4-7 έτη. ΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Transcript

1 Το HELIX ASPERSA ανήκει στη συνομοταξία Μαλάκια, στην ομοταξία Γαστερόποδα, και στην υφομοταξία Πνευμονοφόρα, στο γένος Helix και στο είδος Aspersa. Η λατινική ονομασία Helix,προέρχεται απο το ελικοείδες και κωνικοσφαιρικό σχήμα του κελύφους του. Το βάρος του κυμαίνεται απο γραμμαρια και ο μέσος όρος ζωής του υπολογίζεται απο 4-7 έτη. ΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Το σαλιγκάρι χωρίζεται σε 2 μεγάλα κεντρικά μέρη : Το ΚΕΛΥΦΟΣ και το ΣΩΜΑ το οποίο με τη σειρά του χωρίζεται σε 4 τμήματα( την κεφαλή, τον πόδα, τον μανδύα και τη σπλαχνική κοιλότητα ). Α) ΤΟ ΚΕΛΥΦΟΣ 1 / 7

2 Είναι μια ''πτυχή'' του μανδύα,δηλαδη το περίβλημα που καλύπτει το ραγχιαίο τμήμα του σαλιγκαριού. Αποτελείται απο 96% ανθρακικό ασβέστιο και 4% απο οργανική ουσία. Περιελίσσεται δεξιόστροφα γύρω απο έναν κεντρικό άξονα που ονομάζεται στυλίσκος σχηματίζοντας 4-6 σπείρες (η τελευταία περιλαμβάνει το άνοιγμα του κελύφους που ονομάζεται Περιστόμιο και έχει διάμετρο 2-3 εκατοστά), χωρίς να παρουσιάζει ομφαλό. Ο στυλίσκος ξεκινάει απο την κορυφή φτάνοντας ως το στόμιο του κεφαλιού. Παρατηρούνται 3 στρώματα: Εξωτερικά το ΠΕΡΙΟΣΤΡΑΚΟ το οποίο αποτελείται στο μεγαλύτερο μέρος του απο ''conchiolina'' = πρωτεΐνη. Έιναι λεπτό σε πάχος και προσδίδει το χαρακτηριστικό καστανοκίτρινο χρώμα του κελύφους. Το ΟΣΤΡΑΚΟ, ενδιάμεσο στρώμα αποτελούμενο απο ασβεστώδη ούσια. Το ΥΠΟΣΤΡΑΚΟ που αποτελεί το εσωτερικό στρώμα του κελύφους και το οποίο είναι φτιαγμένο απο αραγωνίτη (κρυσταλλική μορφή ανθρακικού ασβεστίου). Το χρώμα επηρεάζεται απο διατροφικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες,όπως η υγρασία που το κάνει πιο σκούρο και πιο εύθραυστο και η ξηρασία που το κάνει πιο ανοιχτόχρωμα και πιο ανθεκτικό. Η διάμετρος του κελύφους ενός ώριμου σαλιγκαριού ειναι 3-4 εκατοστά. Το ύψος του είναι 2, 5-3, 5 εκατοστά. Το βάρος του είναι ίσο με το 1/3 του συνολικού βάρους του σαλιγκαριού. Η σημαντικότερη λειτουργία του είναι η άμυνα του ζώου. Β) ΤΟ ΣΩΜΑ Έιναι ασπόνδυλο(υδροσκελετός) και ενώνεται με το κέλυφος μέσω του μυός του στυλίσκου. 1) ΚΕΦΑΛΗ Αποτελούμενη απο την στοματική κοιλότητα και 2 ζεύγη συσταλτών αισθητήρων(κεραίες). α) Στοματικη Κοιλότητα: Βρίσκεται στο κάτω μέρος του κεφαλιού και αποτελείται απο τη σιαγόνα και το ξύστρο( radula), που μοιάζει με γλώσσα και περιέχει περίπου μικροσκοπικά δόντια. β) Οι Αισθητήρες: Το μεγαλύτερο απο τα 2 ζεύγη των αισθητήρων βρίσκεται στο πάνω μέρος της κεφαλής και τελειώνει με 2 μικρά μαύρα στίγματα που για πολλούς επιστήμονες θεωρούνται οι οφθαλμοί του ζώου. Στην πραγματικότητα όμως το σαλιγκάρι έχει ελάχιστη οπτική ικανότητα(αντιλαμβάνεται μόνο διαφορές στη φωτεινότητα), όπως επίσης και πλήρης έλλειψη ακοής. Το μικρό ζεύγος κεραιών περιέχει νευρικά αισθητήρια κύτταρα τα οποία εξυπηρετούν 3 λειτουργίες: τη γεύση, την όσφρηση και την αφή. 2) ΠΟΔΑΣ (ΠΕΛΜΑ ΕΡΠΗΣΗΣ) 2 / 7

