Εμμηνορρυσιακός κύκλος. Επιμέλεια : Μυρσίνη Κουλούκουσα Αν. Καθηγήτρια emed.med.uoa.gr/eclass

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Εμμηνορρυσιακός κύκλος. Επιμέλεια : Μυρσίνη Κουλούκουσα Αν. Καθηγήτρια emed.med.uoa.gr/eclass"

Transcript

1 Εμμηνορρυσιακός κύκλος Επιμέλεια : Μυρσίνη Κουλούκουσα Αν. Καθηγήτρια emed.med.uoa.gr/eclass

2 Σπερματογένεση Αριθμός γαμετών Ωογένεση Κύρια χαρακτηριστικά: Συνεχής παραγωγή. Παρόλο που σχηματισμός των σπερματοζωαρίων αρχίζει από την εφηβεία και μετά, η παραγωγή τους υφίσταται μεγάλες διακυμάνσεις ως προς την ποιότητα και ποσότητα Τέσσερα λειτουργικά, μικρά (κεφαλή- 4 mm), κινητά σπερματοζωάρια στο τέλος της μείωσης Αποτελέσματα μείωσης Εμβρυϊκή περίοδος Κύρια χαρακτηριστικά: Παραγωγή όλων των ωοκυττάρων πριν τη γέννηση Συνεχής ελάττωση του αριθμού των ωοκυττάρων με έναρξη από την όψιμη εμβρυϊκή περίοδο. Εξάντληση της παροχής κατά την εμμηνόπαυση Ένα μεγάλο ακίνητο ωοκύτταρο (διάμετρος- 120 mm) και τρία συρρικνωμένα πολικά σωμάτια στο τέλος της μείωσης Απουσία μειωτικών διαιρέσεων Σχηματισμός σπερματογονίων από την ήβη και μετά Είσοδος στη μείωση και διακοπή στο στάδιο της δικτυοταινίας. Παραγωγή ολόκληρης της διαθέσιμης ποσότητας των ωογονίων

3 Σχηματική απεικόνιση εμβρύου ηλικίας 3 εβδομάδων, η οποία δείχνει τη θέση των αρχέγονων γεννητικών κυττάρων στο τοίχωμα του λεκιθικού ασκού, πλησίον της αλλαντοϊδας ΑΓΚ προέλευση από την επιβλάστη (εξωγοναδική θέση) Πρόδρομοι των γεννητικών κυττάρων του ενήλικα Μετά την εγκατάσταση στην ωοθηκική καταβολή, ένα μέρος από αυτά εκφυλίζεται

4 Στο ποντίκι, ανίχνευση ΑΓΚ στην επιβλάστη, ο σχηματισμός τους εξαρτάται από την επαγωγική επίδραση της BMP-4 από το εξωεμβρυϊκό εξώδερμα (άμνιο) Πολλαπλασιασμός των μεταναστευόντων ΑΓΚ σε απάντηση σε μιτογόνους παράγοντες όπως ο LIF και ο Steel Factor (προσδέτης του c-kit). Έκφραση από τα ΑΓΚ του Oct-4 Θετικά στην αλκαλική φωσφατάση

5 Στη διάρκεια της γαστριδίωσης τα ΑΓΚ διέρχονται μέσω της αρχικής ταινίας και εντοπίζονται στο εξωεμβρυϊκό μεσόδερμα πλησίον της αλλαντοϊδας. Κατόπιν ανιχνεύονται στο τοίχωμα του λεκιθικού ασκού, στη βάση του μίσχου της αλλαντοϊδας.

6 4η-6η εβδ.(τέλος) Στο ανθρώπινο έμβρυο μετανάστευση των ΑΓΚ από το οπίσθιο τοίχωμα του λεκιθικού ασκού προς το τοίχωμα του οπίσθιου εντέρου και από εκεί διαμέσου του ραχιαίου μεσεντερίου προς τις γοναδικές καταβολές 6η-9η εβδ. μετανάστευση στις γοναδικές καταβολές και διαφοροποίηση σε ωογόνια - ( ΑΓΚ εισέρχονται στις γοναδικές καταβολές), επαγωγή σχηματισμού των γονάδων στο ραχιαίο σωματικό τοίχωμα

7 Παραμονή αρχέγονων γεννητικών κυττάρων σε έκτοπες θέσειςμεσοθωράκιο, ιεροκοκκυγική περιοχή-στοματοφαρρυγική περιοχή και δημιουργία νεοπλάσματος που αποκαλείται τεράτωμα. Τα νεοπλάσματα αυτά περιέχουν υψηλής διαφοροποίησης ιστούς ( τρίχες, δέρμα, δόντια) Ιεροκοκκυγικό τεράτωμα Στοματοφαρυγγικό τεράτωμα

8 Ασυνεχής Ωογένεση Έναρξη στη διάρκεια της εμβρυϊκής ζωής ωογόνια μίτωση (9η εβδ έως τον 6ο μήνα) Σύνδεση των ωογονίων μεταξύ τους διαμέσου κυτταροπλασματικών γεφυρών που εξασφαλίζουν τη σύγχρονη είσοδο ενός κλώνου ωογονίων στη μείωση 12η εβδ.(ποσοστό) ωογονίων ωοκύτταρα πρωτογενή Έναρξη της μείωσης 1η αναστολή της μείωσης πρόφαση πρώτης μειωτικής διαίρεσης (διάρκεια έως και 50 χρόνια) πρωτογενή ωοκύτταρα Ο πυρήνας των αδρανών πρωτογενών ωοκυττάρων ευμεγέθης-υδαρής= βλαστικό κυστίδιο

9 Η πρόφαση της πρώτης μειωτικής διαίρεσης αρχίζει στο ανθρώπινο έμβρυο ΧΧ στο τέλος του πρώτου τριμήνου της κύησης Μετατροπή ωογονίων σε πρωτογενή ωοκύτταρα Είσοδος πρωτογενών ωοκυττάρων στο στάδιο της πρόφασης της μείωσης Ι την 12η εβδ. Στάδιο λεπτοταινίας, ζυγοταινίας, παχυταινίας (σύναψη ομόλογων χρωμοσωμάτων μεταξύ 14ης και 25ης εβδ., συναπτονηματικά συμπλέγματα) Στάδιο διπλοταινίας- χαλάρωση του συναπτονηματικού συμπλέγματος, μερικός διαχωρισμός κάθε ζεύγους των αδελφών χρωματίδων από το ομόλογό τους ζεύγος, χρωματίδες τετράδας με ευδιάκριτα τα χιάσματα, αδελφές χρωματίδες συνδεόμενες στο κεντρομερίδιο Λίγο πριν τη γέννηση όλα τα πρωτογενή ωοκύτταρα έχουν εισέλθει στο στάδιο της διπλοταινίας

10 Χρονική περίοδος σχηματισμού των ΑΓΚ/ωοθυλακίων Φάση Α. 6-8η εβδ. -Αύξηση και πολλαπλασιασμός των ΑΓΚ που περιβάλλονται από το κοιλωματικό επιθήλιο-αρχέγονες φυλετικές χορδές Φάση Β. 9η-22η εβδ. - Έκρηξη της αύξησης, σχηματισμός κυτταρικών κλώνων των ωογονίων. Σύνδεση των κυττάρων με κυτταρικές γέφυρες Φάση Γ. 12η -25η εβδ. -Μετατροπή των ωογονίων σε πρωτογενή ωοκύτταρα που εισέρχονται στη πρόφαση της πρώτης μειωτικής διαίρεσης Φάση Δ. 16η-29η εβδ. Παραμονή των πρωτογενών ωοκυττάρων στο στάδιο διπλοταινίας/δικτυοταινίας (στάδιο ανθεκτικότητας έναντι φυσικών και χημικών επιδράσεων, στάδιο παχυταινίας πιο ευπαθές). Δημιουργία αρχέγονων ωοθυλακίων Φάση Ε. Περίπου την 14η εβδ, έναρξη της ελάττωσης του αριθμού των ΑΓΚ καθώς και της ατρησίας σε όλα τα στάδια των ωοθυλακίων

11 Ωογένεση Κατά το μετασχηματισμό των ωογονίων σε πρωτογενή ωοκύτταρα, στο τέλος της πρόφασης Ι (στάδιο διπλοταινίας) το κάθε ένα περιβάλλεται από στιβάδα ατρακτοειδών κυττάρων και σχηματίζεται το αρχέγονο ωοθυλάκιο (16η εβδ) 3ος μήνας (τέλος) αρχέγονα ωοθυλάκια 5ος μήνας εμβρυϊκής ζωής αρχέγονα ωοθυλάκια σε κάθε ωοθήκη Μετά την εφηβεία συμπλήρωση της 1ης μείωσης πριν την ωορρηξία Άνιση μείωση δευτερογενές ωοκύτταρο και 1ο πολικό σωμάτιο Δεύτερη αναστολή της μείωσης στη μετάφαση της 2ης μειωτικής διαίρεσης. Απελευθέρωση της δεύτερης αναστολής κατά τη γονιμοποίηση ΑΓΚ - ωογόνιο - πρωτογενές ωοκύτταρο-πρωτογενές ωοκύτταρο στο στάδιο διπλοταινίας

12 Τα πρωτογενή ωοκύτταρα αντί να προχωρήσουν στο στάδιο της μετάφασης παραμένουν στη φάση της διπλοταινίας. Η μεγάλης χρονικής διάρκειας παραμονή των πρωτογενών ωοκυττάρων ση φάση διπλοταινίας αποκαλείται και στάδιο της δικτυοταινίας (αποπεριέλιξη χρωμοσωμάτων - δικτυωτή διάταξη χρωματίνης). Παραμονή μιας ομάδας πρωτογενών ωοκυττάρων σε ηρεμία (στάδιο ανάπαυσης μεταξύ πρόφασης και μετάφασης της μείωσης Ι) -μέχρι την ήβη Παραμονή ορισμένων πρωτογενών ωοκυττάρων στο στάδιο δικτυοταινίας έως και 40 χρόνια Ο πυρήνας κατά το στάδιο της δικτυοταινίας (στάδιο ανάπαυσης κατά τη διάρκεια της πρόφασης) ευμεγέθης και υδαρής, ονομάζεται βλαστικό κυστίδιο

13 Johnson J et al, Germline stem cells and follicular renewal in the postnatal mammalian ovary, Nature, 428: , 2004 To βασικό δόγμα της αναπαραγωγικής βιολογίας είναι ότι τα περισσότερα θήλεα στα θηλαστικά χάνουν την ικανότητα της ανανέωσης των αρχέγονων γεννητικών κυττάρων (γαμετών) κατά την εμβρυϊκή ζωή, έτσι ώστε κατά τη γέννηση το θήλυ άτομο να προικίζεται με μια σταθερή δεξαμενή γεννητικών κυττάρων (των ωοκυττάρων) εντοπισμένων στα ωοθυλάκια Τα πειράματα των παραπάνω ερευνητών έδειξαν στα ποντίκια ότι οι ωοθήκες των νεαρών και ενήλικων πειραματόζωων φέρουν μιτωτικά ενεργά βλαστικά γεννητικά κύτταρα που συνεχίζουν να ανανεώνουν de novo τα ωοκύτταρα και ωοθυλάκια στην ωοθήκη και μετά τη γέννηση. Το ρόλο των αρχέγονων γεννητικών κυττάρων παίζουν τα κύτταρα του επιφανειακού επιθηλίου της ωοθήκης

14 Η διαφοροποίηση των αρχέγονων γεννητικών κυττάρων σε ωογόνια αρχίζει λίγο μετά την άφιξή τους στην ωοθήκη. Έως τη 20-22η εβδ, πολλαπ/μός των ΑΓΚ και ωογονίων με μίτωση. Τον τρίτο μήνα της ανάπτυξης μερικά ωογόνια κύτταρα διαφοροποιούνται σε πρωτογενή ωοκύτταρα, τα οποία σχεδόν αμέσως εισέρχονται στην πρόφαση της πρώτης μειωτικής διαίρεσης.

