Παρασκευή 20 Οκτωβρίου 2017

Transcript

1

2 Παρασκευή 20 Οκτωβρίου Στρογγύλη Τράπεζα Θέμα: Μυϊκό σύστημα και οστά Συντονιστές: Γρ. Σκαραντάβος - Ν. Γεωργακόπουλος Εισηγήσεις: Ευπάθεια Φ. Παπαδοπούλου Σαρκοπενική παχυσαρκία Σ. Πολύζος

3 πληθυσµό. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ø Είναι γνωστό ότι η <<ευπάθεια>> επηρεάζει τους ανθρώπους ανά τους αιώνες. Ø Στην Ευρώπη η γήρανση παραφράστηκε σαν ευπάθεια. Ø Η γήρανση των ανθρώπων ποικίλλει στα διάφορα γεωγραφικά πλάτη του κόσµου. Ø Η αναγνώριση των ηλικιωµένων που παρουσιάζουν ευπάθεια η κινδυνεύουν να την εµφανίσουν, Ø Η ακριβής αξιολόγηση και παρεµπόδισή της συνιστά βασική ιατρική και κοινωνική φροντίδα για τον γηράσκοντα

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ø Ενώ οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης και οι ερευνητές στον τομέα της γήρανσης από μακρού είχαν επίγνωση του όρου «frailty», ο καθορισμός αυτού του συνδρόμου αποδείχθηκε ασαφής μέχρι πρόσφατα. Ø Οι γηρίατροι έλεγαν «το ξέρω όταν το βλέπω, αλλά αυτό που βλέπω μπορεί να μην είναι το ίδιο με αυτό που βλέπουν όλοι οι άλλοι». Ø Την τελευταία δεκαετία έχει σημειωθεί εντυπωσιακή πρόοδος και ο αριθμός των επιστημονικών δημοσιεύσεων για το θέμα αυτό έχει αυξηθεί εκθετικά. Ø Έχουν γίνει επίσης προσπάθειες σε διεθνές επίπεδο για την επίτευξη συναίνεσης να δοθεί ένας ορισμός για την ευπάθεια.

5 Ø Η ευπάθεια περιλαμβάνει τόσο τη φυσική όσο κα τη λειτουργική κατάπτωση Ø Συνήθως περιλαμβάνει δυσλειτουργία πολλών Αναπηρία πολλών συστημάτων Ø Ευπάθεια μπορεί να εμφανισθεί σε οποιοδήποτε ηλικία αλλά είναι κύριο εύρημα της γεροντικής ηλικίας

6 Ø Η σαρκοπενία θεωρείται συστατικό της ευπάθειας, αλλά η ευπάθεια δε θεωρείται συστατικό της σαρκοπενίας Ø Ωστόσο, υπάρχει σηµαντική αλληλοεπικάλυψη µεταξύ των καθοριστικών κριτηρίων του φαινοτύπου Frailty και της σαρκοπενίας. Ø Η σοβαρή σαρκοπενία, όπως ορίζεται από το EWGSOP, είναι προ-frailty κατάσταση όπως ορίζεται φαινότυπο Fried. από τον

7 Words Related to FRAILTY.. blot, spot, stain, blemish, deficiency, flaw, imperfecqon, minus, nit Achilles' heel, sou spot corrupqon, depravity, evil, immorality, sinfulness, wickedness Near Antonyms of FRAILTYexcellence, perfecqon goodness, integrity, morality, probity, recqtude, righteousness Antonyms of FRAILTYmerit, virtue 2the quality or state of lacking physical strength or vigor frailty doesn't affect all elderly people, for many are indeed healthy and strongsynonyms of FRAILTYasthenia, debilitaqon, debility, delicacy, enervaqon, enfeeblement,faintness, feebleness, fragility, frailness, weakness, infirmity,languidness, languor, listlessness, lowness, wimpiness Words Related to FRAILTY decay, decrepitude, breakdown, collapse, prostraqon,exhausqon, faqgue, lassitude, weariness, defenselessness, helplessness, impotence, impuissance,powerlessness, effeteness, souness, tenderness, disablement, incapacitaqon, invalidism,damage, harm, hurt, impairment, injury Near Antonyms of FRAILTYenergy, vitality, brawniness, fitness, heuiness, huskiness, lusqness, muscularity,virility, hardness, ruggedness, stoutness, sturdiness, toughness,health, healthiness, soundness, wellness Antonyms of FRAILTYhardihood, hardiness, robustness, strength, vigor 3the quality or state of lacking strength of will or characterthe frailty shown by the apostle Peter when he denied Jesus three qmessynonyms of FRAILTYfrailness, weakness, souness, spinelessness, wimpiness,wimpishness, wishy-washinesswords Related to FRAILTYcollapse,failing, flaw, foible, peccadillo,evil, immorality, wickedness,corrupqon, corruptness Near Antonyms of FRAILTYdiscipline, self discipline,goodness, integrity, morality, recqtude, righteousness, rightness,uprightness, virtuousness A

