ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ Γενική Διεύθυνση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού, Έργων και Υποδομών - Δ/νση Έργων Αντιπλημμυρικής Προστασίας

Transcript

1 Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Διευθέτησης του ρ. Ποδονίφτη από τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος έως τη γέφυρα της οδού Εράτωνος ΑΘΗΝΑ, ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ ΕΙΔΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΑΓΩΓΗ ΕΡΓΟΥ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΦΟΡΕΑΣ ΕΡΓΟΥ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ... 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΜΗ-ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΓΕΝΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΣΤΟΧΟΣ, ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΕ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΕΣ ΧΩΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΕΣ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΜΗ ΒΙΟΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΔΟΝΗΣΕΙΣ, ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΕΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΟΡΟΙ-ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΦΑΣΕΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ & ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ, ΝΕΡΟΥ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ - ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ... 29

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΣΤΟΧΟΣ & ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΕ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΕΣ ΧΩΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΕΣ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΕ ΤΟ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΘΗΝΑΣ/ ΑΤΤΙΚΗΣ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΩΣ ΠΡΟΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΟΥΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΕΡΓΟΥ ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΠΛΗΜΜΥΡΑΣ ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΟΥ ΦΑΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΦΑΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ Κλιματικά και βιοκλιματικά στοιχεία Μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά Γεωλογικά, τεκτονικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΠΙΕΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΑΕΡΑ ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΔΟΝΗΣΕΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ

5 8.13 ΥΔΑΤΑ ΤΑΣΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ - ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΛΥΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ-MEΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Επιπτώσεις σχετικές με τα κλιματικά και μετεωρολογικά στοιχεία Επιπτώσεις στα μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά Επιπτώσεις σχετικές με τα γεωλογικά, τεκτονικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΕΡΑ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΘΟΡΥΒΟ Ή ΑΠΟ ΔΟΝΗΣΕΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΥΔΑΤΑ ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΕ ΠΙΝΑΚΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΛΙΜΑ - ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ - ΕΔΑΦΟΣ - ΤΟΠΙΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ-ΔΟΝΗΣΕΙΣ-ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ & ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΕΚΥΨΑΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΤΗΣ ΜΠΕ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΧΑΡΤΩΝ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ H παρούσα αποτελεί τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) των έργων διευθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη από τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος έως τη γέφυρα της οδού Εράτωνος, μήκους περί τα 771m, συμπεριλαμβανομένων και συνοδών έργων, το οποίο χωροθετείται στους Δήμους Αθηναίων και Νέας Φιλαδέλφειας- Νέας Χαλκηδόνας της Περιφέρειας Αττικής. Ειδικότερα, το προτεινόμενο Έργο περιλαμβάνει τα εξής επιμέρους έργα: 1. Διευθέτηση του ρέματος Ποδονίφτη σε τμήμα μήκους ~771 m, από τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος έως τη γέφυρα της οδού Εράτωνος με ενιαία σταθερή ανοικτή ορθογωνική διατομή με διαχωριστικό τοίχωμα, πλάτους W = 2 x 5,00 + 0,40 m, καθαρού ύψους εξωτερικών τοιχωμάτων Η = 5,50 m και διαχωριστικού τοιχώματος Η = 4,75 m. 2. Πρόταση οριοθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη στο ίδιο τμήμα. 3. Ανακατασκευή εκβολής του συλλεκτήρα ρέματος Λαμπρινής με ορθογωνική διατομή πλάτους W = 2,50 m και ελεύθερου ύψους Η = 3,25 m, σε μήκος 101,50 m. 4. Διαμόρφωση της οδού Περισσού. Η οδός από την αρχή της έως την οδό Ξάνθου (Χ.Θ ) προβλέπεται να έχει πλάτος 6,00 m. Μεταξύ της οδού Περισσού και της διευθέτησης του ρέματος (δεξιά οριογραμμή) προβλέπεται η κατασκευή ποδηλατοδρόμου πλάτους 2,50m και μήκους 440m. Από την οδό Ξάνθου (Χ.Θ ) έως το πέρας των έργων η οδός Περισσού προβλέπεται ήπιας κυκλοφορίας με συνολικό πλάτος 6,00m. 5. Δίκτυα αποχέτευσης ομβρίων. Πρόκειται για τον αγωγό ομβρίων Ο1 μήκους 180m που αποχετεύει την απορροή της ευρύτερης περιοχής που δεν μπορεί να εκβάλλει άμεσα στη διευθετημένη κοίτη του Ποδονίφτη και τους εγκάρσιους αγωγούς Ο2 (δεξιά) και Ο3, Ο4 και Ο5 (αριστερά) που αποτελούν τη σύνδεση υφιστάμενων συλλεκτήρων και αγωγών με τη νέα διευθετημένη διατομή. 6. Δίκτυα αποχέτευσης ακαθάρτων. Πρόκειται για τον αριστερό συλλεκτήρα ακαθάρτων A5.1 επί της οδού Περισσού μήκους 72m, τον συλλεκτήρα ακαθάρτων Α1, και τον αγωγό ακαθάρτων Α13.1 στη δεξιά όχθη του Ποδονίφτη μήκους 48m. Στόχος της ΜΠΕ είναι η ανάλυση των στοιχείων του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος στην περιοχή του έργου, η αξιολόγηση εναλλακτικών λύσεων, η εκτίμηση και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στις φάσεις κατασκευής και λειτουργίας του έργου, καθώς και η πρόταση κατάλληλων μέτρων πρόληψης, αντιμετώπισης των επιπτώσεων και αποκατάστασης του περιβάλλοντος. Η παρούσα μελέτη στηρίχτηκε στην «Οριστική μελέτη διευθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη από τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος έως τη γέφυρα της οδού Εράτωνος», η οποία εκπονήθηκε στα πλαίσια της μελέτης «Τροποποιήσεις συμπληρώσεις υφιστάμενων και σύνταξη νέων μελετών αποχέτευσης ομβρίων υδάτων περιοχών αρμοδιότητας της Δ/νσης Δ10 εντός Λεκάνης απορροής Κηφισού» που ανατέθηκε με την ΑΠ Δ10/21747π.ε./ απόφαση Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ στα συμπράττοντα μελετητικά γραφεία «Γ. Καραβοκύρης & Συνεργάτες Σύμβουλοι Μηχανικοί Α.Ε., Ζ. & Α. Π. Αντωναρόπουλος & Συνεργάτες ΑΜΕ, Δ. Σωτηρόπουλος & Συνεργάτες ΑΜΕ, Ιωάννης Μαρούκης». Η παρούσα μελέτη εκπονήθηκε από την εταιρεία ENVECO ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Τα περιεχόμενα της παρούσας Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) ακολουθούν τις διατάξεις της Υ.Α. Αριθ. οικ (ΦΕΚ 135Β/ ) «Εξειδίκευση των περιεχομένων των φακέλων περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων της Κατηγορίας Α της απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής με αρ. 1958/2012 (Β 21) όπως ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 11 του ν. 4014/2011 (Α 209), καθώς και κάθε άλλης σχετικής λεπτομέρειας» και συγκεκριμένα το ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 «Βασικές προδιαγραφές Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) έργων και δραστηριοτήτων Α Κατηγορίας», Παράρτημα Ομάδα 2η «Υδραυλικά έργα». Επιπρόσθετα, στη ΜΠΕ λήφθηκαν υπόψη και οι διατάξεις του Ν.4014/2011 (ΦΕΚ 209/Α/ ) «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος». 1

8 1.2 ΕΙΔΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Τα γενικά στοιχεία του έργου παρουσιάζονται παρακάτω: Επωνυμία Έργου: Διευθέτηση ρέματος Ποδονίφτη από τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος έως τη γέφυρα της οδού Εράτωνος. Επωνυμία παρούσας μελέτης: Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Διευθέτησης Ρέματος Ποδονίφτη από τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος έως τη γέφυρα της οδού Εράτωνος. Είδος έργου: Υδραυλικά Έργα (κύρια έργα). Διοικητική υπαγωγή: Δήμος Αθηναίων Δήμος Ν.Φιλαδέλφειας-Ν.Χαλκηδόνας, Περιφέρεια Αττικής Κύριος του έργου: Περιφέρεια Αττικής, Γενική Διεύθυνση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού και, Διεύθυνση Υδραυλικών Έργων. Ανάδοχος Έργου: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Α.Μ.Ε. Εκπόνηση παρούσας μελέτης: ENVECO ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. 1.3 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΑΓΩΓΗ ΕΡΓΟΥ Θέση To ρέμα Ποδονίφτη (ή Περισσού) πηγάζει από τις νοτιοδυτικές πηγές του Πεντελικού Όρους, κατέρχεται από το Πάτημα στο Χαλάνδρι από την Οδό Δουκίσσης Πλακεντίας και από εκεί στη Φιλοθέη. Συμβάλλει με το ρέμα Πολυδρόσου και συνεχίζει από την Οδό Καποδιστρίου προς την Καλογρέζα, τα Πατήσια και τη Νέα Φιλαδέλφεια, όπου εκβάλει στον Κηφισό ποταμό μαζί με άλλα ρέματα που κατεβαίνουν από τις Αχαρνές. Μεγάλο τμήμα του ρέματος έχει καλυφθεί από το σχέδιο πόλης και είναι υπόγειο, έχοντας δημιουργήσει χώρους πρασίνου σε πολλές από τις περιοχές που διατρέχει. Η λεκάνη απορροής του Ποδονίφτη έχει έκταση 79,7 km 2 και ανήκει στο Υδατικό Διαμέρισμα Αττικής. Το υπό μελέτη τμήμα του Ποδονίφτη κινείται στο όριο μεταξύ Νέας Φιλαδέλφειας Νέας Χαλκηδόνας και των περιοχών Προμπονά και Ριζούπολης του Δ. Αθηναίων (βλ. ακόλουθο σχήμα). 2

9 Σχήμα Θέση έργου Διοικητική υπαγωγή έργου Σύμφωνα με το Νόμο 3852/2010 (ΦΕΚ 87/Α/ ) «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης» το υπό μελέτη έργο διοικητικά υπάγεται στους Δήμους Αθηναίων και Νέας Φιλαδέλφειας Νέας Χαλκηδόνας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής Γεωγραφικές συντεταγμένες έργου Οι συντεταγμένες χαρακτηριστικών σημείων του υπό μελέτη έργου παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί και αναφέρονται στο Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 1987 (ΕΓΣΑ 87). Πίνακας 1.3-1: Συντεταγμένες χαρακτηριστικών σημείων έργου Ονομασία Ρέματος Χ Υ Αρχή (ανάντη) υπό μελέτη τμήματος ρ. Ποδονίφτη Τέλος υπό μελέτη τμήματος ρ. Ποδονίφτη Αρχή (ανάντη) υπό μελέτη τμήματος ρ. Λαμπρινής Τέλος υπό μελέτη τμήματος ρ. Λαμπρινής ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Σύμφωνα με την Υ.Α. Α.Π / (ΦΕΚ 2471/Β/ ) το υπό μελέτη έργο κατατάσσεται στο είδος έργου με α/α 15α: Αντιπλημμυρικά έργα και έργα διευθέτησης της ροής των υδάτων (εφεξής «αντιπλημμυρικά έργα», όπως: διαμόρφωση διατομής με επένδυση ή μη, κατασκευή ή ενίσχυση αναχωμάτων, κάλυψη υδατορέματος, κατασκευή τεχνητού κλάδου, άρση προσχώσεων από μη διευθετημένο τμήμα υδατορέματος κλπ της 2ης Ομάδας: Υδραυλικά Έργα 1 «Τροποποίηση και κωδικοποίηση της υπουργικής απόφασης 1958/ Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/ (ΦΕΚ 209/Α/2011) όπως αυτή έχει τροποποιηθεί και ισχύει». 3

10 της ΥΑ 37674/2016 και συγκεκριμένα στην υποκατηγορία Α2, καθώς η λεκάνη απορροής του ρέματος είναι 79,7km 2 και βρίσκεται εκτός ορίων περιοχής Natura Συνεπώς, για την περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου τηρούνται οι διατάξεις των άρθρων 2 («Διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων κατηγορίας Α») και 4 («Έργα και δραστηριότητες υποκατηγορίας Α2») του Ν. 4014/2011 (ΦΕΚ 209/Α/ ) «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος». Τα περιεχόμενα της μελέτης ακολουθούν την ισχύουσα νομοθεσία περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων (Ν. 4014/2011) και καλύπτουν τις απαιτήσεις και τις προδιαγραφές της Υπουργικής Απόφασης /2014 «Εξειδίκευση των περιεχομένων των φακέλων περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων της Κατηγορίας Α της Απόφασης του Υπουργού ΠΕ.Ν. με αρ. 1958/2012 όπως ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 11 του ν. 4014/2011 (Α 209), καθώς και κάθε άλλης σχετικής λεπτομέρειας». Αδειοδοτούσα Αρχή είναι η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής (Κατεχάκη 56, Αθήνα). 1.5 ΦΟΡΕΑΣ ΕΡΓΟΥ Φορέας του Έργου είναι η Περιφέρεια Αττικής, Γενική Διεύθυνση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού, Έργων και Υποδομών, Διεύθυνση Έργων Αντιπλημμυρικής Προστασίας. 1.6 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ Ισχύον θεσμικό πλαίσιο Η μελέτη εκπονήθηκε με βάση τις προδιαγραφές του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου περί περιβαλλοντικής αδειοδότησης υδραυλικών έργων, όπως αυτό παρουσιάζεται ενδεικτικά στη συνέχεια: Α/Α ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ 1 Ν. 998/1979 (ΦΕΚ 289/Α/ ), όπως ισχύει Περί προστασίας των δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων της χώρας 2 ΠΔ 67/1981 (ΦΕΚ 23Α/1981) Για την προστασία της αυτοφυούς χλωρίδας και άγριας πανίδας και καθορισμού διαδικασίας συντονισμού και ελέγχου της έρευνας αυτών 3 ΚΥΑ /1985 (ΦΕΚ 757Β/ ) Μέτρα διαχείρισης της άγριας πανίδας 4 Ν. 1734/1987 (ΦΕΚ Α 189/ ) Βοσκότοποι και ρύθμιση ζητημάτων σχετικών με κτηνοτροφική αποκατάσταση και με άλλες παραχωρήσεις καθώς και θεμάτων που αφορούν δασικές εκτάσεις 5 Ν.3208/2003 (ΦΕΚ 303Α/ ) Προστασία των δασικών οικοσυστημάτων, κατάρτιση δασολογίου, ρύθμιση εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί δασών και δασικών εν γένει εκτάσεων και άλλες διατάξεις Καθορισμός μέτρων, όρων και μεθόδων για την αξιολόγηση και τη διαχείριση 6 Κ.Υ.Α /2006 του θορύβου στο περιβάλλον, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας (ΦΕΚ 384Β/ ) 2002/49/ΕΚ «σχετικά με την αξιολόγηση και τη διαχείριση του περιβαλλοντικού θορύβου» του Συμβουλίου της » 7 8 Κ.Υ.Α.. Η.Π /1807/Ε.103 (ΦΕΚ 1495Β/ ) ΚΥΑ α.η.π /549/Ε103/ (ΦΕΚ 488Β/ ) Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ, Περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2009/147/ΕΚ. «Οδηγία 2008/50/ΕΚ για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη» 9 Ν.3937/2011 (ΦΕΚ 60Α/ ) Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις 4

11 10 Ν.4014/2011 (ΦΕΚ 209Α/ ) 11 ΥΑ 1958 (ΦΕΚ 21Β/ ) 12 Υ.Α (ΦΕΚ 1565Β/ ) Υ.Α. Αριθμ (ΦΕΚ 1077Β/ ) Υ.Α. Αριθ. οικ (ΦΕΚ 2703Β/ ) 15 Υ.Α (ΦΕΚ 595Β/ ) 16 ΥΑ (ΦΕΚ 964Β/ ) 17 Υ.Α. Αριθ. οικ (ΦΕΚ 135Β/ ) 18 Κ.Υ.Α. 1649/5/2014 (ΦΕΚ 45/Β / ) 19 Υ.Α. Α.Π / (ΦΕΚ 2471/Β/ ) Περιβαλλοντική Αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με τη δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το Άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/ (Φ.Ε.Κ. Α 209/2011) Τροποποίηση της 1958/ απόφασης του Υπουργού ΠΕΚΑ «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το Άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/ (Φ.Ε.Κ. Α 209/2011)» (Β 21). Εξειδίκευση διαδικασιών για την ενσωμάτωση στις Αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων ή στις Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις της προβλεπόμενης από τις διατάξεις της Δασικής Νομοθεσίας έγκρισης επέμβασης, για έργα και δραστηριότητες κατηγοριών Α και Β της υπουργικής απόφασης με αριθμ. 1958/2012 (ΦΕΚ21/Β / ), σύμφωνα με το άρθρο 12 του Ν. 4014/2011 Προδιαγραφές περιεχομένου Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.) για έργα και δραστηριότητες κατηγορίας Α της υπ αριθμ. 1958/ απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Β 21), όπως ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 7 του Ν. 4014/2011 (Α 209). Τροποποίηση της 1958/ (ΦΕΚ 21Β) απόφασης του Υπουργού ΠΕΚΑ «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το Άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/ (Φ.Ε.Κ. Α 209/2011)», όπως τροποποιήθηκε από την υπ αριθμ / (ΦΕΚ 1565Β) όμοιά της. Εξειδίκευση των διαδικασιών και των ειδικότερων κριτηρίων περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων και δραστηριοτήτων των άρθρων 3, 4, 5, 6 και 7 του Ν. 4014/2011, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 2 παράγραφος 13 αυτού, των ειδικών εντύπων των ανωτέρω διαδικασιών, καθώς και κάθε άλλου σχετικού με τις διαδικασίες αυτές θέματος. Εξειδίκευση των περιεχομένων των φακέλων περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων της Κατηγορίας Α της απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής με αρ. 1958/2012 (Β 21) όπως ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 11 του ν. 4014/2011 (Α 209), καθώς και κάθε άλλης σχετικής λεπτομέρειας Εξειδίκευση των διαδικασιών γνωμοδοτήσεων και τρόπου ενημέρωσης του κοινού και συμμετοχής του ενδιαφερόμενου κοινού στη δημόσια διαβούλευση κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων της Κατηγορίας Α. Τροποποίηση και κωδικοποίηση της υπουργικής απόφασης 1958/ Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/ (ΦΕΚ 209/Α/2011) όπως αυτή έχει τροποποιηθεί και ισχύει Ιστορικό Εκπονηθείσες μελέτες Αντιπλημμυρικά έργα στο ρέμα Ποδονίφτη κατασκευάζονται από το 1963, με μελέτες της ΥΔΡΕΞ Α.Ε. (δίδυμος οχετός για την κατασκευή της οδού Αχαρνών μήκους 70m και ανοικτή λιθένδυτη διατομή μήκους 300m με παροχετευτικότητα Q = 250m 3 /sec και δίδυμος κυκλικός αγωγός διαμέτρου 5,00m μήκους 250m στις γραμμές ΗΣΑΠ με παροχετευτικότητα Q = 200m 3 /sec). Με μελέτες της ΥΔΡΕΞ Α.Ε., επίσης, κατασκευάσθηκαν μεταγενέστερα τα έργα διευθέτησης από ΗΣΑΠ μέχρι τη Φιλοθέη και οι συμβολές των ρεμάτων Αμαρουσίου (Χ.Θ ) και Χαλανδρίου (Χ.Θ ) με παροχές Q = 240m 3 /sec μεταξύ συμβολών ρ. Πεύκης και ρ. Αμαρουσίου, Q = 200m 3 /sec μεταξύ συμβολών ρ. Αμαρουσίου και ρ. Χαλανδρίου και Q = 160m 3 /sec ανάντη ρ. Αμαρουσίου. Το ρέμα Πεύκης (συλλεκτήρας Μαγκουφάνας με διατομή Ω 170 / 255) συνδέθηκε στον κυκλικό αγωγό ( Χ.Θ ). Στη δεκαετία 1960 με εντολή του Ο.Α.Π. εκπονήθηκε από την ΥΔΡΟΜΗΧΑΝΙΚΗ Α.Ε. (Σ. Δάλλας) η ολοκλήρωση της μελέτης διευθέτησης του Ποδονίφτη κατάντη της Ν. Ιωνίας μέχρι την εκβολή στον Κηφισό, για παροχή Q= 400m 3 /sec, με την οποία σχεδόν ολοκληρώθηκαν τα έργα μεταξύ των οδών Εράτωνος (Χ.Θ ) και Σόλωνος (Χ.Θ ) 5

12 μετά από τροποποίηση της μελέτης για κάλυψη του ρέματος στις θέσεις Ζούβελα (Χ.Θ ) και Περισσό (Χ.Θ ). Το ρέμα Γιαμπουρλά (διατομής 3,50 x 2,50m και παροχής υπολογισμού Q = 55m 3 /sec) συνδέθηκε στον βόρειο κλάδο του ρέματος Ποδονίφτη, στη Χ.Θ Στη δεκαετία 1970 με εντολή της ΕΥΔΑΠ, στα πλαίσια της σύμβασης Μελέτες έργων διευθέτησης Κηφισού και συμβαλλόντων ρεμάτων, εκπονήθηκαν από την ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ Α.Ε. και την ΥΔΡΟΤΕΧΝΙΚΗ Ε.Π.Ε. (Σ. Δάλλας) οι εξής μελέτες: «Προκαταρκτική Μελέτη Αναδιευθέτησης Κηφισού», που περιλάμβανε τη διευθέτηση του Ποδονίφτη. Στην εισηγητική έκθεση 2 οι πλημμυρικές παροχές του Ποδονίφτη στη θέση εκβολής υπολογίζονται σε Q = 296,65 m 3 /sec για περίοδο Τ = 50 χρόνια και σε Q = 374,57 m 3 /sec για περίοδο Τ = 100 χρόνια. «Οριστική Μελέτη Διευθέτησης του Κηφισού στην περιοχή των Τριών Γεφυρών» που περιλαμβάνει διευθέτηση Περισσού κατάντη της οδού Κάλβου. Στη δεκαετία 1980, με εντολή της ΕΥΔΑΠ, εκπονήθηκε από τον Πολιτικό Μηχανικό κ. Σωκράτη Δάλλα (ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ Α.Ε. ΥΔΡΟΤΕΧΝΙΚΗ Ε.Π.Ε.) η «Προκαταρκτική Μελέτη του τμήματος μεταξύ των οδών Χαλκίδος και Ξάνθου» που εγκρίθηκε το Στη συνέχεια συντάχθηκε η «Οριστική Μελέτη Διευθέτησης Περισσού μεταξύ των οδών Κάλβου και Εράτωνος» (1994) ενώ από το ΥΠΕΧΩΔΕ (Διεύθυνση Μελετών Συγκοινωνιακών Έργων) ανατέθηκε στα Συμπράττοντα Γραφεία Α. Αντωνίου Σ. Καρελιώτη Β. Παπαντωνίου η «Μελέτη διευθέτησης Ρ. Ποδονίφτη και κυκλοφοριακή διαμόρφωση» (1984) που ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο 1994 (κατασκευή Λεωφόρου Βυζαντίου). Στη δεκαετία 1990 δημοπρατήθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ / Δ10, με το σύστημα μελέτη κατασκευή, η «Διευθέτηση του ρέματος Ποδονίφτη από ανάντη της συμβολής του στον Κηφισό μέχρι την Γέφυρα της οδού Χαλκίδος» οπότε και συντάχθηκε από το Γραφείο Δ. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Ε. η οριστική κατασκευαστική μελέτη του έργου που εγκρίθηκε (ΥΠΕΧΩΔΕ/Δ10/20908/ ). Στο πλαίσιο τόσο της μελέτης Τεχνικής Προσφοράς κατά τη φάση του Διαγωνισμού όσο και της μελέτης εφαρμογής με την οποία κατασκευάσθηκε το έργο μελετήθηκε το ανάντη τμήμα του Ποδονίφτη μεταξύ των οδών Χαλκίδος και Εράτωνος με τροποποίηση της οριζοντιογραφικής χάραξης της προαναφερθείσας μελέτης του Σ. Α. Δάλλα και διατήρηση αναβαθμών στο κατάντη πέρας των τόξων για απόσβεση κυματισμών. Με εντολή της ΕΥΔΑΠ (1998) εκπονήθηκε από τα συμπράττοντα Γραφεία Μελετών ΟΤΜΕ Ε.Π.Ε. και ΥΔΡΟΤΕΚ Ε.Π.Ε. το εισαγωγικό μέρος της μελέτης «Έργα Διευθέτησης Ρέματος Ποδονίφτη στο τμήμα από Γέφυρα οδού Χαλκίδος έως Γέφυρα οδού Εράτωνος» το οποίο και εγκρίθηκε (ΕΥΔΑΠ/15047/ ). Στη μελέτη αυτή διατηρήθηκε η οριζοντιογραφική χάραξη της παραπάνω μελέτης του Δ. Σωτηρόπουλου, τροποποιήθηκε όμως η μηκοτομή με κατάργηση των αναβαθμών. Προτείνεται επί πλέον η κάλυψη του ρέματος σε μήκος 330m περίπου στο τμήμα μεταξύ των οδών Χαλκίδος και Ξάνθου. Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, στο πλαίσιο της μελέτης «Τροποποιήσεις - συμπληρώσεις υφιστάμενων και σύνταξη νέων μελετών αποχέτευσης ομβρίων υδάτων περιοχών αρμοδιότητας της Δ/νσης Δ10 εντός Λεκάνης απορροής Κηφισού», ανατέθηκε με την Α.Π. Δ10/21747π.ε./ απόφαση Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ στα συμπράττοντα μελετητικά γραφεία «Γ. Καραβοκύρης & Συνεργάτες Σύμβουλοι Μηχανικοί Α.Ε., Ζ & Α - Π. Αντωναρόπουλος & Συνεργάτες ΑΜΕ, Δ. Σωτηρόπουλος & Συνεργάτες ΑΜΕ, Ιωάννης Μαρούκης», η «ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΡΕΜΑΤΟΣ ΠΟΔΟΝΙΦΤΗ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΦΥΡΑ ΤΗΣ ΟΔΟΥ ΧΑΛΚΙΔΟΣ ΕΩΣ ΤΗ ΓΕΦΥΡΑ ΤΗΣ ΟΔΟΥ ΕΡΑΤΩΝΟΣ». Τα έργα διευθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη στο τμήμα του από τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος έως τη γέφυρα της οδού Εράτωνος εντάσσονται στο γενικότερο σχεδιασμό των έργων αντιπλημμυρικής προστασίας των πέριξ του ρέματος Ποδονίφτη περιοχών και ολοκληρώνουν τις απαιτούμενες παρεμβάσεις στην κοίτη του ρέματος προκειμένου να πληρούνται οι παραδοχές του αντιπλημμυρικού σχεδιασμού. Οι συγκεκριμένες παρεμβάσεις αφορούν το τμήμα του ρέματος από Χ.Θ έως Χ.Θ ώστε να αυξηθεί η παροχετευτικότητα του ρέματος. Σημειώνεται ότι όσο ανάντη όσο και κατάντη του υπό εξέταση ρέματος έχουν ήδη ολοκληρωθεί ανάλογα έργα διευθέτησης ώστε να εξασφαλίζεται ανάλογη παροχετευτικότητα. 2 Τεύχος 3, Υδρολογικοί Υπολογισμοί, σελ

13 Με την αριθμ. Δ10/20303/ απόφαση της Διεύθυνσης Δ10 εγκρίθηκε η οριστική μελέτη του έργου του θέματος και με την Α.Π. οικ / της Γενικής Δ/νσης Περιβάλλοντος Ε.Υ.Π.Ε. Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι, οι οποίοι δεν είναι πλέον σε ισχύ από τις (βλ. Παράρτημα). Καθώς το χρονικό διάστημα από τη λήξη της απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων είναι μεγολϋτερο των δύο ετών, σύμφωνα με την Εγκύκλιο Α.Π. οικ. ΕΥΠΕ/203188/ , απαιτείται να υποβληθεί Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το έργο, προκειμένου να τηρηθεί εκ νέου η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, δεδομένου ότι σύμφωνα με σχετικές αποφάσεις του ΣτΕ (3428/04, 279/09), στην περίπτωση αυτή η έγκριση των νέων περιβαλλοντικών όρων πρέπει να θεωρηθεί ότι αποτελεί ορχική έγκριση αυτών, με όλες τις κατά νόμο συνέπειες. 1.7 ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ Η ομάδα που συγκροτήθηκε για την εκπόνηση της παρούσας αποτελείται από τους παρακάτω επιστήμονες: Σπύρος Παπαγρηγορίου, Γιάννης Μπεκιάρης Νικόλαος Μίχας Αλεξάνδρα Καββαδία Εμμανουηλία Καλφάκη Μαρία Χαραλαμποπούλου Βαγγέλης Παντελιάς Πολιτικός Μηχανικός, Μηχανικός Περιβάλλοντος, Dipl., MSc., MLitt, Υπεύθυνος Μελέτης Περιβαλλοντολόγος ΜΔΕ, Συντονιστής της ΜΠΕ Πολιτικός Μηχανικός, Μηχανικός Περιβάλλοντος ΜΔΕ Βιολόγος ΜΔΕ Μηχανικός Περιβάλλοντος ΜΔΕ Χημικός Μηχανικός Έργων Υποδομής 7

14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΜΗ-ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ 2.1 ΓΕΝΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Γενικά στοιχεία H παρούσα αποτελεί τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) των έργων διευθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη από τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος έως τη γέφυρα της οδού Εράτωνος, μήκους περί τα 771m, συμπεριλαμβανομένων και συνοδών έργων, το οποίο χωροθετείται στους Δήμους Αθηναίων και Νέας Φιλαδέλφειας- Νέας Χαλκηδόνας της Περιφέρειας Αττικής. Στόχος της ΜΠΕ είναι η ανάλυση των στοιχείων του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος στην περιοχή του έργου, η αξιολόγηση εναλλακτικών λύσεων, η εκτίμηση και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στις φάσεις κατασκευής και λειτουργίας των υπό μελέτη έργων, καθώς και η πρόταση κατάλληλων μέτρων πρόληψης, αντιμετώπισης των επιπτώσεων καθώς και αποκατάστασης του περιβάλλοντος Γεωγραφική θέση και διοικητική υπαγωγή Έργου To ρέμα Ποδονίφτη (ή Περισσού) πηγάζει από τις νοτιοδυτικές πηγές του Πεντελικού Όρους, κατέρχεται από το Πάτημα στο Χαλάνδρι από την Οδό Δουκίσσης Πλακεντίας και από εκεί στη Φιλοθέη. Συμβάλλει με το ρέμα Πολυδρόσου και συνεχίζει από την Οδό Καποδιστρίου προς την Καλογρέζα, τα Πατήσια και τη Νέα Φιλαδέλφεια, όπου εκβάλει στον Κηφισό ποταμό μαζί με άλλα ρέματα που κατεβαίνουν από τις Αχαρνές. Μεγάλο τμήμα του ρέματος έχει καλυφθεί από το σχέδιο πόλης και είναι υπόγειο, έχοντας δημιουργήσει χώρους πρασίνου σε πολλές από τις περιοχές που διατρέχει. Η λεκάνη απορροής του Ποδονίφτη έχει έκταση 79,7 km 2 και ανήκει στο Υδατικό Διαμέρισμα Αττικής. Σύμφωνα με το Νόμο 3852/2010 (ΦΕΚ 87/Α/ ) «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης» το υπό μελέτη έργο διοικητικά υπάγεται στους Δήμους Αθηναίων και Ν. Φιλαδέλφειας Ν. Χαλκηδόνας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής Κατάταξη του Έργου Σύμφωνα με την Υ.Α. Α.Π / (ΦΕΚ 2471/Β/ ) το υπό μελέτη έργο κατατάσσεται στο είδος έργου με α/α 15α: Αντιπλημμυρικά έργα και έργα διευθέτησης της ροής των υδάτων (εφεξής «αντιπλημμυρικά έργα», όπως: διαμόρφωση διατομής με επένδυση ή μη, κατασκευή ή ενίσχυση αναχωμάτων, κάλυψη υδατορέματος, κατασκευή τεχνητού κλάδου, άρση προσχώσεων από μη διευθετημένο τμήμα υδατορέματος κλπ της 2ης Ομάδας: Υδραυλικά Έργα της ΥΑ 37674/2016 και συγκεκριμένα στην υποκατηγορία Α2, καθώς η λεκάνη απορροής του ρέματος είναι 79,7km 2 και βρίσκεται εκτός ορίων περιοχής Natura Συνεπώς, για την περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου τηρούνται οι διατάξεις των άρθρων 2 («Διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων κατηγορίας Α») και 4 («Έργα και δραστηριότητες υποκατηγορίας Α2») του Ν. 4014/2011 (ΦΕΚ 209/Α/ ) «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος» Φορέας του Έργου Φορέας του Έργου είναι η Περιφέρεια Αττικής, Γενική Διεύθυνση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού, Έργων και Υποδομών, Διεύθυνση Έργων Αντιπλημμυρικής Προστασίας Περιβαλλοντικός μελετητής του Έργου Περιβαλλοντικός μελετητής του Έργου είναι η εταιρία ENVECO A.E.. 3 «Τροποποίηση και κωδικοποίηση της υπουργικής απόφασης 1958/ Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/ (ΦΕΚ 209/Α/2011) όπως αυτή έχει τροποποιηθεί και ισχύει». 8

15 2.2 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Το προτεινόμενο Έργο περιλαμβάνει τα εξής επιμέρους έργα: 1. Διευθέτηση του ρέματος Ποδονίφτη σε τμήμα μήκους ~771 m, από τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος έως τη γέφυρα της οδού Εράτωνος με ενιαία σταθερή ανοικτή ορθογωνική διατομή με διαχωριστικό τοίχωμα, πλάτους W = 2 x 5,00 + 0,40 m, καθαρού ύψους εξωτερικών τοιχωμάτων Η = 5,50 m και διαχωριστικού τοιχώματος Η = 4,75 m. 2. Πρόταση οριοθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη στο ίδιο τμήμα. 3. Ανακατασκευή εκβολής του συλλεκτήρα ρέματος Λαμπρινής με ορθογωνική διατομή πλάτους W = 2,50 m και ελεύθερου ύψους Η = 3,25 m, σε μήκος 101,50 m. 4. Διαμόρφωση της οδού Περισσού. Η οδός από την αρχή της έως την οδό Ξάνθου (Χ.Θ ) προβλέπεται να έχει πλάτος 6,00 m. Μεταξύ της οδού Περισσού και της διευθέτησης του ρέματος (δεξιά οριογραμμή) προβλέπεται η κατασκευή ποδηλατοδρόμου πλάτους 2,50m και μήκους 440m. Από την οδό Ξάνθου (Χ.Θ ) έως το πέρας των έργων η οδός Περισσού προβλέπεται ήπιας κυκλοφορίας με συνολικό πλάτος 6,00m. 5. Δίκτυα αποχέτευσης ομβρίων. Πρόκειται για τον αγωγό ομβρίων Ο1 μήκους 180m που αποχετεύει την απορροή της ευρύτερης περιοχής που δεν μπορεί να εκβάλλει άμεσα στη διευθετημένη κοίτη του Ποδονίφτη και τους εγκάρσιους αγωγούς Ο2 (δεξιά) και Ο3, Ο4 και Ο5 (αριστερά) που αποτελούν τη σύνδεση υφιστάμενων συλλεκτήρων και αγωγών με τη νέα διευθετημένη διατομή. 6. Δίκτυα αποχέτευσης ακαθάρτων. Πρόκειται για τον αριστερό συλλεκτήρα ακαθάρτων A5.1 επί της οδού Περισσού μήκους 72m, τον συλλεκτήρα ακαθάρτων Α1, και τον αγωγό ακαθάρτων Α13.1 στη δεξιά όχθη του Ποδονίφτη μήκους 48m. Για την κατασκευή των έργων προβλέπονται δυο φάσεις κατασκευής. Κατά την πρώτη φάση εκτρέπεται η ροή του ρέματος στο ένα άκρο της κοίτης και κατασκευάζεται το ένα τμήμα της δίδυμης διατομής (εξωτερικό τοίχωμα και μεσόβαθρο ή διαχωριστικό τοίχωμα και τα αντίστοιχα τμήματα των πλακών) και προβλέπονται αναμονές των οπλισμών για την ολοκλήρωση της κατασκευής. Στη δεύτερη φάση η ροή του ρέματος πραγματοποιείται στο κατασκευασμένο τμήμα της δίδυμης διατομής και ολοκληρώνεται η κατασκευή του υπόλοιπου τμήματος. Για την κατασκευή του έργου θα απαιτηθεί ένας εργοταξιακός χώρος. Ο χώρος εγκατάστασής του καθώς και ο χρόνος λειτουργίας του θα καθοριστεί κατά τον λεπτομερή σχεδιασμό της κατασκευής των έργων διευθέτησης. Όλα τα φυσικά υλικά που θα απαιτηθούν για την κατασκευή των έργων, είτε θα προκύψουν από τις εκσκαφές του Έργου, είτε θα προμηθευτούν από νομίμως λειτουργούντα λατομεία της ευρύτερης περιοχής. 2.3 ΣΤΟΧΟΣ, ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Στόχος και σκοπιμότητα πραγματοποίησης του εξεταζόμενου έργου Στόχος του υπό μελέτη έργου είναι η αποτελεσματική αντιπλημμυρική προστασία της υπό μελέτη περιοχής του Ποδονίφτη. Η υποχρέωση της Πολιτείας για την προστασία της ανθρώπινης ζωής και της περιουσίας προκύπτει από το Σύνταγμα και στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η προστασία από ακραία φαινόμενα όπως οι πλημμύρες, φαινόμενα που όπως προκύπτει από πληθώρα διεθνών εκθέσεων και μελετών εντείνονται από την κλιματική αλλαγή. Πέραν του Συντάγματος το κοινοτικό και εθνικό θεσμικό πλαίσιο προβλέπουν τη λήψη μέτρων με στόχο τη μείωση των αρνητικών συνεπειών στην ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονομιά και τις οικονομικές δραστηριότητες που συνδέονται με τις πλημμύρες. Πιο συγκεκριμένα η Οδηγία 2007/60/ΕΚ (Οδηγία Πλημμυρών) έχει σκοπό τη «θέσπιση πλαισίου για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας, με στόχο τη μείωση των αρνητικών συνεπειών στην ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονομιά και τις οικονομικές δραστηριότητες που συνδέονται με τις πλημμύρες στην Κοινότητα». Η Οδηγία έχει ενσωματωθεί στο Ελληνικό Δίκαιο με την Κ.Υ.Α. H.Π /1542/Ε103/2010 (ΦΕΚ Β 9

16 1108/ ). Στην Οδηγία των πλημμυρών δίδονται οι ακόλουθοι ορισμοί για την πλημμύρα και τον κίνδυνο πλημμύρας: Ως «πλημμύρα» ορίζεται η προσωρινή κάλυψη από νερό εδάφους το οποίο υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν καλύπτεται από νερό. Αυτό περιλαμβάνει πλημμύρες από ποτάμια, ορεινούς χείμαρρους, εφήμερα ρέματα της Μεσογείου και πλημμύρες από τη θάλασσα σε παράκτιες περιοχές, δύναται δε να εξαιρεί πλημμύρες από συστήματα αποχέτευσης. Ως «κίνδυνος πλημμύρας» ορίζεται ο συνδυασμός της πιθανότητας να λάβει χώρα πλημμύρα και των δυνητικών αρνητικών συνεπειών για την ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονομιά και τις οικονομικές δραστηριότητες, που συνδέονται με αυτήν την πλημμύρα. Σύμφωνα με την Κ.Υ.Α. H.Π /1542/Ε103/2010 η γεωγραφική μονάδα εφαρμογής της Οδηγίας 2007/60/ΕΚ είναι οι Περιοχές Λεκάνης Απορροής Ποταμού (που αντιστοιχούν στον όρο Υδατικά Διαμερίσματα του άρθρου 3 του Π.Δ. 51/2007), η ίδια γεωγραφική μονάδα εφαρμογής και της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Νερά. Το YΔ 06 «Aττική» περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος τις ΠΕ Αττικής (74,9%), το τμήμα της ΠΕ Κορινθίας που υπάγεται στη Στερεά Ελλάδα (12,9%), καθώς και μικρά τμήματα των ΠΕ Βοιωτίας (1,4%) και Κυκλάδων (Μακρόνησος). Επίσης περιλαμβάνει τα νησιά Αίγινα, Σαλαμίνα και Μακρόνησο. Σύμφωνα με την έκθεση «Προκαταρκτική Αξιολόγηση των Κινδύνων Πλημμύρας» (Ειδική Γραμματεία Υδάτων, ΥΠΕΝ, 2012) και με βάση την επεξεργασία των ιστορικών συμβάντων οι περιοχές όπου έχουν σημειωθεί στο παρελθόν σημαντικές πλημμύρες είναι η αστική περιοχή της Αθήνας στο τμήμα της λεκάνης του π. Κηφισού και κατά μήκος του π. Ιλισού. Συμβάντα πλημμυρών καταγράφονται επίσης κατά μήκος των παραλιακών περιοχών Μεγάρων και Ελευσίνας. Επεισόδια πλημμύρας σημειώνονται επίσης στις παραθαλάσσιες περιοχές Γλυφάδα Βούλα Ανάβυσσος - Σαρωνίδα, στην περιοχή των Μεσογείων (Μαρκόπουλο, Σπάτα, Ραφήνα) και στις περιοχές Γραμματικού και Μαραθώνα Περιβαλλοντικά, Αναπτυξιακά, Κοινωνικά Κριτήρια συνηγορούντα στην υλοποίηση του Έργου Στο ρ. Ποδονίφτη έχουν κατασκευαστεί μια σειρά αντιπλημμυρικών έργων σε όλο σχεδόν το μήκος του, από το 1963 έως και πρόσφατα. Σε αυτό οδήγησε η ανάγκη διευθέτησης της κοίτης για λόγους αντιπλημμυρικής προστασίας, καθώς το ρέμα κινείται εντός έντονα αστικοποιημένων περιοχών. Η αναγκαιότητα κατασκευής των έργων διευθέτησης στο ρέμα Ποδονίφτη προκύπτει από τη διαχρονική συμπεριφορά του σε πλημμυρικά επεισόδια που κατά καιρούς έχουν σημειωθεί, όπως π.χ. η μεγάλη πλημμύρα του Οκτωβρίου 1994 που προξένησε μεγάλες υλικές ζημιές και ανθρώπινα θύματα. Το ρέμα Ποδονίφτη είναι χαρακτηρισμένο ως ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος [Υπουργική Απόφαση 9173/1642/93 (ΦΕΚ 281Δ/ )] και η διευθέτησή του αποσκοπεί στην επίλυση χρόνιων πλημμυρικών προβλημάτων. Συνεπώς η διευθέτησή του κρίνεται ως ιδιαιτέρως μεγάλης σημασίας. Το υπό μελέτη τμήμα είναι από τα λίγα εναπομείναντα μη διευθετημένα τμήματα του ρ. Ποδονίφτη, Επιπλέον, υπάρχει αναγκαιότητα οριοθέτησης του ρέματος, ώστε αφενός να προβλεφθούν οι απαιτούμενες ζώνες διέλευσής του και αφετέρου να σταματήσει η καταπάτησή του. Πρόσφατη μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνει πώς η περιβαλλοντική πολιτική μπορεί να συνδράμει στην οικονομική ανάπτυξη με την ενίσχυση της προστασίας από πλημμύρες. Η μελέτη παρουσιάζει νέα στοιχεία που καταδεικνύουν τα οφέλη από την έγκαιρη επένδυση σε αντιπλημμυρικά έργα. Πιο συγκεκριμένα η μελέτη εξετάζει διάφορες σχέσεις ανάμεσα στην περιβαλλοντική και την οικονομική πολιτική, συμπεριλαμβανομένης της μακροοικονομικής επίδρασης των πλημμυρών, σε ορθές πρακτικές υποστήριξης ΜΜΕ που εστιάζουν στην αποτελεσματικότητα των πόρων και στις περιβαλλοντικές δαπάνες σε όλα τα κράτη μέλη. Το κατά προσέγγιση συνολικό κόστος των ζημιών από πλημμύρες στην ΕΕ την περίοδο ανήλθε σε τουλάχιστον 150 δισεκατομμύρια ευρώ. Η επένδυση σε μέτρα για τη μείωση των πλημμυρών είναι ιδιαίτερα αποδοτική, κοστίζοντας κατά μέσο όρο περίπου 6-8 φορές λιγότερο από τις ζημίες που προκαλούν οι πλημμύρες. Τα κύρια συμπεράσματα ήταν: 10

17 Στο διάστημα καταγράφονται 363 πλημμύρες στη μελέτη, με τις συνολικές ζημίες να υπολογίζονται σε 150 δις. Το μέσο κόστος ανά πλημμύρα ήταν Τα κράτη μέλη που έχουν πληγεί από τις πλημμύρες έλαβαν 1,8 δις από το Ταμείο Αλληλεγγύης και περισσότερα από 5,5 δις για έργα στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή. Οι επενδύσεις στον τομέα της προστασίας από τις πλημμύρες συνήθως επιστρέφει οφέλη 6-8 φορές το κόστος. 2.4 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ Οι εναλλακτικές λύσεις που εξετάσθηκαν, είναι οι ακόλουθες: 1. Μηδενική λύση. Η επιλογή της μηδενικής λύσης για το εξεταζόμενο έργο, δηλαδή η διατήρηση της μη διευθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη στο υπό μελέτη τμήμα, μπορεί με σχετική βεβαιότητα να ειπωθεί ότι ενέχει σοβαρούς κινδύνους με επιπτώσεις κατά κύριο λόγο στο ανθρωπογενές περιβάλλον αλλά και στο φυσικό περιβάλλον, κυρίως λόγω διάβρωσης και πλημμυρισμού. Κατά το έτος 1994, για παράδειγμα, σημειώθηκαν σοβαρές ζημίες σε ανθρώπινες περιουσίες και τεχνικά έργα, ενώ υπήρξαν και ανθρώπινα θύματα. Η διαφύλαξη των ανθρώπινων περιουσιών και ζωών αποτελεί πρώτη προτεραιότητα. Λαμβάνοντας υπόψη τον ήδη έντονα αστικοποιημένο χαρακτήρα των περιοχών από τις οποίες διέρχεται το ρέμα είναι φανερή η ανάγκη αντιπλημμυρικής προστασίας και η εξασφάλιση επαρκούς παροχετευτικότητας του αποδέκτη. Η διευθέτηση του ρέματος είχε προκύψει ως ανάγκη ήδη από τη δεκαετία του 1960, οπότε είχαν εκπονηθεί και οι πρώτες σχετικές μελέτες. Πέραν των ανωτέρω υπάρχει και η νομική υποχρέωση για αντιπλημμυρική προστασία τόσο βάσει θεμελιωδών συνταγματικών διατάξεων όσο και βάσει της πρόσφατης οδηγίας 2007/60/ΕΚ για τις πλημμύρες. Ο Ποδονίφτης εμπίπτει στις διατάξεις της Οδηγίας καθώς η υφιστάμενη παροχετευτική του ικανότητα αφήνει εκτεθειμένους πληθυσμούς και χρήσεις που βρίσκονται σε τμήματα της παραρεμάτιας περιοχής του. Συνοπτικά λοιπόν η αναγκαιότητα κατασκευής των έργων διευθέτησης αλλά και οριοθέτησης, προκύπτουν ως απόρροια των εξής παραγόντων: Του έντονου προβλήματος πλημμυρών. Της ανάγκης οριοθέτησης του ρέματος και προστασίας του από τις καταπατήσεις. Της έντονης οικονομικής και γενικότερα αναπτυξιακής δραστηριότητας στην ευρύτερη περιοχή και συνεπακόλουθης αλλαγής στις χρήσεις γης. Της ανάγκης παρεμβάσεων στα ρέματα για την προστασία τους από την κατασκευή τυχόν άλλων τεχνικών έργων που θα κατασκευαστούν στην περιοχή (δίκτυα, αρτηρίες, γέφυρες κ.ά.), μετά την υλοποίηση των οποίων οι όποιες παρεμβάσεις σε ρέματα καθίστανται περισσότερο δυσχερείς και δαπανηρές. Της θεσμοθετημένης υποχρέωσης της Πολιτείας για την πλημμυρική προστασία των υποδομών, περιουσιών και ζώων, συνδεόμενη και με βασικές συνταγματικές διατάξεις. Η Κοινοτική Οδηγία 2007/60/ΕΚ περί αντιπλημμυρικής προστασίας εξειδικεύει τη μεθοδολογία και τους όρους μείωσης του κινδύνου καταστροφών από πλημμύρες και απαιτεί από τις χώρες μέλη να αντιμετωπίσουν το θέμα των πλημμυρών με τη μεθοδολογία της εκτίμησης της πλημμυρικής διακινδύνευσης και της διαχείρισής της. Με βάση τα παραπάνω η υιοθέτηση της μηδενικής λύσης όχι μόνο απορρίπτεται περιβαλλοντικά, αλλά περαιτέρω αδράνεια επί του θέματος ενέχει πιθανότατα κινδύνους, που δεν είναι πλέον και θεσμικά αποδεκτοί. 2. Κλειστή ορθογωνική διατομή. Αποκλείστηκε μετά από σχετική απόφαση του Δήμου Ν. Φιλαδέλφειας-Ν.Χαλκηδόνας, για αισθητικούς και περιβαλλοντικούς λόγους. 3. Ανοικτή ορθογωνική διατομή. Αποτελεί την προτεινόμενη λύση. Επιλέχθηκε καθώς περιορίζονται οι εκσκαφές, δεν χρειάζονται απαλλοτριώσεις κτισμάτων, ενώ είναι σύμφωνοι και οι όμοροι Δήμοι. 4. Τραπεζοειδής διατομή. 11

18 Αποκλείστηκε γιατί απαιτεί διευρυμένη διατομή, που θα προκαλούσε την ανάγκη για απαλλοτριώσεις και τη σημαντική αύξηση του όγκου εκσκαφών. 5. Χωμάτινη διατομή. Αποκλείστηκε καθώς λόγω των μεγάλων παροχών και υψηλών ταχυτήτων θα δημιουργούνταν υποσκαφές, κατάρρευση πρανών και διεύρυνση της κοίτης, με άμεσο κίνδυνο για τις παραρεμάτιες οδούς και ιδιοκτησίες. 2.5 ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΕ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΕΣ ΧΩΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΕΣ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Συμβατότητα του Έργου με το Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας/Αττικής Με το Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας/ Αττικής 2021 (Ν.4277/2014, ΦΕΚ 156/Α/ ) επιδιώκεται η επικαιροποίηση και προσαρμογή του ΡΣΑ στα νέα δεδομένα και στις συνθήκες του χωρικού και χωροταξικού σχεδιασμού σε εθνικό και ευρωπαϊκό-διεθνές επίπεδο καθώς και στις νέες συνθήκες οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής ανάπτυξης της περιοχής εφαρμογής. Οι στρατηγικοί στόχοι του Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας/ Αττικής 2021, στο πλαίσιο της εθνικής και ευρωπαϊκής αναπτυξιακής και χωρικής πολιτικής, διέπονται από τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Σε αυτό το πλαίσιο, προσδιορίζονται οι παρακάτω τρεις ενότητες συμπληρωματικών στρατηγικών στόχων, που αναλύονται/ εξειδικεύονται σε βασικούς στόχους θεματικών και διατομεακών πολιτικών και σε άξονες προτεραιότητας για τις πολιτικές που προβλέπονται για την επόμενη δεκαετία. Οικονομική ανάπτυξη, ισόρροπη, κοινωνικά δίκαιη και περιβαλλοντικά βιώσιμη. Ενίσχυση του διεθνούς ρόλου της Αθήνας, προώθηση της καινοτομίας, βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Περιβαλλοντικά βιώσιμη χωρική ανάπτυξη, με αποτελεσματική και συνεκτική προστασία του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, διατήρηση του φυσικού χώρου και της βιοποικιλότητας και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Βελτίωση της ποιότητας ζωής για όλους τους κατοίκους, εξισορρόπηση στην κατανομή των πόρων και των ωφελειών από την ανάπτυξη, ως βασικών προϋποθέσεων για τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Προώθηση πολιτικών άμβλυνσης των φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού. Παράλληλα ορίζονται «10+1» άξονες προτεραιότητας, οι οποίοι παρατίθενται στη συνέχεια: 1. Προβολή της Πολιτιστικής ταυτότητας: «Η Αθήνα Μεσογειακή Πρωτεύουσα αναδεικνύει τη διαχρονικότητας του πολιτισμού» 2. Έμφαση στις πολιτικές κοινωνικής συνοχής 3. Ανασυγκρότηση του Παραγωγικού ιστού 4. Ενδυνάμωση και Αναδιανομή των Πόρων αστικής ανάπτυξης 5. Περιορισμός της Εκτός σχεδίου δόμησης 6. Ολοκλήρωση «Πράσινων τόξων» και «Οικολογικών διαδρόμων» 7. Αστική Αναζωογόνηση, με Ανακύκλωση γης και οικοδομής 8. Τόνωση της Κεντρικότητας 9. Ενίσχυση της Βιώσιμης κινητικότητας 10. Στροφή προς το θαλάσσιο μέτωπο 11. Βελτίωση του Συστήματος χωρικού σχεδιασμού και διακυβέρνησης Ο χώρος της Αττικής διαμορφώνεται βάσει χωρικών ενοτήτων, αξόνων και πόλων ανάπτυξης, οι οποίοι αποτελούν τις περιοχές κλειδιά που αναλαμβάνουν δομικό ρόλο στη διάρθρωση του χώρου, όπου εστιάζονται οι δράσεις και τα μέσα για την υλοποίηση των στόχων του νέου ΡΣΑ, στο πλαίσιο της σύνθεσης των τομεακών πολιτικών στο χώρο. Kαθορίζονται τέσσερις Χωρικές Ενότητες, με διάκριση σε επιμέρους Χωρικές Υποενότητες, για τη βέλτιστη χωροταξική οργάνωση, με βάση τη γεωγραφική διάρθρωση και τα επιμέρους φυσιογνωμικά τους χαρακτηριστικά. Η περιοχή του έργου εντάσσεται στη Χωρική Ενότητα Αθήνας-Πειραιά και συγκεκριμένα στη Χωρική Υποενότητα Βόρειας Αθήνας. Πρόκειται για περιοχή με κατεύθυνση την πολεοδομική οργάνωση, κυρίως με τον σχεδιασμό των χρήσεων μέσω των υποκείμενων επιπέδων σχεδιασμού, προς την κατεύθυνση της εξισορρόπησης των συγκρούσεων χρήσεων γης, κυρίως όσον αφορά την κατοικία, τις υπηρεσίες και το εμπόριο. 12

19 Ως βασικός στόχος του άξονα πολιτικής για την προστασία και αναβάθμιση του περιβάλλοντος προσδιορίζεται: «Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, πρωτίστως μέσω της μείωσης των περιβαλλοντικών πιέσεων, της δημιουργίας μιας συνεκτικής οικολογικής υποδομής και της πρόληψης και διαχείρισης των φυσικών, περιβαλλοντικών και τεχνολογικών κινδύνων και καταστροφών.» Στο Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας/Αττικής 2021 το ρέμα Ποδονίφτη υπάγεται στους υγροτόπους Β προτεραιότητας, οι οποίοι εντάσσονται σε πενταετές πρόγραμμα οριοθετήσεων. Τα έργα διευθέτησης του ρ. Ποδονίφτη είναι συμβατά με τους στόχους και τις δράσεις του ΡΣΑ 2021, καθώς: α) διασφαλίζουν την αποτελεσματική αντιπλημμυρική προστασία περιοχών που έχουν κατ επανάληψη υποστεί τις συνέπειες έντονων πλημμυρικών φαινομένων με σημαντικό κόστος σε περιουσίες και υποδομές, β) δημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη διαμόρφωση και διαφύλαξη μιας γραμμικής παραρεμάτιας ζώνης πρασίνου και αναψυχής, γ) συνδυάζουν ως προς τα τεχνικά τους χαρακτηριστικά την αντιπλημμυρική λειτουργία με την αποκατάσταση παρόχθιας βλάστησης και δ) δεν επηρεάζουν κηρυγμένα μνημεία ή στοιχεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Η συμβατότητα που κατ αρχήν προκύπτει μεταξύ ενός σημαντικού τεχνικού έργου (λαμβάνοντας υπόψη και τις προτάσεις της παρούσας Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) και της ανάγκης προστασίας μιας ήδη απολεσθείσας σε πολλά σημεία ποτάμιας φυσικότητας είναι αναγκαίο να διατηρηθεί και να ενισχυθεί στις επόμενες φάσεις σχεδιασμού και υλοποίησης του υπό μελέτη έργου. Στο πλαίσιο αυτό η δημόσια διαβούλευση της παρούσας μελέτης αποτελεί διαδικασία που είναι δυνατό να εμπλουτίσει σημαντικά τις παραμέτρους διατήρησης και προστασίας και να αμβλύνει περαιτέρω των όποιων προτάσεων της παρούσας τυχόν αρνητικές επιπτώσεις του υπό μελέτη έργου Θέση του Έργου ως προς εκτάσεις του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της περιοχής Τα υπό μελέτη έργα δεν έρχονται σε αντίθεση με τα εγκεκριμένα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια των Δήμων Αθηναίων και Ν. Φιλαδέλφειας-Ν.Χαλκηδόνας που ισχύουν στην περιοχή. Όσον αφορά στο καθεστώς προστασίας της περιοχής μελέτης, πρέπει να σημειωθεί ότι εντός αυτής δεν υπάρχουν θεσμοθετημένες οικολογικά ευαίσθητες προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Φύση 2000 (Natura2000), περιοχές Corine, περιοχές που να έχουν χαρακτηριστεί ως Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ), Καταφύγια Άγριας Ζωής και Υγρότοποι. Επίσης τα προτεινόμενα έργα χωροθετούνται εξ' ολοκλήρου εκτός των ορίων των κυρωμένων δασών και δασικών εκτάσεων Συμβατότητα με τα Σχέδια Διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας Η αναγκαιότητα κατασκευής έργων διευθέτησης στο ρέμα Ποδονίφτη έχει καταδειχτεί σε όλες τις προηγηθείσες μελέτες και από τη διαχρονική συμπεριφορά του ρέματος σε πλημμυρικά επεισόδια. Παράλληλα επισημαίνεται η θεσμοθετημένη υποχρέωση της χώρας μας (βάσει της πρόσφατης κοινοτικής οδηγίας 2007/60/ΕΚ περί αντιπλημμυρικής προστασίας) για την προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος από πλημμύρες (πλημμυρική διακινδύνευση, κ.ά.). Σύμφωνα με την Προκαταρκτική Αξιολόγηση κινδύνων πλημμύρας κατά την Οδηγία 2007/60/εκ, κατ εφαρμογή της ΚΥΑ ΗΠ 31822/1542/ε103 της ΕΓΥ/ΥΠΕΚΑ, στο ρ. Ποδονίφτη έχουν συμβεί ιστορικές πλημμύρες, ενώ το τμήμα ανάντη του υπό μελέτη έργου ανήκει στη Ζώνη Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου πλημμύρας του ΥΔ GR06. Η Οδηγία αναφέρεται στη σχέση Κινδύνου Τρωτότητας - Διακινδύνευσης με έναν ορθολογικό τρόπο που καταλήγει στην αξιολόγηση του πραγματικού κινδύνου δηλαδή της διακινδύνευσης και τελικά τη διαχείριση του με οργανωμένα εκ των προτέρων σχέδια. Δηλαδή η Οδηγία προτρέπει τις χώρες μέλη να αξιολογήσουν τις επιπτώσεις για τα διάφορα σενάρια κινδύνου να αναδείξουν τις περιοχές που κινδυνεύουν περισσότερο (είτε από πλευράς πιθανότητας είτε από την πλευρά διακυβεύματος) και να εκπονήσουν σχέδια προληπτικού σχεδιασμού ώστε να περιορισθούν οι απώλειες και οι πάσης φύσεως ζημιές. 13

20 Με βάση τα παραπάνω είναι σαφές ότι το υπό μελέτη έργο συνάδει με το πνεύμα και τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από τη νέα Οδηγία των Πλημμυρών και καλύπτει τις ανάγκες που θέτει η νέα Οδηγία για τη λεκάνη του ρέματος Ποδονίφτη Συμβατότητα με τα Σχέδια διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών Σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής (GR06), στην Αττική υπάρχουν 49 προγραμματιζόμενα έργα και προτάσεις έργων ενταγμένα στην κατηγορία «Πρόληψη κινδύνων - συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης και εφαρμογής σχεδίων και μέτρων για την πρόληψη και τη διαχείριση των φυσικών και των τεχνολογικών κινδύνων» του ΕΠ «Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΕΠΠΕΡΑΑ). Πρόκειται για έργα κατασκευής δικτύων απορροής ομβρίων υδάτων, διευθετήσεις ρεμάτων και λοιπά αντιπλημμυρικά έργα. Επίσης, υλοποιούνται παρεμβάσεις που αφορούν στην ολοκληρωμένη προστασία και διαχείριση βιοτόπων, στις υποδομές αντιπλημμυρικής προστασίας μεγάλης κλίμακας, στην πρόληψη και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών μέσω μηχανισμών και ορθών πρακτικών και στην ευαισθητοποίηση των πολιτών. Η «διαχείριση κινδύνου» εστιάζει στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου εθνικού δικτύου πολιτικής προστασίας. Αυτό θα επιτευχθεί με τη συντονισμένη οργανωτική και επιχειρησιακή αναβάθμιση όλων των Υπηρεσιών Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση των φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών, το συντονισμό αποκατάστασης, τις υποδομές πολιτικής προστασίας, την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό των μηχανισμών, των εργαλείων και του εξοπλισμού. 2.6 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΜΗ ΒΙΟΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Κλιματολογικά και βιοκλιματικά χαρακτηριστικά Φάση κατασκευής Η κατασκευή του υπό μελέτη έργου δεν συνδέεται με μακροχρόνιες και σημαντικές ποσοτικά εκπομπές ρύπων ή με οποιαδήποτε άλλου είδους επίδραση σε κλιματολογικές παραμέτρους. Ως εκ τούτου, από την κατασκευή των επιμέρους έργων δεν αναμένονται επιπτώσεις στα κλιματολογικά και βιοκλιματικά χαρακτηριστικά, τόσο της άμεσης, όσο και της ευρύτερης περιοχής μελέτης. Φάση λειτουργίας Το προτεινόμενο έργο δεν αναμένεται σε καμία περίπτωση να έχει επιπτώσεις σε οποιαδήποτε κλιματολογική παράμετρο όπως είναι η θερμοκρασία, η βροχόπτωση, η χαλαζόπτωση, η χιονόπτωση ή η υγρασία στην περιοχή ανάπτυξης του έργου Μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά Φάση κατασκευής Στη φάση κατασκευής του έργου οι κύριες μορφολογικές επιπτώσεις σχετίζονται με τις εκσκαφές, τη διάθεση των προϊόντων εκσκαφής και την προσωρινή απόθεση των υλικών κατασκευής του, καθώς και με τις εργασίες εξυγίανσης του πυθμένα και των πρανών με σκοπό την τοποθέτηση του οπλισμένου σκυροδέματος. Το σύνολο των εκσκαφών ανέρχεται σε περίπου m 3. Η διαχείριση των προϊόντων εκσκαφής θα γίνει τηρώντας την κείμενη νομοθεσία περί διαχείρισης αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις (ΑΕΚΚ). Η διαχείριση των προϊόντων εκσκαφής με τον συγκεκριμένο τρόπο, όπως ορίζεται άλλωστε και από τη νομοθεσία, είναι βέλτιστη περιβαλλοντικά, αφού αποφεύγεται η ανάγκη εύρεσης χώρου απόθεσης στην ευρύτερη περιοχή του έργου με θετικές επιπτώσεις τόσο στο έδαφος όσο και στο τοπίο. Κατά τη φάση κατασκευής του έργου αναμένεται να προκληθούν αρνητικές επιπτώσεις στο τοπίο και στο αισθητικό περιβάλλον της περιοχής κατασκευής των έργων λόγω της κυκλοφορίας των οχημάτων, της εκπομπής σκόνης, των 14

21 εκτεταμένων εκσκαφών, της λειτουργίας εργοταξίων, των προσωρινών χώρων απόθεσης υλικών κ.ά. Οι επιπτώσεις αυτές εκτιμώνται ως τοπικά μέτριες και προσωρινές διότι θα πάψουν να υφίστανται μετά το πέρας της φάσης κατασκευής. Για την εξασφάλιση της ποιότητας του τοπίου και του αισθητικού περιβάλλοντος προτείνονται μέτρα βελτίωσης που θα πρέπει να λάβουν χώρα στο τελευταίο στάδιο της κατασκευής των υπό μελέτη έργων. Έτσι, στο τελικό στάδιο της φάσης κατασκευής των έργων προτείνεται κατόπιν εκπόνησης αναλυτικής φυτοτεχνικής μελέτης, να πραγματοποιηθούν κατάλληλες φυτοτεχνικές εργασίες κατά μήκος των τεχνικών έργων διευθέτησης και να δημιουργηθούν χώροι πρασίνου και αναψυχής. Σε κάθε περίπτωση η τελική διαμόρφωση του εδάφους εκατέρωθεν του υπό μελέτη έργου θα πρέπει να είναι τέτοια ώστε όχι μόνο να μπορεί να δημιουργηθεί πνεύμονας αστικού πρασίνου αλλά και να αποτελεί κατά το δυνατό χώρο επίσκεψης και ψυχαγωγίας. Φάση λειτουργίας Κατά τη λειτουργία του έργου δεν αναμένονται αρνητικές επιπτώσεις στην μορφολογία και στο έδαφος της άμεσης και ευρύτερης περιοχής μελέτης. Για τη διατήρηση της καλής αισθητικής εικόνας του ρέματος προτείνονται τα εξής μέτρα: Για το σύνολο της διατομής του έργου απαιτείται η τακτική κατ έτος συντήρησή του, βάσει ειδικού προγράμματος συντήρησης το οποίο θα πρέπει να εκπονηθεί από τον αρμόδιο φορέα συντήρησης και λειτουργίας του έργου. Για τη βελτίωση του αισθητικού περιβάλλοντος θα πρέπει να γίνεται αποκομιδή των όποιων φερτών υλικών και απορριμμάτων που συγκεντρώνονται στην περιοχή του έργου. Σε παραρεμάτιες περιοχές θα γίνουν φυτεύσεις δενδρωδών υδρόφιλων ειδών μετά από εκπόνηση φυτοτεχνικής μελέτης. Για τα φυτά αυτά ενδέχεται να απαιτηθεί κατά την πρώτη περίοδο φυτεύσεων η εφαρμογή προγράμματος άρδευσης Γεωλογικά, Τεκτονικά και Εδαφολογικά χαρακτηριστικά Φάση κατασκευής Στη φάση κατασκευής του έργου περιλαμβάνονται δραστηριότητες που σχετίζονται με το έδαφος, όπως είναι οι εκσκαφές, η διάθεση των προϊόντων εκσκαφής και η προσωρινή απόθεση των υλικών κατασκευής του, καθώς και οι εργασίες εξυγίανσης του πυθμένα και των πρανών με σκοπό την ασφαλή εγκατάσταση του οπλισμένου σκυροδέματος. Οι δραστηριότητες αυτές σχετίζονται με μορφολογικές επιπτώσεις, όπως αναλύθηκε παραπάνω. Οι πραγματοποιούμενες εκσκαφές εκτιμάται ότι θα δημιουργήσουν μέτριες αλλοιώσεις στο περιβάλλον, σε τοπικό επίπεδο. Οι επιπτώσεις στους εδαφικούς πόρους κρίνονται μέτριες λόγω του μεγέθους του έργου και μη αναστρέψιμες μιας και το έδαφος στην περιοχή της διευθέτησης θα διαμορφωθεί σύμφωνα με όσα έχουν περιγραφεί στο Κεφάλαιο 6 της παρούσας μελέτης. Οι επιπτώσεις στο έδαφος από τη διευθέτηση και οριοθέτηση του ρέματος είναι τοπικού χαρακτήρα και μερικώς αντιμετωπίσιμες. Φάση λειτουργίας Το υπό μελέτη έργο δεν αναμένεται να προκαλέσει περαιτέρω της φάσης κατασκευής επιπτώσεις στο έδαφος της περιοχής μελέτης κατά τη φάση λειτουργίας του Επιφανειακά και υπόγεια νερά Φάση κατασκευής Σημειώνεται ότι σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του υδατικού Διαμερίσματος Αττικής, ο Ποδονίφτης δεν έχει καθορισθεί ως επιφανειακό υδατικό σώμα. Οι δυνητικές επιπτώσεις του έργου στους υδατικούς πόρους κατά τη διάρκεια της κατασκευής σχετίζονται με τα εξής: Επιπτώσεις στη δίαιτα των υδάτων κυρίως κατά την υγρή περίοδο ή περιόδους εμφάνισης πλημμυρικών φαινομένων. 15

22 Υποβάθμιση της ποιότητας των επιφανειακών νερών από τυχόν αποπλύσεις ορυκτελαίων ή άλλων ρύπων από το χώρο του εργοταξίου. Υποβάθμιση της ποιότητας των επιφανειακών νερών από την αύξηση των αιωρούμενων σωματιδίων στη περιοχή του ρέματος καθώς και στη θαλάσσια περιοχή που βρίσκεται η απόληξη του τελικού ποτάμιου αποδέκτη (Κηφισός ποταμός). Η φάση κατασκευής προτείνεται να διεξαχθεί εντός ξηρής περιόδου, κατά την οποία το ρέμα αναμένεται να έχει μικρή έως μηδενική παροχή νερού, έτσι ώστε να αποφευχθούν προβλήματα με τη δίαιτα των επιφανειακών υδάτων. Σε κάθε περίπτωση, ο φορέας κατασκευής του έργου θα πρέπει να λαμβάνει κατάλληλα μέτρα για την επαρκή συντήρηση του μηχανολογικού εξοπλισμού που θα χρησιμοποιηθεί και τον σχολαστικό έλεγχο της απόρριψης των δημιουργούμενων αποβλήτων. Από τα προαναφερόμενα προκύπτει το συμπέρασμα ότι αν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα, τα έργα δεν θα επηρεάσουν τους υδατικούς πόρους της περιοχής και επομένως δεν αναμένονται αρνητικές επιπτώσεις κατά την κατασκευή του έργου. Κατά τη φάση κατασκευής των έργων διευθέτησης αναμένονται μεταβολές στην δίαιτα των υπογείων υδάτων λόγω των εκχερσώσεων που θα πραγματοποιηθούν κατά μήκος της παρόχθιας ζώνης καθώς και των εκσκαφών. Οι εργασίες αυτές δύναται να μεταβάλλουν την κατείσδυση και να επηρεάσουν την τροφοδοσία των υπόγειων υδροφόρων κατά την περίοδο κατασκευής των έργων. Οι επιπτώσεις αυτές είναι παροδικού χαρακτήρα και μερικώς αναστρέψιμες μετά το πέρας των εργασιών. Επιπτώσεις στην ποιότητα των υδατικών πόρων μπορεί επίσης να προκληθούν από δυνητικές πηγές ρύπανσης, λόγω της λειτουργίας των μηχανημάτων και των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στη φάση κατασκευής. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν η παραγωγή αστικών αποβλήτων κατά τη λειτουργία του εργοταξίου, η διαρροή καυσίμων ή λιπαντικών αυτοκινήτων και μηχανημάτων, λόγω ατυχήματος ή ελλιπούς συντήρησης. Φάση λειτουργίας Στη φάση λειτουργίας του υπό μελέτη έργου δεν αναμένονται σημαντικές επιπτώσεις στους επιφανειακούς υδατικούς πόρους. Οι επιδράσεις που προκαλούνται στη δίαιτα των υδάτων μετά την κατασκευή του έργου χαρακτηρίζονται θετικές διότι η ικανοποιητική παροχετευτικότητα των έργων θα προκαλέσει ανάσχεση των πλημμυρικών φαινομένων στην περιοχή μελέτης. Η ποιότητα των επιφανειακών πόρων αναμένεται να επηρεάζεται σε μικρό βαθμό από τη λειτουργία των έργων. Με τη διευθετημένη ανοικτή κοίτη ο αυτοκαθαρισμός των υδάτων καθίσταται ασθενέστερος διότι οι βιολογικές διεργασίες είναι σαφώς πιο περιορισμένες. Οι εν λόγω επιπτώσεις δύναται να μειωθούν εάν ληφθούν μέτρα πρόληψης της ρύπανσης (σκουπίδια, λύματα, λιπάσματα, φυτοφάρμακα κ.ά.). Η διαμόρφωση της κοίτης θα επηρεάσει σημαντικά και την ποιοτική και ποσοτική κατάσταση των υπογείων υδάτων εφόσον θα εμποδίζεται η κατείσδυση και τροφοδοσία των υπόγειων υδροφορέων. Η μείωση της κατείσδυσης στους υπόγειους υδροφορείς οφείλεται στην επένδυση της κοίτης. Πάρα ταύτα η τροφοδοσία των υπόγειων νερών θα συνεχίσει να γίνεται από τις παράπλευρες κινήσεις υπόγειων νερών με ροή κάθετη στον άξονα του υπό μελέτη υδατορέματος. Το έργο διευθέτησης της κοίτης του Ποδονίφτη, θα έχει σαν αποτέλεσμα την διακοπή τυχόν παράνομων συνδέσεων λυμάτων στο αντίστοιχο τμήμα της κοίτης του Ποδονίφτη. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να αντιμετωπισθεί με μέριμνα των αρμόδιων φορέων η σημαντική ρύπανση αστικών και άλλων λυμάτων που δέχεται σήμερα ο Ποδονίφτης. 2.7 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Φάση κατασκευής Όσον αφορά στη βλάστηση, οι κύριες επιπτώσεις που θα προξενηθούν κατά τη φάση κατασκευής του προτεινόμενου έργου σχετίζονται με την αποψίλωση της παρόχθιας βλάστησης και την κατάληψη της υφιστάμενης κοίτης. Οι εν 16

23 λόγω επιπτώσεις έχουν ως επί το πλείστον μόνιμο χαρακτήρα και είναι μερικώς αντιμετωπίσιμες και αναστρέψιμες. Οι επιπτώσεις αφορούν κυρίως καλαμιώνες και την υψηλή βλάστηση κατά μήκος του Ποδονίφτη η οποία αποτελείται κυρίως από φυτεμένα δέντρα του ξενικού είδους ευκάλυπτος (Eucalyptus globulus). Παρόλα αυτά δύναται να επανορθωθούν με τη λήψη κατάλληλων μέτρων, τα οποία περιγράφονται στο Κεφάλαιο 9.3 της παρούσας μελέτης. Στο πλαίσιο της παρούσας ΜΠΕ πραγματοποιήθηκαν εργασίες πεδίου με σκοπό την αναλυτική καταγραφή δενδρώδους βλάστησης εντός της ζώνης απαλλοτρίωσης του έργου. Τα κύρια είδη δένδρων που καταγράφηκαν είναι ευκάλυπτοι (ξενικό είδος), πεύκα, αείλανθοι (εισβλητικό είδος), πικροδάφνες, καλαμιώνες καθώς και κάποια άλλα είδη όπως συκιές, φοίνικες και κουτσουπιές, αμυγδαλιές. Προτείνεται η τελική οριοθέτησης του ρέματος ζώνης ικανού πλάτους εκατέρωθεν του διευθετημένου τμήματος του ρέματος, ώστε να διαμορφωθεί μια γραμμική ζώνη πρασίνου και αναψυχής που θα λειτουργεί ως ασπίδα σε ενδεχόμενες πιέσεις ανθρωπογενών χρήσεων και λειτουργιών. Τα έργα διευθέτησης σε ρέματα που έχουν χαρακτηρισθεί ως ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος φαίνεται καταρχήν ότι είναι αντίθετα με το πνεύμα του χαρακτηρισμού. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όμως, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα ακόλουθα που θα συνδράμουν στη διαμόρφωση μιας πιο εμπεριστατωμένης άποψης: α) Μεγάλο τμήμα του ρέματος Ποδονίφτη είναι διευθετημένο από δεκαετίες. β) Η αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής μελέτης καθιστά αναγκαία τη βελτίωση της παροχετευτικότητας του ρέματος που επιτυγχάνεται μόνο με τεχνικές παρεμβάσεις. γ) Η διαμόρφωση επαρκούς ανοικτής διατομής έστω και με τεχνικές παρεμβάσεις στον πυθμένα και στα πρανή, διασφαλίζει τη μελλοντική διατήρηση της γραμμής του ρέματος με θετικά αποτελέσματα για το περιβάλλον. δ) Τα έργα αποκατάστασης περιβάλλοντος και η ανάπτυξη πρασίνου κατά μήκος του ρέματος θα συμβάλει σημαντικά στην δημιουργία τοπικού αστικού πνεύμονα πρασίνου καθώς και στη δυνατότητα δημιουργίας χώρου περιπάτου και αναψυχής. Με βάση τα παραπάνω και με δεδομένη την ανελαστική ανάγκη διευθέτησης για λόγους αντιπλημμυρικής προστασίας εκτιμάται ότι το υπό μελέτη έργο μπορεί να συμβάλλει θετικά στη μακροπρόθεσμη διατήρηση του ανοικτού επιφανειακού ρέματος σε όλο το μήκος του. Με την προϋπόθεση ότι θα ληφθούν πρόσθετα μέτρα για την ενίσχυση ανάπτυξης της βλάστησης εντός της διευθετημένης διατομής και ότι θα προβλεφθεί ζώνη οριοθέτησης εκατέρωθεν αυτής με πρόσθετες φυτεύσεις και ήπιες υποδομές αναψυχής, εκτιμάται ότι διασφαλίζεται πλήρως η μελλοντική διατήρηση ενός γραμμικού ανοικτού υδάτινου στοιχείου με σημαντική ύπαρξη πρασίνου περιφερειακά αυτού που μπορεί να λειτουργεί εξαιρετικά θετικά από περιβαλλοντική άποψη. Υπό αυτό το πρίσμα διασφαλίζεται σε σημαντικό βαθμό το ζητούμενο της διατήρησης της σημαντικής από περιβαλλοντική άποψη γραμμής του ρέματος που είναι στόχος της ΥΑ του 1993, αλλά και λαμβάνονται τα αναγκαία μέτρα μακροχρόνιας αντιπλημμυρικής προστασίας που είναι βασική υποχρέωση της Πολιτείας. Σχετικά με την πανίδα της περιοχής, στη φάση κατασκευής των έργων δεν αναμένονται αξιοσημείωτες επιπτώσεις. Οι όποιες επιπτώσεις είναι τοπικού χαρακτήρα και σχετίζονται με τη διατάραξη της υδρόφιλης βλάστησης και επομένως της πανίδας που συνδέεται οικολογικά με αυτή κατά μήκος του ρέματος. Οι έντονες ανθρωπογενείς συνθήκες, κυρίως στο κατάντη τμήμα του ρέματος, έχουν συντελέσει στη μικρή βιοποικιλότητα της πανίδας. Τυχόν είδη που διαβιούν κατά μήκος της κοίτης στη φάση κατασκευής θα αναγκαστούν να μετακινηθούν σε παραπλήσιες περιοχές. Είδη που δεν έχουν άμεση ικανότητα απομάκρυνσης (ορισμένα ασπόνδυλα είδη που ζουν στο έδαφος) θα δεχθούν επιπτώσεις οι οποίες όμως θεωρούνται ασθενείς και έχουν τοπικό χαρακτήρα. Φάση λειτουργίας Δεν αναμένονται σημαντικές περαιτέρω επιπτώσεις στα χερσαία οικοσυστήματα, στη βλάστηση και στην πανίδα της περιοχής κατά τη φάση λειτουργίας του έργου, πέραν αυτών που αναφέρθηκαν για τη φάση κατασκευής. Αντίθετα, η υλοποίηση του έργου αναμένεται να επιδράσει θετικά την περιοχή δεδομένου ότι θα προκαλέσει ανάσχεση των πλημμυρών και ως εκ τούτου των καταστροφών που προκαλούνται. Λαμβάνοντας υπόψη την υποβαθμισμένη κατάσταση των υφιστάμενων στοιχείων χλωρίδας και πανίδας, εκτιμάται ότι με την ανάπτυξη ζώνης βλάστησης μετά την κατασκευή του έργου, θα διασφαλισθεί η διατήρηση μιας ευρείας γραμμικής ζώνης νερού και πρασίνου. 17

