ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

Transcript

1 ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

2 Τι Καλούμε Μεθόδους Συμμετοχικής Μάθησης; Οι μέθοδοι συμμετοχικής μάθησης βασίζονται στη βιωματική μάθηση που επιτρέπει στους νέους να αισθάνονται, να σκέφτονται και να ενεργούν έξω από τη ζώνη άνεσής τους, προκειμένου να αμφισβητούν τα στερεότυπα και να συμμετέχουν ενεργά στην αναζήτηση της προσωπικής τους ανάπτυξης, κατά την ανάπτυξη των βασικών δεξιοτήτων ζωής. ΘΕΜΑ Μέθοδοι Συμμετοχικής Μάθησης Το κείμενο αυτό περιέχει προτάσεις για τις μεθόδους που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ομάδες νέων, τόσο στα σχολεία όσο και σε μη επίσημα περιβάλλοντα, για να τους βοηθήσουν να προβληματιστούν για τα παγκόσμια ζητήματα και να αναπτύξουν την αίσθηση του ευρωπαίου και παγκόσμιου πολίτη. Οι μέθοδοι συμμετοχικής μάθησης επιτρέπουν στους νέους να αποκτήσουν τις δεξιότητες και τις αξίες που θα τους επιτρέψουν να έχουν ένα ρόλο σε μια δημοκρατική κοινωνία. Οι μέθοδοι συμμετοχικής μάθησης βασίζονται στην ολιστική προσέγγιση που χρησιμοποιείται σε περιβάλλοντα μη τυπικής εκπαίδευσης. Αυτή η προσέγγιση βοηθά στην ανάπτυξη της διά βίου μάθησης και των μεταβιβάσιμων ικανοτήτων των νέων, κατά την ενασχόληση με θέματα του αναλυτικού προγράμματος, τόσο στην τάξη όσο και σε εξωσχολικές δραστηριότητες. Κάθε μία από τις μεθόδους που περιγράφονται παρακάτω μπορεί να χρησιμοποιηθεί ή να προσαρμοστεί για να επικεντρωθεί σε πολλά διαφορετικά ζητήματα και θέματα. Βασικά χαρακτηριστικά της συμμετοχικής μάθησης Σύμφωνα με το Συμβούλιο της Ευρώπης, η συμμετοχική μάθηση είναι: Παθητική Ενεργητική Συμμετοχική και επικεντρωμένη στους μαθητές Ολιστική και προσανατολισμένη στη διαδικασία Κοντά στις ανησυχίες της πραγματικής ζωής, βιωματική και προσανατολισμένη στη μάθηση μέσα από την πράξη, χρησιμοποιώντας διαπολιτισμικές συνδέσεις και τη δημιουργία ενσυναίσθησης Εθελοντική και (ιδανικά) ανοικτής πρόσβασης Στοχευμένη στη μεταφορά και την καλλιέργεια αξιών και δεξιότων της δημοκρατικής ζωής Επικεντρωμένη στην ισορροπημένη αλληλεπίδραση μεταξύ των αρχών, των γνώσεων και των δεξιοτήτων μάθησης Στοχευμένη στη διασύνδεση ατομικής και ομαδικής μάθησης, δημιουργώντας συνδέσεις σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο Υποστηρικτική στη συμμετρική διδασκαλία/ εκμάθηση των σχέσεων εξουσίας. Πηγή: Council of Europe Symposium on Non-Formal Education: Report (2001)

