευκολφνει τθ ςφγκριςθ μεταξφ των διαφορετικϊν εκπαιδευτικϊν διαδρομϊν. Οι Ομάδεσ Εργαςίασ κα κλθκοφν να αναλφςουν τουσ οδθγοφσ ςπουδϊν, τουσ κανονιςμοφσ ςπουδϊν, τουσ μακθςιακοφσ ςτόχουσ και τουσ τρόπουσ αξιολόγθςθσ (εξετάςεισ, εργαςίεσ, εργαςτιρια κλπ.) με γνϊμονα τα μακθςιακά αποτελζςματα. Ουςιαςτικά πρόκειται για μια διαδικαςία «μετάφραςθσ» του ςχετικοφ υλικοφ ςε μακθςιακά αποτελζςματα. Στθν Ελλάδα, υπάρχουν προγράμματα ςπουδϊν που ζχουν αναπτυχκεί και διαμορφωκεί με βάςθ τα μακθςιακά αποτελζςματα. Ειδικότερα, ςφμφωνα με τθν Υπουργικι Απόφαςθ του 2007 (ΦΕΚ 1466/Β/ ) για τθν Εφαρμογι του Συςτιματοσ Μεταφοράσ και Συςςϊρευςθσ Ριςτωτικϊν Μονάδων, τα μακθςιακά αποτελζςματα ειςάγονται ςτθν τριτοβάκμια εκπαίδευςθ για τθν ανάπτυξθ των προγραμμάτων ςπουδϊν, με ςτόχο αφενόσ 20

21 να ενιςχφςουν τον φοιτθτοκεντρικό χαρακτιρα των ςπουδϊν, αφετζρου να διευκολφνουν τθν ειςαγωγι περιγραφϊν και προδιαγραφϊν ςε προγράμματα και τίτλουσ ςπουδϊν. Συμπεραςματικά, οι Ομάδεσ Εργαςίασ κα αναλφςουν τα μακιματα και τα προγράμματα ςπουδϊν με όρουσ μακθςιακϊν αποτελεςμάτων. Το ςφνολο των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων που κα προκφψει αντιςτοιχεί ςτα προςόντα που μποροφν να αποκτθκοφν, να αναγνωριςτοφν και να πιςτοποιθκοφν. 3.5 Ανάλυςη του περιγράμματοσ του τίτλου ςπουδών Ρροτείνεται θ αναλυτικι διάρκρωςθ του τίτλου ςπουδϊν ςε ςυνολικά ζξι (6) υποκατθγορίεσ, οι οποίεσ κα αποτυπϊνουν τισ εξισ απαραίτθτεσ πλθροφορίεσ: o Γενικό περίγραμμα του τίτλου ςπουδϊν o Σκοπόσ o Χαρακτθριςτικά o Εργαςία και περαιτζρω εκπαίδευςθ o Μορφι εκπαίδευςθσ (εκπαιδευτικζσ μζκοδοι, παιδαγωγικι φιλοςοφία, τεχνικζσ αξιολόγθςθσ κ.λπ.) o Κατάλογοσ (λίςτα) με τα μακθςιακά αποτελζςματα του ςυγκεκριμζνου προγράμματοσ ςπουδϊν Κάκε μια από τισ ζξι (6) ωσ άνω υπο-κατθγορίεσ κα περιγράφεται αναλυτικά ςε τυποποιθμζνο πίνακα, ο οποίοσ κα πρζπει να είναι κοινόσ για όλεσ τισ ομάδεσ εργαςίασ Γενικό περίγραμμα του τίτλου ςπουδών Στο πεδίο αυτό περιλαμβάνονται οι βαςικζσ πλθροφορίεσ που αφοροφν ςτον τίτλο ςπουδϊν. Αρχικά καταγράφεται ο επίςθμοσ τίτλοσ του Ρρογράμματοσ Σπουδϊν και το Εκπαιδευτικό Κδρυμα, που τον παρζχει. Χριςιμθ είναι και θ μετάφραςθ ςτα αγγλικά του τίτλου του προγράμματοσ ςπουδϊν και του απονζμοντοσ Εκπαιδευτικοφ Ιδρφματοσ. ΤΥΡΟΣ ΤΟΥ ΡΤΥΧΙΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΚΕΙΑ ΙΔΥΜΑ ΟΓΑΝΙΣΜΟΣ ΡΙΣΤΟΡΟΙΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΟ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΣΙΣΛΟΤ ΠΟΤΔΩΝ Εδϊ ςθμειϊνεται ο τφποσ του πτυχίου (π.