24 2.8 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Χωροταξικός σχεδιασμός - Χρήσεις γης Φάση κατασκευής Το εξεταζόμενο έργο, εν γένει, δεν αναμένεται να επηρεάσει αξιοσημείωτα τις υφιστάμενες χρήσεις γης και δραστηριότητες καθώς και το οικιστικό περιβάλλον, ούτε να επιφέρει την ανάγκη τροποποίησης του θεσμικού πλαισίου που διέπει τους τομείς αυτούς. Η κατασκευή των συνοδών έργων (διαμόρφωση οδού Περισσού και οδού οδός ήπιας κυκλοφορίας) προκαλούν κάποιες σημειακές παρεμβάσεις σε μη κατοικήσιμα παλαιά κτίσματα (περί τις Χ.Θ , και του έργου διευθέτησης). Οι όποιες επιπτώσεις αναφέρονται στη συνέχεια αφορούν την άμεση περιοχή επιρροής του έργου και κρίνονται περιορισμένης έκτασης. Αναμένονται οι συνήθεις οχλήσεις από την κατασκευή έργων, με την έννοια των δυσλειτουργιών που συνεπάγεται η παρουσία εργοταξίου σε έναν πυκνοδομημένο οικιστικό χώρο, της αύξησης του επιπέδου θορύβου καθώς και των διαφόρων μορφών ρύπανσης (εκπομπές σωματιδίων σκόνης, οπτική ρύπανση κ.ά.). Επισημαίνεται, όμως, ότι οι επιπτώσεις αυτές συγκρινόμενες με τα θετικά αποτελέσματα που θα έχει η ολοκλήρωση του έργου αξιολογούνται ως μη σημαντικές και ταυτόχρονα είναι παροδικές και αναστρέψιμες. Ειδικά για θέματα θορύβου και επειδή σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχουν χρήσεις όπως οικίες και σχολεία σε πολύ μικρή απόσταση από το ρέμα προτείνονται περιοχές όπου θα πρέπει κατά τη φάση κατασκευής να εφαρμοσθεί ειδικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιπέδων θορύβου, ανάλογα με τα αποτελέσματα του οποίου θα κριθεί αν θα πρέπει να ληφθούν ειδικά μέτρα αντιθορυβικής προστασίας όπως τοποθέτηση ηχοπετασμάτων. Στο κεφάλαιο 10 παρατίθεται σχετική πρόταση. Φάση λειτουργίας Το εξεταζόμενο έργο, από τη φύση του, δεν συνδέεται με επιπτώσεις στο οικιστικό περιβάλλον και στις χρήσεις γης, τόσο στην άμεση περιοχή μελέτης όσο και στην ευρύτερη περιοχή.. Εξαίρεση αποτελεί η μεταβολή που θα επέλθει στην παραρεμάτια ζώνη μετά την ολοκλήρωση των έργων και την εφαρμογή στην πράξη των όρων που θα προβλέπει η οριοθέτηση όπως αυτή θα οριστικοποιηθεί. Με την πρόταση διαμόρφωσης της οδού Περισσού και της οδού ήπιας κυκλοφορίας κατά μήκος της δεξιάς όχθης του ρέματος διασαφηνίζονται τα όρια από τα οποία μπορεί να διέλθει η ρυμοτομική και οικοδομική γραμμή των όμορων οικοδομικών τετραγώνων Ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον Φάση κατασκευής Σε περίπτωση ανεύρεσης αρχαιοτήτων, οι εργασίες θα διακοπούν και θα ακολουθήσει σωστική ανασκαφική διερεύνηση, από τα αποτελέσματα της οποίας θα κριθεί η πορεία των εργασιών. Η εποπτεία των εργασιών και η ανασκαπτική έρευνα θα γίνει κατόπιν υπόδειξης των συναρμόδιων Εφορειών Αρχαιοτήτων. Η δαπάνη για την ανασκαπτική έρευνα καθώς και η συντήρηση, η μελέτη και η δημοσίευση των τυχόν ευρημάτων θα καλυφθούν από τον προϋπολογισμό του έργου σύμφωνα με την παράγραφο 6 του άρθρου 37 του Νόμου 3028/2002 «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς». Ως εκ τούτου, με την λήψη κατάλληλων μέτρων, το υπό μελέτη έργο δεν αναμένεται να επηρεάσει το ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον της περιοχής μελέτης κατά τη φάση κατασκευής. Φάση λειτουργίας Κατά τη φάση λειτουργίας του έργου δεν αναμένονται αρνητικές επιπτώσεις στο ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον της περιοχής μελέτης λόγω της φύσης του έργου. 18

25 2.9 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Φάση κατασκευής Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας και υλοποίησης του έργου, εκτιμάται ότι θα εμφανισθούν οι συνήθεις μικρής κλίμακας και περιορισμένου χρόνου οχλήσεις, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν αλλαγές στην πρόσβαση και κυκλοφορία, προσωρινή κατάληψη χώρων για την εκτέλεση των έργων, ίσως και λειτουργικά προβλήματα σε επιχειρηματικές δραστηριότητες. Θα πρέπει να ληφθούν τα κατάλληλα εκείνα μέτρα τα οποία αποσκοπούν στην ελάχιστη κατά το δυνατό παρεμπόδιση της κυκλοφορίας τόσο των οχημάτων όσο και των πεζών. Ως πιθανά σημαντικές αλλά αναγκαίες κρίνονται οι κοινωνικές επιπτώσεις που συνδέονται με την αναστάτωση που θα δημιουργήσει η ενδεχόμενη απαλλοτρίωση παραρεμάτιων ιδιοκτησιών για την υλοποίηση του υπό μελέτη έργου. Ειδικότερα θα απαιτηθούν περιορισμένες καθαιρέσεις αυθαίρετων περιφράξεων και μαντρότοιχων που βρίσκονται εντός της ζώνης κατάληψης του έργου. Με την προτεινόμενη χάραξη αποφεύγονται οι επεμβάσεις σε υφιστάμενα κατοικήσιμα κτίσματα ενώ επηρεάζονται μόνο κάποιες κατασκευές που αποτελούν μη κατοικήσιμα παλαιά κτίσματα. Επισημαίνεται ότι οι τελικές μορφολογικές διαμορφώσεις και οι φυτοτεχνικές διαμορφώσεις που προτείνονται να γίνουν στα πλαίσια υλοποίησης του υπό μελέτη έργου θα πρέπει να γίνουν έτσι ώστε να ικανοποιούν και ανάγκες αναψυχής των κατοίκων της περιοχής (παγκάκια, ποδηλατόδρομοι), όπως αναφέρεται στο Κεφάλαιο 6 (Τεχνική Περιγραφή του Έργου) της παρούσας μελέτης. Τέλος, σημειώνεται ότι δεν αναμένονται επιπτώσεις στους επιμέρους τομείς των κοινωνικών υπηρεσιών εξυπηρετήσεων. Στη φάση κατασκευής θα τηρηθεί ειδική μέριμνα τόσο για την πρόσβαση στις όμορες στην περιοχή κατασκευής του έργου κατοικίες καθώς και στην κατά το δυνατό μείωση των προβλημάτων πεζής και κυκλοφοριακής σύνδεσης των εκατέρωθεν του ρέματος περιοχών. Φάση λειτουργίας Κατά τη φάση λειτουργίας του έργου οι επιπτώσεις στα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά της περιοχής θα είναι σημαντικές. Ειδικότερα, οι αναμενόμενες επιπτώσεις είναι θετικές και σχετίζονται με τη συμβολή του έργου στην αντιπλημμυρική προστασία της ζωής και της περιουσίας των κατοίκων της περιοχής μελέτης. Το υπό μελέτη αντιπλημμυρικό έργο θα προστατέψει το περιβάλλον από πλημμυρικά φαινόμενα που είχαν ως αποτέλεσμα την πρόκληση σημαντικών ζημιών στις ιδιοκτησίες και στα δίκτυα υποδομής της περιοχής, με τεράστια κόστη αποκατάστασης στο παρελθόν. Ειδικότερα αναμένεται: Αύξηση του αισθήματος ασφάλειας στους κατοίκους, ιδιοκτήτες και λοιπούς χρήστες (επιχειρηματίες, εργαζόμενοι κ.ά.) της άμεσης περιοχής παρέμβασης και έμμεσα της ευρύτερης περιοχής. Επίτευξη άνετης διαβίωσης μέσω της εξάλειψης των ανεπιθύμητων αρνητικών συνεπειών τόσο κατά τη διάρκεια των πλημμυρών όσο και μετέπειτα από τις προκαλούμενες διαβρώσεις και έστω και προσωρινές καταστροφές της βλάστησης της παραρεμάτιας ζώνης. Βελτίωση των συνθηκών ανάπτυξης των οικονομικών δραστηριοτήτων του πρωτογενή και δευτερογενή τομέα με την έννοια της ελαχιστοποίησης ή/και άρσης των αρνητικών επιπτώσεων που προκαλούνται από τη διακοπή ή/και δυσλειτουργίες σε περιόδους πλημμυρών. Μείωση του κόστους που συνεπάγεται η αποκατάσταση καταστροφών τόσο στα συστήματα δημόσιου χαρακτήρα όσο και στην ιδιωτική περιουσία. Μείωση του κοινωνικοοικονομικού κόστους και αντίστοιχη αύξηση του οφέλους μέσω της σαφούς οριοθέτησης των ρεμάτων, της έγκαιρης παρέμβασης για την αντιμετώπιση αυξημένων παροχών που αναπόφευκτα θα δημιουργήσει μελλοντικά τόσο η εξέλιξη της οικιστικής δραστηριότητας στην ευρύτερη περιοχή, όσο και η υλοποίηση σημαντικών έργων κυκλοφοριακής υποδομής. Επισημαίνεται ότι στο υπό μελέτη έργο τηρείται το σύνολο των τεχνικών για την επικοινωνία και κυκλοφοριακή σύνδεση των εκατέρωθεν του ρέματος περιοχών. 19

26 2.10 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Φάση κατασκευής Από την κατασκευή των προτεινόμενων έργων δεν αναμένονται αξιοσημείωτες επιπτώσεις στις υποδομές κοινής ωφελείας (δίκτυα ύδρευσης, ΔΕΗ, τηλεπικοινωνιών), τα οποία θα ανακατασκευαστούν στην περίπτωση που καταλαμβάνονται από το έργο. Αρνητικές επιπτώσεις κατά την φάση κατασκευής των έργων αναμένονται από την επιβάρυνση του οδικού δικτύου λόγω της κίνησης των βαρέων οχημάτων και των οχημάτων των εργαζομένων στην περιοχή. Οι επιπτώσεις αυτές είναι μέτριας έντασης, βραχυπρόθεσμες και πλήρως αναστρέψιμες μετά το πέρας των εργασιών κατασκευής. Φάση λειτουργίας Από τη λειτουργία των προτεινόμενων έργων δεν αναμένονται επιπτώσεις στις υποδομές κοινής ωφελείας (δίκτυα ύδρευσης, ΔΕΗ, τηλεπικοινωνιών). Θετικές κρίνονται οι επιπτώσεις από την ανακατασκευή και τη δημιουργία νέων τεχνικών έργων (αποχετευτικά δίκτυα). Από τη λειτουργία των έργων αναμένεται ευκολότερη και ασφαλέστερη πρόσβαση στα σημεία του οδικού δικτύου της περιοχής ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Φάση κατασκευής Οι επιπτώσεις οι οποίες είναι δυνατόν να προκληθούν στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον της περιοχής κατά τη φάση κατασκευής του υπό μελέτη έργου σχετίζονται κατά κύριο λόγο: Με την επιβάρυνση του κυκλοφοριακού φόρτου από τα βαρέα οχήματα και τα οχήματα των εργαζομένων στο εργοτάξιο. Με τη λειτουργία του εργοταξίου, που έχει σαν αποτέλεσμα εκπομπές καυσαερίων από τα μηχανήματαοχήματα του εργοταξίου και σκόνης από τις χωματουργικές εργασίες. Όπως έχει αναλυτικά παρουσιαστεί στο Κεφάλαιο 9.7 της παρούσας μελέτης, εκτιμάται ότι θα υπάρξει αύξηση των εκπομπών των αέριων ρύπων κατά τη φάση κατασκευής του υπό μελέτη έργου, που δύναται να προκαλέσει τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις ρύπων. Η επίπτωση αυτή όμως: Είναι τυπική και αναμενόμενη για έργα τέτοιου είδους. Μπορεί να ελαχιστοποιηθεί με την τήρηση της ισχύουσας Ελληνικής και κοινοτικής Νομοθεσίας που αφορά στις εκπομπές μηχανημάτων και οχημάτων εργοταξίου και την εφαρμογή της επιβεβλημένης σωστής εργοταξιακής πρακτικής και τη λήψη των κατάλληλων επανορθωτικών μέτρων κατά τη φάση κατασκευής. Είναι τοπικά περιορισμένη στην άμεση περιοχή των έργων. Είναι προσωρινή και δεν θα προκαλέσει αξιόλογη μη αναστρέψιμη υποβάθμιση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος της άμεσης περιοχής. Φάση λειτουργίας Λόγω της φύσης του έργου δεν αναμένεται εκπομπή αέριων ρύπων στη φάση λειτουργίας του. Αναμένονται μόνο πολύ μικρές εκπομπές σωματιδίων και αερίων ρύπων από τη κίνηση οχημάτων κατά τις περιόδους συντήρησης του έργου. 20

27 2.12 ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΔΟΝΗΣΕΙΣ, ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΕΣ Φάση κατασκευής Ο θόρυβος που παράγεται κατά την φάση της κατασκευής ενός έργου, προέρχεται κυρίως από: τη λειτουργία των μηχανημάτων του εργοταξίου, την κίνηση των βαρέων οχημάτων από και προς το εργοτάξιο και την οδική κίνηση από την μετακίνηση του προσωπικού του εργοταξίου Σημαντικότερες από τις παραπάνω πηγές θορύβου είναι συνήθως τα μηχανήματα και οχήματα του εργοταξίου. Η γενική στάθμη θορύβου την περίοδο των κατασκευών θα είναι αυξημένη. Οι προκαλούμενες αρνητικές επιπτώσεις από το θόρυβο χαρακτηρίζονται μετρίου μεγέθους τοπικές (στην άμεση γειτνίαση με τη ζώνη κατάληψης του υπό μελέτη έργου) και βραχυχρόνιες επειδή θα πάψουν να υφίστανται μετά το πέρας της κατασκευής του έργου. Χαρακτηρίζονται επίσης ως μερικώς αντιμετωπίσιμες δεδομένου ότι δύναται να παρθούν ορισμένα μέτρα μείωσης του εκπεμπόμενου θορύβου και πλήρως ανατάξιμες μετά το πέρας των έργων. Τέλος, η αύξηση των επιπέδων θορύβου στην ευρύτερη περιοχή λόγω της αυξημένης κυκλοφορίας φορτηγών και άλλων κατασκευαστικών οχημάτων θα είναι προσωρινή και μικρής κλίμακας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι θα τηρείται η ισχύουσα νομοθεσία που αφορά στην επιτρεπόμενη στάθμη θορύβου των διαφόρων μηχανημάτων και οχημάτων εργοταξίου καθώς και οι κανόνες της ορθής εργοταξιακής πρακτικής, συμπεριλαμβανομένης και της χρήσης προσωρινών ηχοπετασμάτων όπου αυτό απαιτηθεί. Επειδή σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχουν χρήσεις όπως οικίες και σχολεία σε πολύ μικρή απόσταση από το ρέμα προτείνονται περιοχές όπου θα πρέπει κατά τη φάση κατασκευής να εφαρμοσθεί ειδικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιπέδων θορύβου, ανάλογα με τα αποτελέσματα του οποίου θα κριθεί αν θα πρέπει να ληφθούν ειδικά μέτρα αντιθορυβικής προστασίας όπως τοποθέτηση ηχοπετασμάτων. Τα προτεινόμενα μέτρα για τη μείωση των αναμενόμενων επιπέδων θορύβου και την εν γένει αντιμετώπιση των επιπτώσεων από το θόρυβο κατασκευής προτείνονται στο Κεφάλαιο 10 της παρούσης. Όσον αφορά στις δονήσεις, οι επιπτώσεις του έργου κατά τη φάση κατασκευής του, εκτιμώνται ως ασθενείς. Σε κάθε περίπτωση αυτές θα είναι βραχυχρόνιες και πλήρως αναστρέψιμες μετά το πέρας των κατασκευαστικών εργασιών. Τέλος το έργο δεν έχει καμία σχέση με εκπομπή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Φάση λειτουργίας Το προτεινόμενο έργο δεν αναμένεται να προξενήσει, λόγω της φύσης του, αλλαγές στο ακουστικό περιβάλλον της περιοχής και ως εκ τούτου δεν προτείνονται επανορθωτικά μέτρα. 21

28 2.13 ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Παρακάτω παρουσιάζεται ο συνοπτικός πίνακας εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Επιπτώσεις στη φάση κατασκευής Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια Ανάταξη με φυσικές διεργασίες ΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα 0 0 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟΠΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Επιπτώσεις στη φάση λειτουργίας Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια Ανάταξη με φυσικές διεργασίες Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα _ Μ ΒΡ ΜΗΑΝ ΜΕΑΝΤ - Α Μ ΜΗΑΝ ΜΕΑΝΤ ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ, ΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ - Μ ΒΡ ΜΗΑΝ ΜΕΑΝΤ 0 ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - M ΒΡ ΜΗΑΝ - Α Μ ΜΕΑΝ ΜΕΑΝΤ Αιτιολόγηση Δεν αναμένεται από την κατασκευή και λειτουργία του υπό μελέτη έργου ουδεμία επίπτωση σε οποιαδήποτε κλιματολογική παράμετρο όπως είναι η θερμοκρασία, η βροχόπτωση, η χαλαζόπτωση, η χιονόπτωση ή η υγρασία στην περιοχή μελέτης. Κατά τη φάση κατασκευής του έργου αναμένεται να προκληθούν αρνητικές επιπτώσεις στο τοπίο και στο αισθητικό περιβάλλον της περιοχής κατασκευής των έργων λόγω της κυκλοφορίας των οχημάτων, της εκπομπής σκόνης, των εκτεταμένων εκσκαφών, της λειτουργίας εργοταξίου, των προσωρινών χώρων απόθεσης υλικών κ.ά. Οι επιπτώσεις αυτές εκτιμώνται ως τοπικά μέτριες και προσωρινές διότι θα πάψουν να υφίστανται μετά το πέρας της φάσης κατασκευής. Όσον αφορά στη φάση λειτουργίας του έργου, δεν αναμένονται αξιοσημείωτες αρνητικές επιπτώσεις στην μορφολογία και στο έδαφος της άμεσης και ευρύτερης περιοχής μελέτης. Οι πραγματοποιούμενες εκσκαφές εκτιμάται ότι θα δημιουργήσουν μέτριες αλλοιώσεις στο περιβάλλον, σε τοπικό επίπεδο. Οι επιπτώσεις στους εδαφικούς πόρους κρίνονται μέτριες λόγω του μεγέθους του έργου και μη αναστρέψιμες μιας και το έδαφος στην περιοχή της διευθέτησης θα διαμορφωθεί σύμφωνα με όσα έχουν περιγραφεί στο Κεφάλαιο 6 της παρούσας μελέτης. Οι επιπτώσεις στο έδαφος από τη διευθέτηση και οριοθέτηση του ρέματος είναι τοπικού χαρακτήρα, μακροχρόνιες και μερικώς αντιμετωπίσιμες. Tο υπό μελέτη έργο δεν αναμένεται να προκαλέσει επιπτώσεις στο έδαφος της περιοχής μελέτης κατά τη φάση λειτουργίας του. Όσον αφορά στη βλάστηση, οι κύριες επιπτώσεις που θα προξενηθούν κατά τη φάση κατασκευής του προτεινόμενου έργου σχετίζονται με την αποψίλωση της παρόχθιας βλάστησης και την κατάληψη της υφιστάμενης κοίτης. Οι εν λόγω επιπτώσεις έχουν ως επί το πλείστον μόνιμο χαρακτήρα και είναι μερικώς αναστρέψιμες. Σχετικά με την πανίδα της περιοχής, στη φάση κατασκευής των έργων δεν αναμένονται αξιοσημείωτες επιπτώσεις. Οι όποιες επιπτώσεις είναι τοπικού χαρακτήρα και σχετίζονται με τη διατάραξη της υδρόφιλης βλάστησης και της δίαιτας των υδάτων, επομένως και της πανίδας κατά μήκος του ρέματος. Είδη που δεν έχουν άμεση ικανότητα απομάκρυνσης (ορισμένα ασπόνδυλα είδη που ζουν στο έδαφος) θα δεχθούν επιπτώσεις οι οποίες όμως θεωρούνται ασθενείς και έχουν τοπικό χαρακτήρα. Δεν αναμένονται σημαντικές περαιτέρω επιπτώσεις στα χερσαία οικοσυστήματα, 22

29 Επιπτώσεις στη φάση κατασκευής Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Χωροταξικός σχεδιασμός - Χρήσεις γης Ανάταξη με φυσικές διεργασίες Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα - Α ΒΡ ΜΗΑΝ ΜΗΑΝΤ 0 Πολιτιστική κληρονομιά - Α ΒΡ ΜΗΑΝ ΑΝΤ 0 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Επιπτώσεις στη φάση λειτουργίας Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια - Μ ΒΡ ΜΗΑΝ ΜΕΑΝΤ + Σ Μ Ανάταξη με φυσικές διεργασίες Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα Αιτιολόγηση στη βλάστηση και στην πανίδα της περιοχής κατά τη φάση λειτουργίας του έργου, πέραν αυτών που αναφέρθηκαν για τη φάση κατασκευής. Αντίθετα, η υλοποίηση του έργου αναμένεται να επιδράσει θετικά στην περιοχή δεδομένου ότι θα προκαλέσει ανάσχεση των πλημμυρών και ως εκ τούτου των καταστροφών που προκαλούνται. Οι φυτοτεχνικές διαμορφώσεις αναμένεται να αντισταθμίσουν σε σημαντικό βαθμό τις επιπτώσεις στη βλάστηση κατά τη φάση κατασκευής. Το εξεταζόμενο έργο, εν γένει, δεν αναμένεται να επηρεάσει αξιοσημείωτα τις υφιστάμενες χρήσεις γης και δραστηριότητες καθώς και το οικιστικό περιβάλλον, ούτε να επιφέρει την ανάγκη ουσιαστικής τροποποίησης του θεσμικού πλαισίου που διέπει τους τομείς αυτούς. Οι όποιες επιπτώσεις αφορούν την άμεση περιοχή επιρροής του έργου και κρίνονται περιορισμένης έκτασης. Κατά τη φάση κατασκευής και πριν την έναρξη των έργων ο Ανάδοχος του έργου θα πρέπει να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για τη βέλτιστη κυκλοφοριακή ρύθμιση, τη διατήρηση της οδικής επικοινωνίας στις παρόχθιες περιοχές και τη μικρότερη δυνατή όχληση στην άμεση και ευρύτερη περιοχή του έργου. Είναι ευνόητο ότι οι προαναφερόμενες παρεμβάσεις μπορούν να θεωρηθούν σημειακές σε σχέση με το μέγεθος της άμεσης και ευρύτερης περιοχής μελέτης και, προφανώς, οι αλλαγές που θα επιφέρουν τοπικής κλίμακας. Το εξεταζόμενο έργο, δεν συνδέεται με αξιοσημείωτες επιπτώσεις στο οικιστικό περιβάλλον και τις χρήσεις γης, τόσο στην άμεση περιοχή μελέτης όσο και στην ευρύτερη περιοχή. Η μεταβολή που θα επέλθει στην παραρεμάτια ζώνη μετά την ολοκλήρωση των έργων, η εφαρμογή στην πράξη των όρων που θα προβλέπει η οριοθέτηση, καθώς και τοπική προσαρμογή των οικοδομικών και ρυμοτομικών γραμμών για τη διαμόρφωση των προτεινόμενων έργων οδοποιίας αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά των περιορισμένων επιπτώσεων του έργου στις χρήσεις γης και στο οικιστικό περιβάλλον. Σε περίπτωση ανεύρεσης αρχαιοτήτων, οι εργασίες θα διακοπούν και θα ακολουθήσει σωστική ανασκαφική διερεύνηση, από τα αποτελέσματα της οποίας θα κριθεί η πορεία των εργασιών. Η εποπτεία των εργασιών και η ανασκαπτική έρευνα θα γίνει κατόπιν υπόδειξης των συναρμόδιων Εφορειών Αρχαιοτήτων. Η δαπάνη για την ανασκαπτική έρευνα καθώς και η συντήρηση, η μελέτη και η δημοσίευση των τυχόν ευρημάτων θα καλυφθούν από τον προϋπολογισμό του έργου σύμφωνα με την παράγραφο 6 του άρθρου 37 του Νόμου 3028/2008 «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς». Ως εκ τούτου, με τη λήψη κατάλληλων μέτρων, το υπό μελέτη έργο δεν αναμένεται να επηρεάσει το ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον της περιοχής μελέτης κατά τη φάση κατασκευής Ως προς το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας και υλοποίησης του έργου, εκτιμάται ότι θα εμφανισθούν οι 23

30 Επιπτώσεις στη φάση κατασκευής Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Ανάταξη με φυσικές διεργασίες Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα - Α ΒΡ ΜΗΑΝ ΜΕΑΝΤ + ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - M ΒΡ ΜΕΑΝ ΜΕΑΝΤ 0 Επιπτώσεις στη φάση λειτουργίας Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια Ανάταξη με φυσικές διεργασίες Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα Αιτιολόγηση συνήθεις μικρής κλίμακας και περιορισμένου χρόνου οχλήσεις, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν αλλαγές στην πρόσβαση και κυκλοφορία, καθώς και προσωρινή κατάληψη χώρων για την εκτέλεση των έργων. Θα πρέπει να ληφθούν τα κατάλληλα εκείνα μέτρα τα οποία αποσκοπούν στην ελάχιστη κατά το δυνατό παρεμπόδιση της κυκλοφορίας τόσο των οχημάτων όσο και των πεζών. Με την προτεινόμενη χάραξη αποφεύγονται οι επεμβάσεις σε υφιστάμενες κατασκευές, ενώ ενδεχόμενες μικρής κλίμακας επεμβάσεις περιορίζονται σε θέσεις όπου δεν μπορεί να αποφευχθούν (μαντρότοιχοι, περιφράξεις κ.ά..). Δεν αναμένονται επιπτώσεις στους επιμέρους τομείς των κοινωνικών υπηρεσιών εξυπηρετήσεων. Κατά τη φάση λειτουργίας του έργου οι επιπτώσεις στα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά της περιοχής θα είναι σημαντικές. Ειδικότερα, οι αναμενόμενες επιπτώσεις είναι θετικές και σχετίζονται με τη συμβολή του έργου στην αντιπλημμυρική προστασία της ζωής και της περιουσίας των κατοίκων της πυκνοκατοικημένης περιοχής μελέτης. Από την κατασκευή των προτεινόμενων έργων δεν αναμένονται αξιοσημείωτες επιπτώσεις στις υποδομές κοινής ωφελείας (δίκτυα ύδρευσης, ΔΕΗ, τηλεπικοινωνιών). Αρνητικές επιπτώσεις κατά τη φάση κατασκευής των έργων αναμένονται από την επιβάρυνση του οδικού δικτύου λόγω της κίνησης των βαρέων οχημάτων και των οχημάτων των εργαζομένων στην περιοχή. Οι επιπτώσεις αυτές είναι μέτριας έντασης, βραχυπρόθεσμες και πλήρως αναστρέψιμες μετά το πέρας των εργασιών κατασκευής. Από τη λειτουργία των προτεινόμενων έργων δεν αναμένονται αξιοσημείωτες επιπτώσεις στις υποδομές κοινής ωφελείας (δίκτυα ύδρευσης, ΔΕΗ, τηλεπικοινωνιών). Από τη λειτουργία των έργων αναμένεται βελτίωση των συνθηκών μετακίνησης, καθώς και ευκολότερη και ασφαλέστερη πρόσβαση στα σημεία του οδικού δικτύου που επηρεάζονται από το ρέμα. Οι επιπτώσεις οι οποίες είναι δυνατόν να προκληθούν στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον της περιοχής κατά τη φάση κατασκευής του υπό μελέτη έργου σχετίζονται κατά κύριο λόγο: Με την επιβάρυνση του κυκλοφοριακού φόρτου από τα βαρέα οχήματα και τα οχήματα των εργαζομένων στο εργοτάξιο. Με τη λειτουργία του εργοταξίου, που έχει σαν αποτέλεσμα εκπομπές καυσαερίων από τα μηχανήματα-οχήματα του εργοταξίου και σκόνης από τις χωματουργικές εργασίες. Εκτιμάται ότι θα υπάρξει αύξηση των εκπομπών των αέριων ρύπων κατά τη φάση κατασκευής του υπό μελέτη έργου, που δύναται να προκαλέσει τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις ρύπων. Η επίπτωση αυτή όμως: Είναι τυπική και αναμενόμενη για έργα τέτοιου είδους. Μπορεί να ελαχιστοποιηθεί με την τήρηση της ισχύουσας Ελληνικής και 24

31 Επιπτώσεις στη φάση κατασκευής Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια Ανάταξη με φυσικές διεργασίες ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΔΟΝΗΣΕΙΣ, ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΕΣ Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα - Μ ΒΡ - ΜΕΑΝΤ 0 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΥΔΑΤΑ Επιφανειακά Ύδατα Επιπτώσεις στη φάση λειτουργίας Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια Ανάταξη με φυσικές διεργασίες Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα - Μ ΒΡ ΜΕΑΝ ΑΝΤ - Μ ΜΑ ΜΗΑΝ ΜΕΑΝΤ Αιτιολόγηση κοινοτικής Νομοθεσίας που αφορά στις εκπομπές μηχανημάτων και οχημάτων εργοταξίου και την εφαρμογή της επιβεβλημένης σωστής εργοταξιακής πρακτικής καθώς και τη λήψη των κατάλληλων επανορθωτικών μέτρων κατά τη φάση κατασκευής. Είναι τοπικά περιορισμένη στην άμεση περιοχή των έργων. Είναι προσωρινή και δεν θα προκαλέσει αξιόλογη μη αναστρέψιμη υποβάθμιση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος της άμεσης περιοχής. Λόγω της φύσης του έργου δεν αναμένεται εκπομπή αέριων ρύπων στη φάση λειτουργίας του. Αναμένονται μόνο πολύ μικρές εκπομπές σωματιδίων και αερίων ρύπων από τη κίνηση οχημάτων κατά τις περιόδους συντήρησης του έργου. Ο θόρυβος που παράγεται κατά την φάση της κατασκευής ενός έργου, προέρχεται κυρίως από: τη λειτουργία των μηχανημάτων του εργοταξίου, την κίνηση των βαρέων οχημάτων από και προς το εργοτάξιο και την οδική κίνηση από την μετακίνηση του προσωπικού του εργοταξίου Η γενική στάθμη θορύβου την περίοδο των κατασκευών θα είναι αυξημένη. Οι προκαλούμενες αρνητικές επιπτώσεις από το θόρυβο χαρακτηρίζονται μετρίου μεγέθους τοπικές (στην άμεση γειτνίαση με τη ζώνη κατάληψης του υπό μελέτη έργου) και βραχυχρόνιες επειδή θα πάψουν να υφίστανται μετά το πέρας της κατασκευής του έργου. Χαρακτηρίζονται επίσης ως μερικώς αντιμετωπίσιμες δεδομένου ότι δύναται να παρθούν ορισμένα μέτρα μείωσης του εκπεμπόμενου θορύβου και πλήρως ανατάξιμες μετά το πέρας των έργων. Τέλος, η αύξηση των επιπέδων θορύβου στην ευρύτερη περιοχή λόγω της αυξημένης κυκλοφορίας φορτηγών και άλλων κατασκευαστικών οχημάτων θα είναι προσωρινή και μικρής κλίμακας. Το προτεινόμενο έργο δεν αναμένεται να προξενήσει, λόγω της φύσης του, αλλαγές στο ακουστικό περιβάλλον της περιοχής κατά τη φάση λειτουργίας και επομένως δεν προτείνονται επανορθωτικά μέτρα. Οι δυνητικές επιπτώσεις του έργου στους υδατικούς πόρους κατά τη διάρκεια της κατασκευής σχετίζονται με τα εξής: Επιπτώσεις στη δίαιτα των υδάτων κυρίως κατά την υγρή περίοδο ή περιόδους εμφάνισης πλημμυρικών φαινομένων. Υποβάθμιση της ποιότητας των επιφανειακών νερών από τυχόν αποπλύσεις ορυκτελαίων ή άλλων ρύπων από το χώρο του εργοταξίου. Υποβάθμιση της ποιότητας των επιφανειακών νερών από την αύξηση των αιωρούμενων σωματιδίων στο ρέμα. Η φάση κατασκευής προτείνεται να διεξαχθεί εντός ξηρής περιόδου, κατά την οποία το ρέμα αναμένεται να έχει μικρή έως μηδενική παροχή νερού, έτσι ώστε να αποφευχθούν προβλήματα με τη δίαιτα των επιφανειακών υδάτων. Σε κάθε περίπτωση, ο φορέας κατασκευής του έργου θα πρέπει να λαμβάνει κατάλληλα 25

32 Επιπτώσεις στη φάση κατασκευής Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια Υπόγεια Ύδατα Ανάταξη με φυσικές διεργασίες Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα Επιπτώσεις στη φάση λειτουργίας Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια Ανάταξη με φυσικές διεργασίες Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα - Μ ΒΡ ΜΗΑΝ ΜΕΑΝΤ - Μ ΜΑ ΜΕΑΝ ΜΗΑΝΤ Αιτιολόγηση μέτρα για την επαρκή συντήρηση του μηχανολογικού εξοπλισμού που θα χρησιμοποιηθεί και τον σχολαστικό έλεγχο της απόρριψης των δημιουργούμενων αποβλήτων. Από τα προαναφερόμενα προκύπτει το συμπέρασμα ότι αν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα, τα έργα δεν θα επηρεάσουν τους υδατικούς πόρους της περιοχής και επομένως δεν αναμένονται αρνητικές επιπτώσεις κατά την κατασκευή του έργου. Οι επιδράσεις που προκαλούνται στη δίαιτα των υδάτων μετά την κατασκευή του έργου χαρακτηρίζονται θετικές διότι η ικανοποιητική παροχετευτικότητα των έργων θα προκαλέσει ανάσχεση των πλημμυρικών φαινομένων στην περιοχή μελέτης. Με τη διευθετημένη ανοικτή κοίτη ο αυτοκαθαρισμός των υδάτων καθίσταται ασθενέστερος. Οι εν λόγω επιπτώσεις χαρακτηρίζονται ως μέτριες και δύναται να μειωθούν εάν ληφθούν μέτρα πρόληψης της ρύπανσης (σκουπίδια, λύματα, λιπάσματα, φυτοφάρμακα κ.ά.). Κατά τη φάση κατασκευής των έργων διευθέτησης του ρέματος αναμένονται μεταβολές στη δίαιτα των υπογείων υδάτων λόγω των εκχερσώσεων που θα πραγματοποιηθούν κατά μήκος της παρόχθιας ζώνης καθώς και των εκσκαφών. Οι εργασίες αυτές δύναται να μεταβάλλουν την κατείσδυση και να επηρεάσουν την τροφοδοσία των υπόγειων υδροφόρων κατά την περίοδο κατασκευής των έργων. Οι επιπτώσεις αυτές θα υπάρχουν στη φάση λειτουργίας λόγω της διευθετημένης κοίτης του ρέματος. Επιπτώσεις στην ποιότητα των υδατικών πόρων μπορεί επίσης να προκληθούν από δυνητικές πηγές ρύπανσης, λόγω της λειτουργίας των μηχανημάτων και των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στη φάση κατασκευής. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν η παραγωγή αστικών αποβλήτων κατά τη λειτουργία του εργοταξίου, η διαρροή καυσίμων ή λιπαντικών αυτοκινήτων και μηχανημάτων, λόγω ατυχήματος ή ελλιπούς συντήρησης. - Αρνητικές ΜΕΑΝ : Μερικώς ανατάξιμες με φυσικές διεργασίες Μ : Μέτριες ΜΕΑΝΤ : Μερικώς αντιμετωπίσιμες με τεχνητά μέσα ΒΡ : Βραχυχρόνιες 0 Ουδέτερες ΜΗΑΝ : Μη ανατάξιμες με φυσικές διεργασίες Α : Ασθενείς ΜΗΑΝΤ : Μη αντιμετωπίσιμες με τεχνητά μέσα ΜΑ : Μακροχρόνιες + Θετικές 26

33 2.14 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΟΡΟΙ-ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ Στην παρούσα μελέτη πραγματοποιήθηκε λεπτομερής εκτίμηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων του υπό μελέτη έργου στο περιβάλλον, ενώ προτάθηκαν σειρά από προληπτικά και επανορθωτικά μέτρα. Προτείνεται ο φορέας του έργου να εφαρμόσει Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) για τη λειτουργία του έργου, με τους εξής τουλάχιστον στόχους: 1. Έλεγχο των επιπτώσεων της κατασκευής και λειτουργίας, σύμφωνα με τους όρους της παρούσας. 2. Αξιόπιστη και με επαρκή συχνότητα παρακολούθηση των μεγεθών που χαρακτηρίζουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του υπό μελέτη έργου. 3. Πιστή τήρηση του χρονοδιαγράμματος κατασκευής του έργου. 4. Εφαρμογή των περιβαλλοντικών όρων της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων του έργου και όλων των προληπτικών και επανορθωτικών μέτρων, που προτείνονται στην παρούσα μελέτη. 5. Πρόληψη ή/και έλεγχο των επιπτώσεων που οφείλονται σε έκτακτα γεγονότα. 6. Δημοσιοποίηση των καταγραφών, των ενεργειών ελέγχου των επιπτώσεων και των μεγεθών που αποτελούν δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων, προς τους πολίτες και τους ενδιαφερόμενους φορείς ή Υπηρεσίες, τόσο μέσω του διαδικτύου, όσο και με την υποβολή περιοδικής ετήσιας έκθεσης. 7. Διαρκή βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων. 8. Εφαρμογή και τήρηση του προγράμματος παρακολούθησης, που προτείνεται στην παρούσα μελέτη. 9. Αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος. Για τη διασφάλιση του ορθού σχεδιασμού και της αποτελεσματικής εφαρμογής του ΣΠΔ μπορούν να χρησιμοποιηθούν διεθνή πρότυπα και διαδικασίες (π.χ. πρότυπα ISO και 14004). Η μέριμνα για την εφαρμογή του σχεδίου περιβαλλοντικής διαχείρισης θα πρέπει να ανατεθεί από τον φορέα του έργου σε ειδικό επιστήμονα, ο οποίος: θα διαθέτει τις απαραίτητες ικανότητες και τον απαραίτητο εξοπλισμό για την αποτελεσματική παρέμβαση, τόσο κατά το στάδιο της υλοποίησης, όσο και λειτουργίας του υπό μελέτη έργου, έτσι ώστε η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στα στάδια αυτά να είναι η αποτελεσματικότερη δυνατή. Θα έχει πλήρη αρμοδιότητα ως προς την εφαρμογή των μέτρων και κατευθύνσεων περιβαλλοντικής διαχείρισης και παρακολούθησης. Το Σχέδιο Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) θα αναπτυχθεί σε τρεις βασικούς άξονες, που παρουσιάζονται ακολούθως. Σωστή υλοποίηση του έργου σύμφωνα με τον προτεινόμενο σχεδιασμό. Τήρηση των προληπτικών μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος, τόσο κατά τη φάση κατασκευής, όσο και κατά τη φάση λειτουργίας του υπό μελέτη έργου. Εφαρμογή και τήρηση των επανορθωτικών μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος, τόσο κατά τη φάση κατασκευής, όσο και κατά τη φάση λειτουργίας του υπό μελέτη έργου. Στο Κεφάλαιο 12 της παρούσας μελέτης γίνεται παρουσίαση του σχεδίου Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο) του υπό μελέτη έργου, σύμφωνα με τη δομή που προβλέπεται από την ΚΥΑ οικ /2012 (ΦΕΚ 2703/Β/ ) «Προδιαγραφές περιεχομένου Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) για έργα και δραστηριότητες κατηγορίας Α της υπ αριθμ. 1958/ απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Β 21), όπως ισχύει σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ.7 του Ν. 4014/2011 (Α 209)». Σημειώνεται πως, για τις ανάγκες του σχεδίου ΑΕΠΟ γίνεται η υπόθεση εργασίας ότι το έργο θα αδειοδοτηθεί στο σύνολό του, όπως αυτό περιγράφεται στην παρούσα ΜΠΕ. Μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών διαβούλευσης (γνωμοδοτήσεις υπηρεσιών και απόψεις κοινού) η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή αναμένεται να καταλήξει ως προς το τελικό προς αδειοδότηση έργο σταθμίζοντας το περιεχόμενο της παρούσας μελέτης, τις απόψεις που θα έχουν διατυπωθεί και κάθε άλλη πληροφορία ή γνώση σχετικά με το αντικείμενο της παρούσας. 27

34 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 3.1 ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Το προτεινόμενο Έργο περιλαμβάνει τα έργα διευθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη από τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος έως τη γέφυρα της οδού Εράτωνος. Στο προτεινόμενο έργο περιλαμβάνονται τα εξής επιμέρους έργα: 1. Διευθέτηση του ρέματος Ποδονίφτη σε τμήμα μήκους ~771 m, από τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος έως τη γέφυρα της οδού Εράτωνος με ενιαία σταθερή ανοικτή ορθογωνική διατομή με διαχωριστικό τοίχωμα, πλάτους W = 2 x 5,00 + 0,40 m, καθαρού ύψους εξωτερικών τοιχωμάτων Η = 5,50 m και διαχωριστικού τοιχώματος Η = 4,75 m. 2. Πρόταση οριοθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη στο ίδιο τμήμα. 3. Ανακατασκευή εκβολής του συλλεκτήρα ρέματος Λαμπρινής με ορθογωνική διατομή πλάτους W = 2,50 m και ελεύθερου ύψους Η = 3,25 m, σε μήκος 101,50 m. 4. Διαμόρφωση της οδού Περισσού. Η οδός από την αρχή της έως την οδό Ξάνθου (Χ.Θ ) προβλέπεται να έχει πλάτος 6,00 m. Μεταξύ της οδού Περισσού και της διευθέτησης του ρέματος (δεξιά οριογραμμή) προβλέπεται η κατασκευή ποδηλατοδρόμου πλάτους 2,50m και μήκους 440m. Από την οδό Ξάνθου (Χ.Θ ) έως το πέρας των έργων η οδός Περισσού προβλέπεται ήπιας κυκλοφορίας με συνολικό πλάτος 6,00m. 5. Δίκτυα αποχέτευσης ομβρίων. Πρόκειται για τον αγωγό ομβρίων Ο1 μήκους 180m που αποχετεύει την απορροή της ευρύτερης περιοχής που δεν μπορεί να εκβάλλει άμεσα στη διευθετημένη κοίτη του Ποδονίφτη και τους εγκάρσιους αγωγούς Ο2 (δεξιά) και Ο3, Ο4 και Ο5 (αριστερά) που αποτελούν τη σύνδεση υφιστάμενων συλλεκτήρων και αγωγών με τη νέα διευθετημένη διατομή. 6. Δίκτυα αποχέτευσης ακαθάρτων. Πρόκειται για τον αριστερό συλλεκτήρα ακαθάρτων A5.1 επί της οδού Περισσού μήκους 72m, τον συλλεκτήρα ακαθάρτων Α1, και τον αγωγό ακαθάρτων Α13.1 στη δεξιά όχθη του Ποδονίφτη μήκους 48m. 3.2 ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΦΑΣΕΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ & ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Φάση Κατασκευής Για την κατασκευή των έργων προβλέπονται δυο φάσεις κατασκευής. Κατά την πρώτη φάση εκτρέπεται η ροή του ρέματος στο ένα άκρο της κοίτης και κατασκευάζεται το ένα τμήμα της δίδυμης διατομής (εξωτερικό τοίχωμα και μεσόβαθρο ή διαχωριστικό τοίχωμα και τα αντίστοιχα τμήματα των πλακών) και προβλέπονται αναμονές των οπλισμών για την ολοκλήρωση της κατασκευής. Στη δεύτερη φάση η ροή του ρέματος πραγματοποιείται στο κατασκευασμένο τμήμα της δίδυμης διατομής και ολοκληρώνεται η κατασκευή του υπόλοιπου τμήματος. Για την κατασκευή του έργου θα απαιτηθεί ένας εργοταξιακός χώρος. Ο χώρος εγκατάστασής του καθώς και ο χρόνος λειτουργίας του θα καθοριστεί κατά τον λεπτομερή σχεδιασμό της κατασκευής των έργων διευθέτησης. Όλα τα φυσικά υλικά που θα απαιτηθούν για την κατασκευή των έργων, είτε θα προκύψουν από τις εκσκαφές του Έργου, είτε θα προμηθευτούν από νομίμως λειτουργούντα λατομεία της ευρύτερης περιοχής του έργου. Κατά τη φάση κατασκευής του υπό μελέτη έργου, θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε πιθανές διαρροές μικρών ποσοτήτων υγρών αποβλήτων από τα εργοτάξια, που θα εγκατασταθούν στην περιοχή του έργου και τα οποία είναι: Ορυκτέλαια από τη συντήρηση των οχημάτων και μηχανημάτων. Πετρέλαιο ή βενζίνη από την κίνηση των οχημάτων. Υγρά απόβλητα από το πλύσιμο των οχημάτων σκυροδέματος. Λύματα οικιακού τύπου του προσωπικού των εργοταξίων. Ενδεχόμενη διαρροή μπορεί πιθανά να δημιουργήσει κάποια προβλήματα ρύπανσης στην υπόγεια υδροφορία, ανάλογα με την ένταση και έκταση της διαρροής. Ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων αυτών επιτυγχάνεται με τον έλεγχο της καλής 28

35 λειτουργίας των μηχανημάτων και την κατάλληλη διαχείριση των πετρελαιοειδών, σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας. Κατά τη φάση της κατασκευής αναμένονται στερεά απόβλητα που οφείλονται κυρίως σε: Στερεά απόβλητα που παράγονται από τη λειτουργία του εργοταξίου. Απορρίμματα από το προσωπικό, που εργάζεται στο εργοτάξιο. Ανταλλακτικά από τις επισκευές και συντηρήσεις των μηχανημάτων και αυτοκινήτων του εργοταξίου. Στη φάση κατασκευής του υπό μελέτη έργου πιέσεις στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον θα οφείλονται στην εκπομπή ρύπων από την κυκλοφορία και τη λειτουργία οχημάτων και μηχανημάτων που σχετίζονται με την κατασκευή του έργου, καθώς επίσης και από την εκπομπή αιωρούμενων σωματιδίων, λόγω των χωματουργικών εργασιών. Κατά τη φάση κατασκευής του έργου αναμένονται περιορισμένης κλίμακας επιπτώσεις στο ακουστικό περιβάλλον της περιοχής λόγω της λειτουργίας των βαρέων οχημάτων και μηχανημάτων του εργοταξίου Φάση Λειτουργίας Τα έργα διευθέτησης δεν χρήζουν ιδιαίτερης ανάγκης διαχείρισης υπό την έννοια ότι μετά το πέρας της κατασκευής τους προσφέρουν αντιπλημμυρική θωράκιση στην άμεση και ευρύτερη περιοχή μελέτης χωρίς επέμβαση από τρίτους. Το ίδιο ισχύει και για τα αποχετευτικά δίκτυα. Είναι απαραίτητο παρόλα αυτά, να γίνεται ετήσιος έλεγχος της κοίτης του ρέματος για τυχόν φερτές ύλες που μπορεί να έχουν συσσωρευτεί και για πιθανές ζημιές που μπορεί να έχουν συμβεί στα έργα διευθέτησης, ιδιαιτέρως μετά από κάποιο σημαντικό πλημμυρικό γεγονός. Για τους προτεινόμενους δρόμους και τον ποδηλατόδρομο προτείνεται η τακτική συντήρηση και καθαρισμός τους. Τέλος, θα πρέπει να γίνεται περιοδικός έλεγχος και φροντίδα του προτεινόμενου χώρου πρασίνου, της υφιστάμενης παρόχθιας βλάστησης, καθώς και της ζώνης αποκατάστασης της βλάστησης. 3.3 ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ, ΝΕΡΟΥ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ - ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Τα φυσικά υλικά που θα απαιτηθούν για την κατασκευή του έργου, είτε θα προκύψουν από τις εκσκαφές του έργου, είτε θα προμηθευτούν από νομίμως λειτουργούντα λατομεία της περιοχής ανάπτυξης του έργου. Οι απαιτούμενοι για το έργο όγκοι υλικών έχουν ως εξής: Εκσκαφές τάφρων και ορυγμάτων: m 3 Επανεπιχώσεις με πρ. εκσκαφών: m 3 Μεταφορές προϊόντων εκσκαφών: m 3 Επιχώσεις με φυτικές γαίες: m 3 ΣΥΝΟΛΟ: m 3 29

36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΣΤΟΧΟΣ & ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 4.1 ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Στόχος και σκοπιμότητα πραγματοποίησης του εξεταζόμενου έργου Στόχος του υπό μελέτη έργου είναι η αποτελεσματική αντιπλημμυρική προστασία της υπό μελέτη περιοχής του Ποδονίφτη. Η υποχρέωση της Πολιτείας για την προστασία της ανθρώπινης ζωής και της περιουσίας προκύπτει από το Σύνταγμα και στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η προστασία από ακραία φαινόμενα όπως οι πλημμύρες, φαινόμενα που όπως προκύπτει από πληθώρα διεθνών εκθέσεων και μελετών εντείνονται από την κλιματική αλλαγή. Πέραν του Συντάγματος το κοινοτικό και εθνικό θεσμικό πλαίσιο προβλέπουν τη λήψη μέτρων με στόχο τη μείωση των αρνητικών συνεπειών στην ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονομιά και τις οικονομικές δραστηριότητες που συνδέονται με τις πλημμύρες. Πιο συγκεκριμένα η Οδηγία 2007/60/ΕΚ (Οδηγία Πλημμυρών) έχει σκοπό τη «θέσπιση πλαισίου για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας, με στόχο τη μείωση των αρνητικών συνεπειών στην ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονομιά και τις οικονομικές δραστηριότητες που συνδέονται με τις πλημμύρες στην Κοινότητα». Η Οδηγία έχει ενσωματωθεί στο Ελληνικό Δίκαιο με την Κ.Υ.Α. H.Π /1542/Ε103/2010 (ΦΕΚ Β 1108/ ). Στην Οδηγία των πλημμυρών δίδονται οι ακόλουθοι ορισμοί για την πλημμύρα και τον κίνδυνο πλημμύρας: Ως «πλημμύρα» ορίζεται η προσωρινή κάλυψη από νερό εδάφους το οποίο υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν καλύπτεται από νερό. Αυτό περιλαμβάνει πλημμύρες από ποτάμια, ορεινούς χείμαρρους, εφήμερα ρέματα της Μεσογείου και πλημμύρες από τη θάλασσα σε παράκτιες περιοχές, δύναται δε να εξαιρεί πλημμύρες από συστήματα αποχέτευσης. Ως «κίνδυνος πλημμύρας» ορίζεται ο συνδυασμός της πιθανότητας να λάβει χώρα πλημμύρα και των δυνητικών αρνητικών συνεπειών για την ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονομιά και τις οικονομικές δραστηριότητες, που συνδέονται με αυτήν την πλημμύρα. Σύμφωνα με την Κ.Υ.Α. H.Π /1542/Ε103/2010 η γεωγραφική μονάδα εφαρμογής της Οδηγίας 2007/60/ΕΚ είναι οι Περιοχές Λεκάνης Απορροής Ποταμού (που αντιστοιχούν στον όρο Υδατικά Διαμερίσματα του άρθρου 3 του Π.Δ. 51/2007), η ίδια γεωγραφική μονάδα εφαρμογής και της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Νερά. Το YΔ 06 «Aττική» περιλαμβάνει το σύνολο πρακτικά της Περιφέρειας Αττικής εκτός από το τμήμα που ανήκει στην Πελοπόννησο και συγκεκριμένα το μεγαλύτερο μέρος τις ΠΕ Αττικής (74,9%), το τμήμα της ΠΕ Κορινθίας που υπάγεται στη Στερεά Ελλάδα (12,9%), καθώς και μικρά τμήματα των ΠΕ Βοιωτίας (1,4%) και Κυκλάδων (Μακρόνησος). Το Υδατικό Διαμέρισμα Αττικής περιλαμβάνει τα νησιά Αίγινα, Σαλαμίνα και Μακρόνησο. Σύμφωνα με την έκθεση Προκαταρκτικής Αξιολόγησης των Κινδύνων Πλημμύρας (Ειδική Γραμματεία Υδάτων, ΥΠΕΝ, 2012) και με βάση την επεξεργασία των ιστορικών συμβάντων οι περιοχές όπου έχουν σημειωθεί στο παρελθόν σημαντικές πλημμύρες είναι η αστική περιοχή της Αθήνας στο τμήμα της λεκάνης του π. Κηφισού και κατά μήκος του π. Ιλισού. Συμβάντα πλημμυρών καταγράφονται επίσης κατά μήκος των παραλιακών περιοχών Μεγάρων και Ελευσίνας. Επεισόδια πλημμύρας σημειώνονται επίσης στις παραθαλάσσιες περιοχές Γλυφάδα Βούλα Ανάβυσσος - Σαρωνίδα, στην περιοχή των Μεσογείων (Μαρκόπουλο, Σπάτα, Ραφήνα) και στις περιοχές Γραμματικού και Μαραθώνα Περιβαλλοντικά, Αναπτυξιακά, Κοινωνικά Κριτήρια συνηγορούντα στην υλοποίηση του Έργου Στο Ρ. Ποδονίφτη έχουν κατασκευαστεί μια σειρά αντιπλημμυρικών έργων σε όλο σχεδόν το μήκος του, από το 1963 έως και πρόσφατα. Σε αυτό οδήγησε η ανάγκη διευθέτησης της κοίτης για λόγους αντιπλημμυρικής προστασίας, καθώς το ρέμα κινείται εντός έντονα αστικοποιημένων περιοχών. 30

37 Η αναγκαιότητα κατασκευής των έργων διευθέτησης στο ρέμα Ποδονίφτη προκύπτει από τη διαχρονική συμπεριφορά του σε πλημμυρικά επεισόδια που κατά καιρούς έχουν σημειωθεί, όπως π.χ. η μεγάλη πλημμύρα του Οκτωβρίου 1994 που προξένησε μεγάλες υλικές ζημιές και ανθρώπινα θύματα. Το ρέμα Ποδονίφτη είναι χαρακτηρισμένο ως ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος [Υπουργική Απόφαση 9173/1642/93 (ΦΕΚ 281Δ/ )] και η διευθέτησή του αποσκοπεί στην επίλυση χρόνιων πλημμυρικών προβλημάτων. Συνεπώς η διευθέτησή του κρίνεται ως ιδιαιτέρως μεγάλης σημασίας. Το υπό μελέτη τμήμα είναι από τα ελάχιστα εναπομείναντα μη διευθετημένα τμήματα του ρ. Ποδονίφτη, Επιπλέον, υπάρχει αναγκαιότητα οριοθέτησης του ρέματος, ώστε αφενός να προβλεφθούν οι απαιτούμενες ζώνες διέλευσής του και αφετέρου να σταματήσει η καταπάτησή του. Πρόσφατη μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνει πώς η περιβαλλοντική πολιτική μπορεί να συνδράμει στην οικονομική ανάπτυξη με την ενίσχυση της προστασίας από πλημμύρες. Η μελέτη παρουσιάζει νέα στοιχεία που καταδεικνύουν τα οφέλη από την έγκαιρη επένδυση σε αντιπλημμυρικά έργα. Πιο συγκεκριμένα η μελέτη εξετάζει διάφορες σχέσεις ανάμεσα στην περιβαλλοντική και την οικονομική πολιτική, συμπεριλαμβανομένης της μακροοικονομικής επίδρασης των πλημμυρών, σε ορθές πρακτικές υποστήριξης ΜΜΕ που εστιάζουν στην αποτελεσματικότητα των πόρων και στις περιβαλλοντικές δαπάνες σε όλα τα κράτη μέλη. Το κατά προσέγγιση συνολικό κόστος των ζημιών από πλημμύρες στην ΕΕ την περίοδο ανήλθε σε τουλάχιστον 150 δισεκατομμύρια ευρώ. Η επένδυση σε μέτρα για τη μείωση των πλημμυρών είναι ιδιαίτερα αποδοτική, κοστίζοντας κατά μέσο όρο περίπου 6-8 φορές λιγότερο από τις ζημίες που προκαλούν οι πλημμύρες. Τα κύρια συμπεράσματα ήταν: Στο διάστημα καταγράφονται 363 πλημμύρες στη μελέτη, με τις συνολικές ζημίες να υπολογίζονται σε 150 δις. Το μέσο κόστος ανά πλημμύρα ήταν Τα κράτη μέλη που έχουν πληγεί από τις πλημμύρες έλαβαν 1,8 δις από το Ταμείο Αλληλεγγύης και περισσότερα από 5,5 δις για έργα στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή. Οι επενδύσεις στον τομέα της προστασίας από τις πλημμύρες συνήθως επιστρέφει οφέλη 6-8 φορές το κόστος. 4.2 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΚΠΟΝΗΘΕΙΣΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ Το ρέμα Ποδονίφτη αποτελεί τον αποδέκτη της απορροής ομβρίων μιας σημαντικής λεκάνης, έκτασης 79,7 km 2, που εκτείνεται μέχρι τις νότιες υπώρειες της Πεντέλης (Πεντέλη, Βριλήσσια, Μελίσσια) τις δυτικές υπώρειες του βόρειου τμήματος του Υμηττού (Αγ. Παρασκευή, Τσακός) και του βορειοανατολικού τμήματος του Λεκανοπεδίου (Χαλάνδρι, Μαρούσι, Φιλοθέη, Πεύκη, Ηράκλειο, Μεταμόρφωση, Ν. Ιωνία, Ν. Φιλαδέλφεια, Ν. Χαλκηδόνα, Γαλάτσι και το ανώτατο βόρειο τμήμα του Δήμου Αθηναίων) με εκβολή στον Κηφισό στις Τρείς Γέφυρες (Χ.Θ ). Αντιπλημμυρικά έργα στο ρ. Ποδονίφτη κατασκευάζονται από το 1963 με μελέτες της ΥΔΡΕΞ Α.Ε. (δίδυμος οχετός για την κατασκευή της οδού Αχαρνών μήκους 70m και ανοικτή λιθένδυτη διατομή μήκους 300m με παροχετευτικότητα Q = 250m 3 /sec και δίδυμος κυκλικός αγωγός διαμέτρου 5,00m μήκους 250m στις γραμμές ΗΣΑΠ με παροχετευτικότητα Q = 200m 3 /sec ). Με μελέτες της ΥΔΡΕΞ Α.Ε., κατασκευάσθηκαν μεταγενέστερα τα έργα διευθέτησης από ΗΣΑΠ μέχρι τη Φιλοθέη και οι συμβολές των ρεμάτων Αμαρουσίου (Χ.Θ ) και Χαλανδρίου (Χ.Θ ) με παροχές Q = 240m 3 /sec μεταξύ συμβολών ρ. Πεύκης και ρ. Αμαρουσίου, Q = 200m 3 /sec μεταξύ συμβολών ρ. Αμαρουσίου και ρ. Χαλανδρίου και Q = 160m 3 /sec ανάντη Ρ. Αμαρουσίου. Το ρ. Πεύκης (συλλεκτήρας Μαγκουφάνας με διατομή Ω 170 / 255) συνδέθηκε στον κυκλικό αγωγό (Χ.Θ ). Στη δεκαετία 1960, με εντολή του Ο.Α.Π., εκπονήθηκε από την ΥΔΡΟΜΗΧΑΝΙΚΗ Α.Ε. (Σ. Δάλλας) η ολοκλήρωση της μελέτης διευθέτησης του Ποδονίφτη κατάντη της Ν. Ιωνίας μέχρι την εκβολή στον Κηφισό, για παροχή Q = 400m 3 /sec, με την οποία σχεδόν ολοκληρώθηκαν τα έργα μεταξύ των οδών Εράτωνος (Χ.Θ ) και Σόλωνος (Χ.Θ ), μετά από 31

38 τροποποίηση της μελέτης για κάλυψη του ρέματος στις θέσεις Ζούβελα ( Χ.Θ ) και Περισσό ( Χ.Θ ). Το ρ. Γιαμπουρλά (διατομής 3,50 x 2,50m και παροχής υπολογισμού Q = 55m 3 /sec ) συνδέθηκε στο βόρειο κλάδο του ρ. Ποδονίφτη στη Χ.Θ Στη δεκαετία 1970, με εντολή της ΕΥΔΑΠ, στα πλαίσια της σύμβασης Μελέτες έργων διευθέτησης Κηφισού και συμβαλλόντων ρεμάτων εκπονήθηκαν από τις ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ Α.Ε. και ΥΔΡΟΤΕΧΝΙΚΗ Ε.Π.Ε. (Σ. Δάλλας) οι εξής μελέτες: «Προκαταρκτική Μελέτη Αναδιευθέτησης Κηφισού», που περιελάμβανε τη διευθέτηση Ποδονίφτη). Στην εισηγητική έκθεση 4 οι πλημμυρικές παροχές του Ποδονίφτη στη θέση εκβολής υπολογίζονται σε Q = 296,65 m 3 /sec για περίοδο Τ = 50 χρόνια και Q = 374,57 m 3 /sec για περίοδο Τ = 100 χρόνια. «Οριστική Μελέτη Διευθέτησης του Κηφισού στην περιοχή των Τριών Γεφυρών» που περιλαμβάνει διευθέτηση Περισσού κατάντη της οδού Κάλβου. Στη δεκαετία 1980 με εντολή της ΕΥΔΑΠ εκπονήθηκε από τον Πολιτικό Μηχανικό κ. Σωκράτη Δάλλα (ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ Α.Ε. ΥΔΡΟΤΕΧΝΙΚΗ Ε.Π.Ε.) Προκαταρκτική Μελέτη του τμήματος μεταξύ των οδών Χαλκίδος και Ξάνθου που εγκρίθηκε το 1993 οπότε και συντάχθηκε η Οριστική Μελέτη Διευθέτησης Περισσού μεταξύ των οδών Κάλβου και Εράτωνος (1994) ενώ από το ΥΠΕΧΩΔΕ 5 ανατέθηκε στα Συμπράττοντα Γραφεία Α. Αντωνίου Σ. Καρελιώτη Β. Παπαντωνίου η «Μελέτη διευθέτησης Ρ. Ποδονίφτη και κυκλοφοριακή διαμόρφωση» (1984) που ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο 1994 (κατασκευή Λεωφόρου Βυζαντίου). Στη δεκαετία 1990 δημοπρατήθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ / Δ10 με το σύστημα μελέτη κατασκευή η «Διευθέτηση του ρέματος Ποδονίφτη από ανάντη της συμβολής του στον Κηφισό μέχρι την Γέφυρα της οδού Χαλκίδος» οπότε και συντάχθηκε από το Γραφείο Δ. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Ε. η οριστική κατασκευαστική μελέτη του έργου, η οποία και εγκρίθηκε 6. Στα πλαίσια τόσο της μελέτης Τεχνικής Προσφοράς κατά τη φάση του Διαγωνισμού όσο και της μελέτης εφαρμογής με την οποία κατασκευάσθηκε το έργο, μελετήθηκε το ανάντη τμήμα του Ποδονίφτη μεταξύ των οδών Χαλκίδος και Εράτωνος, με τροποποίηση της οριζοντιογραφικής χάραξης της προαναφερθείσας μελέτης του Σ. Α. Δάλλα και διατήρηση αναβαθμών στο κατάντη πέρας των τόξων για απόσβεση κυματισμών. Με εντολή της ΕΥΔΑΠ (1998) εκπονήθηκε από τα συμπράττοντα Γραφεία Μελετών ΟΤΜΕ Ε.Π.Ε. και ΥΔΡΟΤΕΚ Ε.Π.Ε. το εισαγωγικό μέρος της μελέτης Έργα Διευθέτησης Ρέματος Ποδονίφτη στο τμήμα από Γέφυρα οδού Χαλκίδος έως Γέφυρα οδού Εράτωνος που εγκρίθηκε 7. Στη μελέτη αυτή διατηρήθηκε η οριζοντιογραφική χάραξη της παραπάνω μελέτης του Δ. Σωτηρόπουλου, τροποποιήθηκε όμως η μηκοτομή, με κατάργηση των αναβαθμών. Προτείνεται επί πλέον η κάλυψη του ρέματος σε μήκος 330m περίπου στο τμήμα μεταξύ των οδών Χαλκίδος και Ξάνθου ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΑ ΕΡΓΑ Στο Ρέμα Ποδονίφτη Κατά μήκος του Ρέματος Ποδονίφτη από την εκβολή του στον Κηφισό μέχρι το ΟΑΚΑ έχουν κατασκευασθεί τα παρακάτω έργα διευθέτησης: Το έργο εκβολής του Ποδονίφτη στον Κηφισό που κατασκευάσθηκε με τη μελέτη Σ. Α. Δάλλα: Διευθέτηση του Κηφισού στην περιοχή των Τριών Γεφυρών. Το έργο ελέγχθηκε υδραυλικά από τον μελετητή του επόμενου τμήματος για παροχές Κηφισού κατάντη συμβολής Ποδονίφτη από Q min = 400 m 3 /sec μέχρι Q max = 700 m 3 /sec και παροχές 4 Τεύχος 3. Υδρολογικοί Υπολογισμοί, σελίδα Διεύθυνση Μελετών Συγκοινωνιακών Έργων. 6 ΥΠΕΧΩΔΕ / Δ10 / / ΕΥΔΑΠ / /

39 Ποδονίφτη από Q = 100 m 3 /sec Q = 400 m 3 /sec με όλους τους δυνατούς συνδυασμούς και διαπιστώθηκε η επάρκειά του. Το μήκους 1100m τμήμα από την εκβολή στον Κηφισό μέχρι τη Γέφυρα της οδού Χαλκίδος που κατασκευάστηκε με ανοικτή ορθογωνική διατομή ενός, δύο ή τριών ανοιγμάτων με τη μελέτη του Γραφείου Δ. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Ε. Το μήκους 52,00m περίπου τμήμα στην οδό Ξάνθου με κλειστή δίδυμη διατομή πλάτους W = 2 x 5,00 / 5,85 + 0,40m και ύψους Η = 5,00m που κατασκευάσθηκε με τις μελέτες των Γραφείων ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ Α.Ε. ΥΔΡΟΤΕΧΝΙΚΗ Ε.Π.Ε. με παροχετευτικότητα Q = 400 m 3 /sec. Το μήκους 280m περίπου τμήμα από την οδό Εράτωνος έως το Εργοστάσιο Ζούβελου, έχει διευθετηθεί με κλειστή δίδυμη διατομή πλάτους W = 2 x 5,00 / 5,75 + 0,40m και ύψους Η = 4,50m σύμφωνα με μελέτες της ΥΔΡΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ Α.Ε.. Στο τμήμα αυτό εκβάλλει και η διευθέτηση του ρ. Γιαμπουρλά μήκους 500m περίπου με ορθογωνική διατομή πλάτους W = 3,50m και ύψους Η = 2,50m. Στη θέση συμβολής του Ρ. Γιαμπουρλά δεν κατασκευάσθηκε η προβλεπόμενη στη μελέτη διακοπή του μεσόβαθρου και επιπλέον εφαρμόσθηκε ακτίνα καμπύλης R = 45m έναντι R = 150m που προέβλεπε η μελέτη. Το αμέσως ανάντη τμήμα στον Περισσό μήκους 260m περίπου από το εργοστάσιο Ζούβελου μέχρι την οδό Παπαναστασίου έχει διευθετηθεί με ανοικτή διατομή χωρίς ολοκλήρωση του μεσόβαθρου. Το μήκους 680m περίπου τμήμα από την οδό Παπαναστασίου έως την οδό Θυατείρων και το ανάντη αυτού τμήμα μήκους 140m περίπου έως την οδό Σόλωνος έχει κατασκευασθεί με την παραπάνω κλειστή δίδυμη διατομή (W = 2 x 5,00 / 5,75 + 0,40m και ύψους Η = 4,50m) σύμφωνα με τις μελέτες της ΥΔΡΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ Α.Ε. σε περισσότερα του ενός στάδια κατασκευής. Στην περιοχή διέλευσης των γραμμών ΗΣΑΠ είχε κατασκευασθεί το 1963 ένας αγωγός κυκλικής διατομής διαμέτρου D = 5,00m αντί των δύο που προέβλεπαν οι μελέτες ΥΔΡΕΞ με αποτέλεσμα τον στραγγαλισμό της παροχετευτικότητας του Ποδονίφτη. Στο τμήμα αυτό είχε κατασκευασθεί και η συμβολή του Ρ. Πεύκης (Μαγκουφάνας) στο ρ. Ποδονίφτη. Στο τμήμα αυτό κατασκευάσθηκε ανακουφιστικός αγωγός και ανακατασκευάσθηκε η εκβολή του Ρ. Πεύκης σύμφωνα με μελέτες του Σωκράτη Α. Δάλλα, με παροχετευτικότητα Q = 360 m 3 /sec. Στην περιοχή της Νέας Ιωνίας, ανάντη των Γραμμών ΗΣΑΠ, σε μήκος 1100m περίπου το Ρ. Ποδονίφτη έχει διευθετηθεί στα πλαίσια κατασκευής της Λεωφόρου Βυζαντίου σύμφωνα με τις μελέτες του Γραφείου Σ. Καρελιώτη με δίδυμη κλειστή ορθογωνική διατομή πλάτους W = 2 x 5,00m και ύψους Η = 3,40m με παροχετευτικότητα Q = 350 m 3 /sec. Το τμήμα του Ποδονίφτη από τη Λ. Κύμης στη Φιλοθέη έχει διευθετηθεί σύμφωνα με τις μελέτες ΥΔΡΕΞ. Στο τμήμα αυτό έχουν κατασκευασθεί και τα έργα συμβολής των Ρεμάτων Αμαρουσίου (οδός Δοϊράνης) και Χαλανδρίου (οδός Κιλκίς ). Η παροχετευτικότητα των κατασκευασμένων έργων του ρ. Ποδονίφτη στο τμήμα αυτό είναι Q = 230,80 m 3 /sec κατάντη συμβολής Ρέματος Αμαρουσίου, Q = 200 m 3 /sec κατάντη συμβολής Ρέματος Χαλανδρίου και Q = 160 m 3 /sec ανάντη αυτής Συμβάλλοντα ρέματα ή συλλεκτήρες Συλλεκτήρας Λαμπρινής Ο συλλεκτήρας Λαμπρινής εκβάλλει στον Ποδονίφτη αμέσως ανάντη της γέφυρας Χαλκίδος με σκουφοειδή διατομή Σ 250/284, ισχυρή κατά μήκος κλίση και παροχή υπολογισμού Q = 55 m 3 /sec για τα έργα από Κηφισό μέχρι γέφυρα Χαλκίδος. Η παροχή 50ετίας που έχει εκτιμηθεί στα πλαίσια του μαθηματικού μοντέλου του Κηφισού 8 είναι Q = 38,66 m 3 /sec. Ρέμα Γιαμπουρλά Το ρέμα Γιαμπουρλά (που στα ανάντη είχε και τις ονομασίες ρ. Νέας Φιλαδέλφειας, ρ. Κόττου, ρ. Δαμάσκου στις περιοχές Ν. Φιλαδέλφειας, Μεταμόρφωσης και Λυκόβρυσης αντίστοιχα) αμέσως ανάντη της εκβολής στο ρ. Ποδονίφτη 8 ΕΥΔΑΠ Δημήτρης Σωτηρόπουλος & Συνεργάτες Ε.Ε. 33

40 έχει διευθετηθεί με κλειστή ορθογωνική διατομή W x H = 3,50 x 2,50m και κατά μήκος κλίση S = 2,42% με παροχετευτικότητα Q 69 m 3 /sec μέχρι κατάντη της οδού Παπαναστασίου. Το τμήμα από την οδό Παπαναστασίου μέχρι την οδό Λεύκης είναι αδιευθέτητο μέσα στον αύλειο χώρο ιδιοκτησιών με πρόσβαση από την Πατριάρχου Κωνσταντίνου. Στο τμήμα αυτό υπάρχουν δύο γεφυρώσεις στην οδό Λυκούργου ( με εξαιρετικά μικρή διατομή ) και μία ιδιωτική για πρόσβαση εργοστασίου. Συλλεκτήρας Μαγκουφάνας Ο συλλεκτήρας Μαγκουφάνας (που στα ανάντη είχε και την ονομασία ρ. Ηρακλείου και ρ. Καλλιπόλεως) έχει κατασκευασθεί με σκουφοειδή διατομή Σ 220/249 και κλίση S = 2,20% με παροχετευτικότητα Q 30 m 3 /sec στην εκβολή στο Ρ. Ποδονίφτη. Συλλεκτήρας οδών Πέραν και Βυθηνίας (Ηρακλείου) Ο συλλεκτήρας της οδού Πέραν έχει ορθογωνική διατομή W x H = 1,80 x 3,00m και κλίση S = 0,60% με παροχετευτικότητα Q 19 m 3 /sec ενώ ο συλλεκτήρας της οδού Βυθηνίας έχει σκουφοειδή διατομή Σ 180/204 και κλίση S = 1,60% με παροχετευτικότητα Q 15 m 3 /sec στην εκβολή στο Ρ. Ποδονίφτη. Συλλεκτήρας οδού Κρήνης (Καλογρέζα) Ο συλλεκτήρας της οδού Κρήνης έχει ορθογωνική διατομή W x H = 2,50 x 1,50m και κλίση S = 1,90% με παροχετευτικότητα Q 16 m 3 /sec στην εκβολή στο ρ. Ποδονίφτη. Ρέμα Αμαρουσίου Το ρέμα Αμαρουσίου έχει διευθετηθεί κατάντη της οδού Σπύρου Λούη με ορθογωνική διατομή W x H = 2,50 x 3,80m και κλίση S = 1,57% με παροχετευτικότητα Q 69 m 3 /sec στην εκβολή στο Ρ. Ποδονίφτη. Ρέμα Χαλανδρίου Το ρέμα Χαλανδρίου έχει διευθετηθεί κατάντη της οδού Σολωμού με ορθογωνική διατομή W x H = 4,50 x 2,50m και κλίση S = 1,00% με παροχετευτικότητα Q 67 m 3 /sec στην εκβολή στο Ρ. Ποδονίφτη Έργα Αττικής Οδού Το τμήμα της Αττικής Οδού μεταξύ της Εθνικής Οδού Αθηνών Λαμίας και του υδροκρίτη μεταξύ Λεκανοπεδίου Αθηνών και Μεσογείων (στα όρια Βριλησσίων και Γέρακα) διέρχεται στη λεκάνη απορροής του ρέματος Ποδονίφτη. Τα κατασκευασθέντα αντιπλημμυρικά έργα της Αττικής Οδού στο τμήμα αυτό διακρίνονται σε τρία τμήματα ανάλογα με την επιρροή τους στην προγενέστερη διάταξη των έργων απορροής ομβρίων. Οι μελέτες των έργων έχουν συνταχθεί από τα Γραφεία Μελετών ΥΔΡΟΕΞΥΓΙΑΝΤΙΚΗ Ε.Ε. Λ. Λαζαρίδης και ΓΡΑΦΕΙΟ ΜΑΧΑΙΡΑ Α.Ε. Από Εθνική Οδό μέχρι την οδό Πεύκων στο Ν. Ηράκλειο Το σύνολο της ανάντη της Αττικής Οδού περιοχής αποχετεύεται μέσω του Κεντρικού Αγωγού Ομβρίων (Κ.Α.Ο.) προς τον Κηφισό με εκβολή αμέσως κατάντη της γεφύρωσής του από την Αττική Οδό. Ενισχυτικά στον αγωγό αυτό υπάρχει ο συλλεκτήρας της Ο1 της Εθνικής Οδού με τον οποίο έχει εκτραπεί η απορροή του Ρέματος Δαμάσκου προς τον Κηφισό με εκβολή ανάντη της Αττικής Οδού (στο Νερόμυλο που βρίσκεται νότια της περιοχής Μποφίλια στη Μεταμόρφωση). Με τα παραπάνω έργα έχει περιορισθεί η απορροή τόσο προς το ρ. Μαγκουφάνας (εκτροπή συλλεκτήρων οδών Ελ. Βενιζέλου και Πεύκων) όσο κυρίως προς το ρ. Γιαμπουρλά (με πλήρη εκτροπή των ρεμάτων Καλλιπόλεως και Κόττου). 34