8 ..is not a disease but a disqnct clinical enqty, with a recent consensus statement defining frailty as:...a medical syndrome with mulqple causes and contributors that is characterised by diminished strength, endurance and reduced physiologic funcqon that increases an individual s vulnerability for developing increased dependency and/or death. Fried, JGMS 2001; 61:146-56

9 ΕΥΠΑΘΕΙΑ Frailty is defined as a dynamic clinical condiqon with degeneraqon across psychological, physical and social funcqoning...η δυναμική κλινική κατάσταση που σχετίζεται με εκφυλίσεις που προέρχονται από φυσιολογικές, ψυχολογικές και κοινωνικές διαταραχές. [Fried, JGMS 2001; 61:146-56

10 «Μακροπρόθεσµη κατάσταση η οποία, επί του παρόντος, ΔΕ θεραπεύεται αλλά αντιµετωπίζεται» Ευπάθεια είναι: Ø Κοινή (20-25 % άτομα >80 ετών) Ø Προοδευτική (5-15 χρόνια) Ø Επεισοδιακή επιδείνωση(παραλήρημα, πτώσεις, ακινησία) Ø Δυνητική επίπτωση στη ποιότητα ζωής Ø Κόστος

11 ΕΥΠΑΘΕΙΑ ü Αρχίζει από τις φυσιολογικές µεταβολές της ηλικίας, νόσους, έλλειψη δραστηριότητας ή ανεπαρκή διατροφή ü Μειωµένη ικανότητα να διατηρηθεί η οµοιοστασία του οργανισµού σε καταστάσεις stress ü Ποικίλλει η βαρύτητά της ü Δεν είναι στατική, μπορεί να βελτιωθεί ή να επιδεινωθεί ü Δεν αποτελεί αναπόφευκτο µέρος της γήρανσης. είναι µια µακροπρόθεσµη κατάσταση

12

13 Αυξάνει με την ηλικία και είναι συχνότερη στις γυναίκες Ø Διαπιστώθηκε στο: 2 1 % σε γυναίκες ετών 20 1 % σε γυναίκες ετών 9 8 % γυναίκες vs7 7 % άνδρες. Ø Σχετίζεται με αρνητική έκβαση στην υγεία

14 - ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ? - Αύξηση του γηράσκοντα πληθυσμού Αύξηση της ευπάθειας με την ηλικία Ισραήλ : 33% των ηλικιωμένων διαγνώστηκαν ότι είχαν ευπάθεια Τσεχία : 80% των ηλικιωμένων που έπασχαν από χρόνια νοσήματα -Παγκοσμίως : ü >414,000 άνθρωποι >64 ετών μένουν σε οίκους ευγηρίας (mean age=85 yrs & prevalence=70% ) ü 960,000 people >65 ετών χρειάζονται βοήθεια στο σπίτι και μόνο 93,000 έχει αυτή τη βοήθεια ü Αρνητική επίπτωση στο κόστος της υγείας

15 Οι ευπαθείς ενήλικες έχουν αυξηµένο κίνδυνο για : Ø Πτώσεις Ø Νοσηλείες Ø Αναπηρία Ø Αυξημένη θνητότητα Ø Μετεγχειρητικές επιπλοκές

16

17 ΦΑΙΝΟΤΥΠΙΚΟΣ PFP Mέτρηση της φυσικής αδυναμίας και εκτίμηση του φυσικού φαινότυπου ευπάθειας LP Fried et al, Journal of Gerontol 2001 FRAILTY INDEΧ άθροισμα των ελλειμμάτων υγείας για τη δημιουργία ενός δείκτη και

