Ηεντροπία, η διδασκαλία της τέχνης και η σύγχρονη εκπαιδευτική πραγματικότητα.

Transcript

1 Ηεντροπία, η διδασκαλία της τέχνης και η σύγχρονη εκπαιδευτική πραγματικότητα. Γιάννης Σκαράκης, Σύμβουλος Eικαστικών Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης

2 Αρχή της Εισήγησης Η παιδεία προσαρμόζεται στις ανθρώπινες ανάγκες και όχι ο άνθρωπος στα εκπαιδευτικά συστήματα. (Θεωρώντας την αναγκαστική προσαρμογή του ανθρώπου στο εκπαιδευτικό σύστημα ως πράξη βαθιά αντιδημοκρατική και ανακόλουθη με τις πραγματικές ανάγκες του και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το νομοθετικό πλαίσιο άλλωστε, μιλά για ανθρωποκεντρικό μοντέλο και ανάπτυξη ενεργητικότητας)

3 Πως καθορίζονται οι ανθρώπινες ανάγκες;

4 Εντροπία (Η φυσική φθορά όλων δια μέσω του Χρόνου) Η μικρή αυτή λέξη καθορίζει την πορεία κάθε έμψυχου και άψυχου. Η αντίσταση όλων των πλασμάτων στην εντροπία καθορίζει όλες τις κινήσεις τους, τη στάση τους απέναντι στον κόσμο, την επιβίωσή τους (ηθική και υλική).

5 Βασικές αρχές στην Εντροπία Η εντροπία υποδεικνύει εξ αρχής την ανάγκη αναζήτησης Νοήματος μέσα στο Σύμπαν. Μας φέρνει διαρκώς αντιμέτωπους με την ουτοπία των σκέψεων και πράξεών μας μέσα στο χρόνο. Υπενθυμίζει ανελέητα την ύπαρξη Τέλους.

6 Αντίσταση στην Εντροπία Η εντροπία ενεργοποιεί τις τρεις βασικές συνιστώσες της ύπαρξής μας. Την Ηθική, τη Λογική και τις Φυσικές Λειτουργίες της Επιβίωσης Ηθική Η διαρκής προσπάθεια αυτοπροσδιορισμού της οντότητας ως μονάδας και ως μέρος του συνόλου. Λογική Η διαρκής προσπάθεια κατάκτησης ενός -όσο το δυνατό- φυσικού τρόπου σκέψης. Φυσικές Λειτουργίες Επιβίωσης Πείνα, δίψα, σεξουαλική ταυτότητα κλπ.

7 Ηθική - Λογική - Φυσικές Λειτουργίες Επιβίωσης (Αναφέρουμε ξεχωριστά τις λέξεις για την ανάγκη της συζήτησης. Όμως είναι τόσο στενά συνδεδεμένες και τόσο ακαθόριστα τα όρια που στην ουσία μιλάμε για ένα πράγμα.) ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ (Δεν γίνεται λοιπόν παραμύθι χωρίς δράκο. Η εντροπία ως κινητήρια δύναμη θα μπορούσε να παρομοιαστεί με τα μέρη κάποιου οχήματος; Τη μηχανή, τα λάστιχα, τη βενζίνη κλπ.; Η Εντροπία είναι όλο το όχημα μαζί με τη βενζίνη αλλά και μαζί με το χώρο μέσα στο οποίο κινείται)

8 ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ Η ισορροπία μέσα στο χάος δεν είναι δυνατό να είναι μία ή να έχει συγκεκριμένες συνταγές. Καθέναςισορροπείμετοδικότουτρόποκαιθαπρέπειναέχειτηνελευθερίακαι τη βοήθεια να το κάνει. Η ανάγκη για συνεχή ισορροπία θα μπορούσε να καθορίσει τελικά τις ανάγκες των μαθητών μας και τη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος; Ίσως, αν το εκπαιδευτικό σύστημα ήταν εστιασμένο σε όσα προαναφέραμε και με αφορμή τις πραγματικές ανάγκες διατύπωνε ένα οραματικό πλαίσιο. Όμως ας αντιπαραθέσουμε τις κινήσεις ενός ανθρώπου για τη διαρκή κατάκτηση της ισορροπίας με το σημερινό πλαίσιο του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