41 Η επιρροή των έργων αυτών στο Ρέμα Γιαμπουρλά είναι σημαντική αφού σε συνολική επιφάνεια απορροής 8,77 km 2 έχει εκτραπεί η ανάντη λεκάνη έκτασης 4,75 km 2. Από την οδό Πεύκων (Ν. Ηράκλειο) μέχρι τη Λ. Πεντέλης (Χαλάνδρι) Στο τμήμα αυτό της Αττικής Οδού διατηρήθηκε το υδρογραφικό δίκτυο με κατασκευές εγκάρσιων τεχνικών έργων διέλευσης των βασικών ρεμάτων της περιοχής (Καλογρέζα, ρ. Βύρωνος, ρ. Αμαρουσίου, ρ. Χαλανδρίου). Έτσι δεν υπάρχει καμία επίπτωση στην απορροή του Ρ. Ποδονίφτη εκτός από τη μείωση του χρόνου ροής λόγω των αναγκαίων διευθετήσεων των ρεμάτων ανάντη και κατάντη της Αττικής Οδού και της επιρροής των καλυμμένων επιφανειών στο μέσο συντελεστή απορροής του κάθε ρέματος. Από τη Λ. Πεντέλης (Χαλάνδρι) μέχρι Γαργηττό (Γέρακας) Το σύνολο της απορροής της ανάντη της Αττικής Οδού περιοχής καθώς και σημαντικού τμήματος της περιοχής Πευκακίων της Αγίας Παρασκευής με συνολική έκταση 8,35 km 2 έχει εκτραπεί προς το ρέμα Ραφήνας. Τα κατασκευασθέντα αντιπλημμυρικά έργα περιλαμβάνουν πέντε κύριους συλλεκτήρες και τον κεντρικό αγωγό εκτροπής μήκους m εκ των οποίων m σε σήραγγα (D = 6,00). Τα έργα αυτά που μελετήθηκαν από το ΓΡΑΦΕΙΟ ΜΑΧΑΙΡΑ Α.Ε. προωθήθηκαν τόσο λόγω της υπογειοποίησης της Αττικής Οδού στην περιοχή Βριλησσίων όσο και λόγω της μεγάλης ανεπάρκειας των κατασκευασμένων έργων του Ρ. Ποδονίφτη σε μεγάλο μήκος του ανάντη της Λ. Κηφισίας (Χαλάνδρι) και της (πρακτικά) αδύνατης κατασκευής ανακουφιστικού αγωγού. 4.3 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Τα οικονομικά στοιχεία του έργου έχουν ως εξής: ΔΑΠΑΝΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ (με ΓΕ&ΟΕ, απρόβλεπτα, αναθεωρήσεις κλπ.): ,00 ΦΠΑ: ,00 ΣΥΝΟΛΟ : ,00 35

42 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΕ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΕΣ ΧΩΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΕΣ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ 5.1 ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΕ ΤΟ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΘΗΝΑΣ/ ΑΤΤΙΚΗΣ Το πρώτο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας (ΡΣΑ) θεσμοθετήθηκε με το Νόμο 1515/1985 με τον οποίον ιδρύθηκε και ο Οργανισμός Αθήνας. Ο νόμος αυτός ορίζει ότι: «Ρυθμιστικό σχέδιο της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας (ΡΣΑ) είναι το σύνολο των στόχων, των κατευθύνσεων, των προγραμμάτων και των μέτρων που προβλέπονται ως αναγκαία για τη χωροταξική και πολεοδομική οργάνωσή της, στα πλαίσια των πενταετών προγραμμάτων οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης». Με το Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας/ Αττικής 2021 (Ν.4277/2014, ΦΕΚ 156/Α/ ) επιδιώκεται η επικαιροποίηση και προσαρμογή του ΡΣΑ στα νέα δεδομένα και στις συνθήκες του χωρικού και χωροταξικού σχεδιασμού σε εθνικό και ευρωπαϊκό-διεθνές επίπεδο καθώς και στις νέες συνθήκες οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής ανάπτυξης της περιοχής εφαρμογής. Οι στρατηγικοί στόχοι του Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας/ Αττικής 2021, στο πλαίσιο της εθνικής και ευρωπαϊκής αναπτυξιακής και χωρικής πολιτικής, διέπονται από τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Σε αυτό το πλαίσιο, προσδιορίζονται οι παρακάτω τρεις ενότητες συμπληρωματικών στρατηγικών στόχων, που αναλύονται/ εξειδικεύονται σε βασικούς στόχους θεματικών και διατομεακών πολιτικών και σε άξονες προτεραιότητας για τις πολιτικές που προβλέπονται για την επόμενη δεκαετία. Οικονομική ανάπτυξη, ισόρροπη, κοινωνικά δίκαιη και περιβαλλοντικά βιώσιμη. Ενίσχυση του διεθνούς ρόλου της Αθήνας, προώθηση της καινοτομίας, βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Περιβαλλοντικά βιώσιμη χωρική ανάπτυξη, με αποτελεσματική και συνεκτική προστασία του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, διατήρηση του φυσικού χώρου και της βιοποικιλότητας και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Βελτίωση της ποιότητας ζωής για όλους τους κατοίκους, εξισορρόπηση στην κατανομή των πόρων και των ωφελειών από την ανάπτυξη, ως βασικών προϋποθέσεων για τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Προώθηση πολιτικών άμβλυνσης των φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού. Παράλληλα ορίζονται «10+1» άξονες προτεραιότητας, οι οποίοι παρατίθενται στη συνέχεια: 1. Προβολή της Πολιτιστικής ταυτότητας: «Η Αθήνα Μεσογειακή Πρωτεύουσα αναδεικνύει τη διαχρονικότητας του πολιτισμού» 2. Έμφαση στις πολιτικές κοινωνικής συνοχής 3. Ανασυγκρότηση του Παραγωγικού ιστού 4. Ενδυνάμωση και Αναδιανομή των Πόρων αστικής ανάπτυξης 5. Περιορισμός της Εκτός σχεδίου δόμησης 6. Ολοκλήρωση «Πράσινων τόξων» και «Οικολογικών διαδρόμων» 7. Αστική Αναζωογόνηση, με Ανακύκλωση γης και οικοδομής 8. Τόνωση της Κεντρικότητας 9. Ενίσχυση της Βιώσιμης κινητικότητας 10. Στροφή προς το θαλάσσιο μέτωπο 11. Βελτίωση του Συστήματος χωρικού σχεδιασμού και διακυβέρνησης 36

43 Σχήμα Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας/Αττικης Στρατηγικό σχέδιο (Ν. 4277/14) Πηγή: ΟΡΣΑ 37

44 Ο χώρος της Αττικής διαμορφώνεται βάσει χωρικών ενοτήτων, αξόνων και πόλων ανάπτυξης, οι οποίοι αποτελούν τις περιοχές κλειδιά που αναλαμβάνουν δομικό ρόλο στη διάρθρωση του χώρου, όπου εστιάζονται οι δράσεις και τα μέσα για την υλοποίηση των στόχων του νέου ΡΣΑ, στο πλαίσιο της σύνθεσης των τομεακών πολιτικών στο χώρο. Kαθορίζονται τέσσερις Χωρικές Ενότητες, με διάκριση σε επιμέρους Χωρικές Υποενότητες, για τη βέλτιστη χωροταξική οργάνωση, με βάση τη γεωγραφική διάρθρωση και τα επιμέρους φυσιογνωμικά τους χαρακτηριστικά. Η περιοχή του έργου εντάσσεται στη Χωρική Ενότητα Αθήνας-Πειραιά και συγκεκριμένα στη Χωρική Υποενότητα Βόρειας Αθήνας. Πρόκειται για περιοχή με κατεύθυνση την πολεοδομική οργάνωση, κυρίως με τον σχεδιασμό των χρήσεων μέσω των υποκείμενων επιπέδων σχεδιασμού, προς την κατεύθυνση της εξισορρόπησης των συγκρούσεων χρήσεων γης, κυρίως όσον αφορά την κατοικία, τις υπηρεσίες και το εμπόριο. Ως βασικός στόχος του άξονα πολιτικής για την προστασία και αναβάθμιση του περιβάλλοντος προσδιορίζεται: «Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, πρωτίστως μέσω της μείωσης των περιβαλλοντικών πιέσεων, της δημιουργίας μιας συνεκτικής οικολογικής υποδομής και της πρόληψης και διαχείρισης των φυσικών, περιβαλλοντικών και τεχνολογικών κινδύνων και καταστροφών.» Στο Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας/Αττικής 2021 το ρέμα Ποδονίφτη υπάγεται στους υγροτόπους Β προτεραιότητας, οι οποίοι εντάσσονται σε πενταετές πρόγραμμα οριοθετήσεων. Σχήμα Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας/Αττικής Προστασία και αναβάθμιση περιβάλλοντος Πηγή: ΟΡΣΑ Η στρατηγική για τον Πολιτισμό και το Αττικό Τοπίο της Περιφέρειας Αττικής έχει ως στόχο την αξιοποίηση της δυναμικής του δικτύου Περιοχών Στρατηγικής Σημασίας και ενσωματώνει τόσο την περιβαλλοντική, όσο και την κοινωνική και την οικονομική διάσταση του ΡΣΑ Τα σχέδια δράσης του τομέα «Πολιτισμός και Αττικό Τοπίο» περιλαμβάνουν: Πολιτιστικούς πόρους διεθνούς εμβέλειας στα πλαίσια μητροπολιτικών παρεμβάσεων. Ανάδειξη πολιτιστικών πόρων στις Περιοχές Στρατηγικής Σημασίας της Αττικής Ανάδειξη, προστασία και διαχείριση Αττικού Τοπίου 38

45 Σχήμα Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας/Αττικής Πολιτισμός και Αττικό τοπίο Πηγή: ΟΡΣΑ Τα έργα διευθέτησης του ρ. Ποδονίφτη είναι συμβατά με τους στόχους και τις δράσεις του ΡΣΑ 2021, αφού α) διασφαλίζουν την αποτελεσματική αντιπλημμυρική προστασία περιοχών που έχουν κατ επανάληψη υποστεί τις συνέπειες έντονων πλημμυρικών φαινομένων με σημαντικό κόστος σε περιουσίες και υποδομές, β) δημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη διαμόρφωση και διαφύλαξη μιας γραμμικής παραρεμάτιας ζώνης πρασίνου και αναψυχής, γ) συνδυάζουν ως προς τα τεχνικά τους χαρακτηριστικά την αντιπλημμυρική λειτουργία με την αποκατάσταση παρόχθιας βλάστησης και δ) δεν επηρεάζουν κηρυγμένα μνημεία ή στοιχεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Η συμβατότητα που κατ αρχήν προκύπτει μεταξύ ενός σημαντικού τεχνικού έργου (λαμβάνοντας υπόψη και τις προτάσεις της παρούσας Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) και της ανάγκης προστασίας μιας ήδη απολεσθείσας σε πολλά σημεία ποτάμιας φυσικότητας είναι αναγκαίο να διατηρηθεί και να ενισχυθεί στις επόμενες φάσεις σχεδιασμού και υλοποίησης του υπό μελέτη έργου. Στο πλαίσιο αυτό η δημόσια διαβούλευση της παρούσας μελέτης αποτελεί διαδικασία που είναι δυνατό να εμπλουτίσει σημαντικά τις παραμέτρους διατήρησης και προστασίας και να αμβλύνει περαιτέρω των όποιων προτάσεων της παρούσας τυχόν αρνητικές επιπτώσεις του υπό μελέτη έργου. 39

46 5.2 ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΩΣ ΠΡΟΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΟΥΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΕΡΓΟΥ Θεσμοθετημένα όρια οικισμών και εγκεκριμένα πολεοδομικά σχέδια Τα εγκεκριμένα χωροταξικά και πολεοδομικά σχέδια που ισχύουν στην περιοχή μελέτης παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα και στα ακόλουθα σχήματα. Η περιοχή του υπό μελέτη τμήματος ρ. Ποδονίφτη καθορίζεται ως περιοχή αστικού πρασίνου ελεύθερων χώρων. Πίνακας Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια περιοχής μελέτης Δήμος Αθήνα Ν. Φιλαδέλφεια Ν. Χαλκηδόνα Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο 80Δ/88 538Δ/96 (Μουσείο Ακρόπολης) 730Δ/04 (Γουδί) 19ΑΑΠ/07 (Προμπονάς) 1063Δ/04 (Πειραιώς) 103ΑΑΠ/07 (Πειραιώς) 527Δ/ Δ/92 158Δ/03 657Δ/88 685Δ/94 Σχήμα Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Αθήνας Σημ.: Το έργο φαίνεται με μπλε γραμμή. 40

47 Σχήμα Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Ν. Φιλαδέλφειας Σημ.: Το έργο φαίνεται με μπλε γραμμή. Σχήμα Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Ν. Χαλκηδόνας Σημ.: Το έργο φαίνεται με μπλε γραμμή. 41

48 5.2.2 Όρια περιοχών του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών του ν. 3937/2011 (ΑΣ 60). Όσον αφορά στο καθεστώς προστασίας της περιοχής μελέτης, σημειώνεται ότι εντός αυτής δεν υπάρχουν θεσμοθετημένες οικολογικά ευαίσθητες προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura2000, περιοχές Corine, περιοχές που να έχουν χαρακτηριστεί ως Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ), Καταφύγια Άγριας Ζωής και Υγρότοποι. Πιο συγκεκριμένα: Ειδικές Ζώνες Διατήρησης ΕΖΔ (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ) Η πλησιέστερη ΕΖΔ στα υπό μελέτη έργα διευθέτησης του ρ. Ποδονίφτη είναι η περιοχή με κωδικό GR "Υμηττός Αισθητικό Δάσος Καισαριανής Λίμνη Βουλιαγμένης". Η ΕΖΔ βρίσκεται σε απόσταση περί τα 8 km. Ζώνες Ειδικής Προστασίας ΖΕΠ (Οδηγία 2009/147/ΕΚ) Η πλησιέστερη ΖΕΠ στα υπό μελέτη έργα διευθέτησης του ρ. Ποδονίφτη είναι η περιοχή με κωδικό GR "'Όρος Υμηττός". Η ΖΕΠ βρίσκεται σε απόσταση περί τα 8 km. Σημαντικές Περιοχές για την Ορνιθοπανίδα (Important Bird Areas - IBA) Τα έργα διευθέτησης του ρ. Ποδονίφτη βρίσκονται σε απόσταση 8 km περίπου, από τη Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά της Ευρώπης (Important Bird Areas in Europe priority sites for conservation), που συντάχθηκαν από την οργάνωση BirdLife International με ονομασία "Όρος Υμηττός" και κωδικό GR 126. Προστατευόμενες περιοχές με βάση τον Ν. 1650/86 Στις θέσεις ανάπτυξης των υπό μελέτη έργων διευθέτησης του ρ. Ποδονίφτη, δεν υπάρχουν θεσμοθετημένες προστατευόμενες περιοχές με βάση το Ν. 1650/86. Εθνικοί Δρυμοί με βάση το Ν.Δ. 996/71 Στην ΠΕ Αττικής έχουν θεσμοθετηθεί ο Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας και ο Εθνικό Δρυμός Σουνίου. Τα έργα διευθέτησης του ρ. Ποδονίφτη δεν εμπίπτουν εντός των παραπάνω Εθνικών Δρυμών. Προτεινόμενα Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους Οι περιοχές οι οποίες έχουν προταθεί να χαρακτηριστούν ως Τοπία Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ), στην Π.Ε. Αττικής είναι οι εξής: Κωδικός AT AT AT AT AT AT AT AT AT AT AT AT AT AT Όνομα Ακρόπολη-Αρχαία Αγορά-Λόφοι Νυμφών, Μουσών και Πνύκας Αλεποχώρι-Ψάθα-Πόρτο Γερμενό Άρμα και φαράγγι Γκούρας Βουνά Σουνίου Βραυρώνα Δάσος Καισαριανής Διαβολογέφυρο Τροιζήνας Ελλάνιο όρος Καψάλι και Χώρα Κυθήρων Λίμνη Βουλιαγμένης Αττικής Λίμνη Κουμουνδούρου και Λόφος Ηχούς Μονή Δαφνίου Μυλοπόταμος, Κάτω Χώρα και Πίσω Πηγάδι Νήσος Δοκός 42

49 Κωδικός AT AT AT AT AT AT AT AT AT AT Όνομα Νήσος Πόρος και Μόδι Νήσος Σπέτσες Νήσος Ύδρα Παραλία Καλαδί Κυθήρων Περιοχή Αμφιαράειου Περιοχή Ραμνούντα-Λοιμικού Πρώην Βασιλικό Κτήμα Τατοΐου Σχοινάς Μαραθώνα Φαράγγι Παλαιοχώρας Κυθήρων Χερσόνησος Μεθάνων Τα έργα διευθέτησης του ρ. Ποδονίφτη χωροθετούνται εκτός των προαναφερόμενων περιοχών. Σύμβαση Ramsar Η ευρύτερη περιοχή του υπό μελέτη έργου δεν υπάγεται σε περιοχή Ramsar. Αισθητικά Δάση (Ν.Δ. 996/71) Στην ΠΕ Αττικής έχει θεσμοθετηθεί το Αισθητικό Δάσος «Δάσος Καισαριανής Αττικής». Τα έργα διευθέτησης του ρ. Ποδονίφτη χωροθετούνται εκτός των ορίων του Αισθητικού Δάσους. Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης (Ν.Δ. 996/71) Στις θέσεις ανάπτυξης των υπό μελέτη έργων διευθέτησης του ρ. Ποδονίφτη, δεν υπάρχουν θεσμοθετημένα Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης Δάση, δασικές εκτάσεις και αναδασωτέες εκτάσεις. Οι κυρωμένοι Δασικοί χάρτες για την Π.Ε. Αττικής είναι οι εξής: ΝΟΜΟΣ ΟΤΑ ΑΡ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΗΜ. ΚΥΡΩΣΗΣ ΦΕΚ ΚΥΡΩΣΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΔΡΟΣΙΑΣ 4813/ /11/ /Δ ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ 4391/ /10/ /Δ ΑΤΤΙΚΗΣ ΜΑΡΑΘΩΝΟΣ 514/ /2/ /Δ ΑΤΤΙΚΗΣ Ν.ΠΕΝΤΕΛΗΣ 4481/ /12/ /Δ ΑΤΤΙΚΗΣ ΠΕΝΤΕΛΗΣ 4480/ /12/ /Δ ΑΤΤΙΚΗΣ ΦΥΛΗΣ 773/ & 3662/ /3/ /Δ & 566/Δ Πηγή: Κτηματολόγιο Τα έργα διευθέτησης του ρ. Ποδονίφτη χωροθετούνται εκτός των ορίων των κυρωμένων δασών και δασικών εκτάσεων. 43

50 5.2.4 Εγκαταστάσεις κοινωνικής υποδομής, κοινής ωφέλειας κ.ά. Στην ευρύτερη περιοχή των προτεινόμενων έργων διευθέτησης καταγράφονται τα παρακάτω κύρια δίκτυα μεταφορών: Λιμάνι Πειραιά Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» ΠΑΘΕ Αττική οδός Αστικό και περιαστικό οδικό δίκτυο Δήμων Η υδροδότηση της ευρύτερης περιοχής καλύπτεται από το δίκτυο της ΕΥΔΑΠ, ενώ η ηλεκτροδότηση της περιοχής καλύπτεται από το δίκτυο της ΔΕΗ. Όσον αφορά στις τηλεπικοινωνίες στο σύνολό της η περιοχή μελέτης εξυπηρετείται από το δίκτυο του ΟΤΕ και τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας. Η περιοχή της Αθήνας, στο σύνολό της σχεδόν, αποχετεύεται από το δίκτυο της ΕΥΔΑΠ, μέσω του οποίου τα λύματα οδηγούνται στο Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων στην Ψυττάλεια Θέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Στην ευρύτερη περιοχή των Δήμων Αθηναίων και Ν. Φιλαδέλφειας-Ν. Χαλκηδόνας έχουν αναγνωριστεί θέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, μνημεία και τόποι ιδιαίτερου φυσικού κάλλους Οι θέσεις αυτές, καθώς και τα ΦΕΚ βάσει των οποίων θεσμοθετούνται παρατίθενται στο Κεφάλαιο 8 της μελέτης. Τα έργα διευθέτησης του ρ. Ποδονίφτη χωροθετούνται εκτός των θέσεων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, μνημείων και τοπίων ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. 5.3 ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΠΛΗΜΜΥΡΑΣ Η αναγκαιότητα κατασκευής έργων διευθέτησης στο ρέμα Ποδονίφτη έχει καταδειχτεί σε όλες τις προηγηθείσες μελέτες και από τη διαχρονική συμπεριφορά του ρέματος σε πλημμυρικά επεισόδια. Παράλληλα επισημαίνεται η θεσμοθετημένη υποχρέωση της χώρας μας (βάσει της πρόσφατης κοινοτικής οδηγίας 2007/60/ΕΚ περί αντιπλημμυρικής προστασίας) για την προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος από πλημμύρες (πλημμυρική διακινδύνευση, κ.ά.). Σύμφωνα με την Προκαταρκτική Αξιολόγηση κινδύνων πλημμύρας κατά την Οδηγία 2007/60/εκ, κατ εφαρμογή της ΚΥΑ ΗΠ 31822/1542/ε103 της ΕΓΥ/ΥΠΕΚΑ, στο ρ. Ποδονίφτη έχουν συμβεί ιστορικές πλημμύρες, ενώ το τμήμα ανάντη του υπό μελέτη έργου ανήκει στη Ζώνη Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου πλημμύρας του ΥΔ GR06 (βλ. και ακόλουθα σχήματα). 44

51 Σχήμα Ζώνες Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου πλημμύρας του ΥΔ 06 ΑΤΤΙΚΗ 45

52 Σχήμα Ζώνες Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου πλημμύρας του ΥΔ GR06 στην περιοχή του έργου Η Οδηγία αναφέρεται στη σχέση Κινδύνου Τρωτότητας - Διακινδύνευσης με έναν ορθολογικό τρόπο που καταλήγει στην αξιολόγηση του πραγματικού κινδύνου δηλαδή της διακινδύνευσης και τελικά τη διαχείριση του με οργανωμένα εκ των προτέρων σχέδια. Δηλαδή η Οδηγία προτρέπει τις χώρες μέλη να αξιολογήσουν τις επιπτώσεις για τα διάφορα σενάρια κινδύνου να αναδείξουν τις περιοχές που κινδυνεύουν περισσότερο (είτε από πλευράς πιθανότητας είτε από την πλευρά διακυβεύματος) και να εκπονήσουν σχέδια προληπτικού σχεδιασμού ώστε να περιορισθούν οι απώλειες και οι πάσης φύσεως ζημιές. Με βάση τα παραπάνω είναι σαφές ότι το υπό μελέτη έργο συνάδει με το πνεύμα και τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από τη νέα Οδηγία των Πλημμυρών και αν και δεν αποτελεί χρονικά ακόμη δεσμευτική υποχρέωση για τη χώρα, ουσιαστικά καλύπτει τις ανάγκες που θέτει η νέα Οδηγία για τη λεκάνη του ρέματος Ποδονίφτη. 5.4 ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΩΝ Σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής (GR06), στην Αττική υπάρχουν 49 προγραμματιζόμενα έργα και προτάσεις έργων ενταγμένα στην κατηγορία «Πρόληψη κινδύνων - συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης και εφαρμογής σχεδίων και μέτρων για την πρόληψη και τη διαχείριση των φυσικών και των τεχνολογικών κινδύνων» του ΕΠ «Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΕΠΠΕΡΑΑ). Πρόκειται για έργα κατασκευής δικτύων απορροής ομβρίων υδάτων, διευθετήσεις ρεμάτων και λοιπά αντιπλημμυρικά έργα. Επίσης, υλοποιούνται παρεμβάσεις που αφορούν στην ολοκληρωμένη προστασία και διαχείριση βιοτόπων, στις υποδομές αντιπλημμυρικής προστασίας μεγάλης κλίμακας, στην πρόληψη και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών μέσω μηχανισμών και ορθών πρακτικών και στην ευαισθητοποίηση των πολιτών. 46

53 Η «διαχείριση κινδύνου» εστιάζει στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου εθνικού δικτύου πολιτικής προστασίας. Αυτό θα επιτευχθεί με τη συντονισμένη οργανωτική και επιχειρησιακή αναβάθμιση όλων των Υπηρεσιών Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση των φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών, το συντονισμό αποκατάστασης, τις υποδομές πολιτικής προστασίας, την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό των μηχανισμών, των εργαλείων και του εξοπλισμού. 47

54 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 6.1 ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΟΥ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ Υδρολογικά στοιχεία Ορθολογική Μέθοδος Για τα έργα διευθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη και των συμβαλλόντων σε αυτό καθώς και του αποδέκτη του (Κηφισός) έχουν εκπονηθεί πολλές και σημαντικές υδρολογικές μελέτες με εφαρμογή της ορθολογικής μεθόδου για τον υπολογισμό των πλημμυρικών παροχών. Στις μελέτες αυτές έχουν εφαρμοσθεί διαφορετικές όμβριες καμπύλες με ή χωρίς συντελεστές ανομοιομορφίας και μεθοδολογίες υπολογισμού των χρόνων συρροής και εκτίμησης των συντελεστών απορροής που διαρκώς τροποποιούνται επί το δυσμενέστερο λόγω της συνεχιζόμενης αλλαγής χρήσεων γης και της ανοικοδόμησης. Η επιλογή διαφορετικών συνιστωσών έχουν σαν αποτέλεσμα την εξαιρετικά μεγάλη διαφορά εκτίμησης παροχών ακόμα και όταν οι υπολογισμοί συντάσσονται από τον ίδιο μελετητή. Ενδεικτικά αναφέρονται οι μέγιστες παροχές 50ετίας είτε στην εκβολή του Ρ. Ποδονίφτη στον Κηφισό είτε κατάντη της εκβολής Λαμπρινής από τις παρακάτω μελέτες. Οριστική μελέτη αναδιευθετήσεως Κηφισού (1974) ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ Α.Ε. ΥΔΡΟΤΕΧΝΙΚΗ Ε.Π.Ε. (Εισηγητική έκθεση, τεύχος 3 Υδρολογικοί Υπολογισμοί σελίδα 96: Μέγιστες παροχές 50ετίας συμβαλλόντων ρεμάτων στον Κηφισό: Q = 300,00 m 3 /sec για λεκάνη απορροής 79,69 km 2 ). Προκαταρκτική μελέτη Λιοσίων Αχαρνών (1983) ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ Α.Ε. Q = 463,83 m 3 /sec (F = 72,56 km 2 ). Προκαταρκτική μελέτη διευθετήσεως Περισσού (1986) ΥΔΡΟΤΕΧΝΙΚΗ Ε.Π.Ε. Q = 466,00 m 3 /sec (F = 72,56Km 2 ). Οριστική υδραυλική μελέτη διευθέτησης Κηφισού στην περιοχή Τριών Γεφυρών (1990) ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ Α.Ε. ΥΔΡΟΤΕΧΝΙΚΗ Ε.Π.Ε. με παροχές από Q min = 317,92 m 3 /sec (Ν. Φιλαδέλφεια 1988) μέχρι Q max = 393,52 m 3 /sec (Αχαρναί 1983) (F = km 2 ). Διεξοδική παράθεση αποτελεσμάτων με εφαρμογή ισόχρονων καμπυλών και για διάφορες όμβριες καμπύλες δίνονται στο τεύχος 2 Υδρολογικά στοιχεία της Οριστικής Μελέτης Διευθέτησης Περισσού μεταξύ των οδών Κάλβου και Εράτωνος (1994) ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ Α.Ε. ΥΔΡΟΤΕΧΝΙΚΗ Ε.Π.Ε. όπου οι υπολογισθείσες παροχές 50ετίας κυμαίνονται από Q min = 317,92 m 3 /sec μέχρι Q max = 594,94 m 3 /sec. Μεθοδολογία SCS Στα πλαίσια της μελέτης Καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης και οργάνωση εποπτείας των υδατορεμάτων περιοχής αρμοδιότητας ΕΥΔΑΠ (1995) που συντάχθηκε από τα Γραφεία ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ Ε.Π.Ε. Δ. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Ε. ΤΕΜ Ε.Π.Ε. για τον υπολογισμό των πλημμυρικών παροχών εφαρμόσθηκε η μεθοδολογία SCS 9 σύμφωνα με την οποία δεν υπάρχει άμεση αναλογία απορροής βροχόπτωσης αλλά κάλυψη των απωλειών διήθησης ανάλογα με τις συνθήκες υγρασίας (I, II και III για ξηρή, κανονική και υγρή περίοδο αντίστοιχα) και τους συντελεστές CN που συναρτώνται τόσο από τη χρήση γης όσο και από τις εδαφολογικές συνθήκες περατότητας του εδάφους (κατάταξη Α, Β, C και D από πλήρως απορροφητικά αμμώδη μέχρι αδιαπέρατα αργιλώδη). Το ρέμα Ποδονίφτη αποτελεί τμήμα της υδρολογικής λεκάνης Ο1 (Κηφισός) του Λεκανοπεδίου Αττικής και εφαρμόσθηκε η όμβρια καμπύλη της τότε πρόσφατης μελέτης των έργων Διευθέτησης Κηφισού στις Τρεις Γέφυρες και του Περισσού κατάντη της οδού Κάλβου (ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ Α.Ε.). Η σύνθεση τοπογραφικού ανάγλυφου υδρογραφικού δικτύου υδροκριτών με επιφάνειες λεκανών απορροής, χρήσεων γης κατά Corine και εδαφολογικών παραμέτρων έγινε σε περιβάλλον GIS. Η υδραυλική προσομοίωση έγινε με χρήση του προγράμματος HEC-1 από το οποίο οι παροχές πεντηκονταετίας στο ρέμα Ποδονίφτη υπολογίσθηκαν ανά τμήμα: 9 Soil Conservation Service. 48

55 Κατάντη Συλλεκτήρα Λαμπρινής Q = 323,00 m 3 /sec Κατάντη Ρέματος Γιαμπουρλά Q = 313,00m 3 /sec Κατάντη Συλλεκτήρα Μαγκουφάνας Q = 297,00m 3 /sec Κατάντη Συλλεκτήρα Κρήνης Q = 279,00m 3 /sec Κατάντη Ρέματος Αμαρουσίου Q = 260,00m 3 /sec Κατάντη Ρέματος Χαλανδρίου Q = 226,00m 3 /sec Ανάντη Ρέματος Χαλανδρίου Q = 117,00m 3 /sec Παροχή Σχεδιασμού Τα ήδη κατασκευασμένα έργα αμέσως ανάντη και κατάντη του τμήματος αυτού έχουν διαστασιολογηθεί με παροχή σχεδιασμού Q = 400,00m 3 /sec. Με δεδομένη την αναγκαιότητα άμεσης κατασκευής έργων στο τμήμα αυτό προτείνεται ο υδραυλικός σχεδιασμός των έργων διευθέτησης να γίνει για παροχή Q = 400,00m 3 /sec και ο σχεδιασμός του έργου συμβολής του συλλεκτήρα Λαμπρινής για συνδυασμό παροχής Λαμπρινής Q = 0 60m 3 /sec με αντίστοιχες παροχές Ποδονίφτη Q = m 3 /sec αφού σύμφωνα με τις υδρολογικές μελέτες η αιχμή του Ποδονίφτη εμφανίζεται ανάντη Λαμπρινής Παραδοχές υπολογισμών Παραδοχές Υδραυλικών Υπολογισμών Οι υπολογισμοί έγιναν για ανομοιόμορφη μονοδιάστατη ροή, κατά τη μέθοδο ολοκλήρωσης σταθερού βήματος 10 με χρήση του προγράμματος HEC-RAS (BOSS RiverCAD-SN 20574). Το πρόγραμμα αυτό, που περιγράφεται παρακάτω, έχει συνταχθεί από το U.S. Corps of Engineers, Hydrologic Engineering Center. Παρέχει τη δυνατότητα προσδιορισμού της στάθμης της ελεύθερης επιφάνειας του νερού για φυσικά ή τεχνητά ρέματα, για υποκρίσιμη, υπερκρίσιμη ή μεικτή ροή. Η στάθμη της ελεύθερης επιφάνειας και η μορφή της σε κατά μήκος τομή υπολογίζεται, σύμφωνα με τα παραπάνω, με επίλυση της εξίσωσης ενέργειας : Υ2 + Ζ2 + (α2v22/2g) = Y1 + Z1 + (α1v12 / 2g) + he Όπου : Y 1,Y 2 : το βάθος ροής στις διατομές 1 και 2 Z 1,Z 2 : τα αντίστοιχα υψόμετρα πυθμένα V 1,V 2 : οι αντίστοιχες μέσες ταχύτητες α 1,α 2 : οι σταθμικοί συντελεστές ταχύτητας g : η επιτάχυνση της βαρύτητας h e : οι απώλειες ενέργειας Οι απώλειες φορτίου ΔΗ μεταξύ δύο διατομών, οφειλόμενες σε τριβές και σε στενώσεις ή σε διευρύνσεις, δίνονται από τη σχέση: h e = LS f + C x (α 2 V 2 2 / 2g) (α 1 V 1 2 / 2g) Όπου : L : ανηγμένη απόσταση μεταξύ των διατομών 1 και 2 S f : η κλίση της πιεζομετρικής γραμμής μεταξύ των δύο διατομών C : συντελεστής διευρύνσεως ή στενώσεως Ο υπολογισμός των υδραυλικών στοιχείων σε κάθε διατομή έχει βασισθεί σε υποδιαίρεση της τομής σε τμήματα, και ειδικότερα στο τμήμα της κύριας κοίτης και στα τμήματα της πλημμυρικής κοίτης, στα οποία η ταχύτητα μπορεί να 10 Standard Step method. 49

56 θεωρηθεί ομοιόμορφα κατανεμημένη. Η συνολική παροχετευτικότητα της διατομής είναι το άθροισμα των παροχετευτικοτήτων των επί μέρους τμημάτων. Στους υπολογισμούς χρησιμοποιήθηκε ο τύπος του Manning : Q = KS f 1/2 K = (1/n) AR 2/3 Όπου : K : η παροχετευτικότητα S f : η κλίση της πιεζομετρικής γραμμής n : ο συντελεστής τραχύτητας A : η επιφάνεια R : η υδραυλική ακτίνα Στην παρούσα περίπτωση έχει ληφθεί : Πυθμένας κοίτης από σκυρόδεμα : n = Πρανή κοίτης από σκυρόδεμα : n = Μεσόβαθρα : n = Για τον υπολογισμό του μέσου ύψους κινητικής ενέργειας υπολογίζεται ο συντελεστής α από τη σχέση : α = Σ (Q i V i 2 )/Σ(Q i )/V 2 Οι απώλειες λόγω τριβών υπολογίζονται στο πρόγραμμα HEC-RAS ως γινόμενο της κλίσεως S f της πιεζομετρικής γραμμής και του μήκους του εξεταζόμενου τμήματος L, όπως καθορίζεται στην εξίσωση (3). Η κλίση της πιεζομετρικής γραμμής υπολογίζεται σε κάθε διατομή με τη βοήθεια του τύπου του Manning : Sf = (Q/K)2, S = (V/K/R2/3)2 Για τον υπολογισμό της κλίσεως της πιεζομετρικής γραμμής σε κάθε τμήμα, το πρόγραμμα HEC-RAS χρησιμοποιεί αυτομάτως τη σχέση : Sf = (S1 + S2) /2 Οι απώλειες λόγω στενώσεων ή διευρύνσεων των διατομών υπολογίζονται στο πρόγραμμα HEC-RAS από τη σχέση: h o = C (α 1 V 1 2 / 2g) (α 2 V 2 2 /2g) Όπου : C : συντελεστής στένωσης ή διευρύνσεως, που λαμβάνει κατά περίπτωση τις ακόλουθες τιμές : Περίπτωση Συντελεστής Συντελεστής Στένωσης Διεύρυνσης Διατομές χωρίς τοπικές απώλειες Σταδιακή συναρμογή Γέφυρες (και οχετοί με πτερυγότοιχους) Απότομη μεταβολή - Αναβαθμοί (και οι περισσότερες περιπτώσεις οχετών) Η στάθμη νερού σε κάθε διατομή προσδιορίζεται με επαναλαμβανόμενη επίλυση των εξισώσεων (1) και (2). Η διαδικασία υπολογισμού γίνεται με βήματα, ως ακολούθως : 1. Γίνεται δεκτή μια αρχική στάθμη νερού WS 1 στη διατομή ελέγχου (ανάντη για υποκρίσιμη ροή, κατάντη για υπερκρίσιμη ή και στις δύο στην περίπτωση μεικτής ροής) 50

57 2. Με βάση την παραπάνω στάθμη νερού προσδιορίζεται η αντίστοιχη ολική παροχετευτικότητα και φορτίο κινητικής ενέργειας 3. Με τις τιμές που προσδιορίζονται στο βήμα (2) υπολογίζεται η κλίση Sf και επιλύεται η εξίσωση (2) ως προς το h e 4. Με τις τιμές από τα βήματα (2) και (3) επιλύεται η εξίσωση (1) ως προς τη (διορθωμένη) στάθμη νερού WS 2 5. Συγκρίνεται η υπολογισθείσα τιμή της στάθμης WS 2 με την αρχική τιμή του βήματος (1). Επαναλαμβάνονται τα βήματα (1) έως (5) μέχρις ότου η τιμή της υπόψη στάθμης συγκλίνει μεταξύ δύο διαδοχικών επαναλήψεων. Η επιτρεπόμενη απόκλιση μεταξύ των διαδοχικών επαναλήψεων είναι 0.3 cm βάσει των ρυθμίσεων του προγράμματος, αλλά μπορεί να μεταβληθεί από το χρήστη και να λάβει οποιαδήποτε επιθυμητή τιμή. Οι δύο πρώτες δοκιμές βασίζονται στη σχέση : WS νέα = WS αρχική + 0,70 (WS υπολογισθείσα WS αρχική ) Από την τρίτη δοκιμή και εφεξής εφαρμόζεται η μέθοδος της τέμνουσας καμπύλης (secent method) που συναντάται στην προβολή του ποσοστού μεταβολής της διαφοράς μεταξύ υπολογισθείσας και αρχικής στάθμης στις δύο προηγούμενες δοκιμές. Το πρόγραμμα εκτελεί καθορισμένο αριθμό διαδοχικών προσεγγίσεων (στην προκειμένη περίπτωση γίνεται χρήση 20 διαδοχικών προσεγγίσεων) μέχρις ότου επιτευχθεί ικανοποιητική γραμμή επιφάνειας του νερού. Ο προσδιορισμός του κρίσιμου βάθους ροής είναι αναγκαίος στις εξής περιπτώσεις: 1. Έχει προδιαγραφεί κατάσταση υπερκρίσιμης ροής. 2. Αποτελεί οριακή συνθήκη σε διατομή ελέγχου και ως εκ τούτου πρέπει να προσδιορισθεί το κρίσιμο βάθος ώστε να δοθεί η δυνατότητα στο χρήστη να ελέγξει αν οι οριακές συνθήκες ανταποκρίνονται στην κατάσταση ροής. 3. Ο έλεγχος με τον αριθμό Froude για την υποκρίσιμη ροή δείχνει ότι πρέπει να προσδιορισθεί το κρίσιμο βάθος για να επιβεβαιωθεί το καθεστώς ροής που επικρατεί με τις στάθμες που υπολογίστηκαν. 4. Το πρόγραμμα δεν μπορεί να επιλύσει την εξίσωση ενέργειας μέσα στα όρια ανοχής που έχουν καθορισθεί, πριν εξαντληθεί ο μέγιστος αριθμός διαδοχικών προσεγγίσεων. 5. Tο ολικό ύψος της γραμμής ενέργειας σε μία διατομή δίνεται από τη σχέση : H = WS + (αv 2 /2g) Όπου : H : το ολικό φορτίο ενέργειας WS : η στάθμη επιφάνειας του νερού αv 2 /2g : το φορτίο λόγω ταχύτητας Η κρίσιμη στάθμη της επιφάνειας του νερού είναι η στάθμη για την οποία το ολικό ύψος ενέργειας είναι ελάχιστο. Η κρίσιμη στάθμη προσδιορίζεται με διαδοχικές προσεγγίσεις, κατά τις οποίες για διάφορες τιμές του WS προσδιορίζονται οι αντίστοιχες τιμές του Η σύμφωνα με την εξίσωση (9) μέχρις ότου επιτευχθεί η ελάχιστη τιμή του Η. Για την εφαρμογή του προγράμματος που περιγράφεται ανωτέρω απαιτούνται οι εξής προϋποθέσεις: 1. Η ροή είναι μόνιμη. 2. Η ροή είναι βαθμιαία μεταβαλλόμενη, εκτός των περιπτώσεων σε υδραυλικά τεχνικά έργα, όπως γέφυρες, οχετοί και αναβαθμοί. Στις περιπτώσεις αυτές, όπου η ροή είναι ταχέως μεταβαλλόμενη, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί η εξίσωση της ποσότητας κινήσεως ή άλλες εμπειρικές εξισώσεις. 3. Η ροή είναι μονοδιάστατη και επομένως συνιστώσες της ταχύτητας με κατεύθυνση διάφορη από την κατεύθυνση της ροής δε λαμβάνονται υπόψη. 4. Οι κατά μήκος κλίσεις της κοίτης δεν υπερβαίνουν το 1:10. Για τον υπολογισμό των υπερυψώσεων νερού σε καμπύλες εφαρμόζονται οι ακόλουθες σχέσεις: Δy = max ( Δy 1, Δy 2, Δy 3 ) 51

58 όπου Δy 1 = V 2 W / g Rc Δy 2 = 2.30 ( V 2 / g ) log ( Ro / Ri ) Δy 3 = ( V 2 / g ) ( ( 20Rc / 3W ) ( 16Rc 3 / W 3 ) + (4Rc 2 / b 1 ) 2 ln( ( 2Rc + b) / ( 2Rc b ) ) Όπου : Δy : συνολική υπερύψωση V : ταχύτητα στη θέση υπολογισμού W : πλάτος στην ελεύθερη επιφάνεια Rc : οριζοντιογραφική ακτίνα καμπύλης στον άξονα της διατομής Ro : οριζοντιογραφική ακτίνα καμπύλης στην εξωτερική παρειά της διατομής Ri : οριζοντιογραφική ακτίνα καμπύλης στην εσωτερική παρειά της διατομής Η μέγιστη στάθμη στην οριογραμμή της ροής είναι maxy = y + Δy/2, ενώ η ελάχιστη miny = y Δy/2, όπου Δy η μέγιστη τιμή υπερύψωσης που υπολογίζεται από τις παραπάνω σχέσεις σε κάθε θέση. Η επίκεντρη γωνία θ των κροσσών σε μοίρες δίνεται από τη σχέση : θ = Arctan ( 2W / ( 2Rc + W ) tanβ ) Όπου : sinβ = 1 / F = ( gy ) 0.5 / V Το πλήθος των κροσσών δίνεται από τη σχέση : Ν = γ / θ Όπου : γ θ : η επίκεντρη γωνία της οριζοντιογραφικής καμπύλης σε μοίρες : η επίκεντρη γωνία των κροσσών σε μοίρες Οι υπερυψώσεις υπολογίστηκαν σε όλες τις θέσεις οριζοντιογραφικών καμπυλών, τόσο για το εξωτερικό όσο και για το εσωτερικό φάτνωμα της διατομής. Για τον υπολογισμό των απαιτούμενων παραρεμάτιων δικτύων αποχέτευσης ομβρίων ακολουθήθηκαν οι προδιαγραφές του Π.Δ. 696/74. Ο υπολογισμός των παροχών σχεδιασμού βασίζεται στην εφαρμογή της ορθολογικής μεθόδου δηλαδή της σχέσης: Q = C x i x (A / 3,6) Όπου: Q (m 3 /sec) : η παροχή υπολογισμού C : ο συντελεστής απορροής i (mm/h) : η ένταση της κρίσιμης βροχόπτωσης Α (km 2 ) : η επιφάνεια της λεκάνης απορροής Για τον υπολογισμό των έργων χρησιμοποιήθηκε η σχέση όμβριας καμπύλης που καθορίστηκε στην υδρολογία για τα έργα του Κηφισού και Περισσού από την Υδροτεχνική Ε.Π.Ε. (1983) και είχε εφαρμοσθεί και στην Προμελέτη της ΕΥΔΑΠ: i = x T 0.27 x t Όπου : 52

59 i (mm/h) : η ένταση της κρίσιμης βροχόπτωσης Τ (χρόνια) : η περίοδος επανάληψης για την οποία διαστασιολογούνται τα έργα t (h) : η διάρκεια της κρίσιμης βροχόπτωσης Για τη διαστασιολόγηση του δικτύου ομβρίων εφαρμόζεται βροχόπτωση που αντιστοιχεί σε περίοδο επανάληψης Τ = 10 χρόνια. Η διάρκεια της κρίσιμης βροχόπτωσης λαμβάνεται ίση με το χρόνο συρροής στη θέση υπολογισμού. Ο χρόνος συρροής στο φρεάτιο κεφαλής για κάθε έργο αποχέτευσης ομβρίων έχει ληφθεί t = 10 min. Για τον έλεγχο των αποχετευτικών αγωγών κατά την ορθολογική μέθοδο, ο χρόνος συρροής για κάθε ένα από τα επόμενα φρεάτια θεωρείται προσαυξημένος έναντι του προηγούμενου κατά το χρόνο διαδρομής Δt = ΔL/V, όπου V η μέση ταχύτητα της ροής στο υπόψη τμήμα μήκους ΔL. Λαμβάνεται τιμή συντελεστή απορροής c = 0.80, λόγω της πυκνής δόμησης της αποχετευόμενης περιοχής. Η διαστασιολόγηση του συνόλου των αγωγών αποχέτευσης ομβρίων βασίζεται στην εφαρμογή του τύπου του Manning: V = K x R 2/3 x S 1/2 Όπου : n : ο συντελεστής τραχύτητας Manning ( n = 1/ K ) R (m) : η υδραυλική ακτίνα που υπολογίζεται από τη σχέση R = Α / Π Π (m) : η βρεχόμενη περίμετρος S : η κλίση των αγωγών ή / και τάφρων (S = h f / L) Οι συντελεστές τραχύτητας που εφαρμόσθηκαν στη σχέση Manning ανάλογα με την επιφάνεια υγρής επαφής είναι: Πυθμένας κιβωτοειδών αγωγών από σκυρόδεμα Κ = (n = 0.018) Τοιχώματα κιβωτοειδών αγωγών από σκυρόδεμα Κ = (n = 0.014) Σωληνωτοί αγωγοί από σκυρόδεμα Κ = (n = 0.016) Η επιλογή των διαμέτρων βασίζεται στον έλεγχο πληρότητας. Το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος πλήρωσης των σωληνωτών αγωγών κυκλικής διατομής ορίζεται σε σχέση με την εσωτερική διάμετρο αυτών D. Ο μέγιστος επιτρεπόμενος λόγος y / D, όπου y το βάθος ροής στον αγωγό είναι : D 0.40 m y / D m < D 0.60 m y / D 0.60 D > 0.60 m y / D Για τον υπολογισμό των απαιτούμενων δικτύων αποχέτευσης ακαθάρτων ακολουθήθηκαν οι προδιαγραφές της ισχύουσας εγκυκλίου / της ΕΥΔΑΠ. Η εποχιακή ( θερινή ) ειδική παροχή ακαθάρτων για τις αστικές περιοχές λαμβάνεται από την ακόλουθη σχέση : q = x 0.85 x 1.20 = lt / κάτοικο / ημέρα Ο συντελεστής αιχμής δίνεται από τη σχέση : P = min ( Pi, 3.00 ) Στην παραπάνω σχέση ο συντελεστής Pi υπολογίζεται από την εξίσωση : Pi = 5.00 / ( Π / 1000 )

60 Όπου Π ο εξυπηρετούμενος πληθυσμός. Λαμβάνεται τιμή παρασιτικών εισροών 0.30 lt / sec / εκτάριο, καθώς η εξυπηρετούμενη περιοχή βρίσκεται κοντά στο ρέμα Ποδονίφτη. Από την εγκεκριμένη προμελέτη ο συνολικός πληθυσμός στην κεφαλή του συλλεκτήρα Α είναι άτομα που προέρχονται από έκταση 80,2 στρεμμάτων. Στο τμήμα που κατασκευάζεται έχει ληφθεί πυκνότητα 500 κατοίκων / εκτάριο ( ζώνη Γ ). Η διαστασιολόγηση του συνόλου των αγωγών αποχέτευσης ακαθάρτων βασίζεται στην εφαρμογή του τύπου του Manning: V = K x R 2/3 x S 1/2 Όπου : n : ο συντελεστής τραχύτητας Manning ( n = 1/ K ) R (m) : η υδραυλική ακτίνα που υπολογίζεται από τη σχέση R = Α / Π Π (m) : η βρεχόμενη περίμετρος S : η κλίση των αγωγών ή / και τάφρων ( S = h f / L ) Οι συντελεστές τραχύτητας που εφαρμόσθηκαν στη σχέση Manning ανάλογα με την επιφάνεια υγρής επαφής είναι: Σωλήνες από PVC Κ = (n = 0.014) Αργιλοπυριτικοί αγωγοί Κ = (n = 0.014) Σωληνωτοί αγωγοί από σκυρόδεμα Κ = (n = 0.016) Η επιλογή των διαμέτρων βασίζεται στον έλεγχο πληρότητας. Το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος πλήρωσης των σωληνωτών αγωγών κυκλικής διατομής ορίζεται σε σχέση με την εσωτερική διάμετρο αυτών D. Ο μέγιστος επιτρεπόμενος λόγος y / D, όπου y το βάθος ροής στον αγωγό είναι : D 0.40 m y / D 0.50 D = 0.50 m y / D 0.60 Οι μέγιστες επιτρεπόμενες ταχύτητες ροής λαμβάνονται ίσες με V = 6.00 m/sec. Η κατά μήκος κλίση των αγωγών λαμβάνεται έτσι ώστε για παροχή ίση με το 1 / 10 της παροχετευτικότητας των σωλήνων η αναπτυσσόμενη ταχύτητα να είναι τουλάχιστον ίση με 0.30 m/sec για λόγους αυτοκαθαρισμού. Παραδοχές στατικών υπολογισμών Κανονισμοί Ελληνικός Κανονισμός Οπλισμένου Σκυροδέματος... ΦΕΚ/1329/Β / Ελληνικός Αντισεισμικός Κανονισμός (ΕΑΚ 2000)... ΦΕΚ/2184/Β / Τροποποιήσεις και συμπληρώσεις: ΦΕΚ/781/B / ΦΕΚ/1154/B / Οδηγίες για την Αντισεισμική Μελέτη Γεφυρών...Εγκύκλιος 39/ΔΜΕΟγ/Ο/ 884 / Φορτία οδικών γεφυρών... DIN 1072 Βάσεις υπολογισμού ολόσωμων γεφυρών... DIN 1075 Υπολογισμός ωθήσεων γαιών... DIN 4085 Υλικά κατασκευής Οπλισμένο σκυρόδεμα... C 30/37 Σκυρόδεμα προστασίας πυθμένα... C 30/37 Άοπλο σκυρόδεμα εξομάλυνσης... C 8/10 Χάλυβας οπλισμού σκυροδέματος... Β 500c 54

61 Ονομαστική επικάλυψη οπλισμού... γενικά: 5.0 cm Φορτία Ειδικό βάρος οπλισμένου σκυροδέματος ΚΝ/m 3 Ειδικό βάρος υλικών επανεπίχωσης ΚΝ/m 3 Γωνία εσωτερικής τριβής υλικών επανεπίχωσης... φ=30 ο Κλάση οχήματος (DIN 1072)... SLW60/30t Σεισμική ένταση : Ζώνη σεισμικής επικινδυνότητας: Ι... Α = 0.16 g Συντελεστής σπουδαιότητας... γ Ι = 1.0 Γεωτεχνικά στοιχεία σχεδιασμού Οι γεωτεχνικές παράμετροι σχεδιασμού που χρησιμοποιούνται στους υπολογισμούς έχουν ληφθεί από το ΤΕΥΧΟΣ 3, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΕΩΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ, της μελέτης ΜΕΛΕΤΗ ΕΡΓΩΝ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΡΕΜΑΤΟΣ ΠΟΔΟΝΙΦΤΗ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΑΠΟ ΓΕΦΥΡΑ ΟΔΟΥ ΧΑΛΚΙΔΟΣ ΕΩΣ ΓΕΦΥΡΑ ΟΔΟΥ ΕΡΑΤΩΝΟΣ των συμπράττοντων γραφείων ΟΤΜΕ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Ε.Π.Ε. και ΥΔΡΟΤΕΚ ΥΔΡΑΥΛΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ Ε.Π.Ε., ΙΟΥΛΙΟΣ Σύμφωνα με την παραπάνω αξιολόγηση προτείνονται τα εξής: I. Τα αντιστηριζόμενα γαιώδη υλικά από την επιφάνεια του πρανούς έως τη στάθμη εκσκαφής εντός του πυθμένα του ρέματος να θεωρηθεί ότι έχουν τις ακόλουθες γεωτεχνικές παραμέτρους σχεδιασμού: Ειδικό βάρος: γ = 20.0 KΝ/m 3 Ενεργός διατμητική αντοχή: c = 0.0 KPa Ενεργός γωνία εσωτερικής τριβής: φ = 30.0 II. Για τα υλικά κάτω από τη στάθμη του πυθμένα του ρέματος να θεωρηθεί ότι έχουν τις ακόλουθες γεωτεχνικές παραμέτρους σχεδιασμού: Ειδικό βάρος: γ = 22.0 KΝ/m 3 Ενεργός διατμητική αντοχή: c = 20.0 KPa Ενεργός γωνία εσωτερικής τριβής: φ = 25.0 III. Η οριζόντια αντίδραση του εδάφους κάτω από τη στάθμη του πυθμένα του ρέματος να υπολογιστεί μέσω οριζόντιων ελατηρίων Winkler για μέτρο ελαστικότητας: Ε = 20.0 Mpa, στα πρώτα 3.00m βάθους από τον πυθμένα Ε = 40.0 Mpa, στα επόμενα μεγαλύτερα βάθη IV. Η κατακόρυφη αντίδραση του εδάφους στην πλάκα επένδυσης του πυθμένα να υπολογιστεί μέσω κατακόρυφων ελατηρίων Winkler για μέτρο ελαστικότητας: Ε = 20.0 Mpa V. Η υδροστατική πίεση να ληφθεί σε ύψος νερού 2.00m πάνω από την στάθμη του νερού εντός του ρέματος. Μέθοδος υπολογισμού Για την ανάλυση όλων των τεχνικών έργων γίνεται χρήση γραμμικών πεπερασμένων στοιχείων για την προσομοίωση των στοιχείων τους. Το μοντέλο εδράζεται επί ελαστικού εδάφους με δείκτη ks, που υπολογίζεται από τον προσεγγιστικό τύπο του Vesić (κατά Bowles) για πλάτος έδρασης ίσο με Β και θεμελίωση σε έδαφος με μέτρο συμπίεσης Es: 55

62 E s = B (1 v k s 2 ) H ακαμψία των ισοδύναμων ελατηρίων προσομοίωσης υπολογίζεται πολλαπλασιάζοντας την τιμή του δείκτη ks με την επιφάνεια επιρροής κάθε ελατηρίου. Εξετάζονται όλες οι δυνατές φορτίσεις σύμφωνα με τους κανονισμούς που περιλαμβάνουν: Κατακόρυφα φορτία από ίδιο βάρος, βάρος δευτερογενών σκυροδεμάτων, βάρος επιχώσεων κλπ. Ωθήσεις γαιών ηρεμίας στις κιβωτοειδείς διατομές και ενεργητικές στις ανοικτές. Θερμοκρασιακές φορτίσεις από συστολή ξήρανσης, ομοιόμορφη αύξηση θερμοκρασίας και μεταβολή θερμοκρασίας μέσα-έξω. Υδροστατική πίεση στο εσωτερικό των διατομών. Φορτίσεις κινητού από όχημα SLW 30/30 κατά DIN 1072: o o Κινητό επί των κιβωτοειδών διατομών Ωθήσεις γαιών κινητού. Φορτίσεις με σεισμό που αντιστοιχούν στις παραπάνω περιπτώσεις. Για τις ωθήσεις γαιών εξετάζονται οι περιπτώσεις (σύμφωνα με Ε39/99): o o Ομόφορες ωθήσεις (ομοιόμορφο διάγραμμα) Αντίρροπες ωθήσεις (ανεστραμμένο τραπέζιο) Αναλυτική παρουσίαση των φορτίων που λαμβάνονται υπόψη σε κάθε περίπτωση δίνεται στο τεύχος στατικών υπολογισμών. Για τη διαστασιολόγηση των κατασκευών υπολογίζονται τα μέγιστα-ελάχιστα των εντατικών μεγεθών για τους δυνατούς συνδυασμούς των παραπάνω φορτίσεων. Εξετάζονται οι περιπτώσεις: Συνδυασμός φορτίων χωρίς σεισμό Συνδυασμός φορτίων λειτουργίας για τον έλεγχο ρηγμάτωσης. Συνδυασμός φορτίων με σεισμό ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΟΥ Το προτεινόμενο Έργο περιλαμβάνει μια σειρά επιμέρους έργων, που είναι τα εξής: Διευθέτηση και οριοθέτηση του ρέματος Ποδονίφτη από τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος έως τη γέφυρα της οδού Εράτωνος. Ανακατασκευή της εκβολής του ρέματος Λαμπρινής Διαμόρφωση της παραρεμάτιας οδού Περισσού. Παραρεμάτια δίκτυα αποχέτευσης ομβρίων και τα απόλυτα απαραίτητα δίκτυα αποχέτευσης ακαθάρτων. Τα ανωτέρω έργα περιγράφονται αναλυτικά στη συνέχεια Διευθέτηση ρέματος Ποδονίφτη Η διευθέτηση του ρέματος Ποδονίφτη αποτελεί τη σύνδεση των ήδη κατασκευασμένων έργων κατάντη και ανάντη με ενσωμάτωση του κατασκευασμένου τεχνικού στην οδό Ξάνθου. Βασικά στοιχεία της προτεινόμενης χάραξης αποτελούν : Η ένταξη των αξόνων των κατασκευασμένων τμημάτων στην τελική διευθέτηση (ο άξονας του έργου στην οδό Ξάνθου αποτελεί τον άξονα Κ2 Κ3 και ο άξονας του έργου ανάντη της οδού Εράτωνος τον άξονα Κ4 Κ5). 56

63 Οι διατηρούμενοι τοίχοι εκατέρωθεν της κοίτης αμέσως ανάντη της γέφυρας Χαλκίδος διαμορφώνουν τη χοάνη συναρμογής της εισροής του ρέματος Λαμπρινής που προβλέπεται παράλληλα στη νέα διευθέτηση Ποδονίφτη. Η προτεινόμενη χάραξη της παρούσας μελέτης αποτελείται από τέσσερις κορυφές με ίση ακτίνα σε όλες (R = 125,00 m) προκειμένου κατασκευαστικά να επιτευχθεί τυποποίηση των καμπυλών ξυλοτύπων των τοιχωμάτων. Αρχή της προτεινόμενης χάραξης είναι το ανάντη πέρας των διατηρούμενων τοίχων (Χ.Θ = Χ.Θ ) του κατασκευασμένου έργου από εκβολή στον Κηφισό έως τη γέφυρα Χαλκίδος ) και πέρας αυτής είναι η εκβολή του κατασκευασμένου τμήματος ανάντη της οδού Εράτωνος (Χ.Θ ). Η υψομετρική χάραξη του πυθμένα που στο σύνολο της διευθέτησης διαμορφώνεται με δευτερογενές σκυρόδεμα επιτρέπει την πλήρωση των υποσκαφών που υπάρχουν αμέσως κατάντη των υφιστάμενων και διατηρούμενων τεχνικών στις οδούς Ξάνθου και Εράτωνος και διασφαλίζει την ύπαρξη επαρκούς ελεύθερου ύψους. Η ταπείνωση του πυθμένα αμέσως κατάντη των τεχνικών έχει σκοπό τόσο την έδραση του τεχνικού στο επίπεδο της φυσικής κοίτης όσο και την ταπείνωση της στέψης των εξωτερικών τοιχωμάτων έτσι ώστε να είναι δυνατή η επιφανειακή απορροή των ομβρίων στη διευθετημένη διατομή και να ελαχιστοποιηθεί η υπερύψωση της στάθμης της τελικής παραρεμάτιας διαμόρφωσης μέσα στις εγκεκριμένες ρυμοτομικές γραμμές του σχεδίου πόλης των Δήμων Αθηναίων, και Νέας Φιλαδέλφειας-Νέας Χαλκηδόνας. Το κατάντη τμήμα της διευθέτησης μήκους 429,30 m από τη Χ.Θ έως το εντασσόμενο τεχνικό της οδού Ξάνθου (Χ.Θ ) κατασκευάζεται με ενιαία δίδυμη ανοικτή ορθογωνική διατομή με διαχωριστικό τοίχωμα, πλάτους W = 2 x 5,00 + 0,40 m, καθαρού ύψους εξωτερικών τοιχωμάτων Η = 5,50 m και διαχωριστικού τοιχώματος Η = 4,75 m. Επίσης στο τμήμα αυτό από τη Χ.Θ έως τη Χ.Θ κατασκευάζεται με ενιαία δίδυμη ανοικτή ορθογωνική διατομή με διαχωριστικό τοίχωμα, πλάτους W = 2 x 5,00 + 0,40 m, καθαρού ύψους εσωτερικών τοιχωμάτων Η = 5,00 m και διαχωριστικού τοιχώματος. Αμέσως κατάντη του τεχνικού της οδού Ξάνθου προβλέπεται συναρμογή μήκους 12,30m από την τραπεζοειδή διατομή ( W = 2 x 5,00 + 0,40 m και π : υ = 1 : 6 ) στην ορθογωνική διατομή. Η συναρμογή αυτή είναι και υψομετρική αφού στη θέση αυτή υπάρχει ταπείνωση της στάθμης του πυθμένα προκειμένου να καλυφθεί με δευτερογενές σκυρόδεμα η αμέσως ανάντη υποσκαφή της εκβολής του τεχνικού της οδού Ξάνθου και στο κατάντη τμήμα η στάθμη πυθμένα να βρίσκεται στα υψόμετρα της υπάρχουσας φυσικής κοίτης. Αντίστοιχη υψομετρική συναρμογή πτώσης πυθμένα εφαρμόζεται και αμέσως κατάντη του τεχνικού της οδού Εράτωνος. Το πάχος των εξωτερικών τοιχωμάτων είναι μεταβλητό, με πάχος στη στέψη ίσο με 0,35 m και πάχος στη βάση ίσο με 0,80 m στην ορθογωνική διατομή. Το μέγιστο πάχος στη συναρμογή είναι 1,35 m για την επίτευξη της κλίσης της εσωτερικής παρειάς των τοιχωμάτων. Το πάχος του ενδιάμεσου τοιχώματος είναι ίσο με 0,40 m και το πάχος της πλάκας πυθμένα ίσο με 0,80 m. Για την όπλισή της διατομής εφαρμόζεται ο στατικός τύπος Τ-1 από Χ.Θ έως Χ.Θ , από Χ.Θ έως Χ.Θ ο στατικός τύπος Κ-1, Χ.Θ έως το τμήμα της συναρμογής ο στατικός τύπος Τ-2 και τέλος στο τμήμα της συναρμογής εφαρμόζεται ο στατικός τύπος Σ-1. Το τμήμα μήκους 290,75m από το εντασσόμενο τεχνικό της οδού Ξάνθου (Χ.Θ ,80) έως το πέρας του έργου (Χ.Θ ,55) κατασκευάζεται με ενιαία σταθερή ανοικτή ορθογωνική διατομή με διαχωριστικό τοίχωμα, πλάτους W = 2 x 5,00 + 0,40 m, καθαρού ύψους εξωτερικών τοιχωμάτων Η = 5,50 m και διαχωριστικού τοιχώματος Η = 4,75 m. Αμέσως ανάντη του τεχνικού της οδού Ξάνθου προβλέπεται συναρμογή μήκους 12,30m από την τραπεζοειδή διατομή (W = 2 x 5,00 + 0,40 m και π : υ = 1 : 6) στην ορθογωνική διατομή. Το πάχος των εξωτερικών τοιχωμάτων είναι μεταβλητό, με πάχος στη στέψη ίσο με 0,35 m και πάχος στη βάση ίσο με 0,80 m στην ορθογωνική διατομή. Το μέγιστο πάχος στη συναρμογή είναι 1,35 m για την επίτευξη της κλίσης της εσωτερικής παρειάς των τοιχωμάτων. Το πάχος του ενδιάμεσου τοιχώματος είναι ίσο με 0,40 m και το πάχος της πλάκας πυθμένα ίσο με 0,80 m. Για την όπλισή του τμήματος της συναρμογής εφαρμόζεται ο στατικός τύπος Σ-1. Αμέσως κατάντη του τεχνικού της οδού Εράτωνος προβλέπεται συναρμογή μήκους 16,75m από την τραπεζοειδή διατομή (W = 2 x 4,90 + 0,40 m και π : υ = 1 : 5) στην ορθογωνική διατομή. Το πάχος των εξωτερικών τοιχωμάτων είναι μεταβλητό, με πάχος στη στέψη ίσο με 0,35 m και πάχος στη βάση ίσο με 0,80 m στην ορθογωνική διατομή. Το μέγιστο πάχος στη συναρμογή είναι 1,45 m για την επίτευξη της κλίσης της εσωτερικής παρειάς των τοιχωμάτων. Το πάχος του ενδιάμεσου τοιχώματος είναι ίσο με 0,40 m και το πάχος της πλάκας πυθμένα ίσο με 0,80 m. Για την όπλισή της διατομής εφαρμόζεται ο στατικός τύπος Τ-2 εκτός από το τμήμα της συναρμογής όπου εφαρμόζεται ο στατικός τύπος Σ-2. 57

64 Το σύνολο των έργων διευθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη θα κατασκευασθούν από οπλισμένο σκυρόδεμα C 30/37 με οπλισμό Β 500c και επίστρωση του πυθμένα με στρώση φθοράς ελάχιστου πάχους 0,25 m από σκυρόδεμα C 30/37 με ειδική σύνθεση (πολύ σκληρά αδρανή ή σκωρία). Επίστρωση πυθμένα προβλέπεται και στο εντασσόμενο τεχνικό της οδού Ξάνθου στο οποίο υπάρχει σημαντική φθορά. Για τη θεμελίωση των έργων προτείνεται απομάκρυνση του επιφανειακού στρώματος του εδάφους σε βάθος τουλάχιστον 0,50 m και η αντικατάστασή του με λιθορριπή. Στις εξωτερικές παρειές όλων των έργων προβλέπεται μόνωση με διπλή ασφαλτική επάλειψη και στην οροφή των κιβωτοειδών διατομών μόνωση με διπλή στρώση ασφαλτόπανου και τσιμεντοκονία. Η στεγανοποίηση των αρμών προβλέπεται με στεγανωτική ταινία τύπου Hydrofoil πάχους 240mm και η σφράγιση των οριζόντιων αρμών προβλέπεται με ελαστομερή ασφαλτική μαστίχα εφαρμοσμένη εν θερμώ, των δε κατακόρυφων με πλαστομερή ασφαλτική μαστίχα. Στις εξωτερικές παρειές των τοιχωμάτων προβλέπεται η κατασκευή στραγγιστηρίου (διάτρητος σωλήνας εγκιβωτισμένος σε σκύρα που περιβάλλονται από γεωύφασμα) με εκτονώσεις στη διευθετημένη διατομή ανά 3.00m Πρόταση οριοθέτησης ρέματος Ποδονίφτη Στον Χάρτη 8 του Κεφαλαίου 15 της μελέτης παρουσιάζεται η πρόταση οριοθέτησης του υπό μελέτη τμήματος του Ποδονίφτη. Η πρόταση οριοθέτησης έχει λάβει υπόψη της γραμμές πλημμύρας πριν και μετά την κατασκευή του έργου, ενώ οι προτεινόμενες οριογραμμές έχουν λάβει υπόψη τα φυσικά και τεχνητά στοιχεία που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του υδατορέματος. Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζονται οι συντεταγμένες των κορυφών της οριοθέτησης. Πίνακας Συντεταγμένες οριοθέτησης (ΕΓΣΑ 87). ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΟΧΘΗ ΔΕΞΙΑ ΟΧΘΗ ΚΟΡΥΦΗ X Y ΚΟΡΥΦΗ X Y A , ,13 Δ , ,98 A , ,33 Δ , ,37 A , ,74 Δ , ,01 A , ,13 Δ , ,74 A , ,64 Δ , ,96 A , ,88 Δ , ,56 A , ,35 Δ , ,69 A , ,59 Δ , ,80 A , ,00 Δ , ,58 A , ,74 Δ , ,85 A , ,24 Δ , ,99 A , ,40 Δ , ,02 A , ,89 Δ , ,47 A , ,87 Δ , ,78 A , ,82 Δ , ,62 A , ,45 Δ , ,05 A , ,13 Δ , ,38 A , ,57 Δ , ,24 A , ,77 Δ , ,68 A , ,99 Δ , ,92 A , ,00 Δ , ,08 A , ,50 Δ , ,02 A , ,50 Δ , ,01 A , ,26 Δ , ,83 A , ,49 Δ , ,31 A , ,31 Δ , ,02 58

65 ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΟΧΘΗ ΔΕΞΙΑ ΟΧΘΗ ΚΟΡΥΦΗ X Y ΚΟΡΥΦΗ X Y A , ,11 Δ , ,05 A , ,29 Δ , ,09 A , ,88 Δ , ,80 A , ,86 Δ , ,73 A , ,78 Δ , ,11 A , ,73 Δ , ,28 A , ,72 Δ , ,96 A , ,50 Δ , ,74 A , ,24 Δ , ,61 A , ,21 Δ , ,86 A , ,32 Δ , ,34 A , ,52 Δ , ,55 Δ , ,39 Δ , ,56 Δ , ,71 Δ , ,19 Δ , ,35 Δ , ,01 Δ , ,97 Δ , ,98 Δ , ,50 Δ , ,97 Δ , ,90 Δ , ,87 Δ , ,70 Δ , ,88 Δ , ,79 Δ , ,08 Δ , ,05 Δ , ,16 Δ , ,84 Δ , ,18 Δ , ,93 Δ , ,75 Δ , ,60 Δ , ,72 Δ , ,20 Δ , ,85 Δ , , Συλλεκτήρας ρέματος Λαμπρινής Ο υπάρχων αγωγός σκουφοειδούς διατομής Σ 250 / 284 εκβάλλει στο ρέμα Ποδονίφτη υπό γωνία 52 ο περίπου με ελαφρά υπερυψωμένη στάθμη πυθμένα. Για την εξασφάλιση της εκροής του ρέματος σε συνθήκες πλημμυρικής παροχής του ρέματος Ποδονίφτη είναι απαραίτητη η ανακατασκευή της εκβολής του με ροή παράλληλη στην κύρια έτσι ώστε η διαθέσιμη ορμή και ισχύς του να συμβάλλει στην κύρια ροή χωρίς να δημιουργούνται συνθήκες άλματος κατάντη ή ανάρρους στον συμβάλλοντα. Προτείνεται η ανακατασκευή του συλλεκτήρα με ορθογωνική διατομή πλάτους W = 2,50 m και ελεύθερου ύψους Η = 3,25 m σε μήκος L = 101,50 m. Το πάχος των τοιχωμάτων και των πλακών είναι ίσο με 0,40 m. Για την όπλισή της διατομής εφαρμόζεται ο στατικός τύπος Κ-2. Η χάραξη προτείνεται με δύο αντίρροπες καμπύλες με την ίδια ακτίνα (R = 30,00 m) για κατασκευαστικούς λόγους. Σε ό,τι αφορά τα υλικά και τις λεπτομέρειες κατασκευής του συλλεκτήρα ισχύουν όλα όσα αναφέρθηκαν στην προηγούμενη παράγραφο για τα έργα διευθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη. 59

66 Από τις τοπογραφικές αποτυπώσεις δεν προσδιορίσθηκε η ακριβής θέση του συλλεκτήρα και επομένως θα απαιτηθεί πριν από την κατασκευή να γίνει διερευνητική τομή στην οδό Πανδίωνος Οδός Περισσού και χώρος πρασίνου Στα πλαίσια κατασκευής του έργου διευθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη είναι δυνατή η ολοκλήρωση διάνοιξης της παραρεμάτιας οδού Περισσού στα πλαίσια των χωματουργικών εργασιών που θα εκτελεσθούν. Η προτεινόμενη διάνοιξη και διαμόρφωση δεν απαιτεί την εφαρμογή του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου και την κατεδάφιση κατοικιών αλλά επιτρέπει την κίνηση των οχημάτων από την οδό Χαλκίδος έως την οδό Ξάνθου. Η κατασκευή της οδού Περισσού επιβάλλεται στο τμήμα κατάντη της οδού Ξάνθου προκειμένου να καταστεί δυνατή η αποχέτευση των ομβρίων της περιοχής. Στα πλαίσια του έργου διευθέτησης προτείνεται να υπάρξει η χωματουργική διαμόρφωση με φυτικές γαίες σύμφωνα με τις στάθμες της μελέτης προκειμένου να διασφαλισθεί η απορροή των ομβρίων προς την οδό Περισσού χωρίς να δημιουργούνται λιμνάζουσες ζώνες. Η τελική διαμόρφωση των χώρων πρασίνου μπορεί να γίνει μετά την ολοκλήρωση του έργου από τους όμορους Δήμους μετά από αρχιτεκτονική και φυτοτεχνική μελέτη. Στα πλαίσια της κατασκευής του έργου προβλέπεται η κατασκευή κιγκλιδωμάτων σε χώρους πρόσβασης και κίνησης πεζών και στηθαίων ασφαλείας με χειρολισθήρα πεζών σε θέσεις κίνησης οχημάτων. Στις περιοχές όπου δεν είναι δυνατή η κίνηση πεζών λόγω μεγάλων εγκάρσιων κλίσεων προβλέπεται η κατασκευή κλιμακοστασίου με χειρολισθήρες. Η οδός Περισσού από τη Χ.Θ έως την οδό Ξάνθου (Χ.Θ ) προβλέπεται να έχει πλάτος 6,00 m αποτελούμενη από οδόστρωμα πλάτους 5,50m και δυο κρασπεδόρειθρα πλάτους 0,25 m μεταξύ οδού και πεζοδρομίων. Η οδοστρωσία προβλέπεται να γίνει με μια στρώση υπόβασης, μια στρώση βάσης και δυο ασφαλτικές στρώσεις. Τα πεζοδρόμια εκατέρωθεν της οδού προβλέπεται να έχουν πλάτος 2,50 m στη δεξιά οριογραμμή (διευθέτηση Ποδονίφτη) και 1,50 m στην αριστερή οριογραμμή (οικοδομικά τετράγωνα) και να διαστρωθούν με πλάκες πεζοδρομίου πάνω σε τσιμεντοκονία ελάχιστου πάχους 0,10m. Από την οδό Χαλκίδος έως την οδό Εράτωνος προτείνεται και η κατασκευή ποδηλατοδρόμου πλάτους 2,50m, μεταξύ της οδού Περισσού και της διευθέτησης του ρέματος (δεξιά οριογραμμή). Από Χ.Θ ,40 έως το υφιστάμενο τεχνικό της οδού Ξάνθου Χ.Θ της διευθέτησης του ρέματος ο ποδηλατοδρόμος κατασκευάζεται ως πρόβολος της ανοιχτής διατομής της διευθέτησης. Από Χ.Θ του υφιστάμενου τεχνικού της οδού Ξάνθου έως Χ.Θ ,80 της διευθέτησης του ρέματος ο ποδηλατοδρόμος επίσης κατασκευάζεται ως πρόβολος της ανοιχτής διατομής της διευθέτησης Ο ποδηλατόδρομος διαστρώνεται με δάπεδο υδατοστεγανού μπετόν με αδρή επιφάνεια λόγω αμμοβολής. Το δάπεδο αυτό πρόκειται για υδατοστεγανό υλικό από συγκεκριμένης και ειδικής σύνθεσης σκυρόδεμα, σε επιλεγμένο χρώμα και επεξεργασίας αμμοβολής. Κατά την εφαρμογή του απαιτούνται συστολικοί αρμοί ανά 10-15m. Σε όλο το μήκος της διευθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη προβλέπεται προστατευτικό κιγκλίδωμα στη στέψη των τοιχίων της ανοιχτής διατομής. Από την οδό Ξάνθου (Χ.Θ ) έως το πέρας των έργων η οδός Περισσού προβλέπεται ήπιας κυκλοφορίας με συνολικό πλάτος 2,50m. Το τμήμα αυτό διαστρώνεται με κυβόλιθους πάνω σε άμμο και προβλέπεται επίσης η τοποθέτηση στηθαίου ασφαλείας τύπου ΣΤΕ-2 μεταξύ πεζοδρομίου και τοίχων διευθέτησης Αποχετευτικά δίκτυα Τα αποχετευτικά δίκτυα περιλαμβάνουν τα έργα αποχέτευσης ομβρίων που απαιτούνται σε όλο το μήκος των έργων διευθέτησης του Ποδονίφτη προκειμένου να εξασφαλισθεί η απορροή της ευρύτερης παραρεμάτιας περιοχής που σήμερα καταλήγει στις χαμηλές όχθες της φυσικής κοίτης και τα απολύτως αναγκαία έργα αποχέτευσης ακαθάρτων των παραρεμάτιων περιοχών που δεν μπορούν να εκβάλλουν υψομετρικά στους κατασκευασμένους συλλεκτήρες ακαθάρτων στις οδούς Σάρωνος και Αγίας Ευφημίας. 60