χ. εάν είναι το αποτζλεςμα ενόσ Ρρογράμματοσ Σπουδϊν από ζνα Τμιμα/Εκπαιδευτικό Κδρυμα ι το αποτζλεςμα κοινοφδιατμθματικοφ προγράμματοσ ςπουδϊν). Σθμειϊνεται επίςθσ θ διάρκεια του προγράμματοσ ςπουδϊν που οδιγθςε ςτον τίτλο εκπεφραςμζνθ, είτε ςε πιςτωτικζσ μονάδεσ, είτε ςε εκνικζσ πιςτωτικζσ μονάδεσ (εάν υπάρχουν), είτε ςε χρόνο (π.χ. ζτθ ι εξάμθνα). Εδϊ ςθμειϊνεται ο επίςθμοσ τίτλοσ του Εκπαιδευτικοφ Ιδρφματοσ που παρζχει τον τίτλο ςπουδϊν και θ χϊρα ςτθν οποία εδρεφει το Κδρυμα. Χριςιμθ είναι και θ μετάφραςι του ςτα Αγγλικά. Σε περίπτωςθ κοινϊν-διατμθματικϊν προγραμμάτων πρζπει να αναφζρονται όλα τα Ιδρφματα και ποιο από αυτά είχε το ςυντονιςμό. Εδϊ ςθμειϊνεται ο Φορζασ Ριςτοποίθςθσ, ο οποίοσ παρζχει πιςτοποίθςθ ςτον τίτλο του Ρρογράμματοσ Σπουδϊν ι ςτο 21

22 ΡΕΙΟΔΟΣ ΑΝΑΦΟΑΣ ΚΥΚΛΟΙ/ΕΡΙΡΕΔΟ Κδρυμα που παρζχει αυτόν τον τίτλο, κακϊσ και θ χϊρα ςτθν οποία λειτουργεί ο Φορζασ Ριςτοποίθςθσ. Σθμειϊνεται θ περίοδοσ (εκπεφραςμζνθ ςε χρόνια) για τθν οποία το πρόγραμμα Σπουδϊν είναι εγκεκριμζνο και ςε ιςχφ. Επειδι ςε οριςμζνα προγράμματα, οι ςτόχοι, τα μακθςιακά αποτελζςματα, οι δεξιότθτεσ κ.λ.π. μποροφν να αλλάηουν με το χρόνο, οπότε είναι χριςιμο να υπάρχει τουλάχιςτον αναφορά των ετϊν ςτα οποία προςφζρκθκε το εν λόγω πρόγραμμα. Η περίοδοσ αναφοράσ κα μποροφςε να εκφραςκεί επί παραδείγματι: ςε ζτθ ιςχφοσ τθσ πιςτοποίθςθσ, εάν θ πιςτοποίθςθ αφοροφςε το Πρόγραμμα Σπουδϊν ςτισ θμερομθνίεσ ιςχφοσ του προγράμματοσ από το Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Σθμειϊνεται το προτεινόμενο επίπεδο προςόντοσ ςτο οποίο αντιςτοιχεί ο τίτλοσ ςπουδϊν ςτο ΕΡΡ κοπόσ του Προγράμματοσ πουδών Η ενότθτα αυτι περιλαμβάνει μία ςυνοπτικι αναφορά ςτουσ ςκοποφσ του Ρρογράμματοσ Σπουδϊν. Α ΚΟΠΟ Σθμειϊνεται (ςε λίγεσ γραμμζσ) μια γενικι κεϊρθςθ του Ρρογράμματοσ Σπουδϊν δίδοντασ μια περίλθψθ (ςφντομθ ςυνκετικι κεϊρθςθ) του ςκοποφ του Ειδικοί ςτόχοι, Χαρακτηριςτικά, Προςανατολιςμόσ του Προγράμματοσ πουδών Η ενότθτα αυτι περιλαμβάνει ειδικότερεσ πλθροφορίεσ για τουσ ειδικοφσ ςτόχουσ του Ρρογράμματοσ Σπουδϊν, τα χαρακτθριςτικά του και τον προςανατολιςμό του. Β 1 ΕΡΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ / ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΡΕΙΟΧΗ ΧΑΡΑΚΣΗΡΙΣΙΚΑ Σθμειϊνονται οι κφριεσ επιςτθμονικζσ / κεματικζσ περιοχζσ του Ρρογράμματοσ Σπουδϊν. Εάν το Ρρόγραμμα Σπουδϊν είναι πολυεπιςτθμονικό ι διεπιςτθμονικό πρζπει να γίνει αναφορά ςτθ ςυγκριτικι βαρφτθτα των κφριων ςυνιςτωςϊν του. Π.χ. πολιτικι, νομικά και οικονομικά (60:20:20) Σθμείωςθ: Σε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ ο τίτλοσ του πτυχίου δεν εκφράηει (αντιπροςωπεφει) ρθτά τισ κφριεσ επιςτθμονικζσ περιοχζσ. Σε αυτζσ τισ περιπτϊςεισ πρζπει να λαμβάνεται υπόψθ και να αποδίδεται θ ουςία του προγράμματοσ ςπουδϊν και όχι ο τίτλοσ του. 22

