ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ-ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΩΤΕΙΝΗ ΣΤΕΡΓΙΑΝΟΥ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2018 ΧΙΟΣ

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εισαγωγή Σκοπός & Στόχοι Εργασίας Μεθοδολογία Εργασίας Διάρθρωση Εργασίας Ο ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑΣ Η Κρουαζιέρα ως Τουριστικό Προϊόν Εννοιολογική Προσέγγιση Θαλάσσιος Τουρισμός & Κρουαζιέρα Κατηγορίες Κρουαζιερόπλοιων Η Βιομηχανία της Κρουαζιέρας Ιστορική Εξέλιξη Βασικά Στοιχεία Κρουαζιέρας σε Παγκόσμιο Επίπεδο Η Παγκόσμια Ανάπτυξη Επιβατών Κρουαζιέρας Ανάπτυξη Γεωγραφικών Προορισμών Κρουαζιέρας Τάσεις του Κλάδου της Κρουαζιέρας για τα Έτη Τα Πλεονεκτήματα της Κρουαζιέρας Τα Μειονεκτήματα της Κρουαζιέρας ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑΣ Γενικά Νέες Καινοτόμες Τεχνολογίες στον Τομέα της Κρουαζιέρας Το Ocean Medallion της Carnival Corporation... 31

3 Η Εφαρμογή Royal Caribbean International της Royal Caribbean Cruises Η Εφαρμογή Cruise Norwegian της Norwegian Cruise Line Το Smart Wristband της MSC Cruises Ο Τομέας της Κρουαζιέρας την Επόμενη Δεκαετία ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΡΥΠΩΝ ΣΤΑ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΟΠΛΟΙΑ Αντιμετώπιση Προκλήσεων Τεχνικά Μέτρα Μείωσης των Εκπομπών από τα Κρουαζιερόπλοια Βελτιστοποίηση Μορφής Κύτους Συσκευές Εξοικονόμησης Ενέργειας Βελτιστοποίηση Δομής & Κατασκευές Χαμηλού Βάρους Μηχανήματα Νέας Τεχνολογίας Λειτουργικά Μέτρα Μείωσης των Εκπομπών από τα Κρουαζιερόπλοια Λειτουργία Πλοίου - Διαχείριση Απόδοσης Ταξιδιού Βελτιστοποίηση Ταχύτητας Ταξιδιού Δρομολόγηση Καιρού - Επιλογή Ασφαλέστερης και Ενεργειακώς Αποδοτικότερης Διαδρομής Βελτιστοποίηση Βυθίσματος Αντιστάθμιση Βελτιώσεις Αυτόματου Πιλότου Σύστημα Διαχείρισης Πλοίων Μείωση της Ζητούμενης Ενέργειας Επάνω στο Πλοίο Μέτρηση της Κατανάλωσης Καυσίμου & Αναφορά Συνολική Διαχείριση της Ενεργειακής Απόδοσης Παρακολούθηση Απόδοσης Πλοίου Πρόγραμμα Διαχείρισης Ενεργειακής Αποδοτικότητας (SEEMP)... 71

4 4.4. Μελλοντικές Τάσεις ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 81

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ-ΠΙΝΑΚΩΝ & ΕΙΚΟΝΩΝ Γραφήματα Γράφημα 1. Συνολικός αριθμός επιβατών παγκοσμίως ( ) (σε εκατ.) Γράφημα 2. Διαδικασία SEEMP Πίνακες Πίνακας 1. Παγκόσμια Ανάπτυξη Κρουαζιέρας Πίνακας 2. Παραγγελίες κρουαζιερόπλοιων ( ) Εικόνες Εικόνα 1. Το μενταγιόν της Carnival Corporation και το συνοδευτικό λογισμικό Ocean Compass Εικόνα 2. Το Ocean Medallion της Carnival Corporation Εικόνα 3. Γρήγορη επιβίβαση στο κρουαζιερόπλοιο με τη χρήση του μενταγιόν και μέσω του προφίλ στην εφαρμογή Ocean Compass Εικόνα 4. Η Εφαρμογή Royal Caribbean International της Royal Caribbean Cruises Εικόνα 5. Μετατροπή των καμπινών σε διάφορα περιβάλλοντα με τη χρήση τεχνολογίας εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας Εικόνα 6. Μετατροπή της τραπεζαρίας σε διάφορα περιβάλλοντα με τη χρήση τεχνολογίας εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας Εικόνα 7. Η Εφαρμογή Cruise Norwegian της Norwegian Cruise Line Εικόνα 8. Παροχή απεριόριστων κλήσεων και μηνυμάτων μέσω της εφαρμογής Cruise Norwegian Εικόνα 9. Τα πολλαπλά δυνητικά σημεία πρόσβασης για την εφαρμογή της MSC Cruise MSC for Me Εικόνα 10. Τα έξυπνα βραχιόλια της MSC for Me Εικόνα 11. Δείγμα Προγράμματος Δρομολόγησης Καιρού Εικόνα 12. Δείγμα Λογισμικού Βελτιστοποίησης της Αντιστάθμισης... 63

