ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΔΙΠΛΩΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟ MARKETING ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Αξιολόγηση ιστοσελίδων Φαρμακευτικών Εταιρειών

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΔΙΠΛΩΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟ MARKETING ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Αξιολόγηση ιστοσελίδων Φαρμακευτικών Εταιρειών ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ Π. ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΣ ΑΜ: 341 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΟΥΛΑΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΤΡΑ 2014

2 Επιβλέπων Πουλάς Κωνσταντίνος (Αναπλ. Καθηγητής, Τμήμα Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών) Τριμελής Εξεταστική Επιτροπή Βοζίκης Αθανάσιος (Επ. Καθηγητής, Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης Πανεπιστημίου Πειραιώς) Πουλάς Κωνσταντίνος (Αναπλ. Καθηγητής, Τμήμα Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών) Τζήμας Ιωάννης (Επ. Καθηγητής, Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας) 2

3 Πρόλογος Έχουμε φτάσει στην εποχή που το διαδίκτυο αποτελεί τον κυρίαρχο στη διάδοση, στη διάθεση και την άντληση πηγών πληροφόρησης. Ο τρόπος διάδοσης των πληροφοριών διαφέρει ως προς τα μέσα, τους τύπους, τη γλώσσα, τα κείμενα, τις εικόνες και η δημιουργία ιστοσελίδων εξυπηρετεί κυρίως την ανταλλαγή και μετάδοση αυτών. Η χρησιμότητα και η αποδοτικότητα των ιστοσελίδων είναι ένα κατεξοχήν ευρύ θέμα για συζήτηση, έρευνες και ανάλυση και αποτέλεσε και τον κύριο λόγο επιλογής του θέματος της Διπλωματικής μου εργασίας. Στην Ελλάδα είναι αρκετά παρθένο το ερευνητικό έδαφος πάνω στη χρηστικότητα ιστοτόπων φαρμακευτικών εταιρειών και πιστεύουμε πως βάζουμε και εμείς ένα λιθαράκι στο να αποκτήσουν οι δικτυακοί τόποι ένα πιο φιλόξενο περιβάλλον για τους χρήστες τους. Στην προσπάθεια εκπόνησης αυτής της εργασίας σημαντική ήταν η συμβολή του κ.πουλά και κ.τζήμα, τους οποίους θα ήθελα θερμά να ευχαριστήσω. 3

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος Περίληψη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. Εισαγωγή 1.2. Ορισμοί βασικών εννοιών Διαδίκτυο (Internet) Παγκόσμιος Ιστός Ιστοσελίδα Πολυμέσα και υπερμέσα σελ.3 σελ.6 σελ.7 σελ.7 σελ.7 σελ.9 σελ.10 σελ.10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ 2.1. Κατασκευή Ιστοσελίδων 2.2. Η αλληλεπίδραση με τον υπολογιστή 2.3. Ευχρηστία Αξιολόγηση Ευχρηστίας Κανόνες ευχρηστίας διεπιφανειών διαδικτύου 2.4. Κριτήρια αξιολόγησης ιστοτόπων φαρμακευτικών εταιρειών 2.5. Φαρμακευτικές εταιρείες και ανάπτυξη διαδικτυακών εφαρμογών σελ.12 σελ.13 σελ.14 σελ.15 σελ.17 σελ.20 σελ.21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ 3.1. Μεθοδολογία έρευνας 3.2. Κριτήρια Αξιολόγησης 3.3. Παρουσίαση Δείγματος 3.4. Παρουσίαση Αποτελεσμάτων σελ.23 σελ.23 σελ.32 σελ.55 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 4.1. Συμπεράσματα- Προτάσεις σελ.62 Βιβλιογραφία σελ.68 4

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ -ΕΙΚΟΝΩΝ Λίστα Διαγραμμάτων Διάγραμμα 1: Δεδομένα για την ενότητα Πρώτες Εντυπώσεις Διάγραμμα 2: Δεδομένα για την ενότητα Πλοήγηση Διάγραμμα 3: Δεδομένα για την ενότητα Περιεχόμενο Διάγραμμα 4: Δεδομένα για την ενότητα Σχεδιασμός Διάγραμμα 5: Δεδομένα για την ενότητα Αλληλεπίδραση- Ευελιξία Διάγραμμα 6: Δεδομένα για την ενότητα Άλλες Πληροφορίες-Διάφορα σελ.55 σελ.56 σελ.58 σελ.59 σελ.60 σελ.61 Λίστα Πινάκων Πίνακας 1 Πίνακας 2 Πίνακας 3 Πίνακας 4 Πίνακας 5 Πίνακας 6 σελ.25 σελ.26 σελ.28 σελ.29 σελ.30 σελ.31 Λίστα εικόνων Εικόνα 1: Sanofi s history σελ.46 5

6 Περίληψη Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να γίνει μία προσπάθεια ανάλυσης της ποιότητας δικτυακών τόπων φαρμακευτικών εταιρειών, έχοντας υπόψη το πώς γίνεται μία γενική αξιολόγηση των χαρακτηριστικών των ιστοσελίδων καθώς παρουσιάζει αρκετά κοινά κριτήρια με την αξιολόγηση ιστοσελίδων φαρμακευτικών εταιρειών. Οι φαρμακευτικές εταιρείες που συμμετείχαν ως δείγμα στην έρευνά μας δραστηριοποιούνται τόσο στον ελλαδικό χώρο όσο και παγκοσμίως και είναι είτε εθνικές είτε πολυεθνικές εταιρείες. Οι διαδικτυακοί τόποι που αναλύσαμε ήταν είκοσι σε αριθμό και τα δεδομένα προέκυψαν με τη βοήθεια των λογιστικών φύλλων στο Excel. Τα χρώματα, οι γραμματοσειρές, τα στοιχεία πλοήγησης είναι λειτουργικά και ευπαρουσίαστα χωρίς περιττά και δύσχρηστα στοιχεία. Τα ερευνητικά συμπεράσματα υποδεικνύουν πως σε υψηλό βαθμό η κατασκευή των ιστοσελίδων έχει γίνει σε περιβάλλον φιλικό προς τους χρήστες, δίνοντας τη δυνατότητα για εύκολη πλοήγηση και αναζήτηση θεμάτων που άπτονται των ενδιαφερόντων τους. 6

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. Εισαγωγή Η χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών ως μέσου επεξεργασίας, ανάλυσης και διάδοσης της πληροφορίας αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του μοντέλου επικοινωνίας και ενημέρωσης που χαρακτηρίζει τον αιώνα μας. Με την ολοένα αυξανόμενη χρήση της τεχνολογίας, η επικοινωνία και ενημέρωση έχουν υπερκεράσει το ζήτημα του χρόνου και του χώρου. Κατά συνέπεια, η πληροφορία είναι πλέον από τα αγαθά που διαχέεται ταχύτατα και η πρόσβαση σε αυτήν συνεχώς αποκτά πιο εύκολες διόδους. Σε αυτό πολύ σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το διαδίκτυο, το οποίο προσφέρει αμεσότητα στη διάθεση της πληροφορίας, δυνατότητα πρόσβασης και συμμετοχής σε διάφορες διαδικασίες και γεγονότα. Σήμερα, ο καθένας ενημερώνεται εύκολα, γρήγορα και έγκυρα χρησιμοποιώντας έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή στην προσπάθεια αναζήτησης πληροφοριών για θέματα που άπτονται του ενδιαφέροντός του. Το διαδίκτυο λειτουργεί ως ένα δυναμικό μέσο που συνεχώς κερδίζει έδαφος σε διάφορους τομείς και ένας από αυτούς είναι και η φαρμακευτική αγορά. Η ενημέρωση των χρηστών - ασθενών δεν πραγματοποιείται μόνο από τους επιστήμονες υγείας και από έντυπα ή περιοδικά επιστημονικού περιεχομένου αλλά και από πλήθος ιστοσελίδων. O τεράστιος όγκος πληροφοριών με ιατρικό φαρμακευτικό περιεχόμενο που διατίθεται στο διαδίκτυο αυξάνει τις πιθανότητες βελτίωσης της υγείας αλλά είναι αρκετά δύσκολο να διακρίνουμε ποιες πηγές είναι ακριβείς και κατάλληλες για τους χρήστες (Kim, Eng, Deering, Maxfield, 1999). Η ποιότητα αυτών των πληροφοριών είναι αρκετά σημαντική καθώς οποιαδήποτε παραπληροφόρηση θα μπορούσε να είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου (Eysenbach και Diepgen, 1998). Για αυτό και πολλοί οργανισμοί έχουν δημοσιεύσει και εφαρμόσει τη χρήση διαφόρων κριτηρίων για την αξιολόγησης της ποιότητας τέτοιου είδους πληροφοριών Ορισμοί βασικών εννοιών Διαδίκτυο (Internet) 7

8 Το Διαδίκτυο ή Internet όπως είναι η διεθνής ονομασία του που έχει επικρατήσει, είναι ένα παγκόσμιο δίκτυο ηλεκτρονικών υπολογιστών, οι οποίοι επικοινωνούν μεταξύ τους χρησιμοποιώντας ένα κοινό πρωτόκολλο επικοινωνίας, το TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol). Πρόκειται για ένα δίκτυο ευρείας περιοχής (WAN), που καλύπτει δηλαδή γεωγραφικές περιοχές της ίδιας χώρας ή διαφορετικών χωρών ή ηπείρων (Αναστασόπουλος και Σκόνδρας, 2001, σελ 209). Είναι ένα πλέγμα όπου είναι συνδεδεμένοι πάρα πολλοί υπολογιστές και δίκτυα, που μπορεί να χρησιμοποιούν διαφορετική τεχνολογία και λειτουργικά συστήματα. Λόγω αυτής της ευελιξίας του, κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, η χρήση του εκτείνεται σχεδόν σε κάθε γωνιά του πλανήτη και παρέχει τις υπηρεσίες του σε εκατομμύρια χρήστες. Το Internet ξεκίνησε ως δίκτυο έρευνας με τη χρηματοδότηση του ARPA(Advanced Research Projects Agency), όταν το Σεπτέμβριο του 1969 εγκαταστάθηκε ο πρώτος κόμβος Arpanet στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες (Vaughan, 2008). Το 1989, το NSF (National Science Foundation) ανέλαβε επίσημα και πήρε την ευθύνη και διαχείριση του Arpanet από τους στρατιωτικούς και οι εταιρείες έρευνας και τα πανεπιστήμια αξιοποιούσαν τις δυνατότητες χρήσης του ολοένα και αναπτυσσόμενου Internet. Από το 1992 και έπειτα, επιτρέπεται η εμπορική και επαγγελματική χρήση του Internet. Οι άνθρωποι κυρίως χρησιμοποιούν το Internet για να αντλήσουν πληροφορίες και να επικοινωνήσουν με άλλους ανθρώπους που είναι κι αυτοί χρήστες του. Πρόκειται για μία τεράστια αποθήκη πληροφοριών αρκετές από τις οποίες διατίθενται ελεύθερα στους χρήστες του. Έτσι, υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιούμε διάφορες βάσεις δεδομένων και να ανακτάμε αρχεία με προγράμματα, εικόνες, κείμενα κ.ά., να διαβάζουμε ηλεκτρονικές εφημερίδες και περιοδικά ποικίλου περιεχομένου, ακόμη και να παρακολουθούμε ραδιοφωνικά προγράμματα. Είναι, επίσης, ένα μέσο επαφής με ανθρώπους που βρίσκονται σε άλλα μέρη, καθώς μπορούμε να γνωρίσουμε, να επικοινωνήσουμε, να συζητήσουμε ακόμα και να παίξουμε παιχνίδια με ανθρώπους που ταυτόχρονα είναι διασκορπισμένοι σε διάφορα μέρη της γης. Η απαράλλακτη μεταφορά της πληροφορίας σε οποιαδήποτε μορφή είναι αυτή (αρχείο, μήνυμα κτλ.), επιτυγχάνεται με τη χρήση ενός κατάλληλου πρωτοκόλλου μεταφοράς (transfer protocol). Το πρωτόκολλο μεταφοράς λέει στους δύο 8

9 υπολογιστές πώς να στείλουν και πώς να λάβουν την πληροφορία. Ανάμεσα σε αυτά που χρησιμοποιούνται περισσότερο είναι τα εξής: Hypertext Transfer Protocol (HTTP): Για την περιήγηση στον Παγκόσμιο Ιστό (World Wide Web WWW). Simple Mail Transfer Protocol (SMTP): Για την υπηρεσία του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ( ). File Transfer Protocol (FTP): Για την υπηρεσία της μεταφοράς αρχείων. Network News Transfer Protocol (NNTP): Για τη χρήση του Usenet και τη συμμετοχή σε ομάδες ειδήσεων συζητήσεων (Newsgroups) Παγκόσμιος ιστός Η τεχνολογία του ιστού αναπτύχθηκε αρχικά το 1989 από την ομάδα του Tim Berners-Lee στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Πυρηνικών Ερευνών (CERN) στην Γενεύη της Ελβετίας (Αναστασόπουλος και Σκόνδρας, 2001, σελ 209). Το όνομα που έδωσε στην εφεύρεσή του ο ίδιος ο Lee είναι World Wide Web, όρος γνωστός στους περισσότερους από το "www". Ο Παγκόσμιος ιστός ή απλά WWW ή ακόμα Web αποτελεί σήμερα την κυριότερη υπηρεσία του Internet για την αναζήτηση πληροφοριών, παρέχοντας στο χρήστη ένα περιβάλλον για τη διαχείριση τεράστιου όγκου δεδομένων σε μορφή κειμένου, εικόνας, ήχου και video. Πρόκειται για μία υπηρεσία του διαδικτύου, μία εφαρμογή λογισμικού που χρησιμοποιεί το δίκτυο αυτό για την αναζήτηση πληροφοριών κατανεμημένων σε εκατομμύρια υπολογιστές σε όλον τον κόσμο. Για τη λειτουργία του Ιστού απαιτείται η εγκατάσταση λογισμικού Εξυπηρετητή του Ιστού (Web Server) σε κεντρικούς υπολογιστές. Αυτό το λογισμικό οργανώνει τις πληροφορίες σε σελίδες, τις Ιστοσελίδες, που έχουν πολυμεσική μορφή, δηλαδή κείμενο, εικόνες, σχέδια, κινούμενα σχέδια, ήχοι και video. Η πρόσβαση στις σελίδες ενός εξυπηρετητή Ιστού γίνεται μέσω προγραμμάτων λογισμικού που καλούνται Φυλλομετρητές (Browsers), με δημοφιλέστερους τους Internet Explorer της Microsoft, Navigator της Netscape, Mozilla Firefox, Apple Safari, Opera, Pandora και Google Chrome. 9