23 2 ΓΕΝΙΚΗ / ΕΙΔΙΚΗ ΕΣΤΙΑΣΗ Σθμειϊνεται θ γενικι ι ειδικι εςτίαςθ του Ρρογράμματοσ Σπουδϊν. Ειδικότερα καταγράφεται εάν το πρόγραμμα ςπουδϊν είναι ςυνδεδεμζνο με γενικι ακαδθμαϊκι εκπαίδευςθ ι πιο ειδικι ι αποτελεί ςυνδυαςμό των δφο. Ζνα γενικό πρόγραμμα εςτιάηει ςτο εφροσ κεματικϊν περιοχϊν. Ζνα ειδικό πρόγραμμα εςτιάηει ςε μεγαλφτερο βάκοσ ςε ςυγκεκριμζνεσ κεματικζσ περιοχζσ. Σε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ υπάρχει ςυνδυαςμόσ. Για παράδειγμα: ζνα Πρόγραμμα Σπουδϊν για Διεκνείσ Σχζςεισ μπορεί να είναι ευρφ ι εςτιαςμζνο π.χ. ςε ςυγκεκριμζνθ περιοχι ι αντικείμενο ι πρόβλθμα όπωσ επίλυςθ διαφορϊν. Η εςτίαςθ του Ρρογράμματοσ Σπουδϊν πρζπει να αποδίδεται πολφ ςυνοπτικά. Εάν το πρόγραμμα περιλαμβάνει μια εξειδίκευςθ, να δίδεται ςφντομθ αναφορά περιγραφι. 3 ΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ Δίδεται μία περίλθψθ του προςανατολιςμοφ του Ρρογράμματοσ Σπουδϊν. Για παράδειγμα, εάν το πρόγραμμα ςπουδϊν είναι κυρίωσ ερευνθτικό, επαγγελματικό, εφαρμοςμζνο, πρακτικό κ.λ.π. 4 ΔΙΑΦΟΟΡΟΙΗΤΙΚΑ ΧΑΑΚΤΗΙΣΤΙΚΑ Εδϊ καταγράφεται όποιο χαρακτθριςτικό τυχόν διαφοροποιεί το Ρρόγραμμα Σπουδϊν, το οποίο δεν ζχει περιλθφκεί ςε κάποια προθγοφμενθ ενότθτα Δυνατότητεσ πρόςβαςησ ςε εργαςία και περαιτέρω εκπαίδευςη Η ςυγκεκριμζνθ ενότθτα παρζχει πλθροφορίεσ για τθν αγορά εργαςίασ και τισ προοπτικζσ απαςχόλθςθσ, κακϊσ επίςθσ και για τθν προετοιμαςία του αποφοίτου για περαιτζρω ςπουδζσ ι εκπαίδευςθ. Γ 1 2 ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΓΑΣΙΑ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΕ ΡΕΑΙΤΕΩ ΣΡΟΥΔΕΣ ΕΡΓΑΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΑΙΣΕΡΩ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ Αναφζρονται ςυνοπτικά τα κφρια επαγγζλματα και οι επαγγελματικοί κλάδοι, οι οποίοι αφενόσ ςχετίηονται με τον ςυγκεκριμζνο τίτλο ςπουδϊν, αφετζρου αποτελοφν δυνθτικι επαγγελματικι επιλογι του αποφοίτου. Ζμφαςθ πρζπει να δοκεί ςτον βακμό υπευκυνότθτασ που κα αποκτιςουν ωσ προςόν οι απόφοιτοι. Αναφζρονται ςυνοπτικά οι δυνατότθτεσ πρόςβαςθσ ςε περαιτζρω μακθςιακζσ διαδρομζσ, οι οποίεσ ςχετίηονται ςε κάποιον βακμό με το κφριο και το ειδικό αντικείμενο που αναφζρκθκε ςτθν προθγοφμενθ ενότθτα (Γ 1) Μορφή εκπαίδευςησ Η ενότθτα αυτι παρζχει πλθροφορίεσ για τισ εκπαιδευτικζσ και διδακτικζσ μεκόδουσ, όπωσ επίςθσ και για τισ μεκόδουσ αξιολόγθςθσ. 23