3 Ο ρόλος των εκπαιδευτικών στη μαθησιακή διαδικασία Διαφορετικές μέθοδοι μάθησης απαιτούν διαφορετικές προσεγγίσεις για την παράδοση μαθήματων/ δραστηριότητων στον τομέα της δυναμικής της ισχύος και της ηγεσίας εντός της ομάδας. Τα μαθησιακά περιβάλλοντα θα πρέπει να αναδιοργανωθούν για να το ενθαρρύνουν αυτό, και συχνά μια απλή αναδιάταξη των καρέκλων σε ένα κύκλο είναι αρκετή για να επιτρέψει σε όλους να κοιτάξουν τον άλλο στα μάτια και να έχουν ίσες ευκαιρίες να συμβάλουν στο μάθημα. Ο Πίνακας 1 εξηγεί ποιοι είναι οι ρόλοι του εκπαιδευτικού, του εκπαιδευτή και του διαμεσολαβητή, και επισημαίνει τις διαφορές μεταξύ τους. Πίνακας 1. Εκπαιδευτικός, εκπαιδευτής και διαμεσολαβητής ορισμοί Εκπαιδευτικός Όταν ένας εκπαιδευτικός μπαίνει σε μια τάξη, αναλαμβάνει την ευθύνη του περιβάλλοντος μάθησης. Ο εκπαιδευτικός είναι υπεύθυνος για τη δημιουργία σχεδίων μαθημάτων που κατευθύνουν την πορεία που ακολουθούν οι μαθητές. Οι σαφείς και συνοπτικοί στόχοι οριοθετούν τι μαθαίνει ο μαθητής σε οποιαδήποτε δεδομένη ημέρα. Ο εκπαιδευτικός είναι υπεύθυνος για τη μέτρηση των πληροφοριών που δέχεται ο μαθητής. Η αξιολόγηση γίνεται συχνά με τη μορφή των εξετάσεων, αλλά ο εκπαιδευτικός μπορεί να χρησιμοποιήσει και άλλα εργαλεία μέτρησης για να καθοριστεί εάν ο μαθητής έχει επιτύχει τους μαθησιακούς στόχους. Η διαδικασία της μάθησης βασίζεται σε εθνικά προγράμματα σπουδών και είναι προσανατολισμένη στο αποτέλεσμα. Εκπαιδευτής Κάποιος που έχει γνώσεις και πρακτική εμπειρία σε ένα συγκεκριμένο θέμα που τις μεταφέρει μέσω μαθημάτων, ασκήσεων, μελετών περίπτωσης, παραδειγμάτων και συμμετοχικών μεθόδων. Ως εκ τούτου, ένας εκπαιδευτής μπορεί να θεωρηθεί ως ένα μίγμα καθηγητή και διαμεσολαβητή. Οι προσωπικές ικανότητες ενός εκπαιδευτή είναι τόσο σημαντικές όσο η γνώση και η εμπειρία τους. Η διαδικασία μάθησης είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες των συμμετεχόντων και βασισμένη τόσο στη διαδικασία, όσο και στο αποτέλεσμα, προκειμένου να αναπτυχθούν μεταβιβάσιμες δεξιότητες. Τα μαθησιακά επιτεύγματα μπορεί να μετρηθούν με την παρακολούθηση των αλλαγών σε μεμονωμένες συμπεριφορές και δράσεις στην πάροδο του χρόνου. Διαμεσολαβητής Ένας διαμεσολαβητής μπορεί να μην είναι εμπειρογνώμονας σε μια συγκεκριμένη θεματική περιοχή, όπως ένας επαιδευτικός. Ωστόσο, οι διαμεσολαβητές έχουν ειδική εκπαίδευση στη δυναμική της ομάδας, χρησιμοποιώντας διαδικασίες όπως η επίλυση συγκρούσεων, ο στρατηγικός σχεδιασμός και η οικοδόμηση της ομάδας. Σε οποιαδήποτε διαρύθμιση της ομάδας, ο διαμεσολαβητής μπορεί να καθορίσει γρήγορα τι γνωρίζει η ομάδα, έτσι η ομάδα μπορεί να

4 προχωρήσει και να αξιοποιήσει αυτή τη γνώση. Η μάθηση είναι προσανατολισμένη στη διαδικασία. Υποβάλλοντας ερωτήσεις και βοηθώντας την ομάδα να μείνει επικεντρωμένη, ο διαμεσολαβητής βοηθά την ομάδα καθορίσει τους κανόνες και τους μαθησιακούς της στόχους. Ο διαμεσολαβητής βοηθά, επίσης, την ομάδα να αξιολογήσει ποια μέλη της ομάδας έμαθαν από τις δραστηριότητές τους.

5 Μέθοδοι Στις γραμμές που ακολουθούν, δίνουμε οδηγίες για διάφορες δραστηριότητες που αξιοποιούν τις μεθόδους συμμετοχικής διδασκαλίας. Καταιγισμός ιδεών Ο καταιγισμός ιδεών είναι ένας τρόπος εισαγωγής σε ένα νέο θέμα, ενθάρρυνσης της δημιουργικότητας και συλλογής ιδεών σε πολύ σύντομο χρόνο. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για σκοπούς επίλυσης ενός συγκεκριμένου προβλήματος ή για την απάντηση σε μια ερώτηση. Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε τον ακόλουθο ιστοχώρο: Mindtools website. Στην πράξη: Το Global Development Education Training for Trainers που διοργανώθηκε από το North-South Centre of the Council of Europe /09/16, Ισπανία, Φωτογραφία: Federica Cicala. Αποφασίστε το θέμα για το οποίο θα κάνετε καταιγνισμό ιδεών και διατυπώστε μια ερώτηση που να έχει πολλές πιθανές απαντήσεις. Γράψετε την ερώτηση σε ένα σημείο όπου όλοι να μπορούν να τη δουν. Καλέστε τους νέους να μοιραστούν τις ιδέες τους. Σημειώστε τις ιδέες κάπου που να μπορούν να τις δουν όλοι, για παράδειγμα, στον πίνακα. Σταματήστε τον καταιγνισμό ιδεών όταν μαζευτούν οι ιδέες και περάστε στη συζητήση, καλώντας τους συμμετέχοντες να σχολιάσουν. Σημειώστε τα πιο κάτω: o Γράψετε κάθε νέα εισήγηση. Συχνά, οι πιο δημιουργικές εισηγήσεις είναι οι πιο χρήσιμες και οι πιο ενδιαφέρουσες! o Κανείς δεν θα πρέπει να κάνει σχόλια ή να κρίνει τι γράφεται μέχρι το τέλος, ή να επαναλάβει ιδέες που έχουν ήδη ειπωθεί. o Ενθαρρύνετε τη συμμετοχή όλων. o Δώστε ιδέες, αν χρειάζεται, για να ενθαρρύνετε την ομάδα. o Αν μια εισήγηση δεν είναι ξεκάθαρη, ζητήστε επεξηγήσεις. Γράψιμο στον τοίχο Αυτή είναι μια μορφή καταιγισμού ιδεών. Οι συμμετέχοντες γράφουν τις ιδέες τους σε μικρά κομμάτια χαρτιού (π.χ. «αυτοκόλλητα για σημειώσεις») και τα κολλούν στον τοίχο. Τα πλεονεκτήματα αυτής της μεθόδου είναι ότι οι άνθρωποι μπορούν να καθίσουν και να σκεφτούν ήρεμα προτού να αρχίσουν να επηρεάζονται από τις ιδέες των άλλων και τα κομμάτια του χαρτιού μπορούν να επανατοποθετηθούν για να βοηθήσουν την ομαδοποίηση των ιδεών. Δέντρο Προσδοκιών: Οι συμμετέχοντες γράφουν τις προσδοκίες τους σε σχέση με το μάθημα, προσδιορίζοντας τους φόβους τους (ρίζες),τη συμβολή τους (κορμός) και τις προσδοκίες τους (φύλλα). Φωτογραφία: Federica Cicala.