15 Σχηματική απεικόνιση τμήματος ωοθήκης σε διάφορα στάδια της ανάπτυξης Α. Τον 4ο μήνα Β. Τον 7ο μήνα Γ. Κατά την γέννηση Η εμβρυϊκή ωοθήκη περιέχει κυρίως αρχέγονα ωοθυλάκια, αλλά και μερικά περισσότερο εξελιγμένα, πάντοτε όμως στο προ-αντρικό

16 Έχει προταθεί ότι η είσοδος στη μείωση αποτελεί και την αιτία της απώλειας μεγάλου αριθμού γεννητικών κυττάρων Κατά τη μετάβαση από τη μιτωτική διεργασία στη διαδικασία σχηματισμού απλοειδών κυττάρων η απόπτωση χαρακτηρίζεται ως σωτήριος μηχανισμός απομάκρυνσης ορισμένων παθολογικών γαμετών με χρωμοσωμικές ανωμαλίες

17 Ωογένεση και ανάπτυξη ωοθυλακίων Εμβρυϊκή περίοδος Περιγεννητική περίοδος Μετά τη γέννηση Μετά την εφηβεία Στο στάδιο της διπλοταινίας σταδιακή συσσώρευση του rrna και mrna (μητρικής προέλευσης) απαραίτητα για τα πρώτα στάδια της αυλάκωσης του γονιμοποιημένου ωαρίου, πριν τη έναρξη λειτουργίας του εμβρυϊκού γονιδιώματος

18 Ωογένεση-Αρχέγονο ωοθυλάκιο Ατρησία Από τον 5ο μήνα έναρξη της εκφύλισης ωογονίων και πρωτογενών ωοκυττάρων Στα νεογέννητα θήλεα περίπου πρωτογενή ωοκύτταρα σε κάθε ωοθήκη Η ατρησία συνεχίζεται κατά την παιδική ηλικία στην εφηβεία περίπου πρωτογενή ωοκύτταρα στις δύο ωοθήκες Από αυτά μόνο 400 καθίστανται δευτερογενή ωοκύτταρα και απελευθερώνονται κατά την ωορρηξία πρωτογενές ωοκύτταρο +πλακώδη επιθηλιακά κύτταρα=αρχέγονο ωοθυλάκιο Έκκριση από τα θυλακικά (κοκκιώδη) κύτταρα του αναστολέα της μείωσης (διακοπή της μείωσης στο στάδιο της διπλοταινίας) Εντός του ωοκυττάρου δραστηριότητα της Gs (πρωτεΐνη που προσδένει GTP), διατηρεί το στάδιο της μειωτικής διακοπής Οι ορμόνες του γεννητικού κύκλου του θήλεος ελέγχουν την ωοθυλακιογένεση, την ωοθυλακιορρηξία και την κατάσταση της μήτρας

19 Η γραφική παράσταση δείχνει τις εξαρτώμενες από την ηλικία της γυναίκας αλλαγές ως προς το συνολικό αριθμό των ωογονίων, των ωοκυττάρων καθώς και των ωοθυλακίων σε μια ωοθήκη

20 Εμβρυϊκή ζωή πρώτοι μήνες τις βρεφικής ηλικίας υψηλά ποσά γοναδοτροπινών διεγείρουν τη λειτουργία των ωοθηκών αλλά απουσία ωορρηξίας Oι FSH και LH αυξάνουν σημαντικά μεταξύ 10ης και 20ης εβδομάδας της εμβρυϊκής ανάπτυξης και στη συνέχεια η στάθμη τους μειώνεται σε χαμηλά επίπεδα λόγω της ανάπτυξης ευαισθησίας του υποθαλάμου στα κυκλοφορούμενα πλακουντιακά οιστρογόνα Μετά τη γέννηση ελάττωση των οιστρογόνων στην κυκλοφορία, αντιρροπιστική αύξηση των γοναδοτροπινών, μεγάλες διακυμάνσεις τα 2 έως 3 πρώτα χρόνια, το 4ο έτος σταθεροποιούνται σε χαμηλά επίπεδα

21 Προηβική περίοδος Ο μηχανισμός έναρξης της ήβης δεν είναι επακριβώς γνωστός. Οι υποθέσεις που διατυπώθηκαν είναι: Η έκλυση της ήβης αποδίδεται σε αλλαγή της ευαισθησίας του υποθαλαμο-υποφυσιακού συστήματος στην αρνητική παλίνδρομη δράση της οιστραδιόλης Υπάρχει αυξημένη ευαισθησία του υποθαλάμου στα κυκλοφορούμενα μικρά ποσά των γοναδικών στεροειδών, με αποτέλεσμα την καταστολή της έκκρισης της GnRH των γοναδοτροπινών (η υπόθεση αυτή δεν εξηγεί όλες τις περιπτώσεις, όπως τη γοναδική δυσγενεσία, όπου παρατηρείται εμφάνιση χαμηλών τιμών γοναδοτροπινών στη παιδική ηλικία) Ο υποθάλαμος δέχεται ανασταλτικά ερεθίσματα κατά την παιδική ηλικία που αίρονται κατά την ήβη Έλλειψη διεγερτικών ερεθισμάτων από β-αδρενεργικούς νευρώνες Πιθανός και ο ρόλος του λίπους του σώματος (η αναπαραγωγική λειτουργία επηρεάζεται από την ποσότητα του λίπους) και της λεπτίνης, που θεωρείται ότι αποτελεί το συνδετικό κρίκο μεταξύ του περιφερικού λίπους και του ΚΝΣ

22 Ο όρος αναπαραγωγικός κύκλος του θήλεος περιλαμβάνει τον Ωοθηκικό κύκλο, τον Εμμηνορρυσιακό κύκλο, τις ορμονικές αλλαγές που τους ρυθμίζουν και τις συναφείς κυκλικές αλλαγές των μαστών και του τραχήλου -Εμμηνορρυσιακή φάση (1 η - 5 η ημ) -Παραγωγική ή ωοθυλακική φάση (5 η -14 η ημ) -Ωορρηξία (14 η ημ) -Εκκριτική ή ωχρινική φάση (15 η -27 η ημ) -Ισχαιμική φάση (27 η -28 η ημ)

23 Γεννητικός ή αναπαραγωγικός κύκλος Αποτελεί τη συνισταμένη διεργασιών που λαμβάνουν χώρα ανάμεσα σε τρεις ανατομικές οντότητες Στον υποθαλαμο-υποφυσιακό άξονα Στην ωοθήκη Στη μήτρα Παλαιά άποψη Ο υποθάλαμος αποτελεί τον κεντρικό ρυθμιστή του κύκλου Νέα άποψη Η ωοθήκη ρυθμίζει την κυκλικότητα του κύκλου (Knobil E, 1974 ονόμασε την ωοθήκη πυελικό ρολόι ) Ο υποθάλαμος είναι ο ενορχηστρωτής της λειτουργικότητας του κύκλου, αλλά η ενδοκρινική κυκλικότητα αυτή καθ εαυτή αποτελεί τη συνισταμένη διαδικασιών που αρχίζουν και τελειώνουν στην ωοθήκη

24 Εμμηνορρυσιακός κύκλος Ο εμμηνορρυσιακός κύκλος αντιστοιχεί σε έναν ωοθηκικό κύκλο Η κυκλική εξέλιξη της ωοθήκης συνοδεύεται και από κυκλική εξέλιξη και της μήτρας που οδηγεί κάθε μήνα σε αιμορραγία της μήτρας, την εμμηνορρυσία Με την έναρξη της εφηβείας και στη διάρκεια της αναπαραγωγικής ζωής τα θήλεα παρουσιάζουν μηνιαίους γεννητικούς κύκλους που περιλαμβάνουν τις δραστηριότητες του υποθαλάμου, της υπόφυσης, των ωοθηκών, της μήτρας, των ωαγωγών, του κόλπου και του μαζικού αδένα Οι μηνιαίες αυτές αλλαγές προετοιμάζουν το αναπαραγωγικό σύστημα για την εμφύτευση του εμβρύου Η ορμόνη απελευθέρωσης των γοναδοτροπινών (GnRH) εκκρίνεται από τον υποθάλαμο, μέσω του πυλαίου συστήματος των αγγείων μεταφέρεται στην αδενοϋπόφυση και διεγείρει την έκλυση των γοναδοτροπινών, της FSH και LH

25 Ωοθηκικός κύκλος Οι FSH και LH προκαλούν κυκλικές αλλαγές στις ωοθήκες που αποτελούν τον ωοθηκικό κύκλο Περιλαμβάνει την ανάπτυξη των ωοθυλακίων (ωοθυλακική φάση ή πρωορρηκτική ή παραγωγική -χαρακτηρίζεται από έκκριση οιστραδιόλης) την ωορρηξία και το σχηματισμό του ωχρού σωματίου (ωχρινική φάση ή εκκριτική- χαρακτηρίζεται από έκκριση προγεστερόνης και μικρών ποσοτήτων οιστρογόνων) Σε κάθε κύκλο η FSH επάγει την ανάπτυξη αρκετών αρχέγονων ωοθυλακίων σε πρωτογενή. Ωστόσο μόνο ένα πρωτογενές ωοθυλάκιο αναπτύσσεται σε ώριμο και υφίσταται ωορρηξία Η ωοθηκική ανάπτυξη χαρακτηρίζεται από: Αύξηση και διαφοροποίηση του πρωτογενούς ωοκυττάρου Πολλαπλασιασμός των κοκκιωδών (θυλακικών) κυττάρων Σχηματισμός της διαφανούς ζώνης (από το ωοκύτταρο και τα κοκκιώδη κύτταρα) Ανάπτυξη των κυττάρων της θήκης

26 Ωοθηκικός κύκλος

27 Στάδια ωρίμανσης του ωοθυλακίου Αρχέγονο ωοθυλάκιο Πρωτογενές ωοθυλάκιο (μονόστιβο) Δευτερογενές ωοθυλάκιο (πολύστιβο) Η τοπικά παραγόμενη ενεργοποιητίνη (activin) (μέλος του παράγοντα μετασχηματισμού β) διεγείρει τον πολλαπλασιασμό των κοκκιωδών κυττάρων. Επαγωγή της δράσης της ενεργοποιητίνης από την FSH

28 1. Στρώμα ωοθήκης -2. αρχέγονο ωοθυλάκιο-3. Πρωτογενές ωοθυλάκιο (μονόστιβο) -4. Δευτερογενές ωοθυλάκιο (πολύστιβο), κύτταρα θήκης 5. Δευτερογενές ωοθυλάκιο (πολύστιβο), βασική μεμβράνη-6. δευτερογενές ωοθυλάκιο (πολύστιβο) -θυλακικά (κοκκιώδη) κύτταρα- 7. διαφανής ζώνη-8. Πυρήνας ωοκυττάρου

29 Σχηματική απεικόνιση ωριμάζοντος ωοθυλακίου Δευτερογενές ωοθυλάκιο (500μm) (κυστιώδες) Γρααφιανό ωοθυλάκιο (20mm), (αντρικό)

30

31

32 Σαρωτική ηλεκτρονική φωτομικρογραφία ενός ώριμου ωοθυλακίου στην ωοθήκη ποντικού

33 Σαρωτική ηλεκτρονική φωτομικρογραφία της επιφάνειας του ωοκυττάρου και του ακτινωτού στεφάνου μετά την πέψη της διαφανούς ζώνης Ύπαρξη χασματικών συνδέσεων και μικρολαχνών μεταξύ του ωοκυττάρου και των κοκκιωδών (θυλακικών) κυττάρων

34 We always thought that menstrual cycles and ovarian cycles were one and the same. It turns out they are just like two political parties -- sometimes they go along hand in hand for the good of the country and sometimes they go along their separate ways.