10 Ιστοσελίδα H Ιστοσελίδα (Web Page) είναι ένα είδος εγγράφου του παγκόσμιου ιστού (WWW) που περιλαμβάνει πληροφορίες με τη μορφή κειμένου, υπερκειμένου, εικόνας, βίντεο και ήχου. Πολλές ιστοσελίδες μαζί συνθέτουν έναν ιστότοπο (εναλλακτικές ονομασίες: ιστοχώρος ή δικτυακός τόπος, web site ή Internet site). Οι σελίδες ενός ιστοτόπου εμφανίζονται κάτω από το ίδιο όνομα χώρου (domain) π.χ. microsoft.com. Η αρχική σελίδα (Home Page) είναι η ιστοσελίδα που μας παραπέμπει η κύρια διεύθυνση του ιστοτόπου και στην οποία υπάρχουν σύνδεσμοι για τις υπόλοιπες ιστοσελίδες. Οι ιστοσελίδες αλληλοσυνδέονται και μπορεί ο χρήστης να μεταβεί από τη μία στην άλλη κάνοντας «κλικ», επιλέγοντας δηλαδή συνδέσμους που υπάρχουν στο κείμενο ή στις φωτογραφίες της ιστοσελίδας. Οι σύνδεσμοι (links) προς άλλες σελίδες εμφανίζονται συνήθως υπογραμμισμένοι και με μπλε χρώμα για να είναι γρήγορα ξεκάθαρο στον επισκέπτη ότι πρόκειται για σύνδεσμο προς άλλη ιστοσελίδα, χωρίς όμως πάντα να είναι αυτό απαραίτητο. Ο Παγκόσμιος Ιστός στηρίζεται στο πρωτόκολλο HTTP. Σύμφωνα με αυτό, κάθε ιστοσελίδα που υπάρχει στο Internet χαρακτηρίζεται από μία μοναδική διεύθυνση που ονομάζεται URL (Uniform Resource Locator). Αυτή η διεύθυνση αποτελείται από τρία μέρη: α) το πρωτόκολλο που ορίζει την υπηρεσία του Internet που θα χρησιμοποιήσουμε (π.χ. β) το όνομα του εξυπηρετητή στο οποίο βρίσκεται η ιστοσελίδα (π.χ. γ) τη θέση και το όνομα της ιστοσελίδας στον αποθηκευτικό χώρο του εξυπηρετητή (π.χ. Το τρίτο μέρος μπορεί να παραληφθεί όταν πρόκειται για την αρχική σελίδα τοποθεσίας (Βογιατζής και Αντωνοπούλου, 2006). Υπάρχει, επίσης, η δυνατότητα να εντοπίσουμε τις ιστοσελίδες με τη χρήση μηχανών αναζήτησης. Πρόκειται για προγράμματα στα οποία δίνουμε λέξεις κλειδιά για το θέμα που ψάχνουμε και με τη σειρά τους μας δίνουν όλες τις σχετικές διευθύνεις που εντοπίζονται στο Internet. Τέτοια προγράμματα είναι το Altavista ( ο Lycos ( και το Yahoo ( (Αναστασόπουλος και Σκόνδρας, 2001, σελ 216) Πολυμέσα και υπερμέσα 10

11 Τα πολυμέσα (multimedia) είναι ένας συνδυασμός κειμένου, γραφικών τεχνών, ήχων, κίνησης και στοιχείων βίντεο που φτάνουν στο χρήστη μέσω υπολογιστή ή άλλων ηλεκτρονικών μέσων με δυνατότητα ψηφιακού χειρισμού (Vaughan, 2008). Όταν ο χρήστης ελέγχει ποια πολυμέσα και πότε θα μεταδοθούν σε εκείνον τότε πρόκειται για διαδραστικά πολυμέσα (interactive multimedia), ενώ όταν παρέχεται μια δομή συνδεδεμένων στοιχείων μέσω της οποίας ο χρήστης κάνει πλοήγηση, τότε ονομάζονται υπερμέσα (hypermedia). Τα πολυμέσα χρησιμοποιούνται τόσο για εκπαιδευτικούς ή επιστημονικούς σκοπούς όσο και για ψυχαγωγία. Τα πολυμέσα χρησιμοποιούνται ευρέως στις επιχειρήσεις για παρουσιάσεις, εκπαιδεύσεις προσωπικού, διαφήμιση καταλόγους, σε δημόσιους χώρους για παροχή πληροφοριών και βοήθεια ακόμα και στα σχολεία δίνοντας στους μαθητές νέα εργαλεία εκμάθησης. 11

12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ 2.1. Κατασκευή Ιστοσελίδων Η κατασκευή ιστοσελίδων είναι κάτι που μπορεί να πραγματοποιηθεί με προγράμματα που κυκλοφορούν ελεύθερα, αλλά υπάρχουν και αυτοματοποιημένοι μηχανισμοί κατασκευής ιστοσελίδων που επιτρέπουν σε απλούς χρήστες να δημιουργήσουν εύκολα και γρήγορα ιστοσελίδες για προσωπική ή εμπορική χρήση. Από την άλλη μεριά υπάρχουν και πολλές εταιρίες, που εξειδικεύονται στη δημιουργία ελκυστικών και λειτουργικών ιστοσελίδων που έχουν σαν στόχο να οδηγήσουν τους επισκέπτες στην αγορά κάποιου προϊόντος, στην επικοινωνία με τον ιδιοκτήτη του ιστότοπου ή απλά στο ανέβασμα του εταιρικού προφίλ μιας επιχείρησης. Υπάρχουν, συνεπώς, ιστοσελίδες που δημιουργούνται για να εξυπηρετήσουν συγκεκριμένους σκοπούς και ανάλογα χαρακτηρίζονται ως αξιόπιστες ή μη και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως σημεία αναφοράς. Εννοιολογικά, οι βασικές συνιστώσες μίας ιστοσελίδας είναι δύο: το περιεχόμενο και η παρουσίαση αυτού του περιεχομένου (North, 2009, σελ 2-6). Την τελευταία δεκαετία υπάρχουν σημαντικές εξελίξεις που αφορούν τις αλληλεπιδράσεις αυτών των δύο αυτών συνιστωσών και έτσι έχουμε τις εξής κατηγορίες ιστοσελίδων: Στατικές ιστοσελίδες, όπου το περιεχόμενο και η παρουσίαση περιέχονται στο ίδιο αρχείο. Ιστοσελίδες με Φύλλα Στιλ CSS (Φύλλα Στιλ CSS), στις οποίες διατηρούνται ξεχωριστά το περιεχόμενο και η παρουσίαση. Δυναμικές ιστοσελίδες, στις οποίες τόσο το περιεχόμενο όσο και η παρουσίαση διατηρούνται από την ίδια την ιστοσελίδα. Σε μία στατική ιστοσελίδα το σύνολο των οδηγιών είναι γραμμένο στη Γλώσσα Χαρακτηρισμού Υπερκειμένου (Hypertext Markup Language ή αλλιώς HTML) και λένε πώς θα πρέπει να παρουσιαστεί το περιεχόμενο αυτής της ιστοσελίδας από μία εφαρμογή περιήγησης (Web Browser). Οι στατικές ιστοσελίδες έχουν δύο βασικά μειονεκτήματα και αυτά είναι η δύσκολή τροποποίηση και συντήρησή τους και το μεγάλος μέγεθος των αρχείων. Εάν, για παράδειγμα, θελήσουμε να αλλάξουμε το χρώμα όλων των τίτλων, θα πρέπει να κάνουμε την ίδια αλλαγή σε όλες τις σελίδες του ιστότοπου. Επιπλέον, τα στοιχεία του περιεχομένου της ιστοσελίδας 12

13 μορφοποιούνται ατομικά, με αποτέλεσμα τα αρχεία των ιστοσελίδων να έχουν μεγάλο μέγεθος και να απαιτούν περισσότερο χρόνο φόρτωσης. Είναι, πλέον, παρωχημένος αυτός ο τρόπος δημιουργίας ιστοσελίδων αν και ακόμα χρησιμοποιείται από πολλούς σχεδιαστές. Τα Φύλλα Στιλ CSS είναι ένα μηχανισμός για την εφαρμογή μορφοποίησης (π.χ. ρυθμίσεις για τα χρώματα) σε έγγραφα που προορίζονται για το web. Όλες οι πληροφορίες που σχετίζονται με την παρουσίαση του περιεχομένου των ιστοσελίδων αποθηκεύονται συνήθως σε αρχεία ξεχωριστά από το περιεχόμενο και δύναται να χρησιμοποιούνται σε πολλές σελίδες ενός ιστότοπου. Η χρήση τους προσφέρει πλεονεκτήματα στον έλεγχο της παρουσίασης περιεχομένου καθώς: Η συντήρηση και αναθεώρηση των σελίδων είναι ευκολότερη π.χ. αλλαγή στο χρώμα όλων των τίτλων απαιτεί απλά αλλαγή μία οδηγίας στο αρχείο του CSS. Το μέγεθος των αρχείων είναι μικρότερο και επιτρέπει την ταχύτερη μεταφορά/ μεταφόρτωση των δεδομένων συγκριτικά με τις ιστοσελίδες που δημιουργούνται αποκλειστικά με κώδικα HTML. Το CSS αρχείο αποθηκεύεται προσωρινά στον τοπικό υπολογιστή του εκάστοτε επισκέπτη της σελίδας, έτσι ώστε να μην απαιτείται να μεταφέρεται από το web κάθε φορά που αυτός επισκέπτεται μία διαφορετική ιστοσελίδα που χρησιμοποιεί το ίδιο αρχείο CSS. Οι δυναμικές ιστοσελίδες δημιουργούνται με τη χρήση συστημάτων διαχείρισης περιεχομένου (content management systems, CMS). Ένα CMS διαχωρίζει πλήρως το περιεχόμενο των σελίδων από τη σχεδίαση και τη μορφοποίησή τους. Αυτό διευκολύνει κατά το σχεδιασμό ολόκληρου του ιστότοπου την επίτευξη συνοχής και ομοιομορφίας καθώς και πιθανές μελλοντικές αλλαγές. Επιπλέον, καθίσταται δυνατή η προσθήκη περιεχομένου από ανθρώπους που δεν έχουν υπόβαθρο γνώσεων στον προγραμματισμό. Υπάρχουν πάρα πολλά διαθέσιμα CMS που μπορεί να κοστίζουν εκαντοντάδες χιλιάδες ευρώ όπως και CMS ανοικτού κώδικα που διατίθενται δωρεάν π.χ. Joomla Η αλληλεπίδραση με τον υπολογιστή 13

14 Η αλληλεπίδρασή μας με υπολογιστές ή με συσκευές που περιέχουν υπολογιστές είναι πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας για ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού στις σύγχρονες κοινωνίες. Σε αυτή την επικοινωνία, η διεπιφάνεια χρήστη είναι σημαντικό στοιχείο αυτής και αναφέρεται στο σύνολο των στοιχείων του υπολογιστικού συστήματος με το οποίο έρχεται σε επαφή ο χρήστης και αλληλεπιδρά. Αυτά μπορεί να είναι το πληκτρολόγιο και η οθόνη, οι ήχοι, τα γραφικά αντικείμενα καθώς και όλες οι ενέργειες που εκτελεί ο χρήστης και οι αποκρίσεις του συστήματος. Η σχεδίαση της διεπιφάνειας χρήστη είναι πλέον περισσότερο πολύπλοκη και δυσκολότερη λόγω των νέων τεχνολογικών εξελίξεων που χαρακτηρίζουν την εποχή μας. Οι υπολογιστές ολοένα και περισσότερο χρησιμοποιούνται σε παραγωγικές διαδικασίες, στη βιομηχανία, στις ιατρικές επιστήμες και υποστηρίζουν τη συνεργασία και την οργάνωση ομάδων ανθρώπων. Ο καλός σχεδιασμός της διεπιφάνειας των συστημάτων μπορεί να συνεπάγεται λιγότερα σφάλματα χρήσης, λιγότερα ατυχήματα, αύξηση της παραγωγικότητας και οικονομία πόρων και για αυτό θα πρέπει να γίνεται προσεχτικά και να προσαρμόζεται στις ανάγκες και τα χαρακτηριστικά των χρηστών των συστημάτων. Ο τομέας της Πληροφορικής επιστήμης που έχει ως αντικείμενο τη μελέτη, το σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την αξιολόγηση Διαδραστικών Υπολογιστικών Συστημάτων είναι γνωστός ως Επικοινωνία Ανθρώπου Υπολογιστή (Αβούρης, 2000, σελ 17) Ευχρηστία Η ευχρηστία (usability) είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται κυρίως για να χαρακτηρίσει την ευκολία με την οποία οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ένα εργαλείο ή οποιοδήποτε αντικείμενο για ένα συγκεκριμένο σκοπό και καθιερώνεται αντί για τον όρο "φιλικότητα προς το χρήστη". Σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο ISO 9241, ευχρηστία ενός συστήματος είναι η ικανότητα του να λειτουργεί αποτελεσματικά και αποδοτικά ενώ παρέχει υποκειμενική ικανοποίηση στους χρήστες του. Η αποτελεσματικότητα αφορά στην ικανότητα του συστήματος να επιτελέσει επιτυχώς τις λειτουργίες του, η απόδοση στην ικανότητα να τις εκτελέσει γρήγορα με καλή χρήση των πόρων του συστήματος και η ικανοποίηση στην υποκειμενική αίσθηση που ο χρήστης αποκομίζει από τη χρήση του (Αβούρης, 2000, σελ 30). 14