67 Επισημαίνεται ότι και στις δύο όχθες υπάρχουν τοπικά δίκτυα ακαθάρτων που εκβάλλουν στη φυσική κοίτη και επιβάλλεται η σύνδεσή τους με το δίκτυο αποχέτευσης ακαθάρτων της ΕΥΔΑΠ. Δίκτυο αποχέτευσης ομβρίων Η οριστική μελέτη περιλαμβάνει τον αγωγό ομβρίων Ο1 που αποχετεύει την απορροή της ευρύτερης περιοχής που δεν μπορεί να εκβάλλει άμεσα στη διευθετημένη κοίτη του Ποδονίφτη και τους εγκάρσιους αγωγούς Ο2 (δεξιά) και Ο3, Ο4 και Ο5 (αριστερά) που αποτελούν τη σύνδεση υφιστάμενων συλλεκτήρων και αγωγών με τη νέα διευθετημένη διατομή. Στο συλλεκτήρα Ο1 καταλήγει η απορροή της περιοχής μεταξύ των οδών Χαλκίδος, Δεκελείας και Ξάνθου που συγκεντρώνεται στο χαμηλότερο σημείο της οδού Περισσού και δεν μπορεί να παροχετευθεί στη διευθετημένη κοίτη αφού η ανώτερη πλημμυρική στάθμη νερού βρίσκεται ψηλότερα από την ερυθρά της οδού. Ο αγωγός Ο1 έχει συμβατική μορφή (τσιμεντοσωλήνας ομβρίων με φρεάτια επίσκεψης και απορροή από φρεάτια υδροσυλλογής τύπου σχάρας και πλευρικού στομίου στα κράσπεδα της οδού Περισσού) στο ανάντη τμήμα από την οδό Ξάνθου μέχρι την οδό Ραιδεστού. Κατάντη της οδού Ραιδεστού ο αγωγός Ο1 κατασκευάζεται με ορθογωνική διατομή και στο ταπεινωμένο τμήμα της ερυθράς συγκεντρώνει τον κύριο όγκο της απορροής με αλλεπάλληλα φρεάτια υδροσυλλογής. Επειδή στο χαμηλό σημείο που εγκλωβίζονται οι απορροές είναι πολύ συνηθισμένη η έμφραξη των εσχαρών προβλέπεται η διαμόρφωσή του σαν υπερχειλιστή ασφαλείας. Η διάταξη αυτή επιτρέπει την συνολική υπερύψωση της μηκοτομής του αγωγού σε σχέση με την ερυθρά της οδού Περισσού και την εκβολή του στη διευθετημένη κοίτη του Ποδονίφτη αμέσως κατάντη της αρχής των έργων όπου η διευρυμένη κοινή διατομή ρέματος Ποδονίφτη και συλλεκτήρα Λαμπρινής επιτρέπει πτώση της πλημμυρικής στάθμης. Η διάταξη αυτή καταργεί την προβλεπόμενη στην προμελέτη κατασκευή αγωγού ομβρίων υπό την οδό Χαλκίδος και εκβάλλει στη διευθετημένη κοίτη του Ποδονίφτη ανάντη του καλυμμένου τμήματος της οδού Αχαρνών. Οι νέοι συνδετήριοι αγωγοί ομβρίων Ο2 μέχρι και Ο5 προβλέπονται με ορθογωνική κλειστή διατομή και επιτρέπουν την εκβολή των κάθε είδους υπαρχόντων αγωγών στην διευθετημένη κοίτη του Ποδονίφτη ακόμη και για πλημμυρικές συνθήκες ροής χωρίς ανάρρου στις εκατέρωθεν οικιστικές περιοχές. Ο αγωγός Ο1 κατασκευάζεται από τσιμεντοσωλήνα Τ/Σ Σ75 στην οδό Περισσού σε μήκος L = 180 m. Ο αγωγός Ο1 έχει διάμετρο 0,80 m. Για την επισκεψιμότητα του αγωγού προβλέπεται η κατασκευή φρεατίων επίσκεψης τύπου ΕΟ-2 χωρίς λαιμό. Κατάντη του σωληνωτού αγωγού σε μήκος L = 215,80 m προβλέπεται η κατασκευή κιβωτοειδούς διατομής W x H = 2,00 x 1,50 m, με πάχος τοιχωμάτων 0,25 m. Στο βαθύ σημείο της οδού Περισσού, μεταξύ των Χ.Θ και Χ.Θ του αγωγού τοποθετούνται σχάρες υδροσυλλογής στη δεξιά οριογραμμή και κατασκευάζεται υπερχειλιστής ασφαλείας στον αγωγό. O υπερχειλιστής λειτουργεί σε περίπτωση έμφραξης των σχαρών υδροσυλλογής. Στις Χ.Θ και Χ.Θ προβλέπεται η κατασκευή δύο ανθρωποθυρίδων για λόγους επισκεψιμότητας και συντήρησης. Σε όλο το μήκος του αγωγού Ο1, στις θέσεις συμβολής κάθετων οδών με την οδό Περισσού, προβλέπεται η κατασκευή τριπλών φρεατίων υδροσυλλογής τύπου σχάρας στη δεξιά οριογραμμή, για την αποχέτευση των ομβρίων της αστικής λεκάνης. Ο αγωγός Ο2 κατασκευάζεται στην προέκταση της οδού Επινίκου προς τον Ποδονίφτη, προκειμένου να εξασφαλίσει την αποκατάσταση της εκβολής του υφιστάμενου ωοειδούς αγωγού ομβρίων στο κλειστό τμήμα της διευθέτησης. Ο αγωγός προβλέπεται κιβωτοειδής, διατομής W x H = 2,00 x 1,50 m. Οι αγωγοί Ο3 έως Ο5 είναι κιβωτοειδούς διατομής W x H = 2,00 x 1,50 m προκειμένου να υπάρχει τυποποίηση στην κατασκευή, με πάχος τοιχωμάτων 0,25 m και κατά μήκος κλίση S = 0,50 % Και S = 2,00 % αντίστοιχα. Κατασκευάζονται εγκάρσια στην οδό Περισσού, κάτω από το οδόστρωμα και εδράζονται σε λιθόδεμα. Η εκβολή τους γίνεται στην ανοικτή ορθογωνική διατομή του ρέματος Ποδονίφτη. 61

68 Δίκτυο αποχέτευσης ακαθάρτων Στην οδό Περισσού προβλέπεται η κατασκευή τοπικού αγωγού ακαθάρτων Α5.1 από διατομή PVC Σ41, = 0,20 m με μήκος 72,00 m. D Η ελάχιστη επικάλυψη του αγωγού λαμβάνεται H = 2,50 m, ο αγωγός εγκιβωτίζονται σε άμμο και τα σκάμματά του πληρώνονται με θραυστό υλικό λατομείου. Προβλέπεται η κατασκευή φρεατίων επίσκεψης τύπου Ε1-Α σε αποστάσεις όχι μεγαλύτερες από 51,00 m. Ο τοπικός αγωγός κατασκευάζεται στην αριστερή ημιδιατομή της οδού Περισσού, προκειμένου να εξυπηρετούν τις παραρεμάτιες οικοδομές. Όλοι οι τοπικοί αγωγοί εκβάλλουν στο συλλεκτήρα ακαθάρτων Α1, διατομής D = 0,355 m PVC Σ41 στα ανάντη 326 m μήκους του και D = 0,40 m Τ/Σ Σ75 κατάντη του φρεατίου ΦΑ6 και μέχρι την εκβολή του στον ωοειδή συλλεκτήρα ακαθάρτων της Αγίων Αναργύρων. Η ελάχιστη επικάλυψη για το συλλεκτήρα Α1 λαμβάνεται ίση με 2,50 m, ενώ προβλέπονται φρεάτια επίσκεψης τύπου Ε1-Α σε όλες τις θέσεις συμβολών και στροφών, με μέγιστη απόσταση μεταξύ φρεατίων L = 51,00 m. Ο προτεινόμενος συλλεκτήρας Α1 εκβάλλει στον υφιστάμενο ωοειδή / 1.50 της Αγίων Αναργύρων στη θέση του υφιστάμενου φρεατίου 3, με στάθμη εκβολής Σπ = m. Η κατασκευή μεταξύ των φρεατίων ΦΑ0 και ΦΑ1 γίνεται με pipe jacking, μήκους L = m. Pipe jacking προτείνεται και μεταξύ των φρεατίων ΦΑ3 και ΦΑ4, σε μήκος L = m προκειμένου να γίνει διέλευση του συλλεκτήρα υπό την οδό Χαλκίδος. Ο συλλεκτήρας Α1 διασταυρώνει τον υφιστάμενο ωοειδή αγωγό ομβρίων κατάντη της γέφυρας της οδού Χαλκίδος. Η διέλευσή του γίνεται σε επαρκή βάθη κάτω από αυτούς. Στη δεξιά όχθη του Ποδονίφτη κατασκευάζεται ο αγωγός ακαθάρτων Α13.1, διατομής D = 0,25 m από σωλήνα PVC Σ41 και μήκους L = 48,00 m και διατομής DI, DN = 250 για μήκος 13,00 m. Κεφαλή του αγωγού είναι το φρεάτιο Φ2, δηλαδή το σημερινό βαθύ σημείο του υφιστάμενου τοπικού αγωγού ακαθάρτων της οδού Επικλέους. Στη Χ.Θ ,90 του ρέματος ο αγωγός διέρχεται κάτω από τον πυθμένα της πλάκας οροφής του κλειστού τμήματος της διευθετημένη κοίτη εγκιβωτισμένος σε σκυρόδεμα. Μετά τη διέλευση ο αγωγός εκβάλλει στον συλλεκτήρα ακαθάρτων Α1 στην οδό Περισσού. 6.2 ΦΑΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Προγραμματισμός και χρονοδιάγραμμα κατασκευής Έργου Για την κατασκευή των έργων προβλέπονται δυο φάσεις κατασκευής. Κατά την πρώτη φάση εκτρέπεται η ροή του ρέματος στο ένα άκρο της κοίτης και κατασκευάζεται το ένα τμήμα της δίδυμης διατομής (εξωτερικό τοίχωμα και μεσόβαθρο ή διαχωριστικό τοίχωμα και τα αντίστοιχα τμήματα των πλακών) και προβλέπονται αναμονές των οπλισμών για την ολοκλήρωση της κατασκευής. Στη δεύτερη φάση η ροή του ρέματος πραγματοποιείται στο κατασκευασμένο τμήμα της δίδυμης διατομής και ολοκληρώνεται η κατασκευή του υπόλοιπου τμήματος Επιμέρους τεχνικά έργα Τα έργα διευθέτησης - οριοθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη στο υπό μελέτη τμήμα περιγράφηκαν αναλυτικά στην ενότητα της παρούσας μελέτης. Δεν προβλέπονται επιμέρους τεχνικά έργα πλην όσων έχουν ήδη περιγραφεί Υποστηρικτικές εγκαταστάσεις - εργοτάξια Για την κατασκευή του Έργου θα απαιτηθεί ένας εργοταξιακός χώρος. Ο χώρος εγκατάστασής του καθώς και ο χρόνος λειτουργίας του θα καθοριστεί κατά τον λεπτομερή σχεδιασμό της κατασκευής των έργων διευθέτησης. 62

69 6.2.4 Υλικά κατασκευής Όλα τα φυσικά υλικά που θα απαιτηθούν για την κατασκευή των έργων, είτε θα προκύψουν από τις εκσκαφές του Έργου, είτε θα προμηθευτούν από νομίμως λειτουργούντα λατομεία της περιοχής ανάπτυξης του Έργου Εκροές υγρών αποβλήτων Κατά τη φάση κατασκευής του υπό μελέτη έργου, θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε πιθανές διαρροές μικρών ποσοτήτων υγρών αποβλήτων από τα εργοτάξια, που θα εγκατασταθούν στην περιοχή του έργου και τα οποία είναι: Ορυκτέλαια από τη συντήρηση των οχημάτων και μηχανημάτων. Πετρέλαιο ή βενζίνη από την κίνηση των οχημάτων. Υγρά απόβλητα από το πλύσιμο των οχημάτων σκυροδέματος. Λύματα οικιακού τύπου του προσωπικού των εργοταξίων. Ενδεχόμενη διαρροή μπορεί πιθανά να δημιουργήσει κάποια προβλήματα ρύπανσης στην υπόγεια υδροφορία, ανάλογα με την ένταση και έκταση της διαρροής. Ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων αυτών επιτυγχάνεται με τον έλεγχο της καλής λειτουργίας των μηχανημάτων και την κατάλληλη διαχείριση των πετρελαιοειδών, σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας. Το πλύσιμο των οχημάτων σκυροδέματος θα απαγορεύεται εντός του εργοταξίου, ενώ το πλύσιμο όλων των άλλων οχημάτων θα αποφεύγεται. Εφόσον υπάρχει περίσσεια σκυροδέματος από αυτοκινούμενο αναμικτήρα (βαρέλα), μετά το πέρας της διάστρωσης ή σκυροδέτησης, τότε αυτό θα αποτίθεται εντός του χώρου του εργοταξίου και θα απομακρύνεται σε εγκεκριμένους χώρους απόθεσης. Εναλλακτικά, θα αποτίθεται στις δεξαμενές καθίζησης, ώστε να καθιζάνουν και να διαχωρίζονται το τσιμέντο και τα σκύρα και να απομακρύνονται για επαναχρησιμοποίηση (τουλάχιστον τα σκύρα). Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να τηρείται η κείμενη νομοθεσία (ΚΥΑ Αριθμ /1757/Ε103 «Μέτρα, όροι και πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις (ΑΕΚΚ)», ΦΕΚ 1312/Β/2010) Για τα λύματα προσωπικού θα ληφθεί ειδική μέριμνα (π.χ. χημικές τουαλέτες). Ο ανεφοδιασμός των οχημάτων με καύσιμα θα γίνεται σε γειτονικά αδειοδοτημένα πρατήρια υγρών καυσίμων και όχι εντός του εργοταξίου, ενώ και η προγραμματισμένη συντήρηση των οχημάτων και μηχανημάτων θα γίνεται σε εξουσιοδοτημένα, νομίμως λειτουργούντα συνεργεία εκτός του εργοταξίου. Τυχόν μικρο-συντηρήσεις - επιδιορθώσεις μικρών βλαβών και τυχόν μικρο-διαρροές, θα αντιμετωπίζονται με περιβαλλοντική μέριμνα και πάντα βάσει της σχετικής νομοθεσίας. Στο εργοτάξιο θα είναι διαθέσιμα υλικά συλλογής παρόμοιων διαρροών και όλα τα έλαια και λιπαντικά θα συλλέγονται σε δοχεία και θα απομακρύνονται από αδειοδοτημένους φορείς σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία. Κατά συνέπεια, οι δυνητικές επιπτώσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω αναμένονται ασθενέστατες, λαμβάνοντας υπόψη τα επανορθωτικά προληπτικά μέτρα ανάσχεσης ρύπανσης, ενώ η έκταση και η ένταση της επίπτωσης κρίνεται περιορισμένη. Σε κάθε περίπτωση θα τυγχάνουν εφαρμογής και τα εξής: Η διαχείριση των χρησιμοποιουμένων ορυκτελαίων θα γίνεται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο Π.Δ. 82/ (ΦΕΚ 64/Α/2.3.04) περί «Καθορισμού μέτρων και όρων για τη διαχείριση των χρησιμοποιουμένων ορυκτελαίων», το οποίο αντικατέστησε την KYA 98012/2001/96. Τα απόβλητα λιπαντικά έλαια και υγρά κάθε τύπου θα συγκεντρώνονται ξεχωριστά ανά κατηγορία σε κατάλληλες δεξαμενές χωρητικότητας τουλάχιστον 0,50 m 3 ή σε βαρέλια και θα αποθηκεύονται προσωρινά σε στεγασμένο χώρο. Η διαχείριση των τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων θα γίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις της ΚΥΑ ΗΠ 13588/725/2006 (ΦΕΚ 383Β'/ ) «Αντικατάσταση της KYA 19396/ 1546/97 (ΦΕΚ 604Β/ )», όπως τροποποιήθηκε από την Υ.Α. 8668/2007, (ΦΕΚ 187/Β/ ), την Υ.Α. οικ /2012, (ΦΕΚ 1537/Β/ ) και τον Ν. 4042/2012, (ΦΕΚ 24/Α/ ) Στερεά Απόβλητα Τα στερεά απόβλητα που αναμένονται κατά τη φάση της κατασκευής οφείλονται κυρίως σε: 63

70 Στερεά απόβλητα που παράγονται από τη λειτουργία του εργοταξίου. Απορρίμματα από το προσωπικό, που εργάζεται στο εργοτάξιο. Ανταλλακτικά από τις επισκευές και συντηρήσεις των μηχανημάτων και αυτοκινήτων του εργοταξίου. Οι ποσότητες των απορριμμάτων που θα παραχθούν κατά τη φάση κατασκευής των έργων μπορεί να γίνει με βάση τις παρακάτω παραδοχές: η μέση τιμή απορριμμάτων στον εργασιακό χώρο είναι 0,4 κιλά/ ημέρα/ άτομο, ο εκτιμώμενος μέσος αριθμός εργαζομένων/ ημέρα θα καθοριστεί πριν τη φάση κατασκευής του έργου. Προς το παρόν γίνεται η υπόθεση ότι ο αριθμός των εργαζομένων ανέρχεται στα 40 άτομα ανά μήνα (συμπεριλαμβανομένων των υπεργολάβων) Με βάση τα παραπάνω, η συνολική παραγωγή απορριμμάτων εκτιμάται σε 16 κιλά/ ημέρα. Το ειδικό βάρος των αστικών απορριμμάτων κυμαίνεται από 180 μέχρι 415 κιλά/m 3, με τυπική τιμή τα 300 κιλά/m 3 περίπου 11. Επομένως, η παραγόμενη ποσότητα απορριμμάτων αντιστοιχεί σε ελάχιστο όγκο περίπου 0,06 m 3 /ημέρα. Απαιτείται επομένως η εγκατάσταση ενός τουλάχιστον πλαστικού κάδου χωρητικότητας 0,1 m 3 στο χώρο των εργοταξίων. Τα απορρίμματα αυτά θα διατίθενται περιοδικά στον πλησιέστερο χώρο εναπόθεσης απορριμμάτων με μέριμνα του ανάδοχου του έργου. Σημειώνεται ότι τα στερεά αυτά απορρίμματα δε θα πρέπει να περιλαμβάνουν απόβλητα ή υλικά που είναι τοξικά ή επικίνδυνα (π.χ. άδεια δοχεία πετρελαιοειδών κ.λπ.), η διάθεση των οποίων θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως. Σε κάθε περίπτωση, μετά το πέρας των εργασιών κατασκευής, οποιαδήποτε εναπομείναντα υλικά στο εργοτάξιο θα απομακρυνθούν και θα απορριφθούν σε ειδικά προβλεπόμενους χώρους. Ο παρακάτω πίνακας καταγράφει ορισμένους τύπους αποβλήτων που θα μπορούσαν να παραχθούν κατά τη φάση της κατασκευής. Η κωδικοποίηση είναι σύμφωνη με το Παράρτημα της απόφασης 2000/532/ΕΚ, όπως έχει τροποποιηθεί µε τις Αποφάσεις 2001/118/ΕΚ, 2001/119//ΕΚ και 2001/573/ΕΚ της Επιτροπής Ε.Κ. [Ευρωπαϊκός Κατάλογος Αποβλήτων (Ε.Κ.Α.)] * µη χλωριωμένα υδραυλικά έλαια µε βάση τα ορυκτά * άλλα έλαια μηχανής, κιβωτίου ταχυτήτων και λίπανσης * µη χλωριωμένα έλαια μηχανής, κιβωτίου ταχυτήτων και λίπανσης µε βάση τα ορυκτά * φίλτρα λαδιού * απορριπτόμενος εξοπλισμός που περιέχει χλωροφθοράνθρακες * μπαταρίες μολύβδου * απόβλητα που περιέχουν πετρέλαιο * υδαρή υγρά απόβλητα που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες * σωλήνες φθορισμού και άλλα απόβλητα περιέχοντα υδράργυρο συσκευασία από χαρτί και χαρτόνι πλαστική συσκευασία ξύλινη συσκευασία μεταλλική συσκευασία ελαστικά στο τέλος του κύκλου ζωής τους αντιψυκτικά υγρά εκτός εκείνων που περιλαμβάνονται στο σημείο σιδηρούχα μέταλλα απορριπτόμενος εξοπλισμός που περιέχει επικίνδυνα συστατικά στοιχεία άλλος από τον αναφερόμενο στα σημεία έως Tchobanoglous, Thiesen, Vigil,

71 αέρια σε δοχεία πίεσης εκτός εκείνων που περιλαμβάνονται στο σημείο σκυρόδεμα Ξύλο καλώδια εκτός εκείνων που περιλαμβάνονται στο σημείο χαρτιά και χαρτόνια απορρυπαντικά άλλα από τα αναφερόμενα στο σημείο Πλαστικά ανάμεικτα δημοτικά απόβλητα λάσπη σηπτικής δεξαμενής *Υποδηλώνει επικίνδυνα απόβλητα σύμφωνα με τον Ε.Κ.Α. Κατά τη φάση της κατασκευής, στον Φάκελο Ασφάλειας και Υγιεινής, σε κάθε εργοτάξιο, θα συμπεριλαμβάνεται αναλυτική διαδικασία ασφαλούς διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία Εκπομπές ρύπων Στη φάση κατασκευής του υπό μελέτη έργου οι πιέσεις στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον θα οφείλονται στην εκπομπή ρύπων από την κυκλοφορία και τη λειτουργία οχημάτων και μηχανημάτων που σχετίζονται με την κατασκευή του Έργου, καθώς επίσης και από την εκπομπή αιωρούμενων σωματιδίων, λόγω των χωματουργικών εργασιών. Η λειτουργία του εργοταξίου και οι χωματουργικές εργασίες αναμένεται να προκαλέσουν αύξηση της σκόνης (αδρών σωματιδίων) στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον. Η αύξηση θα είναι αισθητή στην άμεση κυρίως περιοχή του Έργου. Η διάρκειά τους σχετίζεται άμεσα με την περίοδο κατασκευής του Έργου. Μικρή έκλυση ρύπων από τους κινητήρες εσωτερικής καύσης των μεταφορικών και των μηχανικών μέσων κατασκευής του Έργου θα υπάρξει φυσικά, αλλά δεν είναι αξιόλογη, λόγω των μικρών ποσοτήτων εκπομπών, που θα προέρχονται από περιορισμένο αριθμό οχημάτων και για περιορισμένο χρονικό διάστημα Εκπομπές θορύβου και δονήσεων Βασικές αρχές μεθοδολογία πρόβλεψης στάθμης θορύβου από την κατασκευή του οδικού έργου Η γνωστή Αγγλική προδιαγραφή British Standard BS5228, Τόμος 1: 1997 "Έλεγχος θορύβου και δονήσεων στην κατασκευή και σε υπαίθριες θέσεις" (British Standard Institution) βασίζεται στην αναγκαιότητα της προστασίας των ατόμων, που ζουν και εργάζονται πλησίον τέτοιων περιοχών και αυτών που εργάζονται στις ίδιες τις περιοχές από το θόρυβο. Σύμφωνα με το προαναφερθέν Βρετανικό πρότυπο ο υπολογισμός της ηχητικής στάθμης για σταθερές πηγές θορύβου μπορεί να γίνει είτε με τη μέθοδο L Αeq λειτουργίας, είτε με τη μέθοδο της ηχητικής ισχύος. Από τις δύο αυτές μεθόδους η πρώτη, που θα χρησιμοποιηθεί στη συνέχεια για τον υπολογισμό της ηχητικής στάθμης κατά την κατασκευή του υπό μελέτη έργου, επικρατεί ως προς την ακρίβεια της πρόβλεψης, ενώ η δεύτερη χρησιμοποιείται κυρίως σε περίπτωση έλλειψης στοιχείων της στάθμης L Αeq. Η μέθοδος L Αeq λειτουργίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν η θέση και οι δραστηριότητες του εργοταξίου είναι σαφώς καθορισμένες. Βασίζεται στη χρησιμοποίηση μετρηθέντων τιμών L Αeq και στην εφαρμογή διαφόρων διορθώσεων ανάλογα με την απόσταση πηγής - αποδέκτη, την ύπαρξη αντιθορυβικών πετασμάτων και ανακλάσεων. Το πλεονέκτημα της μεθόδου είναι ότι κατά τον υπολογισμό του επιπέδου του θορύβου λαμβάνονται υπόψη οι μεταβολές στον κύκλο λειτουργίας του εργοταξίου, οι αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στις διάφορες πηγές του εργοταξίου κατά τη διάρκεια λειτουργίας του και η προκύπτουσα ολική διακύμανση του επιπέδου του θορύβου με το χρόνο. Η πρόβλεψη του επιπέδου ηχητικής στάθμης για τις σταθερές πηγές λειτουργίας ενός εργοταξίου περιλαμβάνει τα παρακάτω στάδια: 1. Ανάλυση της σύνθεσης του εργοταξίου και καθορισμός της στάθμης L Aeq στα 10m για κάθε μεμονωμένη πηγή (μηχάνημα, εγκαταστάσεις, κλπ) με βάση του πίνακες του Παραρτήματος C του πρότυπου BS

72 2. Στην περίπτωση που η απόσταση του ελεγχόμενου σημείου από το γεωμετρικό κέντρο του εργοταξίου είναι άλλη από 10m αφαιρείται από τη στάθμη L Aeq του προηγούμενου βήματος η διόρθωση λόγω απόστασης (σε db) που προκύπτει από τις παρακάτω σχέσεις ανάλογα με τη φύση της επιφανείας του εδάφους της περιοχής που μεσολαβεί μεταξύ του εργοταξίου και του σημείου ελέγχου. K h = 20log 10 (R/10), αν πρόκειται περί σκληρής επιφανείας Ks = [25log 10 (R/10)] -2, αν πρόκειται περί μαλακής επιφανείας 3. Μείωση της στάθμης L Aeq λόγω ηχομειωτικής λειτουργίας πιθανών αντιθορυβικών πετασμάτων ή άλλων εμποδίων και των ανακλάσεων, για κάθε πηγή ξεχωριστά. 4. Συνδυασμός των δεικτών L Aeq κάθε πηγής και αναγωγή στο σύνολο της χρονικής διάρκειας λειτουργίας του εργοταξίου. Στη μέθοδο που αφορά κινητές πηγές σύμφωνα με το Βρετανικό πρότυπο διακρίνονται δύο περιπτώσεις: Κίνηση πηγής σε περιορισμένο χώρο (π.χ. εντός των ορίων του εργοταξίου): Η μέθοδος αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την πρόβλεψη του L Αeq και για δραστηριότητες κατά τις οποίες κινητές πηγές θορύβου λειτουργούν σε άμεση γειτονία με το σημείο ενδιαφέροντος λαμβάνοντας υπόψη και την περίοδο στάσης και λειτουργίας της πηγής στο ρελαντί. Στην περίπτωση αυτή διακρίνονται τα ακόλουθα στάδια: o Ανάλυση των κινητών πηγών του εργοταξίου. o Επιλογή της ηχητικής ισχύος από τους πίνακες του πρότυπου BS5228. o Υπολογισμός του επιπέδου θορύβου στο σημείο ενδιαφέροντος από το επίπεδο ηχητικής ισχύος και την ελάχιστη απόσταση. Διορθώσεις λόγω αντιθορυβικών πετασμάτων και ανακλάσεων. o o Εκτίμηση του συντελεστή απόστασης και του χρονοϊσοδυνάμου. Εκτίμηση του ποσοστού της περιόδου κατά την οποία λαμβάνει χώρα η λειτουργία της πηγής, διόρθωση της διάρκειας της δραστηριότητας και αναγωγή του L Αeq στο σύνολο της χρονικής διάρκειας λειτουργίας του εργοταξίου. o Συνδυασμός των ανηγμένων L Αeq κάθε πηγής. Κίνηση πηγής σε μεγάλη απόσταση και καθορισμένη διαδρομή: Η μέθοδος αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την πρόβλεψη του L Αeq όταν κινητές πηγές διέρχονται από το σημείο ενδιαφέροντος με γνωστό ρυθμό την ώρα κυρίως κατά την κίνηση σε βοηθητικούς δρόμους. Στην περίπτωση αυτή η πρόβλεψη του επιπέδου ηχητικής στάθμης περιλαμβάνει τα παρακάτω στάδια: o o o Υπολογισμός L Αeq από το επίπεδο ηχητικής ισχύος για τις κινητές πηγές σε βοηθητικούς δρόμους Εκτίμηση του ποσοστού της περιόδου κατά την οποία λαμβάνει χώρα η λειτουργία της πηγής, διόρθωση της διάρκειας της δραστηριότητας και αναγωγή του L Αeq στο σύνολο της χρονικής διάρκειας λειτουργίας του εργοταξίου Συνδυασμός των ανηγμένων L Αeq κάθε πηγής Εκπομπές θορύβου στη φάση κατασκευής του έργου Για την εκτίμηση των εκπομπών θορύβου στη φάση κατασκευής του έργου, θεωρήθηκε μία δυσμενής σύνθεση εργοταξίου, όσον αφορά στις εκπομπές θορύβου. Η εκτίμηση πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με το Βρετανικό πρότυπο BS5228. Πραγματοποιήθηκε ο υπολογισμός στάθμης L Aeq(T), συνδυασμένης συνολικής λειτουργίας Τ=12 ωρών ενός εργοταξίου υποθετικής σύνθεσης στόλου μηχανημάτων σε δέκτη που απέχει 30m και 200m από αυτό. Στη συνέχεια παρουσιάζεται σύνθεση του εργοταξίου 12ωρης λειτουργίας με μία υποθετική δυσμενή σύνθεση όσον αφορά στις εκπομπές θορύβου, που περιλαμβάνει τα εξής μηχανήματα: Έναν αεροσυμπιεστή 17 m 3 /min με δύο αερόσφυρες 14 kg Μία αυτοκινούμενη πρέσα σκυροδέματος (100 KW). Ένα φορτωτή 60 KW. Ένα προωθητή γαιών (dozer) ισχύος 200 KW για ισοπέδωση του εδάφους ή μετακίνηση μπαζών. Δύο βαρέα φορτηγά (dump track) 20tn ισχύος 110 kw σε διαδικασία φόρτωσης ή εκφόρτωσης προϊόντων εκσκαφής ή υλικών επιχωμάτωσης - οδοστρωσίας με κινητήρες στο ρελαντί ή με ταχύτητα κίνησης 5-10km/h εντός του εργοταξίου. Ένα εκσκαπτικό μηχάνημα 46 KW (Tracked excavator). Μία μπετονιέρα 22 KW. Ένα Grader 150 ΚW με μέση ταχύτητα κίνησης κατά τη λειτουργία 5-10 Κm/h. Έναν οδοστρωτήρα 51 KW. Ένα σύστημα στρώσης ασφάλτου (αποτελούμενο από Asphalt spreader, Chip spreader, road roller & lorry). 66

73 Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι χρόνοι πραγματικής λειτουργίας t c που λήφθηκαν για τα αντίστοιχα εκ των ανωτέρω μηχανημάτων. Πίνακας Χρόνοι πραγματικής λειτουργίας (tc) μηχανημάτων Τύπος Μηχανήματος Ισχύς - Βάρος Ταχύτητα L WA (dba) L Aeq (dba) Χρόνος Λειτουργίας (ώρες) Αεροσυμπιεστής/ 2 αερόσφυρες 17 m 3 /min- 14 kg - 106/ Πρέσα σκυροδέματος 100 KW Βαρέο φορτηγό 20tn / 110 kw 10 km/h Φορτωτής 60 KW 10 km/h Προωθητής γαιών 200 KW 2 km/h Εκσκαπτικό μηχάνημα 46 KW 5 km/h Grader 150 kw 10 km/h Οδοστρωτήρας 51 kw 10 km/h Σύστημα στρώσης ασφάλτου 90 kw-13tn 1,5 km/h Μπετονιέρα 22 kw Δεν ελήφθησαν υπόψη μειώσεις του ήχου λόγω ηχοπετασμάτων, αλλά αντιθέτως ελήφθησαν υπόψη επί του δυσμενούς, αυξήσεις της στάθμης θορύβου λόγω ανακλάσεων (+3dB). Τα αποτελέσματα της πρόβλεψης της στάθμης θορύβου με σημείο ελέγχου σε απόσταση 30m από το εργοτάξιο, παρουσιάζονται στους πίνακες που ακολουθούν. 67

74 Σταθερές πηγές θορύβου: Μέθοδος Δραστηριότητας Laeq Μηχάνημα Αεροσυμπιεστής 17 m 3 /min με 2 αερόσφυρες 14 kg L Αeq στα 10m (dba) d (m) Hχομείωση λόγω Απόστασης (dba) Ανάκλασης (dba) L Αeq (dba) Διάρκεια Δραστηριότητας (h) Διάρκεια δραστηριότητας ως ποσοστό των 12h (%) Διόρθωση σε L Αeq(12h) (dba) Δραστηριότητα L Αeq(12h) (dba) ,96-1,20 70,84 1 8% ,84 Αυτοκινούμενη πρέσα Ο.Σ. (100 KW) ,96-1,20 69,84 1 8% ,84 Κινητές πηγές θορύβου: Μέθοδος κινητού εργοταξίου Μηχάνημα L WA (dba) Αποστάσεις (m) Διανυόμενη Ελαχιστη Hχομείωση λόγω Απόστασης (dba) Εδάφους (dba) L pa (dba) Δείκτης απόστασης r Δείκτης χρόνου Διάρκεια δραστηριότητας (h) t Διορθωμένο ποσοστό (%) Διόρθωση σε L Αeq(12h) (dba) Δραστηριότητα L Αeq(12h) (dba) Βαρύ φορτηγό ,98-1,20 60,82 4,00 0,20 4 7% ,82 Βαρύ φορτηγό ,98-1,20 60,82 4,00 0,20 4 7% ,82 Φορτωτής ,98-1,20 60,82 4,00 0,20 4 7% ,82 Προωθητήρας ,98-1,20 60,82 4,00 0,20 4 7% ,82 Εκσκαπτικό (46 KW) ,98-1,20 58,82 4,00 0,20 4 7% ,82 Grader ,98-1,20 66,82 4,00 0,20 4 7% ,82 Οδοστρωτήρας ,98-1,20 60,82 4,00 0,20 4 7% ,82 Σύστημα στρώσης ασφάλτου ,98-1,20 64,82 4,00 0,20 4 7% ,82 Μπετονιέρα ,98-1,20 56,82 4,00 0,20 4 7% ,82 Υπολογισμός συνολικού θορύβου για 12ωρη λειτουργία του εργοταξίου: L Αeq(12h) = 65,3 dba 68

75 Περιορισμένης κλίμακας επιπτώσεις στο ακουστικό περιβάλλον της περιοχής είναι δυνατόν να προκληθούν κατά τη φάση κατασκευής του Έργου λόγω της λειτουργίας των βαρέων οχημάτων και μηχανημάτων του εργοταξίου. Ο θόρυβος που παράγεται κατά τη φάση της κατασκευής προέρχεται κυρίως από: τη λειτουργία των μηχανημάτων του εργοταξίου, την κίνηση των βαρέων οχημάτων από και προς το εργοτάξιο και την οδική κίνηση από την μετακίνηση του προσωπικού του εργοταξίου. Η πηγή θορύβου επηρεάζει κυρίως τον άμεσο χώρο κατασκευής του Έργου και εξασθενεί σημαντικά με την απομάκρυνση, επομένως ορισμένοι ευαίσθητοι αποδέκτες που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση με το υπό μελέτη Έργο αναμένεται να επηρεαστούν από το θόρυβο κατά τη φάση κατασκευής. Οι αποδέκτες αυτοί εντοπίζονται και επισημαίνονται στον Χάρτη Επιπτώσεων - Προγράμματος Παρακολούθησης, ενώ στο Κεφάλαιο 10 της παρούσας μελέτης προτείνονται συγκεκριμένα μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων από το θόρυβο Εκπομπές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας Κατά τη φάση της κατασκευής του Έργου δεν προβλέπεται η εκπομπή κανενός είδους ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. 6.3 ΦΑΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Τα έργα διευθέτησης δεν χρήζουν ιδιαίτερης ανάγκης διαχείρισης υπό την έννοια ότι μετά το πέρας της κατασκευής τους προσφέρουν αντιπλημμυρική θωράκιση στην άμεση και ευρύτερη περιοχή μελέτης χωρίς επέμβαση από τρίτους. Το ίδιο ισχύει και για τα αποχετευτικά δίκτυα. Είναι απαραίτητο παρόλα αυτά, να γίνεται ετήσιος έλεγχος της κοίτης του ρέματος για τυχόν φερτές ύλες που μπορεί να έχουν συσσωρευτεί και για πιθανές ζημιές που μπορεί να έχουν συμβεί στα έργα διευθέτησης, ιδιαιτέρως μετά από κάποιο σημαντικό πλημμυρικό γεγονός. Για τους προτεινόμενους δρόμους και τον ποδηλατόδρομο προτείνεται η τακτική συντήρηση και καθαρισμός τους. Τέλος, θα πρέπει να γίνεται περιοδικός έλεγχος και φροντίδα του προτεινόμενου χώρου πρασίνου, της υφιστάμενης παρόχθιας βλάστησης, καθώς και της ζώνης αποκατάστασης της βλάστησης. 6.4 ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Οι κίνδυνοι για το περιβάλλον και οι έκτακτες συνθήκες που μπορεί να προκύψουν από τη λειτουργία του εν λόγω έργου, σχετίζονται με τυχόν έντονα πλημμυρικά φαινόμενα που μπορεί να οδηγήσουν στην αστοχία των έργων. Σημαντικό ρόλο στην ασφάλεια του έργου έχει η εφαρμογή προληπτικών μέτρων προστασίας, όπως ο τακτικός έλεγχος, καθαρισμός και συντήρηση των έργων. 69

76 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ Στο παρόν κεφάλαιο εξετάζονται από περιβαλλοντική άποψη οι εναλλακτικές λύσεις τεχνικού σχεδιασμού του υπό μελέτη έργου, λαμβάνοντας υπόψη παραμέτρους τόσο του φυσικού όσο και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Οι εναλλακτικές λύσεις που εξετάσθηκαν, είναι οι ακόλουθες: 1. Μηδενική λύση. Η επιλογή της μηδενικής λύσης για το εξεταζόμενο έργο, δηλαδή η διατήρηση της μη διευθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη στο υπό μελέτη τμήμα, μπορεί με σχετική βεβαιότητα να ειπωθεί ότι ενέχει σοβαρούς κινδύνους με επιπτώσεις κατά κύριο λόγο στο ανθρωπογενές περιβάλλον αλλά και στο φυσικό περιβάλλον, κυρίως λόγω διάβρωσης και πλημμυρισμού. Κατά το έτος 1994, για παράδειγμα, έχουν καταγραφεί σοβαρές ζημίες σε ανθρώπινες περιουσίες, τεχνικά έργα καθώς επίσης υπήρξαν και ανθρώπινα θύματα. Η διαφύλαξη των ανθρώπινων περιουσιών και ζωών καθίσταται πρώτης προτεραιότητας. Λαμβάνοντας υπόψη τον ήδη έντονα αστικοποιημένο χαρακτήρα των περιοχών από τις οποίες διέρχεται το ρέμα είναι φανερή η ανάγκη αντιπλημμυρικής προστασίας και η εξασφάλιση επαρκούς παροχετευτικότητας του αποδέκτη. Η διευθέτηση του ρέματος είχε προκύψει ως ανάγκη ήδη από τη δεκαετία του 1960, οπότε είχαν εκπονηθεί και οι πρώτες σχετικές μελέτες. Πέραν των ανωτέρω υπάρχει και η νομική υποχρέωση για αντιπλημμυρική προστασία τόσο βάσει θεμελιωδών συνταγματικών διατάξεων όσο και βάσει της πρόσφατης οδηγίας 2007/60/ΕΚ για τις πλημμύρες. Ο Ποδονίφτης εμπίπτει στις διατάξεις της Οδηγίας καθώς η υφιστάμενη παροχετευτική του ικανότητα αφήνει εκτεθειμένους πληθυσμούς και χρήσεις που βρίσκονται σε τμήματα της παραρεμάτιας περιοχής του υπό μελέτη έργου. Συνοπτικά λοιπόν η αναγκαιότητα κατασκευής των έργων διευθέτησης αλλά και οριοθέτησης, προκύπτουν ως απόρροια των εξής παραγόντων: Του έντονου προβλήματος πλημμυρών. Της ανάγκης οριοθέτησης του ρέματος και προστασίας του από τις καταπατήσεις. Της έντονης οικονομικής και γενικότερα αναπτυξιακής δραστηριότητας στην ευρύτερη περιοχή και συνεπακόλουθης αλλαγής στις χρήσεις γης. Της ανάγκης παρεμβάσεων στα ρέματα για την προστασία τους από την κατασκευή τυχόν άλλων τεχνικών έργων που θα κατασκευαστούν στην περιοχή (δίκτυα, αρτηρίες, γέφυρες κ.ά.), μετά την υλοποίηση των οποίων οι όποιες παρεμβάσεις σε ρέματα καθίστανται περισσότερο δυσχερείς και δαπανηρές. Της θεσμοθετημένης υποχρέωσης της Πολιτείας για την πλημμυρική προστασία των υποδομών, περιουσιών και ζώων, συνδεόμενη και με βασικές συνταγματικές διατάξεις. Η Κοινοτική Οδηγία 2007/60/ΕΚ περί αντιπλημμυρικής προστασίας εξειδικεύει τη μεθοδολογία και τους όρους μείωσης του κινδύνου καταστροφών από πλημμύρες και απαιτεί από τις χώρες μέλη να αντιμετωπίσουν το θέμα των πλημμυρών με τη μεθοδολογία της εκτίμησης της πλημμυρικής διακινδύνευσης και της διαχείρισής της. Με βάση τα παραπάνω η υιοθέτηση της μηδενικής λύσης όχι μόνο απορρίπτεται περιβαλλοντικά, αλλά περαιτέρω αδράνεια επί του θέματος ενέχει πιθανότατα κινδύνους, που δεν είναι πλέον και θεσμικά αποδεκτοί. 2. Κλειστή ορθογωνική διατομή. Αποκλείστηκε μετά από σχετική απόφαση του Δήμου Ν. Φιλαδέλφειας-Ν.Χαλκηδόνας, για αισθητικούς και περιβαλλοντικούς λόγους. 3. Ανοικτή ορθογωνική διατομή. Αποτελεί την προτεινόμενη λύση. Επιλέχθηκε καθώς περιορίζονται οι εκσκαφές, δεν χρειάζονται απαλλοτριώσεις κτισμάτων, ενώ είναι σύμφωνοι και οι όμοροι Δήμοι. 4. Τραπεζοειδής διατομή. Αποκλείστηκε γιατί απαιτεί διευρυμένη διατομή, που θα προκαλούσε την ανάγκη για απαλλοτριώσεις και τη σημαντική αύξηση του όγκου εκσκαφών. 5. Χωμάτινη διατομή. Αποκλείστηκε καθώς λόγω των μεγάλων παροχών και υψηλών ταχυτήτων θα δημιουργούνταν υποσκαφές, κατάρρευση πρανών και διεύρυνση της κοίτης, με άμεσο κίνδυνο για τις παραρεμάτιες οδούς και ιδιοκτησίες. 70

77 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 8.1 ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ Για να καλυφθούν οι ανάγκες ανάλυσης και οι απαιτήσεις της εκτίμησης των επιπτώσεων του έργου στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον καθορίστηκε στην παρούσα ΜΠΕ η περιοχή μελέτης, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της ΥΑ / Παράρτημα 2 (ΦΕΚ 135/Β/ ) 12. Σύμφωνα λοιπόν με την ΥΑ /2014 και λαμβάνοντας υπόψη τόσο ότι το υπό μελέτη έργο αποτελεί έργο της Υποκατηγορίας Α2 όσο και ότι πρόκειται για γραμμικό έργο, η περιοχή μελέτης καθορίστηκε με ακτίνα 250m από τον άξονα των έργων, καθώς αυτά βρίσκονται εντός σχεδίου πόλης. Στην ανάλυση του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος ως ευρύτερη περιοχή μελέτης ορίστηκαν οι Δήμοι, στα διοικητικά όρια των οποίων υπάγεται το υπό μελέτη έργο. Η περιοχή μελέτης απεικονίζεται στους χάρτες του Κεφαλαίου 15 της παρούσας ΜΠΕ. 8.2 ΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Τα διαθέσιμα για την ευρύτερη περιοχή μελέτης κλιματολογικά στοιχεία προέρχονται από τον μετεωρολογικό σταθμό (ΜΣ) Νέας Φιλαδέλφειας, ο οποίος ανήκει στην Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ). Ο σταθμός βρίσκεται σε γεωγραφικό μήκος , γεωγραφικό πλάτος και υψόμετρο 136,1 m. Τα κλιματολογικά στοιχεία που παρουσιάζονται στη συνέχεια (μέσες και ακραίες τιμές των μετεωρολογικών παραμέτρων κ.ά.) αντιπροσωπεύουν τις μετρήσεις της περιόδου Θερμοκρασία Η απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία αέρα που έχει καταγραφεί στον ΜΣ Ν. Φιλαδέλφειας είναι 45 o C και η απόλυτη ελάχιστη -5,8 o C. Τα θερμοκρασιακά δεδομένα (μέσες και απόλυτες τιμές) του ΜΣ παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα. Πίνακας Θερμοκρασιακά δεδομένα από τον ΜΣ Ν. Φιλαδέλφειας Ελάχιστη Μηνιαία Θερμοκρασία Μέση Μηνιαία Θερμοκρασία ( ο C) Μέγιστη Μηνιαία Θερμοκρασία ( ο C) Πηγή: ΕΜΥ ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ Από την εξέταση των θερμοκρασιακών δεδομένων προκύπτει ότι θερμότερος μήνας είναι ο Ιούλιος, με μέση θερμοκρασία 28 o C, ενώ ψυχρότερος είναι ο Ιανουάριος, με 8,7 o C Υγρασία Οι μέσες μηνιαίες τιμές της υγρασίας κυμαίνονται από 43,1% έως 76,1%, παρουσιάζοντας την ελάχιστη τιμή τους τον Ιούλιο και τη μέγιστη τον Δεκέμβριο. Μέσες μηνιαίες τιμές μεγαλύτερες από 60% έχουν παρατηρηθεί στο χρονικό διάστημα από Οκτώβριο μέχρι Απρίλιο, ενώ μικρότερες από 60% τους μήνες Μάιο μέχρι Σεπτέμβριο. Αναλυτικότερα η μηνιαία κατανομή της υγρασίας παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα. Πίνακας Μέση μηνιαία σχετική υγρασία στον ΜΣ Ν. Φιλαδέλφειας 12 «Εξειδίκευση των περιεχομένων των φακέλων περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων της Κατηγορίας Α της απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής με αρ. 1958/2012 (Β 21) όπως ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 11 του ν. 4014/2011 (Α 209), καθώς και κάθε άλλης σχετικής λεπτομέρειας». 71

78 ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ Μέση Μηνιαία Υγρασία Πηγή: ΕΜΥ Βροχόπτωση Η μηνιαία κατανομή του ύψους του υετού (σε χιλιοστά) παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα. Ο συνολικός ετήσιος υετός είναι 414,1 mm, ενώ σχεδόν το 1/3 από αυτόν πέφτει τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο (που αποτελούν τους πιο βροχερούς μήνες). Ο ξηρότερος μήνας είναι ο Ιούλιος (με βροχόπτωση 5,8 mm) και βροχερότερος ο Δεκέμβριος (69,1 mm). Τέλος, τον Αύγουστο παρατηρούνται οι λιγότερες μέρες βροχής, ενώ τον Ιανουάριο οι περισσότερες. Πίνακας Μέση μηνιαία βροχόπτωση και μέρες βροχής στον ΜΣ Ν. Φιλαδέλφειας ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ Μέση Μηνιαία Βροχόπτωση Συνολικές Μέρες Βροχής Πηγή: ΕΜΥ Άνεμος Όσον αφορά στους ανέμους που πνέουν στην περιοχή, σύμφωνα με τον ΜΣ Ν. Φιλαδέλφειας, από τον Ιούλιο έως τον Μάρτιο επικρατούν οι βορειοανατολικοί άνεμοι, ενώ τον υπόλοιπο χρόνο επικρατούν οι νοτιοδυτικοί άνεμοι (βλ. ακόλουθο πίνακα). Οι ισχυρότεροι άνεμοι παρουσιάζονται τον Ιούλιο, με μέση τιμή 6,7 Kt (3 Beaufort), και οι ηπιότεροι τον Νοέμβριο, με μέση τιμή 4,6 Kt (2 Beaufort). Πίνακας Διεύθυνση και ένταση ανέμων στον ΜΣ Ν. Φιλαδέλφειας ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ Μέση Μηνιαία Διεύθυνση Ανέμων ΒΑ ΒΑ ΒΑ ΝΔ ΝΔ ΝΔ ΒΑ ΒΑ ΒΑ ΒΑ ΒΑ ΒΑ Μέση Μηνιαία Ένταση Ανέμων (Kt) Πηγή: ΕΜΥ Βιοκλιματικοί όροφοι φυτοκοινωνικές διαπλάσεις Οι βιοκλιματικοί όροφοι για τον χώρο του μεσογειακού κλίματος έχουν καθοριστεί από τον Emberger. Για τον χαρακτηρισμό του κλίματος χρησιμοποιούνται συνήθως οι παράγοντες θερμοκρασία και υδατικές συνθήκες, είτε για τον υπολογισμό αριθμοδεικτών (κλιματικοί ή βιοκλιματικοί δείκτες), είτε για την απεικόνιση σχετικών κλιματικών διαγραμμάτων. Τέτοιες μαθηματικές εκφράσεις ή αριθμοί ονομάζονται κλιματικοί ή βιοκλιματικοί δείκτες αντίστοιχα, ανάλογα με το αντικείμενο που εκφράζουν. Για την περιοχή της Μεσογείου χρησιμοποιείται ο τύπος του ομβροθερμικού πηλίκου του Emberger (Q 2 ), όπως παρουσιάζεται στην εξίσωση που ακολουθεί: Q 2 όπου: 1000 x P = M + m ( ) (M m) 2 Ρ = η ετήσια βροχόπτωση σε mm, Μ = η μέση τιμή των μέγιστων θερμοκρασιών του θερμότερου μήνα του έτους σε απόλυτους βαθμούς (-273,2 ο C=0 ο K), 72

79 m = η μέση τιμή των ελάχιστων θερμοκρασιών του ψυχρότερου μήνα του έτους σε απόλυτους βαθμούς (-273,2 ο C=0 ο K). Ο όρος (M+m)/2 αποτελεί τη βιολογική μέση θερμοκρασία γιατί οι ακραίες θερμοκρασίες επηρεάζουν τη βλάστηση. Επίσης ο όρος Μ-m δείχνει το εύρος ηπειρωτικότητας του κλίματος και έμμεσα εκφράζει και τον παράγοντα «εξάτμιση». Όσο μικρότερος είναι ο δείκτης Q 2, τόσο ξηρότερο είναι το κλίμα. Με βάση τις τιμές του Q 2 και την τιμή του m συντάσσει ο Emberger τα λεγόμενα κλιματικά διαγράμματα. Στο Σχήμα παρουσιάζεται το κλιματόγραμμα του Emberger, όπως τροποποιήθηκε από τον Sauvage και στο οποίο τοποθετήθηκαν από τον Μαυρομάτη οι μετεωρολογικοί σταθμοί της Ελλάδας με βάση τις συντεταγμένες Q 2 και m. Ο Μαυρομάτης διακρίνει: τέσσερις βιοκλιματικούς ορόφους, Υγρό, Ύφυγρο, Ξηρό και Ημίξηρο και τέσσερις υποορόφους με βάση την τιμή του m ( o C) σε χειμώνα θερμό (m>7 o C), χειμώνα ήπιο (3<m<7 o C), χειμώνα ψυχρό (0<m<3 o C) και χειμώνα δριμύ (-10< m<0 o C). Επομένως, σύμφωνα με τα στοιχεία του μετεωρολογικού σταθμού Ν. Φιλαδέλφειας της ΕΜΥ για την περίοδο , υπολογίζεται το ομβροθερμικό πηλίκο Emberger: Μ=306,7oΚ, m=278,4oκ, P=414,1 mm και επομένως Q 2 =50 Με βάση τα βιβλιογραφικά στοιχεία, ο δείκτης Q 2 καθώς και ο δείκτης m, σύμφωνα και με το διάγραμμα του Emberger κατά Μαυρομάτη (1980), δηλώνει ότι ο βιοκλιματικός όροφος του ΜΣ Ν. Φιλαδέλφειας είναι ημίξηρος με χειμώνα ήπιο. Στο Σχήμα παρουσιάζεται ο Χάρτης Βιοκλιματικών Ορόφων της ευρύτερης περιοχής μελέτης, ο οποίος έχει συνταχθεί μετά από μελέτη των γεωγραφικών συνθηκών, του ανάγλυφου (οροσειρές και κατεύθυνσή τους, ορεινοί όγκοι, έκθεση κλιτύων, υψόμετρα, κλειστά λεκανοπέδια, λεκάνες απορροής και κοιλάδες, πεδιάδες) και των ορίων των φυσικών κλιματικών διαπλάσεων που καθεμία τους εκφράζει ιδιαίτερες βιοκλιματικές συνθήκες. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η οριογράφηση των βιοκλιματικών ορόφων και των χαρακτήρων του μεσογειακού βιοκλίματος και συγχρόνως γίνεται η σύνδεση και συσχέτιση των μετεωρολογικών-κλιματικών στοιχείων με τη φυσική βλάστηση. Σύμφωνα με τον Χάρτη βιοκλιματικών ορόφων, ο βιοκλιματικός όροφος της περιοχής μελέτης είναι ημίξηρος με χειμώνα ήπιο. Στο Σχήμα παρουσιάζεται ο χάρτης φυτοκοινωνικών διαπλάσεων της ευρύτερης περιοχής μελέτης, στον οποίο φαίνεται πως κυρίαρχο είδος στην περιοχή μελέτης είναι οι θερμομεσογειακές διαπλάσεις (Oleon-Ceratonion) Ανατολικής Μεσογείου. 73

80 Σχήμα Διάγραμμα του Emberger κατά Μαυρομάτη για την Ελλάδα Πηγή: Γ. Ν. Μαυρομμάτης,

81 Σχήμα Χάρτης Βιοκλιματικών Ορόφων Πηγή: Ίδρυμα Δασικών Ερευνών Αθηνών του Υπ. Γεωργίας Σχήμα 8.2-3: Χάρτης φυτοκοινωνικών διαπλάσεων 75

82 Πηγή: Ίδρυμα Δασικών Ερευνών Αθηνών του Υπ. Γεωργίας Ομβροθερμικό διάγραμμα Οι Gaussen και Bagnouls απεικονίζουν με ένα διάγραμμα που καλείται ομβροθερμικό διάγραμμα την πορεία, μήνα προς μήνα, της μέσης μηνιαίας θερμοκρασίας Τ σε o C και του μέσου μηνιαίου ύψους βροχής P σε mm. Η επιφάνεια που περικλείεται από τις δύο καμπύλες μεταξύ των δύο σημείων των τομών (Ρ=2Τ) δείχνει τη διάρκεια και την ένταση της ξηράς περιόδου. Αν οι βροχοπτώσεις θεωρηθούν ως κέρδος στο υδατικό ισοζύγιο, τότε οι θερμοκρασίες εμμέσως εκφράζουν τις απώλειες από την εξάτμιση και τη διαπνοή. Η διάκριση σύμφωνα με τα ομβροθερμικά διαγράμματα είναι περισσότερο κατατοπιστική από τους αριθμοδείκτες και αποδίδει περισσότερο την πραγματική οικολογικά ξηρή περίοδο, αν συνυπολογιστούν παράγοντες όπως αποταμιεύματα του εδάφους σε διαθέσιμο νερό, μορφολογικές και φυσικές ιδιότητες του εδάφους καθώς και το βάθος του. Ένας μήνας χαρακτηρίζεται ως ξηρός, όταν το σύνολο των κατακρημνίσεων του μήνα αυτού είναι ίσο ή μικρότερο από το διπλάσιο της μέσης θερμοκρασίας του (Ρmm 2Τ ο C). Αυτή σχέση είναι καθαρά εμπειρική, αλλά έχει υιοθετηθεί από UNESCO-FAO, καθώς έχουν ληφθεί υπόψη πολυάριθμες εργασίες επάνω στη φυσική οικολογία που έγιναν σε διάφορες περιοχές της γης στις οποίες παρουσιάζεται ξηρά περίοδος. Πρέπει να σημειωθεί ότι δε γίνεται απότομη μετάβαση από ένα υγρό μήνα σε ένα ξηρό και αντίστροφα. Η μετάβαση γίνεται με ένα μήνα που χαρακτηρίζεται ως υπόξηρος και καθορίζεται όταν οι βροχοπτώσεις είναι μεγαλύτερες από το διπλάσιο της μέσης μηνιαίας θερμοκρασίας αλλά μικρότερες από το τριπλάσιό της: 2Τ( ο C) < P(mm) < 3T( o C) Οι υπόξηροι μήνες παρουσιάζονται κυρίως, στις περιοχές όπου το κλίμα είναι μεταβατικό από το μεσογειακό προς άλλα εύκρατα «αξηρικά» κλίματα. Οι μήνες που χαρακτηρίζονται από τα ομβροθερμικά διαγράμματα ως ξηροί, δεν παρουσιάζουν πάντοτε την ίδια ένταση ξηρασίας μεταξύ τους. Ασθενείς βροχοπτώσεις, υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία, δρόσος και ομίχλη, μειώνουν την ένταση. Ακριβώς γι αυτό καθορίσθηκε ο «ξηροθερμικός δείκτης» για κάθε μήνα της ξηράς περιόδου, δηλαδή ο δείκτης ξηρασίας σε σχέση με τη θερμότητα. Ο μηνιαίος αυτός δείκτης Χ m χαρακτηρίζει την ένταση της ξηρασίας του ξηρού μήνα και ορίζεται ως ο αριθμός των ημερών του μήνα αυτού που θεωρούνται ως ξηρές από βιολογικής άποψης. Στο Σχήμα που ακολουθεί, παρουσιάζεται το ομβροθερμικό διάγραμμα του ΜΣ Ν. Φιλαδέλφειας, όπου παρατηρείται πως η ξηροθερμική περίοδος διαρκεί από μέσα Απριλίου έως αρχές Οκτωβρίου. 76

83 Σχήμα 8.2-4: Ομβροθερμικό διάγραμμα ΜΣ Ν. Φιλαδέλφειας ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ (mm) ΞΗΡOΘΕΡΜΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Ιαν. Φεβ. Μαρ. Απρ. Μ. Ιούν. Ιούλ. Αυγ. Σεπτ. Οκτ. Νοεμ. Δεκ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ (C) Βροχόπτωση Μέση Θερμοκρασία Ξηροθερμικός δείκτης Ο ξηροθερμικός δείκτης Χ m ορίζεται ως το άθροισμα των βιολογικά ξηρών ημερών των μηνών της ξηράς περιόδου και υπολογίζεται εμπειρικά ως εξής: X r, b m = ( J m ( J p + )) όπου: Χ m : μηνιαίος ξηροθερμικός δείκτης, J m : συνολικός αριθμός ημερών του μήνα (30 ή 31), J p : ημέρες βροχής του μήνα, J r,b : ημέρες δρόσου ή ομίχλης του μήνα (μία ημέρα δρόσου ή ομίχλης θεωρείται ως μισή μέρα βροχής), f h : συντελεστής σχετικής υγρασίας του μήνα, όπου για σχετική υγρασία (Η%): 40%<Η<60%, τότε ο f h =0,9 60%<Η<80%, f h =0,8 80%<Η<90%, f h =0,7 H>90%, f h =0,6 δηλαδή όταν η σχετική υγρασία περιλαμβάνεται μεταξύ 40% και 60%, η χωρίς βροχή ημέρα του ξηρού μήνα υπολογίζεται ως 9/10 ξηρά, όταν η σχετική υγρασία είναι μεταξύ 60% και 80%, ως 8/10 ξηρά κ.ο.κ. Ο ξηροθερμικός δείκτης της ξηράς περιόδου x είναι το άθροισμα των ξηροθερμικών δεικτών ΣΧ m των ξηρών μηνών της ξηράς περιόδου και δίνει τον αριθμό των «βιολογικώς» ξηρών ημερών κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής. Με τα ομβροθερμικά διαγράμματα και στη συνέχεια με τους ξηροθερμικούς δείκτες x της ξηράς περιόδου γίνεται η εξής διάκριση υποδιαιρέσεων στο εσωτερικό του μεσογειακού βιοκλίματος: α) ο χαρακτήρας ξηρο-θερμο-μεσογειακός με 150<x<200 β) ο χαρακτήρας θερμο-μεσογειακός που υποδιαιρείται: με μεγάλη ξηρά περίοδο, έντονος όταν 125<x<150 με μικρή ξηρά περίοδο, ασθενής όταν 100<x<125 γ) ο χαρακτήρας μεσο-μεσογειακός που υποδιαιρείται: με μεγάλη ξηρά περίοδο, έντονος όταν 75<x<100 με μικρή ξηρά περίοδο, ασθενής όταν 40<x<75 δ) ο χαρακτήρας υπο-μεσογειακός όταν 0<x<40 J 2 f h 77

84 ε) Τέλος όταν x=0 τότε το κλίμα είναι αξηρικό και δεν ανήκει στα μεσογειακά κλίματα. Τούτο μπορεί να διακριθεί σε υπό-αξηρικό ψυχρό με περίοδο υπόξηρη όταν 2Τ<Ρ<3Τ και σε εύκρατο αξηρικό χωρίς υπόξηρη περίοδο. Οι χαρακτήρες ξηροθερμομεσογειακός, θερμομεσογειακός και μεσομεσογειακός, χαρακτηρίζουν το ευμεσογειακό βιοκλίμα, ενώ ο υπομεσογειακός χαρακτήρας αποτελεί μεταβατικό βιοκλίμα από τα ευμεσογειακά προς τα εύκρατα αξηρικά βιοκλίματα. Στο Σχήμα παρουσιάζεται ο Βιοκλιματικός Χάρτης της ευρύτερης περιοχής μελέτης στον οποίο φαίνεται ότι στην περιοχή μελέτης, το βιοκλίμα έχει χαρακτήρα ασθενή θερμο-μεσογειακό με μικρή ξηρά περίοδο (100<Χ<125). Σχήμα Χαρακτήρες μεσογειακού βιοκλίματος Πηγή: Ίδρυμα Δασικών Ερευνών Αθηνών του Υπ. Γεωργίας 8.3 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟΠΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Η περιοχή μελέτης εντάσσεται στο λεκανοπέδιο Αττικής (Πολεοδομικό Συγκρότημα Αθηνών) το οποίο χαρακτηρίζεται από έντονο αστικό περιβάλλον και σχετικά ήπιο ανάγλυφο. Στην Αττική περιλαμβάνονται τέσσερα βουνά με υψόμετρο πάνω από m (Πάρνηθα με m, Κιθαιρώνας με m, Πεντέλη με m, Υμηττός με m), ενώ οι περισσότερες πεδινές εκτάσεις βρίσκονται στην παράκτια ζώνη. Το μέσο υψόμετρο του ηπειρωτικού τμήματος είναι 115 m. Η Αττική αναπτύσσεται σε περιοχή με πολυσχιδές ανάγλυφο που χαρακτηρίζεται από επιμήκους ανάπτυξης και μεταβαλλόμενης διεύθυνσης ορεινές μάζες, που διακρίνονται από ενδιάμεσες πεδινές λεκάνες. Στο βόρειο και δυτικό τμήμα της ορθώνονται οι ορεινοί όγκοι Πάρνηθας, Κιθαιρώνα, Πατέρα και Γερανείων που εκτείνονται κυρίως με διεύθυνση Α Δ. Στο ανατολικό τμήμα 78

85 αναπτύσσεται στα βόρεια η Πεντέλη με τα βουνά Γραμματικού Μαραθώνα και οι ορεινές μάζες Υμηττού και Λαυρεωτικής. Η Πεντέλη έχει περίπου κυκλική ανάπτυξη ενώ στον Υμηττό και τη Λαυρεωτική οι ορεογραφικοί άξονες είναι από Βορρά προς Νότο. Στο μέσον εκτείνεται η λεκάνη του Κηφισού που διαρρέεται από τον ομώνυμο ποταμό με κατεύθυνση από Β.ΒΑ προς Ν.ΝΔ. Στο ανατολικό τμήμα υπάρχει η εσωτερική λεκάνη των Μεσογείων με την παράκτια ζώνη Μαραθώνα Νέας Μάκρης, ενώ στα δυτικά οι λεκάνες Θριάσιου πεδίου και Μεγάρων. Οι ορεινοί όγκοι δομούνται από το γεωλογικό υπόβαθρο της περιοχής και οι λεκάνες από Τεταρτογενή ιζήματα, ενώ στις παρυφές τους εμφανίζονται κατά θέσεις σχηματισμοί του Τριτογενούς. 8.4 ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ, ΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Γεωλογικά χαρακτηριστικά Το λεκανοπέδιο των Αθηνών, με την περιμετρική ορεινή περιοχή που το περιβάλλει, παρουσιάζει πολύπλοκη γεωλογική εικόνα και περιλαμβάνει γεωλογικούς σχηματισμούς οι οποίοι καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα πετρολογικών τύπων. Η πολυπλοκότητα της δομής, όσον αφορά στη στρωματογραφική διάταξη και τον τεκτονισμό που έχουν υποστεί τα πετρώματα, είχε σαν αποτέλεσμα τη διατύπωση διαφόρων θεωριών και υποθέσεων από πολλούς ερευνητές. Γεωτεκτονικά ανήκει στο χώρο των Εσωτερικών Ελληνίδων. Η περιοχή της Αττικής συνίσταται από πετρώματα της παλαιογονικής ζώνης τα οποία αντιπροσωπεύονται από μάρμαρα, δολομίτες, ασβεστόλιθους, φυλλίτες, σχιστόλιθους και κροκαλοπαγή του φλύσχη, ηλικίας Άνω Παλαιοζωικού - Παλαιογενούς. Στα μορφολογικά ταπεινωμένα τμήματα του διαμερίσματος, τα προαναφερόμενα πετρώματα καλύπτονται από στρώσεις Πλειο-πλειστόκαινου στις οποίες διακρίνονται κροκαλοπαγή, άμμοι, άργιλοι, μαργαϊκοί ασβεστόλιθοι, πηλοί, ερυθροχώματα, καθώς και λοιποί σχηματισμοί θαλάσσιας, λιμναίας και χερσαίας φάσης. Οι λιθολογικοί σχηματισμοί έχουν υποστεί την επίδραση αλλεπάλληλων τεκτονικών κινήσεων και βαθιάς διάβρωσης, τόσο κατά την κατακόρυφη, όσο και κατά την οριζόντια εξάπλωσή τους. Στο Σχήμα παρουσιάζεται απόσπασμα του γεωλογικού χάρτη της Ελλάδος. Στο Σχήμα παρουσιάζεται απόσπασμα του γεωλογικού χάρτη της Ελλάδος στην περιοχή του έργου. Το γεωλογικό υπόβαθρο αποτελείται από σχιστόλιθους Αθηνών και ριπίδια χειμάρρων, κώνους κορημάτων, πλευρικά κορήματα και προσχωσιγενή υλικά. Σχήμα Απόσπασμα του γεωλογικού χάρτη της Ελλάδος 79

86 Υπόμνημα: 1: Μεταλπικοί σχηματισμοί, 2: Σχηματισμοί της Πελαγονικής ζώνης (2.1: Φλύσχης, 2.2: Ασβεστόλιθοι του Ανώτερου Κρητιδικού, 2.3: Σχηματισμοί του Ηωελληνικού τεκτονικού καλύμματος, 2.4: Ασβεστόλιθοι και δολομίτες του Μέσου - Ανώτερου Τριαδικού έως και του Ανώτερου Ιουρασικού, 2.5: Σχηματισμοί του Νεοπαλαιοζωικού - Μέσου Τριαδικού, 2.6: Κρυσταλλικό υπόβαθρο), 3: Νεοελληνικό τεκτονικό κάλυμμα (3.1: Σχιστόλιθοι Τσακαίων, 3.2: Μάρμαρα -Σιπολίνες Στύρων, 3.3: Σχηματισμοί Όχης, 3.4: Ενοποιημένοι σχηματισμοί του Νεοελληνικού τεκτονικού καλύμματος), 4: Αυτόχθονη Ενότητα Αλμυροπόταμου - Αττικής, 5: Γραμμή επώθησης. Πηγή: Γεωλογία της Ελλάδας, Γεώργιος Χ. Κατσικάτσος, Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας Πανεπιστημίου Πάτρας, Αθήνα 1992 Σχήμα Απόσπασμα του γεωλογικού χάρτη της Ελλάδος (φύλλο Αθήναι-Ελευσίς) Υπόμνημα: Υδρογεωλογικά χαρακτηριστικά Επειδή στη γεωλογική δομή της Αττικής συμμετέχουν σε σημαντικό βαθμό τα ανθρακικά πετρώματα υπάρχει διάβρωση κύρια από τη χημική δράση του νερού. Η διάβρωση είναι έντονη στους σχηματισμούς του νεογενούς και του τεταρτογενούς όπως φαίνεται από το πολυσχιδές ανάγλυφο που έχουν δημιουργήσει σε αυτό τα ρέοντα επιφανειακά νερά. Πιο συγκεκριμένα η υδρολογική συμπεριφορά των διαφόρων σχηματισμών είναι κατά περίπτωση η ακόλουθη: 80

87 Α) Τεταρτογενείς αποθέσεις Οι αλλουβιακές αποθέσεις των διαφόρων λεκανών, ανάλογα με τη σύσταση, την οριζόντια και κατακόρυφη ανάπτυξή τους θεωρούνται περατοί έως ημιπερατοί σχηματισμοί. Συνήθως φιλοξενούν ικανοποιητικούς υδροφόρους ορίζοντες και λόγω της σημαντικής ανάπτυξής τους στις πεδιάδες παρουσιάζουν υδρογεωλογικό ενδιαφέρον. Οι διλλουβιακές αποθέσεις χειμάρρων, κροκαλοπαγή, λατυποκροκαλλοπαγή, αποθέσεις ερυθράς αμμούχου αργίλου στο σύνολό τους θεωρούνται ημιπερατοί σχηματισμοί. Όσον αφορά τα διλλουβιακά πλευρικά κορήματα αυτά θεωρούνται ανάλογα από πλευράς υδροπερατότητας με τα λατυποκροκαλλοπαγή των διλλουβιακών χειμάρριων αποθέσεων. B) Νεογενείς σχηματισμοί Τα νεογενή πεδία αποτελούνται από εναλλασσόμενα περατά ημιπερατά και στεγανά στρώματα. Στο σύνολό τους θεωρούνται πρακτικά στεγανοί σχηματισμοί. Τοπικά όμως μερικοί ορίζοντες αυτών μπορούν να φιλοξενούν υδροφόρους ορίζοντες. Από τα νεογενή στρώματα οι μάργες και οι άργιλοι είναι αδιαπέρατοι στο νερό. Οι ψαμμίτες, τα κροκαλοπαγή, οι μαργαϊκοί ασβεστόλιθοι και οι τραβερτίνες είναι υδροπερατοί με βαθμό υδροπερατότητας εξαρτώμενο από την κοκκομετρική σύσταση, τον βαθμό διαγένεσης και της τεκτονικής κατάστασής τους. Γ) Σχηματισμοί Μεσοζωικού Παλαιοζωικού. Οι ασβεστόλιθοι, οι δολομίτες και τα μάρμαρα γενικά είναι υδροπερατοί σχηματισμοί. Ο βαθμός υδροπερατότητας όμως ποικίλλει και εξαρτάται από φυσικούς, χημικούς, στρωματογραφικούς και τεκτονικούς παράγοντες για κάθε είδος σχηματισμού. Κάθε στρώμα ανάλογα με την ηλικία, τα συστατικά που περιέχει, την τεκτονική καταπόνηση που έχει δεχθεί και τον βαθμό διάβρωσης παρουσιάζεται με διαφορετικό πορώδες, πρωτογενές και κυρίως δευτερογενές. Έτσι έχουμε τον σχηματισμό καρστικών φαινομένων στα στρώματα αυτά και αντίστοιχα καρστικούς υδροφόρους ορίζοντες. Ο φλύσχης αποτελούμενος από στρώματα σχιστόλιθων και ψαμμιτικών οριζόντων θεωρείται στο σύνολό του αδιαπέρατο στρώμα. Τα συστήματα σχιστόλιθων είναι πρακτικά αδιαπέρατοι σχηματισμοί. Παρουσιάζουν υδροφορία σε παχιές ζώνες αποσάθρωσης και σε περιοχές όπου είναι ποικιλότροπα τεκτονισμένοι. Ανάλογα με τους σχιστόλιθους συμπεριφέρονται και τα στρώματα των χαλαζιτών, ηφαιστειακών τόφφων καθώς και στρώματα μεσο-παλιαοζωϊκών κροκαλοπαγών και ψαμμιτών. Δ) Εκρηξιγενείς εμφανίσεις Τα εκρηξιγενή πετρώματα είναι πρακτικά αδιαπέρατοι γεωλογικοί σχηματισμοί. Υδροφορία εμφανίζουν μόνο στις αποσαθρωμένες ζώνες και σε περιοχές με έντονη διάρρηξη. Η περιοχή της λεκάνης απορροής του Ποδονίφτη είναι πρακτικά καλυμμένη από στεγανούς σχηματισμούς, μαρμαρυγιακούς σχιστόλιθους και τριτογενείς (μάργες, κ.λπ.). Μικρό μόνο μέρος της λεκάνης καλύπτεται από προσχώσεις. Στις περιοχές αυτές, καθώς και σε κάποιες περιοχές νεογενών σχηματισμών, η κατείσδυση δεν υπερβαίνει το 5-8% της μέσης ετήσιας βροχόπτωσης. Η επίδραση των σχηματισμών αυτών σε περιπτώσεις πλημμυρών είναι αμελητέα. Ασβεστόλιθοι (στα τριτογενή ιζήματα) και μάρμαρα υπάρχουν σε μικρά μόνο αναπτύγματα, που βρίσκονται πάνω από στεγανούς σχηματισμούς. Έτσι, το νερό που διηθείται μέσα στους σχηματισμούς αυτούς τελικά επανεμφανίζεται επιφανειακά σε κατάντη θέσεις της λεκάνης και τελικά καταλήγει στον θαλάσσιο αποδέκτη. Πάντως, και οι σχηματισμοί αυτοί δεν προκαλούν αξιόλογη ανάσχεση της πλημμύρας, λόγω της μικρής τους έκτασης και της μέσης διαπερατότητας που παρουσιάζουν. 81

88 8.4.3 Τεκτονική Όσον αφορά στην τεκτονική της ευρύτερης περιοχής, αυτή οφείλει τη γένεσή της στην επίδραση βασικής σημασίας και μεγάλης έντασης τεκτονικών μετακινήσεων, οι οποίες έδρασαν μετά τη Λαραμική ορογένεση που είχε σαν αποτέλεσμα την ανύψωση και δημιουργία των διαφόρων οροσειρών όπως του Υμηττού, της Πεντέλης και της Λαυρεωτικής. Τα μετεωρικά νερά εν μέρει αποστραγγίζονται επιφανειακά και εν μέρει υπογείως τροφοδοτώντας τους καρστικούς, τους τριτογενείς και τους φρεάτιους υδροφόρους ορίζοντες. Η γενική κατεύθυνση των επιφανειακών και των υπογείων απορροών είναι από δυτικά (ανατολική πλευρά Υμηττού και Νότια πλευρά Πεντέλης) προς τα Ανατολικά (ανατολική ακτή Αττικής). Οι καρστικοί και οι τριτογενείς υδροφορείς είναι τοπικά πλούσιοι και εκμεταλλεύσιμοι και δίνουν καλής ποιότητας νερό. Η ευρύτερη περιοχή μελέτης φαίνεται να χαρακτηρίζεται από ομαλή γεωθερμική βαθμίδα και μόνο στο νοτιοδυτικό τμήμα της αυτή είναι ελαφρά αυξημένη Σεισμικότητα και σεισμική επικινδυνότητα Σχετικά με την ευρύτερη περιοχή του λεκανοπεδίου Αθηνών, πρέπει να τονισθεί ότι χαρακτηρίζεται από ασθενή έως πολύ ασθενή αυτόχθονη σεισμική δραστηριότητα, δεδομένου ότι δεν φιλοξενεί εστίες αυτόχθονων σεισμών, πλην μιας στο νότιο τμήμα του Υμηττού (σεισμοί του 1966 με μέγεθος 4,5R και εστιακό βάθος 179 km) και μιας στην περιοχή Ασπροπύργου (σεισμοί του 1964 με μέγεθος 6R και εστιακό βάθος 155 km). Θα πρέπει πάντως να ληφθεί υπόψη ότι η περιοχή επηρεάζεται από σεισμικές εστίες γειτονικών περιοχών, όπως είναι η ρηξιγενής ζώνη της Αταλάντης, των Θηβών και η σεισμική περιοχή του Αν. Κορινθιακού κόλπου, (βόρεια, ΒΔ και δυτικά της περιοχής μελέτης αντίστοιχα), οι οποίες έχουν δώσει τα τελευταία εκατό χρόνια ισχυρούς σεισμούς, καθώς και η εστία της Πάρνηθας που δραστηριοποιήθηκε πρόσφατα. Οι ζώνες αυτές, καθώς και άλλες, σε μεγαλύτερες αποστάσεις, έχουν κατά καιρούς δώσει σεισμούς, των οποίων το μέγεθος ήταν τόσο ώστε να γίνουν αισθητοί στην εξεταζόμενη περιοχή. Σε ότι αφορά στην πρόσφατη σεισμική δραστηριότητα, αναφέρεται η ισχυρή σεισμική δόνηση της 7ης Σεπτεμβρίου 1999 μεγέθους 5,9R, με εστιακό βάθος περίπου 18 km. Το επίκεντρο εντοπίσθηκε στις νοτιοδυτικές παρυφές της Πάρνηθας (38.15 Ν, Ε), σε περιοχή που δεν είχε δώσει σεισμούς τα τελευταία 200 χρόνια και γι' αυτό θεωρείται, όπως και η υπόλοιπη Αττική, χαμηλής σεισμικής επικινδυνότητας. Ο Γαλανόπουλος (1977), αναφέρει ότι η πιθανότητα να συμβεί σεισμός μεγέθους 7R με επίκεντρο το ρηξιγενές πεδίο της Αττικής κάθε 1075 χρόνια, είναι 63%. Η σεισμική δόνηση είχε εξαιρετικά μεγάλη ένταση και προκάλεσε εκτεταμένες καταστροφές στους Δήμους Αχαρνών, Λιοσίων, Θρακομακεδόνων, Κηφισιάς, Ζεφυρίου, Νέας Ερυθραίας, Μεταμόρφωσης, Καματερού, οι οποίοι βρίσκονταν πλησιέστερα στο επίκεντρο. Σημαντικές καταστροφές παρουσιάστηκαν και στους υπόλοιπους Δήμους της Αττικής, καθώς και σε όμορες περιοχές της Βοιωτίας. Ακολούθησαν περισσότεροι από 1000 μετασεισμοί. Η χωρική κατανομή των μετασεισμών σε συνδυασμό με το εστιακό μηχανισμό του κύριου σεισμού υποδηλώνουν ότι αυτός ο σεισμός γενετικά συνδέεται με μια σεισμική δομή διεύθυνσης ΔΒΔ ΑΝΑ και κλίση ΝΝΔ, η τοπογραφική έκφραση της οποίας πιθανόν είναι το νεοτεκτονικό ρήγμα της Φυλής. Στον χάρτη του Σχήματος παρουσιάζεται η κατανομή των επίκεντρων των μεγαλύτερων και καταστρεπτικότερων σεισμών του Ελληνικού χώρου την περίοδο Παρατηρείται ότι στην περιοχή μελέτης δεν καταγράφονται σεισμικά συμβάντα. Οι σχετικά μεγάλες αποστάσεις των περισσότερων σεισμικών εστιών από την εξεταζόμενη θέση υποδηλώνουν ότι οι εδαφικές επιταχύνσεις που έχουν επιφέρει σε αυτή είναι χαμηλές. 82