35 Ωοθηκική στεροειδογένεση σύμφωνα με τη «θεωρία των δύο κυττάρων» (των κοκκιωδών κυττάρων και των κυττάρων της έσω θήκης) FSH (παραγωγική φάση) ανάπτυξη ωοθυλακίου Εμφάνιση υποδοχέων της FSH στα κοκκιώδη κύτταρα οιστρογόνα σχηματισμός ωοθυλακίων με άντρο (δευτερογενές ωοθυλάκιο) κύτταρα έσω θήκης-υποδοχείς για την LH -παράγουν ανδρογόναδιαμέσου της βασικής μεμβράνης στα κοκκιώδη κύτταρα FSH αρωματάση ανδρογόνα οιστρογόνα (Οιστρογόνα επάγουν το σχηματισμό υποδοχέων για την LH στα κοκκιώδη κύτταρα)

36 Λειτουργικές διεργασίες στα ωοθυλάκια εξαρτώμενες από παράγοντες που ανταλλάσσονται μεταξύ των πρωτογενών ωοκυττάρων και των κοκκιωδών κυττάρων Λειτουργίες των ωοκυττάρων εξαρτώμενες από παράγοντες με προέλευση από τα κοκκιώδη κύτταρα Μεταβολισμός Αύξηση Μειωτική διακοπή Ωρίμανση Λειτουργίες των κοκκιωδών κυττάρων εξαρτώμενες από παράγοντες με προέλευση από τα ωοκύτταρα Πολλαπλασιασμός Διαφοροποίηση Ωοθυλακική οργάνωση Διεύρυνση του ωοφόρου λοφιδίου

37 Συνεργασία πρωτογενούς ωοκυττάρου-κοκκιώδους κυττάρου

38

39

40 Ωρίμανση του ωοκυττάρου Γρααφιανό ωοθυλάκιο Πρωτογενές ωοκύτταρο Ο πυρήνας του πρωτογενούς ωοκυττάρου (2N, 4C) του γρααφιανού ωοθυλακίου (περίπου 2 ημέρες πριν την αιχμή της LH εισέρχεται από το στάδιο της δικτυοταινίας στη φάση της διακίνησης (φάση πρόφασης της μείωσης Ι) και προετοιμάζεται για τη συμπλήρωση της μείωσης Ι που πυροδοτείται από την αιχμή της LH, ακολουθεί ρήξη μεμβράνης του βλαστικού κυστιδίου)

41 15 ώρες μετά την αιχμή της LH 18 ώρες μετά την αιχμή της LH Αποτελέσματα ωοθυλακιορρηκτικής αιχμής της LH (14η ημέρα του έμμηνου κύκλου-τέλος της παραγωγικής φάσης) Στο ωοκύτταρο- Λήξη της μείωσης Ι και σχηματισμός του δευτερογενούς ωοκυττάρου (1Ν,2C) και του πρώτου πολικού σωματίου (εξαφάνιση των χασματικών συνδέσεων και απόσυρση των αποφυάδων των κοκκιωδών κυττάρων προς τη διαφανή ζώνη Σχηματισμός περιλεκιθικού χώρου μεταξύ ωοκυττάρου και διαφανούς ζώνης απαραίτητος για τη διαίρεση του ωοκυττάρου και τη φιλοξενία του πολικού σωματίου

42 21 ώρες μετά την αιχμή της LH 35 ώρες μετά την αιχμή της LH, Χαλάρωση της σύνδεσης μεταξύ των κοκκιωδών κυττάρων στην περιοχή του ωοφόρου λοφιδίου και πολλαπλασιασμός των κοκκιωδών κυττάρων Διακοπή στο στάδιο της μετάφασης (φάση της μιτωτικής ατράκτου)

43 Έναρξη της μείωσης ΙΙ και 3 ώρες πριν την ωορρηξία 2η μειωτική διακοπή στο στάδιο της μετάφασης (φάση της μιτωτικής ατράκτου) Ωρίμανση του κυτταροπλάσματος του ωοκυττάρου και σύνθεση των μορίων και δομών απαραιτήτων για τη γονιμοποίηση Αύξηση της προγεστερόνης στο ωοθυλακικό υγρό λόγω αυξημένης παραγωγής της από τα κοκκιώδη κύτταρα. Κατά την ωορρηξία η προγεστερόνη εισέρχεται στους ωαγωγούς και δημιουργεί μια κλίση συγκέντρωσης για την προσέλκυση των σπερματοζωαρίων Οι παραπάνω διεργασίες συντελούν στη σωστή τοποθέτηση του ωαγωγού πάνω από την επιφάνεια της ωοθήκης, τη ρήξη του τοιχώματος του ωοθυλακίου και τη ροή του ωοθυλακικού υγρού με το ωοκύτταρο στον ωαγωγό Την αναστολή ωρίμανσης των υπολοίπων ωοθυλακίων

44

45 Εξελικτική φάση ωοθυλακίων Επιστράτευση Επιλογή Επικράτηση Ωοθυλακιορρηξία Ωχρινοποίηση Ατρησία Η επιστράτευση των ωοθυλακίων στην αυξητική τροχιά δεν εγγυάται την ωοθυλακιορρηξία. Η συντριπτική πλειοψηφία των ωοθυλακίων καταλήγει σε ατρησία (γενετικά προγραμματισμένη κυτταρική απόπτωση), ενώ η ωοθυλακιορρηξία αποτελεί εξαίρεση

46 Ορμονική λειτουργία ωοθυλακίου Στεροειδείς ορμόνες Οιστραδιόλη και οιστρόνη Προγεστερόνη και 17-υδροξυπρογεστερόνη Μικρά ποσά ανδρογόνων(δ4- ανδροστενδιόνη Πρωτεϊνικές ορμόνες Ανασταλτίνη (inhibin A, B) Ακτιβίνη ή ενεργοποιητίνη (activin) Φολιστατίνη ή θυλακιοστατίνη (follistatin)

47 Οιστραδιόλη-Διπλή δράση (ενεργοποιεί αρνητικό ή/και θετικό Μηχανισμό Παλίνδρομης Αλληλορύθμισης) Μέτριες συγκεντρώσεις οιστραδιόλης αναστέλλουν την απελευθέρωση των γοναδοτροπινών, ενώ συγχρόνως ενισχύουν τη βιοσύνθεση τους δρώντας συνεργιστικά με την GnRH (αρχική αρνητική παλίνδρομη ρύθμιση) Υψηλές συγκεντρώσεις οιστραδιόλης ή παρατεταμένη χρονικά δράση τους διεγείρουν την έκλυση των γοναδοτροπινών (όπου είχε προηγηθεί η έντονη βιοσύνθεσή τους) (θετική παλίνδρομη ρύθμιση)

48 Εκτός από τον αρνητικό μηχανισμό παλίνδρομης αλληλορύθμισης της οιστραδιόλης και προγεστερόνης στο ΚΝΣ, τα δύο αυτά στεροειδή, και κυρίως η οιστραδιόλη, έχουν δυνατότητα άσκησης θετικού μηχανισμού παλίνδρομης αλληλορύθμισης (ΜΠΑ) αύξηση γοναδοτροπινών Όταν η στάθμη της οιστραδιόλης φθάσει για ορισμένες ώρες (48-50 ώρες) ένα συγκεκριμένο ουδό (200pg/ml) εκκριτική αιχμή της LH και μικρότερη για την FSH

49 Υψηλά επίπεδα των οιστρογόνων ασκούν θετική παλίνδρομη ρύθμιση στον υποθάλαμο και πρόσθιο λοβό της υπόφυσης, αύξηση της έκκρισης των GnRH και LH

50

51 Α. Σχηματική παράσταση της ωοθυλακιογένεσης και της ωορρηξίας στην ωοθήκη. Β. Σαρωτική ηλεκτρονική - μικροφωτογραφία ενεργοποιημένου ωοθυλακίου πριν την ωορρηξία.

52 Έκκριση παράγοντα(ντων) από το ωοκύτταρο μέσω χασματικών συνδέσεων στα κύτταρα του ωοφόρου λοφιδίου τα οποία απαντούν στις γοναδοτροπίνες και εκκρίνουν υαλουρονικό οξύ Αιχμή της LH-FSH διεύρυνση ωοφόρου λοφιδίου ακτινωτός στέφανος έκκριση ΕΘΟ (υαλουρονικό οξύ) διόγκωση της μάζας των κυττάρων του ακτινωτού στεφάνου ρύθμιση της εξέλιξης της μείωσης ρύθμιση της ωοθυλακιορρηξίας μεταφορά ωοκυττάρου στον ωαγωγό γονιμοποίηση Πρώιμη ανάπτυξη ζυγώτη κυστικά ωοθυλάκια=άντρο με ωοθυλακικό υγρό (προέλευση από τα κοκκιώδη κύτταρα και κατόπιν διίδρωμα του πλάσματος, ένζυμα, FSH-LH, στεροειδή,πρωτεογλυκάνες)

53 Ωορρηξία Συνεργιστική δράση των γοναδοτροπινών, ωοθηκικών στεροειδών και πεπτιδίων Η αυξημένη LH επάγει τη βιοσύνθεση c-amp που: επάγει την ωχρινοποίηση και την επανέναρξη της μειωτικής διαίρεσης Εξουδετέρωση των τοπικών ανασταλτικών παραγόντων (αναστολέα της ωχρινοποίησης και αναστολέα της ωρίμανσης του ωοθυλακίου) Με την ωχρινοποίηση αύξηση της προγεστερόνης : Δραστηριοποίηση των πρωτεολυτικών ενζύμων (πρωτεάσες ινοβλαστών) που επάγουν την ευθραυστότητα του ωοθυλακικού τοιχώματος, στίγμα Με τη σύγχρονη αύξηση της FSH Παραγωγή προσταγλανδινών (PG) (προκαλούν σύσπαση των λείων μυϊκών ινών), ενεργοποιητή του πλασμινογόνου και υαλουρονικού οξέος (προκαλεί αποκόλληση το ωοφόρου λοφιδίου), αύξηση της ενδοωθυλακικής πίεσης, πρόκληση ωορρηξίας

54

55 Διακοπή της παροχής αίματος στην περιοχή της ωοθήκης γειτονικά του διογκωμένου ωοθυλακίου. 1. Ωαγωγός, 2. Κροσσοί, 3.Ωοθήκη 4. Ωοθυλάκιο, 5. Στίγμα Η περιοχή αυτή του βλαστικού επιθηλίου της ωοθήκης γνωστή ως στίγμα ανυψώνεται και κατόπιν υφίσταται ρήξη

56 Η αιχμή της LH προκαλεί την ωορρηξία Μετατροπή του ωοθυλακίου σε ωχρό σωμάτιο Διαρκεί 1-3 ημέρες (συγκ. 20mUl/ml και περισσότερο) Ακολουθείται από μια αιχμή της FSH που είναι βραχύτερη και μικρότερου ύψους (8 mul/ml)

57 Δράση οιστραδιόλης Η οιστραδιόλη διεγείρει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων της κοκκιώδους στιβάδας Προκαλεί αύξηση των υποδοχέων της FSH Υποδοχείς οιστρογόνων=εrβ και ERα συνδεδεμένοι με τις πρωτεϊνες θερμικού shock H κλωνοποίηση του ERβ οδήγησε στην κατασκευή συνθετικών ουσιών με εκλεκτική διεγερτική ή ανασταλτική οιστρογονική δράση, αναλόγως του ιστού στον οποίο απευθύνονται Selective estrogen receptor modulatorsραλοξιφαίνη, κλομιφαίνη, ταμοξιφαίνη (ισοεκλεκτικοί αγωνιστές ή ανταγωνιστές των οιστρογόνων). Παρουσιάζουν εκλεκτική δράση στα οστά ή στο καρδιαγγειακό σύστημα, χωρίς να δρουν στο ενδομήτριο ή στο μαστό

58 Οι FSH και LH διεγείρουν την παραγωγή οιστρογόνων από τα θυλακικά (κοκκιώδη) κύτταρα Τα οιστρογόνα παρουσιάζουν τουλάχιστον πέντε κύριες δραστηριότητες στη ρύθμιση της περαιτέρω εξέλιξης του εμμηνορρυσιακού κύκλου Πολλαπλασιασμός και αγγειοβριθές ενδομήτριο Υδαρής τραχηλική βλέννα για τη διευκόλυνση της εισόδου του σπερματοζωαρίου στη γεννητική οδό του θήλεος Αύξηση του αριθμού των υποδοχέων για την FSH στα κοκκιώδη κύτταρα των ώριμων ωοθυλακίων, ενώ δράση στην υπόφυση για ελάττωση της παραγωγής της FSH. Διέγερση των κοκκιωδών κυττάρων για έκκριση της ανασταλτίνης Β, αναστολή της έκκρισης FSH Σε μέτριες συγκεντρώσεις αναστέλλουν την παραγωγή της LH, αλλά σε υψηλές τη διεγείρουν Σε πολύ μεγάλες συγκεντρώσεις και για μακρόχρονη δράση δρουν στον υποθάλαμο και διεγείρουν την έκκριση του GnRH