15 Ο Nielsen (1993) ασκώντας κριτική στον όρο «φιλικότητα προς τον χρήστη» αναφέρει ότι αυτό που πραγματικά χρειάζονται οι χρήστες δεν είναι μηχανές-φίλους, αλλά μηχανές που δεν θα αποτελούν εμπόδιο στην προσπάθειά τους να επιτελέσουν μια διεργασία. Παράλληλα, τονίζει πως δίνει οι χρήστες με διαφορετικά χαρακτηριστικά έχουν διαφορετικές ανάγκες και απαιτήσεις χρήσης. Ο Nielsen (1993), προτείνει εναλλακτικά τον όρο χρησιμότητα (usefulness) που σχετίζεται με την ικανότητα του συστήματος να χρησιμοποιηθεί για την επίτευξη ενός συγκεκριμένου σκοπού. Εστιάζοντας στη έννοια της ευχρηστίας προτείνονται 5 βασικές παράμετροι: α) ευκολία εκμάθησης, β)υψηλή απόδοση εκτέλεσης έργου, γ)χαμηλή συχνότητα σφαλμάτων χρήστη, δ)ευκολία συγκράτησης της γνώσης της χρήσης του και δ)υποκειμενική ικανοποίηση του χρήστη. Οι παράμετροι αυτοί μπορούν εύκολα να ποσοτικοποιηθούν και να έχουν πρακτική χρησιμότητα καθώς μπορούν να μετασχηματιστούν σε στόχους ευχρηστίας (usability objectives) κατά την φάση σύνταξης προδιαγραφών απαιτήσεων ενός συστήματος και στη συνέχεια να αποτελέσουν μετρήσιμες παραμέτρους κατά την φάση αξιολόγησης του συστήματος (Αβούρης, 2000). Οι στόχοι έχουν άμεση συνάρτηση με το προφίλ χρηστών του συστήματος, οι οποίοι θα πρέπει να έχουν προσδιοριστεί με σαφήνεια, ώστε κατά τη μέτρηση της ευχρηστίας τα υποκείμενα που θα χρησιμοποιηθούν να ανταποκρίνονται στο προφίλ που έχει καθοριστεί. Η σημασία της ευχρηστίας στο σχεδιασμό συστημάτων αλληλεπίδρασης ανθρώπου υπολογιστή είναι μεγάλη και υπάρχει έντονη ερευνητική δραστηριότητα που στοχεύει στην ανάπτυξη μεθόδων και εργαλείων για τη μέτρηση της και την εισαγωγή της στον κύκλο ζωής διαδραστικού λογισμικού. Μερικά χρόνια πριν, οι υπολογιστές χρησιμοποιούνταν από ειδικευμένους χρήστες με γνώσεις για την κατασκευή και τη δομή τους, ενώ σήμερα, οι χρήστες υπολογιστών μπορεί να ανήκουν σε διάφορα κοινωνικά στρώματα χωρίς να είναι ταυτόχρονα και καλοί γνώστες της δομής των υπολογιστικών συστημάτων. Συνεπώς, οι χρήστες αυτοί έχουν και αυξημένες απαιτήσεις από τους σχεδιαστές για την ευκολία στη χρήση των συσκευών αυτών καθώς δε διαθέτουν και χρόνο προκειμένου να εκπαιδευτούν γύρω από αυτήν και εύκολα τείνουν να αντικαταστήσουν με άλλες που διεκπεραιώνουν καλύτερα την επικοινωνία τους με αυτές (Αβούρης, 2000, σελ 25) Αξιολόγηση Ευχρηστίας 15

16 Οι δικτυακοί τόποι θέλοντας να εξελίσσονται διαρκώς προς όφελος των χρηστών οφείλουν να εξετάζουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα το ζήτημα της ευχρηστίας τους. Μέσα απ την αξιολόγηση της ευχρηστίας μπορούν να διεξαχθούν σημαντικά συμπεράσματα, ώστε οι δικτυακοί τόποι να γίνονται περισσότερο προσβάσιμοι και επισκέψιμοι από τους χρήστες. Οι δικτυακοί τόποι πρέπει να βρίσκουν τέτοιες συνθήκες στους χρήστες τους, ώστε η αναζήτησή τους να ολοκληρώνεται επιτυχώς με την ελάχιστη καταβολή ενέργειας και συνδυάζοντας ταυτόχρονα άνεση και προσωπική ικανοποίηση. Κάθε δικτυακός τόπος πρέπει να παρέχει ένα φιλικό και ευχάριστο περιβάλλον, να αποφεύγει την πολυπλοκότητα και να παρουσιάζει καλαίσθητα τις πληροφορίες προς τους χρήστες έχοντας ουσιαστικά ένα πιο ανθρωποκεντικό χαρακτήρα. Η φάση της αξιολόγησης οδηγεί στην βελτίωση και ολοκλήρωση της σχεδίασης όπως και στην τελειοποίηση του σχεδιασμού της ιστοσελίδας. Κατά τη διάρκεια αυτής εντοπίζονται προβλήματα και απαιτήσεις του χρήστη και αξιολογούνται και οι αρχικές αποφάσεις σχεδιασμού που είναι πιθανό να μετατραπούν ή και να απορριφθούν. Με την αξιολόγηση επιβεβαιώνουμε το αν συμπεριφέρεται η ιστοσελίδα όπως αναμενόταν και γίνεται εκτίμηση της επιτυχίας των αρχικών απαιτήσεων σχεδίασης του ιστοτόπου. Υπάρχουν διάφοροι μέθοδοι αξιολόγησης, από πολύ απλές μέχρι πολύπλοκες και από χαμηλού κόστους μέχρι πολυδάπανες. Κάθε μέθοδος έχει τις δικές της απαιτήσεις της και πλεονεκτήματά και λαμβάνει χώρα σε συγκεκριμένα στάδια παραγωγής ενός ιστοτόπου. Κάποιες μέθοδοι μπορεί να χρησιμοποιηθούν σε πρώιμες ή τελικές φάσεις σχεδιασμού (διαμορφωτική αξιολόγηση) με στόχο τη βελτίωση της ευχρηστίας και άλλες για την αξιολόγηση τελικών προτύπων και προϊόντων (συμπερασματική αξιολόγηση) με στόχο τη μέτρηση της ευχρηστίας είτε σε σύγκριση με άλλα ανταγωνιστικά είτε σε σχέση με τις προδιαγραφές ευχρηστίας. Ανάλογα με τη χρήση τους χωρίζονται σε αναλυτικές, πειραματικές και διερευνητικές (Αβούρης, 2000). Οι αναλυτικές μέθοδοι (analytic methods) πραγματοποιούνται στο εργαστήριο χωρίς να απαιτείται η συμμετοχή χρηστών και βασίζονται σε θεωρητικά μοντέλα που προσομοιώνουν τη συμπεριφορά του χρήστη ή σε κανόνες και πρότυπα. Σε αυτές ανήκουν οι: α) ανάλυση πληκτρολογήσεων (keystroke level analysis), β) γνωστικό περιδιάβασμα (cognitive walkthrough), γ) ευρετική αξιολόγηση (heuristic evaluation) 16

17 και δ) έλεγχος εφαρμογής κανόνων και σχεδιασμού. Οι πειραματικές μέθοδοι (experimental methods) πραγματοποιούνται σε συνθήκες εργαστηρίου με τη συμμετοχή ενεργών χρηστών του συστήματος. Σε αυτές ανήκουν οι: α) ελεγχόμενη ποσοτική εκτίμηση, β) πρωτόκολλα ομιλούντων υποκειμένων και γ) καταγραφή ενεργειών υποκειμένων. Οι διερευνητικές μέθοδοι (inquiry methods) απαιτούν τη συμμετοχή μεγάλου αριθμού χρηστών και πραγματοποιούνται σε χώρο εκτός εργαστηρίου, χωρίς ιδιαίτερο εξοπλισμό. Σε αυτές ανήκουν οι: α) συνεντεύξεις υποκειμένων (user interviews), β) συμπλήρωση ερωτηματολογίων από τους χρήστες (user questionnaires), γ)ομαδική αξιολόγηση (focus groups), δ) παρατήρηση πεδίου (field observation) Κανόνες ευχρηστίας διεπιφανειών διαδικτύου Η ζήτηση για το σχεδιασμό διεπιφανειών διαδικτύου ολοένα και αυξάνει κάνοντας πιο έντονη την ανάγκη για καλής ποιότητας κατασκευασμένες διεπιφάνειες χρήστη. Αυτό φέρνει τους σχεδιαστές ιστοσελίδων σε μεγαλύτερη δυσκολία καθώς με τη μεταβαλλόμενη τεχνολογία του διαδικτύου προκύπτουν καινούργια θέματα ευχρηστίας. Υπάρχουν, ωστόσο, κάποιοι κανόνες σχεδιασμού που ακολουθούνται και τους οποίους αναφέρουμε στη συνέχεια: Ταχύτητα φόρτωσης ιστοσελίδας : Η ταχύτητα φόρτωσης εξαρτάται από την απόκριση του εξυπηρετητή και από το μέγεθός της. Ο σχεδιαστής θα πρέπει να λάβει υπόψη του ότι αυξάνεται συνεχώς το ποσοστό των χρηστών που έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο με συνέπεια χαμηλότερους χρόνους απόκρισης. Η απόκριση πρέπει να είναι κάτω από 1 δευτερόλεπτο και η καθυστέρηση τους συστήματος να μην ξεπερνά τα 10 ώστε να είναι ανεκτή από το χρήστη. Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγει γραφικά και εικόνες μεγάλου μεγέθους όσον είναι δυνατό για να μειώνεται το μέγεθος των ιστοσελίδων. Τοπικές μηχανές αναζήτησης : Για κάθε κόμβο διαδικτύου που περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό ιστοσελίδων είναι αναγκαίο να υπάρχουν μηχανές αναζήτησης. Για να μην προκαλείται σύγχυση στους χρήστες θα πρέπει να αποφεύγονται οι σύνθετες δυνατότητες σύνταξης έτσι ώστε η πληκτρολόγηση στο κουμπί της αναζήτησης να γίνεται με μεγαλύτερη επιτυχία. Επίσης, 17

18 συνίσταται να υπάρχει σε κάθε σελίδα πλήκτρο αναζήτησης για σφαιρική αναζήτηση σε όλο το Web Site. Υποστήριξη πλοήγησης : Είναι αναγκαίο ο επισκέπτης ενός δικτυακού τόπου να έχει δυνατότητα να κινείται με αρκετά εύκολο τρόπο και χωρίς να χάνεται. Το περιβάλλον πλοήγησης θα πρέπει να έχει τέτοια δομή ώστε ο χρήστης να καταλαβαίνει πού βρίσκεται, ποιες σελίδες ή συνδέσμους έχει ήδη επισκεφτεί καθώς και πού βρίσκονται οι επιλογές πλοήγησης. Σε αυτό χρησιμεύει η χρήση των χαρτών κόμβων (site maps) που δίνουν στο χρήστη μία γενική εικόνα του χώρου πλοήγησης. Μικρό μέγεθος ιστοσελίδων : Έχει διαπιστωθεί σε παλαιότερες μελέτες ότι ένα μικρό ποσοστό των χρηστών (10%) κάνει κατακόρυφη κύλιση (scrolling) για να δει τα περιεχόμενα μιας ιστοσελίδας κάτω από την πρώτη οθόνη. Αν και το μέγεθος των οθονών των χρηστών ποικίλει και δεν μπορεί να είναι προβλέψιμο ενδείκνυται να κρατάμε τις ιστοσελίδες όσο πιο σύντομες γίνεται. Θα πρέπει να σχεδιάζονται έτσι ώστε οι πιο σημαντικές πληροφορίες να περιέχονται στο πάνω μέρος της σελίδας που είναι και πιο πιθανό να επιλεγούν από το χρήστη. Απλή διεπιφάνεια χρήστη : Η διεπιφάνεια χρήστη είναι απλά το μέσο με το οποίο ο χρήστης αναζητά τις πληροφορίες που θέλει χωρίς να εστιάζει το ενδιαφέρον του σε αυτήν. Με την χρήση έντονων χρωμάτων, κινούμενων εικόνων, κειμένου ή άλλων τεχνικών εντυπωσιασμού ο χρήστης ενοχλείται παρά εντυπωσιάζεται. Συνεπώς, το περειεχόμενο είναι σημαντικό να μην παραβλέπεται από το χρήστη λόγω τεχνικών εντυπωσιασμού και να μπορεί εύκολα να εστιάσει σε αυτό την προσοχή του ο χρήστης. Αποφυγή υπερχρησιμοποίησης πρόσφατης τεχνολογίας : Η χρήση πρόσφατης τεχνολογίας περιορίζει των αριθμό των χρηστών που έχει πρόσβαση στην ιστοσελίδα. Και αυτό συμβαίνει επειδή οι χρήστες δεν ακολουθούν πάντα τους ρυθμούς εξέλιξης της τεχνολογίας και αποθαρρύνονται όταν συναντούν μία πιο σύνθετη και δύσχρηστη διεπιφάνεια που περιορίζει τη δυνατότητα πρόσβασης τους σε ιστοσελίδες. Απλή διεύθυνση και τίτλος ιστοσελίδας : Η διεύθυνση του κόμβου και κάθε ιστοσελίδας (URL) θα πρέπει να έχει σύντομο, απλό και κατανοητό χαρακτήρα. Είναι σημαντικό να μην περιέχει σημεία στίξης και χαρακτήρες 18

19 που πληκτρολογούνται δύσκολα, καθώς πολλές φορές ο χρήστης πληκτρολογεί το όνομα της σελίδας που τον ενδιαφέρει. Επίσης, ο τίτλος μίας ιστοσελίδας θα πρέπει να είναι περιεκτικός και αντιπροσωπευτικός του περιεχομένου που περιγράφεται ώστε να γίνεται εύκολα κατανοητός από τον επισκέπτη της ιστοσελίδας. Αυθύπαρκτος χαρακτήρας κάθε σελίδας : Είναι πιθανό οι χρήστες να εισέρχονται στον κόμβο κατευθείαν σε μία σελίδα μέσω γενικής μηχανής αναζήτησης και να αγνοήσουν όλες τις προηγούμενες σελίδες του κόμβου. Για αυτό και θα πρέπει να αποφεύγονται σελίδες χωρίς αναφορά στην κεντρική σελίδα (Home page) του κόμβου. Ο σχεδιαστής, συνεπώς, θα πρέπει να διασφαλίζει κατατοπιστικό όνομα και περιεχόμενο όλων των σελίδων και να τις συνδέει με τις υπόλοιπες του κόμβου. Διατήρηση επικαιρότητας υλικού : Πολύ σημαντικό κομμάτι μίας ιστοσελίδας παραμένει η επικαιρότητα του περιεχόμενου της και για αυτό απαιτείται να ανανεώνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Είναι προφανές πως οι πρόσφατες και ανανεωμένες πληροφορίες έχουν μεγαλύτερη αξία αλλά σε πολλούς δικτυακούς τόπους αγνοείται η ανανέωση αυτών. Ομοιομορφία και τήρηση συμβάσεων : Η ομοιομορφία και τήρηση συνήθων συμβάσεων του διαδικτύου κάνουν τους επισκέπτες να πλοηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία. Για παράδειγμα, τα χρώματα των συνδέσμων (links) θα πρέπει να διαφέρουν από αυτά των απλών κειμένων και θα πρέπει να αλλάζει χρωματικά η απεικόνιση των συνδέσμων που έχουν επισκεφτεί. Επιπλέον, η μετάβαση σε έναν υπερσύνδεσμο συνήθως συνεπάγεται εμφάνιση της νέας ιστοσελίδας στο ίδιο παράθυρο. Αν ανοίγει η ιστοσελίδα σε νέο παράθυρο στον υπολογιστή αυτό συνήθως δυσχεραίνει το χρήστη που δεν έχει την αναμενόμενη εμφάνιση στην οθόνη. Τρόπος συγγραφής υπερκειμένων : Ο σχεδιαστής ιστοσελίδων θα πρέπει να επιλέξει τα στοιχεία που θα τονίσει γιατί αυτά είναι που θα τραβήξουν την προσοχή του επισκέπτη. Σε έρευνα συμπεριφοράς των χρηστών (Morkes και Nielsen, 1997), το 79% των χρηστών ρίχνουν μία γρήγορη ματιά μετά την είσοδο σε μία νέα ιστοσελίδα παρά διαβάζουν λέξη προς λέξη το περιεχόμενο της. Η ανάγνωση του κειμένου στην οθόνη του υπολογιστή είναι μία σχετικά 19

