Transcript

1 Τα «κόκκινα» κριτήρια της Greenpeace για τη µη βιώσιµη αλιεία Η επιλογή των ειδών που περιλαµβάνονται στην κόκκινη λίστα της Greenpeace είναι µία περίπλοκη διαδικασία. ιαφορετικά είδη ψαριών εκτιµήθηκαν µε τη χρήση µίας αυστηρής µεθοδολογίας µε συγκεκριµένα κριτήρια, βάσει των οποίων προέκυψαν τα είδη που κινδυνεύουν περισσότερο. Η Greenpeace υποστηρίζει ότι πρέπει άµεσα να αναλάβουµε δράση για την προστασία αυτών των ειδών. Χρήση των κριτηρίων 1. Τα κριτήρια έχουν χρησιµοποιηθεί για τη δηµιουργία της κόκκινης λίστας της Greenpeace στις χώρες όπου έχει εκδοθεί, καθώς και για τη δηµιουργία της κόκκινης λίστας της ιεθνούς Greenpeace. Οι κόκκινες λίστες περιλαµβάνουν τα είδη για τα οποία υπάρχει πολύ µεγάλη πιθανότητα να προέρχονται από µη βιώσιµες αλιευτικές δραστηριότητες ή µη βιώσιµες ιχθυοκαλλιέργειες (βλ. σχετικά τα Κόκκινα κριτήρια για τις µη βιώσιµες υδατοκαλλιέργειες, στην ηλεκτρονική διεύθυνση ) 2. Τα κριτήρια µπορούν να χρησιµοποιηθούν από εταιρίες λιανεµπορίου, τροφοδοσίας ή εστιατόρια, µε στόχο τη συµπερίληψή τους σε µία πολιτική προµήθειας βιώσιµων αλιευµάτων η οποία θα κινείται γύρω από τρεις βασικούς άξονες: Απόσυρση των χειρότερων Υποστήριξη των καλύτερων Βελτίωση των υπόλοιπων Πώς χρησιµοποιούνται τα κριτήρια; Η διαδικασία αξιολόγησης των ειδών βασίζεται σε µία σειρά από ερωτήσεις που αφορούν τις «χειρότερες πρακτικές» διαφόρων πλευρών της αλιευτικής δραστηριότητας. Για κάθε µία από τις ερωτήσεις, η θετική απάντηση απευθείας κατατάσσει το είδος στην κόκκινη κατηγορία. Η σειρά των ερωτήσεων δεν προκύπτει από το βαθµό σπουδαιότητάς τους, αντίθετα είναι τέτοια ώστε κατά την αξιολόγηση να τίθεται ο ελάχιστος αριθµός ερωτήσεων και να διενεργείται η βασική απαιτούµενη έρευνα ώστε να εκτιµηθεί εάν ένας συγκεκριµένος πληθυσµός κατατάσσεται στην κόκκινη κατηγορία. Κάθε αλιευτική δραστηριότητα ορίζεται µε βάση το στοχευόµενο είδος (λατινική ονοµασία), τον ιχθυοπληθυσµό και την αλιευτική µέθοδο που χρησιµοποιείται. Κάθε κριτήριο περιλαµβάνει µία ή δύο ερωτήσεις κλειδιά, καθώς και συνοδευτικές πληροφορίες και βασικές αναφορές: 1. Αλιεία σε θαλάσσια οικοσυστήµατα βαθέων υδάτων 2. Χρήση καταστροφικών αλιευτικών µεθόδων 3. Υπεραλίευση 4. Στόχευση ιδιαίτερα ευάλωτων ειδών 5. Χρήση µη επιλεκτικών αλιευτικών µεθόδων 6. Αλίευση απειλούµενων ή προστατευόµενων ειδών 7. Παράνοµη, λαθραία και άναρχη αλιεία (IUU) Το τελευταίο κριτήριο δίνει τη δυνατότητα αξιολόγησης έως το επίπεδο του ιδιοκτήτη / διαχειριστή / σκάφους σε µία αλιευτική δραστηριότητα. 1

2 ιαθέσιµα στοιχεία Η ποιότητα της αξιολόγησης εξαρτάται από τις πληροφορίες στις οποίες βασίζεται. Γι αυτό το λόγο πρέπει να χρησιµοποιούνται τα πιο πρόσφατα στοιχείασχετικά µε την κατάσταση των ιχθυοπληθυσµών. Για άλλες χρήσεις, πρέπει να χρησιµοποιούνται στοιχεία των τελευταίων 5 ετών, σε διαφορετική περίπτωση πρέπει να αποδεικνύεται ότι τυχόν παλαιότερα στοιχεία δεν αποκλίνουν από την παρούσα κατάσταση των πληθυσµών. Εάν δεν υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία; Σε περίπτωση έλλειψης στοιχείων τα αλιεύµατα δεν κατατάσσονται στην κόκκινη λίστα, µε µία εξαίρεση αλιευτικές δραστηριότητες που στοχεύουν ιδιαίτερα ευάλωτα είδη κατατάσσονται στην κόκκινη λίστα εφόσον δεν υπάρχουν πληροφορίες που να αποδεικνύουν ότι ο ιχθυοπληθυσµός δεν υπεραλιεύεται (βλ. σχετικά κριτήρια 3 και 4). Για πολλές τοπικές αλιευτικές δραστηριότητες µικρής κλίµακας υπάρχει έλλειψη στοιχείων δεν υπάρχουν διαθέσιµα επιστηµονικά στοιχεία σχετικά µε την κατάσταση των ιχθυοπληθυσµών, τις αλιευόµενες ποσότητες ή τις ευρύτερες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Τέτοιες αλιευτικές δραστηριότητες συνήθως έχουν µικρότερες επιπτώσεις από τις αντίστοιχες µεγάλης κλίµακας, ενώ παράλληλα έχουν ιδιαίτερη σηµασία για τις τοπικές κοινότητες. Συνεπώς, το αίτηµα της Greenpeace προς τους λιανέµπορους είναι να υποστηρίξουν την τοπική αλιεία µικρής κλίµακας που χρησιµοποιεί αλιευτικές µεθόδους µε µικρές επιπτώσεις στο περιβάλλον, καθώς και να πιέσουν για την παροχή πληροφοριών σχετικά µε την κατάσταση των ιχθυαποθεµάτων αλλά και για τη βελτίωση της βιωσιµότητας των αλιευτικών δραστηριοτήτων, στα πλαίσια του άξονα «Βελτίωση των υπολοίπων» της πολιτικής προµήθειας βιώσιµων αλιευµάτων. Πώς επιλέγονται τα είδη που περιλαµβάνονται στις κόκκινες λίστες της Greenpeace; Για την επιλογή των ειδών που περιλαµβάνονται στις κόκκινες λίστες της Greenpeace έχουν αξιολογηθεί οι κυριότεροι ιχθυοπληθυσµοί και υδατοκαλλιέργειες από τα οποία προέρχονται τα είδη µε τη µεγαλύτερη εµπορική σηµασία σε κάθε χώρα. Στην περίπτωση που η αξιολόγηση κατατάσσει στο κόκκινο το µεγαλύτερο µέρος των ιχθυοπληθυσµών ή των υδατοκαλλιεργειών ενός είδους, τότε αυτό εντάσσεται στην κόκκινη λίστα. Οι λίστες κάθε εθνικού γραφείου της Greenpeace διαφέρουν, καθώς επικεντρώνονται στα είδη µε τη µεγαλύτερη εµπορική σηµασία στην εκάστοτε χώρα. Η απουσία κάποιου είδους από τις κόκκινες λίστες της Greenpeace δε συνεπάγεται αυτόµατά τη βιωσιµότητά του. Αφενός, οι κόκκινες λίστες επικεντρώνουν στα είδη που κινδυνεύουν περισσότερο διεθνώς, αφετέρου, η απουσία ενός είδους µπορεί να σηµαίνει ότι αυτό δεν πωλείται σε µία συγκεκριµένη χώρα. Γιατί οι λίστες δεν περιλαµβάνουν πράσινη κατηγορία; Οι λίστες δεν περιλαµβάνουν πράσινη κατηγορία για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, ο εντοπισµός των αλιευµάτων ή των υδατοκαλλιεργειών που είναι πραγµατικά βιώσιµα είναι µία περίπλοκη διαδικασία, κατά την οποία πρέπει να ληφθούν υπόψη οι άµεσες επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον, καθώς και οι επιπτώσεις στο ευρύτερο περιβάλλον (ιδιαίτερα σε ό,τι έχει σχέση µε τις κλιµατικές αλλαγές και τη ρύπανση), καθώς και στις τοπικές κοινότητες. Γι αυτό το λόγο οι αξιολογήσεις της Greenpeace επικεντρώνονται στις αλιευτικές δραστηριότητες και τις υδατοκαλλιέργειες που είναι σαφέστατα οι πιο καταστροφικές και για τις οποίες υπάρχει άµεση ανάγκη να ληφθούν µέτρα µε αυτό τον τρόπο η κόκκινη λίστα της Greenpeace διαχωρίζει τους πληθυσµούς που βρίσκονται στη χειρότερη κατάσταση από τους υπόλοιπους. 2