6 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. Εισαγωγή Η σύγχρονη βιομηχανία κρουαζιέρας εμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και σύντομα εξελίχθηκε σε μια μαζική αγορά χρησιμοποιώντας μεγάλα πλοία και προσθέτοντας περισσότερα έσοδα που προσφέρονται από τις υπηρεσίες μεταφοράς επιβατών εν πλω. Έχει γίνει ένα εξέχον σύμβολο της παγκοσμιοποίησης της τουριστικής βιομηχανίας όσον αφορά την κάλυψη της αγοράς, τις πρακτικές της (π.χ. εξυπηρέτηση πελατών) και την κινητικότητα των περιουσιακών της στοιχείων (Chin, 2008; Weaver, 2005; Wood, 2000). Τις τελευταίες δεκαετίες, ο κλάδος της κρουαζιέρας έχει προσελκύσει ερευνητές από διάφορους τομείς που μελετούν την πολυπλοκότητα της επιχειρησιακής και εμπορικής του δυναμικής. Ο Dowling (2006) προσφέρει ίσως την πιο περιεκτική επισκόπηση του κλάδου της κρουαζιέρας: καλύπτει σχεδόν σαράντα συνεισφορές που ασχολούνται με θέματα, όπως η γεωγραφία και η εποχικότητα της παγκόσμιας αγοράς κρουαζιέρας (Charlier & McCalla, 2006), η οργάνωση κρουαζιέρων (Papatheodorou, 2006), η ζήτηση για τον τουρισμό κρουαζιέρας (Petrick & Li, 2006), η προσφορά κρουαζιέρων σε συγκεκριμένες περιοχές (Wood, 2000) και άλλες οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις της αγοράς κρουαζιέρας. Ο τομέας της κρουαζιέρας αποτελεί έναν χώρο ο οποίος πρέπει να βρίσκεται κοντά στις τεχνολογικές εξελίξεις και να προσαρμόζεται συνεχώς στις ανάγκες των ταξιδιωτών και την παροχή σε αυτούς μιας ολοκληρωμένης και αξέχαστης εμπειρίας. Ωστόσο, η τεχνολογική αλλαγή στον τομέα της κρουαζιέρας συνήθως προϋποθέτει μεγάλα χρηματικά κεφάλαια. Κατά κανόνα, οι τεχνολογικές καινοτομίες συνυπάρχουν για κάποιο χρονικό διάστημα με τις προϋπάρχουσες που έχουν ήδη εφαρμογή στον κλάδο και οι οποίες δεν απαξιώνονται αυτόματα. Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο τομέα της κρουαζιέρας πρέπει να ενσωματώνουν 1

7 άμεσα τις νέες τεχνολογίες, ώστε να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις και να παραμένουν ενεργές στον ανταγωνισμό Σκοπός & Στόχοι Εργασίας Σύμφωνα με τα ως άνω αναφερθέντα, ο σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να εξεταστούν και να αναλυθούν οι νέες τεχνολογίες και καινοτομίες στον τομέα της κρουαζιέρας. Οι επιμέρους στόχοι της έρευνας είναι οι εξής: Να γίνει περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης στον κρουαζιέρας, παγκοσμίως, τομέα της Να γίνει καταγραφή των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων από το τουριστικό προϊόν της κρουαζιέρας, Να παρουσιαστούν και να αναλυθούν οι νέες τεχνολογίες και καινοτομίες στον τομέα της κρουαζιέρας, οι οποίες έχουν ως στόχο την κάλυψη των αναγκών των ταξιδιωτών και την παροχή σε αυτούς μιας ολοκληρωμένης και αξέχαστης εμπειρίας και Να παρουσιαστούν και να αναλυθούν οι νέες τεχνολογίες και καινοτομίες στον τομέα της κρουαζιέρας, οι οποίες σχετίζονται με την αντιμετώπιση των προκλήσεων των εκπομπών CO2 από τα κρουαζιερόπλοια Μεθοδολογία Εργασίας Η προσέγγιση του θέματος της παρούσας εργασίας πραγματοποιείται μέσα από την υλοποίηση δευτερογενούς έρευνας. Η δευτερογενής έρευνα περιλαμβάνει τη βιβλιογραφική ανασκόπηση και την κριτική ανάλυση της ελληνικής και της ξένης βιβλιογραφίας και αρθρογραφίας, καθώς και του διαδικτύου, όπως επίσης και από δημοσιευμένα στατιστικά οικονομοτεχνικά στοιχεία, δηλαδή στοιχεία που θα ήταν 2