20 κουραστική διαδικασία και θα πρέπει να χρησιμοποιείται πιο περιεκτική συγγραφή κειμένων Κριτήρια αξιολόγησης ιστοτόπων φαρμακευτικών εταιρειών Ο παγκόσμιος ιστός μπορεί να φιλοξενήσει πλήθος ιστοσελίδων ιατρικού περιεχομένου που παρέχονται στους χρήστες του διαδικτύου είτε πρόκειται για επαγγελματίες υγείας, είτε πρόκειται για ασθενείς ή άλλους ενδιαφερόμενους για θέματα υγείας. Μέσα στην πληθώρα πληροφοριών ανακύπτουν σοβαρά προβλήματα σχετικά με την ποιότητα αυτών και για αυτό γίνεται προσπάθεια αξιολόγησης των ιστοτόπων. Τόσο υπερεθνικοί οργανισμοί (WHO, FDA, EMEA κ.ά.) όσο και επιστημονικοί ή άλλοι φορείς προσπαθούν να ορίσουν κριτήρια για τη διασφάλιση της αξιοπιστίας των πληροφοριών και των ιστοσελίδων που τις μεταδίδουν. Έχουν δημοσιευτεί 12 κριτήρια (key criteria) για την αξιολόγηση ιστοσελίδων που σχετίζονται με την υγεία (health related web sites) και είναι ουσιαστικά 12 ομάδες κριτηρίων που προέκυψαν από βιβλιογραφική ανασκόπηση και έρευνα στον παγκόσμιο ιστό (Barnes κ.συν., 2003). Αυτά είναι τα εξής: 1. Περιεχόμενο ιστότοπου (ποιότητα, αξιοπιστία, ακρίβεια, σκοπός, βάθος) 2. Σχεδιασμός και καλαισθησία (περίγραμμα, διαδραστικότητα, παρουσίαση, εμφάνιση, γραφικά, χρήση μέσων) 3. Γνωστοποίηση ονομάτων διαχειριστών, συντακτών και χορηγών (αναγνώριση σκοπού, φύσης οργανισμού, πηγές υποστήριξης, σύνταξης, προέλευσης) 4. Επικαιρότητα πληροφοριών (συχνότητα ενημέρωσης, ανανέωση, συντήρηση ιστοτόπου) 5. Κύρος (φήμη πηγής, αξιοπιστία, εμπιστοσύνη) 6. Ευκολία χρήσης (χρηστικότητα, πλοήγηση, λειτουργικότητα) 7. Υποστήριξη χρηστών (διαθεσιμότητα υποστήριξης) 8. Τεκμηρίωση πληροφοριών (ξεκάθαρη παρουσίαση αναφορών, αποδείξεων) 9. Διαθεσιμότητα και ευκολία πρόσβασης(ευκολία πρόσβασης, συνδρομή για πρόσβαση, σταθερότητα) 10. Λειτουργία συνδέσμων (ποιότητα συνδέσμων, σύνδεσμοι σε άλλες πηγές) 11. Διεύθυνση επικοινωνίας (πληροφορίες επικοινωνίας, διεύθυνσης) 20

21 12. Στόχευση συγκεκριμένου κοινού (χαρακτηριστικά κοινού, καταλληλότητα για στοχευόμενους χρήστες) 2.5. Φαρμακευτικές εταιρείες και ανάπτυξη διαδικτυακών εφαρμογών Η ραγδαία ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών και των δυνατοτήτων επικοινωνίας που προσφέρουν έχουν οδηγήσει τις φαρμακευτικές εταιρείες στην ανάπτυξη διαφόρων εφαρμογών με τη χρήση του διαδικτύου που εξυπηρετούν σκοπούς του ηλεκτρονικού μάρκετινγκ. Αυτές συνήθως περιλαμβάνουν (Καζάζης, 2011): 1. Εταιρική παρουσία στο διαδίκτυο Προβολή της εταιρείας (ιστορικό και στοιχεία της εταιρείας, παρουσίαση δράσεων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, παροχή πληροφοριών προς τον Τύπο, παροχή πληροφοριών προς επενδυτές). Παροχή πληροφοριών προς το ευρύ κοινό (παροχή πληροφοριών για τα σκευάσματα της εταιρείας, παροχή γενικών πληροφοριών για θέματα υγείας, παροχή ειδικών πληροφοριών για πρόληψη και θεραπεία συγκεκριμένων παθήσεων). 2. Εμπορικές εφαρμογές Ιατρική ενημέρωση (e-detailing) Προωθητικές ενέργειες (e-promotions) Παραγγελιοληψία 3. Υποστηρικτικές υπηρεσίες Διαδικτυακή πύλη (portal) για παροχή εξειδικευμένων πληροφοριών (κλινικές μελέτες, έρευνες. Συνδέσμους δικτυακών τόπων κ.ά.) για χρήση από επαγγελματίες υγείας. Εκτός από τη δημιουργία ιστοσελίδων, πολλές φαρμακευτικές εταιρείες έχουν δώσει τη δυνατότητα στους χρήστες του διαδικτύου να αξιοποιήσουν τα κοινωνικά μέσα (social media) και υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης. Στα κοινωνικά μέσα περιλαμβάνονται: Ιστολόγια (blogs). Πρόκειται για ιστοχώρους ή ιστοσελίδες που ανανεώνονται συνήθως καθημερινά και περιέχουν πληροφορίες σχετικές με ένα θέμα. 21

22 Podcasts. Πρόκειται για σειρά από ηχητικές ή βίντεο εκπομπές που κάνει λήψη στον υπολογιστή ή ακούει κανείς απευθείας από το διαδίκτυο. Webinars. Πρόκειται για διαδικτυακό σεμινάριο που πραγματοποιείται σε συγκεκριμένο χρόνο και οι συμμετέχοντες παρακολουθούν μέσα από τον υπολογιστή τους την παρουσίαση θέτοντας ερωτήσεις και λαμβάνοντας άμεσα και τις απαντήσεις αυτών. Wikis. Πρόκειται για ένα τύπο ιστοτόπου που δίνει σε οποιονδήποτε τη δυνατότητα να δημιουργήσει και να επεξεργαστεί τις ιστοσελίδες του. Επιτρέπει, για παράδειγμα, τη συγγραφή μιας ιατρικής εγκυκλοπαίδειας συλλογικά από πολλά άτομα. Οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης (social networks) στοχεύουν στη δημιουργία online κοινοτήτων από ανθρώπους με κοινά χαρακτηριστικά, ενδιαφέροντα και δραστηριότητες. Με τις υπηρεσίες αυτές οι χρήστες έχουν το προσωπικό τους προφίλ και μπορούν να δημοσιεύουν και να μοιράζονται προσωπικές πληροφορίες με άλλους χρήστες υπό μορφή μηνυμάτων, φωτογραφιών, βίντεο κ.ά. Από τις πιο διαδεδομένες υπηρεσίες είναι αυτές του Facebook, YouTube, LinkedIn, Twitter κ.ά. 22

23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ 3.1. Μεθοδολογία έρευνας Οι ιστότοποι των φαρμακευτικών εταιρειών περιμένουμε να είναι λειτουργικοί και εύχρηστοι ώστε κυρίως να παρέχουν σε επαγγελματίες υγείας και στο ευρύ κοινό πληροφορίες σχετικές με τα προϊόντα τους και με θέματα υγείας. Για να το δούμε αυτό, επιλέξαμε ως δείγμα 20 φαρμακευτικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα εκ των οποίων οι μισές είναι πολυεθνικές και οι άλλες μισές ελληνικές. Η μέθοδος που θα ακολουθήσουμε ανήκει στις αναλυτικές μεθόδους και είναι παραπλήσια του ελέγχου συμβατότητας με κανόνες και πρότυπα και θα πραγματοποιηθεί με τη συμμετοχή άλλων πέντε συναδέλφων φαρμακοποιών, των οποίων πήραμε την γνώμη και προέκυψαν τα αποτελέσματα της αξιολόγησης Κριτήρια Αξιολόγησης Με την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας που έχει πραγματοποιηθεί και ταυτόχρονα με τη χρήση ενός βιβλίου οδηγού για τη σχεδίαση ιστοσελίδων (U.S. Dept. of Health and Human Services, 2006), έχουμε επιλέξει τα κριτήρια αξιολόγησης των ιστοσελίδων των φαρμακευτικών εταιρειών ώστε να προσαρμόζεται στις δικές μας ανάγκες. Θα χρησιμοποιήσουμε αυτά τα κριτήρια αξιολόγησης με τη μορφή καταλόγου ελέγχου (checklist) και θα ελέγξουμε την παρουσία (ΝΑΙ) ή την απουσία (ΟΧΙ) αυτών. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων θα πραγματοποιηθεί με τη βοήθεια 23

24 των λογιστικών φύλλων στο Excel και τα αποτελέσματα της αξιολόγησης θα παρουσιαστούν με γραφήματα. Παρακάτω παραθέτουμε τα κριτήρια αξιολόγησης τα οποία χωρίσαμε σε έξι μεγάλες ενότητες και αντίστοιχους πίνακες, όπου με το σύμβολο x δηλώνουμε την παρουσία αυτών: I. Πρώτες Εντυπώσεις Στην πρώτη ενότητα υπάρχουν κριτήρια για το πώς είναι η αρχική ιστοσελίδα (Home Page) του κάθε ιστοτόπου, το πώς εμφανίζεται, αν απαιτείται κάποια εγγραφή ή κάποια συγκεκριμένη εφαρμογή για την πρόσβαση του χρήστη. Η πλειονότητα των χρηστών χρησιμοποιεί παλαιότερα υπολογιστικά συστήματα και αργότερες ταχύτητες σύνδεσης για τη σύνδεσή τους στο διαδίκτυο και θα εξεταστεί κατά πόσο είναι προσπελάσιμος ο κάθε ιστότοπος χωρίς να απαιτεί κάποιο συγκεκριμένο λογισμικό. Ελέγχουμε, επίσης, αν η κάθε φαρμακευτική εταιρεία δηλώνει την αποστολή και τις αξίες της και το αν είναι ελκυστική η παρουσίαση, χωρίς το κείμενο και οι εικόνες να δημιουργούν σύγχυση. Οι πρώτες εντυπώσεις είναι πάντα σημαντικές γιατί εάν οι ιστότοποι δε φαίνονται ελκυστικοί και δε λειτουργούν με ικανοποιητικό τρόπο απογοητεύουν αρκετούς από του πιθανούς χρήστες. 24

25 Πίνακας 1 Abbott Astra- Zeneca Boerhi nger- Ingelh eim Bristol -Myers Squibb Cana Elpen Galeni ca Genesi s Pharm a GSK Laviph arm Lilly Minerv a Novart is Pfizer Pharm anel Rafar m Roche Sanofi Specif ar Vianex 1 x x x x x x x x x x x x x x x x x 2 x x x x 3 x x x x 4 x x x 5 x x x x x x x x x x x 6 x 7 x x x x x x x x x x x x x x x x x 8 x x x x x x x x x x x x x x II. Πλοήγηση Η ευκολία της πλοήγησης είναι ένα κρίσιμο κριτήριο για την ποιότητα του ιστοτόπου και αφορά στο πόσο γρήγορα ο χρήστης εξερευνά το περιεχόμενό του. Ο χρόνος απόκρισης του ιστοτόπου θα πρέπει να κυμαίνεται σε ένα εύλογο διάστημα μεταξύ ενός και δέκα δευτερολέπτων, ώστε να είναι μικρή η ανοχή των χρηστών του. Ο ιστότοπος πρέπει να είναι απλός και να επιτρέπει στο χρήστη να επιστρέψει στη αρχική σελίδα από κάθε άλλη εσωτερική του σελίδα. Επιπλέον, μία μηχανή αναζήτησης είναι επιθυμητή καθώς επιτρέπει στο χρήστη να προσδιορίσει τα 25

26 χαρακτηριστικά της πληροφορίας που τον ενδιαφέρουν και να ανακτήσει μία λίστα σελίδων που ταιριάζει με αυτά. Γενικά, η εύρεση και χρήση της πληροφορίας είναι σημαντικό να μην απέχει πάνω από τρία κλικ από το χρήστη. Τα έγγραφα στον ιστότοπο θα πρέπει να είναι απλά και ξεκάθαρα ώστε να γίνονται και εύκολα κατανοητά από τους χρήστες. Οι πληροφορίες πρέπει να ομαδοποιούνται και να τακτοποιούνται με κατάλληλο τρόπο (θεματικές ενότητες) ώστε να είναι εύκολο για τους χρήστες να έχουν γρηγορότερη πρόσβαση στα θέματα άμεσου ενδιαφέροντος. Ο χάρτης (Site Map) δίνει μία καθολική οπτική της οργάνωσης του ιστοτόπου και διευκολύνει την πλοήγηση. Οι εικόνες, τα βίντεο και τα γραφικά θα πρέπει να δίνουν τη δυνατότητα εύκολου χειρισμού τους από το χρήστη (μεγέθυνση και σμίκρυνση εικόνων, έναρξη, παύση και επανεκκίνηση βίντεο ή ήχου κ.ά.) και να είναι ταυτόχρονα και εμφανής η σημασιολογία των εικονιδίων που χρησιμοποιούνται. Τέλος, η ύπαρξη μη ενεργών συνδέσεων που οδηγούν σε σελίδες μη υπάρχουσες ή υπό κατασκευή δυσχεραίνει το χρήστη του ιστοτόπου που αναμένει να διερευνήσει περαιτέρω μία γνωστική περιοχή και θα ελέγξουμε αν υπάρχουν. Πίνακας 2 Abb ott Astra- Zeneca Boerhi nger- Ingelh eim Bristol -Myers Squibb Cana Elpen Galeni ca Genesi s Pharm a GSK Laviph arm Lilly Miner va Novart is Pfizer Pharm anel Rafar m Roche Sanofi Specif ar Vianex 1 x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 1 2 x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 3 x x x x x x x x x x x x x x x 4 x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 5 x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 6 x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 7 x x x x x x x x x x x x x x x x x x 8 x x x x x x x x x x x x x x x 9 x 10 x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 26