18 Φαινοτυπικός PFP Χαρακτηρίζεται από : Αδυναμία Αργό βάδισμα Ακούσια απώλεια βάρους Εξάντληση Μειωμένη φυσική δραστηριότητα

19 ΚΡΙΤΗΡΙΑ Φαινοτυπικός PFP

20 Λειτουργικός Ορισμός Τα κριτήρια του συνδρόμου καθορίστηκαν και στη συνέχεια επικυρώθηκαν στον πληθυσμό (n=5317) της μελέτης CHS (Cardiovascular Health Study) από την Fried et al το 2001 Οι Bandeen-Roche et al επικύρωσαν περαιτέρω τα ευρήματα από την CSH μελετώντας τον πληθυσμό (n=786) των γυναικών που συμμετείχαν στις μελέτες WHAS I & II (Women's Health and Aging Studies) το 2006

21 Θετικός: όταν υπάρχουν 3 κριτήρια Διάμεσος/pre-frail: όταν υπάρχουν 2 ή 3 κριτήρια Nonfrail: no criteria present

22 FRAIL Scale Fa gue (by self-report) Resistance (reported inability to walk up 10 steps without stopping) Ambula on (reported inability to walk ¼ mile on own without aids) Illnesses (more than 5 illnesses) Loss of weight (reported 5 Kgs of wt loss in the last 6 months) Morley JE, Malmstrom TK & Miller DK (2012). J Nutr Health Aging

23 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΕΥΠΑΘΕΙΑΣ PHENOTYPE PFP μέτρηση της φυσικής αδυναμίας και εκτίμηση του φυσικού φαινότυπου ευπάθειας Fried LP et al, Journal of Gerontol 2001 FRAILTY INDEΧ Κλίμακα που βασίζεται στις αρχές της συσσώρευσης ελλειμμάτων και της συσχέτισής τους με την ευπάθεια. Rockwood K, Mitnitski A, J Gerontol A Biol SCI Med Sci 2009

24 ΧΑΡΑΚΤΗΡIΖΕΤΑΙ ΑΠΟ : Εκφυλίσεις σε πολλαπλά συστήματα σε συνδυασμό με τη γενική εικόνα της ευπάθειας σαν πολύ-συστηματική διαταραχή. Για την εκτίμηση του δείκτη περιλαμβάνονται 30 έως 70 εκφυλιστικές αλλοιώσεις. Οι εκφυλίσεις μπορεί να είναι συμπτώματα, σημεία, αναπηρίες νοσήματα,εργαστηριακά ευρήματα Kenneth Rockwood and Arnold Mitnitski in the Canadian Study of Health and Ageing but has since been applied in other cohorts.

25 Variables must be deficits associated with health status Deficits must generally increase with age Chosen deficits must not saturate too early with age (e.g. presbyopia has a ceiling effect as it is nearly universal by age 55 years) The deficits that make up the FI must cover a range of systems On serial use on the same people, the items in the FI must be the same. This does not apply when comparing samples rated by the FI

26

27

28

29 Ευπάθεια και συν-νοσηρότητα Ø Η συχνότητα ορισμένων χρόνιων νόσων είναι συχνά διπλάσια στα ευπαθή άτομα και ορισμένες φορές τριπλάσια ή τετραπλάσια Ø Δεν υπάρχει μια μοναδική νόσος που να συνδέεται ισχυρότερα ή μονοσήμαντα με την ευπάθεια

30 Κοινά νοσήματα που συμμετέχουν στην εμφάνιση της ευπάθειας Υπέρταση Στεφανιαία νόσος Άσθµα Πνευµονία Αρθρίτιδα Οστεοπόρωση Διαβήτης Υποσιτισµός Καρκίνος Αναιµία Νόσος Αlzheimer Καταρράκτης Ακουστικές διαταραχές Αγχώδης διαταραχή Κατάθλιψη