89 Σχήμα Κατανομή επικέντρων των μεγαλύτερων και καταστρεπτικότερων σεισμών του Ελληνικού χώρου ( ) Στον Νέο Αντισεισμικό Κανονισμό ορίζεται η σεισμική επικινδυνότητα των γεωλογικών σχηματισμών, με βάση τη συνεκτικότητα της δομής τους, το πάχος και την κλίση των στρώσεών τους, καθώς και τη λιθολογική τους σύσταση στις ακόλουθες κατηγορίες: Οι εντοπισθέντες γεωλογικοί σχηματισμοί (πυκνής απόθεσης αργιλώδη αμμοχάλικα και σκληρή άργιλος) κατατάσσονται σε ότι αφορά στη σεισμική τους επικινδυνότητας στην κατηγορία (β). Τα μάρμαρα, οι ασβεστόλιθοι, τα υπερβασικά πετρώματα και οι υγιείς σχιστόλιθοι κατατάσσονται στην κατηγορία (α). Με βάση τον Ελληνικό Αντισεισμικό Κανονισμό όπως αυτός τροποποιήθηκε πρόσφατα (ΕΑΚ 2000), από την άποψη της γεωγραφικής κατανομής της σεισμικής επικινδυνότητας στην Ελλάδα, η χώρα υποδιαιρείται σε τρεις ζώνες σεισμικής επικινδυνότητας Ι, ΙΙ, και ΙΙΙ, τα όρια των οποίων καθορίζονται στον Νέο Χάρτη Σεισμικής Επικινδυνότητας της Ελλάδας (Σχήμα 8.2-9). Οι ζώνες αυτές έχουν ως εξής: Ι = Μέτρια σεισμόπληκτες περιοχές ΙΙ = Ισχυρά σεισμόπληκτες περιοχές ΙΙΙ = Εξαιρετικά σεισμόπληκτες περιοχές 83

90 Σχήμα Νέος χάρτης σεισμικής επικινδυνότητας για τον ελλαδικό χώρο σύμφωνα με τη νέα τροποποίηση του ΕΑΚ 2000 Πηγή: Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας Σε κάθε ζώνη σεισμικής επικινδυνότητας αντιστοιχεί ένας συντελεστής σεισμικής επιβάρυνσης σύμφωνα με τον ακόλουθο πίνακα. Πίνακας Ζώνες σεισμικών επιταχύνσεων σύμφωνα με τον Αντισεισμικό Κανονισμό. Ζώνη Σεισμικής Επικινδυνότητας Ι ΙΙ ΙΙΙ Συντελεστής σεισμικής επιβάρυνσης 0,16 0,24 0,36 Σύμφωνα με τον Αντισεισμικό Κανονισμό, η περιοχή μελέτης, ανήκει στην ζώνη Ι. H σεισμική επιτάχυνση εδάφους, είναι: Α = α * g όπου g = επιτάχυνση βαρύτητας (9,81 m/sec 2 ) α = συντελεστής σεισμικής επιβάρυνσης ή σεισμικός συντελεστής σχεδιασμού, που για τη ζώνη Ι ισούται με 0,16. Επομένως: A = 0,16*9,81 = 1,57 m/sec2 Σύμφωνα με τα σεισμολογικά δεδομένα, εκτιμάται ότι οι τιμές των σεισμικών επιταχύνσεων εδάφους έχουν πιθανότητα υπέρβασης 10% στα επόμενα 50 χρόνια. 84

91 8.5 ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Βλάστηση Σήμερα στην ευρύτερη περιοχή μελέτης η κατάσταση της βλάστησης έχει ως εξής: Γεωργική ζώνη Σημειακή μόνο παρουσία φυσικών φυτοκοινωνιών. Διάσπαρτα άτομα πεύκων και ειδών θαμνώδους βλάστησης πιστοποιούν την ταυτότητα της φυσικής βλάστησης του παρελθόντος. Στη γεωργική εκμετάλλευση της ευρύτερης περιοχής της Αττικής κυριαρχεί η καλλιέργεια της αμπέλου και της ελιάς. Το υπό μελέτη έργο βρίσκεται εντός αστικού περιβάλλοντος. Αστική ζώνη Η επέκταση της πόλης της Αθήνας έχει συρρικνώσει τη γεωργική γη αλλά και τις φυσικές φυτοκοινωνίες. Οι υπολειπόμενες ακάλυπτες εκτάσεις και τα υπάρχοντα ρέματα δίνουν μια αχνή εικόνα του παρελθόντος η οποία συντίθετο από περιβόλια και ήπιες γεωργικές εκμεταλλεύσεις και πλούσιες σε ποικιλότητα και ομορφιά, φυσικές φυτοκοινωνίες. Ευρύτερα φυσικά οικοσυστήματα (Υμηττός - Πεντέλη - υψώματα διάφορα) Στη σύνθεση της βλάστησης συμμετέχουν αποκλειστικά τα πυροφυτικά είδη όπως P. Halepensis και τα αείφυλλα πλατύφυλλα. Η Pinus halepensis στις καλύτερες ποιότητες τύπου κυριαρχεί μετά από φυσική επικράτηση ή ύστερα από ανθρωπογενείς δραστηριότητες (αναδασώσεις) αν και κατά την τελευταία δεκαετία και αυτή έχει υποβαθμιστεί σημαντικά από απανωτές μεγάλες πυρκαγιές που έχουν λάβει χώρα. Σε πολλές περιπτώσεις το μικρό χρονικό διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ μεγάλων πυρκαγιών δεν δίνει το περιθώριο για την ανασύσταση της με φυσική αναγέννηση. Ζώνες Βλάστησης Σύμφωνα με τις φυτοκοινωνίες του συστήματος των Braun - Blanquet και σύμφωνα με την διάρθρωση της βλαστήσεως της Ν.Α. Ευρώπης του Horvat, η ευρύτερη περιοχή μελέτης περικλείεται στα όρια εξάπλωσης της ευμεσογειακής ζώνης βλαστήσεως (Quercetalia ilicis) (Παραλιακή, λοφώδης και υποορεινή περιοχή). Ειδικότερα, περικλείεται στα όρια της υποζώνης Oleo ceratonion η οποία καταλαμβάνει μεταξύ των άλλων περιοχών, την ξηρότερη ΝΑ και ανατολική Ελλάδα, όπως και την περιοχή μελέτης. Το κλίμα της υποζώνης αυτής, χαρακτηρίζεται από χειμερινές ή εαρινοφθινοπωρινές βροχοπτώσεις, οι οποίες κυμαίνονται μεταξύ mm ετησίως και από μία παρατεταμένη ξηρά περίοδο διάρκειας 4-6 μηνών. Η υποζώνη αυτή στα όρια της περιοχής μελέτης διακρίνεται σε δύο αυξητικούς χώρους. Στον κατώτερο / θερμότερο αυξητικό χώρο του Oleo ceratonietum ο οποίος εκτείνεται νοτίως του αυχένος Υμηττού - Πεντέλης και στον σχετικά ψυχρότερο χώρο του Oleo lentiscetum, ο οποίος εκτείνεται βορείως του αυχένος Υμηττού - Πεντέλης. Στη ζώνη του Oleo ceratonietum οι φυσικές φυτοκοινωνίες έχουν υποβαθμιστεί και σε όλη την έκταση του, εφόσον δεν καλλιεργείται γεωργικά, εμφανίζονται ενώσεις φρυγάνων (garique, tomilaris) στις οποίες κυριαρχούν ακανθώδεις ημίθαμνοι όπως Poterium spinosum, Genista acanthoclanda, Euphorbia acanthothamnos κ.λπ. και διάφορα χειλανθή (Lamiaceae) όπως Corydothymus capitatus, Salvia officinalis, Phlomis fruticosa κ.ά. Φυσικές φυτοκοινωνίες στην ευρύτερη περιοχή εμφανίζονται στις εξής περιοχές: Άλσος Νέας Φιλαδέλφειας, Πεδίον του Άρεως, δυτικές υπώρειες Υμηττού, υπώρειες Πεντέλης, Πάρνηθα, υψώματα εντός του Λεκανοπεδίου (Τουρκοβούνια, Αττικό Άλσος, Λυκαβηττός κ.ά.) και υψώματα της πεδιάδας των Μεσογείων. Το μελετώμενο έργο διέρχεται διαμέσου αστικού περιβάλλοντος το οποίο έχει απολέσει τα χαρακτηριστικά των προϋπαρχουσών φυτοκονωνικών διαπλάσεων. 85

92 Είδη Βλάστησης Η βλάστηση που παρατηρείται στην ευρύτερη περιοχή του έργου αποτελείται από βλάστηση αστικού πρασίνου κυρίως δεδομένου ότι το έργο διέρχεται εντός αστικού περιβάλλοντος. Στην περιοχή του ανάντη κλειστού τμήματος του υπό μελέτη έργου έχουν γίνει φυτεύσεις αστικού πρασίνου που κυρίως περιλαμβάνει είδη όπως πεύκα, κυπαρίσσια και ευκάλυπτοι Χλωρίδα Όσον αφορά την ευρύτερη περιοχή του λεκανοπεδίου, είδη χλωρίδας που παρουσιάζουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχουν εντοπιστεί στους ορεινούς όγκους της Πεντέλης, της Πάρνηθας, του Υμηττού και του Αιγάλεω. Στην Πεντέλη, αξιόλογα φυτά που παρατηρούνται είναι τα: Aethionema saxatile graecum, Alyssoides utriculata, Campanula celsii celsii, Centaurea attica pentelica, Cerastium candidissimum, Crocus sieberi atticus, Dianthus serratifolius serratifolius, Erysimum corinthium, Fritillaria obliqua, Gagea bohemica, Galium melanantherum, Galium monachinii, Iberis pruitii, Iris attica, Malcolmia graeca bicolor, Onobrychis alba laconica, Onobrychis ebenoides, Orobanche gracilis, Orobanche purpurea, Polygala nicaeensis tomentella, Silene pentelica, Verbascum pentelicum, Viola alba thessala, Viola hymettia. Η περιοχή του Υμηττού χαρακτηρίζεται από την παρουσία 6 τύπων οικοτόπων του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Διαθέτει σημαντική ενδημική χλωρίδα, φιλοξενεί 79 σημαντικά (κυρίως ενδημικά, σπάνια ή προστατευόμενα) είδη φυτών και ζώων. Έχει καταγραφεί η παρουσία 5 συνολικά ζωικών ειδών της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, 2 ειδών θηλαστικών και 3 ειδών ερπετών. Τουλάχιστον 40 ενδημικά είδη χλωρίδας έχουν βρεθεί στο βουνό (εκ των οποίων τα 9 προστατεύονται από το Π.Δ. 67/81). Όσον αφορά στην Προστασία του όρους Υμηττός ισχύει το Π.Δ. ΦΕΚ 544/Δ/ «περί καθορισμού ζωνών ρυθμίσεως και προστασίας της περιοχής του όρους Υμηττός» με το οποίο καθορίζονται δύο ζώνες προστασίας με κλιμακούμενο καθεστώς προστασίας. Στην περιοχή μελέτης ο φυσικός χαρακτήρας έχει έντονα υποβαθμιστεί εξαιτίας της δόμησης. Παρατηρείται ποώδης νιτρόφιλη βλάστηση, παραποτάμια βλάστηση με κυριαρχία καλαμιώνων και υψηλόκορμα δέντρα ευκαλύπτου (της τάξης των 25m). Η κυρίαρχη παραποτάμια βλάστηση κατά μήκος του υπό μελέτη έργου είναι η υψηλόκορμη βλάστηση ευκαλύπτων. Τα είδη που καταγράφηκαν είναι τα εξής: Αείλανθος (Ailanthus altissima), Καλαμιώνες (Arundo donax), Βρυόφυτα, Κουτσουπιά (Cercis siliquastrum), Χαμαίρωπας (Chamaerops humilis), Κυπαρίσσι (Cupresus sempervirens), Ευκάλυπτος (Eucalyptus globulus), Συκιά (Ficus carica), Galium sp., Γεράνιο (Geranium molle), Πόες (Graminae), Κισσός (Hedera helix), Λιγούστρο (Ligustrum lucidum), Μολόχα (Malva silvestris), Πικροδάφνη (Nerium oleander), Αγριοκαπνός (Nicotiana glauca), Ξινήθρα (Oxalis pes caprae), Περδικάκι (Parietaria officinalis), Χουρμαδιά (Phoenix dactylifera), Χαλέπιος πεύκη (Pinus halepensis), Λεύκα (Populus sp.), Αμυγδαλιά (Prunus dulcis), Βατόμουρα (Rubus sp.), Σινάπι (Sinapis alba), Ζοχός (Sonchus oleraceus), Typha latifolia, Τσουκνίδα (Urtica dioica) Πανίδα Όσον αφορά την ευρύτερη περιοχή του λεκανοπεδίου, είδη πανίδας που παρουσιάζουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχουν εντοπιστεί στους ορεινούς όγκους της Πεντέλης, της Πάρνηθας, του Υμηττού και του Αιγάλεω. Στην Πεντέλη έχει εντοπιστεί το αξιόλογο πτηνο Sylvia cantillans και το αξιόλογο αμφίβιο Bufo viridis viridis. Στην Πάρνηθα εντοπίζεται το είδος Talpa talpa το οποίο απειλείται με εξαφάνιση και το είδος Capra aegagrus, το οποίο όμως έχει εισαχθεί στην περιοχή. Επίσης παρατηρούνται τα ασπόνδυλα είδη Anthocharis gruneri, Gonepteryx rhamni και Hipparchia aristaeus, τα οποία προστατεύονται από την Ελληνική νομοθεσία (Προεδρικό διάταγμα 67/81). Επίσης, εντοπίζονται τα θηλαστικά Myotis emarginatus και Myotis myotis, τα πτηνά Accipiter gentilis, Accipiter nisus, Apus apu,s Apus melba, Apus pallidus, Aquila chrysaetos, Bubo bubo, Buteo buteo, Calandrella brachydactyla, Caprimulgus europaeus, Carduelis spinus, Circaetus gallicus, Coccothraustes coccothraustes, Columba oenas, Columba palumbus, Cuculus canorus, Delichon urbica, Emberiza citrinella, Emberiza hortulana, Erithacus rubecula, Falco peregrinus, Falco subbuteo, Fringilla coelebs, Fringilla montifringilla, Gyps fulvus, Hirundo rustica, Jynx torquilla, Lanius collurio, Lanius minor, Lanius senator, Lullula arborea, Luscinia megarhynchos, Monticola saxatilis, Motacilla alba, Motacilla cinerea, Motacilla flava, Muscicapa striata, Oenanthe hispanica, Oenanthe oenanthe, Otus scops, Pernis apivorus, Phoenicurus phoenicurus, Prunella modularis, Pyrrhocorax pyrrhocorax, Regulus regulus, Saxicola rubetra, 86

93 Streptopelia turtur, Sturnus vulgaris, Sylvia atricapilla, Sylvia cantillans, Sylvia rueppelli, Turdus iliacus, Turdus philomelos, Turdus pilaris, Turdus torquatus, και τα ερπετά Elaphe quatuorlineata, Elaphe situla, Testudo hermanni και Testudo marginata. Στον Υμηττό, από τα σημαντικότερα είδη ορνιθοπανίδας που έχουν καταγραφεί είναι η αετογερακίνα (Buteo rufinus) και ο μουστακοτσιροβάκος (Sylvia rueppelli) τα οποία συμπεριλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 79/409 ΕΟΚ. Άλλα είδη του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 79/409 που αναμένεται να εμφανίζονται στο όρος Υμηττός είναι τα εξής: γιδοβυζάτρα (Caprimuigus europaeus) και φιδαετός (Circaetus gallicus). Τα είδη πανίδας που απαντώνται στην περιοχή αφορούν κυρίως είδη του αστικού και περιαστικού περιβάλλοντος της Αθήνας. Η πανίδα στην άμεση περιοχή του Βοτανικού δεν είναι αξιόλογη. Τα είδη πουλιών και θηλαστικών που απαντώνται είναι προσαρμοσμένα στο αστικό περιβάλλον και αναζητούν καταφύγιο και τροφή στους διαμορφωμένους χώρους πράσινου και τους κήπους των κτιρίων. Πρόκειται για είδη που μετακινούνται εύκολα, αντέχουν στην ανθρώπινη παρουσία και την όχληση και δεν έχουν εξειδικευμένες απαιτήσεις σε βιοτόπους. Τα πουλιά έχουν ως ένα βαθμό τη δυνατότητα να μην επηρεάζονται πολύ από τις επιπτώσεις της αστικοποίησης καθώς μπορούν να μετακινούνται εύκολα, πετώντας από τη μία περιοχή στην άλλη. Τα ήμερα περιστέρια (Columba livia) και ο σπουργίτης (Passer domesticus), τα οποία μέσα στις πόλεις τρέφονται σχεδόν αποκλειστικά με ψίχουλα είναι μαζί με τις δεκαοκτούρες (Streptopelia decaocto) τα είδη που απαντώνται κυρίως στην περιοχή. Άλλα είδη που έχουν προσαρμοσθεί στη ζωή της πόλης και απαντώνται σε περιοχές με βλάστηση της περιοχής είναι ο κότσυφας (Turdus merula) και οι σπίζες (σπίνοι κ.ά). Τα θηλαστικά της περιοχής αφορούν κυρίως στα σκυλιά (Canis familiaris) και τις γάτες (Felis catus) και είδη τρωκτικών που συνδέονται με την ανθρώπινη παρουσία. Στην περιοχή μελέτης παρατηρήθηκαν επιπλέον τα είδη: Kοκκινολαίμης (Erithacus rubecula), Kιτρινοσουσουράδα (Motacilla flava), και Tρυποφράχτης (Troglodytes troglodytes). Λόγω της παρουσίας του ρέματος και της ύπαρξης επιφανειακών υδάτων είναι δυνατό να παρατηρηθούν και άλλα είδη (κυρίως μεταναστευτικά) υγροτοπικών συστημάτων. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στο πλαίσιο εκπόνησης της παρούσας μελέτης παρατηρήθηκαν ένα ενήλικο άτομο και δύο ανήλικα άτομα νερόκοτας (Gallinula chloropus) στην κοίτη του Ποδονίφτη Περιοχές του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών Τα στοιχεία που παρατίθενται σχετικά με τις σημαντικές από πλευράς φυσικού περιβάλλοντος περιοχές προέρχονται από τη βάση Δεδομένων ΦΙΛΟΤΗΣ του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι οι περιοχές που αναφέρονται δεν προστατεύονται θεσμικά εκτός από αυτές που βρίσκονται μερικά εντός ή ταυτίζονται με περιοχές του Εθνικού Καταλόγου Natura Στον Πίνακα και στο Σχήμα παρουσιάζονται οι προστατευόμενες περιοχές του Νομού Αττικής. Τα στοιχεία έχουν αντληθεί από τη βάση δεδομένων για την Ελληνική Φύση (ΦΙΛΟΤΗΣ). Πίνακας Προστατευόμενες περιοχές Νομού Αττικής Όνομα Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους Ακρόπολη-Αρχαία Αγορά-Λόφοι Νυμφών, Μουσών και Πνύκας Αλεποχώρι-Ψάθα-Πόρτο Γερμενό Άρμα και φαράγγι Γκούρας Βουνά Σουνίου Βραυρώνα Δάσος Καισαριανής Διαβολογέφυρο Τροιζήνας Ελλάνιο όρος Κωδικός AT AT AT AT AT AT AT AT

94 Καψάλι και Χώρα Κυθήρων Λίμνη Βουλιαγμένης Αττικής Όνομα Λίμνη Κουμουνδούρου και Λόφος Ηχούς Μονή Δαφνίου Μυλοπόταμος, Κάτω Χώρα και Πίσω Πηγάδι Νήσος Δοκός Νήσος Πόρος και Μόδι Νήσος Σπέτσες Νήσος Ύδρα Παραλία Καλαδί Κυθήρων Περιοχή Αμφιαράειου Περιοχή Ραμνούντα-Λοιμικού Πρώην Βασιλικό Κτήμα Τατοΐου Σχοινάς Μαραθώνα Φαράγγι Παλαιοχώρας Κυθήρων Χερσόνησος Μεθάνων ΟΡΟΣ ΠΑΡΝΗΘΑ ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΣΧΙΝΙΑ - ΜΑΡΑΘΩΝΑ ΒΡΑΥΡΩΝΑ - ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ Ενιαίος Κατάλογος Natura 2000 ΣΟΥΝΙΟ - ΝΗΣΙΔΑ ΠΑΤΡΟΚΛΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ ΥΜΗΤΤΟΣ - ΑΙΣΘΗΤΙΚΟ ΔΑΣΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ - ΛΙΜΝΗ ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ - ΠΡΑΣΣΟΝΗΣΙ ΚΑΙ ΛΑΓΟΥΒΑΡΔΟΣ ΝΗΣΙΔΕΣ ΚΥΘΗΡΩΝ: ΠΡΑΣΟΝΗΣΙ, ΔΡΑΓΟΝΕΡΑ, ΑΝΤΙΔΡΑΓΟΝΕΡΑ ΝΗΣΙΔΕΣ ΜΥΡΤΩΟΥ ΠΕΛΑΓΟΥΣ: ΦΑΛΚΟΝΕΡΑ, ΒΕΛΟΠΟΥΛΑ, ΑΝΑΝΕΣ ΝΗΣΟΣ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ ΠΡΑΣΟΝΗΣΙ, ΛΑΓΟΥΒΑΡΔΟΣ, ΠΛΑΚΟΥΛΗΘΡΑ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ ΘΥΜΩΝΙΕΣ ΚΥΘΗΡΑ ΚΑΙ ΓΥΡΩ ΝΗΣΙΔΕΣ: ΠΡΑΣΟΝΗΣΙ, ΔΡΑΓΟΝΕΡΑ, ΑΝΤΙΔΡΑΓΟΝΕΡΑ, ΑΥΓΟ, ΚΑΠΕΛΛΟ, ΚΟΥΦΟ ΚΑΙ ΦΙΔΟΝΗΣΙ ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΕΓΡΕΝΩΝ - ΝΗΣΙΔΑ ΠΑΤΡΟΚΛΟΥ ΟΡΟΣ ΥΜΗΤΤΟΣ ΥΓΡΟΤΟΠΟΣ ΣΧΙΝΙΑ Άρμα και φαράγγι Γκούρας Αττικό Άλσος Γεράνια Όρη Δυτικά και Νότια Κύθηρα Περιοχές προγράμματος Corine Biotopes Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας και περιοχές Λοιμικό - Σαλονίκι Εθνικός Δρυμός Σουνίου Εκβολή Ιλισού Έλος Σχοινιά - Μαραθώνα Κωδικός AT AT AT AT AT AT AT AT AT AT AT AT AT AT AT AT GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR AG AG AG AG AG AG AG AG

95 Όνομα Κορυφές Όρους Πατέρας Κορυφές Όρους Πεντέλη Κορυφές Όρους Υμηττός και περιοχή Καισαριανής - Καρέα Λιμνοθάλασσα Ψήφτα Λυκαβηττός Νησίδα Αρτζέντας (Αρτσίδα ή Γάιδαρος) Νήσοι Λαούσες Νήσος Άγιος Γεώργιος Αττικής Νήσος Αγκίστρι Νήσος Αντικύθηρα Νήσος Ύδρα Ορεινό συγκρότημα Γερανίων Όρος Αγριλίκι Μαραθώνα Όρος Πάρνηθα Όρος Πεντέλη Περιοχή Δυτικά Μεγάρων Σκυρωνίδες Πέτρες Άλλοι Βιότοποι Εθνικός Δρυμός Σουνίου Νήσος Σπέτσες Ρέμα Χελιδονούς Αττικής Κωδικός AG AG AG AG AG AG AG AG AG AG AG AG AG AG AG AG AG AB AB AB Κωδικός GR : Περιοχές Επιστημονικού Καταλόγου Natura 2000 (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ) Κωδικός AT : Προτεινόμενα Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους Κωδικός AG : Περιοχές προγράμματος Corine Κωδικός AΒ : Άλλοι βιότοποι Πηγή: ΦΙΛΟΤΗΣ, Βάση δεδομένων για την Ελληνική Φύση, ΕΜΠ ( 89

96 Σχήμα Προστατευόμενες περιοχές Ν. Αττικής Πηγή: ΦΙΛΟΤΗΣ, Βάση Δεδομένων για την Ελληνική Φύση, ΕΜΠ ( Η περιοχή του έργου δεν βρίσκεται εντός ή πλησίον προστατευόμενης περιοχής. Ειδικότερα το έργο βρίσκεται εντός του αστικού περιβάλλοντος της Αθήνας το οποίο περικλείεται από τους ορεινούς όγκους του Υμηττού, της Πεντέλης, της Πάρνηθας και του όρους Αιγάλεω. Οι ορεινοί όγκου Πάρνηθας και Υμηττού έχουν συμπεριληφθεί στο Ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura Το όρος Πάρνηθα έχει επίσης χαρακτηριστεί και ως Εθνικός Δρυμός. Το σύνολο των ορεινών όγκων χαρακτηρίζεται από πολύ αξιόλογη ποικιλία τύπων οικοτόπων και ειδών χλωρίδας και πανίδας Δάση και δασικές εκτάσεις Η προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων της Περιφέρειας Αττικής, περιγράφεται στον Νόμο 3818/2010. Στο Κεφάλαιο Β του Νόμου 3889/2010, περιγράφεται η επιτάχυνση και η απλούστευση της διαδικασίας κύρωσης των δασικών χαρτών, ενώ με την απόφαση υπ αριθ /707 (ΦΕΚ 2159 Β / ) περιγράφεται η διαδικασία κύρωσης των δασικών χαρτών. Στόχοι της νομοθεσίας είναι η θωράκιση των περιοχών που έχουν πληγεί από τις καταπατήσεις και την αυθαίρετη δόμηση, η σύνταξη και κύρωση του δασικού χάρτη των ΟΤΑ της περιοχής Αττικής, καθώς και η επέκταση του μέτρου αυτού σε όλες τις περιοχές που πλήττονται από πυρκαγιές. Σε ό,τι αφορά στην άμεση περιοχή μελέτης, δεν έχουν αναρτηθεί δασικοί Χάρτες. 8.6 ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Χωροταξικός σχεδιασμός - χρήσεις γης Το κυρίαρχο στοιχείο της ευρύτερης περιοχής είναι η έντονη πλέον παρουσία του αστικού-αστικοποιημένου τοπίου εις βάρος του φυσικού/αγροτικού περιβάλλοντος, όπως παρουσιάζεται και στον Χάρτη Χρήσεων και Κάλυψης Γης (αρ. σχεδίου 3) του Κεφαλαίου 15 της παρούσας μελέτης. Για την ευρύτερη περιοχή, εκτιμάται κατά τις τελευταίες δεκαετίες σημαντική συρρίκνωση του αγροτικού χώρου και απόλυτη κυριαρχία οικιστικών συγκεντρώσεων και διασποράς. Τα εγκεκριμένα χωροταξικά και πολεοδομικά σχέδια που ισχύουν στην περιοχή μελέτης παρουσιάστηκαν στην ενότητα

97 8.6.2 Πολιτιστική κληρονομιά Η ευρύτερη περιοχή μελέτης θεωρείται σημαντική από αρχαιολογικής και ιστορικής άποψης. Το πλήθος των προϊστορικών, κλασσικών, ελληνιστικών και βυζαντινών ευρημάτων μαρτυρούν τη συνεχή ύπαρξη του ανθρώπου από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι σήμερα. Στους αρχαϊκούς χρόνους, μόνο η Αττική από όλη την κεντρική Ελλάδα έφθασε στη δημιουργία ενιαίου κράτους με την πολιτική ηγεσία των Αθηνών. Η μυθική παράδοση συνδέει την ίδρυση της αττικής επικράτειας με τον συνοικισμό του εθνικού ήρωα Θησέα. Ορισμένα λατρευτικά δεδομένα μας αφήνουν να καταλάβουμε ότι, πριν από την εγκαθίδρυση του ενιαίου κράτους, υπήρξαν και στην Αττική πολυάριθμα ανεξάρτητα κρατίδια. Η συνένωση της χώρας, που πραγματοποιήθηκε με την πρωτοβουλία της εγκατεστημένης πάνω στην αθηναϊκή ακρόπολη δυναστείας και περιέλαβε, εκτός από το κεντρικό λεκανοπέδιο, τη Μεσογαία, την Τετράπολη του Μαραθώνος και την Ακτή με το Θορικό και το Σούνιο, είναι ασφαλώς αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας εξελίξεως: κατά τον 8 αι. π.χ. είχε κιόλας ολοκληρωθεί. Την περίοδο της ζωής και της δράσης του Σόλωνα, δηλαδή γύρω στα 600 π.χ., η Αττική ήταν χωρισμένη σε 48 ναυκρατίες. Η διαίρεση αυτή δεν μπορεί να συνδεθεί με την κίνηση του μεγάλου αποικισμού, στην οποία για πρώτη φορά λαμβάνουν μέρος οι Αθηναίοι στα τέλη του 7ου αι. π.χ. Ωστόσο, πιθανώς πρόκειται για μια διαίρεση σε περιφέρειες που είχε σκοπό την προστασία των παραλίων από τους πειρατές, καθώς δεν μπορεί στα τέλη του 7ου αι. π.χ. να γίνει λόγος για μια ναυτική ενεργοποίηση της πολιτείας. Με την πτώση του Ιππία (510 π.χ.) εκδηλώνεται μια σοβαρή στροφή στην ανάπτυξη του αττικού κράτους τόσο από εσωτερική όσο και από εξωτερική άποψη. Η Αθήνα βρίσκεται τώρα στο επίκεντρο της πανελλήνιας πολιτικής δραστηριότητας και τούτο οφείλεται κυρίως στην αποφασιστική πολιτειακή και κοινωνική μεταρρύθμιση του Κλεισθένη. Οι μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη ήταν απαραίτητες για να αποτραπεί η δημιουργία νέων κλειστών τάξεων μέσα στο κράτος, και για να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο παρόμοιων καταστάσεων και για το μέλλον. Μέχρι τότε υπήρχαν τρεις παρατάξεις: οι μεγάλοι γαιοκτήμονες του λεκανοπεδίου («η μεσόγειος»), οι κάτοικοι της «παραλίας», που ασχολούνταν κυρίως με το εμπόριο και την αλιεία, και οι μικροί γεωργοί των ορεινών διαμερισμάτων της βορειοανατολικής Αττικής, που είχαν βοηθήσει παλαιότερα τον Πεισίστρατο να επιβάλλει την τυραννίδα του. Τα ιδιαίτερα συμφέροντα των παρατάξεων αυτών, που εν μέρει συνδέονταν με τις επιδιώξεις ορισμένων αριστοκρατικών οικογενειών και εν μέρει συγκρούονταν με τα ενδιαφέροντα άλλων, απειλούσαν να ανατρέψουν την έννοια του κράτους και να μεταβάλουν την πολιτεία σε άθυρμα των ταξικών παθών. Για να εξουδετερώσει την κατάσταση αυτή ο Κλεισθένης χώρισε την Αττική και την Αθήνα σε γεωγραφικά διαμερίσματα. Το άστυ, η μεσόγειος και η παραλία διαιρέθηκαν σε 10 «τριττύες» (tribus) το καθένα. Ανά μία τριττύς από τις τρεις παραπάνω ζώνες εντάχθηκε σε μια φυλή. Στην προκειμένη περίπτωση δεν έλαβαν υπ' όψιν τη γεωγραφική θέση των τριττύων και τη μεταξύ τους εδαφική σχέση. Οι δέκα τοπικές φυλές, που δημιουργήθηκαν με αποτέλεσμα «τη μείξη του δήμου», αντικατέστησαν τις τέσσερις παλαιές πατριαρχικές φυλές, οι οποίες διατηρήθηκαν μόνο στο θρησκευτικό τομέα. Η μελέτη των αρχαίων δήμων της Αττικής και πού ακριβώς τοποθετούνται τοπογραφικά αποτέλεσε μια επίπονη διαδικασία για τους ερευνητές, καθώς τα στοιχεία και οι επιγραφικές μαρτυρίες ήταν ασαφή και πολλές φορές αμφισβητούμενα. Ακόμα και σήμερα η ταύτιση των αρχαίων δήμων της Αττικής δεν είναι ακριβής για πολλές περιοχές και αποτελεί αντικείμενο έρευνας. Σε μεταγενέστερες εποχές πραγματοποιήθηκαν ορισμένες αλλαγές στο σύστημα αυτό οργάνωσης αλλά γενικά ακολουθήθηκε η γραμμή που πρώτος είχε χαράξει ο Κλεισθένης. Η μεταρρύθμιση του Κλεισθένη έφερε ολοκληρωτική αλλαγή στον τομέα αυτόν: με την εισαγωγή μιας αποκλειστικά εδαφικής διαιρέσεως: διαλύθηκαν τελείως οι πατριαρχικές ομάδες. Από τώρα και έπειτα ο «Δήμος» αποτέλεσε τη βασική μονάδα αυτοδιοικήσεως. Τόσο στην ύπαιθρο, όσο και στην περιοχή του άστεως αυτός εγκαθιδρύθηκε παντού με το δήμαρχο στην κορυφή του. Οι 100 δήμοι που αρχικά δημιουργήθηκαν - αργότερα ο αριθμός τους αυξήθηκε σημαντικά, γιατί ορισμένοι από αυτούς υποδιαιρέθηκαν - ήταν επιφορτισμένοι με την τήρηση των ληξιαρχικών μητρώων των πολιτών, την ενημέρωση των στρατιωτικών και ναυτικών καταλόγων και με την τοπική αυτοδιοίκηση στον τομέα των οικονομικών και της λατρείας. Ο Αθηναίος πολίτης έπαιρνε τώρα το επίσημο όνομα του μόνο από το δήμο, όπου ήταν η μόνιμη κατοικία του κατά την εποχή της αναδιοργανώσεως. Από τα αριστοκρατικά γένη και τους ανθρώπους των υπολοίπων στρωμάτων, που ανήκαν σε τούτα, προήλθε ο ενιαίος λαός της Αττικής ύστερα από τη συγχώνευση των κατοίκων της υπαίθρου και της πόλεως. 91

98 Ωστόσο, σύμφωνα με σύγχρονες μελέτες, έχει διαπιστωθεί ότι η οικογένεια του Κλεισθένη, οι γνωστοί στην αρχαία Αθήνα Αλκμαιονίδες, προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη για προσωπικό τους συμφέρον. Σύμφωνα με τον Stanton, αν μια συγκεκριμένη οικογένεια ανήκε σε κάποια φυλή, της οποίας οι αντίπαλες οικογένειες έπρεπε να προστρέξουν σε δήμους, οι οποίοι ήταν διασκορπισμένοι σε μια ευρεία περιοχή, προκειμένου να αποκτήσουν υποστήριξη, τότε η οικογένεια αυτή πλεονεκτούσε σε σχέση με τις αντίπαλες της οικογένειες. Επίσης, η οικογένεια που μπορούσε να ελέγχει, π.χ. την πόλη και τις τριττύες των παραλίων της φυλής Κεκροπίς είχε ελπίδες να εκλέξει τελικά έναν αρχηγό από αυτή τη φυλή. Μια τέτοια οικογένεια ήταν και οι Αλκμαιονιδες. Οι Αλκμαιονίδες μπορούσαν να ελέγχουν τρεις φυλές (Ερεχθείς, Κεκροπίς και Αντιοχίς) με το να συμπεριλάβουν μια τριττύ από το άστυ, την οποία μπορούσαν αν επηρεάζουν, μαζί με μια τριττύ από την παραλία, στην οποία είχαν παραδοσιακά τη βάση τους. Η περιοχή της Αττικής διαθέτει μεγάλο αριθμό αρχαιολογικών χώρων, και μνημείων ανάλογη με την μακραίωνή της εξέλιξη. Παρουσιάζει ιδιαίτερα σημαντικό πολιτιστικό πλούτο, που εκτείνεται από τα προϊστορικά χρόνια ως τη σύγχρονη εποχή. Στην περιοχή του έργου δεν εντοπίζεται κάποιος κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος ή μνημείο Κηρυγμένα Μνημεία Η περιοχή της Αττικής διαθέτει μεγάλο αριθμό αρχαιολογικών χώρων, και μνημείων ανάλογη με την μακραίωνή της εξέλιξη. Παρουσιάζει ιδιαίτερα σημαντικό πολιτιστικό πλούτο, που εκτείνεται από τα προϊστορικά χρόνια ως τη σύγχρονη εποχή. 8.7 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ `Δημογραφική κατάσταση και τάση εξέλιξης Στον πίνακα καταγράφεται ο πληθυσμός της Περιφέρειας Αττικής και των Δήμων Αθηναίων και Ν. Φιλαδέλφειας-Ν. Χαλκηδόνας, στους οποίους εντάσσεται διοικητικά η περιοχή μελέτης του έργου, σύμφωνα με την απογραφή πληθυσμού του Μαΐου Πίνακας Μόνιμος πληθυσμός Αττικής, Δήμου Αθηναίων και Δήμου Ν.Φιλαδέλφειας-Ν.Χαλκηδόνας (Απογραφή 2011) Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών ΜΟΝΙΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΤΤΙΚΗΣ (Έδρα: Αθήναι,αι) ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ (Έδρα: Αθήναι,αι) ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΔΗΜΟΣ Ν. ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ Ν. ΧΑΛΚΗΔΟΝΑΣ Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Η διάρθρωση του πληθυσμού ανά φύλο και ηλικιακή κλάση αποτυπώνεται στον Πίνακα που παρουσιάζεται παρακάτω, και χαρακτηρίζεται από μια μη ομαλή, πλην όμως χαρακτηριστική της σύγχρονης Ελληνικής κοινωνίας πληθυσμιακή διάρθρωση με μειωμένη πληθυσμιακή βάση (νεαρές ηλικίες). Επίσης, βλέπουμε ότι μέχρι το ηλικιακό όριο των 39 ετών ο ανδρικός πληθυσμός υπερτερεί, ενώ άνω των 39 ετών ο γυναικείος πληθυσμός υπερτερεί. 92

99 Πίνακας Διάρθρωση του πληθυσμού ανά φύλο και ηλικιακή κλάση στην Περιφέρεια Αττικής (Απογραφή 2011) ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ Άρρενες Θήλεις Σύνολο Οκτ Σύνολο Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ, Παραγωγική διάρθρωση της τοπικής οικονομίας Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζεται ο οικονομικώς ενεργός και μη ενεργός πληθυσμός στην περιοχή μελέτης, οι απασχολούμενοι κατά τομέα οικονομικής δραστηριότητας και οι άνεργοι. Πίνακας Οικονομικώς ενεργός και μη ενεργός πληθυσμός, απασχολούμενοι κατά τομέα οικονομικής δραστηριότητας, άνεργοι Ο ι κ ο ν ο μ ι κ ώ ς ε ν ε ρ γ ο ί Σύνολο Σύνολο Πρωτογενής Τομέας NACE A-B Απασχολούμενοι Δευτερορογενής Τομέας, NACE C-F Τριτογενής Τομέας NACE G-Q Δε δήλωσαν κλαδο οικονομικής δραστηριόττας Α ν ε ρ γ ο ι Σύνολο Οικονομικώς μη ενεργοί ΑΤΤΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΑΘΗΝΩΝ ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ Δ.Δ.Αθηναίων ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ Δ.Δ.Νέας Φιλαδελφείας ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ Δ.Δ.Νέας Χαλκηδόνος Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ, Στην Αττική ο οικονομικώς ενεργός πληθυσμός το 2001 ανέρχεται σε Το ποσοστό απασχόλησης στον τριτογενή τομέα ανέρχεται στο 70%, ενώ οι απασχολούμενοι στον δευτερογενή τομέα παραγωγής αποτελούν το 23% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Παρόμοια ποσοστά παρουσιάζουν και οι Δήμοι της περιοχής μελέτης του έργου. Τα μεγέθη απασχόλησης έχουν δυσμενοποιηθεί στην τελευταία 7ετία. 8.8 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Οδικό Δίκτυο Το οδικό δίκτυο στην ευρύτερη περιοχή αποτελείται από μεγάλες οδικές αρτηρiες, όπως φαίνονται και στον Χάρτη Προσανατολισμού (αρ. σχεδίου 1) του Κεφαλαίου 15 της παρούσας μελέτης. 93

100 Η Αττική Οδός αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα συγκοινωνιακά έργα που πραγματοποιήθηκαν για την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής της πρωτεύουσας αλλά και για τη χώρα γενικότερα. Συντελεί στην διαμόρφωση του περιφερειακού δακτυλίου της Αθήνας, επιτρέποντας τη διακίνηση στην Αττική παρακάμπτοντας την Αθήνα, με αποτέλεσμα την αποφόρτιση των βεβαρημένων κεντρικών οδικών αρτηριών. Αποτελεί την κύρια οδική αρτηρία που συνδέει το δήμο Μαρκοπούλου με την Αθήνα και τις υπόλοιπες περιοχές του Λεκανοπεδίου. Τμήματα της Αττικής οδού είναι και η περιφερειακή Υμηττού που ενώνει τη λεωφόρο Αλίμου - Κατεχάκη με την Αττική Οδό στην περιοχή του Σταυρού και ο δρόμος που συνδέει το αεροδρόμιο με την Αττική Οδό. Πλησίον του έργου διέρχεται και ο αυτοκινητόδρομος ΠΑΘΕ, ο οποίος αποτελεί τμήμα της Ευρωπαϊκής Διαδρομής Ε75 και με μήκος 550χλμ και είναι ο κυριότερος οδικός άξονας της Ελλάδας, διασχίζοντας τη χώρα κάθετα. Αρχή του αυτοκινητόδρομου είναι ο κόμβος Φαλήρου στον Πειραιά και αφού διασχίσει το πολεοδομικό συγκρότημα Αθηνών κατευθύνεται βόρεια, περνώντας κοντά από τη Λαμία, τη Λάρισα και τη Θεσσαλονίκη, για να καταλήξει στο συνοριακό σταθμό Ευζώνων, στα σύνορα της Ελλάδας με την Π.Γ.Δ.Μ Θαλάσσια δίκτυα μεταφορών Το λιμάνι του Πειραιά, αποτελεί το μεγαλύτερο λιμάνι της Ελλάδας και ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια στη Μεσόγειο θάλασσα αλλά και στον κόσμο. Αποτελεί το λιμάνι της Αττικής από τα Αρχαϊκά χρόνια. Εξυπηρετεί περίπου 20 εκατ. επιβάτες ετησίως (περιλαμβανομένης και της πορθμειακής γραμμής Σαλαμίνας - Περάματος από την οποία διακινούνται περίπου 8 εκατ. επιβάτες ετησίως). Αποτελεί το βασικό συνδετικό κρίκο της ηπειρωτικής Ελλάδας με τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη αλλά και τη βασική θαλάσσια πύλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο νοτιανατολικό της άκρο. Τα όρια του Κεντρικού Λιμανιού αποτελούν οι μώλοι Θεμιστοκλέους και Κράκαρη. Το Επιβατικό Λιμάνι διακρίνεται σε χώρους που εξυπηρετούν την Ακτοπλοΐα και σε χώρους υποδοχής Κρουαζιερόπλοιων Εναέρια δίκτυα μεταφορών Ανατολικά της περιοχής μελέτης βρίσκεται το Διεθνές Αεροδρόμιο της Αθήνας «Ελευθέριος Βενιζέλος» το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο αεροδρόμιο της χώρας καθώς εξυπηρετεί το σύνολο των επιβατών που κινούνται αεροπορικώς από και προς την Αθήνα. Είναι ένα μεγάλο, υπερτοπικό έργο που επηρεάζει ποικιλοτρόπως τη ζωή στις γύρω περιοχές. Εξυπηρετεί περισσότερους από 20 εκατ. Επιβάτες ετησίως Τηλεπικοινωνίες Στο σύνολό της η περιοχή μελέτης εξυπηρετείται επαρκώς από το δίκτυο του ΟΤΕ και τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας Δίκτυα ύδρευσης Η υδροδότηση της περιοχής μελέτης αποτελεί αρμοδιότητα της ΕΥΔΑΠ. Το δίκτυο με τα σημερινά δεδομένα μπορεί να καλύψει το σημερινό αριθμό συνδέσεων και από άποψη παροχής και από άποψη πίεσης. Το δίκτυο ύδρευσης συντηρείται διαρκώς με αποτέλεσμα οι απώλειες σε νερό να είναι σχετικά μικρές, αλλά το κόστος συντήρησης υψηλό Δίκτυα αποχέτευσης Τα λύματα της περιοχής μελέτης οδηγούνται μέσω δικτύου της ΕΥΔΑΠ στην ΕΕΛ Ψυτάλλειας, με την οποία συνδέονται οι Δήμοι της Μείζονος Περιοχής της Πρωτεύουσας καθώς και τμήματα των Θρακομακεδόνων, της Άνοιξης, του Αγ. Στεφάνου και του Γέρακα. Έτσι επιτυγχάνεται ουσιαστική απομάκρυνση του ρυπαντικού φορτίου των λυμάτων της Πρωτεύουσας. 94

101 8.9 ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΠΙΕΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Αστικά λύματα Η επεξεργασία που παρέχεται από τις Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων της ευρύτερης περιοχής είναι τουλάχιστον δευτεροβάθμια με απομάκρυνση αζώτου (2Ν), εκτός από την ΕΕΛ Μεταμόρφωσης που διαθέτει δευτεροβάθμια επεξεργασία με χλωρίωση και η ΕΕΛ Μεγάρων χλωρίωση (2Ν με χλωρίωση). Η συνήθης πρακτική για τη διαχείριση της παραγόμενης λάσπης είναι η διάθεση σε ΧΥΤΑ. Οι ΕΕΛ που απορρίπτουν σημαντικά φορτία θεωρούνται αυτές που εξυπηρετούν οικισμούς Α και Β προτεραιότητας και ισοδύναμους πληθυσμούς άνω των ισοδύναμων κατοίκων αντίστοιχα. Στη ΛΑΠ Αττικής σημαντικές ΕΕΛ θεωρούνται η ΕΕΛ Ψυτάλλειας και Μεταμόρφωσης. Πίνακας Παραγόμενο ρυπαντικό φορτίο στην ΛΑΠ Αττικής Παραγόμενο φορτίο (kg/yr) Φορτίο προς επιφανειακούς αποδέκτες (kg/yr) ΜΕΙΩΣΗ (%) BOD TN TP Πηγή: ΥΠΕΚΑ/ΕΓΥ, 2012 Τα λύματα της περιοχής μελέτης οδηγούνται στην ΕΕΛ Ψυττάλειας Βιομηχανία Στην Αττική συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο μέρος της βιομηχανικής δραστηριότητας της χώρας. Έχουν εντοπιστεί 651 μονάδες, 188 από τις οποίες ανήκουν στην κατηγορία IPPC (Integrated Pollution Prevention Control Ολοκληρωμένη Πρόληψη και Έλεγχος της Ρύπανσης στη Βιομηχανία). Η πλειοψηφία των βιομηχανιών που δραστηριοποιούνται στην περιοχή εντάσσονται στον κλάδο τροφίμων και ποτών (253) και αποτελούν το 39% του συνόλου των μονάδων. Οι ρύποι που παράγονται από αυτόν τον κλάδο σχετίζονται κυρίως με οργανική ρύπανση (BOD, N, P, λίπη, TSS). Η ένταση πίεσης στην ευρύτερη περιοχή παρουσιάζεται στο ακόλουθο σχήμα. 95

102 Σχήμα Ένταση πίεσης στην ευρύτερη περιοχή του έργου (ΥΔ06) Πηγή: ΥΠΕΚΑ/ΕΓΥ,

103 8.10 ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΑΕΡΑ Πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης Η υποβάθμιση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος στον ελληνικό χώρο σχετίζεται κυρίως με την έκλυση αέριων ρύπων στην ατμόσφαιρα ή με την αύξηση της συγκέντρωσης των στερεών αιωρούμενων σωματιδίων. Οι παράγοντες, που καθορίζουν την υφιστάμενη ποιότητα του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος μιας περιοχής, είναι ο τύπος και η ποσότητα των εκπεμπόμενων ρύπων, σε συνδυασμό πάντα με τις υπάρχουσες ατμοσφαιρικές συνθήκες. Τα σωματίδια είναι δυνατό να εκτιμηθούν, είτε ως προς τη συγκέντρωσή τους στην ατμόσφαιρα (λεπτόκοκκα σωματίδια), είτε με την εκτίμηση της καταπίπτουσας σκόνης (βαρύτερα σωματίδια). Τα σωματίδια, που εκπέμπονται κατά την καύση πρώτων υλών (καπνός-τέφρα), είναι λεπτόκοκκα, ενώ η σκόνη εδαφικής προέλευσης συμπεριλαμβάνεται ως επί το πλείστον στην πίπτουσα σκόνη. Εκτός από τις δραστηριότητες που συμβάλουν στην αύξηση της συγκέντρωσης των αιωρούμενων σωματιδίων (π.χ. χωματουργικές εργασίες) οι κύριοι αέριοι ρύποι, που εκπέμπονται από τη λειτουργία μηχανών εσωτερικής καύσης είναι οι εξής: Διοξείδιο του θείου (SO 2 ), άζωτο-οξείδια (NO x ), Μονοξείδιο του άνθρακα (CO), Υδρογονάθρακες (Η x C y ), και πτητικές οργανικές ενώσεις (VOC), που εκλύονται στην ατμόσφαιρα ως προϊόντα καύσης. Οι κυριότερες πηγές εκπομπής αερίων ρύπων είναι η βιομηχανία, οι κεντρικές θερμάνσεις και οι μεταφορές (οδική κυκλοφορία, λιμάνια κ.ά.). Οι σημαντικότεροι ρύποι, που εκπέμπονται ανά πηγή έχουν ως εξής: Από τη βιομηχανία: σωματίδια, υδρογονάνθρακες, διοξείδιο του θείου, οξείδια του αζώτου, μονοξείδιο και διοξείδιο του άνθρακα, φθόριο, χλώριο, υδρόθειο κλπ, ανάλογα με το είδος της βιομηχανίας. Από τις μηχανές εσωτερικής καύσης (οχήματα κ.λπ.): μονοξείδιο του άνθρακα, οξείδια του αζώτου, διοξείδιο του θείου, άκαυστοι υδρογονάνθρακες, σωματίδια. Από τις εστίες καύσης (κεντρική θέρμανση, λεβητοστάσια κ.λπ.): διοξείδιο του θείου, οξείδια του αζώτου, μονοξείδιο και διοξείδιο του άνθρακα, σωματίδια. Με βάση τους ως άνω πρωτογενείς ρύπους και μετά από φωτοχημικές διεργασίες δημιουργούνται και δευτερογενείς ρύποι, όπως: τριοξείδιο του θείου, διοξείδιο και τριοξείδιο του αζώτου, όζον, αλδεΰδες κ.λπ. Αναφέρεται σχετικά ότι στην ατμόσφαιρα έχουν ανιχνευθεί περίπου ανόργανων και οργανικών ενώσεων που είτε εκπέμπονται από διάφορες πηγές είτε δημιουργούνται κατόπιν χημικών αντιδράσεων στην ατμόσφαιρα. Στην Αμερική και την Ευρωπαϊκή Ένωση έχει καθοριστεί μια ομάδα ατμοσφαιρικών ρύπων οι οποίοι είναι κρίσιμοι για τον έλεγχο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης: CO NO 2 O 3 SO 2 PM 10 (σωματίδια με διάμετρο <10 μm) Μόλυβδος Στον Πίνακα παρατίθενται οι ιδιότητες και η σημασία αυτών των ρύπων που χαρακτηρίζονται ως ρύποι - κριτήρια. Πίνακας Κρίσιμοι Ρύποι -Ιδιότητες και σημασία Ρύπος Ιδιότητες Περιβαλλοντική Σημασία Μονοξείδιο του άνθρακα Διοξείδιο του αζώτου Όζον Άχρωμο και άοσμο αέριο Καφέ-πορτοκαλί αέριο Εξαιρετικά δραστικό Δημιουργείται κατά την ατελή καύση των υδρογονανθράκων. Συμβάλλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και στην κλιματική αλλαγή Σημαντικό παράγοντας για τη δημιουργία φωτοχημικού νέφους και όξινης απόθεσης Δευτερογενής ρύπος που παράγεται κατά τη δημιουργία του φωτοχημικού νέφους. Έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην χλωρίδα και στα δομικά υλικά. 97

104 Ρύπος Ιδιότητες Περιβαλλοντική Σημασία Διοξείδιο του θείου PM 10 Μόλυβδος Άχρωμο, προκαλεί ασφυξία, διαλυόμενο στο νερό δίδει θειώδες οξύ. Σωματιδιακή ύλη με διάμετρο σωματιδίων μικρότερη των 10μm - μαύρος καπνός Ανήκει στα βαρέα μέταλλα και έχει βιοαθροιστικές ιδιότητες Βασικό συστατικό της όξινης απόθεσης. Προκαλεί βλάβες στην ανθρώπινη υγεία, στην χλωρίδα, την πανίδα και τα δομικά υλικά. Δύναται να προκαλέσει αναπνευστικά προβλήματα. Παράγεται από λιγνιτικούς θερμοηλεκτρικούς σταθμούς, από την κίνηση των οχημάτων, από μονάδες αποτέφρωσης κ.α. Κυριότερη πηγή του είναι η βενζίνη. Σε μεγάλες ποσότητες προκαλεί βλάβες στην ανθρώπινη υγεία και στην πανίδα Ειδικότερα για τα σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 10μm (αιωρούμενα σωματίδια PM 10 ), στη χώρα μας έχουν μετρηθεί υψηλές τιμές σε περιοχές υποβάθρου, ενώ εμφανίζονται υψηλές τιμές τόσο στην περιφέρεια όσο και στο κέντρο των πόλεων (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Βόλος, Λάρισα, Ηράκλειο, Κοζάνη, Πτολεμαΐδα). Για το ρύπο αυτό (PM 10 ) οι πηγές μπορούν να διακριθούν τόσο σε ανθρωπογενείς όσο και σε φυσικές. Στις ανθρωπογενείς συγκαταλέγονται η κυκλοφορία οχημάτων, κυρίως αυτών που χρησιμοποιούν το πετρέλαιο ως καύσιμο, η βιομηχανία και η κεντρική θέρμανση. Η χρήση φυσικού αερίου για τις δύο τελευταίες κατηγορίες πηγών μηδενίζει τις εκπομπές σωματιδίων. Επίσης στις ανθρωπογενείς πηγές πρέπει να συμπεριληφθούν σωματίδια τα οποία σχηματίζονται στην ατμόσφαιρα δευτερογενώς μέσω χημικών αντιδράσεων. Στις φυσικές πηγές συγκαταλέγονται η επαναιώρηση φυσικής σκόνης, η θάλασσα, η χρήση άμμου ή αλατιού σε περίπτωση παγετού καθώς και η μεταφορά σκόνης από ερήμους. Στον Πίνακα παρουσιάζονται τυπικές συγκεντρώσεις των βασικών ατμοσφαιρικών ρύπων σε καθαρή και «ρυπασμένη» ατμόσφαιρα. Πίνακας Τυπικές Συγκεντρώσεις ρύπων στην ατμόσφαιρα Χημική ουσία Καθαρή τροπόσφαιρα Ρυπασμένη ατμόσφαιρα ppb μg/m 3 ppb μg/m 3 SO , CO NO 0,01-0,05 0,012-0, NO 2 0,1-0,5 0,2-0, O HNO 3 0,02-0,3 0,05-0, ,6-126 NH 3 1 0, , Όρια για την προστασία του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος Στην Ελλάδα ισχύουν νομοθετημένα όρια για αέριους και σωματιδιακούς ρύπους, σύμφωνα με τα όρια ποιότητας ατμόσφαιρας που έχουν καθιερωθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Με μία σειρά από νέες οδηγίες σχετικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση, θεσπίστηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, πέραν των άλλων, νέα όρια για τους διάφορους ατμοσφαιρικούς ρύπους. Τα όρια αυτά αναφέρονται τόσο στην προστασία της ανθρώπινης υγείας όσο και των οικοσυστημάτων. Οι οδηγίες που έχουν εκδοθεί και αφορούν στα νέα όρια είναι οι εξής: o o o o o o Οδηγία 1996/62/ΕΚ για την εκτίμηση και διαχείριση της ποιότητας του αέρα του περιβάλλοντος (ΚΥΑ 3277/209/2000, ΦΕΚ 180/Β/ ). Οδηγία 1999/30/ΕΚ για τις οριακές τιμές διοξειδίου του θείου, οξειδίων του αζώτου, σωματιδίων και μολύβδου, στον αέρα του περιβάλλοντος (ΠΥΣ 34/ ,ΦΕΚ125/Α/ ). Οδηγία 2000/69/ΕΚ για τις οριακές τιμές βενζολίου και μονοξειδίου του άνθρακα στον αέρα του περιβάλλοντος (ΚΥΑ 9238/332, ΦΕΚ 405Β/ ). Οδηγία 2002/3/ΕΚ σχετικά με το όζον στον ατμοσφαιρικό αέρα (ΚΥΑ ΗΠ 38638/2016, ΦΕΚ 1334Β/ ). Οδηγία 2004/107/ΕΚ σχετικά με το αρσενικό, το κάδμιο, τον υδράργυρο, το νικέλιο και τους πολυκυκλικούς υδρογονάνθρακες στον ατμοσφαιρικό αέρα (ΚΥΑ ΗΠ 22306/1075/Ε103, ΦΕΚ 920Β/8.6.07). Οδηγία 2008/50/ΕΚ του για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη. 98

105 Στην παρούσα παράγραφο παρουσιάζονται τα εθνικά όρια ποιότητας της ατμόσφαιρας σύμφωνα με την Κ.Υ.Α. Αριθμ. Η.Π /549/Ε.103 (ΦΕΚ 488 Β 2011) 13. Περίοδος μέσου όρου 1 ώρα 1 ημέρα 1 ώρα Πίνακας Οριακές τιμές για την προστασία της υγείας του ανθρώπου Οριακή τιμή Περιθώριο ανοχής Ημερομηνία κατά την οποία πρέπει να έχει επιτευχθεί η οριακή τιμή Διοξείδιο του θείου 350 μg/m 3, δεν πρέπει να υπερβαίνεται περισσότερο από 24 φορές σε ένα ημερολογιακό 150 μg/m 3 (43%) - (1) έτος 125 μg/m 3, δεν πρέπει να υπερβαίνεται περισσότερο από 3 Ουδέν - (1) φορές σε ένα ημερολογιακό έτος Διοξείδιο του αζώτου 200 μg/m 3, δεν πρέπει να υπερβαίνεται περισσότερο από 18 φορές σε ένα ημερολογιακό έτος 50% στις 19 Ιουλίου 1999, μειούμενο από την 1 η Ιανουαρίου 2001 και ανά εφεξής δωδεκάμηνο κατά ίσα ετήσια ποσοστά ώστε να καταλήξει σε 0% την 1 η Ιανουαρίου η Ιανουαρίου 2010 Ημερολογιακό έτος 40 μg/m 3 Ημερολογιακό έτος 5 μg/m 3 1 η Ιανουαρίου 2001 και ανά εφεξής δωδεκάμηνο κατά ίσα ετήσια ποσοστά ώστε 1 η Ιανουαρίου % στις 19 Ιουλίου 1999, μειούμενο από την να καταλήξει σε 0% την 1 η Ιανουαρίου 2010 Βενζόλιο μειούμενο από την 1 η Ιανουαρίου 2006 και ανά εφεξής δωδεκάμηνο κατά 1 η μg/m 3 ώστε 1 η Ιανουαρίου μg/m3 (100%) στις 13 Δεκεμβρίου 2000, να καταλήξει σε 0% την 1 η Ιανουαρίου 2010 Μονοξείδιο του άνθρακα Μέγιστος ημερήσιος μέσος όρος 10 mg/m 3 60% - (1) οκταώρου (2) Μόλυβδος Ημερολογιακό έτος 0,5 μg/m 3 (3) 100% - (3) 1 ημέρα 50 μg/m 3, δεν πρέπει να υπερβαίνεται περισσότερο από 50% - (1) 35 φορές ανά ημερολογιακό έτος Ημερολογιακό έτος 40 μg/m 3 20% - (1) Ισχύει ήδη από 1ης Ιανουαρίου (1) (2) (3) ΑΣ 10 Η μέγιστη ημερήσια 8ωρη μέση τιμή συγκέντρωσης επιλέγεται εξετάζοντας τους κυλιόμενους 8ωρους μέσους όρους που υπολογίζονται από ωριαία στοιχεία και ενημερώνονται ανά ώρα. Κάθε ανάλογος υπολογιζόμενος 8ωρος μέσος όρος αντιστοιχεί στην ημέρα κατά την οποία λήγει, δηλαδή η πρώτη περίοδος υπολογισμού για μία ημέρα είναι η περίοδος από τις 17:00 της προηγούμενης μέχρι τις 01:00 εκείνης της ημέρας η τελευταία περίοδος υπολογισμού οιασδήποτε ημέρας είναι η περίοδος από τις 16:00 έως τις 24:00 της ημέρας αυτής. Ισχύει ήδη από 1ης Ιανουαρίου Η οριακή τιμή πρέπει να τηρείται μόνον από την 1η Ιανουαρίου 2010 στην άμεση γειτνίαση των συγκεκριμένων βιομηχανικών πηγών που βρίσκονται σε τοποθεσίες ρυπανθείσες από δεκαετίες βιομηχανικών δραστηριοτήτων. Στις περιπτώσεις αυτές, η οριακή τιμή μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2010 ισούται προς 1,0 μg/m 3. Η περιοχή στην οποία ισχύουν υψηλότερες οριακές τιμές δεν πρέπει να εκτείνεται πέραν των 1000 m από τις συγκεκριμένες αυτές πηγές. 13 «Μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2008/50/ΕΚ για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 21ης Μαΐου 2008» 99

106 Ποιότητα ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος στην περιοχή μελέτης Η περιοχή μελέτης αποτελεί αστική περιοχή με ατμόσφαιρα επιβαρυμένη από τις συνήθεις αστικές δραστηριότητες (κυκλοφορία οχημάτων θέρμανση κ.ά.). Στην περιοχή δεν φαίνεται να υπάρχουν ιδιαίτερα σημαντικές εστίες ρύπανσης που να σχετίζονται με τη βιομηχανική δραστηριότητα, ούτε ο κυκλοφοριακός φόρτος είναι τέτοιος που να δημιουργεί ιδιαίτερα προβλήματα ποιότητας του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΔΟΝΗΣΕΙΣ Όπως το ατμοσφαιρικό έτσι και το ακουστικό περιβάλλον μιας περιοχής επηρεάζεται από οποιαδήποτε ανθρωπογενή δραστηριότητα. Η επίδραση του εκπεμπόμενου θορύβου στο ακουστικό και κατ επέκταση στο ανθρωπογενές περιβάλλον σχετίζεται με την επίδραση στο σύστημα ακοής του ανθρώπου (προσωρινή ή μόνιμη), την επίδραση στην υγεία σε άλλα βιολογικά συστήματα του ανθρώπου (π.χ. νευρικό σύστημα) καθώς και την επίδραση στις ανθρώπινες δραστηριότητες (π.χ. η απόδοση και γενικότερα η προσοχή για εκτέλεση μιας εργασίας μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί ανάλογα με την στάθμη του θορύβου). Γενικά στοιχεία γύρω από τον περιβαλλοντικό θόρυβο, ανάλυση του περιβαλλοντικού θορύβου καθώς και οι επιπτώσεις του αναλύονται στις ακόλουθες παραγράφους Ήχος και θόρυβος Όταν αναφερόμαστε σε ηχητική ρύπανση (θόρυβο), εννοούμε απλά έναν ανεπιθύμητο ήχο ή έναν ήχο, που λαμβάνει χώρα σε ακατάλληλο μέρος και ώρα. O θόρυβος είναι ανεπιθύμητος επειδή αναμειγνύεται με την ομιλία και την ακοή ή είναι τόσο δυνατός που μπορεί να βλάψει την ακοή. Πιο λεπτομερειακά, ο θόρυβος ορίζεται σαν ένας ήχος, που είναι ανεπιθύμητος, λόγω των επιπτώσεών του στους ανθρώπους, τις κατασκευές, στις οποίες μπορεί να επιφέρει κόπωση ή άλλη δυσλειτουργία, καθώς και την παρεμπόδιση της αντίληψης και κατανόησης άλλων ήχων Μέτρηση και Αξιολόγηση Θορύβου Σταθερής Στάθμης O ήχος 14 συνίσταται σε μηχανική ενέργεια, που μεταδίδεται από παλλόμενα σώματα υπό τη μορφή πυκνώσεων και αραιώσεων των μορίων διαφόρων αερίων, υγρών και στερεών υλικών. Ανάμεσα στο κατώφλι ακουστικότητας και στο κατώφλι του πόνου μεσολαβεί ένα «αστρονομικό» διάστημα αριθμών. Για το λόγο αυτό στη μέτρηση του ήχου, χρησιμοποιείται κλίμακα που βασίζεται στο δεκαδικό λογάριθμο του λόγου του μετρηθέντος μεγέθους προς το μέγεθος αναφοράς. Μετρήσεις του ήχου στη κλίμακα αυτή ονομάζονται ηχητικές στάθμες ή στάθμες ήχου. Αναλυτικότερα η ισχύς ή η πίεση του ήχου δεν συνιστούν πρακτικές μονάδες μέτρησης ήχων διότι: Οι δυνατοί ήχοι που μπορούν να παραχθούν κυμαίνονται από περίπου 0,0002 μέχρι 10,000 μbars (το 1μbar είναι το ένα εκατομμυριοστό της 1atm). H απόκριση του ανθρώπινου αυτιού στην αύξηση της πίεσης του ήχου είναι (σχεδόν) λογαριθμική παρά γραμμική. 14 Ήχος καλείται η περιοδική μεταβολή της πίεσης του ατμοσφαιρικού αέρα, της οποίας η συχνότητα είναι ικανή να ερεθίζει το αισθητήριο της ακοής και να προκαλεί το αντίστοιχο αίσθημα. Οι ήχοι διακρίνονται σε απλούς και σύνθετους. Στον απλό ήχο η μεταβολή της πίεσης του αέρα είναι αρμονική συνάρτηση του χρόνου, ενώ στον σύνθετο ήχο η μεταβολή της πίεσης είναι μεν περιοδική, αλλά όχι αρμονική. Στο θόρυβο η μεταβολή της πίεσης δεν είναι περιοδική. Περίοδος ηχητικού κύματος ορίζεται το χρονικό διάστημα που απαιτείται, ώστε η εικόνα του ηχητικού κύματος να προχωρήσει κατά ένα ακριβώς μήκος κύματος δεξιά. Συχνότητα είναι το αντίστροφο της περιόδου. H συχνότητα του ήχου ισούται με τον αριθμό αυτών των πυκνώσεων και αραιώσεων μέσα σε μία χρονική μονάδα, μετρείται δε σε Hertz (Hz). Tο ακουστικό σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού μπορεί να αντιληφθεί ήχους συχνότητας περίπου από 16 μέχρι 20,000Hz. Ένταση του ήχου είναι η ισχύς που μεταφέρεται από το ηχητικό κύμα στη μονάδα επιφάνειας του μετώπου κύματος. Αν W είναι η ισχύς, F είναι η επιφάνεια μετώπου κύματος τότε η ένταση του ήχου είναι : I=W/F. [W/m 2 ]. Σε συχνότητα 1.000Hz η ελάχιστη ένταση που είναι ακουστή στο ανθρώπινο αυτί (κατώφλι ακουστικότητας) ισούται με 2, W/m 2. Δεν υπάρχει άνω όριο για την ένταση του ήχου που είναι ακουστός. Ωστόσο ένταση μεγαλύτερη από 1W/m 2 (κατώφλι πόνου) προκαλεί πόνο στο αυτί. 100

107 Έτσι, χρησιμοποιείται η έννοια της ηχητικής στάθμης (Sound Pressure Level ή SPL), που αν και αδιάσταστη, εκφράζεται σε decibel (db). Η σχέση που συνδέει την ισχύ W, την πίεση P και την ένταση I με την ηχητική στάθμη (SPL) είναι η ακόλουθη: SPL[dB] = 10 log10 (W/W0) = 10 log10 (P2/P02)= 20 log10 (P/P0) =10 log10 (I/I0) όπου SPL: η ηχητική στάθμη (sound pressure level), σε db log 10 :δεκαδικός λογάριθμος W: η ισχύς που μεταφέρεται από το ηχητικό κύμα, σε W W 0 : η ισχύς αναφοράς (10-12 W) P: η ηχητική πίεση του προς μέτρηση ήχου, σε μbar P 0 : πίεση αναφοράς, ίση με 0,0002 μbar (πίεση αναφοράς ίση με την ηχητική πίεση ενός ήχου στο κατώφλι ακουστότητας) I: η ένταση ήχου, σε W/m 2 I 0 : η ένταση αναφοράς W/m 2 H πίεση αναφοράς P 0 είναι το κατώφλι της ανθρώπινης ακοής. Πρέπει να τονισθεί ότι αφού η συνάρτηση SPL είναι λογαριθμική, οι τιμές decibel δεν αθροίζονται αλγεβρικά. Για να προστεθούν δύο ήχοι, πρέπει οι τιμές decibel (έστω SPL 1 και SPL 2 ) να μετατραπούν σε ηχητική πίεση (έστω P 1 και P 2 ), να προστεθούν αλγεβρικά οι προκύπτουσες πιέσεις και να υπολογισθεί το νέο επίπεδο πίεσης ήχου από τον ανωτέρω τύπο όπου P = P 1 +P 2. H τιμή του SPL στο κατώφλι ακουστικότητας είναι 0 db, ενώ στο κατώφλι του πόνου είναι 134 db. Η συνισταμένη ηχητικών σταθμών δίδεται από την ακόλουθη σχέση: SPL = 10*log i = n i= 1 10 SPL i 10 όπου: SPL: η συνισταμένη των ηχητικών σταθμών (db) SPL i : η τυχούσα στάθμη ήχου (db) n: ο αριθμός των ηχητικών σταθμών. Σε γενικές γραμμές ο θόρυβος δημιουργεί όχληση ποικίλης μορφής. Στη συνέχεια δίνονται περισσότερα στοιχεία για το θόρυβο ως περιβαλλοντική παράμετρο Δείκτες Περιβαλλοντικού Θορύβου Ο θόρυβος δεν είναι ένας σταθερός ήχος, αλλά έχει μία ακανόνιστα κυμαινόμενη στάθμη ηχητικής πίεσης. Γι' αυτό έχουν καθιερωθεί δείκτες, που λαμβάνουν υπόψη τους αυτό το γεγονός, για την περιγραφή της ενόχλησης από το θόρυβο. Είναι φυσικό, το κριτήριο για το αν ο θόρυβος είναι αποδεκτός ή όχι, να σχετίζεται με την αντίδραση των ανθρώπων στο θόρυβο ή τις επιπτώσεις του θορύβου, στις δραστηριότητες ή στην υγεία του ανθρώπου γενικότερα. Τέτοια κριτήρια είναι η ενόχληση, η παρεμπόδιση συνομιλίας, η διατάραξη του ύπνου κ.λπ. Μετά την επιλογή του κριτηρίου για μία ορισμένη χρήση γης, είναι απαραίτητη και η επιλογή του πλέον κατάλληλου δείκτη για την περιγραφή του θορύβου, ο οποίος πρέπει να έχει καλή συσχέτιση με το κριτήριο. Για τον καθορισμό των επίπεδων του περιβαλλοντικού θορύβου χρησιμοποιούνται οι ποσοστομετρικοί δείκτες θορύβου L n. Η στάθμη θορύβου L n είναι ένα μέγεθος, που δηλώνει το ποσοστό του συνολικού χρόνου παρατήρησης, στο οποίο η στάθμη θορύβου είναι μεγαλύτερη ή ίση προς μια συγκεκριμένη τιμή n, είναι το ποσοστό του χρόνου μέτρησης κατά το οποίο υπήρξε υπέρβαση της ηχοστάθμης L. Για παράδειγμα όταν λέμε L 10 =50dBA εννοούμε ότι στο 10% του συνολικού χρόνου παρατήρησης η στάθμη θορύβου ήταν μεγαλύτερη ή ίση προς 50 dba. Σε μία μεγάλη σειρά μετρήσεων κυκλοφοριακού θορύβου είναι δυνατός ο υπολογισμός μίας μέσης τιμής, η οποία ονομάζεται μέση στάθμη ή στάθμη L 50 και η οποία είναι η στάθμη που έχει ξεπεραστεί στο 50% του χρόνου παρατήρησης. Με βάση τη στατιστική ανάλυση δημιουργούνται και άλλοι ποσοστομετρικοί δείκτες αξιολόγησης με 101

108 κυριότερη τη μέση στάθμη κορυφής (Mean Peak Noise Level) L 10, η οποία ξεπεράστηκε κατά το 10% του χρόνου παρατήρησης. Στους Βρετανικούς Κανονισμούς ο δείκτης L 10 που είναι η αριθμητική μέση τιμή των 18 ξεχωριστών ωριαίων τιμών του L 10 (καλύπτοντας την χρονική περίοδο από 06:00 π.μ. έως 24:00 μ.μ. κατά τις εργάσιμες ημέρες) έχει αποδειχτεί ότι εκφράζει καλή συσχέτιση του κυκλοφοριακού θορύβου με την όχληση στους ανθρώπους. Με τον ίδιο τρόπο προσδιορίζεται η στάθμη κορυφής (Peak Noise Level), που ξεπεράστηκε κατά το 1% του χρόνου παρατήρησης (L 1 ), καθώς και η μέση στάθμη θορύβου βάθους (background noise level), που ξεπεράστηκε κατά το 90% (κατ' άλλους ερευνητές κατά το 95%) του χρόνου παρατήρησης (L 90 ή L 95 ), πάντα σε db(α). Επίσης, χρησιμοποιούνται οι δείκτες L max, L min που δίνουν αντίστοιχα τη μέγιστη και την ελάχιστη τιμή της παρατηρούμενης ηχοστάθμης κατά τη διάρκεια της περιόδου παρατήρησης. Αρκετά συχνά χρησιμοποιείται η ισοδύναμη συνεχής στάθμη ήχου (Equivalent Continuous Sound Level) L eq. Ως Ισοδύναμη συνεχής στάθμη θορύβου μιας αντίστοιχης κυμαινόμενης στάθμης σε συγκεκριμένο διάστημα Τ, είναι η σταθερή στάθμη η οποία, στο ίδιο χρονικό διάστημα, αντιστοιχεί στην ίδια ολική ενέργεια. Συνοψίζοντας: L eq : Συμβολίζει το σταθερό εκείνο επίπεδο θορύβου που, σε μία δεδομένη χρονική περίοδο, παράγει το ίδιο επίπεδο ενέργειας με τo (πραγματικό) κυμαινόμενο επίπεδο θορύβου. L 10 : Αντιπροσωπεύει εκείνο το επίπεδο θορύβου που, κατά την (χρονική) περίοδο μέτρησης, υπερβαίνεται μόνο το 10% του χρόνου. O δείκτης L 10 συνήθως μετρείται σε ωριαία βάση. L 10 (18-hour): Αποτελεί την μέση τιμή των 18 ωριαίων δεικτών L 10 για το 18ωρο από τις 6 το πρωί μέχρι τα μεσάνυχτα. Οι ανωτέρω L 10 (18-hour) και L eq στάθμες έχουν ενσωματωθεί στην ισχύουσα Ελληνική νομοθεσία Νομοθεσία Το Π.Δ. 1180/81 καθορίζει το ανώτερο επιτρεπόμενο όριο θορύβου που εκπέμπεται στο περιβάλλον από βιομηχανικές εγκαταστάσεις και εργοτάξια, που στην προκειμένη περίπτωση αφορά σε μηχανήματα και εγκαταστάσεις που θα χρησιμοποιηθούν κατά την διάρκεια της κατασκευής. α/α Περιοχή Ανώτ. όριο σε dba 1 Νομοθετημένες βιομηχανικές περιοχές 70 2 Περιοχές που επικρατεί το βιομηχανικό στοιχείο 65 3 Περιοχές με εξίσου παρόντα το βιομηχανικό και το αστικό στοιχείο 55 4 Περιοχές που επικρατεί το αστικό στοιχείο 50 Σχετικά με τα όρια ηχητικής ρύπανσης κατά τη φάση λειτουργίας οδικών έργων, έχουν καθοριστεί ανώτατα επιτρεπόμενα όρια, τα οποία παρουσιάζουν μικρές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι διαφορές της τάξεως των 2 3 db(a) γίνονται δύσκολα αντιληπτές από τον άνθρωπο. Έτσι σύμφωνα με τις ισχύουσες βρετανικές προδιαγραφές (United Kingdom Land Compensation Act του 1973), καθορίζεται ότι το επίπεδο θορύβου L 10 για κυκλοφορία 18 ωρών δεν πρέπει να ξεπερνά τα 68 db(a) (που αντιστοιχεί σε L eq = 65dB(A)). Στα πλαίσια της Συνδιάσκεψης για την Πρόληψη του Θορύβου που έλαβε χώρα στις 7-9 Μαΐου 1980 στο Παρίσι, διαπιστώθηκε ότι το επίπεδο θορύβου L 10 στο εσωτερικό των σπιτιών, δεν πρέπει να υπερβαίνει τις παρακάτω τιμές: L 10 κατά τη διάρκεια της ημέρας L 10 κατά τη διάρκεια της νύχτας 102