6 Ομάδα μελισσών (Buzz Group) Αυτή είναι μια χρήσιμη μέθοδος, αν δεν υπάρχουν ιδέες σε μια συζήτηση στην ολομέλεια. Καλέστε τους νέους να συζητήσουν το θέμα σε ζευγάρια για ένα ή δύο λεπτά και στη συνέχεια να μοιραστούν τις ιδέες τους με την υπόλοιπη ομάδα. Σύντομα θα αρχίσουν να δουλεύουν και να «βουίζουν» (buzz) σαν μια ομάδα μελισσών! Εφημερίδες και μέσα μαζικής ενημέρωσης Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι μια πηγή με υλικό για μια καλή συζήτηση. Είναι πάντα ενδιαφέρον να Το Global Development Education Training for Trainers που διοργανώθηκε από το North-South Centre of the Council of Europe /09/16, Ισπανία. Φωτογραφία: Federica Cicala. συζητείται το περιεχόμενο και ο τρόπος που αυτό παρουσιάζεται, καθώς και να αναλύονται προκαταλήψεις και στερεότυπα. Μην ξεχάσετε να συμπεριλάβετε υλικό για τους νέους που συμμετέχουν στην κοινωνία και τη δημοκρατική διαδικασία (με όλους τους τρόπους)! Απολογισμός Μαθησιακή Ανταλλαγή στο πλαίσιο του Έργου Schools for Future Youth. Πολωνία, Νοέμβριος Φωτογραφία: Federica Cicala. Πολλές συμμετοχικές μέθοδοι μάθησης επιτρέπουν στους νέους να «βιώνουν» μια κατάσταση από μια διαφορετική σκοπιά, για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια ενός παιχνιδιού ρόλων ή δραστηριότητα World Café. Οι δραστηριότητες αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνουν έναν απολογισμό, διότι αυτό οδηγεί την ομάδα σε έναν προβληματισμό σχετικά με το πώς αισθάνθηκαν κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας και, ως εκ τούτου, τους βοηθά να κατανοήσουν τον αντίκτυπο σε αυτούς. Μπορούν να σκεφτούν τι είδους μάθημα θα τους βοηθήσει να μάθουν κάτι για τον εαυτό τους, για την τοπική τους κοινότητα και το παγκόσμιο πλαίσιο. Η ομάδα ή οι ομάδες θα πρέπει να έχουν αρκετό χρόνο για να ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα και να βγουν έξω από τους ρόλους τους, προτού λάβουν μέρος σε μια συζήτηση για το τι συνέβη. Κατά τη διάρκεια του απολογισμού και της αξιολόγησης τα πιο κάτω θέματα θα πρέπει να καλύπτονται με αυτή τη σειρά:

7 Τι συνέβη κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας και πώς ένιωσαν οι συμμετέχοντες κατά τη διάρκεια της διαδικασίας; Τι έμαθαν οι συμμετέχοντες για τον εαυτό τους; Τι έμαθαν οι συμμετέχοντες για το θέμα που συζητήθηκε κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας; Πώς μπορούν οι συμμετέχοντες να χρησιμοποιήσουν τις γνώσεις τους και τι μπορούν να κάνουν στο μέλλον σε σχέση με το θέμα που καλύφθηκε; Κατά το σχεδιασμό των δραστηριοτήτων, είναι σημαντικό να αφήνετε τουλάχιστον 15 λεπτά για απολογισμό (αν η ομάδα είναι μικρή, αλλιώς αφήστε περίπου λεπτά) και να έχετε ετοιμάσει κάποιες ερωτήσεις καθοδήγησης, εξερευνώντας τις προαναφερθείσες διαστάσεις. Role play Το παιχνίδι ρόλων είναι ένα σύντομο αυτοσχέδιο δράμα που διαδραματίζεται από τους συμμετέχοντες. Παρά το γεγονός ότι οι άνθρωποι αντλούν από τις δικές τους εμπειρίες ζωής σε ένα παιχνίδι ρόλων, ως επί το πλείστον απαιτείται από αυτούς να φανταστούν τον εαυτό τους σε μια άγνωστη κατάσταση. Στόχος του είναι να δημιουργήσει γεγονότα τα οποία οι συμμετέχοντες δεν έχουν οι ίδιοι βιώσει. Το παιχνίδι ρόλων μπορεί να βελτιώσει την κατανόηση των συμμετεχόντων για μια κατάσταση και να ενθαρρύνει την ενσυναίσθηση μεταξύ εκείνων που συνήθως εμπλέκονται σε αυτό. Το παιχνίδι ρόλων του Δημοτικού Συμβουλίου για την εξερεύνηση της έννοιας της πολιτότητας. Οι νέοι χωρίζονται σε δήμους και έχουν να προτείνουν το είδος των υπηρεσιών που απαιτούνται στην περιοχή τους και, στη συνέχεια, να τοδιαπραγματευτούν με το Δήμαρχο και τους εκπροσώπους άλλων δήμων. Η φωτογραφία τραβήχτηκε κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας με την Ομάδα Πρεσβευτών των Νέων το 2015 στην Ιταλία. Φωτογραφία: Federica Cicala. Το παιχνίδι ρόλων διαφέρει από τις προσομοιώσεις, υπό την έννοια ότι, αν και η προσομοίωση μπορεί επίσης να αποτελείται από σύντομα δράματα, είναι συνήθως γραμμένη σε σενάριο και δεν περιλαμβάνει τον ίδιο βαθμό αυτοσχεδιασμού. Η αξία του παιχνιδιού ρόλων είναι ότι μιμείται την πραγματική ζωή. Μπορεί να εγείρει ερωτήματα για τα οποία δεν υπάρχει απλή απάντηση, για παράδειγμα, σχετικά με τη σωστή ή λανθασμένη συμπεριφορά ενός χαρακτήρα. Για να μπορέσουν οι συμμετέχοντες να αποκτήσουν περισσότερες γνώσεις, μια χρήσιμη τεχνική είναι να τους καλέσετε να αλλάξουν ρόλους. Υπάρχουν πολλές προστιθέμενες αξίες από τη χρήση του παιχνιδιού ρόλων. Αυτές σημειώνονται πιο κάτω: - Προώθηση της αναγνώρισης των νέων με διαφορετικές καταστάσεις που βοηθά την κατάρριψη των στερεοτύπων - Προώθηση της ενσυναίσθησης

8 - Παροχή δυνατότητας στους νέους να ασχοληθούν με τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και επίλυσης συγκρούσεων σε ένα ασφαλές περιβάλλον - Δημιουργία συγκεκριμένων εμπειριών που σχετίζονται με αφηρημένα προβλήματα - Βοήθεια στους νέους για να μάθουν πώς να παρέχουν ανατροφοδότηση - Ανάπτυξη ικανοτήτων όσον αφορά τη γνώση, τις αξίες και τις δεξιότητες για συγκεκριμένα θέματα - Παρουσίαση του τρόπου με τον οποίο τα ανθρώπινα όντα είναι πιθανό να αναπαράγουν τα κοινωνικά στερεότυπα, ακόμη και όταν αυτά είναι, θεωρητικά, εναντίον τους. Εισηγήσεις για ένα καλό παιχνίδι ρόλων Το παιχνίδι ρόλων θα πρέπει να χρησιμοποιείται με ευαισθησία. Πρώτον, είναι σημαντικό οι άνθρωποι έχουν χρόνο στο τέλος για να βγουν από το ρόλο τους. Δεύτερον, ο καθένας θα πρέπει να σέβεται τα συναισθήματα των ατόμων και την κοινωνική σύνθεση της ομάδας. Δώστε προσοχή και αρκετό χρόνο για έναν απολογισμό, προκειμένου να επιτρέψετε στους συμμετέχοντες να μοιραστούν τα συναισθήματά τους, να αναστοχαστούν για τις δράσεις τους και να δημιουργήσουν γέφυρες με την πραγματική ζωή για να μάθουν από την «προσομοιωμένη εμπειρία». Τα παιχνίδια ρόλων μπορεί να είναι πολύ διασκεδαστικά, αλλά μερικές φορές μπορεί να βλάψουν τα συναισθήματα των νέων. Είναι σχεδόν αδύνατο να προβλέψουμε τι έχει βιώσει στη ζωή του κάθε πρόσωπο που συμμετέχει. Για το λόγο αυτό, ο διαμεσολαβητής θα πρέπει να επιδείξει κάποια ευαισθησίαγια να προστατεύσει αυτούς που ενδέχεται να εκτεθούν προσωπικά. (Για παράδειγμα, αν οργανώσετε ένα παιχνίδι ρόλων για την κοινωνική ένταξη των ατόμων με ειδικές ανάγκες θα μπορούσε να υπάρχει κάποιος ανάμεσα στην ομάδα που είναι άμεσα ενδαφερόμενος ή έχει συγγενείς που αντιμετωπίζουν αυτή την πρόκληση. Είναι σημαντικό να μην αφήσουμε αυτούς τους ανθρώπους να αισθάνονται αποκλεισμένοι ή περιθωριοποιημένοι). Προσομοίωση Οι προσομοιώσεις επιτρέπουν στους ανθρώπους να βιώσουν δύσκολες καταστάσεις, αλλά σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Συχνά απαιτούν κάποια συναισθηματική εμπλοκή, η οποία τους δίνει ένα πολύ ισχυρό εργαλείο. Οι άνθρωποι μαθαίνουν όχι μόνο με το κεφάλι και τα χέρια τους, αλλά και με την καρδιά τους. Οι προσωμοιώσεις, που είναι διαφορετικές από ένα παιχνίδι ρόλων, έχουν συνήθως ένα σενάριο, το οποίο οι νέοι θα πρέπει να εκτελέσουν, που παρουσιάζει συνήθως συγκεκριμένες κρίσιμες καταστάσεις (για παράδειγμα, μπορείτε να οργανώσετε μια προσομοίωση για τις διακρίσεις λόγω φύλου) για να δείξει τις σχέσεις εξουσίας και τα συναισθήματα μεταξύ του «δυνάστη» και του

