ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ I. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΛΑΚΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΣΟΥΠΙΑΣ Sepia officinalis. Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης

Transcript

1 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ I ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΛΑΚΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΣΟΥΠΙΑΣ Sepia officinalis Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης

2 Βασίλειο: Animalia Υπερσυνομοταξία/Υπερφύλο: Λοφοτροχόζωα Συνομοταξία/Φύλο: Μαλάκια Ομοταξία: Κεφαλόποδα Οικογένεια: Sepiidae Γένος: Sepia Είδος: Sepia officinalis Γενικά χαρακτηριστικά του είδους: Θαλάσσια, βενθικά ή πελαγικά είδη. Το είδος S. officinalis διαβιεί συνήθως σε αμμώδεις πυθμένες και σε βάθος 200 m. Αποτελεί κοινό είδος της Μεσογείου, της Βόρειας και Βαλτικής θάλασσας, ενώ ορισμένα υποείδη υπάρχουν και στην Νότια Αφρική. Το μέγεθος μπορεί να φτάσει τα 50 cm και το βάρος τους τα 4 kg. Διαθέτουν εσωτερικό κέλυφος. Διαθέτουν μεγάλο κεφάλι, με σύνθετους και ευδιάκριτους οφθαλμούς. Το στόμα περιβάλλεται από 10 βραχίονες (8 βραγχίονες και 2 κεραίες), οι οποίοι στην εσωτερική τους επιφάνεια φέρουν μυζητικές κοτύλες (σύλληψη λείας). Κοντά στη βάση του κεφαλιού υπάρχει ένας σίφωνας ή χοάνη και χρησιμοποιείται για την έξοδο του νερού (η είσοδος πραγματοποιείται από μια σχισμή της μανδυακής κοιλότητας, μεταξύ της βάσης του κεφαλιού και του μανδυακού τοιχώματος, ενώ η έξοδος του νερού από τη σχισμή εμποδίζεται από ένα ειδικό σύστημα με κουμπιά/κομβία και κομβιοδόχες που ενώνουν τη σχισμή με το μανδυακό τοίχωμα).

3 Εξωτερική όψη

4 Εξωτερική όψη Βραχίονες Σίφωνας ή Χοάνη Μυζητικές κοτύλες Μανδύας Μανδυακό κράσπεδο

5 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΖ Ι Εσωτερική (πρόσθια) όψη ΜΑΛΑΚΙΑ Νταϊλιάνης Στέφανος

6 Εσωτερική (πρόσθια) όψη Ακτινωτό γάγγλιο Κομβίο Κομβιοδόχη

7 Βασίλειο: Animalia Υπερσυνομοταξία/Υπερφύλο: Λοφοτροχόζωα Συνομοταξία/Φύλο: Μαλάκια Ομοταξία: Κεφαλόποδα Οικογένεια: Sepiidae Γένος: Sepia Είδος: Sepia officinalis Εσωτερική οργάνωση (Μανδύας και μανδυακή κοιλότητα): Η μανδυακή κοιλότητα περιλαμβάνει τα βράγχια (ζεύγος βραγχίων) Μέσα στην κοιλότητα βρίσκονται η έδρα και οι πόροι των απεκκριτικών και γεννητικών αγωγών. Το μανδυακό επιθήλιο διαθέτει ειδικά χρωματοφόρα κύτταρα. (Πεπτικό σύστημα): Αποτελείται από τη στοματική συσκευή (ξύστρο/radula και 2 ισχυρές γνάθους με τη μορφή ράμφους), τον οισοφάγο και τον πεπτικό σωλήνα (στόμαχος και έντερο). Ο πεπτικός σωλήνας έχει σχήμα U και περιλαμβάνει και το ηπατοπάγκρεας. Μέρος του πεπτικού συστήματος αποτελεί ο μελανηφόρος σάκος (εξειδίκευση του ορθικού αδένα, με απιοειδή μορφή).