109 L 10 κατά τη διάρκεια της ημέρας L 10 κατά τη διάρκεια της νύχτας Αγροτικές περιοχές 40 db(a) 30 db(a) Ημιαστικές περιοχές 45 db(a) 35 db(a) Αστικές περιοχές 50 db(a) 35 db(a) Για να περιοριστεί ο θόρυβος σε αυτά τα επίπεδα στο εσωτερικό των σπιτιών, θεωρήθηκε ότι το ανώτατο επιτρεπτό όριο θορύβου πλησίον της ζώνης κατοικίας δεν πρέπει να ξεπερνά τα db(a) κατά τη διάρκεια της ημέρας και τα db(a) κατά τη διάρκεια της νύχτας. Σύμφωνα με τις βρετανικές ισχύουσες προδιαγραφές (United Kingdom Land Compensation Act του 1973) καθορίστηκε ότι το επίπεδο θορύβου L 10 για κυκλοφορία 18 ωρών δεν πρέπει να ξεπερνά τα 68 db(a) (που αντιστοιχεί σε L eq =65 db(a)). Η αξιολόγηση του παραγόμενου θορύβου από συγκοινωνιακά έργα πραγματοποιείται σύμφωνα με την Κ.Υ.Α /12 (ΦΕΚ 1367Β'/2012) «Καθορισμός Δεικτών Αξιολόγησης και Ανωτάτων Επιτρεπόμενων Ορίων Δεικτών Περιβαλλοντικού Θορύβου που προέρχονται από την λειτουργία συγκοινωνιακών έργων, τεχνικές προδιαγραφές ειδικών ακουστικών μελετών υπολογισμού και εφαρμογής (ΕΑΜΥΕ) αντιθορυβικών πετασμάτων, προδιαγραφές προγραμμάτων παρακολούθησης περιβαλλοντικού θορύβου και άλλες διατάξεις». Στο Άρθρο 3 «Δείκτες αξιολόγησης περιβαλλοντικού συγκοινωνιακού θορύβου» ορίζονται ως δείκτες αξιολόγησης του περιβαλλοντικού θορύβου που προέρχεται από τη λειτουργία οδικών έργων οι: L den (L day-evening-night )=σταθμισμένος δείκτης αξιολόγησης θορύβου 24-ώρου=(L ημέρας-απογεύματος-νύκτας ) L den = 10lg 1 Lday L (12 10 evening+5 L night ) 24 όπου: L day (12-ωρος σταθμισμένος δείκτης αξιολόγησης θορύβου ημέρας) L evening (4-ωρος σταθμισμένος δείκτης αξιολόγησης απογευματινού θορύβου) L night (8-ωρος σταθμισμένος δείκτης αξιολόγησης νυκτερινού θορύβου) Ως χρονικές περίοδοι εφαρμογής των ανωτέρω δεικτών ορίζονται: Χρονική περίοδος ημέρας: από 07:00 έως 19:00 Χρονική περίοδος απογευματινή: από 19:00 έως 23:00 Χρονική περίοδος νύκτας: από 23:00 έως 07:00. Στο Άρθρο 4 «Όρια δεικτών αξιολόγησης περιβαλλοντικού συγκοινωνιακού θορύβου» καθορίζονται τα ανώτατα επιτρεπόμενα όρια των ανωτέρω δεικτών οδικού θορύβου: Για τον δείκτη L den (24-ωρος): τα 70 db(a) Για τον δείκτη L night (8-ωρος νυκτερινός): τα 60dB(A) Ο υπολογισμός και η μέτρηση των ανωτέρω δεικτών και ορίων πραγματοποιείται σε ύψος 4,0 ± 0,2m (3,8 έως 4,2m) πάνω από το έδαφος και σε ελάχιστη απόσταση 2m από την πιο εκτεθειμένη (προς την εκάστοτε γραμμική πηγή συγκοινωνιακού θορύβου), πρόσοψη (εξωτερικός τοίχος η κούφωμα), των κτιρίων κατοικίας και λοιπών ευαίσθητων χρήσεων που χρήζουν προστασίας. Σύμφωνα με το Άρθρο 2 «Πεδίο εφαρμογής», οι δείκτες και τα όρια εφαρμόζονται για δέκτες κατοικίας ευρισκόμενης εντός πάσης φύσεως -εν ισχύ- θεσμοθετημένων ορίων οικιστικής ανάπτυξης όπως ΓΠΣ, σχεδίων πόλης, οικισμών κ.λπ. για τα οποία υπάρχει σχετική απόφαση καθορισμού ορίων και όρων δόμησης. Επιπλέον, εφαρμόζονται για την προστασία ακουστικά ευαίσθητων δεκτών όπως: 103

110 Εγκαταστάσεις Υγείας και Εκπαίδευσης (σχολεία, νοσοκομεία κ.ά.) Γηροκομεία, οίκοι τυφλών και συναφή ιδρύματα Χώροι πολιτιστικών/ κοινωνικών εκδηλώσεων (ανοικτά θέατρα, συνεδριακά κέντρα κ.ά.) Ποιότητα ακουστικού περιβάλλοντος στην περιοχή μελέτης Η περιοχή μελέτης χαρακτηρίζεται από τη συνήθη σχετικά επιβαρυμένη ηχητική στάθμη των πόλεων, κυρίως λόγω της κυκλοφοριακής δραστηριότητας που κατά περιόδους είναι σημαντική. Ηχητικές επιβαρύνσεις εντοπίζονται τοπικά μεν κατά τον άξονα των κυρίων οδικών αξόνων. Χρονικά οι υψηλότερες διακυμάνσεις θορύβου εντοπίζονται τις ώρες αιχμής (πρωί και απόγευμα) ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ Τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία αποτελούνται από ηλεκτρικά και μαγνητικά κύματα τα οποία διαδίδονται μαζί στο χώρο με την ταχύτητα του φωτός. Σε ένα σημείο του χώρου, τα πεδία αυτά έχουν την μορφή μιας ταλάντωσης. Χαρακτηρίζονται από μία συχνότητα η οποία απλά είναι ο αριθμός των ταλαντώσεων στη μονάδα του χρόνου. Η συχνότητα του πεδίου εκφράζεται σε: Herz (Hz) ή τα πολλαπλάσια αυτής KiloHerz (ΚHz=10 3 Hz) MegaHerz (ΜHz=10 6 Hz) GigaHerz (GHz=10 9 Hz) Το ηλεκτρικό πεδίο περιγράφεται από την ένταση του πεδίου (Ε) η οποία μετράται σε Volt ανά μέτρο (v/m). Το μαγνητικό πεδίο περιγράφεται από την: Ένταση του πεδίου (Η), η οποία μετράται σε Ampere ανά μέτρο (Α/m) και την Μαγνητική επαγωγή (Β), η οποία μετράται σε Tesla (Τ) ή στο υποπολλαπλάσιο αυτού microtesla (μτ), όπου 1Τ=10 6 μτ. Τα φυσικά αυτά μεγέθη χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό των οριακών τιμών έκθεσης του πληθυσμού στην μη ιονίζουσα ακτινοβολία, οι οποίες περιέχονται στην ΚΥΑ 53571/3839/2000 «Μέτρα προφύλαξης του κοινού από τη λειτουργία κεραιών εγκατεστημένων στη ξηρά» και την ΚΥΑ 3060(ΦΕΚ)238/2002 «Μέτρα προφύλαξης του κοινού από τη λειτουργία διατάξεων εκπομπής ηλεκτρομαγνητικών πεδίων χαμηλών συχνοτήτων». Στις Αποφάσεις αυτές έχει ενσωματωθεί η Σύσταση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Σχετικά με τον περιορισμό της έκθεσης του κοινού σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία 0Hz 300GHz (1999/519/EC». Τα ισχύοντα όρια έκθεσης του πληθυσμού έχουν προταθεί και από τη Διεθνή Επιτροπή για την Προστασία από την Μη-ιονίζουσα Ακτινοβολία (ICNIRP). Σε πολύ υψηλές συχνότητες (10MHz 300GHz), για την εκτίμηση της έκθεσης του πληθυσμού σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία, χρησιμοποιείται και η πυκνότητα ισχύος της ακτινοβολίας (S), η οποία μετράται σε Watt ανά τετραγωνικό μέτρο (W/m 2 ). Για συχνότητες έως 110 MHz καθορίζονται και οριακές τιμές για το ρεύμα επαφής από αγώγιμα σώματα, και το ρεύμα των άκρων, το οποίο μετράται σε milliampere (ma). Σημειώνεται πως ο καθορισμός των παρακάτω ορίων πραγματοποιήθηκε λαμβάνοντας υπόψη μόνο τις αποδεδειγμένες επιδράσεις: Για συχνότητες από 0Hz έως 10MHz οι επιπτώσεις στο καρδιοαγγειακό και το νευρικό σύστημα Για συχνότητες από 100ΚΗz έως 300 GHz η αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος 104

111 Όσον αφορά την υφιστάμενη κατάσταση της περιοχής μελέτης δεν έχουν εντοπιστεί δραστηριότητες που να σχετίζονται με εκπομπή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Για την κατάσταση, όπως αυτή θα διαμορφωθεί από την κατασκευή και λειτουργία του έργου συνολικά (κυρίως έργου και συνοδών υποστηρικτικών), ισχύουν τα εξής: Φάση κατασκευής Ηλεκτρομαγνητικά πεδία: Δεν υπάρχουν εργασίες στην φάση αυτή σχετικές με την εκπομπή ακτινοβολιών. Φάση λειτουργίας Ηλεκτρομαγνητικά πεδία: Δεν υπάρχουν εργασίες στην φάση αυτή σχετικές με την εκπομπή ακτινοβολιών ΥΔΑΤΑ Σχέδιο Διαχείρισης - Έλεγχος Συμβατότητας Σύμφωνα με τα όσα αναφέρθηκαν στο κεφάλαιο 5.4 της παρούσης, το υπό μελέτη έργο περιλαμβάνεται στις προβλέψεις του Σχεδίου Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής (GR06), τόσο στις μελέτες εν εξελίξει όσο και στα νέα προγραμματιζόμενα έργα. Συγκεκριμένα εντάσσεται στην κατηγορία «Πρόληψη κινδύνων - συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης και εφαρμογής σχεδίων και μέτρων για την πρόληψη και τη διαχείριση των φυσικών και των τεχνολογικών κινδύνων» του ΕΠ «Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΕΠΠΕΡΑΑ), που αφορά σε έργα κατασκευής δικτύων απορροής ομβρίων υδάτων, διευθετήσεις ρεμάτων και λοιπά αντιπλημμυρικά έργα. Το υπό μελέτη έργο είναι συμβατό με τις προβλέψεις του Σχεδίου Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής (GR06) Επιφανειακά ύδατα Ο ποταμός Κηφισός περιλαμβάνεται στα επιφανειακά ύδατα του ΥΔ Αττικής, σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του ΥΔ Αττικής. Ο Ποδονίφτης αποτελεί παραπόταμο του Κηφισού και δεν έχει καθορισθεί ως υδατικό σώμα. 105

112 Σχήμα Επιφανειακά υδάτινα σωμάτα ΥΔ Αττικής Πηγή: ΕΓΥ, Σημ. Το έργο παρουσιάζεται με κόκκινη γραμμή. Ο π. Κηφισός στο τμήμα όπου εκβάλει ο Ποδονίφτης έχει χαρακτηρισθεί ως Ιδιαίτερα Τροποποιημένο Υδάτινο Σώμα (ΙΤΥΣ), ενώ στο ανάντη τμήμα του παρουσιάζει κακή οικολογική κατάσταση (βλ. ακόλουθο σχήμα). Το υπό μελέτη έργο δεν αναμένεται να επηρεάσει την κατάσταση του π. Κηφισού. 106

113 Σχήμα Κατάσταση επιφανειακών υδάτινων σωμάτων Αττικής Υπόγεια ύδατα Πηγή: ΥΠΕΚΑ/ΕΓΥ, 2012 Σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής, η περιοχή μελέτης ανήκει στο Υπόγειο Υδατικό Σύστημα GR Η ποσοτική και χημική του κατάσταση παρουσιάζεται στα ακόλουθα σχήματα. 107

114 Σχήμα Ποσοτική κατάσταση στο Υπόγειο Υδατικό Σύστημα GR Πηγή: ΥΠΕΚΑ/ΕΓΥ, 2012 Σχήμα Ποιοτική (χημική) κατάσταση στο Υπόγειο Υδατικό Σύστημα GR Πηγή: ΥΠΕΚΑ/ΕΓΥ,

115 8.14 ΤΑΣΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ - ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΛΥΣΗ Στην παρούσα ενότητα εκτιμάται η κατάσταση του περιβάλλοντος ως έχει σήμερα και όπως θα εξελιχθεί στο μέλλον χωρίς την ύπαρξη του έργου. Η επιλογή της μηδενικής λύσης για το εξεταζόμενο έργο, δηλαδή η διατήρηση της μη διευθέτησης του ρέματος, μπορεί με σχετική βεβαιότητα να ειπωθεί ότι ενέχει σοβαρούς κινδύνους με επιπτώσεις κατά κύριο λόγο στο ανθρωπογενές περιβάλλον χωρίς να ελλείπουν αρνητικές επιπτώσεις και στο φυσικό περιβάλλον, κυρίως λόγω διάβρωσης και πλημμυρισμού. Στο παρελθόν έχουν καταγραφεί σοβαρές ζημίες σε ανθρώπινες περιουσίες, τεχνικά έργα καθώς επίσης έχουν αναφερθεί και ανθρώπινα θύματα. Επιπροσθέτως, η έντονη αστικοποίηση των περιοχών από όπου διέρχεται το ρέμα καθιστά τη διαφύλαξη των ανθρώπινων περιουσιών και ζωών ως πρώτης προτεραιότητας. Λαμβάνοντας υπόψη τον ήδη έντονα αστικοποιημένο χαρακτήρα της περιοχής του ρέματος Ποδονίφτη γίνεται φανερή η ανάγκη αντιπλημμυρικής προστασίας και η εξασφάλιση επαρκούς παροχετευτικότητας. Όπως προαναφέρθηκε σε προηγούμενα κεφάλαια η διευθέτηση του ρέματος είχε προκύψει ως ανάγκη ήδη από τη δεκαετία του 1960, οπότε και είχαν εκπονηθεί οι πρώτες σχετικές μελέτες στο πλαίσιο αντιμετώπισης πλημμυρικών κινδύνων που ήταν εμφανείς από τότε. Όλα τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά της λεκάνης απορροής έχουν ληφθεί υπόψη στην ανάλυση της υδρολογίας και στην προμελέτη του έργου, από όπου προκύπτει ως επιτακτική προτεραιότητα η προώθηση του έργου για την αντιπλημμυρική διασφάλιση της περιοχής. Πέραν των ανωτέρω και αθροιστικά σε αυτά θα πρέπει να ληφθεί υπ όψη και η νομική υποχρέωση που προκύπτει για την αντιπλημμυρική προστασία τόσο βάσει θεμελιωδών συνταγματικών διατάξεων όσο και βάσει της πρόσφατης οδηγίας 2007/60/ΕΚ για τις πλημμύρες. Όπως προκύπτει από τη μελέτη υδρολογίας το ρέμα Ποδονίφτη εμπίπτει στις διατάξεις της Οδηγίας, αφού η υφιστάμενη παροχετευτική του ικανότητα αφήνει εκτεθειμένους πληθυσμούς και χρήσεις που βρίσκονται σε τμήματα της παραρεμάτιας περιοχής του υπό μελέτη έργου. Τα αναφερθέντα στο κεφάλαιο 4 για το στόχο και τη σημασία του υπό μελέτη έργου συνηγορούν επιπρόσθετα και κατηγορηματικά στην ανάγκη ταχείας υλοποίησης του έργου. Τα δεδομένα στην περιοχή της Πεντέλης και του λεκανοπεδίου σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη που έχει συντελεσθεί και τις τάσεις εξέλιξής τους σε όλη την περιοχή των Μεσογείων καθιστούν την υφιστάμενη κατάσταση του ρέματος πηγή κινδύνων για τον άνθρωπο, αλλά και τη φύση που είναι υποχρεωτικό να αντιμετωπισθούν με βάση το κοινοτικό και εθνικό δίκαιο. Το ερώτημα που τίθεται πλέον δεν είναι αν το ρέμα μπορεί να παραμείνει ως έχει, αλλά με ποιο τρόπο μπορεί να υλοποιηθεί λύση διευθέτησης που να διατηρεί φιλοπεριβαλλοντικό χαρακτήρα και να διασφαλίζει το ανθρωπογενές περιβάλλον της περιοχής του έργου. 109

116 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 9.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ-MEΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Για την εκτίμηση αξιολόγηση των προκαλούμενων περιβαλλοντικών επιπτώσεων του υπό μελέτη έργου λαμβάνονται υπόψη και συναξιολογούνται οι εξής κύριες καθοριστικές παράμετροι: o o o o Θεσμικό πλαίσιο προστασίας περιβάλλοντος, όπως αυτό εξειδικεύεται με τη θέσπιση μέτρων για τα διαφορετικά περιβαλλοντικά μέσα. Χαρακτηριστικά της περιοχής, όπου βρίσκεται το έργο: Αφορά στο είδος και στην ευαισθησία τρωτότητα των περιβαλλοντικών μέσων που δέχονται περιβαλλοντικές πιέσεις από την εγκατάσταση των επιμέρους τεχνικών υποδομών. Σχεδιασμός των τεχνικών-λειτουργικών χαρακτηριστικών του έργου: Αφορά στο είδος, στο μέγεθος, καθώς και στον τρόπο λειτουργίας των επιμέρους έργων. Εφαρμόσιμα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και αποκατάστασης του περιβάλλοντος. Οι τυχόν επιπτώσεις εκτιμώνται ως προς τα εξής επιμέρους χαρακτηριστικά: o Χαρακτήρας επιπτώσεων (αρνητικές ουδέτερες). Σημειώνεται ακόμη η θετική επίδραση του έργου, όπου αυτή διαπιστώνεται. Αφορά στο είδος των επιπτώσεων επιδράσεων. o Μέγεθος επιπτώσεων (Σημαντικές, μέτριες, ασθενείς). Ο εν λόγω χαρακτηρισμός σχετίζεται άμεσα με την εκτίμηση του μεγέθους των προκαλούμενων από το έργο περιβαλλοντικών επιπτώσεων. o Διάρκεια επιπτώσεων (Βραχυχρόνιες, Μακροχρόνιες). Αφορά στη διάρκεια κατά την οποία λαμβάνουν χώρα οι επιπτώσεις. o Δυνατότητα ανάταξης με φυσικά μέσα (αναστρέψιμες, μερικώς αναστρέψιμες, μη αναστρέψιμες). Σχετίζεται με τη δυνατότητα που υπάρχει να αναταχτούν οι προκαλούμενες περιβαλλοντικές επιπτώσεις με φυσικές διεργασίες. o Δυνατότητα αντιμετώπισης - με τεχνητά μέσα (αντιμετωπίσιμες, μερικώς αντιμετωπίσιμες, μη αντιμετωπίσιμες). Σχετίζεται με τη δυνατότητα που υπάρχει να αντιμετωπιστούν οι προκαλούμενες περιβαλλοντικές επιπτώσεις με κατασκευή κατάλληλων τεχνικών έργων εφαρμογών (τεχνολογίες αντιρρύπανσης, έργα αποκατάστασης περιβάλλοντος κ.ά.). o Γεωγραφικό επίπεδο αναφοράς εκτίμησης αξιολόγησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (σε τοπικό επίπεδο, σε επίπεδο περιοχής μελέτης, σε επίπεδο ευρύτερης περιοχής). Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονισθεί ότι η εκτίμηση και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων αφορά τόσο στη φάση κατασκευής, όσο και στη φάση λειτουργίας. Η μεθοδολογία εκτίμησης των επιπτώσεων διαφοροποιείται ανά περιβαλλοντικό μέσο και παρουσιάζεται αναλυτικά στην κάθε υποενότητα του παρόντος κεφαλαίου. 110

117 9.2 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Φάση κατασκευής Η κατασκευή του υπό μελέτη έργου δεν συνδέεται με μακροχρόνιες και σημαντικές ποσοτικά εκπομπές ρύπων ή με οποιαδήποτε άλλου είδους επίδραση σε κλιματολογικές παραμέτρους. Ως εκ τούτου, από την κατασκευή των επιμέρους έργων δεν αναμένονται επιπτώσεις στα κλιματολογικά και βιοκλιματικά χαρακτηριστικά, τόσο της περιοχής μελέτης όσο και της ευρύτερης του έργου περιοχής. Φάση λειτουργίας Η διευθέτηση και η οριοθέτηση του ρέματος Ποδονίφτη (στο υπό μελέτη τμήμα) δεν αναμένεται σε καμία περίπτωση να έχει επιπτώσεις σε οποιαδήποτε κλιματολογική παράμετρο όπως είναι η θερμοκρασία, η βροχόπτωση, η χαλαζόπτωση, η χιονόπτωση ή η υγρασία στην περιοχή ανάπτυξης του έργου. 9.3 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟΠΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Φάση κατασκευής Η έκταση κατάληψης του συνόλου του έργου ανέρχεται σε 13,7 στρέμματα. Οι διατομές του έργου διευθέτησης παρουσιάζονται στα τεχνικά σχέδια 5-1 έως 5-4 που περιλαμβάνονται στο Κεφάλαιο 15. Παρακάτω παρουσιάζεται μια χαρακτηριστική τυπική διατομή του έργου, στο ύψος της οδού Περισσού (Χ.Θ ) και στο ύψος του δρόμου ήπιας κυκλοφορίας (Χ.Θ ). 111

118 Στη φάση κατασκευής του έργου οι κύριες μορφολογικές επιπτώσεις σχετίζονται με τις εκσκαφές, τη διάθεση των προϊόντων εκσκαφής και την προσωρινή απόθεση των υλικών κατασκευής του, καθώς και με τις εργασίες εξυγίανσης του πυθμένα και των πρανών με σκοπό την ασφαλή εγκατάσταση των συρματοκιβωτίων ή του οπλισμένου σκυροδέματος. Το σύνολο των εκσκαφών ανέρχεται σε m 3. Οι επανεπιχώσεις με προϊόντα εκσκαφών ανέρχονται σε m 3. Οι απαιτούμενες μεταφορές προϊόντων εκσκαφών ανέρχονται σε m 3 και οι επιχώσεις με φυτικές γαίες σε m 3. Η διαχείριση των προϊόντων εκσκαφής θα γίνει τηρώντας την κείμενη νομοθεσία περί διαχείρισης αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις (ΑΕΚΚ). Το υπό μελέτη τμήμα του ρέματος Ποδονίφτη, βρίσκεται εντός κατοικημένης περιοχής με κατά τόπους άναρχη δόμηση, με αποτέλεσμα πολλές οικίες να έχουν κτιστεί πλησίον της κοίτης του ρέματος. Κατά τη φάση κατασκευής του έργου αναμένεται να προκληθούν αρνητικές επιπτώσεις στο τοπίο και στο αισθητικό περιβάλλον της περιοχής κατασκευής των έργων λόγω της κυκλοφορίας των οχημάτων, της εκπομπής σκόνης, των εκτεταμένων εκσκαφών, της λειτουργίας εργοταξίου, των προσωρινών χώρων απόθεσης υλικών κ.ά. Οι επιπτώσεις αυτές εκτιμώνται ως τοπικά μέτριες και προσωρινές διότι θα πάψουν να υφίστανται μετά το πέρας της φάσης κατασκευής. Για την εξασφάλιση της ποιότητας του τοπίου και του αισθητικού περιβάλλοντος προτείνονται μέτρα βελτίωσης που θα πρέπει να λάβουν χώρα στο τελευταίο στάδιο της κατασκευής των υπό μελέτη έργων. Έτσι, στο τελικό στάδιο της φάσης κατασκευής των έργων προτείνεται να πραγματοποιηθούν κατάλληλες φυτοτεχνικές εργασίες κατά μήκος των τεχνικών έργων διευθέτησης και να δημιουργηθούν χώροι πρασίνου και αναψυχής. Φάση λειτουργίας Κατά τη λειτουργία του έργου δεν αναμένονται αρνητικές επιπτώσεις στη μορφολογία και στο έδαφος της άμεσης και ευρύτερης περιοχής μελέτης. Για τη διατήρηση της καλής αισθητικής εικόνας του ρέματος Ποδονίφτη προτείνονται τα εξής μέτρα: Σε τακτά χρονικά διαστήματα θα πρέπει να λαμβάνει χώρα η απαιτούμενη συντήρηση των έργων. Οι αγωγοί θα πρέπει να καθαρίζονται με μηχανικά μέσα και να αποκαθίστανται τυχόν φθορές με ευθύνη του φορέα συντήρησης του έργου. Για το σύνολο της διατομής του έργου απαιτείται η τακτική κατ έτος συντήρησή του, βάσει ειδικού προγράμματος συντήρησης το οποίο θα πρέπει να εκπονηθεί από τον αρμόδιο φορέα συντήρησης και λειτουργίας του έργου. Για τη βελτίωση του αισθητικού περιβάλλοντος θα πρέπει να γίνεται αποκομιδή των όποιων φερτών υλικών και απορριμμάτων που συγκεντρώνονται στην περιοχή του έργου. 112

119 Στην παραρεμάτια περιοχή, θα γίνουν φυτεύσεις δενδρωδών υδρόφιλων ειδών σύμφωνα με τις προτάσεις της παρούσας μελέτης και μετά από την εξειδίκευσή τους μέσω εκπόνησης φυτοτεχνικής μελέτης. Για τα δέντρα αυτά, ενδέχεται να απαιτηθεί κατά την πρώτη περίοδο φυτεύσεων η εφαρμογή προγράμματος άρδευσης. 9.4 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΑ ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ, ΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Φάση κατασκευής Στη φάση κατασκευής του έργου περιλαμβάνονται δραστηριότητες που σχετίζονται με το έδαφος, όπως είναι οι εκσκαφές, η διάθεση των προϊόντων εκσκαφής και η προσωρινή απόθεση των υλικών κατασκευής του, καθώς και οι εργασίες εξυγίανσης του πυθμένα και των πρανών με σκοπό την ασφαλή εγκατάσταση του οπλισμένου σκυροδέματος. Οι πραγματοποιούμενες εκσκαφές εκτιμάται ότι θα δημιουργήσουν μέτριες αλλοιώσεις στο περιβάλλον, σε τοπικό επίπεδο. Οι επιπτώσεις στους εδαφικούς πόρους κρίνονται μέτριες λόγω του μεγέθους του έργου και μη αναστρέψιμες μιας και το έδαφος στην περιοχή της διευθέτησης θα διαμορφωθεί σύμφωνα με όσα έχουν περιγραφεί στο Κεφάλαιο 6 της παρούσας μελέτης. Οι επιπτώσεις στο έδαφος από τη διευθέτηση και οριοθέτηση του ρέματος είναι τοπικού χαρακτήρα και μερικώς αντιμετωπίσιμες. Φάση λειτουργίας Το υπό μελέτη έργο δεν αναμένεται να προκαλέσει περαιτέρω της φάσης κατασκευής επιπτώσεις στο έδαφος της περιοχής μελέτης κατά τη φάση λειτουργίας του. 9.5 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Φάση κατασκευής Όσον αφορά στη βλάστηση, οι κύριες επιπτώσεις που θα προξενηθούν κατά τη φάση κατασκευής του προτεινόμενου έργου σχετίζονται με την αποψίλωση της παρόχθιας βλάστησης και την κατάληψη της υφιστάμενης κοίτης. Οι εν λόγω επιπτώσεις έχουν ως επί το πλείστον μόνιμο χαρακτήρα και είναι μερικώς αντιμετωπίσιμες και αναστρέψιμες. Οι επιπτώσεις αφορούν κυρίως καλαμιώνες και την υψηλή βλάστηση κατά μήκος του Ποδονίφτη η οποία αποτελείται κυρίως από φυτεμένα δέντρα του ξενικού είδους ευκάλυπτος (Eucalyptus globulus). Παρόλα αυτά δύναται να επανορθωθούν με τη λήψη κατάλληλων μέτρων, τα οποία περιγράφονται στο Κεφάλαιο 9.3 της παρούσας μελέτης. Η υγροτοπική βλάστηση αποτελεί βασικό στοιχείο στις παρόχθιες ζώνες και έχει τις εξής λειτουργίες: (α) Ρυθμίζει το μικροκλίμα των ρεμάτων και των γειτνιαζουσών περιοχών Η βλάστηση δημιουργεί σκιά, μειώνοντας έτσι τη θερμοκρασία. Δύναται να μειώσει το φως του ήλιου το καλοκαίρι έως και 80%. Επιπλέον δεν έχει μόνο επιπτώσεις στο μικροκλίμα των ρεμάτων, αλλά και στις γειτνιάζουσες περιοχές. Σε αυτές τις περιοχές αυξάνονται η δημιουργία δρόσου, η καθίζηση και η υγρασία του εδάφους, ενώ η εξατμισοδιαπνοή και η ταχύτητα του ανέμου μειώνονται. Με τον τρόπο αυτό η βλάστηση μπορεί να ρυθμίσει το κλίμα του εδάφους, να τονώσει τη δραστηριότητά του μέσω της αύξησης παραγωγής βιομάζας και να δράσει ως περιοριστικός παράγοντας στη διάχυση τυχόν λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων. Επιπλέον, επιβραδύνει την επιφανειακή απορροή. (β) Εξασφαλίζει την ευστάθεια των πρανών Η βλάστηση επιβραδύνει τη ροή του νερού στις όχθες. Οι ρίζες των εύκαμπτων ξυλωδών φυτών αυξάνουν την ευστάθεια των πρανών. Η ευστάθεια των πρανών εξαρτάται από παράγοντες όπως το είδος φυτών, η ηλικία, η μορφολογία του ρέματος, το έδαφος, κ.ά. Ένας λόγος που έχουν φυτευτεί από παλιά τόσοι πολλοί ευκάλυπτοι στον Ποδονίφτη μπορεί να είναι η προσπάθεια σταθεροποίησης των πρανών καθώς και η ενίσχυση της αντοχής τους σε υποσκαφή ή διάβρωση στα έντονα πλημμυρικά φαινόμενα. (γ) Λειτουργεί ως χερσαίος οικότοπος 113

120 Η παρόχθια βλάστηση λειτουργεί ως ενδιαίτημα και μπορεί να αποτελέσει πηγή τροφής για υδρόβια και χερσαία είδη πανίδας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε περιοχές με εντατική χρήση της γης, όπου τα ρέματα λειτουργούν ως «οικολογικά καταφύγια». (δ) Αποτελεί πηγή τροφής για τα υδρόβια και χερσαία είδη πανίδας Η κύρια πηγή τροφής για τα υδρόβια και χερσαία είδη πανίδας είναι τα φύλλα και τα άλλα οργανικά υλικά που προέρχονται από την παρόχθια βλάστηση. Στο πλαίσιο της παρούσας ΜΠΕ πραγματοποιήθηκαν εργασίες πεδίου με σκοπό την αναλυτική καταγραφή δενδρώδους βλάστησης εντός της ζώνης απαλλοτρίωσης του έργου. Τα κύρια είδη δένδρων που καταγράφηκαν είναι ευκάλυπτοι (ξενικό είδος), πεύκα, αείλανθοι (εισβλητικό είδος), πικροδάφνες, καλαμιώνες καθώς και κάποια άλλα είδη όπως συκιές, φοίνικες και κουτσουπιές, αμυγδαλιές. Στο επόμενο κεφάλαιο της παρούσας μελέτης προτείνονται συγκεκριμένα μέτρα και επανορθωτικές δράσεις που αποσκοπούν στην ταχεία αποκατάσταση της βλάστησης. Οι δράσεις αυτές αφορούν τόσο στην ενίσχυση της φυσικής ανάπτυξης βλάστησης χρησιμοποιώντας και τόσο είδη των χερσαίων οικοσυστημάτων και αστικού πρασίνου όσο και είδη που παρουσιάζουν υγροτοπικό χαρακτήρα. Επίσης προτείνεται η διασφάλιση μέσω της προτεινόμενης οριοθέτησης του ρέματος ζώνης ικανού πλάτους εκατέρωθεν του διευθετημένου τμήματος του ρέματος, όπου είναι αυτό δυνατό, ώστε να διαμορφωθεί μια γραμμική ζώνη πρασίνου και αναψυχής που θα λειτουργεί αφενός ως ασπίδα σε ενδεχόμενες πιέσεις ανθρωπογενών χρήσεων και λειτουργιών και αφετέρου ως περιοχή ανάπτυξης αστικού πρασίνου και αναψυχής. Όσον αφορά το καθεστώς προστασίας της άμεσης περιοχής μελέτης, πρέπει να σημειωθεί ότι εντός αυτής δεν υπάρχουν θεσμοθετημένες οικολογικά ευαίσθητες προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Φύση 2000 (Natura2000), περιοχές Corine, περιοχές που να έχουν χαρακτηριστεί ή έχουν προταθεί ως Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ), Καταφύγια Άγριας Ζωής και προστατευόμενοι υγρότοποι. Πέραν όμως από τις περιοχές προστασίας που αφορούν οικολογικά σημαντικές περιοχές ή είδη και εμπίπτουν στις διατάξεις της κοινοτικής και εθνικής νομοθεσίας, πρέπει να σημειωθεί ότι το ρέμα Ποδονίφτη χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση 9173/1642/93 (ΦΕΚ 281Α/ ). Το υπό μελέτη έργο θα επιφέρει αλλαγές στη φυσική κατάσταση του ρέματος, θα διατηρηθεί, όμως, ο ανοικτός χαρακτήρας του και προοδευτικά μετά το πέρας των εργασιών θα αναπτυχθεί βλάστηση εκατέρωθεν αυτού. Τα έργα διευθέτησης σε ρέματα που έχουν χαρακτηρισθεί ως ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος φαίνεται καταρχήν ότι είναι αντίθετα με το πνεύμα του χαρακτηρισμού. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όμως, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα ακόλουθα που θα συνδράμουν στη διαμόρφωση μιας πιο εμπεριστατωμένης άποψης: α) Μεγάλο τμήμα του ρέματος Ποδονίφτη φέρει έργα διευθέτησης εδώ και δεκαετίες, ενώ μεγάλο μέρος του έχει καλυφθεί (π.χ. στο αμέσως ανάντη τμήμα από το υπό μελέτη). β) Η αντιπλημμυρική προστασία της έντονα αστικοποιημένης περιοχής, καθιστά αναγκαία τη βελτίωση της παροχετευτικότητας του ρέματος που επιτυγχάνεται μόνο με τεχνικές παρεμβάσεις. γ) Σε περίπτωση μη έγκαιρης λήψης μέτρων διευθέτησης, η εμπειρία από άλλα ρέματα της Αττικής δείχνει ότι η τελική κατάληξη είναι η σταδιακή καταπάτηση και κατάληψη της κοίτης του ρέματος. δ) Η διαμόρφωση επαρκούς ανοικτής διατομής έστω και με τεχνικές παρεμβάσεις στον πυθμένα και στα πρανή, διασφαλίζει τη μελλοντική διατήρηση της γραμμής του ρέματος. ε) Τα έργα αποκατάστασης περιβάλλοντος και η ανάπτυξη πρασίνου κατά μήκος του ρέματος θα συμβάλει σημαντικά στην δημιουργία τοπικού αστικού πνεύμονα πρασίνου καθώς και στη δυνατότητα δημιουργίας χώρου περιπάτου και αναψυχής. Με βάση τα παραπάνω και με δεδομένη την ανελαστική ανάγκη διευθέτησης για λόγους αντιπλημμυρικής προστασίας εκτιμάται ότι το υπό μελέτη έργο μπορεί να συμβάλλει θετικά στη μακροπρόθεσμη διατήρηση του ανοικτού επιφανειακού ρέματος σε όλο το μήκος του εντός αστικής περιοχής.. Με την προϋπόθεση δε ότι θα προβλεφθεί ζώνη οριοθέτησης εκατέρωθεν της κοίτης με πρόσθετες φυτεύσεις και ήπιες υποδομές αναψυχής, εκτιμάται ότι διασφαλίζεται πλήρως η μελλοντική διατήρηση ενός γραμμικού ανοικτού υδάτινου στοιχείου με σημαντική ύπαρξη πρασίνου περιφερειακά αυτού που μπορεί να λειτουργεί εξαιρετικά θετικά από περιβαλλοντική άποψη. Υπό αυτό το πρίσμα διασφαλίζεται σε σημαντικό βαθμό το ζητούμενο της διατήρησης της σημαντικής από περιβαλλοντική άποψη γραμμής του ρέματος που είναι στόχος της ΥΑ 9173/1642/93, αλλά και λαμβάνονται τα αναγκαία μέτρα μακροχρόνιας αντιπλημμυρικής προστασίας που είναι βασική υποχρέωση της Πολιτείας. 114

121 Σχετικά με την πανίδα της περιοχής, στη φάση κατασκευής των έργων αναμένονται επιπτώσεις τοπικού χαρακτήρα που σχετίζονται με τη διατάραξη της υδρόφιλης βλάστησης και της φυσικής κοίτης, και επομένως της πανίδας που συνδέεται οικολογικά με αυτή κατά μήκος του ρέματος. Σημειώνεται ότι οι έντονες ανθρωπογενείς συνθήκες έχουν συντελέσει στη χαμηλή βιοποικιλότητα της πανίδας. Τυχόν είδη που διαβιούν κατά μήκος της κοίτης στη φάση κατασκευής θα αναγκαστούν να μετακινηθούν σε παραπλήσιες περιοχές. Είδη που δεν έχουν άμεση ικανότητα απομάκρυνσης (ορισμένα ασπόνδυλα είδη που ζουν στο έδαφος) θα δεχθούν επιπτώσεις οι οποίες όμως θεωρούνται ασθενείς και έχουν τοπικό χαρακτήρα. Σε ό,τι αφορά το θαλάσσιο οικοσύστημα που αποτελεί αποδέκτη του ρέματος (Σαρωνικός κόλπος, μέσω του π. Κηφισού), οι επιπτώσεις δύναται να οφείλονται σε τυχόν παράσυρση χωματουργικών υλικών κατά την κατασκευή των έργων, που όμως με τη λήψη κατάλληλων μέτρων μπορούν να εξαλειφθούν. Φάση λειτουργίας Δεν αναμένονται σημαντικές περαιτέρω επιπτώσεις στα χερσαία οικοσυστήματα, στη βλάστηση και στην πανίδα της περιοχής κατά τη φάση λειτουργίας του έργου, πέραν αυτών που αναφέρθηκαν για τη φάση κατασκευής. Αντίθετα, η υλοποίηση του έργου αναμένεται να επιδράσει θετικά την περιοχή δεδομένου ότι θα προκαλέσει ανάσχεση των πλημμυρών και ως εκ τούτου των καταστροφών που προκαλούνται. Συμπερασματικά, λαμβάνοντας υπόψη την υποβαθμισμένη κατάσταση των υφιστάμενων στοιχείων χλωρίδας και πανίδας, εκτιμάται ότι με την ανάπτυξη ζώνης βλάστησης εκατέρωθεν του έργου, θα διαμορφωθεί μια γραμμικής ζώνη νερού και αστικού πρασίνου που θα ευνοήσει τα είδη πανίδας που παρατηρούνται εντός αστικού και περιαστικού περιβάλλοντος. 9.6 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Χωροταξικός σχεδιασμός - χρήσεις γης Φάση κατασκευής Το εξεταζόμενο έργο, εν γένει, δεν αναμένεται να επηρεάσει αξιοσημείωτα τις υφιστάμενες χρήσεις γης και δραστηριότητες καθώς και το οικιστικό περιβάλλον, ούτε να επιφέρει την ανάγκη τροποποίησης του θεσμικού πλαισίου που διέπει τους τομείς αυτούς. Η περιοχή μελέτης αποτελεί έντονα αστικό περιβάλλον. Οι όποιες επιπτώσεις αναφέρονται στη συνέχεια αφορούν την άμεση περιοχή επιρροής του έργου και κρίνονται περιορισμένης έκτασης. Η κατασκευή των συνοδών έργων (διαμόρφωση οδού Περισσού και οδού ήπιας κυκλοφορίας) προκαλούν κάποιες σημειακές παρεμβάσεις σε μη κατοικήσιμα παλαιά κτίσματα (περί τις Χ.Θ , και του έργου διευθέτησης). Η προτεινόμενη διευθέτηση (και οριοθέτηση) περιορίζει κατά το δυνατόν τις επεμβάσεις στις υπάρχουσες χρήσεις αλλά αναπόφευκτα θα πρέπει να γίνουν μικρής κλίμακας καθαιρέσεις αυθαίρετων περιφράξεων και τοίχων παρακείμενων ιδιοκτησιών (τα οποία και θα αποκατασταθούν) και ενδεχομένως μικρές απαλλοτριώσεις γης, ώστε να είναι εφικτή η κατασκευή έργων διευθέτησης. Κατά τη φάση κατασκευής και πριν την έναρξη των έργων στις συγκεκριμένες περιοχές ο Ανάδοχος του έργου θα πρέπει να εκπονήσει ειδικές κυκλοφοριακές μελέτες για τις περιοχές των υφιστάμενων γεφυρών (οδών Λάμπωνος, Ξάνθου, Ελ. Βενιζέλου) και να προτείνει λύσεις προσωρινής ρύθμισης των κυκλοφοριακών συνθηκών, εφόσον επηρεαστεί η λειτουργία τους κατά τη φάση κατασκευής. Οι λύσεις αυτές θα πρέπει να υποβληθούν προς έγκριση στις καθ ύλη αρμόδιες υπηρεσίες και πριν την έναρξη των εργασιών να υπάρξει κατάλληλη ενημέρωση (π.χ. διανομή ενημερωτικών φυλλαδίων σε χρήστες των οδών και κατοίκους, σήμανση ενημέρωσης κ.ά.) για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 1 μήνα. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για τη βέλτιστη κυκλοφοριακή ρύθμιση, τη διατήρηση της οδικής επικοινωνίας στις παραρεμάτιες περιοχές και τη μικρότερη δυνατή όχληση στην άμεση και ευρύτερη περιοχή του έργου. 115

122 Είναι ευνόητο ότι οι προαναφερόμενες παρεμβάσεις μπορούν να θεωρηθούν σημειακές σε σχέση με το μέγεθος της άμεσης και ευρύτερης περιοχής μελέτης και, προφανώς, οι αλλαγές που θα επιφέρουν τοπικής κλίμακας. Κατά τα άλλα, αναμένονται οι συνήθεις οχλήσεις από την κατασκευή έργων, με την έννοια των δυσλειτουργιών που συνεπάγεται η παρουσία εργοταξίου σε έναν πυκνοδομημένο οικιστικό χώρο, της αύξησης του επιπέδου θορύβου καθώς και των διαφόρων μορφών ρύπανσης (εκπομπές σωματιδίων σκόνης, οπτική ρύπανση κ.λπ.). Επισημαίνεται, όμως, ότι οι επιπτώσεις αυτές συγκρινόμενες με τα θετικά αποτελέσματα που θα έχει η ολοκλήρωση του έργου αξιολογούνται ως μη σημαντικές και ταυτόχρονα είναι παροδικές και αναστρέψιμες. Ειδικά για θέματα θορύβου και επειδή υπάρχουν οικίες σε μικρή απόσταση από το ρέμα προτείνονται περιοχές όπου θα πρέπει κατά τη φάση κατασκευής να εφαρμοσθεί ειδικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιπέδων θορύβου, ανάλογα με τα αποτελέσματα του οποίου θα κριθεί αν θα πρέπει να ληφθούν ειδικά μέτρα αντιθορυβικής προστασίας όπως τοποθέτηση ηχοπετασμάτων. Στο κεφάλαιο 10 παρατίθεται αναλυτικά σχετική πρόταση. Σε ό,τι αφορά τις χρήσεις γης, περιορισμένη επίπτωση θα υπάρξει από την κατάληψη της απαραίτητης για την εκτέλεση των έργων λωρίδας γης κατά μήκος της περιοχής παρέμβασης. Φάση λειτουργίας Το εξεταζόμενο έργο, από τη φύση του, δεν συνδέεται με επιπτώσεις στο οικιστικό περιβάλλον και στις χρήσεις γης, τόσο στην άμεση περιοχή μελέτης όσο και στην ευρύτερη περιοχή.. Εξαίρεση αποτελεί η μεταβολή που θα επέλθει στην παραρεμάτια ζώνη μετά την ολοκλήρωση των έργων και την εφαρμογή στην πράξη των όρων που θα προβλέπει η οριοθέτηση όπως αυτή θα οριστικοποιηθεί. Με την πρόταση διαμόρφωσης της οδού Περισσού και της οδού ήπιας κυκλοφορίας κατά μήκος της δεξιάς όχθης του ρέματος διασαφηνίζονται τα όρια από τα οποία μπορεί να διέλθει η ρυμοτομική και οικοδομική γραμμή των όμορων οικοδομικών τετραγώνων Πολιτιστική κληρονομιά Φάση κατασκευής Στην περιοχή του έργου δεν εντοπίζονται στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Σε περίπτωση ανεύρεσης αρχαιοτήτων, οι εργασίες θα διακοπούν και θα ακολουθήσει σωστική ανασκαφική διερεύνηση, από τα αποτελέσματα της οποίας θα κριθεί η πορεία των εργασιών. Η εποπτεία των εργασιών και η ανασκαπτική έρευνα θα γίνει κατόπιν υπόδειξης των συναρμόδιων Εφορειών Αρχαιοτήτων. Η δαπάνη για την ανασκαπτική έρευνα καθώς και η συντήρηση, η μελέτη και η δημοσίευση των τυχόν ευρημάτων θα καλυφθούν από τον προϋπολογισμό του έργου σύμφωνα με την παράγραφο 6 του άρθρου 37 του Νόμου 3028/2002 «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς». Ως εκ τούτου, με τη λήψη κατάλληλων μέτρων, το υπό μελέτη έργο δεν αναμένεται να επηρεάσει το ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον της περιοχής μελέτης κατά τη φάση κατασκευής. Φάση λειτουργίας Κατά τη φάση λειτουργίας του έργου δεν αναμένονται αρνητικές επιπτώσεις στο ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον της περιοχής μελέτης λόγω της φύσης του έργου. 9.7 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Φάση κατασκευής Ως προς το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας και υλοποίησης του έργου, εκτιμάται ότι θα εμφανισθούν οι συνήθεις μικρής κλίμακας και περιορισμένου χρόνου οχλήσεις, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν αλλαγές στην πρόσβαση και κυκλοφορία, προσωρινή κατάληψη χώρων για την εκτέλεση των έργων, ίσως και λειτουργικά προβλήματα σε επιχειρηματικές δραστηριότητες. Θα πρέπει να ληφθούν τα κατάλληλα εκείνα μέτρα τα οποία αποσκοπούν στην ελάχιστη κατά το δυνατό παρεμπόδιση της κυκλοφορίας τόσο των οχημάτων όσο και των πεζών. 116

123 Ως πιθανά σημαντικές αλλά αναγκαίες κρίνονται οι κοινωνικές επιπτώσεις που συνδέονται με την αναστάτωση που θα δημιουργήσει η ενδεχόμενη απαλλοτρίωση παραρεμάτιων ιδιοκτησιών για την υλοποίηση του υπό μελέτη έργου. Ειδικότερα θα απαιτηθούν περιορισμένες καθαιρέσεις αυθαίρετων περιφράξεων και μαντρότοιχων που βρίσκονται εντός της ζώνης κατάληψης του έργου. Με την προτεινόμενη χάραξη αποφεύγονται οι επεμβάσεις σε υφιστάμενα κατοικήσιμα κτίσματα ενώ επηρεάζονται μόνο κάποιες κατασκευές που αποτελούν μη κατοικήσιμα παλαιά κτίσματα. Επισημαίνεται ότι οι τελικές μορφολογικές διαμορφώσεις και οι φυτοτεχνικές διαμορφώσεις που προτείνονται να γίνουν στα πλαίσια υλοποίησης του υπό μελέτη έργου θα πρέπει να γίνουν έτσι ώστε να ικανοποιούν και ανάγκες αναψυχής των κατοίκων της περιοχής (παγκάκια, ποδηλατόδρομοι), όπως αναφέρεται στο Κεφάλαιο 6 (Τεχνική Περιγραφή του Έργου) της παρούσας μελέτης. Τέλος, σημειώνεται ότι δεν αναμένονται επιπτώσεις στους επιμέρους τομείς των κοινωνικών υπηρεσιών εξυπηρετήσεων. Στη φάση κατασκευής θα τηρηθεί ειδική μέριμνα τόσο για την πρόσβαση στις όμορες στην περιοχή κατασκευής του έργου κατοικίες καθώς και στην κατά το δυνατό μείωση των προβλημάτων πεζής και κυκλοφοριακής σύνδεσης των εκατέρωθεν του ρέματος περιοχών. Φάση λειτουργίας Κατά τη φάση λειτουργίας του έργου οι επιπτώσεις στα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά της περιοχής θα είναι σημαντικές. Ειδικότερα, οι αναμενόμενες επιπτώσεις είναι θετικές και σχετίζονται με τη συμβολή του έργου στην αντιπλημμυρική προστασία της ζωής και της περιουσίας των κατοίκων της περιοχής μελέτης. Το υπό μελέτη αντιπλημμυρικό έργο θα προστατέψει το περιβάλλον από πλημμυρικά φαινόμενα που είχαν ως αποτέλεσμα την πρόκληση σημαντικών ζημιών στις ιδιοκτησίες και στα δίκτυα υποδομής, με τεράστια κόστη αποκατάστασης στο παρελθόν. Ειδικότερα αναμένεται: Αύξηση του αισθήματος ασφάλειας στους κατοίκους, ιδιοκτήτες και λοιπούς χρήστες (επιχειρηματίες, εργαζόμενοι κ.ά.) της άμεσης περιοχής παρέμβασης και έμμεσα της ευρύτερης περιοχής. Επίτευξη άνετης διαβίωσης μέσω της εξάλειψης των ανεπιθύμητων αρνητικών συνεπειών τόσο κατά τη διάρκεια των πλημμυρών όσο και μετέπειτα από τις προκαλούμενες διαβρώσεις και έστω και προσωρινές καταστροφές της βλάστησης της παραρεμάτιας ζώνης. Βελτίωση των συνθηκών ανάπτυξης των οικονομικών δραστηριοτήτων του πρωτογενή και δευτερογενή τομέα με την έννοια της ελαχιστοποίησης ή/και άρσης των αρνητικών επιπτώσεων που προκαλούνται από τη διακοπή ή/και δυσλειτουργίες σε περιόδους πλημμυρών. Μείωση του κόστους που συνεπάγεται η αποκατάσταση καταστροφών τόσο στα συστήματα δημόσιου χαρακτήρα όσο και στην ιδιωτική περιουσία. Ελαχιστοποίηση των δυσχερειών στην πρόσβαση, μετακίνηση, μεταφορές κ.ά. Μακροπρόθεσμα το έργο θα συμβάλλει στη γενικότερη μείωση του κοινωνικοοικονομικού κόστους και στην αντίστοιχη αύξηση του οφέλους μέσω της σαφούς οριοθέτησης του ρέματος και της έγκαιρης παρέμβασης για την αντιμετώπιση αυξημένων παροχών. Επισημαίνεται ότι στο υπό μελέτη έργο τηρείται το σύνολο των τεχνικών για την επικοινωνία και κυκλοφοριακή σύνδεση των εκατέρωθεν του ρέματος περιοχών. 9.8 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Φάση κατασκευής Από την κατασκευή των προτεινόμενων έργων δεν αναμένονται αξιοσημείωτες επιπτώσεις στις υποδομές κοινής ωφελείας (δίκτυα ύδρευσης, ΔΕΗ, τηλεπικοινωνιών), τα οποία θα ανακατασκευαστούν στην περίπτωση που καταλαμβάνονται από το έργο. 117

124 Αρνητικές επιπτώσεις κατά τη φάση κατασκευής των έργων αναμένονται από την επιβάρυνση του οδικού δικτύου λόγω της κίνησης των βαρέων οχημάτων και των οχημάτων των εργαζομένων στην περιοχή. Οι επιπτώσεις αυτές είναι μέτριας έντασης, βραχυπρόθεσμες και πλήρως αναστρέψιμες μετά το πέρας των εργασιών κατασκευής. Στο πλαίσιο της διευθέτησης του ρ. Ποδονίφτη στο υπό μελέτη τμήμα, προβλέπεται και η κατασκευή ή ανακατασκευή ανεπαρκών ή κατεστραμμένων τεχνικών έργων και υποδομών (αγωγών, οχετών, ρείθρων κ.ά.). Το έργο ενδέχεται να επηρεάσει τη λειτουργία των υφιστάμενων γεφυρών στη φάση κατασκευής του. Για τον ορθολογική λειτουργία των μετακινήσεων θα εκπονηθεί κατάλληλη κυκλοφοριακή μελέτη. Φάση λειτουργίας Από τη λειτουργία των προτεινόμενων έργων δεν αναμένονται επιπτώσεις στις υποδομές κοινής ωφελείας (δίκτυα ύδρευσης, ΔΕΗ, τηλεπικοινωνιών). Από τη λειτουργία των έργων αναμένεται βελτίωση των συνθηκών μετακίνησης, καθώς και ευκολότερη και ασφαλέστερη πρόσβαση στα σημεία του οδικού δικτύου της περιοχής μελέτης. 9.9 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΕΡΑ Φάση κατασκευής Οι επιπτώσεις οι οποίες είναι δυνατόν να προκληθούν στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον της περιοχής κατά τη φάση κατασκευής του υπό μελέτη έργου σχετίζονται κατά κύριο λόγο: Με την επιβάρυνση του κυκλοφοριακού φόρτου από τα βαρέα οχήματα και τα οχήματα των εργαζομένων στο εργοτάξιο. Με τη λειτουργία του εργοταξίου, που έχει σαν αποτέλεσμα εκπομπές καυσαερίων από τα μηχανήματαοχήματα του εργοταξίου και σκόνης από τις χωματουργικές εργασίες. Πιο συγκεκριμένα κατά την κατασκευή του έργου θα αυξηθούν οι εκπομπές και τελικά οι συγκεντρώσεις ρύπων όπως το SO 2, το CO και το NΟ 2 στην περιοχή του έργου εξαιτίας της κίνησης των οχημάτων, ενώ θα αυξηθούν επίσης και οι εκπομπές σκόνης όχι μόνο λόγω της κίνησης των οχημάτων στο μέτωπο εργασίας αλλά και εξαιτίας των χωματουργικών εργασιών (εκσκαφές, αποθέσεις), της παράσυρσης από τον άνεμο σωματιδίων σκόνης και της μεταφοράς αδρανών υλικών. Η αύξηση της σκόνης ενδέχεται να είναι αισθητή στις κατοικίες οι οποίες βρίσκονται σε άμεση γειτνίαση με την περιοχή της κατασκευής των έργων. Αναφορικά με τη σκόνη που παράγεται από τις κατασκευαστικές δραστηριότητες, είναι γνωστό ότι οι μεγαλύτερες εκπομπές αιωρούμενων σωματιδίων (ΡΜ 10, ΡΜ 2,5 ) οφείλονται κυρίως στην κονιοποίηση και τις αποξέσεις των επιφανειών των υλικών, εξαιτίας της εφαρμογής μηχανικής δύναμης πάνω τους, όπως π.χ. κινήσεις φορτηγών πάνω σε χαλαρό έδαφος. Οι ποσότητες εκπομπών σκόνης από τους δρόμους και τις μη ασφαλτοστρωμένες επιφάνειες ποικίλλουν πολύ, με εύρος που αρχίζει από 1 kg/οχηματοχιλιόμετρο και φθάνει έως πάνω από 10 kg/οχηματοχιλιόμετρο. Επιπλέον, από κατασκευαστικές εργασίες και έργα οδοποιίας εκπέμπονται περίπου 270 kg σκόνης ανά στρέμμα και μήνα εργασιών. Από τα σωματίδια της σκόνης που εκλύονται κατά την διάρκεια εργασιών κατασκευής, αυτά που έχουν μέγεθος μεγαλύτερο από 30 μm, καθιζάνουν στο έδαφος σε απόσταση λίγων μόνο μέτρων. Τα μικρότερα όμως παρασύρονται από τον αέρα και μεταφέρονται σε σημαντικές αποστάσεις επηρεάζοντας ευρύτερες περιοχές αλλά σε περιορισμένο βαθμό καθώς αραιώνονται κατά τη μεταφορά τους. Στον Πίνακα παρουσιάζονται οι διάφοροι τύποι και ο αριθμός των μηχανημάτων και οχημάτων που αναμένεται να χρησιμοποιηθούν στο εργοτάξιο. Σημειώνεται ότι η σύνθεση των μηχανημάτων είναι δυνατό να αλλάξει για την κατασκευή συγκεκριμένων τμημάτων του υπό μελέτη έργου. 118

125 Πίνακας Ενδεικτική σύνθεση εργοταξίου του έργου Μηχάνημα/Όχημα Ποσότητα μηχανήματος/ οχήματος Φορτηγό 2 Μηχανικός Εκσκαφέας 2 Σφυροφόρος εξοπλισμός πασσαλοέμπηξης 1 Γερανός 1 Πρέσσα σκυροδέματος 1 Μίκτης σκυροδέματος 1 Ο τύπος καυσίμου και η ημερήσια κατανάλωση των οχημάτων/μηχανημάτων εργοταξίου, που θα χρησιμοποιηθούν ή ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή του έργου, παρουσιάζεται στον Πίνακα Πίνακας Οχήματα /μηχανήματα εργοταξίου κατασκευής του υπό μελέτη έργου- Είδος και ημερήσια κατανάλωση καυσίμου αυτών Μηχάνημα/Οχημα Είδος Ημερήσια κατανάλωση καυσίμου (λίτρα/ημέρα) Φορτηγό Diesel 100 lt Μηχανικός Εκσκαφέας Diesel 250 lt Σφυροφόρος εξοπλισμός πασσαλοέμπηξης Diesel 200 lt Γερανός Diesel 100 lt Πρέσσα σκυροδέματος Diesel 110 lt Μίκτης σκυροδέματος Diesel 100 lt Οι εκπεμπόμενοι ρύποι και οι συντελεστές εκπομπής αυτών για τον συγκεκριμένο τύπο καυσίμου (diesel) παρουσιάζονται στον Πίνακα Πίνακας Συντελεστές εκπομπής ρύπων καυσίμου diesel (g ρύπου/kg diesel) Καύσιμο ΝΟx NM-VOC CH 4 CO NH 3 N 2 O PM10 PM2,5 Diesel 48,8 7,08 0,17 15,8 0,007 1,30 2,29 2,15 Πηγή: EMEP/CORINAIR Emission Inventory Guidebook Με βάση τους ανωτέρω πίνακες εκτιμώνται κατά προσέγγιση στον Πίνακα οι συνολικές ποσότητες των ρύπων (σε Kg) που θα εκπέμπονται ημερησίως κατά τη φάση κατασκευής του υπό μελέτη έργου. Πίνακας Εκτίμηση συνολικών ποσοτήτων ρύπων (σε Kg) που θα εκπέμπονται ημερησίως κατά τη φάση κατασκευής του υπό μελέτη έργου Μηχάνημα/ Όχημα Ποσότ ητα ΝΟx (Kg) NM- VOC (Kg) CH 4 (Kg) CO (Kg) NH 3 (Kg) N 2 O (Kg) PM10 (Kg) PM2,5 (Kg) Σύνολο ρύπων Φορτηγό 2 8,30 1,20 0,03 2,69 0,001 0,22 0,39 0,37 13,19 Μηχανικός Εκσκαφέας Σφυροφόρος εξοπλισμός πασσαλοέμπηξη ς 2 20,74 3,01 0,07 6,72 0,003 0,55 0,97 0,91 32,98 1 8,30 1,20 0,03 2,69 0,001 0,22 0,39 0,37 13,19 Γερανός 1 4,15 0,60 0,01 1,34 0,001 0,11 0,19 0,18 6,60 Πρέσσα σκυροδέματος 1 4,56 0,66 0,02 1,48 0,001 0,12 0,21 0,20 7,26 Μίκτης 1 4,15 0,60 0,01 1,34 0,001 0,11 0,19 0,18 6,60 119

126 Μηχάνημα/ Όχημα σκυροδέματος Ποσότ ητα ΝΟx (Kg) NM- VOC (Kg) CH 4 (Kg) CO (Kg) NH 3 (Kg) N 2 O (Kg) PM10 (Kg) PM2,5 (Kg) Σύνολο ρύπων Σύνολο Μηχανημάτων 8 50,19 7,28 0,17 16,25 0,007 1,34 2,36 2,21 79,81 Στον παραπάνω πίνακα εκτιμώνται, κατά προσέγγιση, οι συνολικές ποσότητες των ρύπων που θα εκπέμπονται ημερησίως κατά τη φάση κατασκευής του υπό μελέτη έργου. Εκτιμάται ότι οι ρύποι θα απομακρύνονται, χωρίς να προξενούν σημαντικές διαφοροποιήσεις στην ποιότητα της ατμόσφαιρας της περιοχής. Ακόμα και σε περίπτωση νηνεμίας, οι συγκεντρώσεις των ρύπων στην ατμόσφαιρα εκτιμάται ότι δεν θα ξεπεράσουν τα επιτρεπόμενα όρια, εφόσον βέβαια τηρείται η σχετική νομοθεσία για τις επιτρεπόμενες εκπομπές από τους κινητήρες των μηχανημάτων/οχημάτων του εργοταξίου. Επιπλέον, η λειτουργία του συνόλου των μηχανημάτων δεν θα είναι ταυτόχρονη. Παρατηρείται ότι ακόμα και στην υποθετική δυσμενή περίπτωση που λειτουργούν ταυτόχρονα 2 φορτηγά, 2 μηχανικοί εκσκαφείς, 1 σφυροφόρος εξοπλισμός πασσαλοέμπηξης, 1 γερανός, 1 πρέσσα σκυροδέματος και 1 μίκτης σκυροδέματος το σύνολο των παραγομένων ρύπων NOx, NM-VOX, CH 4, CO, NH 3, N 2 O, PM 10 και PM 2,5 στην αιχμή της εργοταξιακής λειτουργίας υπολογίζεται σε 79,81 kg/ημέρα. Συνοψίζοντας, εκτιμάται ότι θα υπάρξει αύξηση των εκπομπών των αέριων ρύπων κατά τη φάση κατασκευής του υπό μελέτη έργου, που δύναται να προκαλέσει τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις ρύπων. Η επίπτωση αυτή όμως: Είναι τυπική και αναμενόμενη για έργα τέτοιου είδους. Μπορεί να ελαχιστοποιηθεί με την τήρηση της ισχύουσας Ελληνικής και κοινοτικής Νομοθεσίας που αφορά στις εκπομπές μηχανημάτων και οχημάτων εργοταξίου και την εφαρμογή της επιβεβλημένης σωστής εργοταξιακής πρακτικής και τη λήψη των κατάλληλων επανορθωτικών μέτρων κατά τη φάση κατασκευής. Είναι τοπικά περιορισμένη στην άμεση περιοχή των έργων. Είναι προσωρινή και δεν θα προκαλέσει αξιόλογη μη αναστρέψιμη υποβάθμιση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος της άμεσης περιοχής. Φάση λειτουργίας Λόγω της φύσης του έργου δεν αναμένεται εκπομπή αέριων ρύπων στη φάση λειτουργίας του. Αναμένονται μόνο πολύ μικρές εκπομπές σωματιδίων και αερίων ρύπων από τη κίνηση οχημάτων κατά τις περιόδους συντήρησης του έργου ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΘΟΡΥΒΟ Ή ΑΠΟ ΔΟΝΗΣΕΙΣ Φάση κατασκευής Ο θόρυβος που παράγεται κατά την φάση της κατασκευής ενός έργου, προέρχεται κυρίως από: τη λειτουργία των μηχανημάτων του εργοταξίου, την κίνηση των βαρέων οχημάτων από και προς το εργοτάξιο και την οδική κίνηση από την μετακίνηση του προσωπικού του εργοταξίου Σημαντικότερες από τις παραπάνω πηγές θορύβου είναι συνήθως τα μηχανήματα και οχήματα του εργοταξίου. Η πρόσθετη ηχορύπανση λόγω της κίνησης βαρέων οχημάτων στο οδικό δίκτυο της περιοχής είναι στις περισσότερες περιπτώσεις από μέτρια μέχρι αμελητέα, ενώ η επιβάρυνση λόγω των οχημάτων των εργαζομένων είναι σχεδόν πάντα ασήμαντη. Η γενική στάθμη θορύβου την περίοδο των κατασκευών θα είναι αυξημένη. Οι προκαλούμενες αρνητικές επιπτώσεις από το θόρυβο χαρακτηρίζονται μετρίου μεγέθους τοπικές (στην άμεση γειτνίαση με τη ζώνη κατάληψης του υπό 120

127 μελέτη έργου) και βραχυχρόνιες επειδή θα πάψουν να υφίστανται μετά το πέρας της κατασκευής του έργου. Χαρακτηρίζονται επίσης ως αντιμετωπίσιμες δεδομένου ότι δύναται να παρθούν ορισμένα μέτρα μείωσης του εκπεμπόμενου θορύβου και πλήρως ανατάξιμες μετά το πέρας των έργων. Τέλος, η αύξηση των επιπέδων θορύβου στην ευρύτερη περιοχή λόγω της αυξημένης κυκλοφορίας φορτηγών και άλλων κατασκευαστικών οχημάτων θα είναι προσωρινή και μικρής κλίμακας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι θα τηρείται η ισχύουσα νομοθεσία που αφορά στην επιτρεπόμενη στάθμη θορύβου των διαφόρων μηχανημάτων και οχημάτων εργοταξίου καθώς και οι κανόνες της ορθής εργοταξιακής πρακτικής, συμπεριλαμβανομένης και της χρήσης προσωρινών ηχοπετασμάτων όπου αυτό απαιτηθεί. Επειδή υπάρχουν οικίες σε μικρή απόσταση από το ρέμα προτείνονται περιοχές όπου θα πρέπει κατά τη φάση κατασκευής να εφαρμοσθεί ειδικό πρόγραμμα παρακολούθησης των επιπέδων θορύβου, ανάλογα με τα αποτελέσματα του οποίου θα κριθεί αν θα πρέπει να ληφθούν ειδικά μέτρα αντιθορυβικής προστασίας όπως τοποθέτηση ηχοπετασμάτων. Τα προτεινόμενα μέτρα για τη μείωση των αναμενόμενων επιπέδων θορύβου και την εν γένει αντιμετώπιση των επιπτώσεων από το θόρυβο κατασκευής προτείνονται στο Κεφάλαιο 10 της παρούσης. Όσον αφορά στις δονήσεις, οι επιπτώσεις του έργου κατά τη φάση κατασκευής του, εκτιμώνται ασθενείς έως ασήμαντες, λόγω της σύστασης του εδάφους και του γεγονότος ότι μεγάλο τμήμα του έργου δεν αναπτύσσεται σε περιοχή κατοικίας. Σε κάθε περίπτωση αυτές θα είναι βραχυχρόνιες και πλήρως αναστρέψιμες μετά το πέρας των κατασκευαστικών εργασιών. Τέλος το έργο δεν έχει καμία σχέση με εκπομπή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Φάση λειτουργίας Το προτεινόμενο έργο δεν αναμένεται να προξενήσει, λόγω της φύσης του, αλλαγές στο ακουστικό περιβάλλον της περιοχής και ως εκ τούτου δεν προτείνονται επανορθωτικά μέτρα ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ Τόσο η κατασκευή όσο και η λειτουργία των υπό μελέτη έργων δεν σχετίζεται με αξιοσημείωτες εκπομπές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Κατά συνέπεια, τα υπό μελέτη έργα δεν σχετίζονται με την πρόκληση αξιοσημείωτων σχετικών επιπτώσεων ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΥΔΑΤΑ Σχέδιο Διαχείρισης Σύμφωνα με όσα περιγράφονται στην ενότητα , τα προτεινόμενα έργα διευθέτησης του ρ. Ποδονίφτη είναι πλήρως συμβατά τόσο με το Σχέδιο Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής (GR06) όσο και με την έκθεση «Εφαρμογή Οδηγίας 2007/60/ΕΚ - Προκαταρκτική Αξιολόγηση Κινδύνων Πλημμύρας» Επιφανειακά ύδατα Φάση κατασκευής Οι δυνητικές επιπτώσεις του έργου στους υδατικούς πόρους κατά τη διάρκεια της κατασκευής σχετίζονται με τα εξής: Επιπτώσεις στη δίαιτα των υδάτων κυρίως κατά την υγρή περίοδο ή περιόδους εμφάνισης πλημμυρικών φαινομένων. Υποβάθμιση της ποιότητας των επιφανειακών νερών από τυχόν αποπλύσεις ορυκτελαίων ή άλλων ρύπων από το χώρο του εργοταξίου. 121

128 Υποβάθμιση της ποιότητας των επιφανειακών νερών από την αύξηση των αιωρούμενων σωματιδίων στη περιοχή του ρέματος καθώς και στη θαλάσσια περιοχή που βρίσκεται η απόληξη του τελικού ποτάμιου αποδέκτη (Κηφισός ποταμός). Η φάση κατασκευής προτείνεται να διεξαχθεί κυρίως εντός ξηρής περιόδου, κατά την οποία το ρέμα αναμένεται να έχει μικρή έως μηδενική παροχή νερού, έτσι ώστε να αποφευχθούν προβλήματα με τη δίαιτα των επιφανειακών υδάτων. Σε κάθε περίπτωση, ο φορέας κατασκευής του έργου θα πρέπει να λαμβάνει κατάλληλα μέτρα για την επαρκή συντήρηση του μηχανολογικού εξοπλισμού που θα χρησιμοποιηθεί και τον σχολαστικό έλεγχο της απόρριψης των δημιουργούμενων αποβλήτων. Από τα προαναφερόμενα προκύπτει το συμπέρασμα ότι αν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα, τα έργα δεν θα επηρεάσουν τους υδατικούς πόρους της περιοχής και επομένως δεν αναμένονται αρνητικές επιπτώσεις κατά την κατασκευή του έργου. Φάση λειτουργίας Στη φάση λειτουργίας του υπό μελέτη έργου δεν αναμένονται σημαντικές επιπτώσεις στους επιφανειακούς υδατικούς πόρους. Οι επιδράσεις που προκαλούνται στη δίαιτα των υδάτων μετά την κατασκευή του έργου χαρακτηρίζονται θετικές διότι η ικανοποιητική παροχετευτικότητα των έργων θα προκαλέσει ανάσχεση των πλημμυρικών φαινομένων στην περιοχή μελέτης. Η ποιότητα των επιφανειακών πόρων αναμένεται να επηρεάζεται σε μικρό βαθμό από τη λειτουργία των έργων. Με τη διευθετημένη ανοικτή κοίτη ο αυτοκαθαρισμός των υδάτων καθίσταται ασθενέστερος διότι οι βιολογικές διεργασίες είναι σαφώς πιο περιορισμένες. Οι εν λόγω επιπτώσεις χαρακτηρίζονται ως ασθενείς και δύναται να μειωθούν εάν ληφθούν μέτρα πρόληψης της ρύπανσης (σκουπίδια, λύματα κ.ά.). Η διαμόρφωση της κοίτης θα επηρεάσει σημαντικά και την ποιοτική και ποσοτική κατάσταση των υπογείων υδάτων εφόσον θα εμποδίζεται η κατείσδυση και τροφοδοσία των υπόγειων υδροφορέων. Η μείωση της κατείσδυσης στους υπόγειους υδροφορείς οφείλεται στην επένδυση της κοίτης. Πάρα ταύτα η τροφοδοσία των υπόγειων νερών θα συνεχίσει να γίνεται από τις παράπλευρες κινήσεις υπόγειων νερών με ροή κάθετη στον άξονα του υπο μελέτη υδατορέματος. Το έργο διευθέτησης της κοίτης του Ποδονίφτη, θα έχει σαν αποτέλεσμα την διακοπή τυχόν παράνομων συνδέσεων λυμάτων στο αντίστοιχο τμήμα της κοίτης του Ποδονίφτη. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να αντιμετωπισθεί με μέριμνα των αρμόδιων φορέων η σημαντική ρύπανση αστικών και άλλων λυμάτων που δέχεται σήμερα ο Ποδονίφτης Υπόγεια ύδατα Φάση κατασκευής Κατά τη φάση κατασκευής των υπό μελέτη έργων διευθέτησης αναμένονται μεταβολές στην δίαιτα των υπογείων υδάτων λόγω των εκχερσώσεων που θα πραγματοποιηθούν κατά μήκος της παρόχθιας ζώνης καθώς και των εκσκαφών. Οι εργασίες αυτές δύναται να μεταβάλλουν την κατείσδυση και να επηρεάσουν την τροφοδοσία των υπόγειων υδροφόρων κατά την περίοδο κατασκευής των έργων. Οι επιπτώσεις αυτές είναι παροδικού χαρακτήρα και μερικώς αναστρέψιμες μετά το πέρας των εργασιών. Επιπτώσεις στην ποιότητα των υδατικών πόρων μπορεί επίσης να προκληθούν από δυνητικές πηγές ρύπανσης, λόγω της λειτουργίας των μηχανημάτων και των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στη φάση κατασκευής. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν η παραγωγή αστικών αποβλήτων κατά τη λειτουργία του εργοταξίου, η διαρροή καυσίμων ή λιπαντικών αυτοκινήτων και μηχανημάτων, λόγω ατυχήματος ή ελλιπούς συντήρησης. Φάση λειτουργίας Με την προτεινόμενη διαμόρφωση της θα επηρεαστεί η ποιοτική και ποσοτική κατάσταση των υπογείων υδάτων εφόσον θα εμποδίζεται η κατείσδυση και κατά συνέπεια η τροφοδοσία των υπόγειων υδροφορέων. Οι επιπτώσεις στον υπόγειο υδροφορέα από τη λειτουργία των έργων κρίνονται αρνητικές και μακροχρόνιες. 122

129 9.13 ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΕ ΠΙΝΑΚΕΣ Στον ακόλουθο πίνακα συνοψίζονται υπό μορφή μήτρας οι επιπτώσεις του υπό μελέτη έργου στους διάφορους τομείς του περιβάλλοντος. 123

130 Επιπτώσεις στη φάση κατασκευής Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια Ανάταξη με φυσικές διεργασίες ΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα 0 0 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟΠΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Επιπτώσεις στη φάση λειτουργίας Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια Ανάταξη με φυσικές διεργασίες Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα _ Μ ΒΡ ΜΗΑΝ ΜΕΑΝΤ - Α Μ ΜΗΑΝ ΜΕΑΝΤ ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ, ΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ - Μ ΒΡ ΜΗΑΝ ΜΕΑΝΤ 0 ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - M ΒΡ ΜΗΑΝ - Α Μ ΜΕΑΝ ΜΕΑΝΤ Αιτιολόγηση Δεν αναμένεται από την κατασκευή και λειτουργία του υπό μελέτη έργου ουδεμία επίπτωση σε οποιαδήποτε κλιματολογική παράμετρο όπως είναι η θερμοκρασία, η βροχόπτωση, η χαλαζόπτωση, η χιονόπτωση ή η υγρασία στην περιοχή μελέτης. Κατά τη φάση κατασκευής του έργου αναμένεται να προκληθούν αρνητικές επιπτώσεις στο τοπίο και στο αισθητικό περιβάλλον της περιοχής κατασκευής των έργων λόγω της κυκλοφορίας των οχημάτων, της εκπομπής σκόνης, των εκτεταμένων εκσκαφών, της λειτουργίας εργοταξίου, των προσωρινών χώρων απόθεσης υλικών κ.ά. Οι επιπτώσεις αυτές εκτιμώνται ως τοπικά μέτριες και προσωρινές διότι θα πάψουν να υφίστανται μετά το πέρας της φάσης κατασκευής. Όσον αφορά στη φάση λειτουργίας του έργου, δεν αναμένονται αξιοσημείωτες αρνητικές επιπτώσεις στην μορφολογία και στο έδαφος της άμεσης και ευρύτερης περιοχής μελέτης. Οι πραγματοποιούμενες εκσκαφές εκτιμάται ότι θα δημιουργήσουν μέτριες αλλοιώσεις στο περιβάλλον, σε τοπικό επίπεδο. Οι επιπτώσεις στους εδαφικούς πόρους κρίνονται μέτριες λόγω του μεγέθους του έργου και μη αναστρέψιμες μιας και το έδαφος στην περιοχή της διευθέτησης θα διαμορφωθεί σύμφωνα με όσα έχουν περιγραφεί στο Κεφάλαιο 6 της παρούσας μελέτης. Οι επιπτώσεις στο έδαφος από τη διευθέτηση και οριοθέτηση του ρέματος είναι τοπικού χαρακτήρα, μακροχρόνιες και μερικώς αντιμετωπίσιμες. Tο υπό μελέτη έργο δεν αναμένεται να προκαλέσει επιπτώσεις στο έδαφος της περιοχής μελέτης κατά τη φάση λειτουργίας του. Όσον αφορά στη βλάστηση, οι κύριες επιπτώσεις που θα προξενηθούν κατά τη φάση κατασκευής του προτεινόμενου έργου σχετίζονται με την αποψίλωση της παρόχθιας βλάστησης και την κατάληψη της υφιστάμενης κοίτης. Οι εν λόγω επιπτώσεις έχουν ως επί το πλείστον μόνιμο χαρακτήρα και είναι μερικώς αναστρέψιμες. Σχετικά με την πανίδα της περιοχής, στη φάση κατασκευής των έργων δεν αναμένονται αξιοσημείωτες επιπτώσεις. Οι όποιες επιπτώσεις είναι τοπικού χαρακτήρα και σχετίζονται με τη διατάραξη της υδρόφιλης βλάστησης και της δίαιτας των υδάτων, επομένως και της πανίδας κατά μήκος του ρέματος. Είδη που δεν έχουν άμεση ικανότητα απομάκρυνσης (ορισμένα ασπόνδυλα είδη που ζουν στο έδαφος) θα δεχθούν επιπτώσεις οι οποίες όμως θεωρούνται ασθενείς και έχουν τοπικό χαρακτήρα. Δεν αναμένονται σημαντικές περαιτέρω επιπτώσεις στα χερσαία οικοσυστήματα, στη βλάστηση και στην πανίδα της περιοχής κατά τη φάση λειτουργίας του έργου, πέραν αυτών που αναφέρθηκαν για τη φάση 124