9 ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ - Προσπάθεια να βρω χαρά ακόμη και κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες. - Ανάγκη προσφοράς στο σύνολο σύμφωνα με τις δυνατότητες σε πράγματα που πιστεύω ότι είμαι ικανός και θέλω να κάνω. - Ανάγκη αποδοχής μου από την ομάδα αναζητώντας και για μένα τον αλτρουισμό που προσφέρω στην ομάδα. - Διαρκής προσπάθεια δημιουργίας συνολικής εικόνας του κόσμου από πράγματα (φαινομενικά) ασύνδετα. - Δικαίωμα να μου προσδιορίζουν (τουλάχιστον) την πρακτική αξία όσων με αναγκάζουν να μάθω. - Δικαίωμα να κρατώ (να εγγράφω στο σκληρό δίσκο του εγκεφάλου μου) μόνο εκείνα που θεωρώ ότι θα χρειαστώ στην προσπάθειά μου να βρω τη χαρά και την απόλαυση σε ότι σκοπεύω να δημιουργήσω. - Δικαίωμα να επιλέγω τι θέλω να μάθω. - Δικαίωμα να μαθαίνω για το χάος και την διαρκή κίνηση του κόσμου. - Δικαίωμα και απαίτηση να μη μου παρουσιάζουν μια πλαστή λεωφόρο παρά μόνο το τεντωμένο σκοινί για να μη πέφτω. - Αν θέλει κάποιος πραγματικά να με βοηθήσει γυμνάζει τις δυνατότητες ισορροπίας μου. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - Θεωρείότιέχειβρειένασταθερό μοντέλο όπου μπορούν να αλλάξουν μόνο κάποιες λεπτομέρειες και όχι η παραδοσιακή δομή του. - Το σύστημα πραγματώνεται σε ιδρυματικούς και αφύσικους, για την ανθρώπινη ιδιοσυγκρασία, χώρους. - Αφύσικοι είναι επίσης και οι χρόνοι παραμονής στους ιδρυματικούς χώρους - Αδιαφορεί για την εντροπία και τις ανάγκες του ανθρώπου όπως αυτές προσδιορίζονται απότηφύσητου. - Διαμελίζει τον κόσμο σε κλειστά ερμητικά κουτιά και κατόπιν τον διδάσκει χωρίς τη αναγνώριση της δυναμικής των διαρκών αλλαγών. - Κινείται δημιουργώντας συνεχώς αδιαμφισβήτητα μοντέλα αυθεντίας. - Καταστρέφει τον αλτρουισμό προκαλώντας κακό, στείρο και ανεδαφικό ανταγωνισμό. - Αδιαφορεί για τη χαρά της ανακάλυψης του κόσμου. - Επιβάλει το τι θα μάθει κάποιος αδιαφορώντας για τις ικανότητές του και τις επιθυμίες του. - Βαθμολογεί και επιβραβεύει την προσαρμογή στο σύστημα.

10 ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ - Θεωρώ πως όσα αναφέρω ως δικαιώματα είναι ταυτόχρονα και υποχρεώσεις προς τον εαυτό μου και προς τους άλλους, ιδιαιτέρως όταν η θέση μου είναι δεσπόζουσα ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - Θεωρεί ως μοναδικό δικαίωμα και υποχρέωση να ακολουθεί ο μαθητής το σύστημα, να προσαρμόζεται σε αυτό και να δουλεύει ανταγωνιστικά για το μέλλον του χωρίς να τον ενδιαφέρει η ομάδα. Η ομάδα βρίσκεται εκεί μόνο για να της δείχνει καθημερινά πόσο ικανός είναι σε σχέση με τις επιταγές του συστήματος. Αδιαφορεί για τη σχέση φύσης και ψυχικής κατάστασης

11 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ Το μοντέλο των φυσικών αναγκών τρέφεται από τη φύση θεωρώντας ότι η κατανόηση των μηχανισμών της είναι ο δρόμος που θα μπορούσε να οδηγήσει στη χαρά, τη δημιουργία και τον πολιτισμό. Το εκπαιδευτικό μοντέλο είναι προϊόν του πολιτισμού μας. Όμως ο πολιτισμός μας αδιαφορεί για τους βαθύτερους φυσικούς μηχανισμούς και αναλώνεται σε σκληρές και στείρες αναλύσεις. Το εκπαιδευτικό μοντέλο επιβάλει τη γνώμη του για τον κόσμο στους μαθητές ενώ ο προορισμός του είναι να εκμαιεύσει τη δική τους γνώμη προσπαθώντας απλώς να ενδυναμώσει την κατανόησή τους, τον αλτρουισμό και την κρίση τους.

12 Μετά τα δύο παραπάνω μοντέλα θα πρέπει να αναρωτηθούμε: Ποιος έχει τις περισσότερες ελπίδες να αμβλύνει την ουτοπία; Αυτός που την αποδέχεται ή εκείνος που την αγνοεί; Ποιος έχει τις περισσότερες ελπίδες να φτάσει στην κατανόηση και στη στοργή των άλλων, των ζώων, της φύσης; Αυτός που αποδέχεται τον θάνατο μέσα στο φυσικό κύκλο ή εκείνος που έχουν πείσει να αποφεύγει ακόμα και τη σκέψη του;

13 Μέσα στην Ιστορία, όποτε ο άνθρωπος δημιουργούσε πολιτισμό και τέχνη προσδιόριζε, σε μια διαρκή ανανέωση, τη σχέση του και τη γνώμη του για τον Κόσμο, τη φύση. Μετά από χιλιάδες χρόνια πολιτισμού είμαστε οι πρώτοι που βάλαμε τη δημιουργία της αέναης σκέψης για την γνώμη του κόσμου στον αυτόματο.