24 Δ 1 2 ΕΚΡΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΟΡΦΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ Καταγράφονται, ςε τρεισ γραμμζσ, οι κφριεσ εκπαιδευτικζσ και διδακτικζσ μζκοδοι και ςτρατθγικζσ. Παραδείγματα: δαςκαλοκεντρικι προςζγγιςθ, μακθτοκεντρικι διδαςκαλία, ενεργόσ ςυμμετοχι, αυτόνομθ μάκθςθ, βιωματικι μάκθςθ, επίλυςθ προβλθμάτων, εργαςία ςε ομάδεσ κλπ. Καταγράφονται, ςε τρεισ γραμμζσ, οι κφριεσ μζκοδοι και ςτρατθγικζσ αξιολόγθςθσ που εφαρμόηονται. Παραδείγματα: προφορικζσ και γραπτζσ εξετάςεισ, εκκζςεισ, αναφορζσ, ςυνεχείσ αξιολογιςεισ, μελζτθ περίπτωςθσ, παρουςιάςεισ κλπ Κατάλογοσ μαθηςιακών αποτελεςμάτων Ο κατάλογοσ των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων αναφζρεται ουςιαςτικά ςτα μακθςιακά αποτελζςματα του προγράμματοσ. E ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΜΑΘΗΙΑΚΩΝ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΩΝ Συμπλθρϊνεται ο κατάλογοσ ( λίςτα) των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων του Ρρογράμματοσ Σπουδϊν, αναφζροντασ 15 ζωσ 20 μακθςιακά αποτελζςματα. Τα μακθςιακά αποτελζςματα του προγράμματοσ ςυνιςτοφν ζνα ςυνεκτικό ςφνολο διατυπϊςεων και δθλϊςεων ςχετικά με το τι προςδοκάται να γνωρίηει και να είναι ςε κζςθ να αποδείξει ο απόφοιτοσ ενόσ προγράμματοσ. Οι Ομάδεσ Εργαςίασ καλοφνται να ςυμπλθρϊςουν τον κατάλογο των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων που αφοροφν ςε ζνα ςυγκεκριμζνο Ρρόγραμμα Σπουδϊν και να προτείνουν το επίπεδο προςόντοσ που κα πρζπει να αποδοκεί ςτον απόφοιτο με βάςθ τα μακθςιακά αποτελζςματα που επετεφχκθςαν. Το παράδειγμα που κα βρείτε ςτο παράρτθμα, όπωσ και θ ςυμπλιρωςθ τθσ προτεινόμενθσ φόρμασ εκτιμάται ότι κα βοθκιςει ςτο ζργο των Ομάδων Εργαςίασ και κα διαςφαλίςει τθ διαφάνεια κατά τθ διαδικαςία λιψθσ απόφαςθσ. 24

25 Βιβλιογραφία Atherton J S (2011): Learning and Teaching; Bloom's taxonomy. Online document. URL: CEDEFOP (2010): The development of national qualifications frameworks in Europe. Working Paper No 8. Luxemburg Declan Kennedy, Áine Hyland, Norma Ryan: Writing and using learning outcomes: a practical guide, article C 3.4-1, Online document URL: European Union (2010): Added value of National Qualifications Frameworks in Implementing the EQF. European Qualifications Framework Series Note 2. Belgium Jenneke Lokhoff et al. (2010): A Tuning Guide to Formulating Degree Programme Profiles Including Programme Competences and Programme Learning Outcomes. Bilbao, Groningen and The Hague. Malta Qualifications Council (2009): Referencing of the Malta Qualifications Framework (MQF) to the European Qualifications Framework (EQF) and the Qualifications Framework of the European Higher Education Area (QF/EHEA). Online document. URL: Morawietz, Natalie (2010): Designing a German National Qualifications Framework. The pilot phase approach and results of the workgroup metal-electro. Online document. URL: Tritscher-Archan, Sabine (2010): Austrian National Qualifications Framework. In: EQF Newsletter October 2010.Online document. URL: 25