3 εύτερον, κατά την επιλογή βιώσιµων αλιευµάτων πρέπει να λαµβάνονται υπόψη µία σειρά από παράγοντες, όπως η µεταφορά, η µεταποίηση και η συσκευασία. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι απαραίτητο να γίνονται οι απαραίτητες συγκρίσεις µεταξύ διαφορετικών επιλογών που παρουσιάζουν θετικά στοιχεία, έτσι ώστε να µειωθούν οι περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις που προκύπτουν από την κατανάλωση ψαριών και θαλασσινών. Η Greenpeace έχει κριτήρια για τη βιώσιµη αλιεία τα οποία µπορούν να χρησιµοποιηθούν από τους λιανέµπορους ως οδηγός για να εντοπιστούν οι καλύτερες επιλογές, τα οποία βρίσκονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση Κριτήριο 1: Αλιεία σε θαλάσσια οικοσυστήµατα βαθέων υδάτων Τα µεγάλα βάθη των ωκεανών οι περιοχές πέρα από την άκρη των ηπειρωτικών κρηπίδων και σε µεγαλύτερο βάθος είναι από τις τελευταίες µεγάλες παρθένες περιοχές του πλανήτη. Συνήθως φιλοξενούν θαλάσσια ζωή που είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε εξωτερικές παρεµβάσεις. Πολλά από τα είδη βαθέων υδάτων είναι ευαίσθητα και αναπτύσσονται αργά, όπως τα κοράλλια ψυχρών υδάτων που µπορούν να ζήσουν χιλιάδες χρόνια. Τα ψάρια των βαθέων υδάτων, τα περισσότερα από τα οποία είναι ήδη εξαιρετικά ευάλωτα στην υπεραλίευση (βλ. κριτήριο 4), συγκεντρώνονται σε αποµονωµένες περιοχές ιδιαίτερης τοπογραφίας, όπως τα υποθαλάσσια όρη, µε αποτέλεσµα να είναι πολύ εύκολο να υποστούν υπερεκµετάλλευση. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας σε συνδυασµό µε νέες έρευνες αποκαλύπτουν διαρκώς νέα στοιχεία σχετικά µε τα αποµακρυσµένα οικοσυστήµατα των ωκεανών, όπως υποθαλάσσιες χαράδρες, υποθαλάσσια όρη, υδροθερµικοί πόροι και ψυχρές πηγές. Η ταχεία επέκταση της αλιείας στα µεγάλα βάθη, καθώς και η αναζήτηση άλλων πόρων (όπως οι έρευνες για πετρέλαιο και φυσικό αέριο, καθώς και η υποθαλάσσια εξόρυξη µεταλλευµάτων στο άµεσο µέλλον) απειλούν µε εκτεταµένη και µη αναστρέψιµη βλάβη αυτά τα ευάλωτα οικοσυστήµατα, πριν ακόµα οι επιστήµονες προλάβουν να τα καταγράψουν και να τα 1, 2, 3, 4 µελετήσουν. Η αλιεία σε θαλάσσια οικοσυστήµατα βαθέων υδάτων υπερεκµεταλλεύεται τα τελευταία καταφύγια των εµπορικών ειδών. Η Greenpeace υποστηρίζει ότι αυτά τα είδη και τα περίπλοκα οικοσυστήµατα που τα φιλοξενούν δεν πρέπει να αντιµετωπίζονται ως η εναλλακτική λύση για τη µείωση των θαλάσσιων πόρων σε ρηχότερα νερά, αλλά πρέπει να τεθούν υπό καθεστώς άµεσης προστασίας. 1. Η αλιευτική δραστηριότητα γίνεται σε ευάλωτα θαλάσσια οικοσυστήµατα βαθέων υδάτων* (όπως υδροθερµικοί πόροι, ψυχρές πηγές, περιοχές όπου ζουν κοράλλια ψυχρών υδάτων, υποθαλάσσια όρη ή χαράδρες); Όχι. Πήγαινε στο κριτήριο 2. *Βασικό σηµείο: η αλιευτική δραστηριότητα στοχεύει είδη βενθικά και βαθέων υδάτων, και η αλιευτική µέθοδος που χρησιµοποιείται είναι οι τράτες βυθού. Κριτήριο 2: Χρήση καταστροφικών αλιευτικών µεθόδων 3

4 Οι λιγότερο βιώσιµες µέθοδοι αλιείας είναι αυτές που είναι µη επιλεκτικές, µε αποτέλεσµα να έχουν σηµαντικές επιπτώσεις τόσο στα ίδια τα θαλάσσια είδη όσο και στα οικοσυστήµατα που τα φιλοξενούν. Οι πιο καταστροφικές πρακτικές αλιεία µε εκρηκτικά ή δηλητήριο είναι απαγορευµένες σε πολλές χώρες. Παρόλ αυτά εξακολουθούν να χρησιµοποιούνται παράνοµα, συχνά σε περιοχές µε κοράλλια, ιδιαίτερα στη Νοτιοανατολική Ασία, τον Ειρηνικό και την Ανατολική Αφρική. 5 Οι άλλες κύριες καταστροφικές πρακτικές τράτες βυθού και δράγες χρησιµοποιούνται διεθνώς. Οι τράτες βυθού (ανάµεσά τους δοκότρατες και τράτες βυθού µε «πόρτες» για την αλιεία βαθύβιων στρογγυλόψαρων, όπως ο γάδος) και οι δράγες (ανάµεσά τους απορροφητικές και υδραυλικές δράγες) είναι επιζήµιες για τα βενθικά οικοσυστήµατα για µια σειρά από λόγους. Οι παρακάτω γενικές επιπτώσεις έχουν καταγραφεί σε πολλές µελέτες (βλ. κάποιες από αυτές στη βιβλιογραφία 6 ): Άµεση απόσπαση, καταστροφή, µετακίνηση ή θάνατος των θαλάσσιων ειδών και φυτών που ζουν µέσα ή πάνω στο βυθό της θάλασσας, και βραχυπρόθεσµη προσέλκυση πτωµατοφάγων ειδών στα ίχνη σύρσης των αλιευτικών εργαλείων ιατάραξη των ανώτερων στρωµάτων του θαλάσσιου πυθµένα, η οποία προκαλεί βραχυπρόθεσµη επαναιώρηση του ιζήµατος και των ρύπων στην κολώνα του νερού, επανορυκτοποίηση των θρεπτικών και µολυσµατικών παραγόντων, και ανακατανοµή των σωµατιδίων του ιζήµατος Αλλοίωση της δοµής και της πολυπλοκότητας του φυσικού περιβάλλοντος π.χ. ισοπέδωση του πυθµένα, απόσπαση βράχων, και απόσπαση οργανισµών που επηρεάζουν την τρι-επίπεδη δοµή του βυθού. Αλλαγές στη δοµή της κοινότητας, και µειώσεις στη γενική βενθική βιοποικιλότητα, βιοµάζα και παραγωγή, µε παράπλευρες επιπτώσεις στην πελαγική παραγωγή, βιοχηµικές διαδικασίες και την ευρύτερη λειτουργία του θαλάσσιου οικοσυστήµατος. Η αλιεία µε τράτες βυθού δεν έχει επιπτώσεις ίδιας έκτασης σε όλες τις περιπτώσεις, αλλά εξαρτάται από συγκεκριµένους παράγοντες (π.