9 «καταπιεσμένου». Στη συνέχεια, μπορεί να είναι χρήσιμο να καλέσετε τους νέους που συμμετέχουν στην προσομοίωση να εκτελέσουν ξανά, προτείνοντας ένα διαφορετικό τέλος, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να επιλύσουν τη διαφορά και να αντιστρέψουν την κατάστασαη, κάνοντάς την πιο θετική. Ο απολογισμός είναι ιδιαίτερα σημαντικός μετά από μια προσομοίωση. Οι συμμετέχοντες θα πρέπει να συζητήσουν τα συναισθήματά τους, γιατί επέλεξαν να δράσουν όπως έδρασαν, τυχόν αδικίες που αντιλήφθηκαν και πόσο αποδεκτό βρήκαν το διακανονισμό που επιτεύχθηκε. Θα πρέπει να βοηθήσουν να σχεδιαστούν παραλληλισμοί μεταξύ του τι έχουν βιώσει και των πραγματικών καταστάσεων στον κόσμο. World Café Φωτογραφία: Federica Cicala. Η μέθοδος του World Café είναι πολύ χρήσιμη όταν πρέπει να συγκεντρωθούν πολλές ιδέες για διάφορες πτυχές ενός θέματος, σε σύντομο χρονικό διάστημα. Σύμφωνα με το γενικό στόχο της μαθήματος, οι συμμετέχοντες περιστρέφονται σε διαφορετικά τραπέζια, όπου συγκεκριμένες ερωτήσεις είναι διαθέσιμες στη μορφή ενός τραπεζομάντιλου (ένα μεγάλο κομμάτι χαρτί πάνω στα τραπέζια). Χάρη στις μικρές ομαδικές συζητήσεις και τις σημειώσεις που αφήνουν οι άλλες ομάδες, το World Café επιτρέπει στους νέους να χτίσουν γνώσεις και να κάνουν συγκεκριμένες προτάσεις για τα σχετικά θέματα. Ο ρόλος του διευκολυντή είναι να διαχειριστεί το χρόνο, αφήνοντας τις ομάδες να περιστρέφονται, εκ περιτροπής, μεταξύ των τραπεζιών/ ερωτήσεων και να βεβαιώνεται ότι οι ομάδες επιτρέπουν τη συμμετοχή του κάθε ατόμου, χωρίς αποκλεισμούς. Στον τελευταίο γύρο, ο διαμεσολαβητής θα πρέπει να ζητήσει από τις ομάδες να παραμείνουν στο τελικό τραπέζι τους και να τους δώσει λίγα λεπτά για να συνοψίσουν τα κύρια σημεία/ τα κύρια αποτελέσματα των ερωτημάτων. Τέλος, κάθε ομάδα θα πρέπει, στη συνέχεια, να επιλέξετε έναν αντιπρόσωπο για να μοιραστεί τα αποτελέσματα του πίνακα στην ολομέλεια. Η συλλογή των αποτελεσμάτων μπορεί να συνοψιστεί σε μια έκθεση η οποία θα αντιπροσωπεύει με ακρίβεια την προοπτική ολόκληρης της ομάδας για το συγκεκριμένο θέμα/ σύσταση.

10 Ένα World Café για τη Συλλογή συστάσεων για την αντιμετώπιση της πρόωρης σχολικής εγκατάλειψης στην Ιταλία. Νοέμβριος 2016, Νάπολη. Φωτογραφία: Federica Cicala. Για περισσότερες ιδέες, επισκεφθείτε τους πιο κάτω ιστοχώρους: The World Cafe World Café Community Foundation: A quick reference guide for hosting World Café Open Space Technology (Τεχνολογία Ανοικτού Χώρου) Η μέθοδος Open Space Technology (OSP) χρησιμοποιείται για τη διοργάνωση συναντήσεων/ εκδηλώσεων με στόχο τη δημιουργία συγκεκριμένων συλλογικών ιδεών και προτάσεων για ένα συγκεκριμένο θέμα σχετικό με την κοινότητα. Ο ρόλος του διευκολυντή είναι να θέσει το θέμα, να παρέχει το χώρο και να συγκεντρώσει άτομα που είναι πρόθυμα να συμβάλουν ενεργά προς την ολοκλήρωση του στόχου. Είναι, ως εκ τούτου, πολύ σημαντικό να διαμορφώσει τη σωστή δήλωση/ ερώτηση και να καλέσει τους νέους να συμμετάσχουν. Η μέθοδος OSP μπορεί να διαρκέσει από 2 ώρες μέχρι και 2 ημέρες και η ομάδα μπορεί να αποτελείται από τουλάχιστον πέντε άτομα έως εκατοντάδες. Κατά την έναρξη της συνεδρίασης, ο συντονιστής εξηγεί τους κανόνες (βλ. Πίνακα 2 παρακάτω) και δημιουργεί την ημερήσια διάταξη μαζί με τους συμμετέχοντες. Ξεκινήστε με μια δραστηριότητα καταιγισμού ιδεών, όπου κάθε άτομο να μπορεί να προτείνει τον εαυτό του για να ηγηθεί μιας ομάδας εργασίας σχετικά με συγκεκριμένες πτυχές του γενικού θέματος της μεθόδου OPS. Όταν συλλεγούν όλες οι προτάσεις, χωρίστε τις δραστηριότητες ανάλογα με το χρόνο και τους χώρους στάθμευσης. Αρκετές ομάδες εργασίας μπορούν να οργανωθούν ταυτόχρονα. Οι συμμετέχοντες μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα στις διάφορες ομάδες εργασίας και να συμβάλλουν, σύμφωνα με τα συναισθήματα, τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους στα υπό συζήτηση θέματα.