27 III. Περιεχόμενο Στην ενότητα αυτή τα κριτήρια εξετάζουν την ποιότητα και την αξιοπιστία του περιεχόμενου του ιστοτόπου. Κάθε ιστότοπος είναι σημαντικό να κάνει εμφανές στους χρήστες το λόγο ύπαρξής του στο διαδίκτυο. Ο σκοπός του ιστοτόπου πρέπει να δηλώνεται ξεκάθαρα και οι πληροφορίες που παρέχει να αντανακλούν και τους επιδιωκόμενους στόχους του που είναι συνήθως εμπορικοί και εκπαιδευτικοί για το κοινό που απευθύνονται. Οι ιστότοποι θα πρέπει να παρέχουν πληροφορίες για το ποιος είναι υπεύθυνος για κάθε πτυχή τους (ονόματα, επαγγελματικές θέσεις, διευθύνσεις) όπως και για το ποιος συνέβαλε στη δημιουργία αυτών. Στην πληροφορία που παρουσιάζεται θα πρέπει να δηλώνονται οι πηγές προέλευσης του περιεχομένου της (ενημερωμένες αναφορές και βιβλιογραφία) καθώς η εγκυρότητα της καλλιεργεί ένα αίσθημα εμπιστοσύνης των χρηστών προς τον ιστότοπο. Η επικαιρότητα της παρεχόμενης πληροφορίας πρέπει να είναι κατάλληλη για το θέμα που διαπραγματεύεται ο ιστότοπος (τρέχοντα δεδομένα), χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι μία παλιά πληροφορία δεν είναι πλέον έγκυρη και αξιόπιστη. Για αυτό και είναι προφανές ότι μία ενημέρωση του ιστοτόπου σε τακτά χρονικά διαστήματα ικανοποιεί σε μεγαλύτερο βαθμό το κριτήριο επικαιρότητας του 27

28 περιεχομένου του. Επίσης, το κατά πόσο καλύπτονται κάποια θέματα και το αν όλοι έχουν πρόσβαση σε επιπλέον πληροφορίες εξετάζονται στα κριτήρια που αφορούν σο βαθμό κάλυψης. Η ακρίβεια και η αντικειμενικότητα του περιεχομένου σχετίζονται με την ύπαρξη προκαταλήψεων ή λαθών σε επίπεδο σημασιολογικό, γραμματικό ή συντακτικό. Το περιεχόμενο των κειμένων θα πρέπει να είναι αλάνθαστο από πλευράς γραμματικής, σύνταξης και ορθογραφίας και να απουσιάζει οποιαδήποτε μη τεκμηριωμένη άποψη ή προκατάληψη για ένα θέμα που παρουσιάζεται. Αν υπάρχουν προσωπικές απόψεις των συγγραφέων αυτό θα πρέπει να ορίζεται σαφώς και να διαχωρίζεται από την πραγματική πληροφορία. Πίνακας 3 Abb ott Astra- Zenec a Boerhi nger- Ingelh eim Bristol -Myers Squibb Cana Elpen Galeni ca Genesi s Pharm a GSK Laviph arm Lilly Miner va Novart is Pfizer Pharm anel Rafar m Roche Sanofi Specif ar Vianex 1 x x x x x x x x x x x x 2 x x x x x x x x x x x x x x x x x 3 4 x x x 5 x x x x x 6 7 x 8 x x x x x x x 9 x x x x x x x x x x x x x 10 x x x x x x x x 11 x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 12 x x x x 13 x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 28

29 IV. Σχεδιασμός Ο σχεδιασμός με τη χρήση εικόνων, βίντεο κ.ά. θα πρέπει να γίνεται χωρίς υπερβολή. Να υπάρχει δηλαδή καλή ισορροπία και χρήση χρωμάτων, οι εικόνες να εμφανίζονται με καλή ανάλυση, το μέγεθος γραφικών να μη φορτώνει πολύ τις ιστοσελίδες, να αποφεύγεται η πλάγια γραφή. Η ύπαρξη πολλών γραμματοσειρών κάνει λιγότερο εύκολη και ελκυστική την ανάγνωση και για αυτό θα πρέπει να χρησιμοποιούνται οικείες γραμματοσειρές (π.χ. Arial, Times New Roman). Πίνακας 4 Abb ott Astra- Zeneca Boerhi nger- Ingelh eim Bristol -Myers Squibb Cana Elpen Galeni ca Genesi s Pharm a GSK Laviph arm Lilly Minerv a Novart is Pfizer Pharm anel Rafar m Roche Sanofi Specif ar Vianex 1 x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 2 x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x V. Αλληλεπίδραση Ευελιξία 29

30 Ο ιστότοπος που δίνει τη δυνατότητα αλληλεπίδρασης με το χρήστη γίνεται πιο ελκυστικός για τους προοριζόμενους χρήστες. Για τη δημοτικότητα του ιστοτόπου είναι σημαντικό να παρέχονται σε πολλαπλές γλώσσες οι πληροφορίες ή τουλάχιστον σε περισσότερο από μία γλώσσες για τις πιο καίριες πληροφορίες του, ώστε να απευθύνονται σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο κοινό. Η επικοινωνία και υποβολή ερωτήσεων, απόψεων, σχολιασμών είναι χρήσιμη και αποτελεί ένα λόγο επιστροφής του χρήστη στον ιστότοπο. Η ύπαρξη των συχνά απαντημένων ερωτήσεων επιταχύνουν την αναζήτηση από μέρους των χρηστών και προσδίδουν αξιοπιστία στον ιστότοπο. Σε αυτή την ενότητα, επίσης, θα εξεταστεί αν ο ιστότοπος επιτρέπει τη χρήση από άτομα με ειδικές ανάγκες με παροχή εναλλακτικών λύσεων στο οπτικοακουστικό υλικό. Τέλος, θα δούμε κατά πόσο σχετίζεται με το όνομα της εταιρείας το URL και αν η ιστοσελίδες που θα ανοίξουμε είναι συμβατές με τους περισσότερο χρησιμοποιούμενους browsers (Google Chrome, Mozilla Firefox). Πίνακας 5 Abb ott Astra- Zeneca Boerhi nger- Ingelh eim Bristol -Myers Squibb Cana Elpen Galeni ca Genesi s Pharm a GSK Laviph arm Lilly Minerv a Novart is Pfizer Pharm anel Rafar m Roche Sanofi Specif ar Vianex 1 x x x x x x x x x x x x x x x x x x 2 x x x 3 4 x x x x x x x x x 5 6 x x x 7 x x x x x x x x x x x x x x x x x x 8 x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 30

31 VI. Άλλες πληροφορίες Διάφορα Ο ιστότοπος πρέπει να παρέχει πληροφορίες σχετικές με την κάθε εταιρεία (ιστορία, δομή, οργάνωση, ισολογισμοί, νομική και θεσμική πολιτική που ακολουθεί) ώστε να δημιουργήσει ένα κλίμα εμπιστοσύνης προς αυτές και μία καλή εταιρική εικόνα κυρίως για το κοινό που στοχεύει. Στην ενότητα αυτή, επίσης, θα εξετάσουμε αν οι φαρμακευτικές εταιρείες έχουν στους ιστοτόπους τους θεματική ενότητα με αναφορά σε επαγγελματικές ευκαιρίες και ενημερωτικό δελτίο (newsletter). Πίνακας 6 Abb ott Astra- Zeneca Boerhi nger- Ingelh eim Bristol -Myers Squibb Cana Elpen Galeni ca Genesi s Pharm a GSK Laviph arm Lilly Minerv a Novart is Pfizer Pharm anel Rafar m Roche Sanofi Specif ar Vianex 1 x x 2 x x x x x x x x x x x x x x x x x 3 x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 4 x x x x x x x x x x x x x x x 5 x x x x x x x x 6 x x x x x x x 7 x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 8 x x x x 31

32 3.3. Παρουσίαση Δείγματος Παρακάτω παρουσιάζουμε τις αρχικές ιστοσελίδες των εταιρειών κάνοντας μία αναφορά σε κάποια ιστορικά στοιχεία για αυτές. 1. ΒΙΑΝΕΞ Η ΒΙΑΝΕΞ βρίσκεται επί σειρά ετών στη κορυφή της φαρμακευτικής βιομηχανίας που δραστηριοποιείται στη χώρα μας. Δημιουργήθηκε το 1924 από το Δημήτριο Γιαννακόπουλο ως μια προσωπική εταιρεία διάθεσης φαρμακευτικών προϊόντων. Η ίδρυση της ομόρρυθμης εταιρείας ΦΑΡΜΑΓΙΑΝ το 1951 αποτέλεσε σημαντικό σταθμό εξέλιξής της καθώς με την εμπορική της δραστηριότητα άρχισε να επεκτείνεται γρήγορα σε ολόκληρη την Ελλάδα. Επί σειρά ετών, η ΦΑΡΜΑΓΙΑΝ ήταν αντιπρόσωπος μεγάλων διεθνών φαρμακευτικών εταιρειών όπως οι Jannsen, Roussel και Alcon. Από το 1971, η ΒΙΑΝΕΞ αναπτύσσει δυναμικές συνεργασίες με μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες διεθνούς φήμης, όπως οι Merck & Co (ΗΠΑ), Takeda Chemical Industries (Ιαπωνία), Boots (Μ. Βρετανία), Sigma Tau Industries (Ιταλία) 32

33 κ.ά. και δραστηριοποιείται με τέτοια πρότυπα ποιότητας και δεοντολογίας, ώστε οι συνεργαζόμενες επιχειρήσεις αρχίζουν να της αναθέτουν και την παραγωγή (Under License) προϊόντων τους στα εργοστάσιά της. Έτσι, το 1974 άρχισε και η βιομηχανική δραστηριότητα της Εταιρείας με τη δημιουργία του Α Εργοστασίου κατασκευασμένου στην Εθνική Οδό Αθηνών-Λαμίας και φτάνοντας το 1999 στην αγορά της μονάδας παραγωγής αντιβιοτικών του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας & Τεχνολογίας στη Βιομηχανική Ζώνη Πατρών (Δ Εργοστάσιο), στην οποία καλύπτονται τα αυστηρότερα πρότυπα παραγωγής. Τα άλλα δύο εργοστάσια βρίσκονται στην περιοχή της Παλλήνης. 2. ELPEN To 1969, ο φαρμακοποιός Δημήτριος Πενταφράγκας, Πρόεδρος και Γενικός Διευθυντής της εταιρείας, δημιουργεί μια δική του εταιρεία, την ELPEN. Παρασκευάζονται τα πρώτα προϊόντα, τα γενόσημα αντιβιοτικά Flemicin (νοβοβιοκίνη) και Ertythropen (ερυθρομυκίνη).to 1970 αποτελεί ορόσημο έτος για την εταιρεία, καθώς κατασκευάζεται η μονάδα παραγωγής στο Πικέρμι Αττικής. Έπειτα, χτίζονται εγκαταστάσεις παραγωγής τμ, εξοπλισμένες με μηχανήματα 33

34 τελευταίας τεχνολογίας, που επιτρέπουν την παρασκευή προϊόντων σύμφωνα με τις προδιαγραφές GMP και GLP. Η ELPEN συνάπτει σημαντικό αριθμό συμφωνιών παρασκευής με πολυεθνικές, όπως οι Eaton ( ), Pierre Fabre ( ), Dow-Chemicals ( ) και Warner Lambert ( ). Το χαρτοφυλάκιο προϊόντων της εταιρείας, η οποία σημειώνει ραγδαία ανάπτυξη τη δεκαετία του 90, διευρύνεται με αρκετά φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα. Ανάμεσα σε αυτά τα προϊόντα ανήκουν το Penrazol (ομεπραζόλη), το Legofer (πρωτεϊνοηλεκτρικός σίδηρος), και το Eltina (σεριβαστατίνη). Επιπλέον, το 1997 τίθεται σε λειτουργία μονάδα παραγωγής με τεχνολογία αιχμής για ενέσιμες κεφαλοσπορίνες, όπου παρασκευάζονται φάρμακα που προορίζονταν για νοσοκομειακή χρήση. Τη δεκαετία αυτή σηματοδοτεί επίσης η ανάπτυξη των εγκαταστάσεων Έρευνας & Τεχνολογίας της ELPEN. Οι ειδικά εκπαιδευμένοι ερευνητές επιδιώκουν με επιτυχία το στόχο της ELPEN για τη δημιουργία γενόσημων ιδιοσκευασμάτων και πρωτότυπων φαρμακευτικών προϊόντων. Σε αυτά συγκαταλέγεται η διεθνώς πατενταρισμένη, πρωτότυπη εισπνευστική συσκευή ξηράς σκόνης Elpenhaler για τη χορήγηση πολλαπλών απλών δόσεων αντιασθματικών φαρμάκων, όπως Formopen, Fluticapen και Rolenium, τα οποία κατέχουν σήμερα ηγετική θέση στην Ελληνική Φαρμακευτική αγορά. Η ELPEN είναι τον 21ο αιώνα η κορυφαία ελληνική φαρμακευτική εταιρεία ανάμεσα στις εγχώριες φαρμακοβιομηχανίες και έχει εξασφαλίσει συνεργασίες για πρωτότυπα φαρμακευτικά σκευάσματα με πολυεθνικές εταιρείες, όπως η Novartis, η Baxter, η Bayer, η Lundbeck και η Euritalia. 34

35 3. GALENICA Η Galenica αποτελεί την πρώτη ελληνική επιχείρηση που επικεντρώθηκε στην απόκτηση τεχνογνωσίας και στην κατοχύρωση των δικαιωμάτων αξιοποίησής της, μέσω της συνεργασίας με μεγάλους ερευνητικούς οίκους του εξωτερικού αλλά και στην ανάπτυξη δικής της τεχνογνωσίας πρωτότυπων φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων, τα οποία εξάγει ήδη με επιτυχία σε χώρες των Βαλκανίων. Ιδρύθηκε το 1974 από δύο φαρμακοποιούς, τον Διονύσιο Βαρελά και τον Βασίλειο Ταμβακά και την ίδια χρονιά κατασκευάζεται και η πρότυπη μονάδα παραγωγής φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων της GALENICA, ένα ιδιόκτητο εργοστάσιο στην περιοχή της Χαλκίδας. Στον χώρο αυτόν, παράγονται διάφορες φαρμακοτεχνικές μορφές σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και κανονισμούς και πραγματοποιείται και η κυρίως ερευνητική δραστηριότητα της εταιρίας, που στοχεύει στην ανάπτυξη νέων καινοτόμων φαρμακευτικών μορφών και προϊόντων. Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιεί επενδύσεις στον τομέα της βιοτεχνολογίας, αναγνωρίζοντας τη σημασία των εφαρμογών της στη δυνατότητα ανακάλυψης νέων μεθόδων, τόσο για τη θεραπεία, όσο και για την πρόληψη ασθενειών. 35