8 χρήσιμα για την θεμελίωση του σκοπού της εργασίας. Με τον τρόπο αυτό επιχειρείται να αναλυθούν όλες οι νέες τεχνολογίες και καινοτόμες στον τομέα της κρουαζιέρας, οι οποίες σχετίζονται τόσο με την ολοκλήρωση της εμπειρίας των πελατών, όσο και με την αντιμετώπιση των προκλήσεων της εκπομπής CO2 από τα κρουαζιερόπλοια Διάρθρωση Εργασίας Η εργασία αυτή αποτελείται από τέσσερα κεφάλαια, συμπεριλαμβανομένου του πρώτου κεφαλαίου στο οποίο βρισκόμαστε, το οποίο αποτελεί το εισαγωγικό κεφάλαιο της εργασίας. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζεται ο τομέας της κρουαζιέρας. Αρχικά, αναλύεται η κρουαζιέρα ως τουριστικό προϊόν και συγκεκριμένα, ο θαλάσσιος τουρισμός σε συνδυασμό με την κρουαζιέρα, οι κατηγορίες των κρουαζιερόπλοιων και οι τύποι της κρουαζιέρας και ακολούθως, παρουσιάζεται η βιομηχανία της κρουαζιέρας σήμερα. Σε πρώτη φάση πραγματοποιείται μια ιστορική αναδρομή στη βιομηχανία, παρουσιάζεται και αναλύεται η παγκόσμια ανάπτυξη των επιβατών κρουαζιέρας, η ανάπτυξη των γεωγραφικών προορισμών κρουαζιέρας και οι τάσεις του κλάδου για τη περίοδο Τέλος, παρουσιάζονται τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της κρουαζιέρας σήμερα, τόσο από την πλευρά των ταξιδιωτών όσο και από αυτή των διαφόρων προορισμών αποβίβασης κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι νέες, καινοτόμες τεχνολογίες στον τομέα της κρουαζιέρας, οι οποίες βρίσκονται σε διαδικασία υλοποίησης. Οι νέες αυτές τεχνολογικές εξελίξεις παρουσιάζονται μέσα από τη ματιά των τεσσάρων μεγαλύτερων εταιρειών κρουαζιερόπλοιων παγκοσμίως, τη Carnival Corporation, τη Royal Caribbean Cruises, τη Norwegian Cruise Line Holdings και τη MSC Cruises. Αναλυτικότερα, παρουσιάζεται και αναλύεται το Ocean Medallion της Carnival Corporation, η Εφαρμογή Royal Caribbean International της Royal Caribbean 3

9 Cruises, η Εφαρμογή Cruise Norwegian της Norwegian Cruise Line και το Smart Wristband της MSC Cruises. Τέλος, παρουσιάζονται οι διάφορες καινοτόμες τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα της κρουαζιέρας την επόμενη δεκαετία. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι νέες, καινοτόμες τεχνολογίες στον τομέα της κρουαζιέρας που έχουν ως σκοπό την αντιμετώπιση των προκλήσεων των εκπομπών CO2 από τα κρουαζιερόπλοια. Αρχικά παρουσιάζονται τα τεχνικά μέτρα μείωσης των εκπομπών από τα κρουαζιερόπλοια, όπως η βελτιστοποίηση της μορφής του κύτους, οι συσκευές εξοικονόμησης ενέργειας, η βελτιστοποίηση της δομής και οι κατασκευές χαμηλού βάρους και τα μηχανήματα νέας τεχνολογίας. Στη συνέχεια, αναλύονται τα λειτουργικά μέτρα μείωσης των εκπομπών από τα κρουαζιερόπλοια, όπως μέτρα που σχετίζονται με τη διαχείρισης της απόδοσης του ταξιδιού, το σύστημα διαχείρισης των κρουαζιερόπλοιων και τη συνολική διαχείρισης της ενεργειακής του απόδοσης. Τέλος, παρουσιάζονται και αναλύονται οι μελλοντικές τάσεις στον τομέα της κρουαζιέρας που έχουν ως σκοπό την αντιμετώπιση των προκλήσεων των εκπομπών CO2 από τα κρουαζιερόπλοια. 4