59 Αυξητικοί παράγοντες IGF-I κύτταρα θήκης IGF-II κύτταρα κοκκιώδους στιβάδας αυτοκρινική -παρακρινική δράση ενισχύουν τη δράση της οιστραδιόλης και FSH Άλλοι αυξητικοί παράγοντες, όπως οι EGF(epidermal growth factor), FGF(fibroblast growth factor), PDGF (platelet derived growth factor) ανιχνεύονται στα κύτταρα της έσω θήκης του ωοθυλακίου και στο ωχρό σωμάτιο και με παρακρινική δράση επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων και τη στεροειδογένεση Ο παρακρινικός παράγοντας GDF9 (μέλος της TGF-β οικογένειας) (προέλευση από το ωοκύτταρο) διεγείρει τον πολλαπλασιασμό των κοκκιωδών κυττάρων Τα θυλακικά κύτταρα εκκρίνουν αυξητικούς παράγοντες και παράγοντες διαφοροποίησης (TGF-β2, VEGF, leptin, FGF2) που επάγουν την αύξηση του ωοκυττάρου και την είσοδο αγγείων στην περιοχή των θυλακικών κυττάρων Τα κύτταρα της θήκης εκκρίνουν ένα παράγοντα αγγειογένεσης, επαγωγή ανάπτυξης αγγείων στη στιβάδα της θήκης

60 Επιλογή ωοθυλακίου Στην έναρξη του κύκλου αύξηση της FSH, επιστράτευση 6-12 πρωτογενών ωοθυλακίων και παραγωγή αυξημένων ποσοτήτων οιστραδιόλης, ακολουθεί ελάττωση της FSH Επιλεγμένο ωοθυλάκιο (8mm,διάμ.)-καλύτερα εφοδιασμένο με υποδοχείς στην FSH, προηγμένη φάση ανάπτυξης-ανεξάρτητο της δράσης της FSH-εκκρίνει ανασταλτίνη B που καταστέλλει την έκκριση της FSH προκαλώντας την εκφύλιση των υπόλοιπων ωοθυλακίων. Πιθανή η έκκριση από το επιλεγμένο ωοθυλάκιο ανασταλτικής ουσίας που προκαλεί άμεσα την εκφύλιση των υπολοίπων ωοθυλακίων.

61 Επικράτηση Αναπάντητο το ερώτημα εάν η κυριαρχία του ωοθυλακίου είναι επίκτητος ή προϋπάρχει σαν βιολογικό πλεονέκτημα του συγκεκριμένου ωοθυλακίου έναντι των υπολοίπων επιστρατευμένων Η μείωση της έκκρισης της FSH σημαντική για την επικράτηση (dominance) του επιλεγέντος ωοθυλακίου σε κυρίαρχο (dominant) Η εξελικτική φάση του ωοθυλακίου εξαρτάται απόλυτα από τις γοναδοτροπίνες Η δράση της FSH απαραίτητη και αναγκαία για να φθάσει το ωοθυλάκιο σε ωοθυλακιορρηξία Η μελλοντική πορεία κάθε προ-αντρικού, περι-αντρικού ή αντρικού ωοθυλακίου εξαρτάται από τη λεπτή ισορροπία μεταξύ της οιστραδιόλης και της ανδροστενεδιόνης Η δυνατότητα κάθε ωοθυλακίου σε περαιτέρω εξέλιξη και αποφυγή της ατρησίας εξαρτάται από την ικανότητά του να μετατρέπει το αρχικό ανδρογονικό περιβάλλον σε οιστρογονικό

62 Το επιλεγμένο ωοθυλάκιο Παρουσία FSH και οιστραδιόλης στο άντρο Η οιστραδιόλη επιδρά θετικά στον πολλαπλασιασμό των κοκκιωδών κυττάρων, μεγαλύτερη σύνθεση οιστραδιόλης Η ενδοκρινική και παρακρινική δράση των ορμονών αναστέλλει την εξέλιξη των υπολοίπων ωοθυλακίων -ατρησία Αναστολή της απελευθέρωσης της FSH λόγω της αρνητικής παλίνδρομης δράσης της αυξημένης ποσότητας της οιστραδιόλης στο ωοθυλακικό υγρό και στην αιματική κυκλοφορία Η αύξηση της προγεστερόνης στο ωοθυλακικό υγρό προάγει την ωρίμανση του ωοκυττάρου λίγο πριν την ωορρηξία Αντισυλληπτικά χάπια -χορήγηση συνθετικών παραγώγων οιστραδιόλης και προγεστερόνης από την πρώτη ημέρα του εμμηνορρυσιακού κύκλου, παρατηρείται μόνο αρνητικός μηχανισμός παλίνδρομης αλληλορύθμισης Αντίθετα η χορήγηση FSH από την πρώτη ημέρα του κύκλου προκαλεί την ανάπτυξη πολλών ωοθυλακίων και πολυωοθυλακιορρηξία -εξωσωματική γονιμοποίηση

63 Οι ενδοωθυλακικές συνθήκες των στεροειδών και των πεπτιδίων στο επιλεγμένο ωοθυλάκιο το θωρακίζουν έναντι της μειωμένης στάθμης της FSH Στο κυρίαρχο ωοθυλάκιο μεγάλος αριθμός υποδοχέων της FSH, αν και παρατηρείται ελάττωση της FSH δεν επηρεάζεται η αρωματοποίηση στις μικρότερες συγκεντρώσεις της FSH

64 Κυρίαρχο ωοθυλάκιο Η μειωμένη συγκέντρωση της FSH εξισορροπείται από τα ενδοωθυλακικά πεπτίδια όπως ο: Ενδοθηλιακός αγγειακός αυξητικός παράγοντας (vascular endothelial growth factor, VEGF) - κινητοποιεί την FSH Η ενεργοποιητίνη ισχυροποιεί την παραγωγή της οιστραδιόλης από την FSH και τον πολλαπλασιασμό των κοκκιωδών κυττάρων Ο IGF-Ι (Insulin growth factor) (παρόμοιος της ινσουλίνης αυξητικός παράγοντας) επηρεάζει θετικά τη δραστηριότητα της FSH, την παραγωγή ανδροστενδιόνης, αύξηση των κοκκιωδών κυττάρων H FSH και η οιστραδιόλη αυξάνουν την παραγωγή του IGF-Ι

65 Στο κυρίαρχο ωοθυλάκιο ο αυτοτροφοδοτούμενος ενδοωθυλακικός μηχανισμός συντελεί στην αυξημένη βιοσύνθεση οιστραδιόλης χωρίς τη συμμετοχή της υπόφυσης, παρά τη μειωμένη συγκέντρωση της FSH Τα κύτταρα της θήκης του επιλεγέντος ωοθυλακίου δεσμεύουν μεγαλύτερες ποσότητες της LH

66 Απόκτηση υποδοχέων για την LH από τα κοκκιώδη κύτταρα του ωοθυλακίου έτοιμου προς ωορρηξία. Αύξηση της προγεστερόνης, προάγει την ωρίμανση του ωοκυττάρου πριν την ωορρηξία Τα οιστρογόνα και η ανασταλτίνη από το κυρίαρχο ωοθυλάκιο προκαλούν ελάττωση της έκκρισης της FSH με αποτέλεσμα τα λιγότερο αναπτυγμένα ωοθυλάκια να υφίστανται ατρησία

67 Ατρησία ωοθυλακίων Ο ρυθμός ατρησίας ακολουθεί διφασικό πρότυπο Ο αριθμός (στα χρόνια) των ωοθυλακίων αποτελεί ουδό, όπου κατόπιν ό ρυθμός ατρησίας είναι εκθετικός Oι αναπαραγωγικές διεργασίες καθορίζονται από ελάττωση της ποιότητας και ποσότητας της δεξαμενής των ωοθυλακίων που βρίσκονται σε φάση ηρεμίας (ωοθυλακική υπόθεση) Όταν η ποιότητα και ποσότητα των ωοθυλακίων με άντρο ελαττωθεί κάτω από ένα κρίσιμο ουδό, ακολουθεί η ελάττωση της ανασταλτίνης Β (inhibin B) και αύξηση της FSH Πρόσφατα ανακαλύφθηκε μια ουσία επαγόμενη από τις γοναδοτροπίνες, η neural apoptosis inhibitory protein (NAIP) που αναστέλλει την απόπτωση στα κοκκιώδη κύτταρα. Εντοπίζεται σε όλα τα αυξανόμενα ωοθυλάκια αλλά όχι σε αυτά που βρίσκονται σε απόπτωση

68 Δεν έχει ακόμη διευκρινισθεί: εάν η ποιότητα της διαφοροποίησης των ωοθυλακίων καθορίζεται κατά την εμβρυϊκή ζωή ή επιδεινώνεται με την αύξηση της ηλικίας της μητέρας ή παρεμποδίζεται από την ελαττωματική ωοθυλακική λειτουργία Έχει προταθεί το μοντέλο ότι με την αύξηση της ηλικίας της γυναίκας προκαλούνται μεταβολές στον κυτταρικό κύκλο και στην πρωτεϊνική φωσφορυλίωση των ωοκυττάρων

69 Αύξηση της FSH (στα χρόνια) Επιτάχυνση της ατρησίας Αύξηση του ποσοστού των αυξανόμενων ωοθυλακίων που θα φθάσουν το στάδιο επιλογής Ελάττωση της ωοθυλακικής φάσης Αύξηση του ποσοστού γέννησης διζυγωτικών διδύμων Η ελάττωση της ποιότητας των ωοθυλακίων συμπίπτει χρονικά με την αυξανόμενη συχνότητα αποβολών και γέννησης παιδιών με χρωμοσωμικές ανωμαλίες μετά τα 35 χρόνια

70 ΚΥΚΛΙΚΗ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΟΡΜΟΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΟΜΕΝΗ Ενδομητρίου Τραχήλου Κόλπου Βασικής θερμοκρασίας

71 Μήτρα Μυώδες όργανο Επενδύεται από κυλινδρικό επιθήλιο Το κατώτερο άκρο της εκβάλλει μέσα στον κόλπο Το σώμα της μήτρας στενεύει από τον πυθμένα (κυρτό άνω μέρος της μήτρας ) προς τον ισθμό (στενό τμήμα μήκους 1 cm μεταξύ σώματος και τραχήλου) πυθμένας ίδια σώμα ιστολογική δομή τράχηλος διαφορετική δομή

72 Σώμα-πυθμένας της μήτρας Επένδυση του σώματος και του πυθμένα από εξειδικευμένο βλεννογόνο, το ενδομήτριο αδένες και στηρικτικό στρώμα Φέρουν παχέα τοιχώματα από δέσμες λείου μυϊκού ιστού (μυομήτριο) τρείς ασαφώς καθοριζόμενες στιβάδες λείου μυ ορμονοευαίσθητο στην εγκυμοσύνη υπερτροφία και υπερπλασία

73 Εμμηναρχή-εμμηνορρυσιακός κύκλος Υποθάλαμος (5η μέρα του έμμηνου κύκλου) πεπτιδική ορμόνη έκλυσης των γοναδοτροπινών (GnRH) Υπόφυση (έκκριση γοναδοτροπινών-lh, FSH) σε κάθε ωοθηκικό κύκλο 5-15 ωοθυλάκια εισέρχονται στη διεργασία της ωοθυλακιογένεσης αύξηση της FSH

74 Ορμονικός έλεγχος του εμμηνορρυσιακού κύκλου Η ανάπτυξη των ωοθυλακίων και η στεροειδογένεση ελέγχονται από τις γοναδοτροπίνες (FSH και LH), εν μέρει από τα στεροειδή των ωοθηκών και από τις αυτοκρινείς και παρακρινείς εκκρίσεις των κοκκιωδών κυττάρων των ωοθυλακίων Η FSH διεγείρει την ανάπτυξη των ωοθυλακίων και τη παραγωγή οιστρογόνων από τα κοκκιώδη κύτταρα Η LH διεγείρει την περαιτέρω ανάπτυξη των ωοθυλακίων, πυροδοτεί την ωορρηξία και επάγει την ανάπτυξη του ωχρού σωματίου και την έκκριση από αυτό κυρίως προγεστερόνης, οιστρογόνων, ρελαξίνης και ανασταλτίνης (ινχιμπίνης)