11 Κάθε ομάδα εργασίας θα πρέπει να καταλήξει σε μια έκθεση σχετικά με τα κύρια αποτελέσματα που θα τα μοιραστεί στην ολομέλεια με τη λήξη της συνάντησης. Μπορούν να γίνουν περαιτέρω διενέργειες ανάλογα με τα ενδιαφερόμενα μέρη στα οποία η ομάδα επιθυμεί να στοχεύσει. Πίνακας 2 Οι αρχές της μεθόδου Open Space Technology «Οποιοσδήποτε έρχεται είναι το κατάλληλο άτομο» «Οτιδήποτε γίνεται είναι το μόνο πράγμα που μπορούσε να γίνει» «Οποτεδήποτε αρχίσει είναι η κατάλληλη στιγμή» «`Οταν τελειώσει, τελειώνει» Ο Νόμος των Δύο Ποδιών Αυτός ο νόμος λέει ότι κάθε άτομο έχει δύο πόδια και θα πρέπει να είναι έτοιμο να τα χρησιμοποιήσει. Ευθύνη για την επιτυχή έκβαση σε κάθε Open Space γεγονός έχει ένα άτομο, δηλαδή, κάθε συμμετέχοντας. Τα άτομα μπορούν να κάνουν τη διαφορά και πρέπει να κάνουν τη διαφορά. Αν αυτό δεν είναι αλήθεια σε μια δεδομένη κατάσταση, αυτοί και μόνο αυτοί, θα πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη να χρησιμοποιούν τα δύο τους πόδια και να προχωρήσουν σε ένα νέο μέρος όπου μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Ρόλοι των Συμμετεχόντων Οι μέλισσες πετούν από ομάδα σε ομάδα ενισχύοντας τις συζητήσεις. Οι πεταλούδες κάθονται γύρω και φαίνονται χαλαρές, ενώ γύρω από αυτές αναδύονται ενδιαφέρουσες συζητήσεις καθώς τις ανακαλύπτουν οι άνθρωποι και κάνουν ένα σταθμό για κουβέντα. Για περισσότερες ιδέες, επισκεφθείτε τους ακόλουθος ιστοχώρους: Open Space World Wikipedia: Open Space Technology Μελλοντικά Eργαστήρια Ο στόχος των Μελλοντικών Εργαστηρίων είναι να δώσουν στους νέους την ευκαιρία να εντοπίζουν ένα παγκόσμιο ζήτημα που τους ανησυχεί και να προβληματίζονται σχετικά με το τι θα μπορούσαν να κάνουν γι αυτό σε τοπικό επίπεδο. Στη συνέχεια, προτείνουν ιδέες και πολιτικές στις τοπικές αρχές ή άλλους φορείς λήψης αποφάσεων. Με τον τρόπο αυτό, μαθαίνουν να εκφράζουν τις ανάγκες και τις προτάσεις τους, να συμμετέχουν στη δημοκρατική διαδικασία και να γίνονται ενεργοί πολίτες σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Η μεθοδολογία των Μελλοντικών Εργαστηρίων επιτρέπει στους συμμετέχοντες πρώτα να αναλύσουν κριτικά πτυχές του εν λόγω ζητήματος και στη συνέχεια να προβληματιστούν σχετικά με το τι θα ήθελαν να κάνουν η τοπική αυτοδιοίκηση ή άλλοι φορείς λήψης αποφάσεων, προκειμένου να αλλάξει η κατάσταση προς το καλύτερο.