10 2. Ο ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑΣ 2.1. Η Κρουαζιέρα ως Τουριστικό Προϊόν Εννοιολογική Προσέγγιση Μία από τις πρώτες προσπάθειες που έγιναν για να ορισθεί ο τουρισμός είναι αυτή των Hunziker και Kraft. Κατά την άποψη τους, ο τουρισμός είναι το σύνολο των φαινομένων και σχέσεων που προκύπτουν από την πραγματοποίηση ενός ταξιδιού και την διαμονή μη μόνιμων κατοίκων, εφόσον δεν οδηγούν σε μόνιμη διαμονή και δεν συνδέονται με καμία κερδοσκοπική δραστηριότητα. Βασικό στοιχείο που πρέπει να ληφθεί υπόψη για τον σαφή προσδιορισμό της έννοιας, αποτελούν οι διάφορες ομάδες που συμμετέχουν στην τουριστική βιομηχανία και επηρεάζονται από αυτή (Ηγουμενάκης & Κραβαρίτης, 2004). Μπορούμε να αναφερθούμε δηλαδή, στο σύνολο των φαινομένων και των σχέσεων που προκύπτουν από την αμοιβαία επίδραση τουριστών, τουριστικών επιχειρήσεων, τουριστικών προορισμών και διοικήσεων τουριστικών προορισμών στην διαδικασία προσέλκυσης, υποδοχής και φιλοξενίας επισκεπτών. Εξετάζοντας προσεκτικά το τουριστικό φαινόμενο, διαπιστώνουμε ότι ο τουρισμός αποτελεί ένα σύνθετο τομέα δραστηριοτήτων, προϊόντων και παραγωγικών μονάδων, που προσφέρει μια τουριστική εμπειρία σε μεμονωμένα άτομα ή ομάδες ατόμων, που φεύγουν προσωρινά από τον τόπο τον οποίο κατοικούν μόνιμα και ταξιδεύουν για να επισκεφτούν κάποιον τουριστικό προορισμό, για να ικανοποιήσουν τις τουριστικές τους ανάγκες ή επιθυμίες, που όμως δεν είναι πάντα ανάγκες ή επιθυμίες ξεκούρασης, ψυχαγωγίας, διασκέδασης, κτλ. Συμπερασματικά μπορεί να ειπωθεί πως ο τουρισμός είναι ολόκληρος ο κόσμος της τουριστικής βιομηχανίας, δηλαδή των θέλγητρων, των καταλυμάτων, των μεταφορικών μέσων, και γενικά όλων των υλικών ή άυλων προϊόντων που ικανοποιούν τις τουριστικές ανάγκες. Ακόμη αποτελεί το αθροιστικό σύνολο των τουριστικών δαπανών που πραγματοποιούνται μέσα στα 5

11 όρια μιας χώρας ή μιας διοικητικής της υποδιαίρεσης (Ηγουμενάκης & Κραβαρίτης, 2004). Ο τουρισμός αποτελεί ένα κοινωνικοοικονομικό φαινόμενο με σημαντικές επιδράσεις στις ζωές των ανθρώπων και στις εθνικές οικονομίες των χωρών. Είναι γνωστό πως ο τουρισμός συμβάλλει σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό στη διαμόρφωση του ΑΕΠ των κρατών και στην δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Η αύξηση των εισοδημάτων συντέλεσε στην βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ανθρώπων και δημιούργησε την ανάγκη για ταξίδια και την ευρύτερη στροφή προς τον τουρισμό. Το ταξίδι, η μετακίνηση δηλαδή του ανθρώπου από τον τόπο της μόνιμης κατοικίας του σε κάποιο άλλο τόπο αποτελεί και το βασικό στοιχείο του τουρισμού. Προϋπόθεση της μετακίνησης από τον τόπο διαμονής στον τουριστικό προορισμό, η καθορισμένη χρονική διάρκεια παραμονής σε αυτόν, με σκοπό την αναψυχή, δηλαδή την πνευματική, ψυχική και σωματική ανάταση. Το κίνητρο των διακοπών και της αναψυχής, αποτελεί βασικό συστατικό του τουρισμού και θεμελιώδες δικαίωμα όλων των ανθρώπων (Μοίρα & Μυλωνόπουλος, 2014). Στην ευρύτερη ανάπτυξη του προσδιορισμού του τουρισμού συμπεριλαμβάνονται βασικοί ορισμοί που αφορούν την έννοια της κρουαζιέρας και του θαλάσσιου τουρισμού και αναψυχής. Η κρουαζιέρα ως έννοια είναι πολυσύνθετη και συνδυάζει στοιχεία μεταφοράς, τουρισμού, ψυχαγωγίας και ταξιδιού. Με τον όρο «Κρουαζιέρα» ορίζεται το οποιοδήποτε ταξίδι αναψυχής έναντι ναύλου, με κύριο σκοπό την εγκατάσταση των επιβατών στο πλοίο και την επίσκεψη τους σε ποικιλία προορισμών. Βασικό σημείο του ορισμού είναι ότι ο σκοπός δεν είναι κατά αποκλειστικότητα η μεταφορά των επιβατών στους εκάστοτε προορισμούς αλλά η παραμονή τους στο πλοίο (Λεκάκου & Στεφανιδάκη, 2015). Σύμφωνα με τον Διακομιχάλη (2009), με τον όρο «τουρισμός κρουαζιέρας» εννοούμε την επιλογή ενός κατάλληλα διαμορφωμένου πλοίου το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο ως τόπος διαμονής και ψυχαγωγίας όσο και ως μέσο μετακίνησης, σύμφωνα με ένα προκαθορισμένο πρόγραμμα, από ένα άτομο/τουρίστα, ο οποίος αποδέχεται την ένταξή του σε ένα κοινό περιβάλλον με ένα σύνολο ατόμων που συμμετέχουν στο κοινό πρόγραμμα της θαλάσσιας περιήγησης, με σκοπό την αναψυχή. Ως εκ τούτου, 6