131 Επιπτώσεις στη φάση κατασκευής Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Χωροταξικός σχεδιασμός - Χρήσεις γης Ανάταξη με φυσικές διεργασίες Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα - Α ΒΡ ΜΗΑΝ ΜΗΑΝΤ 0 Πολιτιστική κληρονομιά - Α ΒΡ ΜΗΑΝ ΑΝΤ 0 Επιπτώσεις στη φάση λειτουργίας Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια Ανάταξη με φυσικές διεργασίες Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα Αιτιολόγηση κατασκευής. Αντίθετα, η υλοποίηση του έργου αναμένεται να επιδράσει θετικά στην περιοχή δεδομένου ότι θα προκαλέσει ανάσχεση των πλημμυρών και ως εκ τούτου των καταστροφών που προκαλούνται. Οι φυτοτεχνικές διαμορφώσεις αναμένεται να αντισταθμίσουν σε σημαντικό βαθμό τις επιπτώσεις στη βλάστηση κατά τη φάση κατασκευής. Το εξεταζόμενο έργο, εν γένει, δεν αναμένεται να επηρεάσει αξιοσημείωτα τις υφιστάμενες χρήσεις γης και δραστηριότητες καθώς και το οικιστικό περιβάλλον, ούτε να επιφέρει την ανάγκη ουσιαστικής τροποποίησης του θεσμικού πλαισίου που διέπει τους τομείς αυτούς. Οι όποιες επιπτώσεις αφορούν την άμεση περιοχή επιρροής του έργου και κρίνονται περιορισμένης έκτασης. Κατά τη φάση κατασκευής και πριν την έναρξη των έργων ο Ανάδοχος του έργου θα πρέπει να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για τη βέλτιστη κυκλοφοριακή ρύθμιση, τη διατήρηση της οδικής επικοινωνίας στις παρόχθιες περιοχές και τη μικρότερη δυνατή όχληση στην άμεση και ευρύτερη περιοχή του έργου. Είναι ευνόητο ότι οι προαναφερόμενες παρεμβάσεις μπορούν να θεωρηθούν σημειακές σε σχέση με το μέγεθος της άμεσης και ευρύτερης περιοχής μελέτης και, προφανώς, οι αλλαγές που θα επιφέρουν τοπικής κλίμακας. Το εξεταζόμενο έργο, δεν συνδέεται με αξιοσημείωτες επιπτώσεις στο οικιστικό περιβάλλον και τις χρήσεις γης, τόσο στην άμεση περιοχή μελέτης όσο και στην ευρύτερη περιοχή. Η μεταβολή που θα επέλθει στην παραρεμάτια ζώνη μετά την ολοκλήρωση των έργων, η εφαρμογή στην πράξη των όρων που θα προβλέπει η οριοθέτηση, καθώς και τοπική προσαρμογή των οικοδομικών και ρυμοτομικών γραμμών για τη διαμόρφωση των προτεινόμενων έργων οδοποιίας αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά των περιορισμένων επιπτώσεων του έργου στις χρήσεις γης και στο οικιστικό περιβάλλον. Σε περίπτωση ανεύρεσης αρχαιοτήτων, οι εργασίες θα διακοπούν και θα ακολουθήσει σωστική ανασκαφική διερεύνηση, από τα αποτελέσματα της οποίας θα κριθεί η πορεία των εργασιών. Η εποπτεία των εργασιών και η ανασκαπτική έρευνα θα γίνει κατόπιν υπόδειξης των συναρμόδιων Εφορειών Αρχαιοτήτων. Η δαπάνη για την ανασκαπτική έρευνα καθώς και η συντήρηση, η μελέτη και η δημοσίευση των τυχόν ευρημάτων θα καλυφθούν από τον προϋπολογισμό του έργου σύμφωνα με την παράγραφο 6 του άρθρου 37 του Νόμου 3028/2008 «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς». Ως εκ τούτου, με τη λήψη κατάλληλων μέτρων, το υπό μελέτη έργο δεν αναμένεται να επηρεάσει το ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον της 125

132 Επιπτώσεις στη φάση κατασκευής Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια Ανάταξη με φυσικές διεργασίες Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα Επιπτώσεις στη φάση λειτουργίας Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια Ανάταξη με φυσικές διεργασίες Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα Αιτιολόγηση περιοχής μελέτης κατά τη φάση κατασκευής ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ - Μ ΒΡ ΜΗΑΝ ΜΕΑΝΤ + Σ Μ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ - Α ΒΡ ΜΗΑΝ ΜΕΑΝΤ + ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - M ΒΡ ΜΕΑΝ ΜΕΑΝΤ 0 Ως προς το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας και υλοποίησης του έργου, εκτιμάται ότι θα εμφανισθούν οι συνήθεις μικρής κλίμακας και περιορισμένου χρόνου οχλήσεις, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν αλλαγές στην πρόσβαση και κυκλοφορία, καθώς και προσωρινή κατάληψη χώρων για την εκτέλεση των έργων. Θα πρέπει να ληφθούν τα κατάλληλα εκείνα μέτρα τα οποία αποσκοπούν στην ελάχιστη κατά το δυνατό παρεμπόδιση της κυκλοφορίας τόσο των οχημάτων όσο και των πεζών. Με την προτεινόμενη χάραξη αποφεύγονται οι επεμβάσεις σε υφιστάμενες κατασκευές, ενώ ενδεχόμενες μικρής κλίμακας επεμβάσεις περιορίζονται σε θέσεις όπου δεν μπορεί να αποφευχθούν (μαντρότοιχοι, περιφράξεις κ.ά..). Δεν αναμένονται επιπτώσεις στους επιμέρους τομείς των κοινωνικών υπηρεσιών εξυπηρετήσεων. Κατά τη φάση λειτουργίας του έργου οι επιπτώσεις στα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά της περιοχής θα είναι σημαντικές. Ειδικότερα, οι αναμενόμενες επιπτώσεις είναι θετικές και σχετίζονται με τη συμβολή του έργου στην αντιπλημμυρική προστασία της ζωής και της περιουσίας των κατοίκων της πυκνοκατοικημένης περιοχής μελέτης. Από την κατασκευή των προτεινόμενων έργων δεν αναμένονται αξιοσημείωτες επιπτώσεις στις υποδομές κοινής ωφελείας (δίκτυα ύδρευσης, ΔΕΗ, τηλεπικοινωνιών). Αρνητικές επιπτώσεις κατά τη φάση κατασκευής των έργων αναμένονται από την επιβάρυνση του οδικού δικτύου λόγω της κίνησης των βαρέων οχημάτων και των οχημάτων των εργαζομένων στην περιοχή. Οι επιπτώσεις αυτές είναι μέτριας έντασης, βραχυπρόθεσμες και πλήρως αναστρέψιμες μετά το πέρας των εργασιών κατασκευής. Από τη λειτουργία των προτεινόμενων έργων δεν αναμένονται αξιοσημείωτες επιπτώσεις στις υποδομές κοινής ωφελείας (δίκτυα ύδρευσης, ΔΕΗ, τηλεπικοινωνιών). Από τη λειτουργία των έργων αναμένεται βελτίωση των συνθηκών μετακίνησης, καθώς και ευκολότερη και ασφαλέστερη πρόσβαση στα σημεία του οδικού δικτύου που επηρεάζονται από το ρέμα. Οι επιπτώσεις οι οποίες είναι δυνατόν να προκληθούν στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον της περιοχής κατά τη φάση κατασκευής του υπό μελέτη έργου σχετίζονται κατά κύριο λόγο: Με την επιβάρυνση του κυκλοφοριακού φόρτου από τα βαρέα οχήματα και τα οχήματα των εργαζομένων στο εργοτάξιο. Με τη λειτουργία του εργοταξίου, που έχει σαν αποτέλεσμα εκπομπές καυσαερίων από τα μηχανήματα-οχήματα του εργοταξίου και σκόνης 126

133 Επιπτώσεις στη φάση κατασκευής Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια Ανάταξη με φυσικές διεργασίες ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΔΟΝΗΣΕΙΣ, ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΕΣ Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα - Μ ΒΡ - ΜΕΑΝΤ 0 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΥΔΑΤΑ Επιφανειακά Ύδατα Επιπτώσεις στη φάση λειτουργίας Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια Ανάταξη με φυσικές διεργασίες Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα - Μ ΒΡ ΜΕΑΝ ΑΝΤ - Μ ΜΑ ΜΗΑΝ ΜΕΑΝΤ Αιτιολόγηση από τις χωματουργικές εργασίες. Εκτιμάται ότι θα υπάρξει αύξηση των εκπομπών των αέριων ρύπων κατά τη φάση κατασκευής του υπό μελέτη έργου, που δύναται να προκαλέσει τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις ρύπων. Η επίπτωση αυτή όμως: Είναι τυπική και αναμενόμενη για έργα τέτοιου είδους. Μπορεί να ελαχιστοποιηθεί με την τήρηση της ισχύουσας Ελληνικής και κοινοτικής Νομοθεσίας που αφορά στις εκπομπές μηχανημάτων και οχημάτων εργοταξίου και την εφαρμογή της επιβεβλημένης σωστής εργοταξιακής πρακτικής καθώς και τη λήψη των κατάλληλων επανορθωτικών μέτρων κατά τη φάση κατασκευής. Είναι τοπικά περιορισμένη στην άμεση περιοχή των έργων. Είναι προσωρινή και δεν θα προκαλέσει αξιόλογη μη αναστρέψιμη υποβάθμιση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος της άμεσης περιοχής. Λόγω της φύσης του έργου δεν αναμένεται εκπομπή αέριων ρύπων στη φάση λειτουργίας του. Αναμένονται μόνο πολύ μικρές εκπομπές σωματιδίων και αερίων ρύπων από τη κίνηση οχημάτων κατά τις περιόδους συντήρησης του έργου. Ο θόρυβος που παράγεται κατά την φάση της κατασκευής ενός έργου, προέρχεται κυρίως από: τη λειτουργία των μηχανημάτων του εργοταξίου, την κίνηση των βαρέων οχημάτων από και προς το εργοτάξιο και την οδική κίνηση από την μετακίνηση του προσωπικού του εργοταξίου Η γενική στάθμη θορύβου την περίοδο των κατασκευών θα είναι αυξημένη. Οι προκαλούμενες αρνητικές επιπτώσεις από το θόρυβο χαρακτηρίζονται μετρίου μεγέθους τοπικές (στην άμεση γειτνίαση με τη ζώνη κατάληψης του υπό μελέτη έργου) και βραχυχρόνιες επειδή θα πάψουν να υφίστανται μετά το πέρας της κατασκευής του έργου. Χαρακτηρίζονται επίσης ως μερικώς αντιμετωπίσιμες δεδομένου ότι δύναται να παρθούν ορισμένα μέτρα μείωσης του εκπεμπόμενου θορύβου και πλήρως ανατάξιμες μετά το πέρας των έργων. Τέλος, η αύξηση των επιπέδων θορύβου στην ευρύτερη περιοχή λόγω της αυξημένης κυκλοφορίας φορτηγών και άλλων κατασκευαστικών οχημάτων θα είναι προσωρινή και μικρής κλίμακας. Το προτεινόμενο έργο δεν αναμένεται να προξενήσει, λόγω της φύσης του, αλλαγές στο ακουστικό περιβάλλον της περιοχής κατά τη φάση λειτουργίας και επομένως δεν προτείνονται επανορθωτικά μέτρα. Οι δυνητικές επιπτώσεις του έργου στους υδατικούς πόρους κατά τη διάρκεια της κατασκευής σχετίζονται με τα εξής: Επιπτώσεις στη δίαιτα των υδάτων κυρίως κατά την υγρή περίοδο ή περιόδους εμφάνισης πλημμυρικών φαινομένων. 127

134 Επιπτώσεις στη φάση κατασκευής Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια Υπόγεια Ύδατα Ανάταξη με φυσικές διεργασίες Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα Επιπτώσεις στη φάση λειτουργίας Χαρακτήρας Μέγεθος Διάρκεια Ανάταξη με φυσικές διεργασίες Αντιμετώπιση με τεχνητά μέσα - Μ ΒΡ ΜΗΑΝ ΜΕΑΝΤ - Μ ΜΑ ΜΕΑΝ ΜΗΑΝΤ Αιτιολόγηση Υποβάθμιση της ποιότητας των επιφανειακών νερών από τυχόν αποπλύσεις ορυκτελαίων ή άλλων ρύπων από το χώρο του εργοταξίου. Υποβάθμιση της ποιότητας των επιφανειακών νερών από την αύξηση των αιωρούμενων σωματιδίων στο ρέμα. Η φάση κατασκευής προτείνεται να διεξαχθεί εντός ξηρής περιόδου, κατά την οποία το ρέμα αναμένεται να έχει μικρή έως μηδενική παροχή νερού, έτσι ώστε να αποφευχθούν προβλήματα με τη δίαιτα των επιφανειακών υδάτων. Σε κάθε περίπτωση, ο φορέας κατασκευής του έργου θα πρέπει να λαμβάνει κατάλληλα μέτρα για την επαρκή συντήρηση του μηχανολογικού εξοπλισμού που θα χρησιμοποιηθεί και τον σχολαστικό έλεγχο της απόρριψης των δημιουργούμενων αποβλήτων. Από τα προαναφερόμενα προκύπτει το συμπέρασμα ότι αν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα, τα έργα δεν θα επηρεάσουν τους υδατικούς πόρους της περιοχής και επομένως δεν αναμένονται αρνητικές επιπτώσεις κατά την κατασκευή του έργου. Οι επιδράσεις που προκαλούνται στη δίαιτα των υδάτων μετά την κατασκευή του έργου χαρακτηρίζονται θετικές διότι η ικανοποιητική παροχετευτικότητα των έργων θα προκαλέσει ανάσχεση των πλημμυρικών φαινομένων στην περιοχή μελέτης. Με τη διευθετημένη ανοικτή κοίτη ο αυτοκαθαρισμός των υδάτων καθίσταται ασθενέστερος. Οι εν λόγω επιπτώσεις χαρακτηρίζονται ως μέτριες και δύναται να μειωθούν εάν ληφθούν μέτρα πρόληψης της ρύπανσης (σκουπίδια, λύματα, λιπάσματα, φυτοφάρμακα κ.ά.). Κατά τη φάση κατασκευής των έργων διευθέτησης του ρέματος αναμένονται μεταβολές στη δίαιτα των υπογείων υδάτων λόγω των εκχερσώσεων που θα πραγματοποιηθούν κατά μήκος της παρόχθιας ζώνης καθώς και των εκσκαφών. Οι εργασίες αυτές δύναται να μεταβάλλουν την κατείσδυση και να επηρεάσουν την τροφοδοσία των υπόγειων υδροφόρων κατά την περίοδο κατασκευής των έργων. Οι επιπτώσεις αυτές θα υπάρχουν στη φάση λειτουργίας λόγω της διευθετημένης κοίτης του ρέματος. Επιπτώσεις στην ποιότητα των υδατικών πόρων μπορεί επίσης να προκληθούν από δυνητικές πηγές ρύπανσης, λόγω της λειτουργίας των μηχανημάτων και των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στη φάση κατασκευής. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν η παραγωγή αστικών αποβλήτων κατά τη λειτουργία του εργοταξίου, η διαρροή καυσίμων ή λιπαντικών αυτοκινήτων και μηχανημάτων, λόγω ατυχήματος ή ελλιπούς συντήρησης. - Αρνητικές ΜΕΑΝ : Μερικώς ανατάξιμες με φυσικές διεργασίες Μ : Μέτριες ΜΕΑΝΤ : Μερικώς αντιμετωπίσιμες με τεχνητά μέσα ΒΡ : Βραχυχρόνιες 0 Ουδέτερες ΜΗΑΝ : Μη ανατάξιμες με φυσικές διεργασίες Α : Ασθενείς ΜΗΑΝΤ : Μη αντιμετωπίσιμες με τεχνητά μέσα ΜΑ : Μακροχρόνιες + Θετικές 128

135 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 10.1 ΚΛΙΜΑ - ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Το υπό μελέτη έργο δεν δύναται να μεταβάλει τις παραμέτρους του κλίματος/βιοκλίματος, τόσο στην περιοχή των έργων, όσο και στην ευρύτερη περιοχή. Επιπτώσεις, λοιπόν, δεν εντοπίζονται σε καμία από τις δύο φάσεις που εξετάζονται (φάση κατασκευής και λειτουργίας) και επομένως, δεν απαιτείται η λήψη προληπτικών ή επανορθωτικών μέτρων προστασίας ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ - ΕΔΑΦΟΣ - ΤΟΠΙΟ Φάση κατασκευής Όπως αναφέρθηκε στο Κεφάλαιο 8, από τις πρωτογενείς επιπτώσεις στη μορφολογία και το έδαφος κατά τη φάση κατασκευής του έργου ως πιο σημαντική θεωρείται η διαχείριση των υλικών εκσκαφής και των υλικών γενικότερα. Η διαχείριση των προϊόντων εκσκαφής θα γίνει τηρώντας την κείμενη νομοθεσία περί διαχείρισης αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις (ΑΕΚΚ). Σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται η διάθεση υλικών, έστω και προσωρινά, σε σημεία του υδρογραφικού δικτύου της άμεσης ή ευρύτερης περιοχής και σε οιαδήποτε θαλάσσια περιοχή. Παρ όλα αυτά προσωρινή απόθεση των υλικών εκσκαφής μπορεί να γίνεται πέριξ του έργου δίχως να διακόπτεται η παροχετευτικότητα του ρέματος. Η προσωρινή αυτή απόθεση θα πρέπει να γίνεται με τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται προστασία από διάβρωση, αιολική ή από βροχόπτωση. Επίσης κατάλληλα υλικά εκσκαφής θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη διαμόρφωση της πρόσθετης παραρεμάτιας ζώνης που προτείνεται από την παρούσα μελέτη να ενταχθεί στην ζώνη οριοθέτησης του ρέματος. Επίσης τμήμα των προϊόντων εκσκαφής προτείνεται να χρησιμοποιηθεί για τα έργα διαμόρφωσης των αγροτικών οδών παραπλεύρως και κατά μήκος του ρέματος. Η απομάκρυνση των προϊόντων εκσκαφών πρέπει να γίνεται το ταχύτερο δυνατόν και η παραμονή τους δεν θα πρέπει να υπερβαίνει διάστημα μεγαλύτερο των 20 ημερών τον χειμώνα και 10 ημερών το καλοκαίρι. Θα πρέπει να λαμβάνει χώρα συστηματική διαβροχή των χώρων χωματουργικών εργασιών, των διαδρόμων κίνησης των φορτηγών καθώς και των εκχωμάτων και των αδρανών υλικών, ιδίως κατά τη θερινή περίοδο, έτσι ώστε να παρεμποδίζεται η διασπορά σκόνης. Στο πλαίσιο αυτό ο ανάδοχος των έργων υποχρεούται να διαθέτει σε μόνιμη βάση από την 1 η Μαΐου έως τη 30 η Σεπτεμβρίου ειδικό όχημα μεταφοράς νερού (υδροφόρα) για τη διαβροχή εργοταξιακών οδών και σωρών υλικών. Η διακίνηση των υλικών θα πρέπει να γίνεται μόνο με καλυμμένα φορτηγά για την αποφυγή διασποράς σκόνης. Απαιτούμενα για την κατασκευή του έργου υλικά, μπορούν να εξασφαλισθούν μόνο από νομίμως λειτουργούντα λατομεία της ευρύτερης περιοχής, τα οποία θα πρέπει να είναι εφοδιασμένα με την απαιτούμενη απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και με την προϋπόθεση ότι αυτοί τηρούνται επακριβώς. Οι αποθηκευμένες ποσότητες των αδρανών υλικών για τις ανάγκες του έργου να περιορίζονται στις άκρως απαραίτητες. Πρέπει να τονισθεί ότι στην πράξη η διαμόρφωση ευρείας παραρεμάτιας ζώνης πρασίνου δεν είναι εφικτή σε εντός σχεδίου περιοχές, ειδικά όταν πρόκειται για πυκνοκατοικημένες ζώνες όπως αυτές που απαντώνται στην περιοχή του έργου. Επομένως είναι δύσκολη η σημαντική επέκταση της προτεινόμενης ζώνης οριοθέτησης του ρέματος. Στην παραρεμάτια ζώνη πρασίνου προτείνεται να δημιουργηθούν ποδηλατόδρομοι καθώς και να τοποθετηθούν παγκάκια ή άλλες ελαφρές υποδομές ξεκούρασης και σκίασης ώστε να διαμορφωθούν ζώνες πρασίνου και αναψυχής. Όσον αφορά στην παρουσία των μηχανημάτων κατασκευής και των εργοταξιακών εγκαταστάσεων προτείνονται τα εξής: 129

136 Να συνταχθεί χρονοδιάγραμμα κατασκευής του έργου, όπου θα καταγράφονται με ακρίβεια οι χρόνοι, οι θέσεις εκτέλεσης των εργασιών και οι κύριες διαδρομές βαρέων οχημάτων από και προς την περιοχή του έργου. Το εύρος της ζώνης κατάληψης του έργου να περιορισθεί στο απολύτως αναγκαίο για την κατασκευή του έργου. Η κίνηση των εργοταξιακών οχημάτων θα πρέπει να γίνεται πάντα εντός του υφιστάμενου οδικού δικτύου, ενώ η στάθμευση των βαρέων οχημάτων και των τροχοφόρων που εξυπηρετούν το έργο να γίνεται μόνο σε προσδιορισμένους εργοταξιακούς χώρους. Η διακίνηση εργοταξιακών μηχανημάτων ή φορτηγών να μην επιτρέπεται κατά τις ώρες κοινής ησυχίας. Κάθε είδους εργοταξιακή εγκατάσταση να απομακρυνθεί μετά το πέρας κάθε εργολαβίας και ο χώρος να αποκατασταθεί ανεξαρτήτως του ιδιοκτησιακού καθεστώτος του κάθε εργοταξιακού χώρου. Προκειμένου να μειωθούν κατά το δυνατό οι αρνητικές επιπτώσεις στα ποιοτικά χαρακτηριστικά του εδάφους που οφείλονται στην κατασκευή του έργου προτείνεται να εφαρμοστούν τα παρακάτω: Θα πρέπει να εφαρμόζεται κατάλληλη διαχείριση όλων των αποβλήτων επικίνδυνων και μη (υγρά απόβλητα, απορρίμματα αστικού τύπου κ.λπ.) που θα προκύψουν από τις εργοταξιακές δραστηριότητες κατά την κατασκευή των έργων, ώστε να αποφευχθεί η ρύπανση του εδάφους από την ανεξέλεγκτη διάθεσή τους ή από τυχόν διαρροές. Ο εργοταξιακός χώρος θα πρέπει να εφοδιασθεί με κάδους οικιακών απορριμμάτων στους οποίους να συλλέγονται τα αστικού τύπου απορρίμματα των εργαζομένων στο εργοτάξιο και να απομακρύνονται μαζί με τα οικιακά απορρίμματα της περιοχής. Ο ανάδοχος του έργου θα πρέπει να προβεί σε συνεννοήσεις με τους αρμόδιους Δήμους για την ταχεία απαγωγή των απορριμμάτων αυτών ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Σημειώνεται ότι θα πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα ώστε τα στερεά αυτά απόβλητα να μην περιλαμβάνουν απόβλητα ή υλικά που είναι τοξικά ή επικίνδυνα, η διάθεση των οποίων θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία περί επικινδύνων αποβλήτων. Η διαχείριση των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων θα πραγματοποιείται σύμφωνα με το ΠΔ 82/2004 (ΦΕΚ 64/Α/ ), περί «Καθορισμού μέτρων και όρων για τη διαχείριση των χρησιμοποιουμένων ορυκτελαίων», το οποίο αντικατέστησε την KYA 98012/2001/96. Η διαχείριση τυχόν τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις της ΚΥΑ ΗΠ 13588/725/2006 (ΦΕΚ 383/Β/ ) «Αντικατάσταση της KYA 19396/1546/97 (ΦΕΚ 604/Β/ )». Θα πρέπει να απαγορεύεται η απόρριψη οποιονδήποτε μη-βιοδιασπώμενων ουσιών επί του εδάφους. Για την αντιμετώπιση ατυχημάτων, ο κατασκευαστής του έργου θα πρέπει να διαθέτει στο συνεργείο του κατάλληλα υλικά, π.χ. διάφορα ειδικά ελαιοδεσμευτικά ή συναφή χημικά προϊόντα, πριονίδι κ.α. Πρέπει να ληφθούν όλα τα προληπτικά μέτρα για την αποφυγή διαρροής πετρελαιοειδών από βλάβες, αμέλεια κ.λπ. και να διενεργούνται οι κατάλληλοι χειρισμοί για την ελαχιστοποίηση τέτοιων περιστατικών. Σε περίπτωση όμως που παρά τα μέτρα ελέγχου και ορθής λειτουργίας, λάβει χώρα διαρροή τέτοιων υλικών, πρέπει να ληφθεί μέριμνα προς αποφυγή εκτεταμένου εμποτισμού του εδάφους. Για αυτό θα πρέπει να υπάρχουν απορροφητικά υλικά (π.χ. πριονίδι, άμμος) σε επαρκείς ποσότητες μέσω των οποίων θα επιδιώκεται η προσρόφηση και κατά συνέπεια συγκράτηση των διαρρεόντων καυσίμων και λιπαντικών. Μετά τη χρήση τους τα απορροφητικά αυτά υλικά θα πρέπει να συλλέγονται προσεκτικά και να διατίθενται προς υγειονομική ταφή. Πρέπει κατά τακτά χρονικά διαστήματα, να ελέγχονται τα αποθηκευμένα απορροφητικά υλικά, έτσι ώστε να διερευνάται τυχόν προσρόφηση αυξημένων ποσοστών υγρασίας (π.χ. από διαρροή νερού) με αποτέλεσμα τη μειωμένη έως και μηδαμινή αποτελεσματικότητα σε περίπτωση χρήσης τους. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να αντικαθίστανται το ταχύτερο δυνατό. Να απαγορεύεται η κάθε μορφής καύση υλικών (λάστιχα, λάδια κ.λπ.) στην περιοχή του έργου. Ο ανάδοχος του έργου ευθύνεται για την καλή κατάσταση και τη στεγανότητα των μηχανικών μέσων. Για την προστασία του εδάφους από διαρροές ορυκτελαίων, καυσίμων και λοιπών πετρελαιοειδών από τα μηχανήματα κατασκευής, θα πρέπει να ληφθούν κατάλληλα μέτρα όπως καλή και τακτική συντήρηση μηχανημάτων καθώς και αλλαγή λαδιών σε συγκεκριμένο κατάλληλο χώρο. Για την εξασφάλιση της ποιότητας του τοπίου και του αισθητικού περιβάλλοντος προτείνονται τα εξής μέτρα επανόρθωσης των επιπτώσεων, τα οποία πρέπει να ληφθούν από τον ανάδοχο του έργου: Η απομάκρυνση όλων των μηχανημάτων και των άχρηστων υλικών από την περιοχή μετά το πέρας των κατασκευαστικών εργασιών ώστε να μην υπάρξει μόνιμη επίπτωση στο τοπίο. 130

137 Η υλοποίηση όλων των προβλεπόμενων από τη φυτοτεχνική μελέτη που προτείνεται από την παρούσα μελέτη και αφορά τις παρεμβάσεις στην παραρεμάτια περιοχή. Περισσότερα στοιχεία για τη μελέτη δίδονται στη συνέχεια του παρόντος κεφαλαίου. Σε κάθε περίπτωση η τελική διαμόρφωση του εδάφους εκατέρωθεν του υπό μελέτη έργου θα πρέπει να είναι τέτοια ώστε όχι μόνο να μπορεί να δημιουργηθεί πνεύμονας αστικού πρασίνου αλλά και να αποτελεί κατά το δυνατό χώρο επίσκεψης και ψυχαγωγίας. Φάση λειτουργίας Στη φάση λειτουργίας του έργου προτείνονται τα ακόλουθα μέτρα: Θα πρέπει να λαμβάνει χώρα η απαιτούμενη συντήρηση των έργων, καθώς με το πέρασμα του χρόνου, η δράση του νερού δύναται να προκαλέσει ζημιές. Οι τυχόν φθορές θα πρέπει να αποκαθίστανται με ευθύνη του φορέα συντήρησης του έργου. Στη φάση λειτουργίας του έργου, επίσης, οι κύριες ενέργειες βελτίωσης του αισθητικού περιβάλλοντος είναι η αποκομιδή των όποιων φερτών υλικών και απορριμμάτων που συσσωρεύονται στα διευθετημένα τμήματα. Απαιτείται για το σύνολο των έργων η τακτική κατ έτος συντήρησή τους βάσει ειδικού προγράμματος συντήρησης το οποίο θα πρέπει να εκπονηθεί από τον αρμόδιο φορέα συντήρησης και λειτουργίας του έργου. Το πρόγραμμα αυτό θα περιλαμβάνει μεταξύ των άλλων: Mέτρα απαγόρευσης: Της σύνδεσης αγωγών λυμάτων στο ρέμα. Της απόρριψης στερεών απορριμμάτων σε οποιοδήποτε σημείο της κοίτης. Μέτρα ελέγχου: Απαιτείται έλεγχος καθαριότητας του ρέματος. Απαιτείται ο έλεγχος και η συντήρηση της παραρεμάτιας βλάστησης ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Φάση κατασκευής Στη φάση κατασκευής, οι επιπτώσεις του έργου σχετίζονται κυρίως με τα μορφολογικά χαρακτηριστικά και τις επιπτώσεις στο τοπίο. Τα γεωλογικά, τεκτονικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά δεν αναμένεται να επηρεαστούν από το έργο, οπότε και δεν προβλέπονται συγκεκριμένα μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων. Φάση λειτουργίας Στη φάση λειτουργίας του έργου δεν αναμένονται επιπτώσεις στα γεωλογικά, τεκτονικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά της άμεσης και ευρύτερης περιοχής μελέτης, οπότε και δεν προβλέπονται μέτρα αντιμετώπισης ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Φάση κατασκευής Για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων στα οικοσυστήματα, τη χλωρίδα και την πανίδα από την κατασκευή του έργου θα πρέπει να ληφθούν τα ακόλουθα μέτρα: Δημιουργία γραμμικών ζωνών εκατέρωθεν του ορίου του τεχνικού έργου σύμφωνα με τις κατευθύνσεις που δόθηκαν στην ενότητα 10.2, ώστε να διασφαλίζεται ένας ευρύς σχετικά χώρος που θα επιτρέψει τη δημιουργία παραρεμάτιας οδού και ζώνης πρασίνου με μείξη υψηλού και χαμηλού πρασίνου υδρόφιλων και ειδών που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία αστικού πρασίνου. Τα υδρόφιλα είδη θα πρέπει να φυτευτούν πλησίον και κατά μήκος του έργου διευθέτησης.. Η δημιουργία χώρων πρασίνου και αναψυχής κατά μήκος της διευθέτησης του ρέματος θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μείζονα προτεραιότητα κατά την εξέλιξη της φάσης κατασκευής, ενώ με την ολοκλήρωσή της θα πρέπει να επιδιωχθεί η μεγιστοποίηση της συμβολής του δημιουργούμενου πρασίνου στη βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών στις ευρύτερα επηρεαζόμενες 131

138 περιοχές. Η διαδικασία ανάπτυξης της βλάστησης προτείνεται να επιταχυνθεί με την ενσωμάτωση σβώλων με σπόρους (φυτευτικό υλικό) και την πλήρωση των κενών με φυτική γη η οποία συμβάλλει στη διατήρηση της υγρασίας έτσι ώστε να αναπτυχθεί βλάστηση και ενεργεί ως υπόστρωμα για την εξάπλωση του ριζικού συστήματος. Τα αυτόχθονα δενδρώδη είδη που είναι προσαρμοσμένα στις τοπικές κλιματολογικές και εδαφικές συνθήκες της περιοχής του προτεινόμενου έργου είναι τα εξής: Πλάτανος (Platanus orientalis), Κυπαρίσσι (Cupressus sempervirens), Ιτιά (Salix alba), Λεύκα (Populus nigra και Populus alba), Χαρουπιά (Ceratonia siliqua), Χαλέπιος Πεύκη (Pinus halepensis), Θαμνοκυπάρισσο (Juniperus phoenicea). Τα είδη χλωρίδας που προτείνονται για τις φυτοτεχνικές εργασίες αφορούν αυτόχθονα είδη που μπορούν να ανταπεξέλθουν στις τοπικές κλιματολογικές και εδαφικές συνθήκες, είναι ανθεκτικά και προσαρμοσμένα στο περιβάλλον της περιοχής και είναι τα ακόλουθα: Ελληνική ονομασία Αγράμπελη Αγριοτσικουδιά Άγριο Αγιόκλημα Αλβίζια Αειθαλής Σφένδαμνος Αειθαλής Τριανταφυλλιά Ακακία Αμυγδαλιά Αριά Αρμυρίκι Ασπάλαθος Άσπρη Μουριά Βρωμοκλάδι Γαζία Γλαυκόχρωμο κυπαρίσσι Δενδρομηδική Ελιά/Αγριελιά Ελληνικό Λιγούστρο Ήμερη βελανιδιά Θαμνοκυπάρισσο Καλάμι Κοινό πεύκο Κουκουναριά Κοτονήαστρο Κουτσουπιά Λεύκα Λικιδάμβαρη Λυγαριά Μαύρη Μουριά Μελικουκιά Μικρός Φράξος Μουσμουλιά Μπαουχίνια Μυρτιά Πικροδάφνη Πλάτανος Πυράκανθος Ροδιά Σοφόρα Σπάρτο Λατινική ονομασία Clematis flammula Pistacia terebinthus Lonicera implexa *Albizia julibrissin Acer sempervirens Rosa sempervirens *Robinia pseudoacacia Prunus dulcis (Amygdalus communis) Quercus ilex Tamarix smyrnensis Calycotome villosa *Morus alba Anagyris foetida *Acacia farnesiana Cupressus arizonica Medicago arborea Olea europaea Ligustrum vulgare Quercus ithaburensis subsp.macrolepis Juniperus phoenicea Arundo donax Pinus halepensis Pinus pinea *Cotoneaster lacteus Cercis siliquastrum Populus alba, Populus nigra Liquidambar orientalis Vitex agnus-castus *Morus nigra Celtis australis Fraxinus ornus *Eriobotrya japonica *Bauhinia variegata Myrtus communis Nerium oleander Platanus orientalis Pyracantha coccinea Punica granatum *Sophora japonica Spartium junceum 132

139 Συριακός Ιβίσκος Σχίνος Στουράκι Τζιτζιφιά Χαρουπιά *Hibiscus syriacus Pistacia lentiscus Styrax officinalis Eleagnus angustifolia Ceratonia siliqua Προτείνεται να συνταχθεί φυτοτεχνική μελέτη η οποία να εξειδικεύει τους γενικούς κανόνες και ειδικότερα για τα είδη δέντρων που εντοπίζονται στην περιοχή μελέτης (εξαιρουμένων των ξενικών ειδών, για τα οποία πρέπει να προβλεφθεί η αντικατάστασή τους σε μεγαλύτερο πλήθος από το υφιστάμενο). Η φυτοτεχνική μελέτη θα πρέπει να εκπονηθεί πριν από την κατασκευή των έργων. Φάση λειτουργίας Κατά τη φάση λειτουργίας του υπό μελέτη έργου πρέπει να ληφθούν όλα τα μέτρα για τη συστηματική συντήρηση της βλάστησης της παραρεμάτιας οδού Περισσού και της προτεινόμενης οδού ήπιας κυκλοφορίας, δεδομένου ότι αυτές θα αποτελέσουν βασικό και ειδοποιό στοιχείο του έργου που θα συμβάλλει σημαντικά στην αύξηση της αισθητικής της ευρύτερης περιοχής. Επιπλέον, προτείνεται: Τα φυτευθέντα είδη που τυχόν ξηραίνονται να αποκαθίστανται. Το κλάδεμα των φυτών από ειδικευμένο προσωπικό, ανάλογα με το είδος του φυτού. Μετά το κλάδευμα να απομακρύνονται από το έργο τα κομμένα κλαδιά σε κατάλληλο εγκεκριμένο χώρο. Η καταπολέμηση ασθενειών των φυτών με κατάλληλη μέθοδο φιλική και αβλαβή προς το περιβάλλον. Η συλλογή απορριμμάτων από τις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες. Κατά τη φάση λειτουργίας, δεν απαιτούνται ιδιαίτερα επιπρόσθετα μέτρα πέραν της συντήρησης του συνόλου του έργου, έτσι ώστε να μην απορρίπτονται ανεξέλεγκτα σε αυτό παντός είδους απορρίμματα τα οποία πέραν της αισθητικής υποβάθμισης και της ποιότητας ζωής των κατοίκων, επιδρούν και στη λειτουργικότητα του έργου ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Φάση κατασκευής Το προτεινόμενο έργο αναμένεται να δημιουργήσει μικρής κλίμακας και περιορισμένης χρονικής διάρκειας επιπτώσεις στο οικιστικό περιβάλλον της περιοχής, οι οποίες σχετίζονται ως επί το πλείστον με τη λειτουργία του εργοταξίου. Συνεπώς, για την προστασία του οικιστικού περιβάλλοντος προτείνεται η χωροθέτηση του εργοταξίου να γίνει με άξονα τη δυνατόν λιγότερη όχληση και με βάση πάντα τη δυνατότητα πλήρους αποκατάστασής του. Τα μέτρα τα οποία προτείνονται για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων στο οικιστικό περιβάλλον κατά τη διάρκεια κατασκευής του έργου είναι τα εξής: Σαφώς καθορισμένα δρομολόγια των οχημάτων που θα εξυπηρετούν το εργοτάξιο. Η χωροθέτηση του εργοταξίου καθώς και των περιοχών προσωρινής εναπόθεσης αδρανών πρέπει να γίνει με άξονα την κατά το δυνατόν λιγότερη όχληση του οικιστικού περιβάλλοντος και με βάση πάντα την δυνατότητα πλήρους αποκατάστασής τους. Ο ανάδοχος του έργου υποχρεούται να λαμβάνει κάθε μέτρο για την αποφυγή της ρύπανσης του περιβάλλοντος χώρου στη φάση κατασκευής των έργων. Η στάθμευση των βαρέων οχημάτων και των τροχοφόρων που εξυπηρετούν το έργο να γίνεται μόνο σε προσδιορισμένους εργοταξιακούς χώρους. Κάθε είδους εργοταξιακή εγκατάσταση να απομακρυνθεί μετά το πέρας κάθε εργολαβίας και ο χώρος να αποκατασταθεί ανεξαρτήτως του ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Προτείνεται να εφαρμοσθεί πρόγραμμα παρακολούθησης των επιπέδων θορύβου κατά τη φάση κατασκευής. Είναι πιθανή η απαίτηση λήψης ειδικών μέτρων για τον μετριασμό των επιπτώσεων (π.χ. τοποθέτηση προσωρινών ηχοπετασμάτων κ.ά.). 133

140 Το πρόγραμμα παρακολούθησης θα πρέπει να εφαρμόζεται με καταγραφή των επιπέδων θορύβου και σε ημέρες που το εργοτάξιο του έργου βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία. Φάση λειτουργίας Στη φάση λειτουργίας αναμένονται σημαντικές θετικές επιπτώσεις στις χρήσεις γης και στο οικιστικό περιβάλλον δεδομένου ότι εξαλείφονται τα φαινόμενα πλημμυρών στην περιοχή και ως εκ τούτου δεν προτείνονται επανορθωτικά μέτρα ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Φάση κατασκευής Κατά τη φάση κατασκευής του έργου οι επιπτώσεις στα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά της περιοχής αφορούν κυρίως στους κατοίκους της άμεσης ζώνης παρέμβασης. Η λειτουργία των μηχανημάτων και των οχημάτων του εργοταξίου θα δημιουργήσει περιορισμένη χρονικά τοπική όχληση στις κατοικίες των παρακείμενων οδών, η οποία με τα μέτρα που αναλύονται στις παραγράφους 10.4, 10.7, 10.8 και 10.9 θα μειωθεί στο ελάχιστο δυνατό. Στη φάση κατασκευής του έργου θα πρέπει να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα τα οποία αποσκοπούν στην ελάχιστη κατά το δυνατό παρεμπόδιση της κυκλοφορίας και τα οποία αναλύονται στην παράγραφο Για την ασφάλεια των διερχόμενων αυτοκινήτων ο εργολάβος υποχρεούται να τοποθετήσει την απαραίτητη σήμανση για την ασφαλή, έγκαιρη προειδοποίηση και κατεύθυνση των διερχόμενων οχημάτων. Επίσης θα πρέπει να λάβει μέτρα για την ασφάλεια των πεζών και των παιδιών στην περιοχή κατασκευής του έργου. Σε ό,τι αφορά τις υποκειμενικά κρινόμενες αρνητικές κοινωνικές επιπτώσεις σε «θιγόμενους» ιδιοκτήτες, ο έγκαιρος προγραμματισμός και ενημέρωση σχετικά με το αντικείμενο, τα τεχνικά χαρακτηριστικά αλλά και εν γένει το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, εκτιμάται ότι θα αμβλύνουν σε κάποιο βαθμό αντιδράσεις και παρερμηνείες. Φάση λειτουργίας Κατά τη φάση λειτουργίας του έργου οι επιπτώσεις στα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά της περιοχής θα είναι θετικές και σχετίζονται με τη συμβολή του έργου στην αντιπλημμυρική προστασία της ζωής και της περιουσίας των κατοίκων της περιοχής μελέτης ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Φάση κατασκευής Προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι ενδεχόμενες επιπτώσεις στις τεχνικές υποδομές της ευρύτερης περιοχής, θα πρέπει να διασφαλιστεί η ομαλή κυκλοφορία οχημάτων στην περιοχή κατά τη φάση κατασκευής του έργου. Όπως αναφέρθηκε και στην ενότητα 9.6 πιθανές διαφοροποιήσεις σε κυκλοφοριακές συνθήκες θα προκύψουν από τις ανακατασκευές γεφυρών στο σύνολο του έργου. Στις υφιστάμενες γέφυρες (ιδιαίτερα σε αυτή της οδού Ξάνθου), από την οποία διέρχονται και οχήματα, τα έργα ανακατασκευής θα πρέπει να πραγματοποιηθούν σε ιδιαίτερα μικρό χρονικό διάστημα, ούτως ώστε να περιοριστεί η χρονική περίοδος όχλησης. Κατά τη φάση κατασκευής και πριν την έναρξη των έργων, ο Ανάδοχος του έργου θα πρέπει να εκπονήσει εδική κυκλοφοριακή μελέτη για τις περιοχές γεφυρών και να προτείνει λύσεις προσωρινής ρύθμισης των κυκλοφοριακών συνθηκών, σε περίπτωση που χρειαστεί να διακοπεί προσωρινά η λειτουργία τους. Οι λύσεις αυτές θα πρέπει να υποβληθούν προς έγκριση στις καθ ύλη αρμόδιες υπηρεσίες και πριν την έναρξη των εργασιών να υπάρξει κατάλληλη ενημέρωση (π.χ. διανομή ενημερωτικών φυλλαδίων σε χρήστες των οδών και κατοίκους, σήμανση ενημέρωσης κ.ά.) για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 1 μήνα. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για τη βέλτιστη κυκλοφοριακή ρύθμιση, τη διατήρηση της οδικής επικοινωνίας στις παρόχθιες περιοχές και τη μικρότερη δυνατή όχληση στην άμεση και ευρύτερη περιοχή του έργου. 134

141 Η αποκατάσταση του οδικού δικτύου εφόσον αυτό επηρεαστεί θα πρέπει να είναι πλήρης στο πέρας της φάσης κατασκευής. Φάση λειτουργίας Κατά τη φάση λειτουργίας δεν αναμένονται αρνητικές επιπτώσεις στις τεχνικές υποδομές της άμεσης και ευρύτερης περιοχής μελέτης και άρα δεν προβλέπονται μέτρα αντιμετώπισης ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Φάση κατασκευής Για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον πρέπει να εκπονηθεί από τον ανάδοχο, πριν την έναρξη των εργασιών, τεχνική μελέτη, που θα περιλαμβάνει κατ ελάχιστο: Οριστικό χρονοδιάγραμμα κατασκευής του έργου σε φάσεις. Ακριβής θέση των εργοταξίου. Κύριες διαδρομές βαρέων οχημάτων από και προς την περιοχή του έργου. Επιπρόσθετα, προτείνεται να ληφθούν τα ακόλουθα μέτρα συμμόρφωσης με την Ελληνική και κοινοτική Νομοθεσία και εφαρμογής της επιβεβλημένης σωστής εργοταξιακής πρακτικής: Τήρηση της ισχύουσας νομοθεσίας σχετικά με τις εκπομπές καυσαερίων μηχανημάτων και οχημάτων εργοταξίου. Οι βασικές σχετικές νομικές διατάξεις είναι οι ακόλουθες: Κ.Υ.Α. Η.Π /549/Ε.103/2011 (ΦΕΚ 488 Β/ ) «Μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2008/50/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 21ης Μαΐου 2008». Υ.Α. Η.Π /1075/Ε103/2007 (ΦΕΚ 920 Β/ ) - Καθορισμός τιμών στόχων και ορίων εκτίμησης των συγκεντρώσεων του αρσενικού, του καδμίου, του υδραργύρου, του νικελίου και των πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων στον ατμοσφαιρικό αέρα, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2004/107/ΕΚ «Σχετικά με το αρσενικό, το κάδμιο, τον υδράργυρο, το νικέλιο και τους πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες στον ατμοσφαιρικό αέρα» του Συμβουλίου της 15ης Δεκεμβρίου 2004 των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων», όπως τροποποιήθηκε από την Κ.Υ.Α. Η.Π /549/Ε.103/2011 (ΦΕΚ 488/Β/ ). Υ.Α /2375/2007, (ΦΕΚ 543/Β/ ) «Προσαρμογή της Ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της οδηγίας 2005/553/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 28ης Σεπτεμβρίου 2005 «περί προσεγγίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν κατά των εκπομπών αερίων και σωματιδιακών ρύπων από τους κινητήρες ανάφλεξης με συμπίεση που χρησιμοποιούνται σε οχήματα, καθώς και κατά των εκπομπών αερίων ρύπων από κινητήρες επιβαλλόμενης ανάφλεξης που τροφοδοτούνται με φυσικό αέριο ή υγραέριο και χρησιμοποιούνται σε οχήματα», καθώς και των οδηγιών 2005/78/ΕΚ της Επιτροπής της 14ης Νοεμβρίου 2005 που τροποποιεί τα παραρτήματα I, II, III, IV και VI της οδηγίας 2005/55/ΕΚ και 2006/51/ΕΚ της 6ης Ιουνίου 2006 που τροποποιεί το παράρτημα I της οδηγίας 2005/55ΕΚ και το παράρτημα IV της οδηγίας 2005/78/ΕΚ» ΚΥΑ 29459/1510/ (ΦΕΚ 992Β/ ) «Καθορισμός εθνικών ανώτατων ορίων εκπομπών για ορισμένους ατμοσφαιρικούς ρύπους σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2001/81/ΕΚ «σχετικά με εθνικά ανώτατα όρια εκπομπών για ορισμένους ατμοσφαιρικούς ρύπους» του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2001», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. Υ.Α /1368/ Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς την οδηγία 97/20/ΕΚτης Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων της 18ης Απριλίου 1997 «για την προσαρμογή στην τεχνική πρόοδο της οδηγίας 72/306/ΕΟΚ του Συμβουλίου περί προσεγγίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται κατά της εκπομπής ρύπων από τους πετρελαιοκινητήρες των οχημάτων. Εφαρμογή της επιβεβλημένης σωστής εργοταξιακής πρακτικής. Σημειώνονται ιδιαίτερα τα ακόλουθα: Σαφής οριοθέτηση του εργοταξιακού χώρου. Το εύρος της ζώνης κατάληψης του έργου να περιορισθεί στο απολύτως αναγκαίο για την κατασκευή του έργου. 135

142 Περιορισμός στη στάθμευση των βαρέων οχημάτων και των οχημάτων κατασκευής. Τα οχήματα αυτά θα πρέπει να σταθμεύουν σε κατάλληλα διαμορφωμένο εργοταξιακό χώρο. Ο χώρος αυτός καθώς και το χρονοδιάγραμμα κατασκευής, θα πρέπει να προσδιορισθούν πριν από την έναρξη των εργασιών κατασκευής. Όλα τα οχήματα που χρησιμοποιούνται κατά την κατασκευή του έργου θα πρέπει να διαθέτουν σε ισχύ πιστοποιητικό συμμόρφωσης με τα εκάστοτε όρια αερίων ρύπων, το οποίο θα πρέπει να επιδεικνύεται σε κάθε αρμόδιο, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Συχνή και περιοδική συντήρηση όλων των μηχανημάτων κατασκευής του έργου από ειδικευμένο προσωπικό. Καθ όλη τη διάρκεια της κατασκευής, απαγορεύεται η συντήρηση οχημάτων εντός του εργοταξίου. Το σύνολο των σχετικών αναγκών θα καλύπτεται σε υφιστάμενα συνεργεία. Σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης για επισκευή συντήρηση ακινητοποιημένου οχήματος: η αντικατάσταση ανταλλακτικών, λιπαντικών κ.λπ. θα πρέπει να πραγματοποιείται επί στεγανής μεμβράνης (π.χ. νάιλον) ώστε να αποτρέπεται η ρύπανση του εδάφους, τα υγρά και στερεά απόβλητα τέτοιων εργασιών θα διατίθενται είτε βάσει των ειδικών για κάθε τύπο διατάξεων (π.χ. λιπαντικά, μπαταρίες, κατεστραμμένα ελαστικά) είτε ως επικίνδυνα απόβλητα. Καλή οργάνωση των δρομολογίων με στόχο την ελαχιστοποίηση των χρόνων κίνησης, έτσι ώστε να μειώνονται στο ελάχιστο οι εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων που προέρχονται από τις κινήσεις οχημάτων. Καλή οργάνωση, συντήρηση και επιτήρηση των χώρων στάθμευσης οχημάτων και των οδών προσπέλασης, με στόχο την ελαχιστοποίηση των κυκλοφοριακών δυσχερειών στην περιοχή του έργου και των συνακόλουθων ατμοσφαιρικών εκπομπών. Αποφυγή διάθεσης στερεών αποβλήτων που ενδέχεται να απελευθερώσουν τοξικούς ή άλλους αέριους ρύπους (π.χ., κενά δοχεία από καύσιμα, διαλύτες, υγρά συνεργείων, ή χρώματα και γενικά απόβλητα διαποτισμένα με τις παραπάνω ουσίες, λάστιχα, κ.λπ.) μαζί με τα οικιακά απορρίμματα. Απαγόρευση κάθε είδους καύσης υλικών (λάστιχα, λάδια κλπ) στην περιοχή του έργου. Οι ατμοσφαιρικές επιβαρύνσεις κατά τη διάρκεια των κατασκευών συνίστανται κυρίως στην έκλυση σκόνης. Επειδή η έκλυση της σκόνης από τις δραστηριότητες εργοταξίου γίνεται κατά τρόπο διάχυτο, δεν είναι δυνατόν να ελεγχθεί μετά την εκπομπή της. Τα μέτρα λοιπόν αντιμετώπισης της μορφής αυτής ρύπανσης πρέπει να είναι προληπτικά, δηλαδή παρεμπόδιση της έκλυσης της σκόνης, και όχι διορθωτικά. Η ποσότητα σκόνης που εκλύεται από τέτοιες δραστηριότητες εξαρτάται βασικά από την υγρασία του εδάφους, την ταχύτητα του ανέμου και την έκταση της επιφάνειας που εκτίθεται. Μεγάλο ποσοστό των εκλύσεων γίνεται από τα κινούμενα φορτηγά μεταφοράς των υλικών, εξαιτίας της ταχύτητας ροής του αέρα γύρω από τα φορτία τους. Εάν η φυσική υγρασία δεν επαρκέσει για να περιορίσει την έκλυση σκόνης σε ικανοποιητικά επίπεδα, σημαντική μείωση της σκόνης μπορεί εύκολα να επιτευχθεί με απλές και όχι δαπανηρές μεθόδους όπως τακτική διαβροχή των εκχωμάτων και των υλικών επίχωσης, των αδρανών υλικών, των διαδρόμων κίνησης και των χώρων χωματουργικών εργασιών, έτσι ώστε να παρεμποδίζεται η διασπορά σκόνης. Στο πλαίσιο αυτό ο ανάδοχος του έργου υποχρεούται να διαθέτει σε μόνιμη βάση από την 1 η Μαΐου έως τη 30 η Σεπτεμβρίου ειδικό όχημα μεταφοράς νερού (υδροφόρα) για τη διαβροχή εργοταξιακών οδών και σωρών υλικών. Επειδή η αποτελεσματικότητα του διαβροχής είναι παροδική, για την ελαχιστοποίηση των εκπομπών σκόνης προτείνεται επίσης μια σειρά μέτρων, όπως: Η απομάκρυνση των ακατάλληλων υλικών εκσκαφής να γίνεται το ταχύτερο δυνατόν και πάντως η παραμονή τους δεν θα πρέπει να υπερβαίνει διάστημα μεγαλύτερο των 20 ημερών το χειμώνα και 10 το καλοκαίρι. Στην περίπτωση κατά την οποία επιβάλλεται η παραμονή τους θα πρέπει να προβλέπεται η περίφραξη και κάλυψή τους με πλαστικά ή καραβόπανο ή άλλα τρόπο, με σκοπό να ελαττωθεί η διασπορά τους από τον άνεμο. Οι αποθηκευμένες ποσότητες των αδρανών υλικών για τις ανάγκες του έργου να περιορίζονται στις άκρως απαραίτητες. Θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται ειδικά μέτρα συγκράτησης της σκόνης κατά τις διαδικασίες μεταφοράς όπως: Κάλυψη των οχημάτων μεταφοράς υλικών με κατάλληλα μέσα. Σε περίπτωση μεταφοράς χαλαρών υλικών (πχ. άμμος, χαλίκι κ.λπ.) να απαγορεύεται η υπερπλήρωση των οχημάτων. 136

143 Πλύσιμο-καθαρισμός των τροχών των φορτηγών από τις λάσπες πριν την έξοδό τους από το εργοτάξιο ώστε να μη διαχέονται στο γειτονικό οδικό δίκτυο, τα οποία θα αποτελέσουν το υπόβαθρο για την πρόσθετη και συνεχή παραγωγή σκόνης κατά την οδική κυκλοφορία. Τακτικός καθαρισμός γειτονικών προς το εργοτάξιο οδών από υπολείμματα υλικών με τη χρησιμοποίηση μηχανικού σάρωθρου. Ελαχιστοποίηση του ύψους πτώσης κατά τη διαχείριση των υλικών. Φάση λειτουργίας Κατά τη λειτουργία του υπό μελέτη έργου δεν αναμένεται να υπάρχει κανενός είδους επιβάρυνση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος και γι αυτό δεν προτείνονται επανορθωτικά μέτρα ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ-ΔΟΝΗΣΕΙΣ-ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ Φάση κατασκευής Στην Ελλάδα βρίσκεται σε ισχύ νομοθεσία που αφορά τον θόρυβο που προέρχεται από εργοτάξια, αερόσφυρες κλπ. η οποία εκτενώς αναφέρεται στα μέτρα αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Πιο συγκεκριμένα στο πλαίσιο της προστασίας από τον θόρυβο της κατασκευής είναι υποχρέωση τόσο των φορέων όσο και των αναδόχων των έργων όπως εφαρμόσουν το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία από την κατασκευή, που αφορά: τη χρήση κατασιγασμένων αεροσφυρών, την έγκριση τύπου ΕΟΚ για την οριακή τιμή στάθμης θορύβου μηχανημάτων και συσκευών εργοταξίου, τις οριακές τιμές στάθμης θορύβου υδραυλικών πτύων κλπ, και τoν προσδιορισμό της ηχητικής εκπομπής μηχανημάτων και συσκευών εργοταξίου (στάθμη Leq(T)). Επίσης, κατά την κατασκευή εγκατάσταση των μηχανολογικών εγκαταστάσεων θα πρέπει να λαμβάνονται όλα τα κατάλληλα μέτρα ηχομόνωσης. Συγκεκριμένα, στα πλαίσια των εργασιών κατασκευής, είναι απαραίτητο να τηρούνται τα όρια ηχητικής εκπομπής που αναφέρονται στην Υ.Α /1613 (Φ.Ε.Κ. 570/Β/ ) περί «Προσδιορισμού της ηχητικής εκπομπής των μηχανημάτων και συσκευών εργοταξίου σε συμμόρφωση προς τις οδηγίες 79/113/ΕΟΚ, 81/1051/ΕΟΚ, 85/405/ΕΟΚ» καθώς και οι Υ.Α 69001/1921 (Φ.Ε.Κ. 751/Β/ ) και Α5/2375 (Φ.Ε.Κ. 689/Β/1978) περί «Έγκρισης τύπου ΕΟΚ για οριακές τιμές στάθμης θορύβου μηχανημάτων και συσκευών εργοταξίου» και περί «χρήσης κατασιγασμένων αεροσφυρών» αντίστοιχα, την Υ.Α. 765/ (Φ.Ε.Κ. 81/Β/ ) περί «Καθορισμού των οριακών τιμών στάθμης θορύβου των υδραυλικών πτύων, των πτύων με καλώδια, των προωθητικών γαιών, των φορτωτών και των φορτωτών - εκσκαφέων» όπως τροποποιήθηκε με την Υ.Α. οικ. Β 11481/523/1997, (ΦΕΚ 295/Β/ ) και την ΚΥΑ 37393/2028/2003 (ΦΕΚ 1418Β/ ) για τα «μέτρα και όροι για τις εκπομπές θορύβου στο περιβάλλον από εξοπλισμό προς χρήση σε εξωτερικούς χώρους», όπως τροποποιήθηκε με την ΚΥΑ 9272/471/ (ΦΕΚ 286/Β). Επίσης, για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από τον θόρυβο προτείνεται οι κυρίως κινήσεις οχημάτων να διακόπτονται κατά την διάρκεια των ωρών κοινής ησυχίας και ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες. Με την τήρηση της ισχύουσας νομοθεσίας, εκτιμάται ότι τα επίπεδα θορύβου μέσα στο χώρο των εργασιών θα παραμείνουν κάτω από τα όρια που επιβάλλονται από το Π.Δ. 149/2006 (ΦΕΚ 159/Α`/ ) Ελάχιστες προδιαγραφές υγείας και ασφάλειας όσον αφορά την έκθεση των εργαζομένων σε κινδύνους προερχόμενους από φυσικούς παράγοντες (θόρυβος) σε εναρμόνιση με την οδηγία 2003/10/ΕΚ. Όπως έχει προαναφερθεί, η υλοποίηση του προτεινόμενου έργου αναμένεται να επιβαρύνει το ακουστικό περιβάλλον κατά τη διάρκεια κατασκευής του. Η όποια αύξηση των επιπέδων θορύβου λόγω των εργασιών θα είναι χρονικά περιορισμένη και πλήρως ανατάξιμη μετά το πέρας των έργων. Οι επιπτώσεις λόγω θορύβου χαρακτηρίζονται ως τυπικές για το είδος του υπό μελέτη έργου. Παρόλα αυτά προτείνεται να ληφθούν τα ακόλουθα μέτρα από τον ανάδοχο του έργου: Τοποθέτηση ηχοπετασμάτων σε περιπτώσεις που αυτό κριθεί αναγκαίο λόγω υπέρμετρης όχλησης από θόρυβο. Προτείνεται να εφαρμοσθεί πρόγραμμα παρακολούθησης των επιπέδων θορύβου κατά τη φάση κατασκευής. Είναι πιθανή η απαίτηση λήψης ειδικών μέτρων για τον μετριασμό των επιπτώσεων (π.χ. τοποθέτηση προσωρινών ηχοπετασμάτων κ.ά.). Το πρόγραμμα παρακολούθησης θα πρέπει να εφαρμόζεται 137

144 με καταγραφή των επιπέδων θορύβου και σε ημέρες που το εργοτάξιο του έργου βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία. Τήρηση των ωρών κοινής ησυχίας σε εργασίες του εργοταξίου. Επιπλέον, οι επιπτώσεις στο ακουστικό περιβάλλον από την πραγματοποίηση των κατασκευαστικών εργασιών, είναι δυνατόν να μετριαστούν με τη λήψη των κατάλληλων μέτρων, όπως: Χρήση κινητών ηχομονωτικών περιφραγμάτων γύρω από σημειακές πηγές θορύβου, όταν εκπέμπονται υψηλές στάθμες θορύβου. Μη ταυτόχρονη λειτουργία περισσότερων του ενός θορυβωδών μελών του εξοπλισμού κατασκευής αλλά διαδοχική λειτουργία τους. Απαγόρευση χρησιμοποίησης μηχανημάτων χωρίς το πιστοποιητικό έγκρισης τύπου ΕΚ, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην κείμενη νομοθεσία. Φάση λειτουργίας Κατά τη λειτουργία του έργου δεν αναμένεται να υπάρχει κανενός είδους επιβάρυνση του ακουστικού περιβάλλοντος και γι αυτό δεν προτείνονται επανορθωτικά μέτρα ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Φάση κατασκευής Η αντιμετώπιση των επιπτώσεων στους υδατικούς πόρους από την κατασκευή του έργου περιλαμβάνει τα ακόλουθα προληπτικά και επανορθωτικά μέτρα: Κατά την εκτέλεση των χωματουργικών εργασιών πρέπει να ληφθούν μέτρα που θα περιορίσουν σοβαρά την μετακίνηση ή την έκπλυση, στερεοπαροχών στους υδάτινους αποδέκτες. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να κατασκευαστούν προσωρινοί χώροι κατακράτησης στερεοπαροχών, στα κύρια σημεία που υλικά εκσκαφής θα μπορούν να εκπλυθούν λόγω βροχής στους φυσικούς αποδέκτες. Στο πλαίσιο αυτό, η κοίτη του ρέματος θα προστατευτεί από τυχόν επιχωματώσεις ή απόρριψη μπάζων. Η θέση του εργοταξίου του έργου θα πρέπει να καθορισθεί από τον ανάδοχο του έργου σε κοντινό οικόπεδο, πριν την έναρξη των εργασιών. Δεν πρέπει να εγκατασταθεί εργοτάξιο κοντά σε σημείο όπου ενδεχομένως η απόπλυση ορυκτελαίων ή άλλων υλικών δύναται να απορρέει στους υδάτινους αποδέκτες. Η έκπλυση των μηχανών, μηχανημάτων και οχημάτων θα πρέπει να γίνεται σε ειδικά διαμορφωμένη θέση στο εργοτάξιο που θα αποτελείται από στεγανό κεκλιμένο δάπεδο έτσι ώστε να συλλέγονται τα απόνερα σε μία δεξαμενή συλλογής και καθίζησης. Από εκεί το διαυγασμένο νερό να επαναχρησιμοποιείται με αντλία και κατά αυτόν τον τρόπο να περιορίζονται κατά ουσιαστικό τρόπο τόσο οι ρυπάνσεις από τα υγρά απόβλητα του εργοταξίου όσο και η κατανάλωση ύδατος. Εναλλακτικά η έκπλυση των μηχανών, μηχανημάτων και οχημάτων μπορεί να γίνει εκτός της εγκατάστασης σε ειδικά αδειοδοτημένους χώρους. Θα πρέπει να αποφεύγεται η ρύπανση των επιφανειακών και υπόγειων νερών από κάθε είδους λάδια και καύσιμα, και να απαγορεύεται η ανεξέλεγκτη διάθεσής τους. Εκτιμάται ότι στο πλαίσιο αυτό αρκούν τα προτεινόμενα σχετικά μέτρα για αποφυγή ρύπανσης στο έδαφος κατά τη φάση κατασκευής που αναφέρθηκαν στην παράγραφο Θα πρέπει να αποφεύγεται η απόρριψη επί τόπου πλεοναζουσών ποσοτήτων σκυροδέματος. Η διαχείριση των περισσευμάτων από τις μπετονιέρες και το πλύσιμο αυτών θα πρέπει να γίνεται στο συγκρότημα που θα προμηθεύει το σκυρόδεμα. Η διάθεση των λυμάτων του προσωπικού κατασκευής του έργου θα πρέπει να γίνεται ελεγχόμενα. Ο ανάδοχος θα πρέπει να εγκαταστήσει σε κατάλληλα σημεία χημικές τουαλέτες, που το περιεχόμενό τους θα διατίθεται (με τα απαιτούμενα παραστατικά παράδοσης) προς επεξεργασία στην πλησιέστερη μονάδα επεξεργασίας λυμάτων, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Η φάση κατασκευής προτείνεται να διεξαχθεί κυρίως εντός ξηρής περιόδου, κατά την οποία το ρέμα Ποδονίφτη αναμένεται να έχει μικρή έως μηδενική παροχή νερού, έτσι ώστε να αποφευχθούν προβλήματα με τη δίαιτα των επιφανειακών υδάτων. Φάση λειτουργίας Η κυριότερη αιτία ρύπανσης του υδάτινου περιβάλλοντος του ρέματος Ποδονίφτη κατά τη φάση λειτουργίας του έργου είναι η διάθεση ρυπασμένων νερών αστικού τύπου στο ρέμα και οι τυχόν παράνομες συνδέσεις αγωγών 138

145 λυμάτων. Απαιτείται επομένως τακτικός έλεγχος του ρέματος από την πλευρά της Περιφερειακής Ενότητας Ανατολικής Αττικής για τον εντοπισμό τέτοιων προβλημάτων ώστε να προστατευτεί η ποιότητα υδάτων του αποδέκτη. Το μέτρο αυτό θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα για την αντιμετώπιση φαινομένων ρύπανσης, ιδιαίτερα κατά την καλοκαιρινή περίοδο. 139

146 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ 11.1 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Στα προηγούμενα κεφάλαια της παρούσας μελέτης πραγματοποιήθηκε λεπτομερής εκτίμηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων του υπό μελέτη έργου στο περιβάλλον, ενώ προτάθηκαν σειρά από προληπτικά και επανορθωτικά μέτρα. Προτείνεται ο φορέας του έργου να εφαρμόσει Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) για τη λειτουργία του έργου, με τους εξής τουλάχιστον στόχους: o o o o o o o o o Έλεγχο των επιπτώσεων της κατασκευής και λειτουργίας, σύμφωνα με τους όρους της παρούσας. Αξιόπιστη και με επαρκή συχνότητα παρακολούθησης των μεγεθών που χαρακτηρίζουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του υπό μελέτη έργου. Πιστή τήρηση του χρονοδιαγράμματος κατασκευής του έργου. Εφαρμογή των περιβαλλοντικών όρων της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων του έργου και όλων των προληπτικών και επανορθωτικών μέτρων, που προτείνονται στην παρούσα μελέτη. Πρόληψη ή/και έλεγχο των επιπτώσεων που οφείλονται σε έκτακτα γεγονότα. Δημοσιοποίηση των καταγραφών, των ενεργειών ελέγχου των επιπτώσεων και των μεγεθών που αποτελούν δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων, προς τους πολίτες και τους ενδιαφερόμενους φορείς ή Υπηρεσίες, με την υποβολή περιοδικής ετήσιας έκθεσης. Διαρκή βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων. Εφαρμογή και τήρηση του προγράμματος παρακολούθησης, που προτείνεται στην παρούσα μελέτη. Αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος. Για τη διασφάλιση του ορθού σχεδιασμού και της αποτελεσματικής εφαρμογής του ΣΠΔ μπορούν να χρησιμοποιηθούν διεθνή πρότυπα και διαδικασίες (π.χ. πρότυπα ISO και 14004). Η μέριμνα για την εφαρμογή του Σχεδίου Περιβαλλοντικής Διαχείρισης θα πρέπει να ανατεθεί από τον φορέα του έργου σε ειδικό επιστήμονα, ο οποίος: Θα διαθέτει τις απαραίτητες ικανότητες και τον απαραίτητο εξοπλισμό για την αποτελεσματική παρέμβαση, τόσο κατά το στάδιο της υλοποίησης, όσο και λειτουργίας του υπό μελέτη έργου, έτσι ώστε η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στα στάδια αυτά να είναι η αποτελεσματικότερη δυνατή. Θα έχει πλήρη αρμοδιότητα ως προς την εφαρμογή των μέτρων και κατευθύνσεων περιβαλλοντικής διαχείρισης και παρακολούθησης. Το Σχέδιο Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) θα αναπτυχθεί σε τρεις βασικούς άξονες, που παρουσιάζονται ακολούθως. Α. Υλοποίηση του έργου σύμφωνα με τον προτεινόμενο σχεδιασμό Η περιοχή κατάληψης των εργοταξίων θα είναι οριοθετημένη με στόχο την αποφυγή αποψίλωσης βλάστησης σε επιφάνεια μεγαλύτερη από αυτή που απαιτείται. Τα πλεονάζοντα υλικά εκσκαφής θα πρέπει κατά προτεραιότητα να αξιοποιηθούν στις εργασίες του έργου και εν συνεχεία να διαχειρίζονται σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.. Β. Τήρηση των προληπτικών μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος, τόσο κατά τη φάση κατασκευής, όσο και κατά τη φάση λειτουργίας του υπό μελέτη έργου. Επιγραμματικά παρουσιάζονται ακολούθως μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος στη φάση κατασκευής και στη φάση λειτουργίας των έργων. Φάση κατασκευής Η απόθεση των εκσκαφών που θα χρησιμοποιηθούν ως υλικό επιχωμάτων θα πρέπει να γίνεται με τρόπο που δεν θα επιτρέπει φαινόμενα διάβρωσης και αποπλύσεων υλικών. Οι αποθέσεις αυτές θα πρέπει να καλύπτονται με κατάλληλα πλαστικά καλύμματα και να διαβρέχονται, ώστε να περιορίζεται η διασπορά του υλικού. 140

147 Το σύνολο των κατάλληλων γαιωδών και ημιβραχωδών υλικών εκσκαφών θα χρησιμοποιηθούν για επιχώσεις, όπου αυτές είναι αναγκαίες. Θα πρέπει να προβλέπονται κατάλληλες φυτοτεχνικές εργασίες για την κατά το δυνατό ανάπτυξη βλάστησης στις επιφάνειες του έργου που επιδέχονται φύτευση. Η προσωρινή απόθεση των ακατάλληλων ή πλεοναζόντων προϊόντων εκσκαφής να γίνει σε θέσεις με ήπιες κλίσεις όπου δεν θα επηρεάζεται η επιφανειακή ροή των υδάτων. Η απομάκρυνση των ακατάλληλων υλικών εκσκαφής να γίνεται το ταχύτερο δυνατόν. Οι χωματουργικές εργασίες θα πρέπει να αποφεύγονται κατά τη διάρκεια των ημερών με υψηλές βροχοπτώσεις. Να καταβληθεί προσπάθεια ώστε τα δρομολόγια των αυτοκινήτων που θα εξυπηρετούν τα εργοτάξια να μην διέρχονται από τα αστικά κέντρα. Τα τυχόν απαιτούμενα για την κατασκευή του έργου υλικά να εξασφαλισθούν από νομίμως λειτουργούντα λατομεία της περιοχής, τα οποία θα πρέπει να είναι εφοδιασμένα με την απαιτούμενη απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων και με την προϋπόθεση ότι αυτοί τηρούνται επακριβώς. Οι αποθηκευμένες ποσότητες των αδρανών υλικών για τις ανάγκες του έργου να περιορίζονται στις απολύτως απαραίτητες. Το εύρος της ζώνης κατάληψης του έργου να περιορισθεί στο απολύτως αναγκαίο για την κατασκευή του έργου. Όλα τα μηχανήματα του εργοταξίου θα πρέπει να διαθέτουν βιβλία συντήρησης από τα οποία θα προκύπτει η τακτική τους συντήρηση και τα οποία θα είναι διαθέσιμα προς έλεγχο στις αρμόδιες περιβαλλοντικές υπηρεσίες. Θα πρέπει να γίνεται κατάλληλος προγραμματισμός των εργασιών ώστε να αποφεύγονται οι σημαντικές μετακινήσεις υλικών σε περιόδους με αντίξοες καιρικές συνθήκες (π.χ. έντονη βροχόπτωση ή ισχυρούς ανέμους). Συχνό πλύσιμο των ελαστικών των φορτηγών μεταφοράς υλικών για την ελαχιστοποίηση της μεταφοράς της λάσπης των εργοταξίων εκτός των περιοχών αυτών. Διατήρηση στο μέγιστο δυνατό βαθμό της βλάστησης για την ελαχιστοποίηση της διάβρωσης των εδαφών. Για όλα τα απορρίμματα και απόβλητα, που θα προκύψουν από τις εργοταξιακές δραστηριότητες κατά την κατασκευή των έργων (στερεά και υγρά) θα πρέπει να εφαρμόζεται κατάλληλη διαχείριση, ώστε να αποφευχθεί η ρύπανση της περιοχής (εδάφους, υπεδάφους, επιφανειακών και υπογείων υδάτων) από την ανεξέλεγκτη διάθεσή τους ή από τυχόν διαρροές. Ο κύριος του έργου θα πρέπει να διαχειριστεί τα απόβλητα από οικοδομικές εργασίες κατά τη φάση κατασκευής σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία περί Αποβλήτων Κατασκευής - Κατεδαφίσεων - Εκσκαφών. Η διαχείριση των χρησιμοποιουμένων ορυκτελαίων να γίνεται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο Π.Δ. 82/2004 (ΦΕΚ 64 Α 2004) περί «Καθορισμού μέτρων και όρων για τη διαχείριση των χρησιμοποιουμένων ορυκτελαίων», το οποίο αντικατέστησε την KYA 98012/2001/96. Τα απόβλητα λιπαντικά έλαια και υγρά κάθε τύπου θα συγκεντρώνονται ξεχωριστά ανά κατηγορία σε κατάλληλες δεξαμενές ή σε βαρέλια και θα αποθηκεύονται προσωρινά σε στεγασμένο χώρο. Η διαχείριση των τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων να γίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις της ΚΥΑ ΗΠ 13588/725/2006 (ΦΕΚ 383/Β/2006) «Αντικατάσταση της KYA 19396/1546/97 (ΦΕΚ 604/Β/1997)». Να απαγορεύεται η κάθε μορφής καύση υλικών (σκουπίδια, λάστιχα, λάδια κ.λπ.) στην περιοχή του έργου. Ο ανάδοχος του έργου ευθύνεται για την καλή κατάσταση και τη στεγανότητα των μηχανικών μέσων. Για την προστασία των υδατικών πόρων από διαρροές ορυκτελαίων, καυσίμων και λοιπών πετρελαιοειδών από τα μηχανήματα κατασκευής, θα πρέπει να ληφθούν κατάλληλα μέτρα όπως καλή και τακτική συντήρηση μηχανημάτων, η αλλαγή λαδιών και ο ανεφοδιασμός των οχημάτων και μηχανημάτων σε συγκεκριμένο κατάλληλο χώρο και η τήρηση όλων των μέτρων αντιμετώπισης τυχόν διαρροών και πυρασφάλειας. Πρέπει να ληφθούν όλα τα προληπτικά μέτρα για την αποφυγή διαρροής πετρελαιοειδών από βλάβες, αμέλεια κ.λπ. και να διενεργούνται οι κατάλληλοι χειρισμοί για την ελαχιστοποίηση τέτοιων περιστατικών. Σε περίπτωση όμως που παρά τα μέτρα, λάβει χώρα διαρροή τέτοιων υλικών, πρέπει να ληφθεί μέριμνα προς αποφυγή εκτεταμένου εμποτισμού του υπόγειου υδροφορέα. Για αυτό θα πρέπει να υπάρχουν απορροφητικά υλικά (π.χ. πριονίδι, άμμος) σε επαρκείς ποσότητες μέσω των οποίων θα επιδιώκεται η προσρόφηση και κατά συνέπεια συγκράτηση των διαρρεόντων καυσίμων και λιπαντικών. Μετά τη χρήση τους τα απορροφητικά αυτά υλικά θα πρέπει να συλλέγονται προσεκτικά και να παραδίδονται σε εξειδικευμένη εταιρεία για διαχείριση. Τα αποθηκευμένα σε κατάλληλο στεγασμένο χώρο απορροφητικά υλικά πρέπει ανά τακτά χρονικά διαστήματα να ελέγχονται μήπως έχουν προσροφήσει υγρασία (π.χ. από διαρροή νερού), οπότε και θα έχουν μειωμένη έως και μηδαμινή αποτελεσματικότητα σε περίπτωση χρήσης τους. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να αντικαθίστανται το ταχύτερο δυνατό. 141