14 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Ο πολιτισμός δεν ενδιαφέρεται να δημιουργήσει στο εκπαιδευτικό μοντέλο μηχανισμούς βελτίωσής του (του πολιτισμού) ή τουλάχιστον μηχανισμούς αυτοπροσδιορισμού του (του πολιτισμού). Έχει προσδώσει στην εκπαίδευση ανακλαστικό χαρακτήρα των αρχών του και επιδιώκει την αναπαραγωγή του Το εκπαιδευτικό μοντέλο είναι απόρροια του πολιτισμού μας.

15 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Πιθανοί μηχανισμοί βελτίωσης της εκπαίδευσης αλλά και του πολιτισμικού μας γίγνεσθαι θα έπρεπε να έχουν την ικανότητα αποκωδικοποίησης των πολιτισμικών προϊόντων του παρελθόντος που έχουν δημιουργηθεί πάνω στο μοντέλο των ανθρώπινων αναγκών και ως αντίσταση στην εντροπία. Αντιθέτως, όλοι οι υπάρχοντες τρόποι αποκωδικοποίησης λειτουργούν ως εμπόδιο αναγνώρισης και ανάγνωσης της πολιτισμικής ποιότητας του παρελθόντος.

16 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Άλλωστε, η χώρα είχε εξαθλιωθεί πολιτισμικά πολύ πριν την οικονομική κρίση. Με αρχές: την αυτοκρατορία των μετριοτήτων, την έλλειψη αξιοκρατίας και το δίκαιο των ισχυρών, η οικονομική πτώση ήρθε σαν φυσικό επακόλουθο της πολιτισμικής πτώσης.

17 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Έτσι, δυστυχώς, έχουμε δύο εμπόδια του μοντέλου των φυσικών ανθρώπινων αναγκών. Εμπόδια που θα έπρεπε να λειτουργούν ως στυλοβάτες της άμυνας απέναντι στην εντροπία.

18 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Σύμφωνα με τα παραπάνω ο εκπαιδευτικός δεν έχει να περιμένει βοήθεια από πουθενά. Αντιμετωπίζει κουρασμένους και αρνητικούς μαθητές αφού, και αν ακόμα δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν τι τους φταίει, το σύστημα αντιστρατεύεται τις φυσικές τους τάσεις.

19 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Μοναδικόςσύμμαχοςστοέργοτου εκπαιδευτικού η ίδια η φύση των μαθητών.

20 ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Ο εκπαιδευτικός που συνειδητοποιεί το πρόβλημα δεν μπαίνει στην τάξη για να χωρίσει τον κόσμο σε κουτάκια, να διδάξει δηλαδή, μαθηματικά, νέα, φυσική κλπ. Ο βασικός του ρόλος δεν μπορεί να είναι η ενίσχυση και αναπαραγωγή του υπάρχοντος μοντέλου και η στέρηση της χαράς των μαθητών του που από τη φύση τους θέλουν να γνωρίσουν τον κόσμο. Ο ρόλος του θα έπρεπε να ενισχύει τις φυσικές αρετές και να ενδυναμώνει διαρκώς την ανάγκη τους για ισορροπία.

21 ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Το γνωστικό αντικείμενο είναι το μέσο και όχι αυτοσκοπός. Στο φυσικό μοντέλο η παιδαγωγική κατάρτιση του εκπαιδευτικού είναι μια δια βίου διαδικασία αφού το μοντέλο αναγνωρίζει μια συνεχή δυναμική και αλλαγές στην πορεία του κόσμου. Αντίθετα στο υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα δεν είναι δυνατό να καθοριστούν επιμορφωτικά πλαίσια των εκπαιδευτικών αφού το ίδιο το σύστημα δεν φαίνεται να έχει στόχους ή καταστρατηγεί εκ των έσω τους θεωρητικούς στόχους που θέτει.

22 Με τα σημερινά πλαίσια, όπως καθορίζονται από την παιδεία και τον πολιτισμό, η ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον φαίνεται ανεδαφική. Τα πλαίσια αυτά άλλωστε καταστρέφουν συνέχεια καιτομοναδικόχώροπουηψυχήαντλείκουράγιο, δυνάμεις και ελπίδα. Τη φύση.

23 (Αν πρέπει να τελειώσω αισιόδοξα) Ελπίζω, πως μετά από πολλά χρόνια, σε μια πραγματικά πολιτισμένη κοινωνία, το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα θα παραβιάζει το Σύνταγμα και τα Βασικά Ανθρώπινα Δικαιώματα.