12 Τα εργαστήρια αποτελούνται από δύο συνεδρίες τεσσάρων ωρών. Μετά από αυτά, υπάρχει ένα γεγονός που φέρνει κοντά τους νέους και τους εκπροσώπους των τοπικών αρχών τους, ή άλλους φορείς λήψης αποφάσεων. Φάση ανάλυσης περιεχομένου (2 ώρες) Συνεδρία 1 (4 ώρες) Ο εκπαιδευτικός/ συντονιστής προτείνει ένα θέμα για συζήτηση. Αυτή η φάση έχει σχεδιαστεί για να φέρει τα προβλήματα στην επιφάνεια, οδηγώντας έτσι σε μια κριτική ανάλυσή τους. Οι συμμετέχοντες εξετάζουν κριτικά τα βασικά προβλήματα που σχετίζονται με το προτεινόμενο θέμα σε ένα πλαίσιο καταιγισμού ιδεών. Τα κύρια σημεία είναι γραμμένα με τη μορφή αριθμημένης λίστας σε μεγάλο χαρτόνι στον πίνακα. Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες ψηφίζουν για το πρόβλημα που θεωρούν ως το πιο σημαντικό σε σχέση με το θέμα. Φάση πρότασης I (2 ώρες) Η φάση αυτή έχει ως στόχο να μετατρέψει το πρόβλημα σε συγκεκριμένες προτάσεις για περαιτέρω ανάπτυξη, έτσι ώστε αυτό να ξεπεραστεί. Στην πράξη: 1. Οι συμμετέχοντες μετατρέπουν το πρόβλημα σε προτάσεις (από το κακό στο καλό). Η φάση αυτή ξεκινά με την αλλαγή από το πιο δημοφιλές θέμα στις προτάσεις που γράφονται ως θετικές δηλώσεις. 2. Οι προτάσεις είναι γραμμένες ως μια αριθμημένη λίστα σε ένα πίνακα, όπως ακριβώς ήταν και τα προβλήματα. 3. Η ψηφοφορία. Οι συμμετέχοντες ψηφίζουν για τις τρεις, τέσσερις ή πέντε προτάσεις που θεωρούν ως τις πιο σημαντικές. Ο αριθμός των προτάσεων που επιλέγεται εξαρτάται από το πόσες ομάδες θα σχηματιστούν για να εργαστούν για την ανάπτυξη της κάθε πρότασης. (Σε μια ομάδα 25 περίπου συμμετέχοντες, διαμορφώνουν 4 με 5 ομάδες). Οι συμμετέχοντες θα πρέπει να ενθαρρύνονται να καταλήγουν σε πραγματικές, συγκεκριμένες προτάσεις, για κάτι που μπορεί να γίνει. Φάση πρότασης IΙ (2 ώρες) Συνεδρία 2 (4 ώρες) 1. Ζητήστε από τους νέους να σχηματίσουν μικρές ομάδες προκειμένου να εργαστούν για την πρόταση που τους ενδιαφέρει περισσότερο Οι ομάδες θα αναπτύξουν την πρόταση που έχουν επιλέξει ακολουθώντας το παρακάτω σχεδιάγραμμα: Γιατί (Γιατί έχουμε

13 επιλέξει αυτή την πρόταση; Ποιο είναι το θέμα;), Τι (Τι θα θέλαμε να προτείνουμε;) και Πώς (Πώς θα θέλαμε να αναπτύξουμε την πρότασή μας;). Οι ανεπτυγμένες προτάσεις γράφονται σε χαρτόνι στον πίνακα ή προβάλλονται σε παρουσίαση σε PowerPoint, με ένα πιασάρικο τίτλο. Οι συμμετέχοντες ενθαρρύνονται να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, για να εξετάσουν το πρόβλημα/ την πρότασή τους. Μπορούν επίσης να διακοσμήσουν την παρουσίασή τους με σχέδια, φωτογραφίες, κ.λπ. Φάση της ανάλυσης της εφικτότητας (2 ώρες) Οι συμμετέχοντες μοιράζονται τις προτάσεις τους για σκοπούς ανατροφοδότησης από τους άλλους, αλλά και για να περάσουν από μια «ανάλυση εφικτότητας». Η φάση αυτή έχει ως στόχο να καταδείξει κατά πόσον είναι εφικτό να εφαρμοστούν οι προτάσεις. Στην πράξη: 1. Οι προτάσεις, μαζί με μια περίληψη των προηγούμενων φάσεων, μοιράζονται σε ένα αρχικό κοινό. Οι συμμετέχοντες οι οποίοι βρίσκονται ακόμη στο σχολείο, το κάνουν αυτό συνήθως στην ολομέλεια. Το κοινό παρέχει ανατροφοδότηση, σχολιάζοντας τις προτάσεις. 2. Ο συντονιστής/ εκπαιδευτικός καλεί όλους τους εκπαιδευτικούς να μοιραστούν την εμπειρία τους κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου με τους συναδέλφους και να χρησιμοποιήσουν ενεργά τα διαδικτυακά εργαλεία για να συνεχίσουν την εξερεύνηση των παγκόσμιων ζητημάτων με την ομάδα/ τάξη τους και με άλλες ομάδες/ τάξεις. 3. Τα εργαστήρια και ο διαμεσολαβητής αξιολογούνται από μαθητές και εκπαιδευτικούς στο τέλος κάθε συνεδρίας. Τελικό γεγονός Διοργανώνεται ένα τελικό γεγονός/ μια εκδήλωση που έχει ως στόχο να δώσει την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να παρουσιάσουν δημόσια τις προτάσεις τους στους φορείς λήψης αποφάσεων. Οι εκπρόσωποι των τοπικών αρχών ή άλλων φορέων λήψης αποφάσεων, ενημερώνονται εκ των προτέρων σχετικά με τη μορφή της εκδήλωσης, και είναι υπεύθυνοι για να επικοινωνήσουν με τους συμμετέχοντες και να αξιολογήσουν τις προτάσεις που μπορούν και είναι πρόθυμοι να εφαρμόσουν. Τα τελικά εργαστήρια θα παρακολουθούνται από τους συμμετέχοντες που θα συνεχίσουν να συμμετέχουν ενεργά ως νέοι ευρωπαίοι και παγκόσμιοι πολίτες.