χ. το είδος του αλιευτικού εξοπλισµού, τη σύνθεση του φυσικού περιβάλλοντος, τα χαρακτηριστικά των ειδών που το αποτελούν, το καθεστώς φυσικής διατάραξης). Παρόλ αυτά, η συχνή αλιεία µε τράτες βυθού αφήνει λίγες δυνατότητες αποκατάστασης, ακόµα και στις περιοχές µε τα λιγότερο ευαίσθητα βενθικά περιβάλλοντα, ενώ παράλληλα υπάρχουν µεγάλες ποσότητες παρεµπιπτόντων αλιευµάτων. Ψάρια που είναι πολύ µικρά ή µη εµπορικά ξαναρίχνονται στη θάλασσα νεκρά ή ετοιµοθάνατα. Οι τράτες βυθού µε «πόρτες» συνήθως απορρίπτουν πάνω από το 30% της ψαριάς τους (σε βάρος), ενώ για τις δοκότρατες και τις γαριδότρατες το ποσοστό αυτό συχνά είναι ψηλότερο (βλ. Κριτήριο 5). 7, 8 Επιπλέον, σύµφωνα µε µία πρόσφατη έρευνα η αλιεία µε τράτες βυθού φαίνεται ότι έχει επιπτώσεις σε οικοσυστήµατα που βρίσκονται ακόµα και σε βάθη όπου δε φτάνουν οι τράτες βυθού. Αυτό συµβαίνει επειδή οι τράτες βυθού αποσπούν τα νεαρά άτοµα από την ανώτερη ηπειρωτική κρηπίδα, πριν µετακινηθούν χαµηλότερα και αποικίσουν τις κατώτερες κρηπίδες ως ενήλικα άτοµα. 9 εδοµένου ότι, αφενός οι οργανισµοί διαχείρισης έχουν θέσει ελάχιστους περιορισµούς στις περιοχές όπου επιτρέπεται η αλιεία µε τράτες βυθού (υπάρχει δηλαδή κενό στο χωρικό σχεδιασµό), και αφετέρου υπάρχει µία σοβαρή έλλειψη θαλάσσιων καταφυγίων διεθνώς, τα οποία θα έδιναν τη δυνατότητα σε έντονα υπεραλιευµένες περιοχές να αποκατασταθούν, αλλά και στους επιστήµονες να µελετήσουν και να συγκρίσουν τις µη αλιευµένες µε τις αλιευµένες περιοχές, η Greenpeace δεν υποστηρίζει την αλιεία µε τράτες βυθού. 2. Η αλιευτική δραστηριότητα χρησιµοποιεί κάποια από τις ακόλουθες µεθόδους: εκρηκτικά ή δηλητήρια, τράτες βυθού µε «πόρτες», δοκότρατες ή δράγες; 4

5 Όχι. Πήγαινε στο κριτήριο 3. Κριτήριο 3: Υπεραλίευση Σύµφωνα µε τον Παγκόσµιο Οργανισµό Τροφίµων (FAO), µέχρι το 2007 από το 80% των ιχθυοπληθυσµών που είχαν εκτιµηθεί, το 52% βρίσκεται σε κατάσταση πλήρους εκµετάλλευσης, το 19% σε κατάσταση υπερεκµετάλλευσης, το 8% έχει συρρικνωθεί, ενώ µόλις το 1% βρίσκεται σε κατάσταση ανάκαµψης (µετάφραση???). 10 Παρά την αντίληψη ότι τα ψάρια της θάλασσας έχουν υψηλή ανθεκτικότητα σε µεγάλες µειώσεις των πληθυσµών τους, σε πολλά είδη δεν υπάρχουν ενδείξεις γρήγορης αποκατάστασης µετά 11, 12, 13 από παρατεταµένη µείωση. Οι επιστήµονες εκτιµούν την κατάσταση ενός ιχθυοπληθυσµού εφαρµόζοντας διαφορετικά µαθηµατικά µοντέλα για τη δυναµική του πληθυσµού, µε τα οποία υπολογίζεται το συνολικό ποσοστό αλιείας (F: θνησιµότητα των ιχθύων) και το µέγεθος των ενήλικων ατόµων (SSB: βιοµάζα γεννητόρων) Οι περισσότερες µέθοδοι διαχείρισης θέτουν δύο βασικά «οριακά σηµεία αναφοράς» τα οποία υποδεικνύουν αν ο πληθυσµός βρίσκεται σε «ανεπιθύµητη» κατάσταση. Το πρώτο σηµείο είναι η βιοµάζα γεννητόρων, κάτω από την οποία δεν θα έπρεπε να πέσει ο πληθυσµός (B lim ). Το δεύτερο είναι το µέγιστο ποσοστό αλίευσης που διατηρεί τον πληθυσµό πάνω από το B lim αυτό συνήθως εκφράζεται ως η αναλογία του συνόλου του πληθυσµού που αλιεύεται σε ένα χρόνο (F lim ). Κάποιες µέθοδοι διαχείρισης επίσης ορίζουν τα «σηµεία αναφοράς του κατώτατου ορίου», ή «προληπτικά όρια» (F pa και B pa ) τα οποία τίθενται ως «σηµεία ενεργοποίησης» για να εξασφαλιστεί ότι υπάρχει µικρός κίνδυνος για την τυχαία παραβίαση των οριακών σηµείων αναφοράς. υστυχώς, οι µέθοδοι που χρησιµοποιούνται για τον υπολογισµό των οριακών και των προληπτικών σηµείων αναφοράς ποικίλουν, όχι απλά από το ένα σύστηµα διαχείρισης στο άλλο, αλλά ακόµα και εντός του ίδιου συστήµατος, ανάλογα µε τα στοιχεία που είναι διαθέσιµα για κάθε πληθυσµό. Όπως αναφέρεται σε σχετική επισκόπηση των µεθόδων διαχείρισης: «Τα οριακά σηµεία αναφοράς δεν ορίζονται µε όµοιο τρόπο αναφορικά µε τον εγγενή τους βαθµό επαγρύπνησης». 14 Τα οριακά σηµεία αναφοράς που χρησιµοποιούνται συχνότερα, εκτός των άλλων και από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Τροφίµων, βασίζεται στην έννοια της µέγιστης βιώσιµης απόδοσης (MSY) η µέγιστη µέση ποσότητα αλιευµάτων που µπορεί να αλιεύεται συνεχόµενα από ένα ιχθυαπόθεµα κάτω από τις παρούσες περιβαλλοντικές συνθήκες. Το F MSY είναι το ποσοστό αλιείας από το οποίο θα προκύψει η µέγιστη βιώσιµη απόδοση, και το B MSY είναι το µέγεθος του ιχθυαποθέµατος που µπορεί να υποστηρίξει τη µέγιστη βιώσιµη απόδοση. Όπως ορίζεται από το τον Παγκόσµιο Οργανισµό Τροφίµων, τα αποθέµατα που βρίσκονται στο επίπεδο B MSY θεωρούνται «πλήρως αλιευµένα», ενώ τα αποθέµατα που βρίσκονται κάτω από το επίπεδο B MSY θεωρούνται «υπεραλιευµένα». Συχνά για τη διαχείριση της αλιείας η µέγιστη βιώσιµη απόδοση τίθεται ως ο στόχος για τη θέσπιση των επιπέδων εκµετάλλευσης. Επίσης τίθενται προληπτικοί στόχοι για να εξασφαλιστεί ότι δε θα υπάρξει υπέρβαση της µέγιστης βιώσιµης απόδοσης. Παρόλ αυτά, ακόµα και η διαχείριση της αλιείας που βασίζεται στην έννοια της µέγιστης βιώσιµης απόδοσης έχει σοβαρούς περιορισµούς. Τα κύρια προβλήµατα που προκύπτουν είναι ότι, αφενός, τα επίπεδα του ιχθυαποθέµατος και το ποσοστό αλιείας βάσει των οποίων υπολογίζεται η µέγιστη βιώσιµη απόδοση είναι πολύ δύσκολο να προσδιοριστούν µε ακρίβεια, ιδιαίτερα αν λάβουµε υπόψη τις περιβαλλοντικές αλλαγές που προκαλούν οι 5