31 Ευπάθεια και συν-νοσηρότητα Qian-Li Xue, 2011 ΕΠΙΠΤΩΣΗ (%) ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΘΗΣΗ Frail NonFrail Frail NonFrail Υπέρταση 60,8 43,4 50,8-53,1 34,0-38,8 ΧΝΑ 54,3 42,5 Οστεοαρθρίτιδα 78,2 48,1 25,9-70,8 9,7-44,8 Κατάθλιψη 46,3 13,3 ΣΝ 17,2-41,5 5,8-20,8 ΣΔ 9,9-21,3 2,6-12,1 13,6-25,0 10,0-12,1 ΧΑΠ 9,8-15,5 2,5-4,3 12,3-14,1 7,4-5,8 Έμφραγμα 8,6-13,3 4,4-7,3 Ρευμ. Αρθρίτιδα 6,4 1,6 ΑΕΕ 4,4 1,1 12,3 3,8 Περ. Αρτ. Νόσος 3,8-14,8 1,5-5,6 Καρδιακή ανεπάρκεια 3,5 0,6 12,3-13,6 2,0-3,6

32 Φάρμακα που συμμετέχουν στην εμφάνιση της ευπάθειας

33 Η µειωµένη φυσική δραστηριότητα είναι κοινή και στις δύο. frailty and sarcopenia Εμφάνιση της μείωσης των σκελετικών μυών ως βασικό χαρακτηριστικό

34 Σχέσεις μεταξύ ευπάθειας και σαρκοπενίας Η σχέση µεταξύ ευπάθειας και σαρκοπενίας δεν έχει ακόµη πλήρως χαρακτηριστεί, αλλά αυτές οι καταστάσεις έχουν πολλές ίδιες κλινικές εκβάσεις, συσχετίσεις και προτεινόµενη παθοφυσιολογία. Παρ 'όλα αυτά, η σαρκοπενία θεωρείται συστατικό της ευπάθειας, αλλά η ευπάθεια δε θεωρείται συστατικό της σαρκοπενίας Ωστόσο, υπάρχει σηµαντική επικάλυψη µεταξύ των καθοριστικών κριτηρίων του φαινοτύπου Frailty και της σαρκοπενίας. Η σοβαρή σαρκοπενία, όπως ορίζεται από το EWGSOP, είναι προ-frailty κατάσταση όπως ορίζεται από τον φαινότυπο Fried. Sarcopenia is often considered a pre-cursor syndrome or the physical component to frailty. Η σαρκοπενία θεωρείται συχνά σύνδροµο προ-δροµέα ή το φυσικό συστατικό ως

35 Cycle of frailty Linda P. Fried et al. J Gerontol A Biol Sci Med Sci 2001;56:M146- M157 The Gerontological Society of America

36 Ο κύκλος της ευπάθειας

37 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΥΠΑΘΕΙΑΣ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ø Η μείωση της μυϊκής ισχύος και η μειωμένη φυσική δραστηριότητα είναι βασικά χαρακτηριστικά της ευπάθειας Ø Η σαρκοπενία (μείωση της μυϊκής μάζας και ισχύος) αποτελεί παράγοντα κλειδί στην ανάπτυξη της ευπάθειας Ø Η σαρκοπενία μπορεί να επιταχυνθεί από τη συνύπαρξη χρόνιας νόσου

38

39

40 Γίνεται προσπάθεια να αναγνωριστούν με τη χρήση διαφόρων εργαστηριακών δεικτών τα πρώιμα στάδια της «ευπάθειας». Τα μετέπειτα στάδια αναγνωρίζονται εύκολα με την κλινική παρατήρηση. Έχουν αναφερθεί τουλάχιστον 70 εργαστηριακές παράμετροι που θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες στον υπολογισμό του «δείκτη ευπάθειας» (Frailty Index)

41 ΒΙΟ-ΔΕΙΚΤΕΣ Ø ΑΝΑΙΜΙΑ Ορθόχρωμη, ορθοκυτταρική Ø ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΒΙΤΑΜΙΝΩΝ Β12 ή/και Φυλλικού οξέος D3 Ø ΟΡΜΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Υπό ή υπερθυρεοειδισμός Ανεπάρκεια οιστρογόνων (γυναίκες) Ανεπάρκεια τεστοστερόνης (άνδρες) Ø ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ/ ΚΥΤΟΚΙΝΩΝ IL6 CRP

42 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΥΠΑΘΕΙΑΣ Στεροειδή του φύλου Μείωση οιστρογόνων Μείωση τεστοστερόνης IGF1 (Insulin-like growth factor) Κορτιζόλη Βιταμίνη D