12 η δραστηριότητα του θαλάσσιου τουρισμού που έχει ως αντικείμενο την παροχή του τουριστικού προϊόντος της κρουαζιέρας καλείται κρουαζιέρα. Κάποιος άλλος ορισμός του τουρισμού κρουαζιέρας, περιγράφει την κρουαζιέρα ως ένα κυκλικό περιηγητικό ταξίδι, το οποίο έχει ως μέσο του το κρουαζιερόπλοιο. Το χαρακτηριστικό της κρουαζιέρας είναι ότι πρόκειται για ταξίδι αναψυχής, το οποίο ξεκινάει και τελειώνει στο ίδιο σημείο, δηλαδή στο λιμάνι αφετηρίας. Ενδέχεται να περιλαμβάνεται και κάποια άλλη μετάβαση, όπως για παράδειγμα η αεροπορική, καθώς και διαμονή σε τουριστικό κατάλυμα, αποκλείοντας με αυτό τον τρόπο τον κανόνα του κοινού λιμανιού επιβίβασης και αποβίβασης (Ηγουμενάκης κ.α., 1999) Θαλάσσιος Τουρισμός & Κρουαζιέρα Ο θαλάσσιος τουρισμός αποτελεί μία από τις ειδικές μορφές τουρισμού και πλέον μια από τις δυναμικότερες μορφές του σύγχρονου τουρισμού. Ο θαλάσσιος τουρισμός αποτελεί σημαντικό τομέα του τουρισμού και για πολλά παράκτια και νησιωτικά κράτη είναι η «αιχμή του δόρατος» της τουριστικής τους βιομηχανίας. Οι χώρες ενθαρρύνονται να επενδύσουν στον θαλάσσιο τουρισμό λόγω των αποδεδειγμένων οικονομικών ωφελειών, ιδίως των εισροών συναλλάγματος, της αύξησης απασχόλησης, και της δημιουργίας αναπτυξιακών υποδομών (Μοίρα & Μυλωνόπουλος, 2005). Η απόδοση του όρου «θαλάσσιος τουρισμός» όπως έχει καταγραφτεί βιβλιογραφικά, περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες αναψυχής που έχουν ως πεδίο αναφοράς και ανάπτυξης-δράσης το θαλάσσιο περιβάλλον. Έτσι αποκλείονται από την έννοια του θαλάσσιου τουρισμού οι δραστηριότητες αναψυχής που έχουν σχέση, άμεση ή έμμεση με το γλυκό υγρό στοιχείο, δηλαδή τους ποταμούς και τις λίμνες. Επίσης αποκλείονται όλες εκείνες οι δραστηριότητες που ενώ λαμβάνουν χώρα στο θαλάσσιο περιβάλλον δεν αποσκοπούν στην αναψυχή του ανθρώπου, όπως για παράδειγμα οι θαλάσσιες μεταφορές (Μυλωνόπουλος, 2006). 7