148 Η διάθεση των λυμάτων του προσωπικού των εργοταξίων θα γίνεται σε στεγανή δεξαμενή, που θα εκκενώνεται από τακτά χρονικά διαστήματα από κατάλληλο βυτιοφόρο όχημα και θα μεταφέρονται προς νομίμως λειτουργούσα ΕΕΛ. Σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται η ανεξέλεγκτη διάθεση απορριμμάτων και αποβλήτων, οποιασδήποτε κατηγορίας, στην περιοχή του έργου αλλά και στην ευρύτερη περιοχή. Θα πρέπει να ληφθούν όλα τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα αποφυγής πρόκλησης και αντιμετώπισης πυρκαγιάς. Για το σύνολο των περιοχών επέμβασης του έργου που επιδέχονται φύτευση να πραγματοποιηθούν φυτοτεχνικές διαμορφώσεις με στόχο την αποκατάσταση του περιβάλλοντος, μετά από εκπόνηση κατάλληλης μελέτης φυτοτεχνικής αποκατάστασης. Στη εν λόγω μελέτη να περιλαμβάνονται τα εξής: o Καθορισμός και οριοθέτηση των περιοχών που θα φυτευτούν. o Καθορισμός προτεινόμενων φυτικών ειδών προς φύτευση. Προτεραιότητα να δοθεί σε είδη της αυτοφυούς βλάστησης. o Προτεινόμενη σύνθεση ειδών και φυτευτικοί σύνδεσμοι. o Πρόβλεψη συστήματος άρδευσης. o Πρόβλεψη συστήματος συντήρησης και παρακολούθησης της βλάστησης. o Προστασία των φυτεύσεων από τυχόν βόσκηση. Εγκαίρως και πάντως πριν από την έναρξη των εργασιών, ο ανάδοχος του έργου θα ειδοποιήσει εγγράφως τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού προκειμένου η κατασκευή του έργου να γίνει υπό την επίβλεψη αρμόδιου υπαλλήλου τους. Σε περίπτωση εντοπισμού αρχαίων, οι εργασίες να διακοπούν στο σχετικό τμήμα του έργου αμέσως και να ειδοποιηθεί η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων. Η δαπάνη της ενδεχόμενης ανασκαφικής έρευνας θα βαρύνει τον ανάδοχο του έργου. Στη φάση κατασκευής των έργων, κατά μήκος του υφιστάμενου οδικού δικτύου, να ληφθούν όλα τα μέτρα αποκατάστασης των οδών ή τμημάτων των οδών που θίγονται, καθώς και τα μέτρα ασφαλείας αλλά και εξυπηρέτησης της υφιστάμενης κυκλοφορίας. Οι εργασίες κατασκευής των τμημάτων του έργου θα πρέπει να ολοκληρώνονται τμηματικά έτσι ώστε να δημιουργούνται κατά το δυνατό λιγότερες πηγές θορύβου και να έχουν κατά το δυνατό σημειακό χαρακτήρα. Κατά τη διάρκεια της περιόδου κατασκευής του έργου, για τη μεταφορά επί τόπου του έργου μηχανημάτων και αδρανών υλικών, οφείλει ο ανάδοχος να λάβει μέτρα χρονικής οργάνωσης ώστε να μειωθούν στο ελάχιστο οι οχλήσεις στην κυκλοφορία των επαρχιακών οδών. Επίσης, οφείλει έγκαιρα και πριν από την έναρξη των κυρίως εργασιών, που θα προκαλέσουν παρεμπόδιση της κυκλοφορίας, να υποβάλει στην επιβλέπουσα υπηρεσία σχέδιο προκαταρκτικών επεμβάσεων που θα διενεργήσει για τη μείωση των επιπτώσεων (κυκλοφοριακές διευθετήσεις, παρακάμψεις, διευρύνσεις κλπ.). Απαγορεύεται η παραμονή στο χώρο του έργου και η χρησιμοποίηση μηχανημάτων, χωρίς το πιστοποιητικό έγκρισης τύπου ΕΟΚ περί του θορύβου. Όπου η διαθέσιμη τεχνολογία δεν εξασφαλίζει αποδεκτά επίπεδα θορύβου, θα πρέπει να τοποθετούνται στους χώρους πρόκλησής του προσωρινά ηχοπετάσματα. Φάση λειτουργίας Θα πρέπει να γίνει προσπάθεια από τον κύριο του έργου για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για την τοπική κοινωνία, κατά την κατασκευή αλλά και τη λειτουργία του έργου. Γ. Εφαρμογή και τήρηση των επανορθωτικών μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος, τόσο κατά τη φάση κατασκευής, όσο και κατά τη φάση λειτουργίας του υπό μελέτη έργου Ως τέτοια μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος προτείνονται αυτά που παρουσιάζονται στη συνέχεια. Φάση κατασκευής Κάθε είδους εργοταξιακή εγκατάσταση (γραφεία, συνεργεία, αποθήκες κ.ά.) να απομακρυνθεί μετά την ολοκλήρωση των κατασκευαστικών εργασιών και ο χώρος να αποκατασταθεί και να αποδοθεί στις πρότερες χρήσεις του. Να σχεδιαστεί σύστημα συστήματος αντιμετώπισης περιστατικών, όπως ατυχήματα, ρύπανση υδάτων κ.ά. και να υπάρχουν τα κατάλληλα μέσα στα εργοτάξια του έργου. 142

149 Σε περίπτωση εντοπισμού αρχαίων, οι εργασίες θα πρέπει να διακοπούν στο σχετικό τμήμα του έργου αμέσως και να ειδοποιηθεί η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων. Η δαπάνη της ενδεχόμενης ανασκαφικής έρευνας θα βαρύνει τον κύριο ανάδοχο του έργου. Φάση λειτουργίας Να εφαρμοστεί πρόγραμμα παρακολούθησης της εξέλιξης φυτοτεχνικών διαμορφώσεων στις περιοχές του έργου. Το πρόγραμμα αυτό θα περιλαμβάνει έκθεση καταγραφής και αξιολόγησης των φυτικών διαμορφώσεων και της υγροτοπικής βλάστησης κάθε 3 χρόνια για διάρκεια 9 ετών. Οι φυτεύσεις θα πρέπει να συντηρούνται κατάλληλα δεδομένου ότι συμβάλλουν στη βελτίωση και του αισθητικού περιβάλλοντος στην περιοχή του έργου. Επισημαίνεται ότι το Σχέδιο Περιβαλλοντικής Διαχείρισης θα περιλαμβάνει Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης. Το προτεινόμενο από την παρούσα μελέτη Πρόγραμμα Παρακολούθησης παρουσιάζεται στην ενότητα που ακολουθεί ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ Στην παρούσα ενότητα προτείνεται πρόγραμμα παρακολούθησης (monitoring) των επιπτώσεων κατά τη φάση κατασκευής και κατά τη φάση λειτουργίας, που αποτελεί τμήμα του προγράμματος περιβαλλοντικής παρακολούθησης του έργου, ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος. Φάση κατασκευής Στη φάση κατασκευής του υπό μελέτη έργου θα παρακολουθούνται οι δείκτες που παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας Δείκτες προγράμματος παρακολούθησης για τη φάση κατασκευής των έργων Κωδικός Κ1 Κ2 Κ3 Κ4 Κ5 Κ6 Κ7 Κ8 Κ9 Κ10 Κ11 Παράμετρος παρακολούθησης Παρακολούθηση της διαχείρισης των υλικών, που προκύπτουν, από τις εργασίες εκσκαφής των έργων. Παρακολούθηση των αποψιλώσεων, που γίνονται για τις ανάγκες κατασκευής των έργων, ώστε να περιοριστούν στις απολύτως απαραίτητες. Παρακολούθηση της τήρησης των μέτρων, που αφορούν στον περιορισμό της εκπεμπόμενης σκόνης (διαβροχή υλικών, γυμνών επιφανειών και μεταφερόμενων προϊόντων εκσκαφών και υλικών, κάλυψη βαρέων οχημάτων, πλύσιμο τροχών φορτηγών πριν την έξοδο από το εργοτάξιο) Παρακολούθηση της τήρησης των μέτρων, που αφορούν στον περιορισμό των αερίων και σωματιδιακών ρύπων. Παρακολούθηση των εκπομπών θορύβου, που παράγονται από την κατασκευή των έργων με υλοποίηση μετρήσεων στάθμης θορύβου περιμετρικά των μετώπων κατασκευής. Ειδικά σε περιοχές που οικισμοί γειτνιάζουν με τα υπό κατασκευή έργα πρέπει να παρακολουθείται ο εκπεμπόμενος θόρυβος. Τα μηχανήματα κατασκευής πρέπει να έχουν πιστοποιητικό έγκρισης τύπου ΕΟΚ περί θορύβου. Παρακολούθηση των δονήσεων, που παράγονται κατά την κατασκευή των έργων. Υλοποίηση Μελέτης Εργοταξιακής Σήμανσης για την κατασκευή των έργων και παρακολούθηση της εφαρμογής της. Παρακολούθηση του τοπικού οδικού δικτύου και διασφάλιση ότι δεν προκαλούνται αξιοσημείωτες επιπτώσεις από περιορισμό στην πρόσβαση οικιών και άλλων χρήσεων. Οργάνωση αντιπυρικής προστασίας στο εργοτάξιο και παρακολούθηση της εφαρμογής της. Παρακολούθηση της συλλογής και διαχείρισης των αστικών απορριμμάτων και των επικίνδυνων αποβλήτων. Παρακολούθηση των εργασιών αποκατάστασης των ζωνών επέμβασης, μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής (με ολοκλήρωση φυτοτεχνικών διαμορφώσεων). Φάση λειτουργίας 143

150 Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι δείκτες, που θα παρακολουθούνται κατά την διάρκεια της λειτουργίας των έργων, οι οποίο αναλύονται στις παραγράφους που ακολουθούν. Πίνακας Δείκτες προγράμματος παρακολούθησης για τη φάση λειτουργίας των έργων Κωδικός Λ1 Λ2 Παράμετρος παρακολούθησης Παρακολούθηση της συλλογής και διαχείρισης των αστικών απορριμμάτων και των επικίνδυνων αποβλήτων. Παρακολούθηση της εξέλιξης των φυτεύσεων του έργου Το προτεινόμενο πρόγραμμα παρακολούθησης παρουσιάζεται και στον Χάρτη 5 του Κεφαλαίου 15 της παρούσης. 144

151 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ & ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΩΝ Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζεται σχέδιο Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο) του υπό μελέτη έργου. H παρουσίαση του σχεδίου Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο) του έργου ακολουθεί τη δομή που προβλέπεται από την ΚΥΑ οικ /2012 (ΦΕΚ 2703/Β/ ) «Προδιαγραφές περιεχομένου Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) για έργα και δραστηριότητες κατηγορίας Α της υπ αριθμ. 1958/ απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Β 21), όπως ισχύει σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ.7 του Ν. 4014/2011 (Α 209)». Σημειώνεται ότι, για τις ανάγκες του σχεδίου Α.Ε.Π.Ο που ακολουθεί, γίνεται η υπόθεση εργασίας ότι το έργο θα αδειοδοτηθεί στο σύνολό του, όπως αυτό περιγράφεται στην παρούσα Μ.Π.Ε. Μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών διαβούλευσης (γνωμοδοτήσεις υπηρεσιών και απόψεις κοινού) η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή αναμένεται να καταλήξει ως προς το τελικό προς αδειοδότηση έργο σταθμίζοντας το περιεχόμενο της παρούσας μελέτης, τις απόψεις που θα έχουν διατυπωθεί και κάθε άλλη πληροφορία ή γνώση σχετικά με το αντικείμενο της παρούσας. ΣΧΕΔΙΟ ΑΕΠΟ Νομοθεσία που σχετίζεται με τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης του έργου και βασικές κανονιστικές πράξεις Το νομοθετικό πλαίσιο καθορίζεται λαμβάνοντας υπόψη: 1. Το Ν. 4014/2011 (ΦΕΚ 209/Α/ ) «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος». 2. Την ΚΥΑ οικ. 1649/45/2014 (ΦΕΚ 45/Β/ ) «Εξειδίκευση των διαδικασιών γνωμοδοτήσεων και τρόπου ενημέρωσης του κοινού και συμμετοχής του ενδιαφερόμενου κοινού στη δημόσια διαβούλευση κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων της Κατηγορίας Α..». 3. Την ΥΑ οικ /2014 (ΦΕΚ 135/B/ ) «Εξειδίκευση των περιεχομένων των φακέλων περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων της Κατηγορίας Α». 4. Την ΚΥΑ /ΕΥΠΕ/ (ΦΕΚ 964/Β/ ) «Εξειδίκευση των διαδικασιών και των ειδικότερων κριτηρίων περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων και δραστηριοτήτων των άρθρων 3, 4, 5, 6 και 7 του Ν. 4014/2011, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 2 παράγραφος 13 αυτού, των ειδικών εντύπων των ανωτέρω διαδικασιών, καθώς και κάθε άλλου σχετικού με τις διαδικασίες αυτές θέματος». 5. Την ΚΥΑ 21398/2012 (ΦΕΚ 1470/Β/ ) «Ίδρυση και λειτουργία ειδικού διαδικτυακού τόπου για την ανάρτηση των αποφάσεων έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (ΑΕΠΟ), των αποφάσεων ανανέωσης ή τροποποίησης ΑΕΠΟ, σύμφωνα με το άρθρο 19α του Ν. 4014/2011 (ΦΕΚ 209/Α/2011)». 6. Την ΚΥΑ οικ /2012 (ΦΕΚ 2703/Β/ ) «Προδιαγραφές περιεχομένου Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) για έργα και δραστηριότητες κατηγορίας Α της υπ αριθμ. 1958/ απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Β 21), όπως ισχύει σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ.7 του Ν. 4014/2011 (Α/ 209)». 7. Την ΥΑ αριθμ. ΔΙΠΑ/οικ (ΦΕΚ 2471/Β/ ) «Τροποποίηση και κωδικοποίηση της υπουργικής απόφασης 1958/ Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/ (ΦΕΚ 209/Α/2011) όπως αυτή έχει τροποποιηθεί και ισχύει». 8. Την ΥΑ 1958/2012 (ΦΕΚ 21/Β/ ) «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 1, παράγραφος 4 του Ν. 4014/ (ΦΕΚ 209/Α/2011)», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. 9. Την ΥΑ 15277/2012 (ΦΕΚ 1077/Β/ ) «Εξειδίκευση διαδικασιών για την ενσωμάτωση στις Αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων ή στις Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις της προβλεπόμενης από τις διατάξεις της Δασικής νομοθεσίας έγκρισης επέμβασης, για έργα και δραστηριότητες κατηγοριών Α και Β της 145

152 υπουργικής απόφασης με αριθμ. 1958/2012 (ΦΕΚ 21/Β/ ), σύμφωνα με το άρθρο 12 του Ν. 4014/2011». Έγγραφα και στοιχεία υποβολής του φακέλου για την περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου Θα συμπληρωθεί από την Υπηρεσία πριν από την έγκριση της σχετικής ΑΕΠΟ. Γνωμοδοτήσεις απόψεις υπηρεσιών, φορέων και πολιτών και τυχόν απόψεις του φορέα του έργου επί των γνωμοδοτήσεων και απόψεων αυτών. Θα συμπληρωθεί από την Υπηρεσία πριν από την έγκριση της σχετικής ΑΕΠΟ. 1. Περιγραφή έργου 1.1 Συνοπτική περιγραφή του έργου Γενικά στοιχεία του έργου Το Έργο αφορά στα έργα διευθέτησης - οριοθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη στο τμήμα του από τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος έως τη γέφυρα της οδού Εράτωνος, το οποίο διέρχεται εντός των διοικητικών ορίων των Δήμων Αθηναίων και Νέας Φιλαδέλφειας Νέας Χαλκηδόνας. Η περιοχή του έργου ανήκει στο Υδατικό Διαμέρισμα Αττικής Συνοπτικά τεχνικά χαρακτηριστικά έργου Το προτεινόμενο Έργο περιλαμβάνει τα έργα διευθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη από τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος έως τη γέφυρα της οδού Εράτωνος. Στο προτεινόμενο έργο περιλαμβάνονται τα εξής επιμέρους έργα: 1. Διευθέτηση του ρέματος Ποδονίφτη σε τμήμα μήκους ~771 m, από τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος έως τη γέφυρα της οδού Εράτωνος με ενιαία σταθερή ανοικτή ορθογωνική διατομή με διαχωριστικό τοίχωμα, πλάτους W = 2 x 5,00 + 0,40 m, καθαρού ύψους εξωτερικών τοιχωμάτων Η = 5,50 m και διαχωριστικού τοιχώματος Η = 4,75 m. 2. Πρόταση οριοθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη στο ίδιο τμήμα. 3. Ανακατασκευή εκβολής του συλλεκτήρα ρέματος Λαμπρινής με ορθογωνική διατομή πλάτους W = 2,50 m και ελεύθερου ύψους Η = 3,25 m, σε μήκος 101,50 m. 4. Διαμόρφωση της οδού Περισσού. Η οδός από την αρχή της έως την οδό Ξάνθου (Χ.Θ ) προβλέπεται να έχει πλάτος 6,00 m. Μεταξύ της οδού Περισσού και της διευθέτησης του ρέματος (δεξιά οριογραμμή) προβλέπεται η κατασκευή ποδηλατοδρόμου πλάτους 2,50m. Από την οδό Ξάνθου (Χ.Θ ) έως το πέρας των έργων η οδός Περισσού προβλέπεται ήπιας κυκλοφορίας με συνολικό πλάτος 6,00m. 5. Δίκτυα αποχέτευσης ομβρίων. Πρόκειται για τον αγωγό ομβρίων Ο1 μήκους 180m που αποχετεύει την απορροή της ευρύτερης περιοχής που δεν μπορεί να εκβάλλει άμεσα στη διευθετημένη κοίτη του Ποδονίφτη και τους εγκάρσιους αγωγούς Ο2 (δεξιά) και Ο3, Ο4 και Ο5 (αριστερά) που αποτελούν τη σύνδεση υφιστάμενων συλλεκτήρων και αγωγών με τη νέα διευθετημένη διατομή. 6. Δίκτυα αποχέτευσης ακαθάρτων. Πρόκειται για τον αριστερό συλλεκτήρα ακαθάρτων A5.1 επί της οδού Περισσού μήκους 72m, τον συλλεκτήρα ακαθάρτων Α1, και τον αγωγό ακαθάρτων Α13.1 στη δεξιά όχθη του Ποδονίφτη μήκους 48m. 1.2 Κατάταξη έργου Σύμφωνα με την Υ.Α. Α.Π / (ΦΕΚ 2471/Β/ ) το υπό μελέτη έργο κατατάσσεται στο είδος έργου με α/α 15α: Αντιπλημμυρικά έργα και έργα διευθέτησης της ροής των υδάτων (εφεξής «αντιπλημμυρικά έργα»), όπως: διαμόρφωση διατομής με επένδυση ή μη, κατασκευή ή ενίσχυση αναχωμάτων, κάλυψη υδατορέματος, κατασκευή τεχνητού κλάδου, άρση προσχώσεων από μη διευθετημένο τμήμα υδατορέματος κλπ της 2ης Ομάδας: Υδραυλικά Έργα της ΥΑ 37674/2016 και συγκεκριμένα στην υποκατηγορία Α Υπαγωγή στο πεδίο εφαρμογής της ΚΥΑ 36060/1155/Ε.103/2013 Το έργο δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της ΚΥΑ 36060/1155/Ε.103/2013 (ΦΕΚ 1450/Β/2013). 146

153 1.4 Υπαγωγή στο πεδίο εφαρμογής της ΚΥΑ 54409/2632/2004 Το έργο δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της ΚΥΑ 54409/2632/2004 (ΦΕΚ 1931/Β/ 2004). 1.5 Υπαγωγή στο πεδίο εφαρμογής της ΚΥΑ 12044/613/2007 Το έργο δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της ΚΥΑ 12044/613/2007 (ΦΕΚ 376/Β/2007). 1.6 Χαρτογραφική αποτύπωση του έργου Το σύνολο του έργου αποτυπώνεται στον Χάρτη 1 "Χάρτης προσανατολισμού", στον Χάρτη 2 "Χάρτης περιοχής μελέτης", στο Τεχνικό Σχέδιο 3.1 "Οριζοντιογραφία έργων διευθέτησης Ποδονίφτη" καθώς και στους λοιπούς χάρτες και τεχνικά σχέδια της ΜΠΕ. Οι συντεταγμένες χαρακτηριστικών σημείων του υπό μελέτη έργου παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί και αναφέρονται στο Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 1987 (ΕΓΣΑ 87). Ονομασία Ρέματος Χ Υ Αρχή (ανάντη) υπό μελέτη τμήματος ρ. Ποδονίφτη Τέλος υπό μελέτη τμήματος ρ. Ποδονίφτη Αρχή (ανάντη) υπό μελέτη τμήματος ρ. Λαμπρινής Τέλος υπό μελέτη τμήματος ρ. Λαμπρινής Θεσμοθετημένα βασικά χαρακτηριστικά της περιοχής του έργου ή της δραστηριότητας καθώς και των ευαίσθητων στοιχείων του περιβάλλοντος της 2.1 Χωρικός σχεδιασμός και χρήσεις γης Το θεσμικό πλαίσιο χρήσεων γης που διέπει την περιοχή του έργου έχει ως εξής: Τον Νόμο Υπ' αριθ (ΦΕΚ 156Α/ ) «Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας - Αττικής και άλλες διατάξεις» Την Απόφαση Υπ' αριθ. 255/45/ (ΦΕΚ 80Δ/1988) Έγκρισης Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) του Δήμου Αθηναίων (Ν. Αττικής). Την Απόφαση Υπ' αριθ. 459/ (ΦΕΚ 19ΑΑΠ/2007) Τροποποίησης του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) του Δήμου Αθηναίων (Ν. Αττικής). Την Απόφαση Υπ' αριθ /3374/ (ΦΕΚ 527Δ/1989) Έγκρισης Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Νέας Φιλαδέλφειας (Ν. Αττικής). Την Απόφαση Υπ' αριθ /6487/ (ΦΕΚ 1254Δ/1992) Τροποποίησης του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Δήμου Νέας Φιλαδέλφειας (Ν. Αττικής). Την Απόφαση Υπ' αριθ. 4826/ (ΦΕΚ 158Δ/2003) Τροποποίησης του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) του Δήμου Νέας Φιλαδέλφειας (Ν. Αττικής). Την Απόφαση Υπ' αριθ /2994/ (ΦΕΚ 657Δ/1988) Έγκρισης Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) του Δήμου Νέας Χαλκηδόνας (Ν. Αττικής). Την Απόφαση Υπ' αριθ /3695/ (ΦΕΚ 685Δ/1994) Τροποποίησης του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) του Δήμου Νέας Χαλκηδόνας (Ν. Αττικής). 2.2 Στοιχεία περιβαλλοντικής ευαισθησίας της περιοχής του έργου Εντός της άμεσης περιοχής μελέτης δεν υπάρχουν θεσμοθετημένες οικολογικά ευαίσθητες προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Φύση 2000 (Natura2000), περιοχές Corine, περιοχές που να έχουν χαρακτηριστεί ως Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ), Καταφύγια Άγριας Ζωής και προστατευόμενοι Υγρότοποι. Επίσης τα έργα διευθέτησης του ρ. Ποδονίφτη, στο τμήμα μεταξύ οδού Χαλκίδος και οδού Εράτωνος, χωροθετούνται εκτός των ορίων των κυρωμένων δασών και δασικών εκτάσεων. 147

154 3. Οριακές τιμές εκπομπών ρύπων στην ατμόσφαιρα, στα ύδατα, στο έδαφος στάθμης θορύβου και δονήσεων και ποιότητας περιβάλλοντος 3.1 Αέρια απόβλητα Οι οριακές και κατευθυντήριες τιμές ποιότητας της ατμόσφαιρας αναφέρονται στις ακόλουθες διατάξεις: ΚΥΑ 14122/549/Ε.103/2011 (ΦΕΚ 488/Β/ ) «Μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2008/50/ΕΚ Για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 21ης Μαΐου 2008» ΚΥΑ 22306/1075/Ε103/ (ΦΕΚ 920/Β/ ) «Καθορισμός τιμών-στόχων και ορίων εκτίμησης των συγκεντρώσεων του αρσενικού, του καδμίου, του υδραργύρου, του νικελίου και των πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων στον ατμοσφαιρικό αέρα, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2004/107/ΕΚ του Συμβουλίου της 15 ης Δεκεμβρίου 2004 των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων» Για τον περιορισμό της εκπομπής αερίων και σωματιδιακών ρύπων προερχόμενων από κινητήρες εσωτερικής καύσης που τοποθετούνται σε μη οδικά κινητά μηχανήματα ισχύουν οι απαιτήσεις της Κ.Υ.Α. Δ13/Ο/121/07 (ΦΕΚ 53Β'/ ) «Μέτρα κατά της εκπομπής αερίων και σωματιδιακών ρύπων προερχόμενων από κινητήρες εσωτερικής καύσης που τοποθετούνται σε μη οδικά κινητά μηχανήματα σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 97/68/ΕΚ όπως τροποποιήθηκε από τις Οδηγίες 2001/63/ΕΚ, 2002/88/ΕΚ και 2004/26/ΕΚ του Συμβουλίου της 17ης Αυγούστου 2001, της 9ης Δεκεμβρίου 2002 και της 21ης Απριλίου 2004 αντίστοιχα», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει Για τις σημειακές εκπομπές στερεών εν αιωρήσει (σκόνες) από εργοτάξια και εγκαταστάσεις του έργου ισχύει το καθοριζόμενο από το άρθρο 2 παραγ. δ του Π.Δ. 1180/81 (ΦΕΚ 293/Α/ ) «Περί ρυθμίσεως θεμάτων αναγομένων εις τα της ιδρύσεως και λειτουργίας βιομηχανιών, βιοτεχνιών». 3.2 Υγρά απόβλητα Η ΚΥΑ 39626/2208/Ε130/2009 (ΦΕΚ 2075/ ) «Καθορισμός μέτρων για την προστασία των υπόγειων νερών από τη ρύπανση και την υποβάθμιση», σε συμμόρφωση με την οδηγία 2006/118/ΕΚ, όπως τροποποιήθηκε από την Υ.Α /1241/2016, (ΦΕΚ 2888/Β/ ) «Τροποποίηση του Παραρτήματος II του άρθρου 8 της υπ αριθ /2208/2009 κοινής υπουργικής απόφασης (2075/Β), σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2014/80/ΕΕ «για την τροποποίηση του παραρτήματος II της οδηγίας 2006/118/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την προστασία των υπόγειων υδάτων από τη ρύπανση και την υποβάθμιση» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 20ης Ιουνίου 2014» Όσον αφορά στα απαιτούμενα ποιοτικά χαρακτηριστικά των τυχόν επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων ισχύουν η ΚΥΑ 5673/400/1997 (ΦΕΚ 192/Β/1997) όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, η ΚΥΑ /2011 (ΦΕΚ 354/Β/ ), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με την ΚΥΑ /2220/2013, καθώς και οι οικείες Νομαρχιακές Αποφάσεις, όπως εκάστοτε ισχύουν, στην περίπτωση που επιβάλουν αυστηρότερα όρια. 3.3 Θόρυβος και δονήσεις Κατά τη διάρκεια κατασκευής υποδομών και εγκαταστάσεων ισχύουν οι δεσμεύσεις για τα μηχανήματα, που καθορίζονται στην ΚΥΑ 37393/2028/2003 (ΦΕΚ 1418/Β/ ), όπως αυτή τροποποιήθηκε με την ΚΥΑ 9272/471/2007 (ΦΕΚ 286/Β/ ) Το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο θορύβου, που εκπέμπεται στο περιβάλλον από το εργοτάξιο κατά την κατασκευή του έργου, καθορίζεται στον Πίνακα 1 του αρ. 2 του ΠΔ 1180/1981 (ΦΕΚ 293/Α/ ) Ο θόρυβος κατά τη λειτουργία των εγκαταστάσεων θα πρέπει να συμμορφώνεται στα προβλεπόμενα στο Π.Δ. 1180/81 (ΦΕΚ 293Α), όπως αυτό καθορίζεται στον Πίνακα 1 του άρθρου 2 του ανωτέρω Π.Δ. 148

155 4. Όροι, μέτρα και περιορισμοί που πρέπει να λαμβάνονται για την ελαχιστοποίηση και την αντιμετώπιση των δυνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων 4.1 Γενικές ρυθμίσεις Ο φορέας του έργου και κάθε κατά το νόμο υπόχρεος φέρει ακέραιη την ευθύνη για την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων, μέτρων και περιορισμών που επιβάλλονται με την παρούσα απόφαση Ο φορέας του έργου υποχρεούται να ορίσει αρμόδιο πρόσωπο για την παρακολούθηση της τήρησης των περιβαλλοντικών όρων, μέτρων και περιορισμών που τίθενται με την παρούσα απόφαση. Ο φορέας του έργου δεν απαλλάσσεται από την υποχρέωση τήρησης των διατάξεων της κείμενης περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ανεξαρτήτως από την ύπαρξη σχετικής ρητής αναφοράς στους όρους της παρούσας απόφασης Κατά την κατασκευή και λειτουργία του έργου να γίνουν όλες οι απαιτούμενες ενέργειες και να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται: η τήρηση των περιβαλλοντικών όρων, και η αντιμετώπιση και αποκατάσταση δυσάρεστων περιβαλλοντικά καταστάσεων που οφείλονται στην κατασκευή και λειτουργία του έργου Από τον προϋπολογισμό για την κατασκευή και λειτουργία του έργου, να εξασφαλίζονται κατά προτεραιότητα οι απαιτούμενες δαπάνες για τα έργα προστασίας του περιβάλλοντος (έργα φύτευσης, διαμόρφωσης κλπ), τα οποία θα πρέπει να κατασκευάζονται πρωτίστως από το φορέα του έργου. Το κόστος εφαρμογής των περιβαλλοντικών όρων να περιληφθεί στον προϋπολογισμό του έργου Σε περίπτωση που στo πλαίσιο του έργου απαιτηθεί η πραγματοποίηση έργων ή δραστηριοτήτων πέραν αυτών, που καλύπτονται από την παρούσα απόφαση, συμπεριλαμβανομένης και της επέκτασης ή τροποποίησης του, η περιβαλλοντική αδειοδότηση τους να γίνεται από την αρμόδια για την περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου Υπηρεσία Για οποιαδήποτε δραστηριότητα ή εγκατάσταση που υλοποιείται ή λειτουργεί στο πλαίσιο του έργου, θα πρέπει να έχουν εξασφαλισθεί εγκαίρως όλες οι προβλεπόμενες από την κείμενη νομοθεσία άδειες και εγκρίσεις, και να βρίσκονται σε ισχύ καθ όλο το διάστημα λειτουργίας της δραστηριότητας ή εγκατάστασης, που αφορούν Η παρούσα απόφαση δεν απαλλάσσει τον φορέα του έργου από την υποχρέωση να εφοδιαστεί με άδεια ή έγκριση ή τήρηση όρων και περιορισμών από άλλη Δημόσια Αρχή εάν αυτό απαιτείται από τις κείμενες διατάξεις, ούτε υποκαθιστά τυχόν άλλες απαιτούμενες εγκρίσεις Η παρούσα απόφαση δεν υποκαθιστά ούτε αναιρεί κανονιστικές διατάξεις σχετικά με τη χορήγηση αδειών ίδρυσης και λειτουργίας έργων και δραστηριοτήτων και τις χρήσεις γης, ούτε νομιμοποιεί τη χρήση του χώρου από πολεοδομική άποψη Η παρούσα απόφαση δεν συνιστά εμπράγματο ή ενοχικό δικαίωμα επί ακινήτων, δεν θίγει εμπράγματα δικαιώματα του δημοσίου ή τρίτων και δεν αποτελεί στοιχείο απόδειξης ιδιωτικών εμπράγματων δικαιωμάτων Η παρούσα απόφαση αφορά αποκλειστικά και μόνο στο συγκεκριμένο έργο και στη συγκεκριμένη χρήση για την οποία εκδίδεται, καθώς και στον φορέα του έργου Να τηρηθούν τα προβλεπόμενα από την ΥΑ 15277/ (ΦΕΚ 1077/Β/ ) όπως εκάστοτε ισχύει, εφόσον απαιτείται. Στην περίπτωση αυτή, η παρούσα απόφαση αποτελεί και έγκριση επέμβασης του έκτου κεφαλαίου του Ν. 998/1979 σε τυχόν εκτάσεις δασικού χαρακτήρα, κατά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 12 του Ν.4014/2011 και στο άρθρο 3 (παρ. 2 και 3) της ΥΑ 15277/ Κατά την κατασκευή του έργου οι εκσκαφές να περιοριστούν στις απολύτως αναγκαίες. Επίσης, να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποφυγή διαβρώσεων των εδαφών Να κατασκευαστούν τα απαραίτητα τεχνικά έργα (οχετοί - τάφροι) για τη διευθέτηση των νερών απορροής και την αντιμετώπιση των πλημμυρικών φαινομένων Σε κάθε περίπτωση στο στάδιο της οριστικής μελέτης σχεδιασμού του έργου θα πρέπει να εξασφαλιστεί με τις κατάλληλες γεωτεχνικές έρευνες και μελέτες, η ασφαλής κατασκευή και λειτουργία του Η οποιαδήποτε φθορά βλάστησης κατά την κατασκευή του έργου να περιορισθεί στην απολύτως αναγκαία έκταση και οι επεμβάσεις στο τοπίο στις απολύτως απαραίτητες και αποκλειστικά για τις ανάγκες 149

156 κατασκευής του έργου. Οι τυχόν επεμβάσεις σε δασικού χαρακτήρα εκτάσεις να γίνουν με τους όρους, τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία που προβλέπεται από τη Δασική νομοθεσία και τις υποδείξεις των τοπικών δασικών Υπηρεσιών. Προ της έναρξης των εργασιών υλοποίησης του έργου, και μετά την έκδοση της άδειας εγκατάστασής του (του άρθρου 8 του Ν.3468/2006 όπως τροποποιήθηκε από την παράγ. 2 του άρθρου 3 του Ν. 3851/2010), θα πρέπει να τηρηθούν οι προβλεπόμενες από την Υπουργική Απόφαση (ΥΑ) 15277/ (ΦΕΚ 1077/Β/ ) διαδικασίες (χαρακτηρισμός των εκτάσεων επέμβασης όσον αφορά το δασικό ή μη χαρακτήρα τους, έκδοση πρωτοκόλλου εγκατάστασης σε εκτάσεις δασικού χαρακτήρα, καθορισμός και καταβολή ανταλλάγματος χρήσης κ.λπ.). Σε περίπτωση που καταλαμβανόμενες εκτάσεις του έργου χαρακτηριστούν ως δασικές τότε θα πρέπει να εκδοθεί για την περιοχή του έργου και Πράξη χαρακτηρισμού από το αρμόδια δασαρχείο Να ληφθεί μέριμνα κατά την κατασκευή του έργου για την αποφυγή φθοράς σε υφιστάμενες υποδομές της ευρύτερης περιοχής του. Σε περίπτωση που απαιτείται στο πλαίσιο του έργου τροποποίηση υφιστάμενων υποδομών ή οποιουδήποτε είδους επέμβαση σ αυτές, αυτή να πραγματοποιείται σύμφωνα με τις υποδείξεις των αρμόδιων για τις υποδομές φορέων, ώστε να εξασφαλίζεται η ικανοποιητική λειτουργία τους. Η αποκατάσταση των υποδομών θα πρέπει να πραγματοποιείται αμέσως μόλις αυτό καθίσταται τεχνικώς δυνατόν για κάθε κατασκευαστικώς αυτοτελές τμήμα του έργου Να αποκαθίστανται άμεσα τυχόν φθορές στο οδικό δίκτυο των περιοχών επέμβασης. Κατά τη διάρκεια κατασκευής και λειτουργίας των έργου να μην παρεμποδίζεται η οδική επικοινωνία μεταξύ κατοικημένων περιοχών Η αφαιρούμενη φυτική γη να διαφυλαχθεί κατάλληλα έτσι ώστε να χρησιμοποιηθεί στις φυτοτεχνικές αποκαταστάσεις Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών για την κατασκευή του έργου να πραγματοποιηθούν εργασίες αποκατάστασης των πρανών και των λοιπών χώρων που χρήζουν αποκατάστασης με την προσθήκη φυτικής γης, η οποία μπορεί να ληφθεί, είτε από την διαμόρφωση των χώρων επέμβασης, εφόσον παρουσιάζει ικανοποιητικό βαθμό καταλληλότητας, είτε από άλλες νόμιμες χρήσεις. Απαγορεύεται η οποιοσδήποτε λήψη αυτής από εκτάσεις δασικής μορφής Οι εργοταξιακές εγκαταστάσεις του έργου που αναπτύχθηκαν για τις ανάγκες του, θα πρέπει να απομακρυνθούν και οι χώροι να αποκατασταθούν στην προτέρα κατάσταση. Για τις εργοταξιακές εγκαταστάσεις να εγκριθεί από την αρμόδια περιβαλλοντική αρχή, Τεχνική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΤΕΠΕΜ), κατά τα προβλεπόμενα από το άρθρο 7 του Ν.4014/2011, το περιεχόμενο της οποίας θα πρέπει να συμμορφώνεται και με τους όρους της παρούσας Απαγορεύεται κάθε αποθήκευση, έστω και προσωρινή υλικών έξω από το χώρο επέμβασης Τα μηχανήματα και οι διατάξεις που θα χρησιμοποιηθούν να φέρουν όλες τις απαιτούμενες από τη νομοθεσία αδειοδοτήσεις Εφόσον απαιτείται κυκλοφοριακή σύνδεση του έργου με το οδικό δίκτυο της περιοχής, να ληφθεί η απαιτούμενη σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία άδεια ή έγκριση από την αρμόδια Υπηρεσία Οι εγκαταστάσεις χρήσης του νερού να διατηρούνται σε κατάσταση τέτοια, ώστε να προλαμβάνεται ή αποφεύγεται κάθε απώλεια και επιπλέον να επιδιορθώνεται άμεσα κάθε βλάβη, ιδιαίτερα όταν αυτή επιφέρει απώλειες νερού Ο φορέας του έργου να συμμορφώνεται με την ισχύουσα νομοθεσία που αφορά στην προστασία των υδάτων από ρυπάνσεις και στη διάθεση αποβλήτων. Να προβαίνει στις απαραίτητες ενέργειες για την εξασφάλιση άλλων εγκρίσεων που τυχόν απαιτούνται από την κείμενη νομοθεσία για την εγκατάσταση και λειτουργία του συνόλου του έργου Ο φορέας του έργου να μεριμνά για την προστασία του περιβάλλοντος, και ιδιαίτερα για την πρόληψη των πυρκαγιών. Να λαμβάνονται μέτρα φύλαξης του χώρου με σκοπό την αποφυγή τυχόν ατυχημάτων. 4.2 Φάση κατασκευής του έργου Χρήση φυσικών πόρων. Τα απαιτούμενα για την κατασκευή του έργου υλικά, δύναται να εξασφαλιστούν είτε από: α) τα υλικά εκσκαφών του ίδιου του έργου, εφόσον αυτά είναι κατάλληλα, β) νομίμως λειτουργούντα λατομεία της περιοχής, τα οποία θα πρέπει 150

157 να είναι εφοδιασμένα με την απαιτούμενη απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων και με την προϋπόθεση ότι αυτοί τηρούνται επακριβώς Διαχείριση αποβλήτων Οι εκσκαφές του έργου να χρησιμοποιηθούν κατά το δυνατόν και για την υλοποίηση των λοιπών έργων κύριων και συνοδών, να επαναχρησιμοποιηθούν με τη μορφή επιχωμάτων, αφού προηγουμένως αποτεθούν προσωρινά σε περιοχές εντός των ορίων του εργοταξίου οι αναγκαίες για τις επιχώσεις ποσότητες Δεν επιτρέπεται η έστω και προσωρινή απόθεση υλικών που σχετίζονται με το έργο (υλικά προς χρήση σ' αυτό, ή προερχόμενα από χωματουργικές εργασίες τους) εκτός της ζώνης κατάληψής του, καθώς και εντός τμημάτων του υδρογραφικού δικτύου Η απόθεση των εκσκαφών που θα χρησιμοποιηθούν ως υλικό επιχωμάτων θα πρέπει να γίνεται με τρόπο που δεν θα επιτρέπει φαινόμενα διάβρωσης και αποπλύσεων υλικών. Οι αποθέσεις αυτές θα πρέπει να διαμορφωθούν σε ήπια πρανή, να καλύπτονται με κατάλληλα πλαστικά καλύμματα και να διαβρέχονται ώστε να περιορίζεται η διασπορά του υλικού Κατά τις χωματουργικές εργασίες να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα για την αποφυγή οποιουδήποτε είδους φαινομένων αποσταθεροποίησης εδαφών ή διασκορπισμού χωματουργικών και αδρανών υλικών του έργου όπως κατολισθήσεις ή διάβρωση πρανών, απόπλυση σωρών αδρανών υλικών κλπ. Στις περιπτώσεις που η πιθανότητα εμφάνισης των ως άνω φαινομένων παρουσιάζεται αυξημένη, όπως για παράδειγμα σε περίοδο υψηλών βροχοπτώσεων, να διακόπτονται οι χωματουργικές εργασίες έως ότου αποκατασταθούν ευνοϊκές συνθήκες για την εκτέλεσή τους, με εξαίρεση τις εργασίες, που είναι απαραίτητο να εκτελεσθούν άμεσα για λόγους ασφαλείας ή προστασίας του περιβάλλοντος (πχ σταθεροποίηση πρανών εκσκαφών, απομάκρυνση υλικών προς αποφυγή παράσυρσής τους) Τα στερεά απόβλητα που προσομοιάζουν με τα οικιακά, να συλλέγονται προσεκτικά και να οδηγούνται για διάθεση σε νόμιμους χώρους. Σε κάθε περίπτωση η διαχείριση των μη επικίνδυνων αποβλήτων να πραγματοποιείται σύμφωνα με τα οριζόμενα στην 50910/2727/2003 ΚΥΑ (Β 1909) και στο Ν. 4042/2012 (Α 24), όπως αυτά ισχύουν Η διαχείριση των αποβλήτων, που εμπίπτουν στις διατάξεις του Ν. 2939/2001 (Α 179) περί εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων, όπως εκάστοτε ισχύει, να πραγματοποιείται σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου αυτού και τις κανονιστικές πράξεις, που έχουν εκδοθεί κατ εξουσιοδότηση του και σύμφωνα με τις απαιτήσεις και προδιαγραφές των αντίστοιχων εγκεκριμένων από το ΥΠΕΝ συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης Η διαχείριση των τυχόν επικινδύνων αποβλήτων να γίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας Ο φορέας του έργου οφείλει να μεριμνά για τη διατήρηση της καθαριότητας στους χώρους που διαχειρίζεται. Κάθε είδους απόβλητα, άχρηστα υλικά, παλιά μηχανήματα κλπ να συλλέγονται και απομακρύνονται από το χώρο του έργου, κατά τα προβλεπόμενα από τις κείμενες διατάξεις, όπως ενδεικτικώς αναφερόμενα: το Π.Δ. 82/2004 (ΦΕΚ 64/Α/2004) για τη διαχείριση των μεταχειρισμένων λιπαντικών ελαίων, το Π.Δ. 115/2004 (ΦΕΚ 801/Α/2004) για τη διαχείριση ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, και τις Κ.Υ.Α 13588/06 (ΦΕΚ 383/Β/2006), 8668/2007 (ΦΕΚ 287/Β/2007), και 24944/1159/2006 (ΦΕΚ 791/Β/2006) και το Ν. 4042/2012 (ΦΕΚ 24/Α/ ) για την εν γένει διαχείριση τυχόν επικίνδυνων αποβλήτων Τα προβλεπόμενα από το Π.Δ. 82/2004 έντυπα αναγνώρισης αποβλήτων λιπαντικών ελαίων, θα πρέπει να τηρούνται στις εργοταξιακές εγκαταστάσεις του έργου κατά τη διάρκεια κατασκευής του ή στις γραφειακές εγκαταστάσεις μετά την κατασκευή του, για όλο το διάστημα ισχύος της παρούσας Απόφασης και τουλάχιστον μέχρι και την ανανέωσή της. Επιπλέον θα πρέπει να τηρείται στους ως άνω χώρους βιβλίο με αριθμημένες σελίδες και θεωρημένο από το Τμήμα Περιβάλλοντος και Υδροοικονομίας της οικείας Περιφερειακής Ενότητας (Π.Ε.), στο οποίο θα καταγράφονται τα στοιχεία σχετικά με την αγορά νέων ελαίων, τη διάθεση των μεταχειρισμένων, και την αντιμετώπιση τυχόν περιστατικών διαρροών, όπως είδος, ημερομηνία, ποσότητα και λόγος αγοράς, απόσυρσης ή διαρροής ελαίων, τρόπος διάθεσης αποσυρόμενων 151

158 ελαίων και τυχόν προϊόντων διαρροής τους, ενώ για την τελευταία περίπτωση θα πρέπει να παρέχεται συνοπτική αναφορά στον τρόπο αντιμετώπισής της διαρροής Απαγορεύεται η χρήση πολυχλωριωμένων διφαινυλίων (PCBs) στο έργο, η κάθε μορφής καύση άχρηστων υλικών (λάστιχα, έλαια κλπ), και η ρύπανση των επιφανειακών και υπογείων υδάτων και του εδάφους από κάθε είδους έλαια ή καύσιμα Εκτός των ορίων του έργου, δεν θα γίνει καμία εγκατάσταση ούτε θα αποτεθεί ή απορριφθεί οιοδήποτε υλικό τόσο κατά τη φάση κατασκευής όσο και κατά τη διάρκεια της λειτουργίας και συντήρησής του. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στα υγρά απόβλητα και τα εργοταξιακά απορρίμματα των οποίων η διαχείριση θα γίνεται πάντα σύμφωνα με την ισχύουσα Εθνική νομοθεσία Ύπαρξη απορροφητικών υλικών (π.χ. πριονίδι, άμμος), μέσω των οποίων θα επιδιώκεται η προσρόφηση και κατά συνέπεια συγκράτηση των ενδεχομένως διαρρεόντων καυσίμων και λιπαντικών, σε επαρκείς ποσότητες. Μετά τη χρήση τους τα απορροφητικά αυτά υλικά θα πρέπει να συλλέγονται προσεκτικά και να διατίθενται προς υγειονομική ταφή Να γίνεται έλεγχος κατά τακτά χρονικά διαστήματα των αποθηκευμένων απορροφητικών υλικών, μήπως έχουν, από κάποιο αστάθμητο παράγοντα, προσροφήσει αυξημένα ποσά υγρασίας (π.χ. από διαρροή νερού), οπότε και θα έχουν μειωμένη έως και μηδαμινή αποτελεσματικότητα σε περίπτωση χρήσης τους. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να αντικαθίστανται το ταχύτερο δυνατό Διαχείριση Αστικών Λυμάτων και υγρών Αποβλήτων Αστικά Λύματα Τα λύματα του προσωπικού του εργοταξίου να μη διατίθενται ανεξέλεγκτα. Να χρησιμοποιούνται εργοταξιακές τουαλέτες χημικής επεξεργασίας ή σύστημα στεγανής δεξαμενής Ειδικά Απόβλητα 1. Να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποφυγή κάθε μορφής ρύπανσης των υδάτων από στερεά απόβλητα, άχρηστα υλικά, ορυκτέλαια κ.λπ. κατά τη φάση κατασκευής του έργου. 2. Απαγορεύεται η ρύπανση των επιφανειακών και υπογείων νερών από κάθε είδους λιπαντικά έλαια, καύσιμα κ.λπ., καθώς και η απόρριψή τους επί του εδάφους. 3. Τα υπολείμματα από τη χρήση υλικών βαφής - συντηρητικών, κλπ, να συλλέγονται και να διατίθενται σύμφωνα με τη νομοθεσία διάθεσης επικινδύνων αποβλήτων Περιορισμός εκπομπών στην ατμόσφαιρα, των δονήσεων, του θορύβου και της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας Εκπομπές στην ατμόσφαιρα Απαιτείται η τακτική συντήρηση και έλεγχος των οχημάτων και μηχανημάτων του έργου. Όλα τα μηχανήματα και ο εξοπλισμός που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές θα πρέπει να είναι σε καλή κατάσταση, και να πληρούν τις προδιαγραφές του κατασκευαστή, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι εκπομπές σκόνης. Το πρόγραμμα συντήρησης να ελέγχεται από τον εργοδότη σε μηνιαία βάση. Ο ανάδοχος του έργου κατασκευής υποχρεούται στη χρήση μηχανημάτων με τις αυστηρότερες προδιαγραφές περιορισμού εκπομπών σκόνης Ειδικότερα, για τον περιορισμό της εκπεμπόμενης λόγω των εργασιών σκόνης, και για λόγους οδικής ασφαλείας: i. Σε περίπτωση που στο πλαίσιο του έργου εγκατασταθεί μονάδα παραγωγής σκυροδέματος, θα πρέπει να είναι εφοδιασμένη με σύστημα αποκονίωσης των σιλό τσιμέντου, του αναμίκτη και του ζυγιστηρίου, κεκλιμένο δάπεδο από σκυρόδεμα για την πλύση των οχημάτων μεταφοράς σκυροδέματος, με δεξαμενή καθίζησης του νερού που απορρέει απ αυτό, καθώς και σύστημα ανακύκλωσης του νερού της δεξαμενής. 152

159 ii. iii. iv. Τα μηχανικά κόσκινα που τυχόν χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο του έργου να έχουν σύστημα διαβροχής και συγκράτησης σκόνης, και οι πάσης φύσεως μεταφορικές ταινίες αδρανών να είναι καλυμμένες. Κατά τη μεταφορά χύδην αδρανών υλικών οι καρότσες των οχημάτων μεταφοράς τους να είναι καλυμμένες. Να γίνεται συστηματική διαβροχή των σωρών αδρανών υλικών και των χωμάτινων οδών που χρησιμοποιούνται από οχήματα του έργου, ιδίως κατά την περίοδο από αρχές Μαΐου έως τέλη Σεπτεμβρίου. v. Οι εργασίες εκσκαφών, κατασκευών και μεταφοράς αδρανών υλικών να συντονίζονται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να περιορίζεται κατά το δυνατόν το διάστημα παραμονής τους σε σωρούς προ της τελικής τους διάθεσης κατά τα προβλεπόμενα από την παρούσα Απόφαση Να γίνεται περίφραξη, κάλυψη και διαβροχή των σωρών υλικών στο εργοτάξιο Θόρυβος Να τηρούνται τα όρια θορύβου σύμφωνα με το ΠΔ 1180/81 (Α 293) και οι λοιπές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας (π.χ. χρησιμοποίηση μηχανημάτων και συσκευών εργοταξίου που φέρουν τη σήμανση CE και να αναγράφεται η εγγυημένη στάθμη ηχητικής ισχύος, τήρηση των ωρών κοινής ησυχίας, χρήση προσωρινών αντιθορυβικών πετασμάτων στους χώρους πρόκλησης υψηλής στάθμης θορύβου κλπ) Τα αντιθορυβικά μέτρα που θα εφαρμοστούν κατά την κατασκευή του έργου συνοψίζονται στα παρακάτω: Έλεγχος του θορύβου των μηχανημάτων του εργοταξίου με χρήση μοντέλων με μειωμένες εκπομπές θορύβου. Συνεκτίμηση του θορύβου στον καθορισμό του προγράμματος των εργασιών και της μεθοδολογίας κατασκευής για τη μείωση των εκπομπών θορύβου. Περιοδικές δειγματοληπτικές ηχομετρήσεις περιμετρικά του εργοταξίου. Τα μηχανήματα του εργοταξίου που θα χρησιμοποιούνται με διακοπτόμενη λειτουργία θα πρέπει να κλείνουν στις ενδιάμεσες περιόδους, που δεν λειτουργούν Η διάταξη των συσσωρευμένων υλικών στο χώρο του εργοταξίου να γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε αυτά να λειτουργούν ως ηχοπετάσματα για τη μείωση του θορύβου Περιορισμός των επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον και στη χλωρίδα, πανίδα της περιοχής Η οποιαδήποτε φθορά τυχόν δασικής βλάστησης να περιοριστεί στην ελάχιστη δυνατή Εντός εξαμήνου από το πέρας των εργασιών σε οποιοδήποτε αυτοτελές τμήμα του έργου να απομακρυνθούν, με ευθύνη του κυρίου του, οι κάθε είδους εργοταξιακές εγκαταστάσεις (γραφεία, συνεργεία κλπ) και μηχανήματα, καθώς και τα πάσης φύσεως πλεονάζοντα υλικά, και τα μη επαναχρησιμοποιήσιμα από αυτά να μεταφερθούν σε εγκεκριμένους χώρους διάθεσης, έτσι ώστε ο χώρος να επανέλθει στην πρότερη κατάσταση ανεξαρτήτως ιδιοκτησιακού καθεστώτος Να παρέχεται λεπτομερής πληροφόρηση στους εργαζόμενους τόσο στη φάση κατασκευής όσο και στη φάση λειτουργίας, έτσι ώστε να τηρείται το σύνολο των περιβαλλοντικών όρων και ιδιαίτερα αυτών που αφορούν στο φυσικό περιβάλλον Οι εργασίες αποκατάστασης και οι φυτεύσεις να εκτελεσθούν βάσει σχετικής μελέτης φυτοτεχνικής αποκατάστασης των χώρων επέμβασης. 153

160 Οι τυχόν εργασίες φύτευσης θα πρέπει να αρχίζουν αμέσως σε κάθε τμήμα του έργου στο οποίο έχουν περατωθεί οι χωματουργικές εργασίες και έχουν διαμορφωθεί οι τελικές επιφάνειες. Οι εργασίες φύτευσης θα πρέπει να περιλαμβάνουν την προετοιμασία των χώρων για τα φυτά (τελική διαμόρφωση της επιφάνειας του εδάφους, επίστρωση φυτικής γαίας) και την προμήθεια, εγκατάσταση και συντήρηση των φυτών Φυτική γη που υπάρχει στην περιοχή εκτέλεσης του έργου θα πρέπει να συλλέγεται και να φυλάσσεται προκειμένου να χρησιμοποιηθεί κατά τις εργασίες αποκατάστασης. Σε περίπτωση περίσσειας φυτικής γης σε μία περιοχή είναι δυνατή η μεταφορά ποσοτήτων από μία περιοχή ή τμήμα του έργου σε κάποια άλλη Ο φορέας του έργου οφείλει να λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την συντήρηση και ανάπτυξη της βλάστησης, που θα φυτευθεί στο πλαίσιο των εργασιών αποκατάστασης, συμπεριλαμβανομένων: της λειτουργίας και συντήρησης της σχετικής φυτοτεχνικής υποδομής, της άρδευσης και της γεωπονικής φροντίδας των φυτών, εωσότου τα τελευταία δύνανται να αναπτυχθούν χωρίς φροντίδα, και τουλάχιστον για τρία (3) έτη από τη φύτευσή τους Προστασία των Αρχαιοτήτων 1. Εγκαίρως και πάντως πριν από την έναρξη των εργασιών, ο ανάδοχος του έργου θα ειδοποιήσει εγγράφως τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού προκειμένου η κατασκευή του έργου να γίνει υπό την επίβλεψη αρμοδίων υπαλλήλων τους. 2. Σε περίπτωση που κατά την κατασκευή οποιουδήποτε τμήματος του έργου ή και κατά την διενέργεια δοκιμαστικών ανασκαφικών τομών διαπιστωθεί η ύπαρξη αρχαιοτήτων, οι εργασίες του συγκεκριμένου τμήματος θα πρέπει να διακοπούν άμεσα και να αποφευχθεί οποιαδήποτε καταστροφή ή μετακίνηση αρχαιολογικών ευρημάτων χωρίς την άδεια των αρμόδιων αρχαιολογικών υπηρεσιών. Επιπλέον, θα πρέπει να διενεργηθεί ανασκαφική έρευνα, κατά τα προβλεπόμενα από το Ν. 3028/2002 (ΦΕΚ 153/Α/ ), από τα αποτελέσματα της οποίας θα εξαρτηθεί η πορεία του έργου στο εν λόγω τμήμα, μετά από γνωμοδότηση και απόφαση των αρμοδίων οργάνων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Η δαπάνη της ανασκαφικής έρευνας, συμπεριλαμβανομένης και της αμοιβής του απαραίτητου προσωπικού το οποίο θα προσληφθεί καθ' υπόδειξη των Εφορειών Αρχαιοτήτων, καθώς και το κόστος αποτύπωσης, συντήρησης, διάσωσης, αποκατάστασης, μελέτης δημοσίευσης, και προσωρινής φύλαξης των ευρημάτων θα βαρύνουν τον προϋπολογισμό του έργου βάσει των διατάξεων του άρθρου 37 του Ν. 3028/2002 (ΦΕΚ 153/Α/ ). 3. Σε περίπτωση εκτέλεσης εργασιών χωρίς προηγούμενη ειδοποίηση και επίβλεψη των αρμοδίων αρχαιολογικών υπηρεσιών, οι εργασίες να διακοπούν αμέσως και να εφαρμοσθούν τα προβλεπόμενα από το Νόμο. 4. Η παρούσα άδεια δεν αντικαθιστά οποιαδήποτε άλλη άδεια που απαιτείται από αρμόδια αρχή, ανακαλείται αυτοδικαίως σε περίπτωση παραβάσεως οποιουδήποτε όρου της, ανεξάρτητα από τυχόν ποινικές ευθύνες κατά το Ν. 3028/ Λοιπά θέματα που αφορούν στην κατασκευαστική φάση. 1. Για το σύνολο του έργου και κατά τη φάση κατασκευής να γίνει οριοθέτηση των ζωνών κατάληψης ώστε οι όποιες εκσκαφές που θα πραγματοποιηθούν, να περιορισθούν στις απολύτως αναγκαίες και να αποφευχθούν οι άσκοπες διανοίξεις, εκχερσώσεις και αποψιλώσεις. 2. Να ληφθεί μέριμνα κατά την υλοποίηση του έργου για την αποφυγή φθοράς σε υφιστάμενες υποδομές της ευρύτερης περιοχής του. Σε περίπτωση που απαιτείται στο πλαίσιο του έργου τροποποίηση υφιστάμενων υποδομών ή οποιουδήποτε είδους επέμβαση σ' αυτές, αυτή να πραγματοποιείται σύμφωνα με τις υποδείξεις των αρμόδιων για τις υποδομές φορέων, ώστε να εξασφαλίζεται η ικανοποιητική λειτουργία τους. Κάθε είδους τροποποίηση ή επέμβαση σε υφιστάμενες υποδομές στα πλαίσια του έργου, να υλοποιείται σε συνεργασία με τους αρμόδιους γι' αυτές φορείς, και κατά τρόπον ώστε να ελαχιστοποιούνται στο βαθμό που είναι τεχνικώς δυνατόν οι επιπτώσεις στη λειτουργία τους. Σε περίπτωση που οποιεσδήποτε υποδομές υποστούν δυσμενείς επιπτώσεις από δραστηριότητες σχετιζόμενες με το έργο, ο φορέας του τελευταίου έχει την ευθύνη αποκατάστασής τους το ταχύτερο δυνατόν, με δικές του δαπάνες και ενέργειες, και σύμφωνα με τους όρους που θέτει ο αρμόδιος για τις εν λόγω υποδομές φορέας. Σε περίπτωση που η αποκατάσταση ενός 154

161 έργου υποδομής θα πρέπει να υλοποιηθεί με μέριμνα του αρμόδιου γι' αυτό φορέα, ο φορέας του έργου υποχρεούται να εξασφαλίσει τη σχετική χρηματοδότηση. 3. Κατά τη διάρκεια κατασκευής και λειτουργίας του έργου να μην παρεμποδίζεται η οδική συγκοινωνία μεταξύ κατοικημένων περιοχών, καθώς και τυχόν υφιστάμενη πρόσβαση προς θέσεις νομίμως διεξαγόμενων δραστηριοτήτων. 4. Η διέλευση από περιοχές κατοικίας φορτηγών απασχολούμενων στο έργο να γίνεται εκτός των ωρών κοινής ησυχίας. 5. Να ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα για τη διατήρηση σε ικανοποιητικό επίπεδο και τη μη σημαντική όχληση άλλων παραγωγικών δραστηριοτήτων στην ευρύτερη περιοχή ανάπτυξης του έργου.. 6. Κατά τη λειτουργία των εργοταξίων πρέπει να λαμβάνονται όλα τα μέτρα πυροπροστασίας για την περίπτωση πυρκαγιάς κατά τη λειτουργία μηχανημάτων, συνεργείων κ.λπ. και για ελαχιστοποίηση του κίνδυνου μετάδοσής της σε παρακείμενες περιοχές. 7. Θα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα για τη σήμανση των χώρων εργασιών κατασκευής και ο αποκλεισμός τους με κατάλληλα μέσα. 8. Κατά την κατασκευή και λειτουργία του έργου να λαμβάνονται όλα τα μέτρα πυροπροστασίας και ελαχιστοποίησης του κινδύνου μετάδοσης στις παρακείμενες περιοχές τυχόν πυρκαγιάς που θα προκληθεί από εργασίες του έργου. Ο τρόπος οργάνωσης της αντιπυρικής προστασίας να ελεγχθεί και να εγκριθεί από την αρμόδια Πυροσβεστική Υπηρεσία πριν από την έναρξη των εργασιών. 9. Να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των διερχόμενων από την περιοχή του έργου από κινδύνους που τυχόν προκύψουν από εργασίες εκτελούμενες στα πλαίσιά του ή από τη λειτουργία του, όπως: προειδοποιητικές πινακίδες, περιορισμός της πρόσβασης του κοινού σε τμήματα του έργου αυξημένης επικινδυνότητας. 4.4 Έκτακτα περιστατικά ρύπανσης ή υποβάθμισης του περιβάλλοντος Εφαρμόζονται οι διατάξεις του Νόμου 4042/2012, και συγκεκριμένα οι διατάξεις της Ενότητας Α «Ποινική Προστασία του Περιβάλλοντος», καθώς και τα προβλεπόμενα στο ΠΔ 148/2009 (ΦΕΚ 190/Α/2009), όπως εκάστοτε ισχύουν. 4.5 Πρόγραμμα παρακολούθησης και εκθέσεις Με ευθύνη των αρμοδίων φορέων και του φορέα του έργου θα πρέπει να εφαρμοστεί Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) και Πρόγραμμα Παρακολούθησης τόσο κατά τη φάση κατασκευής, όσο και κατά τη φάση λειτουργίας του έργου, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στη Μ.Π.Ε., ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματική προστασία Σε περίπτωση κινδύνου αστοχίας, ο φορέας του έργου οφείλει να ενημερώνει αμέσως τις αρμόδιες αρχές για την ενεργοποίηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης. 4.6 Αντισταθμιστικά μέτρα Δεν προτείνονται στη ΜΠΕ του έργου αντισταθμιστικά μέτρα. 4.7 Χρηματικές εγγυήσεις-ασφαλιστήρια συμβόλαια Δεν αναφέρονται στη ΜΠΕ του έργου χρηματικές εγγυήσεις ή/και ασφαλιστήρια συμβόλαια. 4.8 Κατά τα λοιπά ισχύουν οι όροι, μέτρα και περιορισμοί που περιγράφονται στη Μ.Π.Ε που συνοδεύουν την παρούσα, εφόσον δεν έρχονται σε αντίθεση με τα αναφερόμενα στις παραπάνω παραγράφους. Το κόστος του συνόλου των έργων, δράσεων και παρεμβάσεων που προκύπτουν από τους περιβαλλοντικούς όρους, περιορισμούς και ρυθμίσεις βαρύνουν τον φορέα του έργου. 5. Χρονικό διάστημα ισχύος της ΑΕΠΟ Προϋποθέσεις για την ανανέωση / τροποποίηση της. 155

162 5.1 Η παρούσα Απόφαση ισχύει για δέκα (10) έτη από την έκδοσή της. Σε περίπτωση που ο φορέας του έργου, επιθυμεί τη συνέχιση της κατασκευής ή λειτουργίας του μετά την ως άνω ημερομηνία, οφείλει να υποβάλλει αρμοδίως αίτημα ανανέωσης ή παράτασης της ισχύος των περιβαλλοντικών όρων του, κατά τα προβλεπόμενα από το άρθρο 5 του Ν.4014/2011 και το άρθρο 6 της ΚΥΑ οικ /ευπε/2013 (ΦΕΚ 964/Β/2013), όπως εκάστοτε ισχύουν. 5.2 Για τον εκσυγχρονισμό, βελτίωση, επέκταση ή τροποποίηση του έργου, όπως αυτό περιγράφεται στη ΜΠΕ και υπό τους όρους και περιορισμούς της παρούσας Απόφασης, ή την τροποποίηση των περιβαλλοντικών όρων της παρούσας Απόφασης, απαιτείται η τήρηση της διαδικασίας τροποποίησης του άρθρου 6 του Ν.4014/2011 και του άρθρου 7 της ΚΥΑ οικ /ευπε/2013 όπως εκάστοτε ισχύουν. 5.3 Η παρούσα Απόφαση εξακολουθεί να ισχύει προσωρινά και μετά τη λήξη της, έως και την ανανέωση ή παράταση της ισχύος της, ή την έκδοση Απόφασης που τροποποιεί ή αντικαθιστά αυτή, υπό την προϋπόθεση ότι ο φορέας του έργου έχει αιτηθεί εμπροθέσμως την ανανέωση, παράταση ή τροποποίησή της κατά τα προβλεπόμενα από το άρθρα 5 και 6 του Ν.4014/2011, όπως εκάστοτε ισχύουν. 5.4 Σε περίπτωση διαφοροποίησης του σχεδιασμού του έργου προς συμμόρφωση με την παρούσα Απόφαση, σε στάδια της τεχνικής μελέτης που έπονται της έκδοσής της, ο φορέας του έργου δύναται, πριν από την έναρξη της υλοποίησής του, να υποβάλλει Φάκελο Συμμόρφωσης Τελικού Σχεδιασμού, κατά τα προβλεπόμενα από το άρθρο 7 του Ν.4014/2011 και το άρθρο 8 της ΚΥΑ /2013, όπως εκάστοτε ισχύουν. 5.5 Σε περίπτωση που από τις τακτικές και έκτακτες περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις διαπιστωθούν σοβαρά προβλήματα υποβάθμισης του περιβάλλοντος ή παρατηρηθούν επιπτώσεις στο περιβάλλον, που δεν είχαν προβλεφθεί από τη Μ.Π.Ε. και την παρούσα Απόφαση, επιβάλλονται πρόσθετοι περιβαλλοντικοί όροι ή τροποποιούνται οι όροι της παρούσας, όπως προβλέπεται στην παράγραφο 9 του άρθρου 2 σε συνδυασμό με το άρθρο 6 του Ν. 4014/2011, όπως εκάστοτε ισχύει, μη εξαιρούμενων και τυχόν αντισταθμιστικών μέτρων ή τελών κατά την έννοια της παραγράφου 1 του άρθρου 17 του ανωτέρω Νόμου. 6. Λοιπές Διατάξεις 6.1 Η Α.Ε.Π.Ο. δεν καλύπτει θέματα ασφάλειας έναντι ατυχημάτων μεγάλης έκτασης ή ασφάλειας και υγιεινής του προσωπικού, ούτε απαλλάσσει το φορέα του έργου από την υποχρέωση εφοδιασμού του με άλλες άδειες, που τυχόν προβλέπονται από την κείμενη νομοθεσία, εκδίδεται χωρίς να εξεταστούν οι τίτλοι ιδιοκτησίας του χώρου κατασκευής του έργου, καθώς και οι όροι και περιορισμοί δόμησης γηπέδων, ενώ δεν συνεπάγεται νομιμοποίηση οποιωνδήποτε αυθαίρετων υφιστάμενων κατασκευών, για τις οποίες ισχύουν οι διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας. Τα ανωτέρω στοιχεία εξετάστηκαν και παρατίθενται στη ΜΠΕ με ευθύνη του φορέα του έργου. 6.2 Η Α.Ε.Π.Ο. ισχύει με την επιφύλαξη ότι δεν αντίκειται σε πολεοδομικές και άλλες ειδικές διατάξεις που τυχόν κατισχύουν αυτής. 6.3 Η Α.Ε.Π.Ο. αποτελεί και έγκριση επέμβασης του έκτου κεφαλαίου του Ν. 998/1979, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, για τυχόν τμήματα του έργου που εκτελούνται σε εκτάσεις δασικού χαρακτήρα, σύμφωνα με το άρθρο 12 του Ν.4014/2011, την παράγραφο 4 του άρθρου 45 του Ν.998/1979 όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 36 του Ν.4280/2014 (ΦΕΚ 159/Β/2014), και το άρθρο 3 (παρ. 2 και 3) της ΥΑ 15277/ Η Α.Ε.Π.Ο. αποτελεί και άδεια εκτέλεσης έργου, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παρ. 2.1 του άρθρου 2 της ΚΥΑ / Έλεγχος τήρησης των περιβαλλοντικών όρων της παρούσας απόφασης 7.1 Η Α.Ε.Π.Ο. και η σχετική θεωρημένη ΜΠΕ που τη συνοδεύει, πρέπει να είναι διαθέσιμες στο χώρο των εργοταξίων του έργου κατά τη φάση υλοποίησής του, και στην έδρα του φορέα λειτουργίας του κατά τη φάση λειτουργίας του, και να επιδεικνύονται από τον υπόχρεο φορέα σε κάθε αρμόδιο σύμφωνα με τη νομοθεσία ελεγκτικό όργανο. 7.2 Ο φορέας κατασκευής και ο φορέας λειτουργίας, κατά το διάστημα ευθύνης έκαστου, έχει την υποχρέωση: 156

163 i. Να τηρεί στοιχεία στο εργοτάξιο του έργου ή στην έδρα του, βάσει των οποίων θα αποδεικνύεται η συμμόρφωσή του με τους περιβαλλοντικούς όρους της παρούσας (τιμολόγια, συμβάσεις, διάφορα παραστατικά έγγραφα, μητρώα καταγραφής στοιχείων κλπ). ii. Να επιτρέπει την πρόσβαση στο έργο σε κάθε αρμόδιο ελεγκτικό όργανο και να διευκολύνει τη διενέργεια ελέγχου απ αυτό. iii. Να παρέχει όλα τα απαιτούμενα στοιχεία και πληροφορίες σε κάθε αρμόδιο ελεγκτικό όργανο και κάθε Αρχή, που έχει αρμοδιότητα παρακολούθησης του έργου και του περιβάλλοντος του (π.χ. Δασική Υπηρεσία, Δ/νση Υδάτων). iv. Να συμμορφώνεται με τις συστάσεις - υποδείξεις των αρμόδιων ελεγκτικών οργάνων. 7.3 Τυχόν θέματα που ανακύπτουν κατά την εφαρμογή της παρούσας Απόφασης και δεν καλύπτονται από τους όρους αυτής, επιλύονται βάσει της κείμενης νομοθεσίας (εθνικής και κοινοτικής) ή και βάσει των στοιχείων της σχετικής θεωρημένης ΜΠΕ, που τη συνοδεύει. 7.4 Σε περίπτωση πρόκλησης οποιαδήποτε ρύπανσης ή άλλης υποβάθμισης του περιβάλλοντος ή παράβασης των όρων της παρούσας Απόφασης επιβάλλονται στους υπευθύνους του έργου οι κυρώσεις που προβλέπονται από τις διατάξεις των άρθρων 28, 29 και 30 του Ν /1986, όπως τροποποιήθηκε με τους Ν.3010/2002, Ν.4014/2011 και Ν. 4042/2012 και ισχύει. 7.5 Ο φορέας του έργου του οποίου η δραστηριότητα προκαλεί ζημία ή άμεση απειλή ζημίας στο περιβάλλον κατά παράβαση των διατάξεων της παρούσας Απόφασης, φέρει περιβαλλοντική ευθύνη, η οποία διέπεται από τις διατάξεις του Π.Δ. 148/2009, όπως εκάστοτε ισχύουν. 8. Δημοσιοποίηση της παρούσας απόφασης H δημοσίευση της παρούσας απόφασης πραγματοποιείται με την ανάρτησή της στον ειδικό διαδικτυακό τόπο, στη δικτυακή διεύθυνση aepo.ypeka.gr, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από το άρθρο 19α του Ν.4014/2011 (ΦΕΚ 209/Α) και την ΚΥΑ 21398/ 2012 (ΦΕΚ 1470/Β). 157

164 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 13.1 ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ Οι μελέτες που έχουν εκπονηθεί για το έργο, και χρησιμοποιήθηκαν στη ΜΠΕ, αναφέρονται στην ενότητα της παρούσας ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΕΚΥΨΑΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΤΗΣ ΜΠΕ Τα κύρια ζητήματα του περιβάλλοντος που έχουν σχέση με το προτεινόμενο έργο, έχουν εξεταστεί διεξοδικά και σε βάθος στα πλαίσια της παρούσας μελέτης. Έμφαση δόθηκε στην επιτυχή αντιμετώπιση των θεμάτων που αφορούν στην επίδραση του υπό μελέτη έργου τόσο στο φυσικό όσο και στο ανθρωπογενές περιβάλλον καθώς και στα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης επιπτώσεων. Σε κάθε περίπτωση, η ΜΠΕ, η οποία αποτελεί τη βασική μελέτη τεκμηρίωσης, ανάλυσης και αξιολόγησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του υπό μελέτη έργου, κλήθηκε να αξιοποιήσει τα αποτελέσματα και συμπεράσματα των επιμέρους μελετών που αφορούν στην ωρίμανση και περαιτέρω εξειδίκευση του τεχνικού σχεδιασμού του έργου. Ιδιαίτερο ζητούμενο αποτέλεσε η επιτυχής αντιμετώπιση των θεμάτων που αφορούν στην επίδραση του υπό μελέτη έργου στα εξής περιβαλλοντικά μέσα: Έδαφος Νερά Οικοσυστήματα - Βλάστηση Χλωρίδα - Πανίδα Τοπίο Ιστορικό πολιτιστικό περιβάλλον Ακουστικό και ατμοσφαιρικό περιβάλλον. Στα πλαίσια της παρούσας μελέτης επιχειρείται ο συνδυασμός τεχνικών παραμέτρων, βιβλιογραφικών δεδομένων και οικολογικών στοιχείων, με απώτερο σκοπό την αποτύπωση μίας ρεαλιστικής πλήρους εκτίμησης για τα θέματα που αφορούν το εξ ορισμού πολύπλοκο θέμα της αλληλεπίδρασης του φυσικού περιβάλλοντος με τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Επομένως, η όποια δυσκολία έγκειται στην ολοκληρωμένη και σφαιρική προσέγγιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων με σαφήνεια, χωρίς πολύπλοκες αναλύσεις και αυθαίρετες παραδοχές. Κατά την εκπόνηση της παρούσας Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων οι δυσκολίες σχετίστηκαν τόσο με την πολυπλοκότητα, όσο και με την ευαισθησία των κάτωθι χαρακτηριστικών - παραμέτρων: Τη διασφάλιση της διατήρησης του ρέματος όχι μόνο ως παράγοντα ταχείας απορροής που προστατεύει από πλημμυρικά φαινόμενα, αλλά και ως γραμμικού στοιχείου που ενσωματώνει χαρακτηριστικά «πράσινου διαδρόμου», τα οποία λόγω του χαρακτήρα των τεχνικών παρεμβάσεων αναμένεται στο μεγαλύτερο μήκος του ρέματος να αναπτυχθούν σε βάθος χρόνου. Τη διαφύλαξη του τοπίου τόσο στη φάση κατασκευή τόσο και στη φάση λειτουργίας. Τον κατάλληλο προγραμματισμό επιμέρους, περαιτέρω μελετητικών δράσεων ώστε να υπάρξει τροφοδότηση της μιας από την άλλη στον κατάλληλο χρόνο. Τη διαμόρφωση ενός σταθερού πλαισίου συνεχούς συνεργασίας μεταξύ των ομάδων τεχνικού σχεδιασμού και των περιβαλλοντικών ή άλλων ειδικών που ενεπλάκησαν στα διαφορετικά στάδια καταρτισμού της παρούσας ΜΠΕ. Με βάση τα παραπάνω, η διαμόρφωση της ΜΠΕ συνδυάζει πληθώρα τεχνικών παραμέτρων, στοιχείων βάσης και επιστημονικών δεδομένων, ώστε να συνδράμει με αποτελεσματικό τρόπο τις αρμόδιες υπηρεσίες στη διαμόρφωση της τελικής γνώμης και στη λήψη της βέλτιστης απόφασης. Κατά την εκπόνηση της παρούσας ΜΠΕ δεν παρουσιάστηκαν συγκεκριμένα προβλήματα ή δυσκολίες. Για τη σύνταξή της χρησιμοποιήθηκαν οι ισχύουσες προδιαγραφές της ελληνικής και Κοινοτικής νομοθεσίας, καθώς και η εμπειρία της ομάδας μελέτης στη σύνταξη παρόμοιων μελετών. 158

165 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζονται αντιπροσωπευτικές φωτογραφίες της περιοχής του έργου. Φ1. Έξοδος ανάντη διευθετημένου (καλυμμένου) τμήματος Ποδονίφτη, στην αρχή του υπό μελέτη έργου, από την οδό Επικλέους (προς Βορειοανατολικά). Φ2. Κοίτη Ποδονίφτη στην αρχή του υπό μελέτη έργου, από την οδό Επικλέους (προς Βορειοδυτικά). 159

166 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ Φ3. Κοίτη Ποδονίφτη στην απόληξη της οδού Ειρήνης, από προαύλιο πολυκατοικίας (προς Νοτιοδυτικά). Παρατηρείται παρόχθια βλάστηση και απομεινάρια παλαιών διευθετήσεων με πέτρες. Φ4. Πεζογέφυρα οδού Λάμπωνος (προς Δυτικά). 160

167 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ Φ5. Κοίτη Ποδονίφτη από την πεζογέφυρα της οδού Λάμπωνος (προς Βορειοανατολικά). Παρατηρείται παρόχθια βλάστηση και αυθαίρετες κατασκευές πλησίον της κοίτης. Φ6. Κοίτη Ποδονίφτη από την πεζογέφυρα της οδού Λάμπωνος (προς Νοτιοδυτικά). Παρατηρείται παρόχθια βλάστηση, μαντρότοιχοι και η γέφυρα της οδού Ξάνθου. 161

168 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ Φ7. Κοίτη Ποδονίφτη από τη γέφυρα της οδού Ξάνθου (προς Νοτιοδυτικά). Παρατηρείται παρόχθια βλάστηση και η γέφυρα της οδού Ελ. Βενιζέλου. Φ8. Γέφυρα της οδού Ξάνθου (προς Βορειοανατολικά). Στο βάθος φαίνεται και η πεζογέφυρα της οδού Λάμπωνος. 162

169 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ Φ9. Κοίτη Ποδονίφτη από τη γέφυρα της οδού Ξάνθου (προς Βορειοανατολικά). Παρατηρείται παρόχθια βλάστηση και η πεζογέφυρα της οδού Λάμπωνος. Φ10. Οδός Περισσού στο ύψος της οδού Ελ. Βενιζέλου (προς Νοτιοδυτικά). 163

170 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ Φ11. Κοίτη Ποδονίφτη από τη γέφυρα της οδού Ελ. Βενιζέλου (προς Νοτιοδυτικά). Παρατηρείται παρόχθια βλάστηση και η οδός Περισσού στα δεξιά. Φ12. Κοίτη Ποδονίφτη από τη γέφυρα της οδού Ελ. Βενιζέλου (προς Βορειοανατολικά). Παρατηρείται παρόχθια βλάστηση, μαντρότοιχοι και η γέφυρα της οδού Ξάνθου στο βάθος. 164

171 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ Φ13. Κοίτη Ποδονίφτη και οδός Περισσού (προς Ανατολικά). Φ14. Κοίτη Ποδονίφτη από την οδό Περισσού (προς Νότια). Στο βάθος το πάρκο Προμπονά. 165

172 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ Φ15. Διευθετημένη κοίτη Ποδονίφτη από τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος (προς Ανατολικά). Παρατηρείται η συμβολή του ρέματος Λαμπρινής. Φ16. Διευθετημένη κοίτη στη γέφυρα της οδού Χαλκίδος (προς Δυτικά). 166

173 Φ17. Πέρας υπό μελέτη έργου στο σημείο αρχής του κατάντη (κλειστού) διευθετημένου τμήματος του ρέματος Ποδονίφτη από την οδό Χαλκίδος (προς Νοτιοδυτικά). 167