43 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΥΠΑΘΕΙΑΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗ Αύξηση IL6 (η κυτοκίνη των γηριάτρων) Ισχυρή συσχέτιση µε κακή εξέλιξη Ενεργοποίηση του καταρράκτη της πήξη Αναστολή ερυθροποίησης Αύξηση CRP Αύξηση ουδετερόφιλων και µακροφάγων

44

45 «Frailty»: Τρεις συνήθεις ερωτήσεις! 1. ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΕΥΠΑΘΕΙΑ ; Όποιος έχει ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά: > 65 ετών, multi-morbidity, Πολυφαρµακία ή µακροχρόνια θεραπεία για χρόνια νοσήµατα, περιορισµένη κοινωνική δραστηριότητα, οικονοµικά προβλήµατα, διανοητικές διαταραχές, κατάθλιψη, άλλες πνευµατικές διαταραχές. 2. ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΛΗΦΘΕΙ? Δε µπορεί να θεραπευτεί αλλά µπορεί να αντιµετωπισθεί : a) άσκηση (aerobic, resistance) b) δίαιτα (caloric and protein support), c) λήψη βιταµίνης D d) περιορισµός των φαρµάκων που παίρνουν. 3. ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΕΙ; ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΗΔΗ ΠΑΣΧΟΥΝ ΑΠΌ ΕΥΠΑΘΕΙΑ? Αύξηση σωµατικής δραστηριότητας Σωστή διατροφή Περιορίσµός των λαµβανόµενων φαρµάκων Κοινωνικοποίηση: συµµετοχή σε εκπαιδευτικές, ψυχαγωγικές και άλλες κοινωνικές δραστηριότητες

46 «Frailty»: Τρεις συνήθεις ερωτήσεις! 1. ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΕΥΠΑΘΕΙΑ ; Όποιος έχει ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά: > 65 ετών, πολύ-νοσηρότητα, Πολυφαρµακία ή µακροχρόνια θεραπεία για χρόνια νοσήµατα, περιορισµένη κοινωνική δραστηριότητα, οικονοµικά προβλήµατα, διανοητικές διαταραχές, κατάθλιψη, άλλες πνευµατικές διαταραχές. 2.ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΛΗΦΘΕΙ? Αύξηση σωµατικής δραστηριότητας Σωστή διατροφή Περιορισµός των λαµβανόµενων φαρµάκων Κοινωνικοποίηση: συµµετοχή σε εκπαιδευτικές, ψυχαγωγικές και άλλες κοινωνικές δραστηριότητες 3. ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΕΙ; ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΗΔΗ ΠΑΣΧΟΥΝ ΑΠΌ ΕΥΠΑΘΕΙΑ? Δε µπορεί να θεραπευτεί αλλά µπορεί να αντιµετωπισθεί : Ασκηση Δίαιτα Λήψη βιταµίνης D Περιορισµός των φαρµάκων που παίρνουν.

47 Σωστή διατροφή Άσκηση Πρόληψη αθηρωμάτωσης Αποφυγή απομόνωσης Αντιμετώπιση του πόνου Ετήσιος έλεγχος για ελλείψεις πχ σιδήρου, D, B12 κλπ

48 Θεραπευτικές δυνατότητες????? Ø Σωµατική άσκηση Ø Αύξηση της µυϊκής µάζας Ø Παράταση της ανεξάρτητης διαβίωσης Ø Μείωση των πτώσεων και των καταγµάτων Ø Βελτίωση της λειτουργικότητας

49 Θεραπευτικές δυνατότητες Ολοκληρωμένη διεπιστημονική ομάδα για αξιολόγηση και θεραπεία Ιατρός, γηρίατρος, νοσηλεύτρια, κοινωνική λειτουργός, φυσικοθεραπευτής Στόχος της ομάδας είναι βελτίωση της σωματικής και ψυχικής λειτουργίας, η μείωση των νοσηλειών, η αποφυγή της εισόδου σε ίδρυμα, και η βελτίωση της ποιότητας ζωής.

50 Στοχευμένη Θεραπευτικές δυνατότητες Ορμονική παρέμβαση (?) Υποκατάσταση τεστοστερόνης Υποκατάσταση βιταμίνης D Χορήγηση GH σε ηλικιωμένους με χαμηλό IGF-1 Αντι-φλεγμονώδης παρέμβαση (?) TNF-α

51

52

53