75 Σχηματική απεικόνιση των μεταβολών του ενδομητρίου κατά τη διάρκεια ενός κανονικού εμμηνορρυσιακού ή ενδομητρικού κύκλου

Ωογένεση: σχηµατισµός του ωαρίου

Ωογένεση: σχηµατισµός του ωαρίου Ωογένεση: σχηµατισµός του ωαρίου Τα ωάρια όπως και τα σπερµατοζωάρια προέρχονται εµβρυολογικώς από αρχέγονα γεννητικά κύτταρα. Ο θηλυκός γαµέτης είναι το δευτερογενές ωοκύτταρο ή ωάριο: είναι το µόνο κύτταρο

Διαβάστε περισσότερα

Αναπαραγωγική φυσιολογία στη γυναίκα

Αναπαραγωγική φυσιολογία στη γυναίκα Αναπαραγωγική φυσιολογία στη γυναίκα H παραγωγή του θηλυκού γαµέτη (ωαρίου) και η επακόλουθη απελευθέρωση του από την ωοθήκη (ωορρηξία ή ωοθυλακιορρηξία) είναι κυκλική. Το κυκλικό αυτό σχέδιο ισχύει ουσιαστικά

Διαβάστε περισσότερα

Αναπαραγωγή. Π.Παπαζαφείρη. 1. Εισαγωγή 2. Αναπαραγωγική φυσιολογία άρρενος 3. Αναπαραγωγική φυσιολογία θήλεος 4. Κύηση Εμβρυϊκή ανάπτυξη

Αναπαραγωγή. Π.Παπαζαφείρη. 1. Εισαγωγή 2. Αναπαραγωγική φυσιολογία άρρενος 3. Αναπαραγωγική φυσιολογία θήλεος 4. Κύηση Εμβρυϊκή ανάπτυξη ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ 43-44 / 30 Μαΐου 2018 Αναπαραγωγή Π.Παπαζαφείρη 1. Εισαγωγή 2. Αναπαραγωγική φυσιολογία άρρενος 3. Αναπαραγωγική φυσιολογία θήλεος 4. Κύηση Εμβρυϊκή ανάπτυξη 1. Γενικές λειτουργίες του

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΝΟΜΑ ΜΑΘΗΤΗ-ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ:... 1. Το πιο κάτω σχεδιάγραμμα δείχνει ανθρώπινο σπερματοζωάριο.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΝΟΜΑ ΜΑΘΗΤΗ-ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ:... 1. Το πιο κάτω σχεδιάγραμμα δείχνει ανθρώπινο σπερματοζωάριο. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:... ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΠΑΤΗΡ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΙΣΑΑΚ ΤΜΗΜΑ:... ΑΡ. ΜΑΘΗΤΗ-ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ:... ΟΝΟΜΑ ΜΑΘΗΤΗ-ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ:... 1. Το πιο κάτω σχεδιάγραμμα δείχνει

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ Α: ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΡΑ

ΜΕΡΟΣ Α: ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΡΑ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 12 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΑNAΠΑΡΑΓΩΓΗ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΜΕΡΟΣ Α: ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΡΑ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Ποιος είναι ο ρόλος της αναπαραγωγής και

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιµος Π. Βανδώρος ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ Η µήτρα (εικόνα 1) είναι κοίλο µυώδες όργανο µήκους περίπου 8 cm που προέρχεται από την συνένωση

Διαβάστε περισσότερα

Kυτταρική Bιολογία. Μείωση & φυλετική αναπαραγωγή ΔIAΛEΞH 21 (16/5/2016) Δρ. Xρήστος Παναγιωτίδης, Τμήμα Φαρμακευτικής Α.Π.Θ.

Kυτταρική Bιολογία. Μείωση & φυλετική αναπαραγωγή ΔIAΛEΞH 21 (16/5/2016) Δρ. Xρήστος Παναγιωτίδης, Τμήμα Φαρμακευτικής Α.Π.Θ. Kυτταρική Bιολογία ΔIAΛEΞH 21 (16/5/2016) Μείωση & φυλετική αναπαραγωγή Τι είναι φυλετική και τι αφυλετική αναπαραγωγή; Η αφυλετική αναπαραγωγή: 1. Είναι απλή και άμεση 2. Συνήθως αποδίδει απογόνους που

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ Δομή και λειτουργία του αναπαραγωγικού συστήματος 1. Να ονομάσετε τις αριθμημένες δομές του παρακάτω σχήματος. Βλέπε εικ. 12.1 της σ. 219 του βιβλίου του μαθητή. 2. Να ενώσετε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ. 2. (α) Ποια μέρη του γεννητικού συστήματος του άνδρα δείχνουν οι αριθμοί 1-8 στο σχήμα;

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ. 2. (α) Ποια μέρη του γεννητικού συστήματος του άνδρα δείχνουν οι αριθμοί 1-8 στο σχήμα; ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ 1. (α) Τι αντιπροσωπεύουν οι αριθμοί 1-6 στο σχήμα; (β) Εξηγήστε τι είναι τα ωοθυλάκια και ποιος είναι ο ρόλος τους. (γ) Σε ποιο μέρος του γεννητικού συστήματος της γυναίκας αρχίζει η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

12. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ

12. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ 12. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η αναπαραγωγή είναι μία χαρακτηριστική λειτουργία, η μόνη που δεν είναι απαραίτητη για την επιβίωση του ίδιου του οργανισμού αλλά για τη διαιώνιση του είδους. Η αναπαραγωγή στον

Διαβάστε περισσότερα

Γονιµοποίηση Κύηση - Γαλουχία

Γονιµοποίηση Κύηση - Γαλουχία Γονιµοποίηση Κύηση - Γαλουχία Γονιµοποίηση Για να επέλθει κύηση η συνουσία πρέπει να γίνει από 5 µέρες πριν την ωορρηξία µέχρι την ηµέρα της ωορρηξίας Χρόνος ζωής σπερµατοζωαρίων 5 µέρες Χρόνος ζωής ωαρίου

Διαβάστε περισσότερα

emed.med.uoa.gr/eclass

emed.med.uoa.gr/eclass emed.med.uoa.gr/eclass Γεννητικό σύστημα θήλεος Το γεννητικό σύστημα αποτελείται από: εσωτερικά γεννητικά όργανα διφυείς ωοθήκες, διφυείς ωαγωγοί, μήτρα, κόλπος εξωτερικά γεννητικά όργανα εφήβαιο, αιδοίο

Διαβάστε περισσότερα

Ονοματεπώνυμο ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΌ ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ι

Ονοματεπώνυμο ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΌ ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ι Ονοματεπώνυμο ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΌ ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ι ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΝΤΡΑ 1. Να ταξινομήσετε τις παρακάτω έννοιες σε τέσσερις θεματικές ομάδες: Σπερματικός πόρος, σηραγγγώδη σώματα, λοβοί, σπερματικά

Διαβάστε περισσότερα

12. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ

12. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ 12. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η αναπαραγωγή είναι μία χαρακτηριστική λειτουργία, η μόνη που δεν είναι απαραίτητη για την επιβίωση του ίδιου του οργανισμού αλλά για τη διαιώνιση του είδους. Η αναπαραγωγή στον

Διαβάστε περισσότερα

1ο Εργαστήριο Ακτινολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ. Κεφάλαιο 3. Φυσιολογία του Θήλεος

1ο Εργαστήριο Ακτινολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ. Κεφάλαιο 3. Φυσιολογία του Θήλεος 1ο Εργαστήριο Ακτινολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ Απεικονιστική προσέγγιση των παθήσεων της γυναικείας πυέλου Κεφάλαιο 3 Φυσιολογία του Θήλεος Αριστείδης Αντωνίου, Αναπληρωτής Καθηγητής Ακτινολογίας Χάρις

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 12. Α. ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΚΕΝΟΥ Συμπληρώστε σε κάθε κενό τη λέξη που ταιριάζει σωστά.

Κεφάλαιο 12. Α. ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΚΕΝΟΥ Συμπληρώστε σε κάθε κενό τη λέξη που ταιριάζει σωστά. Κεφάλαιο 12 Α. ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΚΕΝΟΥ Συμπληρώστε σε κάθε κενό τη λέξη που ταιριάζει σωστά. 1. Τα επιθηλιακά κύτταρα του τοιχώματος του ωοθυλακίου παράγουν 2. Ο ενδομήτριος κύκλος ελέγχεται ορμονικά από 3.

Διαβάστε περισσότερα

Γαμετογένεση. Καθορισμός φύλου (όρχεις ς ή ωοθήκες) Πρόφαση Ι μείωσης Γαμετικά κύτταρα Γονάδα (μιτώσεις) έσμευση Έμβρυο. Θηλαστικά, Αμφίβια, ιχθύες

Γαμετογένεση. Καθορισμός φύλου (όρχεις ς ή ωοθήκες) Πρόφαση Ι μείωσης Γαμετικά κύτταρα Γονάδα (μιτώσεις) έσμευση Έμβρυο. Θηλαστικά, Αμφίβια, ιχθύες Γαμετογένεση Γαμετογένεση Καθορισμός φύλου (όρχεις ς ή ωοθήκες) G1 Σπερματογένεση Πρόφαση Ι μείωσης Γαμετικά κύτταρα Γονάδα (μιτώσεις) έσμευση Έμβρυο Ολοκλήρωση μείωσης Ι Γονιμοποίηση-ολοκλήρωση η η μείωσης

Διαβάστε περισσότερα

Καθορισμός και διαφοροποίηση του φύλου

Καθορισμός και διαφοροποίηση του φύλου Καθορισμός και διαφοροποίηση του φύλου Η διαδικασία που καταλήγει στην εμφάνιση κανονικού φύλου διέρχεται από διάφορες φάσεις. ιακρίνονται η φάση της γονιμοποίησης, η φάση διαφοροποίησης των εμβρυϊκών

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΕΝΔΟΚΡΙΝΩΝ ΑΔΕΝΩΝ. Εμμ. Μ. Καραβιτάκης Παιδίατρος

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΕΝΔΟΚΡΙΝΩΝ ΑΔΕΝΩΝ. Εμμ. Μ. Καραβιτάκης Παιδίατρος ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΕΝΔΟΚΡΙΝΩΝ ΑΔΕΝΩΝ Εμμ. Μ. Καραβιτάκης Παιδίατρος ΕΝ ΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΑ κλάδος της ιατρικής ο οποίος ασχολείται µε τις ασθένειες του ενδοκρινολογικού συστήµατος. το ενδοκρινολογικό σύστηµα αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

Επιμέλεια: Μυρσίνη Κουλούκουσα Αν. Καθηγήτρια. emed.med.uoa.gr/eclass

Επιμέλεια: Μυρσίνη Κουλούκουσα Αν. Καθηγήτρια. emed.med.uoa.gr/eclass ) Επιμέλεια: Μυρσίνη Κουλούκουσα Αν. Καθηγήτρια emed.med.uoa.gr/eclass Εμβρυολογία Πρώιμη εμβρυική περίοδος- Αναφέρεται στη μελέτη της ανάπτυξης ενός οργανισμού από τη γονιμοποίηση του ωοκυττάρου-στάδιο

Διαβάστε περισσότερα

Τα αναπαραγωγικά όργανα του άνδρα. Όρχεις

Τα αναπαραγωγικά όργανα του άνδρα. Όρχεις Τα αναπαραγωγικά όργανα του άνδρα Όρχεις Οι όρχεις είναι οι γεννητικοί αδένες του άνδρα. Είναι όργανα µε διπλή λειτουργία: η εξωκρινής λειτουργία είναι η παραγωγή σπερµατοζωαρίων και η ενδοκρινής είναι

Διαβάστε περισσότερα

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ 11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο είδη αδένων, οι εξωκρινείς και οι ενδοκρινείς. Οι εξωκρινείς (ιδρωτοποιοί αδένες, σμηγματογόνοι αδένες κ.ά.) εκκρίνουν το προϊόν τους στην επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ, MD,MSc,PhD,IFEPAG ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ - ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ Η εύρυθμη λειτουργία απαιτεί ανατομική και λειτουργική αρτιότητα. Ο άξονας «υποθάλαμος-υπόφυση-ωοθήκεςμήτρα»