13 Σύμφωνα με τον Διακομιχάλη (2009), με τον όρο «θαλάσσιος τουρισμός» νοείται κάθε τουριστική δραστηριότητα σχετιζόμενη με τη θάλασσα και τις ακτές και κριτήριο διάκρισης των δραστηριοτήτων του θαλάσσιου τουρισμού στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, αποτελεί εν τέλει, η συμμετοχή σε οργανωμένη κρουαζιέρα με κρουαζιερόπλοιο αλλά και η πραγματοποίηση θαλάσσιων πλόων με τουριστικό πλοίο, θαλαμηγό με ή χωρίς πλήρωμα, ιστιοφόρο ή μηχανοκίνητο. Ορίζει τον θαλάσσιο τουρισμό, ως την ειδική μορφή τουρισμού με την επιλογή της οποίας ο καταναλωτής τουρίστας αποφασίζει να περάσει τον περισσότερο ή και όλο το χρόνο των διακοπών του «εν πλω», επιλέγοντας ως τόπο διαμονής και ψυχαγωγίας ένα πλοίο, που προσφέρει ένα προκαθορισμένο πρόγραμμα θαλάσσιας περιήγησης, ή ένα σκάφος, στο οποίο μπορεί να συναποφασίσει για το πρόγραμμα της θαλάσσιας περιήγησης που θα εκτελεστεί. Και στις δύο περιπτώσεις, πλοίο ή σκάφος είναι ταυτόχρονα και μέσα μετακίνησης. Επίσης, αποτελεί σημαντικό οικονομικό παράγοντα των χωρών όπου αυτός έχει αναπτυχθεί και είναι στενά συνδεδεμένος με τον παράκτιο τουρισμό, αλλά ταυτόχρονα περιλαμβάνει κάθε τουριστική δραστηριότητα η οποία πηγάζει από τη θάλασσα, όπως ψάρεμα ανοιχτής θαλάσσης και κρουαζιέρα (Hall, 2001). Ενώ σύμφωνα με τον Mark Orams (1999), ο όρος «θαλάσσιος τουρισμός» περιλαμβάνει τις δραστηριότητες αναψυχής, οι οποίες επικεντρώνονται στο θαλάσσιο περιβάλλον, προϋποθέτοντας την κατανάλωση από τον τουρίστα μακριά από τον τόπο μόνιμης διαμονής του. Στο πλαίσιο του όρου εντάσσονται και αθλητικές δραστηριότητες όπου λαμβάνουν χώρα στην θάλασσα, όπως είναι η χρήση σκαφών αναψυχής, η διενέργεια κρουαζιέρων, η κολύμβηση, η χρήση ταχύπλοων σκαφών, τα θαλάσσια αθλήματα, η κατάδυση, η περιήγηση σε θαλάσσια πάρκα, η παρατήρηση φαλαινών και δελφινιών, κ.α. Τέτοιες ομαδικές ή ατομικές δραστηριότητες επαγγελματικού ή ερασιτεχνικού χαρακτήρα εντάσσονται στην έννοια του θαλάσσιου τουρισμού με την προϋπόθεση ότι αποτελούν σκοπό και στοιχείο του ταξιδιού. Ωστόσο, η ανάπτυξη και εξέλιξη του θαλάσσιου τουρισμού απαιτεί δημιουργία κατάλληλων υποδομών και αναδομών υψηλού επιπέδου, όπως δημιουργία ικανοποιητικού αριθμού μαρίνων 8

14 άρτια εξοπλισμένων για τον ελλιμενισμό και την εξυπηρέτηση των πλοίων (Μοίρα & Μυλωνόπουλος, 2005). Οι δραστηριότητες του θαλάσσιου τουρισμού και οι κατηγορίες όπου διακρίνονται είναι οι εξής (Μοίρα & Μυλωνόπουλος, 2005): Παράκτιος τουρισμός (κολύμβηση, θαλάσσιο σκι, ιστιοσανίδα, κ.α.) Υποβρύχιος τουρισμός (κατάδυση, υποβρύχιο σκάφος, κ.α.) Θαλάσσιος τουρισμός φύσης (παρατήρηση θαλάσσιων θηλαστικών, ενυδρεία, κ.α.) Θαλάσσιος αλιευτικός τουρισμός (παρακολούθηση της διαδικασίας αλιείας, κ.α.) Θαλάσσιος πολιτιστικός τουρισμός (ναυτικά μουσεία, κ.α.) Ιδιωτική θαλάσσια περιήγηση (Yachting) Κρουαζιέρα (θεματική, κ.α.) Η κρουαζιέρα, όπου και το αντικείμενο της παρούσης εργασίας, ορίζεται ως το ταξίδι μέσω θαλάσσης με σκοπό την αναψυχή καταπλέοντας σε μια σειρά από λιμένες. Χαρακτηριστικό είναι ότι το κρουαζιερόπλοιο αποτελεί ένα «κινητό θέρετρο» μεταφέροντας επιβάτες από τόπο σε τόπο με την μορφή πλωτού ξενοδοχείου. Τα πλωτά θέρετρα μιμούνται χερσαίες υποδομές όπως τα εστιατόρια, τα μπαρ, αθλητικές εγκαταστάσεις, εμπορικά κέντρα, κέντρα διασκέδασης, κινηματογράφοι, γκαλερί, μουσεία, κ.α. Οι καμπίνες γίνονται μεγαλύτερες και πολυτελέστατες σύμφωνα με την ζήτηση και τον ανταγωνισμό. Ο τομέας της κρουαζιέρας έχει εξελιχθεί σημαντικά αποτελώντας ένα από τους σημαντικότερους τομείς του σύγχρονου τουρισμού, προσελκύοντας πλήθος επιβατών, όχι μόνο υψηλού αλλά και μέσου οικονομικού επιπέδου. Περιγράφοντας τα κάτωθι πέντε ειδικά χαρακτηριστικά της κρουαζιέρας, υπογραμμίζεται η ιδιαιτερότητα του προϊόντος (Dowling, 2006): 9