6 κλιµατικές αλλαγές και η οξίνιση των ωκεανών. Αφετέρου, οι επιστήµονες υποστηρίζουν ότι ακόµα και στα επίπεδα της µέγιστης βιώσιµης απόδοσης, η αστάθεια του ιχθυαποθέµατος και ο κίνδυνος αποτυχίας στρατολόγησης είναι ήδη υψηλά. Τέλος, δε λαµβάνεται υπόψη η σχέση θηρευτή θηράµατος των ειδών εντός του οικοσυστήµατος η διαχείριση εστιάζει σε κάθε είδος ξεχωριστά. Υπάρχει όλο και µεγαλύτερη επιστηµονική συµφωνία ότι το F MSY θα έπρεπε να αποτελεί το ανώτατο όριο εκµετάλλευσης (και να 15, 16, 17, 18 αποφεύγεται), και ότι οι στόχοι θα έπρεπε να τεθούν κάτω από αυτό. Για ιχθυαποθέµατα για τα οποία η µέγιστη βιώσιµη απόδοση δεν είναι γνωστή, ή όπου το απόθεµα έχει αλιευθεί τόσο κατά τη διάρκεια των χρόνων ώστε να πέσει σε χαµηλά επίπεδα, πολύ κάτω από το B MSY, τα όρια διαχείρισης (B lim και F lim ) τίθενται µε βάση άλλες παραµέτρους. Για τα ιχθυαποθέµατα που διαχειρίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) για παράδειγµα, το B lim ορίζεται ως το ποσοστό βιοµάζας γεννητόρων κάτω από το οποίο το ιχθυαποθέµα πιθανώς να αντιµετωπίσει προβλήµατα διατήρησης του πληθυσµού του, και το F lim είναι το ποσοστό αλιείας, πάνω από το οποίο το ιχθυαπόθεµα πιθανώς να µειωθεί. Και σε αυτή την περίπτωση, η επιλογή των σηµείων αναφοράς ποικίλει, ανάλογα µε τα διαθέσιµα στοιχεία. Συχνά, ως B lim ορίζεται το χαµηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί για ένα ιχθυαπόθεµα. Πολλές φορές πρόκειται για επίπεδα που σε προηγούµενες περιπτώσεις είχαν σαν αποτέλεσµα την κατάρρευση των πληθυσµών. Η διαχείριση τότε ορίζει «σηµεία αναφοράς του κατώτατου ορίου», ή «προληπτικά όρια» (F pa και B pa ) ως «σηµεία ενεργοποίησης» για να διασφαλιστεί ότι υπάρχει µικρός κίνδυνος για την τυχαία παραβίαση των οριακών σηµείων αναφοράς. Παλαιότερα, για τα ιχθυαποθέµατα της Ε.Ε. χρησιµοποιούνταν αυτά τα «προληπτικά όρια» ως στόχοι, αλλά η Ε.Ε. αποσκοπεί στην αύξηση των ιχθυαποθεµάτων σε επίπεδα για τα οποία να µπορούν να χρησιµοποιηθούν όρια βασισµένα στη µέγιστη βιώσιµη απόδοση. Το 2002 στην Παγκόσµια ιάσκεψη για τη Βιώσιµη Ανάπτυξη, οι κυβερνήσεις συµφώνησαν στην εφαρµογή του «Κώδικα εοντολογίας για µια υπεύθυνη αλιευτική δραστηριότητα» του Παγκόσµιου Οργανισµού Τροφίµων, µε στόχο την αποκατάσταση των ιχθυαποθεµάτων διεθνώς µέχρι το Ένα βασικό σηµείο του κώδικα είναι όχι µόνο η θέσπιση αρνητικών οριακών σηµείων αναφοράς τα επίπεδα στα οποία υπάρχει πραγµατικός κίνδυνος κατάρρευσης των ιχθυαποθεµάτων αλλά και η θέσπιση θετικών σηµείων αναφοράς στόχου. Ιδεατά, µία πραγµατικά βιώσιµη διαχειριστική πρακτική θα έθετε τα επίπεδα αλιείας πολύ κάτω από τα τρέχοντα ποσοστά αλιείας, ώστε να επιτρέψει την αποκατάσταση σε πολύ µεγαλύτερα επίπεδα ιχθυαποθεµάτων, µε στόχο να εξασφαλίσει πλούσια ιχθυαποθέµατα, λαµβάνοντας υπόψη τόσο την ανθρώπινη χρήση όσο και το οικοσύστηµα ως σύνολο. 20 Για παράδειγµα, η αλίευση ειδών που καθυστερούν να ωριµάσουν και έχουν λίγους απογόνους απαιτεί ένα πολύ µικρότερο ποσοστό αλιείας για να είναι βιώσιµη, όπως και η αλιεία ειδών που αποτελούν βασική τροφή για άλλα θαλάσσια είδη (forage fish) (όπως η ρέγκα, η φρίσσα του Ατλαντικού, το καλαµάρι και το κριλ), τα οποία είναι πολυπληθή αλλά οι πληθυσµοί τους κυµαίνονται ευρέως κάτω από διαφορετικές περιβαλλοντικές επιρροές, ενώ είναι βασικό θήραµα για πολλά µεγαλύτερα θαλάσσια είδη, και εποµένως απαιτούν ευρύτερη προληπτική διαχείριση. Στην πραγµατικότητα, λίγες πρακτικές διαχείρισης της αλιείας έχουν θέσει αυτούς τους θετικούς στόχους και πολλές εξακολουθούν να θέτουν στόχους όσο το δυνατόν πιο κοντά στα «οριακά σηµεία αναφοράς», συνεχίζοντας να επιτρέπουν την αλιεία ακόµα και όταν τα προληπτικά όρια ξεπερνιούνται (εάν βεβαίως αυτά έχουν τεθεί), χωρίς να λαµβάνουν υπόψη τις επιπτώσεις στο οικοσύστηµα ως σύνολο. Είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί µία απλή µέθοδος µε την οποία να µπορούν µε συνέπεια να προσδιοριστούν οι λιγότερο βιώσιµες πρακτικές σε όλο το εύρος των διαφορετικών πρακτικών διαχείρισης. Η καλύτερη επιλογή είναι να καταχωρηθεί ως κόκκινο κάθε ιχθυαπόθεµα που: 1. υπόκειται σε καθεστώς διαχείρισης που εστιάζει σε κάθε είδος ξεχωριστά, 2. βρίσκεται σε επίπεδα κάτω από τα προληπτικά όρια που έχει θέσει το σύστηµα διαχείρισης, ή 3, βρίσκεται σε επίπεδα πάνω από τα προληπτικά όρια, αλλά το σύστηµα διαχείρισης επιτρέπει την αλιεία του σε τέτοιο βαθµό που να προκαλείται µείωση 6

7 των αποθεµάτων. (Φράσεις κλειδιά που χρησιµοποιούνται σε σχετικές εκθέσεις αναφέρονται παρακάτω). 3α. Τα σηµερινά επίπεδα του ενήλικου ιχθυαποθέµατος θεωρούνται τόσο χαµηλά* ώστε να υπάρχει κίνδυνος για τη διατήρηση του πληθυσµού; Όχι. Πήγαινε στο κριτήριο 3β. *Φράσεις κλειδιά που χρησιµοποιούνται σε σχετικές εκθέσεις: Η βιοµάζα των γεννητόρων βρίσκεται κάτω από, ή κινδυνεύει να βρίσκεται κάτω από, την πλήρη ικανότητα αναπαραγωγής (<B pa ) Ο πληθυσµός βρίσκεται κάτω από, ή κινδυνεύει να βρίσκεται κάτω από, το B MSY Ο πληθυσµός βρίσκεται κάτω από τα προληπτικά σηµεία αναφοράς του κατώτατου ορίου ή τα σηµεία ενεργοποίησης που έχουν οριστεί γι αυτόν Ο πληθυσµός είναι υπεραλιευµένος, συρρικνωµένος ή σε µακροχρόνια µείωση Όπου η κατάσταση του πληθυσµού περιγράφεται ως «άγνωστη» ή δεν έχουν οριστεί προληπτικά σηµεία αναφοράς, θεωρείστε ότι ο πληθυσµός κινδυνεύει εάν η στρατολόγηση εξασθενεί (δεν ενώνονται νεαρά άτοµα µε το κοπάδι) Ή/ΚΑΙ η κατανοµή της ηλικίας, του µεγέθους και του φύλου αλλοιώνεται αναφορικά µε τη φυσική κατάσταση (π.