14 Σιωπηλή συζήτηση Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιεί το γράψιμο και τη σιωπή ως εργαλεία για να βοηθήσει τους νέους να εξερευνήσουν ένα θέμα. Η γραπτή συνομιλία με τους συνομηλίκους επιβραδύνει τις διαδικασίες σκέψης των νέων και τους δίνει την ευκαιρία να επικεντρωθούν στις απόψεις των άλλων. Η στρατηγική αυτή δημιουργεί επίσης μια οπτική καταγραφή των σκέψεων και των ερωτημάτων των νέων που μπορούν να τύχουν αναφοράς σε μεταγενέστερο στάδιο, εάν είναι απαραίτητο. Η δραστηριότητα ξεκινά με τη διαίρεση της τάξης σε ομάδες, δίνοντάς τους διαφορετικά ερεθίσματα για συζήτηση (π.χ. ερωτήσεις, αποσπάσματα ή ιστορικά έγγραφα). Κάθε μέλος της ομάδας έχει ένα στυλό και κάθε ομάδα έχει ένα αρκετά μεγάλο κομμάτι χαρτί για μια γραπτή δήλωση ή σύντομη παράγραφο με χώρο για να προσθέσει σχόλια. Όλη η επικοινωνία γίνεται εγγράφως, χωρίς να μιλάνε οι νέοι. Αφότου διαβάσουν οι νέοι την ερώτηση στο χαρτί, τη σχολιάζουν και υποβάλλουν ερωτήσεις ο ένας στον άλλο, γράφοντας στο χαρτί. Εργαστήριο διαπολιτισμικής μάθησης με νεαρούς αιτητές ασύλου. Ιταλία Φωτογραφία: Federica Cicala. Εξακολουθώντας να εργάζονται σιωπηλά, οι νέοι αφήνουν την ομάδα τους και μετακινούνται σε άλλα τραπέζια για να διαβάσουν την εργασία των άλλων. Οι νέοι έχουν μαζί τους μαρκαδόρο ή στυλό και μπορούν να σημειώσουν κάποια σχόλια ή περαιτέρω ερωτήσεις για προβληματισμό. Η ψηφιακή αφήγηση και οι δεξιότητες που αναπτύσσονται. Η δραστηριότητα ολοκληρώνεται με την κάθε ομάδα παρουσιάζει τη δουλειά της, μια ομαδική συζήτηση στην τάξη και έναν απολογισμό. Ψηφιακή αφήγηση Η δημιουργία ιστοριών με νέες οπτικές τεχνολογίες είναι μια δραστηριότητα που έχει μερικά πολύ θετικά στοιχεία. Το τελετουργικό της ανταλλαγής ιδεών για τη ζωή μπορεί να είναι πολύτιμο, τόσο για αυτούς που μιλούν όσο και για εκείνους που μαρτυρούν. Οι προσωπικές αφηγήσεις μπορεί να αγγίξουν τους θεατές βαθιά, ωθώντας τους να προβληματιστούν σχετικά με τις δικές τους εμπειρίες, να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους, να φέρονται στους άλλους με μεγαλύτερη συμπόνια, να μιλούν για την αδικία και να εμπλακούν στην έκκληση για θετική αλλαγή. Η μέθοδος αυτή δείχνει επίσης ότι οι μορφές και οι προσεγγίσεις των αφηγήσεων των ιστοριών μπορεί να είναι πολύ διαφορετικές.

15 Με τη μέθοδο αυτή, οι νέοι θα έχουν την ευκαιρία να προβληματιστούν σχετικά με σημαντικές στιγμές της ζωής τους, έτσι ώστε να επιλέξουν αυτό που τους οδήγησε στο να μάθουν για τον εαυτό τους, από την άποψη των συναισθημάτων, της κατανόησης και τις αλλαγές στην οπτική. Από τη στιγμή που έχουν εντοπίσει τη στιγμή και το μήνυμα, μπορούν να αρχίσουν τη δημιουργία της ιστορίας: στον ενεστώτα, με ένα γρήγορο ρυθμό, γεμάτη εικόνες, με μια περιγραφή που περιλαμβάνει τις πέντε αισθήσεις και έχει μια απλή σύνδεση με ένα «μήνυμα-κλειδί», ένας έλεγχος πραγματικότητας που οδηγεί σε ένα μάθημα ζωής. Στη συνέχεια, μπορούν να αναπτύξουν και να βελτιώσουν τις ψηφιακές τους δεξιότητες με την οπτικογράφηση σε μορφή αυτοσυνέντευξης για να μοιραστούν την ιστορία τους στο διαδίκτυο. Εφόσον το επιθυμούν, μπορούν να το ολοκληρώσουν με οποιαδήποτε εργαλεία μετα-παραγωγής. Η αφήγηση μπορεί να ενσωματωθεί σε δημόσιες ομιλίες ή σε παρουσιάσεις στο PowerPoint (ή κάτι παρόμοιο). Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να παραδώσει μηνύματα οπτικά, μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ή για την υποστήριξη δραστηριοτήτων ευαισθητοποίησης για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Υπάρχουν πολλά απλά εργαλεία διαθέσιμα στο διαδίκτυο, όπως το We Video ή εφαρμογές για κινητά, όπως το Animoto Video Maker.