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή διερεύνηση υπογονιμότητας στις γυναίκες

Εργαστηριακή διερεύνηση υπογονιμότητας στις γυναίκες Εργαστηριακή διερεύνηση υπογονιμότητας στις γυναίκες Δημήτριος Ρίζος Αναπληρωτής Καθηγητής Κλινικής Χημείας Υπεύθυνος Ορμονολογικού Εργαστηρίου, Αρεταίειο Νοσοκομείο Περίληψη παρουσίασης Προϋποθέσεις γυναικείας

Διαβάστε περισσότερα

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ 11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο είδη αδένων, οι εξωκρινείς και οι ενδοκρινείς. Οι εξωκρινείς (ιδρωτοποιοί αδένες, σμηγματογόνοι αδένες κ.ά.) εκκρίνουν το προϊόν τους στην επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ματκάρης Τ. Μιλτιάδης, Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος

Γράφει: Ματκάρης Τ. Μιλτιάδης, Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος Γράφει: Ματκάρης Τ. Μιλτιάδης, Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος Πώς πρέπει να υπολογίζω τον κύκλο και την ωορρηξία μου; Ο κύκλος μιας γυναίκας μετριέται από την πρώτη μέρα της περιόδου της μέχρι την

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις θεωρίας. 1ο Κεφάλαιο Από το κύτταρο στον οργανισμό

Ερωτήσεις θεωρίας. 1ο Κεφάλαιο Από το κύτταρο στον οργανισμό Ερωτήσεις θεωρίας 1ο Κεφάλαιο Από το κύτταρο στον οργανισμό 1. Ποια είναι τα βασικά είδη ιστών του ανθρώπινου οργανισμού; Τα βασικά είδη ιστών του ανθρώπινου οργανισμού είναι ο επιθηλιακός, ο μυικός, ο

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΖΩΩΝ. Αρχιτομία. Αγενής αναπαραγωγή. Παρατομία. Εκβλάστηση. Εγγενής αναπαραγωγή Διπλοφασικός κύκλος.

Η ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΖΩΩΝ. Αρχιτομία. Αγενής αναπαραγωγή. Παρατομία. Εκβλάστηση. Εγγενής αναπαραγωγή Διπλοφασικός κύκλος. Η ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΖΩΩΝ Αρχιτομία Αγενής αναπαραγωγή Παρατομία Εκβλάστηση Εγγενής αναπαραγωγή Απλοφασικός κύκλος Διπλοφασικός κύκλος Ισογαμία Ανισογαμία Ωογαμία Η ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΜΣ Έρευνα στη Γυναικεία Αναπαραγωγή

ΠΜΣ Έρευνα στη Γυναικεία Αναπαραγωγή ΠΜΣ Έρευνα στη Γυναικεία Αναπαραγωγή Μεθοδολογία και πρακτικές εφαρμογές της έρευνας στην προεμφυτευτική διάγνωση Φαρμακολογία στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή Ορμονικά σχήματα Προετοιμασία IVF Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Ιστολογίας Εµβρυολογίας ΕΚΠΑ

Εργαστήριο Ιστολογίας Εµβρυολογίας ΕΚΠΑ ΜΕΙΩΣΗ ΓΑΜΕΤΟΓΕΝΕΣΗ Σοφία Χαβάκη Επίκουρη Καθηγήτρια Εργαστήριο Ιστολογίας Εµβρυολογίας ΕΚΠΑ ΓΑΜΕΤΟΓΕΝΕΣΗ Είναι η παραγωγή και διαφοροποίηση των γαµετών: ωοκυττάρου (ωογένεση) σπερµατοζωαρίου (σπερµατογένεση)

Διαβάστε περισσότερα

Ατυπία Υπερπλασία- Δυσπλασία. Κίττυ Παυλάκη

Ατυπία Υπερπλασία- Δυσπλασία. Κίττυ Παυλάκη Ατυπία Υπερπλασία- Δυσπλασία Κίττυ Παυλάκη Jeanne Calment Κάπνιζε µέχρι τα 117 Πέθανε στα 122 Η σωστή λειτουργία των οργανισµών απαιτεί τη δυνατότητα προσαρµογής των κυττάρων και κατά συνέπεια και των

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Αναπαραγωγικής Υγείας στην Προεφηβεία & Εφηβεία. Φλώρα Μπακοπούλου Παιδίατρος Εφηβικής Ιατρικής

Θέματα Αναπαραγωγικής Υγείας στην Προεφηβεία & Εφηβεία. Φλώρα Μπακοπούλου Παιδίατρος Εφηβικής Ιατρικής Θέματα Αναπαραγωγικής Υγείας στην Προεφηβεία & Εφηβεία Φλώρα Μπακοπούλου Παιδίατρος Εφηβικής Ιατρικής Ενήβωση - Εφηβεία Puberty - Adolescence Puberty vs. Adolescence Ενήβωση vs. Εφηβεία 12-15 y 12- >>15

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία α λυκείου. Στις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις να συμπληρώσετε τα κενά με τη σωστή λέξη ή φράση.

Βιολογία α λυκείου. Στις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις να συμπληρώσετε τα κενά με τη σωστή λέξη ή φράση. Στις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις να συμπληρώσετε τα κενά με τη σωστή λέξη ή φράση. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο 1. Συγκρίνοντας τα κύτταρα του επιθηλιακού ιστού με τα κύτταρα του νευρικού ιστού, αυτά μεταξύ τους μοιάζουν..

Διαβάστε περισσότερα

emed.med.uoa.gr/eclass

emed.med.uoa.gr/eclass emed.med.uoa.gr/eclass Γεννητικό σύστημα θήλεος Το γεννητικό σύστημα αποτελείται από: εσωτερικά γεννητικά όργανα διφυείς ωοθήκες, διφυείς ωαγωγοί, μήτρα, κόλπος εξωτερικά γεννητικά όργανα εφήβαιο, αιδοίο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Γυναικεία Ορµονικά Προφίλ (για την αναπαραγωγική και περιεµµηνοπαυσιακή ηλικία) Οι ωοθήκες βρίσκονται στο δεξιό και αριστερό τµήµα της πυελική κοιλότητας, πλησίον της µήτρας και

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογικά, µε την είσοδο του σπερµατοζωαρίου, το ωάριο υφίσταται µεταβολές (εµπόδιο στην πολυσπερµία), οι οποίες παρεµποδίζουν την περαιτέρω είσοδο

Φυσιολογικά, µε την είσοδο του σπερµατοζωαρίου, το ωάριο υφίσταται µεταβολές (εµπόδιο στην πολυσπερµία), οι οποίες παρεµποδίζουν την περαιτέρω είσοδο Γονιµοποίηση Φυσιολογική γονιµοποίηση Η γονιµοποίηση συνήθως γίνεται στην λήκυθο της σάλπιγγας. Είναι το αποτέλεσµα της συνένωσης ενός ωαρίου µε ένα σπερµατοζωάριο, που είναι απλοειδή κύτταρα µε 23 χρωµοσώµατα

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία ΙΙ Ενότητα 2:

Φυσιολογία ΙΙ Ενότητα 2: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2: Ορμόνες Ανωγειανάκις Γεώργιος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Γεννητικά όργανα. Εγκέφαλος

Γεννητικά όργανα. Εγκέφαλος Φύλο και Εγκέφαλος Φυλετικός διµορφισµός: Ø ύπαρξη διαφορετικών µορφών σε ένα είδος Ø αναφέρεται σε κάθε χαρακτηριστικό που είναι διαφορετικό στο αρσενικό και στο θηλυκό Ø αναπαραγωγικές και µη-αναπαραγωγικές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ. Οι ρυθμιστές του οργανισμού

ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ. Οι ρυθμιστές του οργανισμού ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Οι ρυθμιστές του οργανισμού Είδη αδένων στον άνθρωπο o Εξωκρινείς αδένες: εκκρίνουν το προϊόν τους μέσω εκφορητικού πόρου είτε στην επιφάνεια του σώματος (π.χ. ιδρωτοποιοί και σμηγματογόνοι

Διαβάστε περισσότερα

Κύτταρα πολυκύτταρων οργανισμών

Κύτταρα πολυκύτταρων οργανισμών Μίτωση - Μείωση Τα ευκαρυωτικά κύτταρα διαιρούνται με δύο τρόπους: τη μίτωση και τη μείωση. Η Μίτωση είναι ο τύπος της κυτταρικής διαίρεσης που από ένα πατρικό κύτταρο καταλήγει σε δύο γενετικά πανομοιότυπα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ Λειτουργία απαραίτητη για τη διαιώνιση του είδους. Προϋποθέτει την ύπαρξη δύο φύλων. Το αναπαραγωγικό σύστημα κάθε φύλου έχει ιδιαίτερα ανατομικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ:ΜΕΙΩΣΗ- ΓΑΜΕΤΟΓΕΝΕΣΗ. Μητρογιάννη Ευαγγελία Βαμβούνης Ιωάννης

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ:ΜΕΙΩΣΗ- ΓΑΜΕΤΟΓΕΝΕΣΗ. Μητρογιάννη Ευαγγελία Βαμβούνης Ιωάννης ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ:ΜΕΙΩΣΗ- ΓΑΜΕΤΟΓΕΝΕΣΗ Μητρογιάννη Ευαγγελία Βαμβούνης Ιωάννης 5/3/2013 Η κυτταρική διαίρεση είναι η διαδικασία κατά την οποία ένα αρχικό κύτταρο διαιρείται σε δύο θυγατρικά. Στους πολυκύτταρους

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΕΣ ΧΡΩΜΟΣΩΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ

ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΕΣ ΧΡΩΜΟΣΩΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΕΣ ΧΡΩΜΟΣΩΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ 1) ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ ΣΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΧΡΩΜΟΣΩΜΑΤΩΝ ΕΥΠΛΟΕΙΔΙΑ: ΚΑΘΕ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΟ ΤΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ Ν (ΑΠΛΟΕΙΔΕΣ ΓΟΝΙΔΙΩΜΑ) 3Ν ΑΥΘΟΡΜΗΤΕΣ ΑΠΟΒΟΛΕΣ 4Ν τριπλοειδία Α) Γονιμοποίηση ωαρίου

Διαβάστε περισσότερα

Γονιμοποίηση αναγνώριση και συνένωση ωαρίου-σπερματοζωαρίου φραγμός στην πολυσπερμία μετα μετ βολική ενεργο ενεργο ο π ίηση

Γονιμοποίηση αναγνώριση και συνένωση ωαρίου-σπερματοζωαρίου φραγμός στην πολυσπερμία μετα μετ βολική ενεργο ενεργο ο π ίηση Γονιμοποίηση αναγνώριση και συνένωση ωαρίου-σπερματοζωαρίου φραγμός στην πολυσπερμία μεταβολική ενεργοποίηση του αυγού ανακατατάξεις στα συστατικά του αυγού σχηματισμός του διπλοειδή πυρήνα του ζυγωτού

Διαβάστε περισσότερα

ΓENNHTIKO ΣYΣTHMA ΘHΛEOΣ

ΓENNHTIKO ΣYΣTHMA ΘHΛEOΣ ΓENNHTIKO ΣYΣTHMA ΘHΛEOΣ Παράγει τους απλοειδείς γαµέτες δέχεται τους απλοειδείς γαµέτες άρρενος προσφέρει κατάλληλο περιβάλλον για την γονιµοποίηση προσφέρει κατάλληλο σωµατικό - ορµονικό περιβάλλον για

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργίες μαστού. Σύνθεση γάλακτος Έκκριση γάλακτος ΑΔΑΜΙΔΗΣ Δ. "ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΖΚΟΒΑ 2014"

Λειτουργίες μαστού. Σύνθεση γάλακτος Έκκριση γάλακτος ΑΔΑΜΙΔΗΣ Δ. ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΖΚΟΒΑ 2014 Λειτουργίες μαστού Σύνθεση γάλακτος Έκκριση γάλακτος Στάδια Ανάπτυξης Μαστού εφηβεία ενήλικη εγκυμοσύνη γαλουχία απογαλακτισμός λόβια Θηλαία άλω Θηλή λίπος Γαλακτοφόροι πόροι Μυοεπιθηλιακά κύτταρα (ωκυτοκίνη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Α ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 25/04/2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Α. ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΡΡΕΝΟΣ

ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Α. ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΡΡΕΝΟΣ 1 ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Α. ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΡΡΕΝΟΣ Το γεννητικό σύστημα στον άνδρα παράγει τα γεννητικά κύτταρα( σπερματοζωάρια) και τις γεννητικές ορμόνες(τεστοστερόνη) Αποτελείται από τους όρχεις Επιδιδυμίδα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16. Ο κυτταρικός κύκλος. Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16. Ο κυτταρικός κύκλος. Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Ο κυτταρικός κύκλος Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1 ΕΙΚΟΝΑ 16.1 Οι φάσεις του κυτταρικού κύκλου. Ο κύκλος διαίρεσης των περισσότερων ευκαρυωτικών κυττάρων χωρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Λέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας-Εµβρυολογίας

Λέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας-Εµβρυολογίας Πλακούντας Σοφία Χαβάκη Λέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας-Εµβρυολογίας Πλακούντας Προσωρινό και δυναµικό όργανο Λειτουργίες πλακούντα Μεταφορά ουσιών και αερίων: από µητέρα προς έµβρυο (θρεπτικές ουσίες,

Διαβάστε περισσότερα

Στα πτηνά το φύλο «καθορίζεται από τη μητέρα». Αυτό γιατί, το αρσενικό άτομο φέρει τα χρωμοσώματα ZZ ενώ το θηλυκό τα ZW. Έτσι εναπόκειται στο που θα

Στα πτηνά το φύλο «καθορίζεται από τη μητέρα». Αυτό γιατί, το αρσενικό άτομο φέρει τα χρωμοσώματα ZZ ενώ το θηλυκό τα ZW. Έτσι εναπόκειται στο που θα 1 Όπως όλοι γνωρίζουμε κάθε ζωντανός οργανισμός αποτελείται από κύτταρα. Μέσα στον πυρήνα των κυττάρων υπάρχουν τα χρωμοσώματα, τα οποία αποτελούν to γενετικό υλικό (DNA). Στα χρωμοσώματα αυτά βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογική Αύξηση Παιδιού & Εφήβου & Διαταραχές

Φυσιολογική Αύξηση Παιδιού & Εφήβου & Διαταραχές Φυσιολογική Αύξηση Παιδιού & Εφήβου & Διαταραχές Φλώρα Μπακοπούλου Επίκουρη Καθηγήτρια Παιδιατρικής - Εφηβικής Ιατρικής Ειδικό Κέντρο Εφηβικής Ιατρικής (Ε.Κ.Ε.Ι.) Α Παιδιατρική Κλινική ΕΚΠΑ Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 1 Ο ΘΕΜΑ 1. Η γέννηση ενός παιδιού με σύνδρομο Down συνήθως οφείλεται: α. στην προσβολή της μητέρας από ερυθρά κατά τη διάρκεια της κύησης, β. στην ανεπαρκή πρόσληψη ασβεστίου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ 1o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΓΗ_Α_ΒΙΟ_0_11207, 96ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΓΗ_Α_ΒΙΟ_0_11303 Ι. Το σύστημα των ενδοκρινών αδένων είναι το ένα από τα δύο συστήματα του οργανισμού μας που συντονίζουν

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές της έμμηνης ρύσης Από το σύμπτωμα στην αιτιολογία και την αντιμετώπιση

Διαταραχές της έμμηνης ρύσης Από το σύμπτωμα στην αιτιολογία και την αντιμετώπιση Α Μαιευτική - Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ Ιατρική Σχολή Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Διαταραχές της έμμηνης ρύσης Από το σύμπτωμα στην αιτιολογία και την αντιμετώπιση Δημήτριος Γ. Γουλής Ενδοκρινολόγος

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ Διακρίνονται σε: - Πρωτογενή και - Δευτερογενή Πρωτογενή είναι τα όργανα στα οποία γίνεται η ωρίμανση των κυττάρων του ανοσοποιητικού: - Θύμος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ. Ζαρφτζιάν Μαριλένα Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Μακεδονίας

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ. Ζαρφτζιάν Μαριλένα Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Μακεδονίας ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ ΑΥΛΑΚΩΣΗ Αυλάκωση ονομάζεται η διαίρεση του ζυγωτού Η πρώτη μιτωτική διαίρεση σε 2 κύτταρα γίνεται 30 ώρες μετά τη γονιμοποίηση Ακολουθούν πολλές μιτωτικές διαιρέσεις και 5 7 μέρες

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΑΥΓΟ ΤΩΝ ΑΜΝΙΩΤΩΝ ΕΞΩΕΜΒΡΥΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ

ΤΟ ΑΥΓΟ ΤΩΝ ΑΜΝΙΩΤΩΝ ΕΞΩΕΜΒΡΥΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ ΤΟ ΑΥΓΟ ΤΩΝ ΑΜΝΙΩΤΩΝ ΕΞΩΕΜΒΡΥΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ 1. Λεκιθικός σάκος 2. Άμνιον 3. Αλλαντοίδα 4. Χόριο 3. Allantois 1. Yolk sac Α. Embryo Β. Shell Γ C. Shell membrane 2. Amnion 4. Chorion Α: Έμβρυο κοτόπουλου

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΣΤΟ 11 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ ΘΕΜΑ Β

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΣΤΟ 11 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ ΘΕΜΑ Β ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΣΤΟ 11 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ ΘΕΜΑ Β 1. Το σύστημα των ενδοκρινών αδένων είναι το ένα από τα δύο συστήματα του οργανισμού μας που συντονίζουν και

Διαβάστε περισσότερα

gr

gr ΟΡΙΣΜΟΣ - ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Αδυναµία σύλληψης µετά από ένα έτος ελεύθερων επαφών. Αφορά το 10 15% όλων των ζευγαριών αναπαραγωγικής ηλικίας. Η συχνότητα της υπογονιµότητας εξαρτάται από την ηλικία της γυναίκας.

Διαβάστε περισσότερα

Φλοιοτρόπος ορμόνη ή Κορτικοτροπίνη (ACTH) και συγγενή πεπτίδια

Φλοιοτρόπος ορμόνη ή Κορτικοτροπίνη (ACTH) και συγγενή πεπτίδια ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΑ Φλοιοτρόπος ορμόνη ή Κορτικοτροπίνη (ACTH) και συγγενή πεπτίδια 39 αμινοξέα Μ.Β. 4500 προοπιομελανοκορτίνη(pomc) 1. κορτικοτροπίνη (ACTH), 2. β λιποτροφίνη (β LPH), 3. γ λιποτροφίνη (γ LPH),

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ

Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ 1.1. Εισαγωγή Ο ζωντανός οργανισµός έχει την ικανότητα να αντιδρά σε µεταβολές που συµβαίνουν στο περιβάλλον και στο εσωτερικό του. Οι µεταβολές αυτές ονοµάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Αναπαραγωγή - Ανάπτυξη

Αναπαραγωγή - Ανάπτυξη Αναπαραγωγή - Ανάπτυξη ΘΕΜΑ 1ο Ένα από τα τμήματα του αναπαραγωγικού συστήματος του άνδρα είναι η εκφορητική οδός του σπέρματος η οποία ξεκινά από την επιδιδυμίδα και καταλήγει στη βάλανο. α) Πώς ονομάζεται

Διαβάστε περισσότερα

Μεταπτυχιακό Σεμινάριο «Έρευνα στην γυναικεία αναπαραγωγή» - Α Κύκλος Μαθημάτων - Μεθοδολογία έρευνας

Μεταπτυχιακό Σεμινάριο «Έρευνα στην γυναικεία αναπαραγωγή» - Α Κύκλος Μαθημάτων - Μεθοδολογία έρευνας Μεταπτυχιακό Σεμινάριο «Έρευνα στην γυναικεία αναπαραγωγή» - Α Κύκλος Μαθημάτων - Μεθοδολογία έρευνας Η συμβολή του Παθολογοανατόμου στην έρευνα της γυναικείας αναπαραγωγής 1. Στοιχεία μορφολογίας και

Διαβάστε περισσότερα

Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο

Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο Οφρύς Βλέφαρα Βλεφαρίδες Βλεφαρικοί και Σμηγματογόνοι αδένες των βλεφάρων Ανελκτήρας μυς του άνω βλεφάρου Σφιγκτήρας μυς των

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ. Σχηµατική απεικόνιση της µεγάλης και της µικρής κυκλοφορίας

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ. Σχηµατική απεικόνιση της µεγάλης και της µικρής κυκλοφορίας ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιµος Π. Βανδώρος ΑΙΜΟΦΟΡΑ ΑΓΓΕΙΑ ΑΡΤΗΡΙΕΣ - ΦΛΕΒΕΣ - ΤΡΙΧΟΕΙ Η 1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Μεγάλη και µικρή κυκλοφορία Σχηµατική

Διαβάστε περισσότερα

Κυτταρική Διαίρεση (Μίτωση και Μείωση) Μέρος Α Μοριακή Βιολογία και Γενετική BIOL 123 Άνοιξη 2015 Δρ. Χαρίτα Χρίστου

Κυτταρική Διαίρεση (Μίτωση και Μείωση) Μέρος Α Μοριακή Βιολογία και Γενετική BIOL 123 Άνοιξη 2015 Δρ. Χαρίτα Χρίστου Κυτταρική Διαίρεση (Μίτωση και Μείωση) Μέρος Α Μοριακή Βιολογία και Γενετική BIOL 123 Άνοιξη 2015 Δρ. Χαρίτα Χρίστου Παρουσιάσεις Power Point με υλικό από: Campbell και Reece (2010) ΒΙΟΛΟΓΙΑ τόμος Ι, 1

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ 2016 2 Το συνώνυμο της αναπαραγωγής είναι ο πολλαπλασιασμός, η δημιουργία νέων ατόμων που έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά με τους γονείς τους. Όλοι οι οργανισμοί κάποια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Ιδιωτικό Γενικό Λύκειο Όνομα: Ημερομηνία:./04/2014 ΤΑΞΗ : A Λυκείου ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 1 ο ΘΕΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11: Ενδοκρινείς αδένες ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΕΡΔΙΟΥ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΕΡΔΙΟΥ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2016 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Contents ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ... 3 ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΕΝΖΥΜΑ... 9 ΕΝΟΤΗΤΑ 4: ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ 2o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΓΗ_Α_ΒΙΟ_0_11208 Ι. Ένα από τα τμήματα του αναπαραγωγικού συστήματος του άνδρα είναι η εκφορητική οδός του σπέρματος η οποία ξεκινά από την επιδιδυμίδα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ: ΑΓΓΕΙΟΓΕΝΕΣΗ

ΑΣΚΗΣΗ: ΑΓΓΕΙΟΓΕΝΕΣΗ ΑΣΚΗΣΗ: ΑΓΓΕΙΟΓΕΝΕΣΗ ΑΣΚΗΣΗ: ΑΓΓΕΙΟΓΕΝΕΣΗ Σκοπός της άσκησης Η εκμάθηση του συστήματος χοριοαλλαντοϊκής μεμβράνης εμβρύου όρνιθας (CAM assay). Η αξιολόγηση της επίδρασης ουσιών στην αγγειογενετική διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘ. Α.

ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘ. Α. ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘ. Α. ΑΝΤΣΑΚΛΗΣ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ Η ανικανότητα σύλληψης μετά από ένα χρόνο σεξουαλικών

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ. Με αναφορά τόσο στους προκαρυωτικούς όσο και στους ευκαρυωτικούς οργανισμούς

ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ. Με αναφορά τόσο στους προκαρυωτικούς όσο και στους ευκαρυωτικούς οργανισμούς ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ Με αναφορά τόσο στους προκαρυωτικούς όσο και στους ευκαρυωτικούς οργανισμούς Λειτουργίες Γενετικού Υλικού o Αποθήκευση της γενετικής πληροφορίας. Η οργάνωση της γενετικής πληροφορίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Ιδιωτικό Γενικό Λύκειο Όνομα: Ημερομηνία:././2014 ΤΑΞΗ : A Λυκείου

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Ιδιωτικό Γενικό Λύκειο Όνομα: Ημερομηνία:././2014 ΤΑΞΗ : A Λυκείου ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Ιδιωτικό Γενικό Λύκειο Όνομα: Ημερομηνία:././2014 ΤΑΞΗ : A Λυκείου ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12: ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 1 ο ΘΕΜΑ 1. Στο κείμενο που

Διαβάστε περισσότερα

Hormones and GI εντερο-ενδοκρινικά (εντεροχρωμοφινικά ECU κύτταρα)

Hormones and GI εντερο-ενδοκρινικά (εντεροχρωμοφινικά ECU κύτταρα) Hormones and GI 15 τύποι ορμονο-εκκριτικά εντερο-ενδοκρινικά κύτταρα Στο βλεννογόνου: στομάχου, λεπτού και παχέος εντέρου Πολλά εξ αυτών εκκρίνουν μόνο μια ορμόνη Ταυτοποιούνται με τα γράμματα G κύτταρα,

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικά Αισθητήρια Όργανα

Ειδικά Αισθητήρια Όργανα Ειδικά Αισθητήρια Όργανα Οφθαλμός Σοφία Χαβάκη Λέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας-Εμβρυολογίας ΟΦΘΑΛΜΟΣ ΧΙΤΩΝΕΣ ΟΦΘΑΛΜΙΚΟΥ ΒΟΛΒΟΥ 1. Σκληρός: εξωτερικός ινοκολλαγονώδης χιτώνας 2. Ραγοειδήςήμέσοςήαγγειώδης:

Διαβάστε περισσότερα

Έννοιες Βιολογίας και Οικολογίας και η Διδακτική τους

Έννοιες Βιολογίας και Οικολογίας και η Διδακτική τους Έννοιες Βιολογίας και Οικολογίας και η Διδακτική τους Γιώργος Αμπατζίδης Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ακαδημαϊκό έτος 2016-17 Στο προηγούμενο μάθημα Πεπτικό σύστημα Αναπνευστικό

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή, απομόνωση και καθαρισμός της φαρμακευτικής πρωτεΐνης.

Παραγωγή, απομόνωση και καθαρισμός της φαρμακευτικής πρωτεΐνης. ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2004 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1o 1. δ 2. β 3. β 4. γ 5. δ ΘΕΜΑ 2o 1. Σχολικό βιβλίο, σελ.

Διαβάστε περισσότερα

«ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΕΝΑ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟ ΖΕΥΓΑΡΙ ΜΗΤΕΡΑ «ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ» ΤΖΕΦΕΡΑΚΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

«ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΕΝΑ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟ ΖΕΥΓΑΡΙ ΜΗΤΕΡΑ «ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ» ΤΖΕΦΕΡΑΚΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ «ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΕ ΕΝΑ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟ ΖΕΥΓΑΡΙ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΕΓΕΡΣΗ ΤΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ» ΤΖΕΦΕΡΑΚΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ «ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ» ΜΗΤΕΡΑ Η εξέλιξη στην υπερηχογραφική τεχνολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΛΕΜΕΣΟΥ

ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΛΕΜΕΣΟΥ ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΛΕΜΕΣΟΥ 2007-8 www.cyprusbiology.com 1 ΕΝΟΤΗΤΑ Α. ΠΩΣ ΑΡΧΙΖΕΙ Η ΖΩΗ ιαιώνιση των ειδών 1. Ποια είναι τα µέρη του σπερµατοζωαρίου; 2. Να συµπληρώσετε τις ενδείξεις του πιο κάτω σχήµατος

Διαβάστε περισσότερα

Παθολογία Αναπαραγωγής Βοοειδών

Παθολογία Αναπαραγωγής Βοοειδών Παθολογία Αναπαραγωγής Βοοειδών 1 Ο οιστρικός κύκλος Πρόοιστρος Οίστρος Μέτοιστρος Δίοιστρος 2 Πρόοιστρος Ημέρα 17 με 20 Εκφύλιση του ωχρού σωματίου του προηγούμενου οιστρικού κύκλου και μείωση της συγκέντρωσης

Διαβάστε περισσότερα

Συστήματα επικοινωνίας Ανθρωπίνου σώματος. ενδοκρινολογικό νευρικό σύστημα

Συστήματα επικοινωνίας Ανθρωπίνου σώματος. ενδοκρινολογικό νευρικό σύστημα Κύτταρο Το κύτταρο αποτελείται από μέρη τα οποία έχουν συγκεκριμένη δομή και επιτελούν μία συγκεκριμένη λειτουργία στην όλη οργάνωση του κυττάρου. Δομή κυτταροπλασματικής μεμβράνης Συστήματα επικοινωνίας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 27 ΜΑΪΟΥ 2008 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 27 ΜΑΪΟΥ 2008 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 27 ΜΑΪΟΥ 2008 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1ο 1. β 2. δ 3. β 4. δ 5. β ΘΕΜΑ 2ο 1. Σχολικό βιβλίο, σελ.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΓΟΝΑΔΩΝ

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΓΟΝΑΔΩΝ Η λειτουργία του άξονα υποθάλαμος-υπόφυση-γονάδες στις γυναίκες βρίσκεται κάτω από ένα κλειστό σύστημα παλινδρόμου ρύθμισης. Ο υποθάλαμος εκκρίνει την εκλυτική ορμόνη των γοναδοτροπινών (GnRH) κατά ένα

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές Αρχές Ενδοκρινολογίας

Βασικές Αρχές Ενδοκρινολογίας Βασικές Αρχές Ενδοκρινολογίας Εισαγωγικό μάθημα Νικόλαος Κατσιλάμπρος Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με την ιατρό και υποψήφια διδάκτορα Χρυσή Χ. Κολιάκη Η Ενδοκρινολογία είναι

Διαβάστε περισσότερα

Εκτροφή μηρυκαστικών ζώων

Εκτροφή μηρυκαστικών ζώων Εκτροφή μηρυκαστικών ζώων Θεματική ενότητα 2: Εκτροφή προβάτων & αιγών. Αναπαραγωγική λειτουργία στα μικρά μηρυκαστικά-1/3 Τμήμα: Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής & Υδατοκαλλιεργειών Διδάσκοντες: Μπιζέλης Ιωσήφ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ Α ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΦΥΣΙΚΗ Α ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗ Α ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Βιβλίο: «Φυσική Α Γενικού Λυκείου» των Ι. Βλάχου κ.ά. ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ Οι παρακάτω παράγραφοι της εισαγωγής καθώς και η εργαστηριακή άσκηση

Διαβάστε περισσότερα

Μυρσίνη Κουλούκουσα Αν. Καθηγήτρια emed.med.uoa.gr/eclass

Μυρσίνη Κουλούκουσα Αν. Καθηγήτρια emed.med.uoa.gr/eclass Μυρσίνη Κουλούκουσα Αν. Καθηγήτρια emed.med.uoa.gr/eclass 1η εβδομάδα ζυγώτης αυλάκωση μορίδιο έσω κυτταρική μάζα+έξω κυτταρική μάζα βλαστοκύστη εμβρυοβλάστη + τροφοβλάστη αυλάκωση=σειρά μιτωτικών διαιρέσεων

Διαβάστε περισσότερα

Μίτωση - Μείωση και φυλετικοί βιολογικοί κύκλοι Γ. Παπανικολάου MD, PhD

Μίτωση - Μείωση και φυλετικοί βιολογικοί κύκλοι Γ. Παπανικολάου MD, PhD Μίτωση - Μείωση και φυλετικοί βιολογικοί κύκλοι Γ. Παπανικολάου MD, PhD Ομοιότητα και διαφορά Κληρονομικότητα: η μεταβίβαση χαρακτηριστικών από τη μια γενιά στην άλλη Ποικιλία: εκτός από την ομοιότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΝΕΣΙΜΗ ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΝΕΣΙΜΗ ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΝΕΣΙΜΗ ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Αυτό σημαίνει ότι χρησιμοποιούμε μόνο ενέσιμα φάρμακα και μόνο στο σημείο που πάσχει. ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Ξεκίνησε στη λογική του γιατί να μη χορηγήσω ένα αντιφλεγμονώδες

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 10: Κυτταρική Διαίρεση

Ενότητα 10: Κυτταρική Διαίρεση Ενότητα 10: Κυτταρική Διαίρεση Κυτταρική διαίρεση: παραγωγή γενετικά πανομοιότυπων θυγατρικών κυττάρων Κυτταρική διαίρεση Μονοκύτταροι οργανισμοί: η διαίρεση του κυττάρου συνεπάγεται αναπαραγωγή ολόκληρου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΙΑΙΡΕΣΗ. αναπαραγωγή. αύξηση αριθµού κυττάρων ανάπτυξη

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΙΑΙΡΕΣΗ. αναπαραγωγή. αύξηση αριθµού κυττάρων ανάπτυξη ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΙΑΙΡΕΣΗ αναπαραγωγή αύξηση αριθµού κυττάρων ανάπτυξη επιδιόρθωση ιστών Κυτταρική οργάνωση του γενετικού υλικού Γονιδίωµα: Το σύνολο του γενετικού υλικού (DNA) ενός κυττάρου Στα προκαρυωτικά κύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

Έλεγχος κυτταρικού κύκλου Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Ιατρική σχολή ΕΚΠΑ Μιχαλακοπούλου 176, 1 ος όροφος

Έλεγχος κυτταρικού κύκλου Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Ιατρική σχολή ΕΚΠΑ Μιχαλακοπούλου 176, 1 ος όροφος Έλεγχος κυτταρικού κύκλου Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Ιατρική σχολή ΕΚΠΑ Μιχαλακοπούλου 176, 1 ος όροφος Πως το κύτταρο διπλασιάζει τα συστατικά του; Πως γίνεται ο διαχωρισμός των συστατικών στα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΥΠΟΦΥΣΗΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΥΠΟΦΥΣΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η υπόφυση είναι ένας μεγάλης σημασίας ενδοκρινής αδένας, που ρυθμίζεται από τον υποθάλαμο και βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου, πίσω από τη μύτη και στο ύψος των ματιών, σε μία περιοχή που λέγεται

Διαβάστε περισσότερα

Έναρξη της μεταγραφής = μείωση του ρυθμού διαίρεσης

Έναρξη της μεταγραφής = μείωση του ρυθμού διαίρεσης Αυλάκωση vs Γαστριδίωση Αυλάκωση: απανωτές μιτωτικές διαιρέσεις που οδηγούν σε λογαριθμική αύξηση του αριθμού των κυττάρων αλλά χωρίς αύξηση του συνολικού όγκου του αναπτυσσόμενου εμβρύου Έναρξη της μεταγραφής

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΘΕΜΑ 1ο 1. Κυτταρική διαφοροποίηση ονομάζουμε: α. Την δομική κυρίως εξειδίκευση των συστημάτων β. Την δομική και λειτουργική εξειδίκευση των κυττάρων γ. Την λειτουργική εξειδίκευση

Διαβάστε περισσότερα

3/12/2014. Εξωσωµατική γονιµοποίηση (IVF) Πτωχές Απαντήτριες. Αίτια πτωχής απάντησης ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

3/12/2014. Εξωσωµατική γονιµοποίηση (IVF) Πτωχές Απαντήτριες. Αίτια πτωχής απάντησης ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗΣ Δ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ Μοριακός Βιολόγος & Γενετιστής ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Σπουδών «Κλινική Φαρµακολογία και Θεραπευτική» Επιβλέπουσα: ΚΟΥΤΛΑΚΗ ΝΙΚΟΛΕΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 15/9/2014. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Κύτταρα και ιστοί Όργανα και συστήματα οργάνων

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 15/9/2014. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Κύτταρα και ιστοί Όργανα και συστήματα οργάνων Κύτταρα και ιστοί: Πλήθος κυττάρων ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Ο ανθρώπινος οργανισμός αποτελείται από τρισεκατομμύρια κύτταρα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Κύτταρα και ιστοί Όργανα και συστήματα οργάνων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Η τρίτη εβδομάδα (έναρξη) Περιλαμβάνει το σχηματισμό: της αρχικής γραμμής της νωτιαίας χορδής των τριών βλαστικών στιβάδων ή βλαστικά δέρματα (γαστριδίωση) Η τρίτη εβδομάδα

Διαβάστε περισσότερα