χ. υπάρχουν λίγα ενήλικα άτοµα πάνω από ένα συγκεκριµένο µέγεθος ή ηλικία, τα ώριµα ψάρια είναι µικρότερα από το φυσιολογικό, υπάρχουν πολύ περισσότερα αρσενικά από θηλυκά) ΚΑΙ ο πληθυσµός µειώνεται τα τελευταία πέντε χρόνια 3β. Υπάρχει κίνδυνος το πιο πρόσφατα καταγεγραµµένο ποσοστό αλιείας να προκαλέσει, ή προκαλεί ήδη, µείωση του αποθέµατος βραχυπρόθεσµα ή µεσοπρόθεσµα* ΚΑΙ η διαχείριση έχει αποτύχει να το αντιµετωπίσει σύµφωνα µε τις επιστηµονικές συστάσεις στις τελευταίες ποσοστώσεις; Όχι. Πήγαινε στο κριτήριο 4 *Φράσεις κλειδιά που χρησιµοποιούνται σε σχετικές εκθέσεις: Η θνησιµότητα των ιχθύων / τα ποσοστά αλιείας είναι πάνω από το F pa και το F lim Η θνησιµότητα των ιχθύων / τα ποσοστά αλιείας είναι πάνω από το F MSY Η θνησιµότητα των ιχθύων / τα ποσοστά αλιείας είναι πάνω από τα οριακά σηµεία αναφοράς που έχουν οριστεί για τον πληθυσµό Ο πληθυσµός αλιεύεται µε µη βιώσιµο τρόπο, ή υπεραλιεύεται Η αλιευτική πίεση πρέπει να ελαττωθεί Το διαχειριστικό σχέδιο δεν είναι σε συµφωνία µε την αρχή της προφύλαξης Κριτήριο 4: Στόχευση ιδιαίτερα ευάλωτων ειδών Ο κύκλος ζωής πολλών ειδών τα καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτα στην υπεραλίευση (µεγάλη διάρκεια ζωής, αργή ωρίµανση, χαµηλός ρυθµός ανάπτυξης, χαµηλή ικανότητα αναπαραγωγής, χαµηλός ρυθµός µεταβολισµού, και φυσικό περιβάλλον που είναι επίσης ευάλωτο στην αλιεία), µε χαµηλή ανθεκτικότητα στην υπερεκµετάλλευση. Χαρακτηριστικά τέτοια είδη είναι πολλά βυθόβια είδη, είδη που συγκεντρώνονται σε υποθαλάσσια όρη, είδη που φιλοξενούνται σε κοραλλινογενείς υφάλους, και πολλά είδη που ανήκουν στους 21, 22, 23 χονδριχθύες καρχαρίες, σαλάχια, ράγιες και χίµαιρες. 7

8 Τα περισσότερα εµπορικά είδη που περιλαµβάνονται στη βάση δεδοµένων FishBase 24 στην κατηγορία «πολύ χαµηλή προσαρµοστικότητα» ή/και «ιδιαίτερα ευάλωτα στην αλιεία» (ή σε υψηλότερη κατηγορία) ήδη µειώνονται σε πολλές περιοχές, και ένας ολοένα αυξανόµενος αριθµός εµφανίζεται κάθε χρόνο στην κόκκινη λίστα της ιεθνούς Ένωσης για τη ιατήρηση της Φύσης και των Φυσικών Πόρων (IUCN). Η Greenpeace θεωρεί ότι αυτός είναι ένας βασικός δείκτης ότι τα ιδιαίτερα ευάλωτα είδη δε θα έπρεπε να αλιεύονται σε εµπορική κλίµατα, εάν δε µπορεί να αποδειχθεί ότι ένα ισχυρό σύστηµα οικοσυστηµικής διαχείρισης τα προστατεύει από την υπεραλίευση. 4. Η αλιευτική δραστηριότητα στοχεύει είδη που κατηγοριοποιούνται στο ως έχοντα «πολύ χαµηλή προσαρµοστικότητα» ή/και ως «ιδιαίτερα ευάλωτα» (ή σε υψηλότερη κατηγορία) ΚΑΙ υπάρχουν ανεπαρκή στοιχεία για την αξιολόγηση του πληθυσµού και του ποσοστού αλιείας (κριτήριο 3); Όχι. Πήγαινε στο κριτήριο 5. Κριτήριο 5: Χρήση µη επιλεκτικών αλιευτικών µεθόδων Οι µη επιλεκτικές αλιευτικές πρακτικές που αλιεύουν και θανατώνουν µεγάλους αριθµούς νεαρών ατόµων, είδη χαµηλής αξίας ή µη εµπορικά, κεφαλόποδα και µαλακόστρακα, θαλασσοπούλια, θαλάσσιες χελώνες, ή/και θαλάσσια κήτη έχουν υψηλό δείκτη µη βιωσιµότητας. Οι µεγάλες ποσότητες παρεµπιπτόντων αλιευµάτων µπορεί να έχουν σηµαντικές αρνητικές επιπτώσεις τόσο σε εµπορικά όσο και σε µη εµπορικά είδη, λόγω, για παράδειγµα, της θανάτωσης απειλούµενων ειδών, της απόσπασης από το οικοσύστηµα βασικών ειδών που αποτελούν την τροφή άλλων ειδών, ή της δραµατικής µείωσης των νεαρών ατόµων πριν ωριµάσουν και αναπαραχθούν. Επιπλέον, µεγάλο ποσοστό των παρεµπιπτόντων αλιευµάτων δεν καταγράφεται, µε αποτέλεσµα τα στατιστικά στοιχεία που χρησιµοποιούνται για τη διαχείριση της αλιείας να µην είναι ακριβή. 25 Ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα είναι ότι το 63% (σε αριθµό) των 186 εκατοµµυρίων ψαριών και κεφαλόποδων (σε σύνολο τόνων) που αλιεύονται εµπορικά στη Βρετανία δηλαδή 117 εκατοµµύρια ψάρια βάρους τόνων ξαναρίχνονται στη Μάγχη ή άλλες θαλάσσιες περιοχές της Βρετανίας επειδή θεωρούνται πολύ µικρά ή επειδή δεν είναι το σωστό είδος 26 (οι δοκότρατες και οι τράτες βυθού µε «πόρτες» ευθύνονταν για περισσότερο από το 90% αυτών των απορρίψεων). Σε βάρος αυτό αποτελεί το 34% των αλιευόµενων ειδών, αριθµός που προσεγγίζει την εκτίµηση του Παγκόσµιου Οργανισµού Τροφίµων για το Ηνωµένο Βασίλειο, δηλαδή 37,9%. 27 Η αλίευση µεγάλων ποσοτήτων παρεµπιπτόντων αλιευµάτων δεν είναι βιώσιµη, είτε αυτά ξαναρίχνονται πίσω στη θάλασσα ή χρησιµοποιούνται ως trash fish (υποπροϊόντα) σε λιπάσµατα, ζωοτροφές ή ιχθυάλευρα. Οι διαχειριστικές πρακτικές πρέπει να θέσουν ως στόχο τη µείωση των απορρίψεων στο µηδέν και να διασφαλίσουν ότι όλα τα είδη που αλιεύονται είναι εµπορεύσιµα και αποτελούν αντικείµενο σωστής διαχείρισης από οικοσυστηµική άποψη. 5α. Η αλιευτική δραστηριότητα χρησιµοποιεί µη επιλεκτικές µεθόδους αλιείας που έχουν ως αποτέλεσµα την απόρριψη του 20% ή περισσότερο του βάρους των ψαριών και κεφαλόποδων που αλιεύθηκαν (εµπορικών και µη); Όχι. Πήγαινε στο κριτήριο 5β. 8