3 Έιναι μια δυνατή μυώδης μάζα που βρίσκεται τοποθετημένη κάτω απο τη σπλαχνική κοιλότητα. Το προεξέχων απο το κέλυφος μέρος του ποδιού, είναι εκείνο με το οποίο το σαλιγκάρι κινείται μέσω μυικών συσπάσεων που ξεκινάνε απο μπροστά προς τα πίσω κατά μήκος του πόδα(κυματοειδής κίνηση). Ένας μεγάλος επιδερμικός αδένας που εκβάλει στο εμπρόσθιο τμήμα του πόδα, είναι υπεύθυνος για την έκκριση σημαντικής ποσότητας βλέννας την οποία το ίδιο το σαλιγκαρι χρησιμοποιεί ως λιπαντικό μειώνοντας τις τριβές κατά την κίνησή του προστατεύοντας το μαλακό του σώμα απο τραυματισμούς. Άλλες σημαντικές λειτουργίες του πόδα είναι το σκάψιμο και το ζευγάρωμα. 3) ΜΑΝΔΥΑΣ Έιναι μια πτύχωση του δέρματος και αποτελεί το γενικό περίβλημα του σώματος του σαλιγκαριού. Απο το μανδύα προέρχεται και το κέλυφος. Καλύπτει τη σπλαχνική μάζα και σχηματίζει απο τη πάνω πλευρά την αναπνευστική κοιλότητα. Έχει μια οπή,το ''πνευμοστομα'' που χρησιμεύει στην αναπνοή του ζώου. Κάτω απο το μανδύα βρίσκονται τα γεννητικά όργανα και ο πρωκτός. Το δέρμα του σαλιγκαριού αποτελείται απο 2 διαφορετικά είδη κυττάρων :Τα αισθητήρια κύτταρα που βρίσκονται σε συγκεκριμένες περιοχές όπως πόδας,χείλη του στόματος και στους συσταλτούς αισθητήρες(κεραίες). Τα βλεννογόνα κύτταρα που εκκρίνουν την βλέννα η οποία προστατεύει το ζώο απο την αφυδάτωση επιτελώντας και άλλες σημαντικές λειτουργίες. Ο ουσιαστικός ρόλος του δέρματος,εκτός απο τη προστασία και την αναπνοή,είναι η 3 / 7

4 ρύθμιση της ποσότητας νερού που περιέχεται στο σώμα του σαλιγκαριού. 4) ΣΠΛΑΧΝΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ Τοποθετημένη μέσα στο κέλυφος,περικλείει τα 6 βασικά ανατομοφυσιολογικά συστήματα του σαλιγκαριού. - κυκλοφορικο - αναπνευστικο - πεπτικο - απεκκριτικο - νευρικο - αναπαραγωγικο 1)ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Πίσω απο την αναπνευστική κοιλότητα,στο χείλος του ανώτερου τμήματος του μανδύα,συναντάμε την περικαρδιακή κοιλότητα που περικλείει την καρδιά,όμοια σε χτύπους(70-80/min) με εκείνη του ανθρώπου,διαφορετική όμως απο ανατομικής και μορφολογικής πλευράς μιας και είναι μονοκολπική και μονοκοιλιακή. Οι χτύποι μπορούν να μεταβάλλονται ανάλογα με τη δραστηριότητα του σαλιγκαριού στο χώρο και τις μεταβο λλές θερμοκρασίας στο περιβάλλον. Για παράδειγμα: 1 χτύπος/min με θερμοκρασία< 0 βαθμούς κελσίου 3 χτύποι/min με θερμοκρασία= 0 βαθμούς κελσίου 11 χτύποι/min με θερμοκρασία= 9 βαθμούς κελσίου 35 χτύποι/min με θερμοκρασία=14 βαθμούς κελσίου 4 / 7

5 100 χτύποι/min με θερμοκρασία> 38 βαθμούς κελσίου Κατά τη διάρκεια της διάπαυσης και της χειμερίας νάρκης οι χτύποι δεν ξεπερνούν τους 5. Η δέσμευση και μεταφορά του οξυγόνου απο το εξωτερικό περιβάλλον στα κύτταρα του σαλιγκαριού, εκτελείται μέσω μίας μεταλλοπρωτεΐνης με το όνομα αιμοκυανίνη αντίστοιχη με εκείνη που δεσμεύει το οξυγόνο στον ανθρώπινο οργανισμό. Η αιμοκυανίνη περιέχει 2 άτομα χαλκού που δεσμεύουν αναστρέψιμα 1 μόριο οξυγόνου. Το οξυγονωμένο αίμα φέρει μπλε χρώμα, ενω το μη οξυγονωμένο είναι άχρωμο.. ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΑΙΜΑΤΟΣ Απο την καρδιά μέσω της κύριας αρτηρίας,το αίμα ρέει στην αορτή(διαχωρίζεται σε μικρότερες αρτηρίες) και απο κει διοχετεύεται σε ολόκληρο τον οργανισμό φτάνοντας ως τα τριχοειδή αγγεία τροφοδοτώντας και το τελευταίο κύτταρο με οξυγόνο. Απο τα τριχοειδή αγγεία το αίμα επιστρέφει στο πνεύμονα για την επαναοξυγόνωσή του. Σημαντικός ο ρόλος του αίματος εκτός απο την αναπνοή, είναι και στη μορφή και σταθερότητα του σώματος του σαλιγκαριού μιας και αυτό δε διαθέτει σκελετό. 2) ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Στο σαλιγκάρι υπάρχουν 2 διαφορετικοί αλλά συνλειτουργικοί τύποι αναπνοής. Η Δερματι κή και η Πνευμονική. Η δερματική αναπνοή γίνεται απο ολόκληρη την επιφάνεια του σώματος που βρίσκεται εκτός κελύφους. Αυτό τεκμηριώνεται απο το γεγονός οτι μέρος του αίματος επιστρέφει στην καρδιά,χωρίς να περάσει απο τον πνεύμονα. Η εισπνοή και η εκπνοή γίνονται μέσω του ''πνευμονοστόματος''. 'Οταν το σαλιγκάρι είναι σε ανάπαυση,το πνευμονόστομα μένει κλειστό και το κατώτερο τμήμα του πνεύμονα εφάπτεται με το ανώτερο. Όταν το σαλιγκάρι κινείται παρατηρούνται 3 εισπνοές το λεπτό. 5 / 7