36 4. LAVIPHARM Η ελληνική εταιρεία Lavipharm ιδρύθηκε το 1911 από τον Ιωάννη Λαβίδα και είναι σήμερα ο μεγαλύτερος ολοκληρωμένος Όμιλος Έρευνας και Ανάπτυξης, παραγωγής, εισαγωγής, εμπορίας και διανομής φαρμάκων, καλλυντικών και προϊόντων υγείας στην Ελλάδα με έντονη διεθνή δραστηριότητα. Η Lavipharm συγκαταλέγεται ανάμεσα στις 1000 κορυφαίες επιχειρήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα των επενδύσεων στην Έρευνα και Ανάπτυξη. Διαθέτει σύγχρονες εγκαταστάσεις σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια, τη Γαλλία, τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και συνεργάζεται με τις μεγαλύτερες παγκοσμίως εταιρείες φαρμάκων και καλλυντικών. Η Lavipharm έχει ως όραμα να παρέχει πάντα τις πιο σύγχρονες και αποτελεσματικές υπηρεσίες στο χώρο της υγείας με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του ανθρώπου. Για να το πετύχει αυτό βασίζεται στη συνεχή έρευνα καινοτόμων μορφών χορήγησης φαρμάκων, αναπτύσσει προϊόντα υψηλής τεχνολογίας που μειώνουν τις παρενέργειες, διευκολύνουν στη λήψη και βοηθούν τον ασθενή να συνεχίσει μια ομαλή ζωή ανεξάρτητα από την πάθησή του. 36

37 5. PHARMANEL H ΦΑΡΜΑΝΕΛ ιδρύθηκε το 1991 και παρουσιάζοντας συνεχή σταθερή ανάπτυξη στα οικονομικά της μεγέθη, φτάνει σήμερα να συγκαταλέγεται μεταξύ των μεγαλύτερων φαρμακευτικών εταιρειών. Τα κεντρικά γραφεία βρίσκονται στον Γέρακα Αττικής, σε κτίριο τμ., όπου εδράζεται κατάλληλα δομημένο και εξοπλισμένο τμήμα διανομής, ενώ για τον συντονισμό των δραστηριοτήτων της στη Βόρεια Ελλάδα, η εταιρεία διαθέτει επίσης γραφεία στη Θεσσαλονίκη. Η μονάδα παραγωγής καθώς επίσης και τα τμήματα logistics και ποιοτικού ελέγχου, βρίσκονται στο Σχηματάρι, σε σύγχρονες εγκαταστάσεις τμ. H εφαρμογή ενός σύγχρονου και δυναμικού επιχειρησιακού μοντέλου αποτελεί το κλειδί για τις επιτυχημένες δραστηριότητες της εταιρείας από την ίδρυσή της. Η ΦΑΡΜΑΝΕΛ είναι μία δυναμική φαρμακευτική εταιρία γενόσημων προϊόντων με 37

38 υψηλή υλικοτεχνική υποδομή που της επιτρέπει να παράγει, να αντιπροσωπεύει, να προωθεί και να διανέμει φαρμακευτικά και ιατροτεχνολογικά προϊόντα υψηλής ποιότητας, που καλύπτουν μεγάλο φάσμα θεραπευτικών κατηγοριών. Ιδιαίτερα δραστηριοποιείται στις εξής κατηγορίες: Ανοσολογία Αντιμικροβιακή θεραπεία Γαστρεντερολογία Ογκολογία Ουρολογία Οφθαλμολογία Καρδιαγγειακές Παθήσεις Μεταβολικά Νοσήματα των Οστών Παθήσεις Αναπνευστικού Συστήματος Η ΦΑΡΜΑΝΕΛ έχει εδραιώσει την παρουσία της στις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές αγορές και στις αγορές της Μέσης Ανατολής - Β. Αφρικής, της Ασίας - Ειρηνικού, της Β. Αμερικής και της Λατινικής Αμερικής συμπράττοντας με επιλεγμένες ανεξάρτητες, αλλά και πολυεθνικές εταιρίες. Όλες οι υπηρεσίες που προσφέρει η εταιρεία αυτή στοχεύουν στην βέλτιστη ικανοποίηση και εξυπηρέτηση των πελατών της. 6. MINERVA 38

39 Η Μινέρβα Φαρμακευτική A.E. ιδρύθηκε το 1935 από το φαρμακοποιό Νίκο Μπακάκο. Η Μινέρβα γρήγορα αποκτά τις παραγωγικές της μονάδες και χάρη στο εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό της αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς. Είναι μία φαρμακευτική εταιρεία που διατηρεί μια σταθερά ανοδική πορεία στην ελληνική αγορά, με δυναμική παρουσία βασιζόμενη σε δικά της προϊόντα, πρωτότυπα και επώνυμα γενόσημα (branded generics) αλλά και σε προϊόντα που προέρχονται από συνεργασίες με άλλους οίκους. Η Μινέρβα, από την ίδρυση της, συνεργαζόταν με μεγάλους διεθνείς οίκους όπως Bayer, Wyeth, Wellcome, Janssen, Stiefel, Warner Lambert, παράγοντας καθιερωμένα σκευάσματα στις εγκαταστάσεις της όπως Aspirin, Septrin, Lamictal, Tavor, Simeco, Daktarin, Stugeron, Polytar, Oilatum, Ponstan κ.α., ενώ ταυτόχρονα εμπορευόταν αρκετά από αυτά τα σκευάσματα. Διακρίνεται για επαγγελματισμό, αξιοπιστία, κοινωνική ευθύνη και συνέπεια. Αυτό επιτυγχάνεται γιατί επενδύει, στο ανθρώπινο δυναμικό της και σε νέα προϊόντα υψηλών προδιαγραφών και αξιόπιστες υπηρεσίες, προσπαθεί να αποτελεί το παράδειγμα και το σημείο αναφοράς για την ποιότητα σε οποιοδήποτε τομέα των δραστηριοτήτων της. 7. RAFARM 39

40 H RAFARM δημιουργήθηκε το 1974 από τον Ν. Ρασσιά και μια ομάδα συνεργατών με πωλήσεις την κατατάσσουν ανάμεσα στις 10 μεγαλύτερες ελληνικές εταιρείες φαρμάκων. Μέσα σε σύντομο χρόνο αναπτύχθηκε, διεύρυνε τις δραστηριότητές της, ανέπτυξε διεθνείς συνεργασίες και δημιούργησε τις δικές της εγκαταστάσεις παραγωγής. Με αποκλειστικά ελληνικά κεφάλαια, διαθέτει εγκαταστάσεις παραγωγής συνολικής έκτασης τμ. και περισσότερους από 200 εργαζόμενους και μόνιμους συνεργάτες. Είναι μία εταιρία που επενδύει συνεχώς στην τεχνολογία και υιοθετεί τις πιο αυστηρές ποιοτικές προδιαγραφές σε κάθε φάση της παραγωγής, παρέχοντας υψηλής ποιότητας φάρμακα σε προσιτές τιμές. Στην ερευνητική ομάδα της RAFARM εργάζονται υψηλού επιπέδου επιστήμονες με πολύχρονη πείρα και αφοσίωση στην ιδέα της ανάπτυξης καινοτόμων φαρμάκων. Εκτός από τις δικές της, ανεξάρτητες ερευνητικές δραστηριότητες, η RAFARM συνεργάζεται και με Πανεπιστημιακά Ιδρύματα (Αθηνών, Πάτρας, Κρήτης, Ιωαννίνων) σε κοινά ερευνητικά προγράμματα, από τα μέσα της δεκαετίας του ' SPECIFAR 40

41 H Specifar είναι μία πολυεθνική φαρμακευτική εταιρία με την έδρα της στην Ελλάδα και με γραφεία σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης. Η Specifar ιδρύθηκε το 1933 και αποτελεί μία εταιρεία με σημαντική θέση στην εγχώρια φαρμακοβιομηχανία καθώς οι δραστηριότητές της επικεντρώνονται στην έρευνα και ανάπτυξη, παραγωγή, διανομή και προώθηση φαρμακευτικών προϊόντων. Το 2001 εγκαινιάστηκε το πρώτο εργοστάσιο, στο οποίο παρασκευάζονται σκευάσματα σε υγρή, ημιστερεά και στερεά μορφή (δυνατότητα παραγωγής 2,2 δις δισκία ετησίως), ενώ στον ίδιο χώρο στεγάζεται το τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης και οι αποθήκες. Παράλληλα, έχουν ξεκινήσει οι εργασίες για την ανέγερση της νέας παραγωγικής μονάδας στο Σχηματάρι με δυνατότητα παραγωγής 8,8 δις δισκία τον χρόνο. Το 2003 η Specifar εξασφάλισε την πρώτη άδεια κυκλοφορίας για προϊόν της σε ξένη αγορά (στις 24 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης) και μέσα στο 2004 έγινε με απόλυτη επιτυχία και το πρώτο λανσάρισμα προϊόντος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το τμήμα της Διασφάλισης Ποιότητας στη Specifar είναι καίριας σημασίας για την πολιτική της εταιρίας. Πραγματοποιεί έλεγχο σε όλα τα στάδια και τμήματα της εταιρίας, ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο ποιοτικά αποτέλεσμα. Μεγάλη έμφαση δίνεται, επίσης, σε θέματα ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος με τη λήψη απαραίτητων μέτρων για εξοικονόμηση ενέργειας και νερού, βελτίωση της ποιότητας του αέρα και μείωσης των απορριμμάτων. Το μέγεθος της επιτυχίας της Specifar είναι απόρροια των πρακτικών που ακολουθεί, κινούμενη μέσα σε πλαίσιο αξιών και κωδίκων δεοντολογίας. 9. CANA 41

42 Η Cana είναι μια ελληνική εταιρεία που ιδρύθηκε το 1928 από τον Κώστα Κανάρογλου. Η εργοστασιακή μονάδα και τα φαρμακευτικά εργαστήρια που διαθέτει λειτουργούν με γραμμές παραγωγής υπό αυστηρές προδιαγραφές και παράγουν προϊόντα ιδιαίτερων απαιτήσεων. Η εταιρεία μεταποιεί, προωθεί και διανέμει στην ελληνική αγορά ένα ευρύ φάσμα προϊόντων υγείας, διατηρώντας μακροχρόνιες και σταθερές συνεργασίες με μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες Πιο συγκεκριμένα, η Cana με μια ομάδα 180 έμπειρων εργαζομένων που διαθέτει, δραστηριοποιείται στους τομείς του φαρμάκου, του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού, των προϊόντων φροντίδας υγείας, της ειδικής και κλινικής διατροφής και της βρεφικής φροντίδας. Παραδείγματα συνεργασιών της είναι τα προϊόντα κλινικής διατροφής της Nestlé, η αντιπροσώπευση του οίκου Dr. Schär με τρόφιμα ελεύθερα γλουτένης, προϊόντα της φαρμακευτικής εταιρείας Astra Zeneca, Meda, Merck, Pierre Fabre κ.ά. Τα Φαρμακευτικά Εργαστήρια Cana είναι μέλος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών (ΣΕΒ) και του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Παιδικών Τροφών Ελλάδος (ΣΕΠΤΕ). Η πολυετής πορεία της εταιρείας αυτής οφείλεται στην ακεραιότητα, το σεβασμό, την αξιοπιστία, τη διαφάνεια και τη διασφάλιση της υψηλής ποιότητας σε όλο τα φάσμα των δραστηριοτήτων της. 10. GENESIS PHARMA 42

43 Η GENESIS Pharma ξεκίνησε τη δραστηριότητά της το 1997 και έγινε η πρώτη ελληνική φαρμακευτική εταιρεία με εξειδίκευση στην προώθηση, πώληση και διανομή φαρμακευτικών προϊόντων βιοτεχνολογίας. Η κεντρική της διοίκηση βρίσκεται στην Αθήνα και δραστηριοποιείται από το 1999 και στην Κύπρο μέσω της GENESIS Pharma (Cyprus) Ltd. Το 2001 ίδρυσε γραφείο αντιπροσώπευσης στη Ρουμανία και το 2004 στη Βουλγαρία. Σήμερα η εταιρεία κατατάσσεται μεταξύ των μεγαλύτερων φαρμακευτικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στη ελληνική αγορά, ενώ είναι σταθερά στις πρώτες θέσεις σε νοσοκομειακές πωλήσεις στην χώρα. Με οδηγό τη συνεισφορά στη βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής των ασθενών στη χώρα μας, έχει αναπτύξει στρατηγικές συμμαχίες με μερικές εκ των κορυφαίων εταιρειών στην αγορά των φαρμακευτικών προϊόντων βιοτεχνολογίας παγκοσμίως, όπως οι Biogen Idec, Celgene, Cephalon, Pharmamar, Shire, Vifor. Η Genesis Pharma διαθέτει στο χαρτοφυλάκιό της πρωτοποριακά προϊόντα που καλύπτουν εξειδικευμένα νοσήματα στους τομείς της αιματολογίας, ογκολογίας, νεφρολογίας και του κεντρικού νευρικού συστήματος. Πρόκειται για προϊόντα που προορίζονται για ανάγκες ασθενών με νοσήματα σπάνια ή και χρόνια που μέχρι πρόσφατα δεν μπορούσαν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά. 11. PFIZER 43

44 Από την ίδρυση της Pfizer το 1849, από τα ξαδέρφια Charles Pfizer και Charles Erhart, η εταιρεία παραμείνει αφοσιωμένη στην ανακάλυψη και ανάπτυξη νέων φαρμάκων και εμβολίων για την πρόληψη και τη θεραπεία διάφορων νοσημάτων, προκειμένου να συμβάλλει στη βελτίωση της υγείας και της ευεξίας σε κάθε στάδιο της ζωής των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 85 χώρες ενώ τα προϊόντα της διατίθενται σε 150 χώρες. Τα φάρμακα της Pfizer ανήκουν σε μια ευρεία κλίμακα θεραπευτικών κατηγοριών όπως καρδιαγγειακού συστήματος, νευρικού και αναπνευστικού συστήματος, αλλεργιών, λοιμωδών νόσων, ενδοκρινολογικών διαταραχών, ουρογεννητικού συστήματος, οφθαλμολογικά, ογκολογικά και προϊόντα για την αρθρίτιδα. Επιπλέον, διαθέτει προϊόντα ιατρικής φροντίδας για περισσότερα από 30 είδη βοοειδών και κατοικίδιων. Η Pfizer Hellas ιδρύθηκε στην Ελλάδα το 1960 με ένα μικρό ανθρώπινο δυναμικό 40 ατόμων και έδρα το πρώτο εργοστάσιο στο Παγκράτι και το 2002 εγκαινιάστηκε το νέο της κτίριο στη Λεωφ. Μεσογείων με τις πιο σύγχρονες εγκαταστάσεις. Είναι μία εταιρεία που έχει ανθρώπινο δυναμικό περίπου 500 ατόμων για όλες τις δραστηριότητές της, ενώ παράλληλα, διατηρεί και ενισχύει την πρωτοπορία της μεταξύ των εγκατεστημένων στην Ελλάδα φαρμακευτικών εταιρειών, που κατέχει ήδη από το Το 2010 ήταν μια χρονιά ορόσημο για την Pfizer Hellas, καθώς συμπλήρωσε 50 χρόνια δραστηριοποίησης στη χώρα μας και ολοκληρώθηκε και η συγχώνευση της με την Wyeth Hellas. 12. NOVARTIS 44