9 5β. Η αλιευτική δραστηριότητα χρησιµοποιεί µη επιλεκτικές µεθόδους αλιείας που έχουν ως αποτέλεσµα το 20% ή περισσότερο του βάρους των αλιευµένων ειδών να αποτελείται από νεαρά άτοµα ή µη εµπορεύσιµα είδη; Όχι. Πήγαινε στο κριτήριο 6. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Παρόλο που ιδανικά θα υπολογίζαµε όλες τις απορρίψεις, συµπεριλαµβανοµένων των οστρακόδερµων, ως προς τον αριθµό και όχι ως προς το βάρος (δεδοµένου ότι οι απορρίψεις περιλαµβάνουν δυσανάλογες ποσότητες µικρών ψαριών που δεν έχουν φτάσει σε ηλικία αναπαραγωγής), είναι πολύ δύσκολο να βρεθούν αυτά τα στοιχεία, επειδή ο αριθµός των απορρίψεων, στις περιπτώσεις που καταγράφεται, τείνει να εστιάζει στους αλιευθέντες ιχθύες κατά βάρος. Η Greenpeace αναγνωρίζει ότι οι οργανισµοί διαχείρισης της αλιείας διεθνώς βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια θέσπισης απαγορεύσεων στις απορρίψεις ή/και µειώσεων των παρεµπιπτόντων αλιευµάτων. Ο ορισµός ενός ευρύ και αυτόνοµου αριθµού που να αντανακλά τις χειρότερες πρακτικές είναι δύσκολος, δεδοµένου ότι οι επιπτώσεις των παρεµπιπτόντων αλιευµάτων στο θαλάσσιο οικοσύστηµα διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή, ανάλογα µε την κατάσταση των πληθυσµών και την ευπάθεια των οικοσυστηµάτων, κάτι που δεν αποδίδεται πάντα µε ποσοστιαίους αριθµούς παρεµπιπτόντων αλιευµάτων. Για παράδειγµα, µία αλιευτική δραστηριότητα µεγάλης κλίµακας που αλιεύει 1 εκατοµµύριο τόνους ψαριών µε 1% παρεµπίπτοντα αλιεύµατα µπορεί να έχει µεγαλύτερες επιπτώσεις από µία αλιευτική δραστηριότητα µικρής κλίµακας που αλιεύει µόνο 1000 τόνους µε 10% παρεµπίπτοντα αλιεύµατα. Ο αυτόνοµος αριθµός του 20% παρεµπιπτόντων αλιευµάτων (για απορρίψεις / εκφορτώσεις) ως προς το βάρος επιλέχθηκε λαµβάνοντας υπόψη ότι η οικοσυστηµική διαχείριση της αλιείας θα θέσει προσωρινά επίπεδα στόχου, συγκεκριµένα για κάθε αλιευτική δραστηριότητα, κάτω από αυτό το ποσοστό, ανάλογα µε το είδος στόχο και τα είδη που αποτελούν τα παρεµπίπτοντα αλιεύµατα, καθώς και τις σχετικές επιπτώσεις στο οικοσύστηµα. Κριτήριο 6: Αλίευση απειλούµενων ή προστατευόµενων ειδών Τα µη εµπορικά θαλάσσια είδη που κατατάσσονται ως απειλούµενα, σε κίνδυνο, ή σε κρίσιµο κίνδυνο, ή για τα οποία έχει τεθεί µορατόριουµ από εθνικούς ή διεθνείς οργανισµούς προστασίας, πρέπει να προστατευθούν πλήρως από τις επιπτώσεις της αλιείας. Η αλιεία που εξακολουθεί να έχει δυσµενείς επιπτώσεις σε αυτά τα είδη, είτε προκαλώντας περαιτέρω µείωσή τους είτε εκτοπίζοντάς τα από τις περιοχές τους, θεωρείται από τη Greenpeace ως η αλιεία που δεν έχει κανένα χαρακτηριστικό βιωσιµότητας. (Τα εµπορικά είδη που περιλαµβάνονται σε αυτές τις κατατάξεις αναφέρονται συγκεκριµένα ανά πληθυσµό στο κριτήριο 3)??? 6α. Η αλιεία συνδέεται µε δυσµενείς επιπτώσεις σε πληθυσµούς ειδών πέρα από τα είδη στόχους, τα οποία κατατάσσονται σε αξιόπιστες εθνικές ή διεθνείς λίστες* προστασίας ως απειλούµενα, σε κίνδυνο, σε κρίσιµο κίνδυνο ή προστατευόµενα Ή κατατάσσονται ως είδη για τα οποία έχει τεθεί µορατόριουµ; Όχι. Πήγαινε στο κριτήριο 6β 9

10 *Λίστες προστασίας: Για παράδειγµα η Κόκκινη Λίστα της ιεθνούς Ένωσης για τη ιατήρηση της Φύσης και των Φυσικών Πόρων (IUCN νέες ή επικαιροποιηµένες αξιολογήσεις από το Οι παλαιότερες αξιολογήσεις πρέπει να αντιπαραβάλλονται µε νέα στοιχεία), τα παραρτήµατα του CITES, η λίστα της OSPAR για τα απειλούµενα ή/και σε µείωση είδη και ενδιατήµατα, η κόκκινη λίστα των κινεζικών ειδών, ο νόµος για τα απειλούµενα είδη των Ηνωµένων Πολιτειών, η επιτροπή του Καναδά για την κατάσταση της απειλούµενης άγριας ζωής, η λίστα της Νέας Ζηλανδίας για το σύστηµα κατάταξης απειλών. 6β. Η αλιεία συνδέεται µε δυσµενείς επιπτώσεις σε πληθυσµούς ειδών πέρα από τα είδη στόχους για τα οποία υφίστανται πρόσφατες επιστηµονικές αποδείξεις ότι θα έπρεπε να χαρακτηριστούν ως απειλούµενα, σε κίνδυνο, σε κρίσιµο κίνδυνο ή προστατευόµενα; Όχι. Πήγαινε στο κριτήριο 7 Κριτήριο 7: Παράνοµη, λαθραία και άναρχη αλιεία (IUU - Illegal, Unregulated and Unreported Fishing) Η παράνοµη, λαθραία και άναρχη αλιεία, γνωστή επίσης και ως πειρατική αλιεία, είναι ένα ζήτηµα που προκαλεί προβληµατισµό σε διεθνές επίπεδο. Έχει τεράστιες επιπτώσεις σε 28, 29 παράκτιες κοινότητες, την αλιευτική βιοµηχανία και το θαλάσσιο περιβάλλον. Η παράνοµη αλιεία αναφέρεται σε σκάφη που λειτουργούν παραβιάζοντας τους κανόνες αλιείας που τίθενται από µία χώρα (ή χώρες) στα νερά των οποίων διενεργείται η αλιευτική δραστηριότητα, ή, στην περίπτωση της αλιείας στην ανοιχτή θάλασσα, από τους περιφερειακούς οργανισµούς ή συµφωνίες διαχείρισης της αλιείας (RFMO/As). Η λαθραία αναφέρεται στην αλιεία που δε δηλώνει ή δηλώνει παραποιηµένες ποσοστώσεις στις αρµόδιες εθνικές αρχές ή τους περιφερειακούς οργανισµούς ή συµφωνίες διαχείρισης της αλιείας (RFMO/As). Η άναρχη αναφέρεται στην αλιεία µε σκάφη που δεν είναι νηολογηµένα σε κάποια συγκεκριµένη χώρα, ή σκάφη µε σηµαία χωρών που δεν έχουν συµφωνήσει να λειτουργούν σύµφωνα µε τους κανόνες του περιφερειακού οργανισµού διαχείρισης της αλιείας που διέπουν τη συγκεκριµένη αλιευτική περιοχή ή το συγκεκριµένο είδος. Η ανεξέλεγκτη αλιεία αναφέρεται επίσης στην αλιεία σε περιοχές ή στην αλιεία ειδών για τα οποία δεν υφίστανται µέτρα προστασίας και διαχείρισης. Παρόλο που το στοιχείο αυτό δεν αναφέρεται επαρκώς στον ορισµό του Παγκόσµιου Οργανισµού Τροφίµων για την παράνοµη, λαθραία και άναρχη αλιεία που περιλαµβάνεται στο «ιεθνές Σχέδιο ράσης για την Πρόληψη, Αποτροπή και Εξάλειψη της Παράνοµης, Λαθραίας και Άναρχης Αλιείας», 30 υπάρχει αυξανόµενη αναγνώριση της ανάγκης να αντιµετωπιστεί και αυτό το είδος ανεξέλεγκτης αλιείας. Αυτή η αυξανόµενη αναγνώριση περιλαµβάνει ψηφίσµατα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωµένων Εθνών, όπως το ψήφισµα 61/105 για τις αλιευτικές δραστηριότητες βυθού στην ανοιχτή θάλασσα. 31 Η Greenpeace δεν υποστηρίζει την πώληση κανενός είδους που αλιεύεται από ιδιοκτήτες ή χειριστές σκαφών που εµπλέκονται σε παράνοµη, λαθραία και άναρχη αλιεία. Στα πλαίσια της εκστρατείας για την παύση της παράνοµης, λαθραίας και άναρχης αλιείας, η Greenpeace διατηρεί δύο µαύρες λίστες σκαφών που εµπλέκονται σε τέτοιες δραστηριότητες. Η Επίσηµη Μαύρη Λίστα συντάσσεται µε βάση επίσηµα και δηµόσια αρχεία καταγραφής σκαφών και εταιριών που εµπλέκονται σε παράνοµη, λαθραία και άναρχη αλιεία, καθώς και µε βάση µαύρες λίστες περιφερειακών οργανισµών διαχείρισης της αλιείας. Η Greenpeace συµβουλεύεται όλες τις επίσηµες µαύρες λίστες σε ετήσια βάση και αντιστοίχως ανανεώνει την Επίσηµη Μαύρη Λίστα. 10