15 Οι επιβάτες έχουν την ευκαιρία να επισκεφθούν μία σειρά από λιμάνια σε σύντομο χρονικό διάστημα δίχως να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα άλλων τρόπων μετακίνησης. Τα πλοία είναι αυτόνομα. Τα κρουαζιερόπλοια έχουν διευθυντή και το προσωπικό εκπαιδευμένο στο να διασφαλίσουν στους επιβάτες ένα ευχάριστο ταξίδι. Υψηλής ποιότητας φαγητό σερβίρεται με κομψό στυλ. Κάθε επιβάτης συνήθως ξεκινάει και τελειώνει τις διακοπές του την ίδια μέρα Κατηγορίες Κρουαζιερόπλοιων Το τουριστικό δρομολόγιο-«πακέτο», σε συνδυασμό με την πραγματική εμπειρία πάνω στο πλοίο, βρίσκεται στο επίκεντρο των προσδοκιών των επιβατών κρουαζιέρας. Τα κριτήρια που συντελούν στον προγραμματισμό και σχεδιασμό των εν λόγω δρομολογίων, έχουν ως στόχο την προώθηση νέων και συναρπαστικών προορισμών και την δημιουργία «πιστών» επιβατών. Ένας από τους παράγοντες που συντελούν στην διασκέδαση και αναψυχή των επιβατών «εν πλω» και προσφέρουν το κομμάτι της αξέχαστης εμπειρίας μέσα από δραστηριότητες και παροχές, είναι και το ίδιο το κρουαζιερόπλοιο. Ένα από τα επιλεγμένα κριτήρια σχεδιασμού διαδρομής αποτελεί και ο τύπος του κρουαζιερόπλοιου. Το φυσικό μέγεθος και η χωρητικότητα ενός πλοίου σε επιβάτες μπορεί επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό το περιεχόμενο των δρομολογίων και να προσδιορίσει τα χαρακτηριστικά των επιβατών. Σε γενικές γραμμές, τα κρουαζιερόπλοια σήμερα ανακαινίζονται και μεγαλώνουν δημιουργώντας έτσι ένα προϊόν μαζικής αγοράς και επιτρέποντας στις εταιρίες την επίτευξη οικονομιών κλίμακας (Vogel et al., 2012). Τυπικά, οι κρουαζιέρες μπορούν να ταξινομηθούν σύμφωνα με τους ακόλουθους τρεις τύπους πλοίων (Vogel et al., 2012): Large Resort Ships 10

16 Τα πλοία αυτά τυπικά μεταφέρουν χιλ. έως και χιλ. επιβάτες. Υπάρχουν πλέον και νέα Mega-κρουαζιερόπλοια όπου μπορούν να μεταφέρουν πάνω από χιλ. επιβάτες. Τα μεγάλα resort πλοία αποτελούν τον πιο συνηθισμένο τύπο κρουαζιερόπλοιων σε λειτουργία. Διαθέτουν ότι και ένα πρότυπο θέρετρο (π.χ. καζίνο, γυμναστήρια, κομμωτήρια, κινηματογράφους, ντίσκο, εστιατόρια, βιβλιοθήκες, μουσεία, κ.α.) και έχουν σχεδιαστεί σύμφωνα με τις ειδικές ανάγκες επιβατών μαζικής μορφής τουρισμού, ικανοποιώντας τις απαιτήσεις τους. Το μεγάλο μέγεθος των πλοίων, σαφέστατα απαιτεί και τις εξής δύο προϋποθέσεις στα λιμάνια υποδοχής. Πρώτον, οφείλουν να επισκέπτονται λιμάνια όπου διαθέτουν τις κατάλληλες συνθήκες για να υποδεχθούν τον μεγάλο όγκο των τουριστών γρήγορα και αποτελεσματικά. Δεύτερον, απαιτούν λιμάνια όπου μπορούν να δέσουν πλοία με τόσο μεγάλο όγκο αποτρέποντας τα εμπόδια ελλιμενισμού. Τα κρουαζιερόπλοια μέγα-μεγέθους, όπως το Oasis of the Seas απαιτούν έναν αέρα ύψους (έως 72 μέτρα) και βάθους (9,5 μέτρα), καθώς υπάρχουν πολλά λιμάνια και υδάτινες οδοί, όπου οι γέφυρες εμποδίζουν τη διέλευση τους, όπως για παράδειγμα η πόλη του Μπέργκεν και η περιοχή της Βαλτικής. Δύσκολη είναι και η διέλευση τους από το λιμάνι του Παναμά και την διώρυγα του Σουέζ. Σε περίπτωση τέτοιων συνθηκών τα πλοία προσαράζουν σε πιο απομακρυσμένες προβλήτες. Mid-sized ships Τα πλοία αυτά τυπικά μεταφέρουν 600 έως και χιλ. επιβάτες. Με λιγότερους επιβάτες το κόστος ελλιμενισμού ανά επιβάτη εκτοξεύεται στα ύψη ιδίως αν πρόκειται για νεότερα πλοία. Επειδή τα πλοία αυτά είναι μικρότερα, έχουν πρόσβαση σε λιμένες όπου δεν είναι δυνατό να προσαράξουν μεγαλύτερα πλοία λόγω του όγκου τους. Έχουν χαμηλότερο αέρα ύψους και βάθους και αυτό τους επιτρέπει να δέσουν σε παραδοσιακές πόλεις, αποβάθρες ή λιμάνια κοντά σε τοπικά θέλγητρα. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το λιμάνι Darling στο Σύδνεϋ, το όποιο δεν είναι 11