45 Η Novartis δημιουργήθηκε το 1996 με τη συγχώνευση των ελβετικών φαρμακευτικών εταιρειών Ciba-Geigy και Sandoz. Με έδρα την Βασιλεία της Ελβετίας, η Novartis σήμερα δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 140 χώρες με εργαζόμενους. Οι δραστηριότητες της Novartis AG εστιάζονται στον τομέα συνταγογραφούμενων φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων (Pharmaceuticals), εμβολίων και διαγνωστικών (Vaccines and Diagnostics), προϊόντων της Sandoz (Generics), καταναλωτικών προϊόντων υγείας (Consumer Health), προϊόντων της Alcon (η μεγαλύτερη εταιρεία οφθαλμολογικών προϊόντων). Η Novartis Hellas, η οποία ανήκει στον Όμιλο Novartis AG, είναι μια πρωτοπόρος και δυναμική εταιρεία στον ελληνικό φαρμακευτικό χώρο που διαθέτει στην ελληνική αγορά τεράστια σειρά φαρμακευτικών σκευασμάτων τόσο συνταγογραφούμενων όσο και μη συνταγογραφούμενων (OTC). Τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας βρίσκονται στη Μεταμόρφωση Αττικής, ενώ λειτουργούν γραφεία της εταιρείας και στη Θεσσαλονίκη. Η Novartis λαμβάνει πολυάριθμες διεθνείς και ελληνικές διακρίσεις και επιβραβεύεται συνεχώς για την καινοτόμο έρευνα, το εργασιακό περιβάλλον καθώς και για την υπεύθυνη και βιώσιμη ανάπτυξη της. Στον κατάλογο των World's Most Admired Companies που καταρτίζει η διεθνώς αναγνωρισμένη και έγκυρη οικονομική επιθεώρηση Fortune, το 2013 η Novartis κατέκτησε και πάλι την πρώτη θέση μεταξύ των πλέον εκτιμώμενων φαρμακευτικών εταιρειών παγκοσμίως. 13. SANOFI 45

46 Η Sanofi είναι μία εταιρεία με ιστορία πάνω από έναν αιώνα που περιλαμβάνει την εμπειρία και τη φήμη των επιτευγμάτων των μεγάλων βιομηχανικών εργαστηρίων στην ανάπτυξη της χημείας, της φαρμακευτικής και της ιατρικής (εικόνα 1). H Sanofi είναι μια από τις κορυφαίες φαρμακευτικές εταιρείες στον κόσμο με παρουσία σε περισσότερες από 100 χώρες με τα κεντρικά γραφεία της να εδρεύουν στο Παρίσι. Στην Ελλάδα τα κεντρικά γραφεία βρίσκονται στην Αθήνα ενώ υπάρχει κέντρο επιστημονικής ενημέρωσης και στη Θεσσαλονίκη. Η Sanofi κατέχει δεσπόζουσα θέση στις μείζονες θεραπευτικές κατηγορίες καθώς το χαρτοφυλάκιο των προϊόντων της περιλαμβάνει φάρμακα που ηγούνται παγκοσμίως στις αντίστοιχες κατηγορίες τους, στους τομείς της Ογκολογίας, του Διαβήτη, των Καρδιαγγειακών Νοσημάτων, της Θρόμβωσης, του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος κ.α. Οι υπάλληλοι της Sanofi εργάζονται κάθε μέρα με στόχο να δώσουν αποτελεσματικές θεραπευτικές λύσεις, με καινοτόμα προϊόντα υψηλής ποιότητας στους τομείς εξειδίκευσής της. Δίνεται περισσότερο έμφαση στη θεραπεία του διαβήτη, σε εμβόλια, καινοτόμα φάρμακα, σε καταναλωτικά προϊόντα, σε αναδυόμενες αγορές και στον κτηνιατρικό τομέα. Εικόνα 1: Sanofi s history Πηγή: 46

47 14. ASTRAZENECA Η AstraZeneca ιδρύθηκε το 1999 με τη συγχώνευση της Astra AB της Σουηδίας και Zeneca Group PLC του Ηνωμένου Βασιλείου. Η AstraZeneca αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες φαρμακευτικές βιομηχανίες παγκοσμίως που δραστηριοποιείται σε πάνω από 100 χώρες απασχολώντας εργαζομένους. Τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας βρίσκονται στο Λονδίνο, ενώ τα κεντρικά κέντρα έρευνας και ανάπτυξης είναι στη Σουηδία. Σημαντική είναι και η παρουσία της στις Ηνωμένες Πολιτείες και στις ανερχόμενες αγορές. Το 1989 είναι το έτος ίδρυσης της Astra Ελλάς Α.Ε.. Τα υπάρχοντα προϊόντα της Astra μέχρι τότε τα διακινούσε εμπορικά η εταιρεία ΦΑΡΜΑΛΕΞ. Μέχρι τη συγχώνευση Astra και Zeneca το 1999, η εταιρεία CANA A.E. διακινούσε για περισσότερο από 50 χρόνια στην Ελλάδα τα προϊόντα της Zeneca/ICI. Η AstraZeneca 47

48 Ελλάδος απασχολεί σήμερα 400 περίπου εργαζόμενους. Τα κεντρικά γραφεία βρίσκονται στο Μαρούσι ενώ το Κέντρο Διανομής των προϊόντων βρίσκεται στον Ασπρόπυργο. Γραφεία της εταιρείας λειτουργούν επίσης στη Θεσσαλονίκη και στην Πάτρα. Η AstraZeneca Ελλάδος δραστηριοποιείται στην εισαγωγή, προώθηση, εμπορία και διανομή των προϊόντων της AstraZeneca. Οι δραστηριότητες της εταιρείας εστιάζονται στην ανακάλυψη, την ανάπτυξη, την παραγωγή και την προώθηση φαρμάκων για καρδιαγγειακές γαστρεντερολογικές ογκολογικές παθήσεις, για λοιμώδη νοσήματα, για διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος και διαβήτη. Κάθε χρόνο η AstraZeneca επενδύει περισσότερα από 4 δισεκατομμύρια δολάρια στην έρευνα και την ανάπτυξη νέων φαρμάκων για την κάλυψη των αναγκών εκατομμυρίων ασθενών σε όλο τον κόσμο. Περισσότεροι από 15,7001 άνθρωποι εργάζονται στα 14 μεγάλα τμήματα R&D που δραστηριοποιούνται σε 8 χώρες, σε 3 ηπείρους και υποστηρίζουν καθημερινά την έρευνα για την ανακάλυψη και ανάπτυξη πρωτοποριακών σκευασμάτων σε ένα ευρύ φάσμα θεραπευτικών κατηγοριών. 15. GLAXOSMITHKLINE 48

49 Η GlaxoSmithKline λειτουργεί με την επωνυμία αυτή κατόπιν τριών συγχωνεύσεων μεταξύ των εταιριών SmithKline και Beecham το 1989, Glaxo και Wellcome το 1995 και Glaxo Wellcome και SmithKline Beecham το Η GlaxoSmithKline ανήκει στις πρωτοπόρες εταιρείες στο φαρμακευτικό χώρο διεθνώς κατέχοντας το 5,3% της παγκόσμιας φαρμακευτικής αγοράς. Η GSK είναι η μοναδική εταιρία στον κόσμο που αναπτύσσει φάρμακα για HIV/ AIDS, φυματίωση και ελονοσία. Η GSK απασχολεί περισσότερους από ανθρώπους σε πάνω από 100 χώρες και τα κεντρικά γραφεία της εταιρίας βρίσκονται στο Λονδίνο. Με δυναμική παρουσία στην Ελλάδα από το 1971, η GSK δραστηριοποιείται σε καταναλωτικά (προϊόντα για τη στοματική υγεία, διατροφικοί χυμοί) και φαρμακευτικά προϊόντα. Η GSK διαθέτει 67 πρωτότυπα φάρμακα στην Ελλάδα για σειρά νοσημάτων όπως ασθένειες του αναπνευστικού (ΧΑΠ, άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα), μορφές καρκίνου (καρκίνος μαστού, νεφρού, ωοθηκών & πνεύμονα), καλοήθης υπερπλασία του προστάτη, επιληψία, ημικρανία, νόσος του Πάρκινσον, κατάθλιψη, HIV/AIDS, δερματοπάθειες, λοιμώξεις διαφόρων συστημάτων και γρίπη. Επιπλέον, η GSK διαθέτει στην Ελλάδα 17 εμβόλια για την πρόληψη του συνόλου των ασθενειών που περιγράφονται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών παιδιών και εφήβων συμπεριλαμβανομένων του καρκίνου τραχήλου της μήτρας και της πνευμονιοκοκκικής νόσου. Με ηγετική θέση στον τομέα των εμβολίων, η GSK κατέχει περίπου το 25% της αγοράς εμβολίων παγκοσμίως (στοιχεία 2013), ενώ αποτελεί τον κύριο προμηθευτή εμβολίων της UNICEF. Ειδική μονάδα Έρευνας και Ανάπτυξης της GSK επικεντρώνεται στην ανάπτυξη νέων θεραπειών για την αντιμετώπιση Σπάνιων Παθήσεων, ενώ στην Ελλάδα η εταιρία διαθέτει 3 ορφανά φάρμακα. 16. ELI LILLY ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ ΛΙΛΛΥ Η Eli Lilly ιδρύθηκε το 1876 στην Ινδιανάπολις των ΗΠΑ με στόχο την ανακάλυψη φαρμάκων υψηλής ποιότητας βασιζόμενη στην επιστημονική έρευνα. Σήμερα, διαθέτει τα προϊόντα της σε 143 χώρες, έχει ερευνητικά εργαστήρια σε 8 και εργοστάσια παραγωγής σε 13. Η ελληνική φαρμακευτική εταιρεία ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ ιδρύθηκε το 1984 και διαμορφώθηκε το 1994 σε ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ ως η κοινοπραξία μεταξύ της εταιρείας Eli Lilly & Company και της ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ. 49

50 Η ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ ΑΕΒΕ ανήκει στις δέκα πρώτες εταιρείες στην ελληνική φαρμακευτική αγορά και αποτελεί τον αποκλειστικό αντιπρόσωπο της Eli Lilly & Company στην Ελλάδα. Πρόκειται μια μία εταιρεία που δραστηριοποιείται στην εμπορική προώθηση και διανομή φαρμακευτικών και παρα-φαρμακευτικών προϊόντων καθώς επίσης και στη διάθεση διαγνωστικών ιατρικών συσκευών και μηχανημάτων. Η εταιρεία ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ - ΛΙΛΛΥ επενδύει στην άριστη τεχνογνωσία της Eli Lilly, παρουσιάζοντας σημαντικό έργο σε έρευνα και ανάπτυξη στον τομέα των κλινικών ερευνητικών μελετών στην Ελλάδα με πάνω από 15 χρόνια εμπειρίας. 17. ΑΒΒΟΤΤ 50

51 H Abbott ιδρύθηκε το 1888 από τον ιατρό Wallace Calvin Abbott στο Σικάγο των ΗΠΑ. Η Abbott Laboratories είναι μία εταιρεία με δράση στο χώρο της υγείας σε περισσότερες από 130 χώρες. Στην Ελλάδα η Abbott ιδρύθηκε το 1947 με έδρα την Αθήνα και από το 2005 έχει έδρα και στη Θεσσαλονίκη, στεγάζει το κέντρο διανομής της σε εγκαταστάσεις στο Κορωπί ενώ έχει παρουσία και στην Κυπριακή αγορά. Οι δραστηριότητες της Abbott Laboratories περιλαμβάνουν την ανακάλυψη, παραγωγή και διακίνηση στην αγορά προϊόντων με στόχο την πρόληψη, τη διάγνωση και την θεραπευτική αντιμετώπιση παθήσεων. Η αναζήτηση νέων φαρμάκων επικεντρώνεται στην ανοσολογία, στις λοιμώξεις και τις λοιμώδεις παθήσεις, στην ογκολογία, τις παθήσεις του νευρικού συστήματος και την αντιμετώπιση του πόνου. Η Έρευνα και Ανάπτυξη πραγματοποιείται από ερευνητικά κέντρα που κατανέμονται παγκοσμίως και βρίσκονται σε Γερμανία, Ιαπωνία, Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, Καναδά και Μεξικό. Η Abbott Ελλάς δραστηριοποιείται στην παραγωγή, κατεργασία, συσκευασία, εισαγωγή, εξαγωγή, διακίνηση και εμπορία φαρμακευτικών προϊόντων, διαγνωστικών μηχανημάτων και προϊόντων, διαβητολογικών προϊόντων και προϊόντων διατροφής. 18. ROCHE 51

52 Το 1986 ο Fritz Hoffmann ίδρυσε τη Roche με έδρα τη Βασιλεία της Ελβετίας, μια εταιρεία που για περισσότερα από 110 χρόνια πρωτοπορεί στη φροντίδα της υγείας. Στην Ελλάδα από το 2007 η Roche εκπροσωπείται στην από δύο ανεξάρτητες εταιρείες, τη Roche (Hellas) A.E., η οποία δραστηριοποιείται στον κλάδο Φαρμάκων και τη Roche Diagnostics (Hellas) Α.Ε., που διαθέτει διαγνωστικά προϊόντα. Οι επενδύσεις ετησίως για έρευνα και ανάπτυξη είναι περίπου 10 δισεκατομμύρια ελβετικά φράγκα και υπολογίζεται ότι η εταιρεία απασχολεί εργαζόμενους σε 150 χώρες. Η Roche διαγράφει μία επιτυχή πορεία διαθέτοντας και στην ελληνική αγορά πρωτοποριακά φαρμακευτικά και διαγνωστικά προϊόντα. Στην παγκόσμια αγορά των in vitro διαγνωστικών προϊόντων, παρέχει ένα μεγάλο εύρος διαγνωστικών εργαλείων και εργαστηριακών εξετάσεων για την ταχεία και αξιόπιστη ανίχνευση ασθενειών. Στο θεραπευτικό τομέα, διαθέτει στην αγορά φάρμακα για τον καρκίνο, ιογενείς λοιμώξεις, φλεγμονώδεις νόσοι, διαταραχές του μεταβολισμού και του κεντρικού νευρικού συστήματος. Ως η μεγαλύτερη εταιρεία βιοτεχνολογίας σε παγκόσμιο επίπεδο, χρησιμοποιεί ό,τι πιο σύγχρονο στην ανάπτυξη των προϊόντων της, με στόχο τη βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής των ασθενών. Παρέχει, συνεπώς, καινοτόμα προϊόντα για την έγκαιρη ανίχνευση και πρόληψη, τη διάγνωση, τη θεραπεία των νόσων και την παρακολούθηση της θεραπείας. 19. BRISTOL-MYERS SQUIBB 52