8 ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΜΑΝΔΥΑΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ

9 Στοματική συσκευή Γνάθοι

10 Οισοφάγος

11 Στομάχι Τυφλό Πάγκρεας

12 Βασίλειο: Animalia Υπερσυνομοταξία/Υπερφύλο: Λοφοτροχόζωα Συνομοταξία/Φύλο: Μαλάκια Ομοταξία: Κεφαλόποδα Οικογένεια: Sepiidae Γένος: Sepia Είδος: Sepia officinalis Εσωτερική οργάνωση (Νευρικό σύστημα, αισθητήρια όργανα): Ανεπτυγμένος εγκέφαλος με αρκετούς λοβούς, μέσα σε χόνδρινη κάψα, γύρω από τον οισοφάγο. Ανεπτυγμένα αισθητήρια όργανα (πολύπλοκοι οφθαλμοί με κερατοειδή χιτώνα, φακό, θαλάμους και αμφιβληστροειδή, αισθητήρια αφής και χημειοαισθητήρια στους βραχίονες). Φέρουν στατοκύστεις για τον έλεγχο του προσανατολισμού οφθαλμών. (Κυκλοφορικό σύστημα): Καρδιά με μια κοιλία και 2 κόλπους (κλειστό κυκλοφορικό σύστημα). Σύστημα με κλειστό πλέγμα αγγείων και τριχοειδών και ανάπτυξη βοηθητικών ή βραγχιακών καρδιών (πλήρωση όλων των τμημάτων του σώματος με αίμα). (Γεννητικό σύστημα): Γονοχωριστικά είδη με «όργανο εισαγωγής» στα ενήλικα αρσενικά άτομα (διαφοροποιημένος βραχίονας ή εξωκοτύλη). Μεγάλα, πλούσια σε λέκιθο αυγά, με μεροβλαστική αυλάκωση, απουσία προνύμφης.

13 (Νευρικό σύστημα, αισθητήρια όργανα): Ανεπτυγμένος εγκέφαλος με αρκετούς λοβούς, μέσα σε χόνδρινη κάψα, γύρω από τον οισοφάγο. Ανεπτυγμένα αισθητήρια όργανα (πολύπλοκοι οφθαλμοί με κερατοειδή χιτώνα, φακό, θαλάμους και αμφιβληστροειδή, αισθητήρια αφής και χημειοαισθητήρια στους βραχίονες). Φέρουν στατοκύστεις για τον έλεγχο του προσανατολισμού οφθαλμών.

14 (Κυκλοφορικό σύστημα): Καρδιά με μια κοιλία και 2 κόλπους (κλειστό κυκλοφορικό σύστημα). Σύστημα με κλειστό πλέγμα αγγείων και τριχοειδών και ανάπτυξη βοηθητικών ή βραγχιακών καρδιών (πλήρωση όλων των τμημάτων του σώματος με αίμα). Κόλπος καρδιάς Κοιλία καρδιάς Κόλπος καρδιάς Πάγκρεας Βοηθητικές βραγχιακές καρδιές

15 (Γεννητικό σύστημα): Γονοχωριστικά είδη με «όργανο εισαγωγής» στα ενήλικα αρσενικά άτομα (διαφοροποιημένος βραχίονας ή εξωκοτύλη). Θηλυκό γεννητικό σύστημα Ύπαρξη ωοθήκης με 1-2 αγωγούς και αδένες (λευκοματογόνοι, ωοκολλαγόνοι, παραρτηματικοί) Μεγάλα, πλούσια σε λέκιθο αυγά, με μεροβλαστική αυλάκωση, απουσία προνύμφης. Ωοκολλαγόνοι αδένες Επικουρικοί αδένες αδένες Ωοθήκη με αυγά

16 (Γεννητικό σύστημα): Γονοχωριστικά είδη με «όργανο εισαγωγής» στα ενήλικα αρσενικά άτομα (διαφοροποιημένος βραχίονας ή εξωκοτύλη). Αρσενικό γεννητικό σύστημα Ύπαρξη όρχεος, σπερματικού αγωγού, σπερματοδόχων κύστεων, προστάτη αδένα, σάκος του Needham (αποθήκευση σπερματοφόρων). Όρχις Σπερματικός αγωγός Σάκος του Needham

17 ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΜΑΝΔΥΑΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ Έδρα Βράγχιο Ήπαρ Μελανηφόρος αγωγός Βράγχιο Στομάχι Μελανηφόρος σάκος

18 Χόνδρινη κάψα εγκεφάλου Οφθαλμοί Εγκέφαλος