6 3) ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το πεπτικό σύστημα του σαλιγκαριού παρουσιάζει τμήματα όμοια με εκείνα του ανθρώπου. Προέκταση του στόματος είναι ο οισοφάγος ο οποίος απο κάποιο σημείο και μετά (το σημείο ορίζεται διαφορετικά ανάλογα το είδος και το στάδιο ωρίμανσης) διογκώνεται σχηματίζοντας το στομάχι το οποίο φέρει αδένες υπεύθυνους για την διάσπαση της τροφής. Εν συνεχεία διακρίνουμε το έντερο που συνδέεται άμεσα με το ηπατοπάγκρεας το οποίο εκκρίνει ειδικά ένζυμα για τη πέψη της τροφής. Με αναδίπλωση 180 μοιρών του εντέρου, καταλήγουμε στο τελικό τμήμα του πεπτικού, τον Πρωκτό που βρίσκεται κάτω απο το μανδύα. 4) ΑΠΕΚΚΡΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Δίπλα ακριβώς στην καρδιά διακρίνουμε το νεφρό σχήματος πυραμίδας και χρώματος κίτρινου, απο το οποίο ξεκινά παράλληλα με το τελευταίο εντερικό τμήμα, ο ουρητήρας του σαλιγκαριού που καταλήγει σε μια μικρή οπή δίπλα στον πρωκτό. 5) ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το συγκεκριμένο σύστημα αποτελείται απο τους μακρύτερους νευρώνες που έχουν παρατηρηθεί σε ζώα. Τα συσσωματώματα γαγγλίων(στάσεις νευρωνικών σωμάτων) είναι διάσπαρτα σε όλο το σώμα, απο τον οισοφάγο μέχρι τον πόδα. 6) ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 6 / 7

7 Αναφερόμενοι σε ένα ζώο ανεπαρκώς ερμαφρόδιτο,είναι απαραίτητη η συνεύρεση δυο σαλιγκαριών για να γίνει η αναπαραγωγή. Αναγνωρίζοντας τον ερωτικό σύντροφο,ξεκινά μια σειρά προκαταρκτικών που διαρκεί μέχρι 7 ώρες(το λεγόμενο corte). Όλη η ενδιαφερόμενη ερωτική ζώνη διογκώνεται παρουσιαάζοντας ένα γαλανό-λευκό χρώμα. Τελειώνοντας τα προκαταρκτικά στάδια,ξεκινάει η συνουσία με την αμοιβαία ένωση των γεννετητικών τους οργάνων. Ακολουθεί η γονιμοποίηση με τελικό σχηματισμό των αυγών τα οποία περιβάλλονται,απο μία πρωτεΐνη,την αλβουμίνη και απο ένα ασβεστώδες εξωτερικό προστατευτικό στρώμα. ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΕΙΝΑΙ: - Η γονάδα (υπεύθυνη για τη παραγωγή σπέρματος και ωαρίου) - Ο ερμαφρ.αγωγός (για τη μεταφορά γεννητικών προΐοντων στην σπερματοθήκη) - Σπερματοθήκη (σημείο γινιμοποίησης ωαρίων και αποθήκευση σπέρματος) - Σπερμοωαγωγός (διαμέσω αυτού τα γονιμοποιημένα αυγά κατευθύνονται στο γεννητικό άνοιγμα) - Επίφαλος και Μαστίγιο (σπερματοφόρο που περικλείει το σπέρμα) - Απαγωγό κανάλι σπέρματος (μεταφέρει σπερματοζωάρια στο επίφαλο) - Σάκος ακοντίου (παράγει το ακόντιο/βέλος του έρωτα) - Πέος (μυώδες όργανο που εισχωρεί στο γεννητικό άνοιγμα του συντρόφου) - Ανελκτήρας Πέους (υπεύθυνος για την σύσπαση του πέους) - Σπερματοκύστη (απορροφάει την περίσσεια ποσότητα σπέρματος) Πηγές: Wikipedia, Biblioteca comunale di Latina, Diverse bibliografie 7 / 7