53 Η Bristol-Myers Squibb συγκαταλέγεται ανάμεσα στις ηγέτιδες βιοφαρμακευτικές εταιρείες στον κόσμο. Πρόκειται για μία εταιρεία με κληρονομιά καινοτομίας που ξεκίνησε στη Νέα Υόρκη το 1858, όταν ο Edward R. Squibb, MD, ίδρυσε μια φαρμακευτική εταιρεία στο Brooklyn, και το 1887, οι William McLaren Bristol και John Ripley Myers αγόρασαν μία επιχείρηση παρασκευής φαρμάκων στο Clinton. Στην Ελλάδα ιδρύθηκε το 1961και εδρεύει στην Αθήνα. Η Bristol-Myers Squibb αναπτύσσει και παρέχει καινοτόμα φάρμακα για την αντιμετώπιση ασθενειών όπως ο καρκίνος, οι καρδιαγγειακές νόσοι, ο διαβήτης, το HIV/AIDS, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο ιός της χρόνιας ηπατίτιδας Β και οι ψυχιατρικές διαταραχές. Με πυξίδα τη δέσμευσή της απέναντι στους ασθενείς, τους εργαζομένους και την κοινωνία συνδράμει σημαντικά τους αρμόδιους φορείς σε σημαντικές πρωτοβουλίες για την υγεία. 20. BOEHRINGER INGELHEIM 53

54 Η Boehringer Ingelheim συγκαταλέγεται στις 20 ηγετικές φαρμακευτικές εταιρίες παγκοσμίως. Εδρεύει στο Ingelheim της Γερμανίας και δραστηριοποιείται διεθνώς με 140 θυγατρικές εταιρίες απασχολώντας περισσότερους από εργαζόμενους. Από το 1885 που ιδρύθηκε έχει αφιερωθεί στην έρευνα, ανάπτυξη, παραγωγή και προώθηση καινοτόμων ιδιοσκευασμάτων μεγάλης θεραπευτικής αξίας για τον άνθρωπο και τα ζώα με στόχο τη βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής. Στην Ελλάδα, η Boehringer Ingelheim Ελλάς ΑΕ ιδρύθηκε το 1966 και το 1975 εγκαινιάστηκε η βιομηχανική μονάδα παραγωγής που βρίσκεται στο Κορωπί της Αττικής. Πρόκειται για ένα εργοστάσιο με διαμόρφωση που καλύπτει απολύτως τις προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την άρτια παραγωγή, τον ποιοτικό έλεγχο και τη συσκευασία φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων και συμπληρωμάτων διατροφής. Είναι πιστοποιημένο κατά ISO 9002 από το 1998 και έχει τιμηθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού με ειδικό βραβείο για αρμονική προσαρμογή μιας εργοστασιακής μονάδας στο φυσικό περιβάλλον. Παράλληλα η εταιρεία αυτή αποτελεί και τη μοναδική πολυεθνική φαρμακευτική εταιρία που διατηρεί δική της βιομηχανική μονάδα παραγωγής στην Ελλάδα, με σημαντική δραστηριότητα και στον τομέα των εξαγωγών. Η μονάδα παραγωγής τροφοδοτεί όχι μόνο την ελληνική αγορά αλλά και αγορές σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Αν. Ευρώπης, τις Βαλκανικές χώρες, τις χώρες της Β. Αφρικής και της Μ. Ανατολής. Οι κύριες θεραπευτικές κατηγορίες των φαρμάκων αφορούν στο αναπνευστικό σύστημα, στο καρδιαγγειακό, στο κεντρικό νευρικό, στο ουροποιητικό, στο μυοσκελετικό και στο ανοσοποιητικό. 54

55 3.4. Παρουσίαση Αποτελεσμάτων Παρακάτω παραθέτουμε για κάθε ενότητα κριτηρίων αξιολόγησης που χρησιμοποιήθηκαν τα ποσοστά εμφάνισής των στις ιστοσελίδες του δείγματος. Αξίζει να αναφερθεί ότι η εταιρεία Boehringer-Ingelheim διαθέτει ιστότοπο στην ελληνική γλώσσα που περιλαμβάνει στοιχεία για επικοινωνία και αξιολογήθηκε ο ιστότοπός της στην αγγλική έκδοση. Επίσης, η εταιρεία Bristol-Myers Squibb δε διαθέτει στην ελληνική γλώσσα ιστότοπο και εξετάστηκε ο ιστότοπος στην αγγλική γλώσσα. Για την πρώτη ενότητα που αφορά τις πρώτες εντυπώσεις (Διάγραμμα 1) οι περισσότερες ιστοσελίδες έχουν σύντομο και απλό URL (85%), όχι πολύ φορτωμένο κείμενο και πληθώρα εικόνων (85%) και γενικά μία ελκυστική παρουσίαση (70%). Οι μισές (55%) περιέχουν κάποια δήλωση σχετική με την αποστολή ή τις αξίες της εταιρείας ενώ πολύ μικρό ποσοστό (15%) παρέχει λεπτομέρειες επικοινωνίας στην αρχική σελίδα. Επιπλέον, σε ελάχιστες απαιτείται κάποιο συγκεκριμένο λογισμικό για να έχει πρόσβαση ο χρήστης (20%) και με το ίδιο ποσοστό εμφανίζεται και ολόκληρη στην οθόνη η αρχική ιστοσελίδα χωρίς να απαιτείται επιπλέον κίνηση. Διάγραμμα 1: Δεδομένα για την ενότητα Πρώτες Εντυπώσεις 55

56 Στο Διάγραμμα 2 παρουσιάζονται τα αποτελέσματα των κριτηρίων που αφορούν την ενότητα της πλοήγησης. Όπως φαίνεται από τα ποσοστά όλες οι ιστοσελίδες του δείγματος (100%) έχουν γρήγορο χρόνο φόρτωσης και περιέχουν εικόνες, γραφικά και videos που είναι εύκολα αναγνωρίσιμα από το χρήστη και μπορεί ταυτόχρονα να αντιληφθεί και τη χρησιμότητα των εικονιδίων που υπάρχουν. Σχεδόν όλες οι ιστοσελίδες (90%) έχουν οργανωμένες τις πληροφορίες με φιλικό προς το χρήστη τρόπο, παρέχουν σε υψηλό ποσοστό (95%) εύκολο σχήμα πλοήγησης, τη δυνατότητα επιστροφής στην αρχική σελίδα από κάθε υποστηρικτική και επιπλέον την ευκολία μετάβασης σε συνδέσεις χωρίς πολλά κλικ από την αρχική σελίδα. Τα ¾ των ιστοσελίδων του δείγματος περιλαμβάνουν μηχανή αναζήτησης και έχουν Site Map. Τέλος σε μικρό ποσοστό (5%) εμφανίζονται μη ενεργές συνδέσεις. Διάγραμμα 2: Δεδομένα για την ενότητα Πλοήγηση 56

57 Στο Διάγραμμα 3 παρουσιάζονται τα ποσοστά που αφορούν στην ενότητα Περιεχομένου. Στην υποενότητα της Εξουσιοδότησης-Πατρότητα Πηγής, λίγο παραπάνω από τις μισές εταιρείες δηλώνουν το σκοπό της ιστοσελίδας (60%), πολύ περισσότερες από τις μισές τον υπεύθυνο της ιστοσελίδας (85%) αλλά καμία δεν περιλαμβάνει στοιχεία που διευκρινίζουν την ταυτότητα του συντάκτη. Στην υποενότητα της Επικαιρότητας είναι πολύ μικρά τα ποσοστά με ημερομηνίες εμφάνισης δημοσίευσης της πληροφορίας (5%), με ένδειξη πρώτης εμφάνισης της ιστοσελίδας στο διαδίκτυο (15%) και ένδειξη τελευταίας ανανέωσης (25%). Καμία αναφορά δεν υπάρχει για σχέδιο περί συχνότητας ανανέωσης των πληροφοριών στις ιστοσελίδες του δείγματός μας. Στην υποενότητα Βαθμός Κάλυψης, κάποιες ιστοσελίδες (35%) περιορίζουν την πρόσβαση σε πληροφορίες για όλους τους χρήστες, για κάποιες πληροφορίες απαιτείται η ύπαρξη κατάλληλου software (40%) και επίσης σε μεγαλύτερο ποσοστό (60%) παρατηρούμε την ύπαρξη επιπλέον συνδέσμων για πρόσβαση σε πληροφορίες που συμπληρώνουν κάποια θέματα. Όσον αφορά στην Αντικειμενικότητα, σχεδόν σε όλες τις ιστοσελίδες (95%) οι πληροφορίες που υπάρχουν είναι προφανές για το αν εκφράζουν προσωπικές απόψεις ή είναι αναφορές ή γεγονότα. Τέλος, στη υποενότητα της Ακρίβειας, όλες οι ιστοσελίδες (100%) προβάλουν τις πληροφορίες με ορθό συντακτικά και ορθογραφικά τρόπο αλλά πολύ λίγες (20%) περιέχουν σαφή αναφορά στις πηγές των πληροφοριών. 57

58 Διάγραμμα 3: Δεδομένα για την ενότητα Περιεχόμενο Στην ενότητα Σχεδιασμός, όπως δείχνει και το Διάγραμμα 4, όλες οι ιστοσελίδες (100%) χρησιμοποιούν χωρίς υπερβολή τον ήχο, τα γραφικά κ.ά. και εμφανίζουν μία ή δύο γραμματοσειρές σε κάθε σελίδα. 58

59 Διάγραμμα 4: Δεδομένα για την ενότητα Σχεδιασμός Υπάρχουν μία ή δύο γραμματοσειρές μόνο σε κάθε σελίδα. 100% Χρήση ήχου, γραφικών, κινούμενων σχεδίων και βίντεο με σημαντική συνεισφορά - εξυπηρέτηση κάποιου σκοπού. (όχι υπερβολή) 100% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% Στην ενότητα Αλληλεπίδραση- Ευελιξία, ελάχιστες εταιρείες (15%) έχουν στις ιστοσελίδες τους τη δυνατότητα επιλογής γλώσσας ενώ σχεδόν όλες (90%) διαθέτουν την επιλογή της αγγλική έκδοσης. Μικρό ποσοστό ιστοσελίδων (15%) έχουν απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις, στις μισές σχεδόν (45%) υπάρχει δυνατότητα επικοινωνίας αλλά σε καμία δεν αναφέρεται ο χρόνος απάντησης στις ερωτήσεις που τίθενται από τους χρήστες. Επιπλέον, σε μεγάλο ποσοστό (90%) το όνομα της εταιρείας σχετίζεται με το όνομα URL και όλες οι ιστοσελίδες είναι συμβατές με browsers που χρησιμοποιήσαμε. Τέλος, στο δείγμα μας δεν υπήρξε κάποια εταιρεία που να έχει στην ιστοσελίδα της τη δυνατότητα πρόσβασης για άτομα με ειδικές ανάγκες, όπως φαίνεται και στο Διάγραμμα 5. 59

60 Διάγραμμα 5: Δεδομένα για την ενότητα Αλληλεπίδραση- Ευελιξία Συμβατότητα της ιστοσελίδας με όλες τις παραλλαγές browsers. Εύκολο URL (σχετικό με το όνομα της εταιρείας, εύκολο να το βρεις). Ύπαρξη συχνών ερωτήσεων, FAQ s (Frequently asked questions). Αναφέρεται ο χρόνος απάντησης που απαιτείται για τις ερωτήσεις από τους χρήστες. Δυνατότητα επικοινωνίας και ανταλλαγής απόψεων με την επιχείρηση (follow up discussion). Πρόσβαση για άτομα με ειδικές ανάγκες ( οπτικές και ακουστικές δυσκολίες). Διαθεσιμότητα πολλαπλών γλωσσών. 15% 0% 0% 15% 45% 100% 90% Διαθεσιμότητα αγγλική έκδοσης. 90% Στο Διάγραμμα 6, παρουσιάζονται τα ποσοστά των κριτηρίων της ενότητας Άλλες Πληροφορίες Διάφορα. Η εκτύπωση των πληροφοριών μπορεί να γίνει με ευκολία για όλες της ιστοσελίδες που εξετάσαμε. Οι πληροφορίες που αφορούν στην ιστορία της κάθε φαρμακευτικής εταιρείας και στα οικονομικά αποτελέσματα εμφανίζονται σε μεγάλα ποσοστά (95% και 75% αντίστοιχα), όπως επίσης και η ύπαρξη όρων και προϋποθέσεων χρήσης της ιστοσελίδας (85%). Λιγότερο από τις μισές ιστοσελίδες (40%) περιλαμβάνουν λίστα με ευκαιρίες καριέρας και λίγο πάνω από το 1/3 αυτών (35%) κάνει αναφορά στη δομή της οργάνωσης της εταιρείας. Τέλος, πολύ μικρό ποσοστό (10%) δηλώνει το κοινό που στοχεύει όπως και η ύπαρξη Newsletter αφορά μόνο στο 20% των εταιρειών του δείγματος. 60

61 Διάγραμμα 6: Δεδομένα για την ενότητα Άλλες Πληροφορίες-Διάφορα Ύπαρξη Newsletter. 20% Οι πληροφορίες της σελίδας είναι αρκετά σύντομες ώστε να μπορούν γρήγορα να εκτυπωθούν. 100% Δομή της οργάνωσης της εταιρίας (γεωγραφική και διοικητική). Λίστα με επαγγελματικές ευκαιρίες, ευκαιρίες καριέρας. 35% 40% Οικονομικά Αποτελέσματα. 75% Ιστορία της εταιρείας. Ύπαρξη Όρων και Προϋποθέσεων. 85% 95% Η ιστοσελίδα δηλώνει το κοινό που στοχέυει. 10% 61