11 Η δεύτερη λίστα, η Μαύρη Λίστα της Greenpeace, περιλαµβάνει πληροφορίες σχετικά µε σκάφη και εταιρίες που έχουν καταγραφεί ως εµπλεκόµενα σε δραστηριότητες παράνοµης, λαθραίας και άναρχης αλιείας, αλλά δεν έχουν ακόµα συµπεριληφθεί σε µαύρες λίστες επίσηµων φορέων. Η Greenpeace ενθαρρύνει όλους τους εµπλεκόµενους να καταγγέλλουν τα αλιευτικά σκάφη και τις εταιρίες που αλιεύουν χωρίς άδεια ή παραβαίνουν τα µέτρα διαχείρισης και προστασίας, προσκοµίζοντας τα σχετικά στοιχεία στη Greenpeace και τις αρµόδιες αρχές. 7α. Η αλιεία διεξάγεται σε περιοχές ή στοχεύει είδη για τα οποία δεν υφίστανται µέτρα προστασίας και διαχείρισης θεσπισµένα από περιφερειακούς οργανισµούς ή συµφωνίες διαχείρισης της αλιείας*; Όχι. Πήγαινε στο 7β. *Περιφερειακοί Οργανισµοί ή Συµφωνίες ιαχείρισης της Αλιείας: Μπορεί να περιλαµβάνουν προσωρινά µέτρα που εφαρµόζονται από τους συµµετέχοντες στις διαπραγµατεύσεις για τη δηµιουργία ενός Περιφερειακού Οργανισµού ιαχείρισης της Αλιείας, όπως οι διαπραγµατεύσεις για τη δηµιουργία του Περιφερειακού Οργανισµού ιαχείρισης της Αλιείας του Νότιου Ειρηνικού. Η αποτελεσµατικότητα αυτών των µέτρων µπορεί να ποικίλει. Το τελευταίο µέρος του παρόντος κριτηρίου δεν αξιολογεί µία αλιευτική δραστηριότητα στο σύνολό της, αλλά επιτρέπει στο χρήστη να αξιολογήσει αυτόνοµους ιδιοκτήτες ή χειριστές σκαφών στα πλαίσια µίας συγκεκριµένης αλιευτικής δραστηριότητας. Για την αλιευτική δραστηριότητα στο σύνολό της, εφιστάται η προσοχή στο παρόν κριτήριο όταν είναι γνωστό ότι στην περιοχή διεξάγεται παράνοµη, λαθραία και άναρχη αλιεία. 7β. Ισχύει κάποιο από τα παρακάτω για τον προµηθευτή ψαριών από τη συγκεκριµένη αλιευτική δραστηριότητα; Το σκάφος ή/και οι χειριστές του περιλαµβάνονται σε µαύρες λίστες* Είναι αδύνατη η πλήρης ιχνηλασιµότητα του ψαριού από το σηµείο αλίευσης µέχρι το σηµείο πώλησης Λαµβάνουν χώρα µεταφορτώσεις στη θάλασσα χωρίς την παρουσία 100% ανεξάρτητων παρατηρητών Ή λαµβάνουν χώρα µεταφορτώσεις ενώ απαγορεύονται από το νόµο. Όχι. εν κατατάσσεται στο κόκκινο. *Μαύρες λίστες: Για παράδειγµα λίστες µε σκάφη που εµπλέκονται σε παράνοµη, λαθραία και άναρχη αλιεία που διατηρούνται από Περιφερειακούς Οργανισµούς ή Συµφωνίες ιαχείρισης της Αλιείας, τον Παγκόσµιο Οργανισµό Τροφίµων και τη Greenpeace: Βιβλιογραφικές αναφορές 1 Baker KD, Devine JA, Haedrich RL (2009). Deep-sea fishes in Canada's Atlantic: Population declines and predicted recovery times. Environmental Biology of Fishes 85(1): 79 88,

12 2 Morato T, Watson R, Pitcher T, Pauly D (2006). Fishing down the deep. Fish and Fisheries 7: De Forges R, Koslow JA, Poore GCB (2000). Diversity and endemism of the benthic seamount fauna in the southwest Pacific. Nature 405: Roberts CM (2002). Deep impact: The rising toll of fishing in the deep sea. Trends in Ecology & Evolution 17: Coral Reef Alliance (2008). Resource library> Issue briefs> Exploitive fishing. Coral Reef Alliance website. The Coral Reef Alliance, San Francisco, CA, USA. Ηµεροµηνία πρόσβασης: Σεπτέµβριος 2009: 6 Περισσότερες σχετικές εκθέσεις και µελέτες αναφέρονται στη βιβλιογραφία των παρακάτω ερευνών: Allen JI, Clarke KR (2007). Effects of demersal trawling on ecosystem functioning in the North Sea. Marine Ecology Progress Series 336: Collie JS, Escanero GA, Valentine PC (2000). Photographic evaluation of the impact of bottom fishing on benthic epifauna. ICES Journal of Marine Science; 57: Accessed Sept 2009 at: Gray JS, Dayton P, Thrush S, Kaiser MJ (2006). On effects of trawling, benthos and sampling design. Marine Pollution Bulletin; 52: Hiddink JG, Jennings S, Kaiser MJ, Queirós AM, Duplisea DE, Piet GJ (2006). Cumulative impacts of seabed trawl disturbance on benthic biomass, production and species richness in different habitats. Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences; 63: Accessed Sept 2009 at: Hinz H, Hiddink JG, Forde J, Kaiser MJ (2008). Large-scale responses of nematode communities to chronic otter-trawl disturbance. Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences 65: Kaiser MJ, Ramsay K, Richardson CA, Spence FE, Brand AR (2000). Chronic fishing disturbance has changed shelf sea benthic community structure. Journal of Animal Ecology 69: Kaiser MJ, Collie JS, Hall SJ, Jennings S, Poiner IR (2002). Modification of marine habitats by trawling activities: Prognoses and solutions. Fish and Fisheries 3: Kaiser MJ, Clarke KR, Hinz H, Austen MCV, Somerfield PJ, Karakassis I (2006). Global analysis of response and recovery of benthic biota to fishing. Marine Ecology Progress Series 311: Sheppard C (2006). Trawling the seabed. Marine Pollution Bulletin; 52: Watling L (2005). The global destruction of bottom habitats by mobile fishing gear. In: Norse EA, Crowder LB (Eds) (2005). Marine conservation biology: The science of maintaining the sea s biodiversity. Island Press, Washington DC, USA. 7 Kelleher K (2005). Discards in the world s marine fisheries. An update. FAO technical paper 470. Rome, Italy: Food and Agriculture Organization of the United Nations. Ηµεροµηνία πρόσβασης: Σεπτέµβριος 8 Enever R, Revill A, Grant A (2007). Discarding in the English Channel, Western approaches, Celtic and Irish seas (ICES subarea VII). Fisheries Research 86:

13 9 Bailey DM, Collins MA, Gordon JD, Zuur AF, Priede IG (2008). Long-term changes in deep-water fish populations in the northeast Atlantic: A deeper reaching effect of fisheries? Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 27: FAO (2009). The state of world fisheries and aquaculture 2008 (SOFIA). Biennial report. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Rome, Italy. Accessed Sept 2009 at: 11 Hutchings JA (2000). Collapse and recovery of marine fishes. Nature 406: Hutchings JA (2004). The cod that got away. Nature 428: Reynolds JD, Dulvy NK, Goodwin NB, Hutchings JA (2005). Biology of extinction risk in marine fishes. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 272: Ηµεροµηνία πρόσβασης: Σεπτέµβριος Rosenberg AA, Restrepro VR (1996). Precautionary management reference points and management strategies. Στο: FAO (1996). Precautionary approach to fisheries. Part 2: scientific papers. Prepared for the Technical Consultation on the Precautionary Approach to Capture Fisheries (Including Species Introductions), Lysekil, Sweden, 6 13 June FAO Fisheries Technical Paper. No. 350, Part 2. Food and Agriculture Organization of the United Nations, (FAO) Rome, Italy. 210p. Ηµεροµηνία πρόσβασης: Σεπτέµβριος Garcia SM (1996). The precautionary approach to fisheries and its implications for fishery research, technology and management: An updated review. Στο: FAO (1996). Precautionary approach to fisheries. Part 2: scientific papers. Prepared for the Technical Consultation on the Precautionary Approach to Capture Fisheries (Including Species Introductions), Lysekil, Sweden, 6 13 June FAO Fisheries Technical Paper. No. 350, Part 2. Food and Agriculture Organization of the United Nations, (FAO) Rome, Italy. 210p. Ηµεροµηνία πρόσβασης: Σεπτέµβριος Helfman GS (2007). Fish conservation: A guide to understanding and restoring global aquatic biodiversity and fishery resources. Island Press, Washington DC, USA. 17 Norris W (2005). The application of reference point management in WCPO tuna fisheries: An introduction to theory and concepts. Scientific Committee Fifth Regular Session, August 2009, Port Vila, Vanuatu. Western and Central Pacific Fisheries Commission (WCPFC), Kolonia, Pohnpei. WCPFC-SC5-2005/ME-WP-01. Ηµεροµηνία πρόσβασης: Σεπτέµβριος Worm B, Hilborn R, Baum JK, Branch TA, Collie JS, Costello C, Fogarty MJ, Fulton EA, Hutchings JA, Jennings S, Jensen OP, Lotze HK, Mace PM, McClanahan TR, Minto C, Palumbi SR, Parma AM, Ricard D, Rosenberg AA, Watson R, Zeller D (2009). Rebuilding global fisheries. Science 325; UN (2002). Report of the World Summit on Sustainable Development. Johannesburg, 26 Aug 4 Sept United Nations, New York, NY, USA. Ηµεροµηνία πρόσβασης: Σεπτέµβριος [see p23, article 31] 20 FAO (1999). Indicators for sustainable development of marine capture fisheries. FAO Technical Guidelines for Responsible Fisheries 8. Food and Agriculture Organization of the United Nations, (FAO) Rome, Italy. 68p Ηµεροµηνία πρόσβασης: Σεπτέµβριος Cheung WWL, Watson R, Morato T, Pitcher TJ, Pauly D (2007). Intrinsic vulnerability in the global fish catch. Marine Ecology Progress Series 333: Ηµεροµηνία πρόσβασης: Σεπτέµβριος

14 22 Devine JA, Baker KD, Haedrich RL (2006). Deep-sea fishes qualify as endangered. Nature 439: García VB, Lucifora LO, Myers RA (2008). The importance of habitat and life history to extinction risk in sharks, skates, rays and chimaeras. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 275: Ηµεροµηνία πρόσβασης: Σεπτέµβριος Froese R, Pauly D (Eds) (2008). FishBase. Online version (01/2008). Ηµεροµηνία πρόσβασης: Σεπτέµβριος Kelleher K (2005). Discards in the world s marine fisheries. An update. FAO technical paper 470. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Rome, Italy Ηµεροµηνία πρόσβασης: Σεπτέµβριος Enever R, Revill A, Grant A (2007). Discarding in the English Channel, Western approaches, Celtic and Irish seas (ICES subarea VII). Fisheries Research; 86: Kelleher K (2005). Discards in the world s marine fisheries. An update. FAO technical paper 470. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Rome, Italy. Ηµεροµηνία πρόσβασης: Σεπτέµβριος FAO (2002). Stopping Illegal, Unreported and Unregulated (IUU) fishing. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Rome, Italy. Ηµεροµηνία πρόσβασης: Σεπτέµβριος For more information and documents on IUU fishing, go to the illegal fishing information website maintained by Chatham House, London, at: 30 FAO (2001). International Plan of Action to Prevent, Deter and Eliminate Illegal, Unreported and Unregulated Fishing. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Rome, Italy. Ηµεροµηνία πρόσβασης: Σεπτέµβριος UNGA (2006). A/RES/61/105 Sustainable fisheries, including through the 1995 Agreement for the Implementation of the Provisions of the United Nations Convention on the Law of the Sea of 10 December 1982 relating to the Conservation and Management of Straddling Fish Stocks and Highly Migratory Fish Stocks, and related instruments. United Nations General Assembly (UNGA), New York, NY, USA. Ηµεροµηνία πρόσβασης: Σεπτέµβριος