17 διαθέσιμο σε μεγαλύτερα πλοία, καθώς δεν μπορούν να περάσουν κάτω από το την γέφυρα Sydney Harbour Bridge. Τυπικό κρουαζιερόπλοιο μεσαίου μεγέθους είναι το πλοίο Balmoral της Fred Olsen Cruises, το οποίο έχει μήκους 190 μέτρα. Σε αυτά τα πλοία, η ψυχαγωγία είναι συνήθως περιορισμένη, καθώς δεν διατίθενται όλες οι ανέσεις και παροχές όπως στα μεγάλα πλοία θέρετρα, αλλά προσφέρεται μια πιο χαλαρωτική εμπειρία με την ίδια φυσικά ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Γι αυτό το λόγο, τα συγκεκριμένης χωρητικότητας πλοία έχουν την τάση να προσελκύουν ιδιαίτερα διαφοροποιημένες ομάδες επιβατών και να στοχεύσουν ένα συγκεκριμένο τμήμα της βιομηχανίας της κρουαζιέρας. Small ή boutique ships Τα πλοία αυτά είναι μικρότερου μεγέθους συγκριτικά με τους δύο προαναφερόμενους τύπους και διαθέτουν πολυτελείς ανέσεις και υψηλών προδιαγραφών χαρακτηριστικά. Οι επιβάτες έχουν την ευκαιρία να βιώσουν μια οικεία και μοναδική εμπειρία κρουαζιέρας. Η συγκεκριμένη αγορά παρουσιάζει ταχεία αύξηση, λόγω της διαφοροποίησης των τουριστικών κινήτρων σε σχέση με την έντονη μορφή μαζικού τουρισμού, της αύξησης ζήτησης των εναλλακτικών μορφών τουρισμού, και της έντονης ανάγκης επαφής του ανθρώπου με την φύση. Οι τουρίστες που αναζητούν μια ιδιαίτερη εμπειρία μακριά από την πολυκοσμία, έχουν την ευκαιρία με τα αυτά τα κρουαζιερόπλοια, να εξερευνήσουν κάποια από τα πιο απομακρυσμένα και εξωτικά μέρη της γης και να βιώσουν κάποιες «ήπιες δραστηριότητες περιπέτειας», όπως για παράδειγμα το καγιάκ. Για αυτό το λόγο, τα συγκεκριμένης χωρητικότητας πλοία έχουν την τάση να προσελκύουν διαφοροποιημένες κατηγορίες επιβατών, επί το πλείστων οπαδών των ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Τα πλοία είναι ειδικά σχεδιασμένα και κατάλληλα για κάποια συγκεκριμένα δρομολόγια και προορισμούς, οι οποίοι δεν είναι διαθέσιμοι στον μαζικό τύπο πλοίων, με περιβαλλοντικούς και υλικοτεχνικούς περιορισμούς. Ταξιδιωτικοί 12

18 προορισμοί εξαιρετικά προσιτοί για τον συγκεκριμένο τύπο πλοίων, όπως η Ανταρκτική και μικρά νησιά ή μέρη με ρηχό και περιορισμένο χώρο, αποτελούν δυσπρόσιτα σημεία για μεγαλύτερα πλοία. Σημειώνεται πως οι συγκεκριμένες κατηγορίες κρουαζιερόπλοιων, μπορούν να προσφέρουν κατά την διάρκεια της κρουαζιέρας υψηλότερες και ποιοτικότερες υπηρεσίες στον τομέα της διαμονής και του επισιτισμού (Vogel et al., 2012) Η Βιομηχανία της Κρουαζιέρας Ιστορική Εξέλιξη Η θαλάσσια περιήγηση δεν αποτελεί φαινόμενο της σύγχρονης εποχής. Η κρουαζιέρα ως τρόπος αναψυχής είναι γνωστή από την αρχαιότητα και αποτελούσε προνόμιο των εύπορων κοινωνικών τάξεων. Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι από την αρχαιότητα υπήρχαν πλοία τα οποία χρησιμοποιούνταν για ψυχαγωγικούς λόγους. Το πιο γνωστό από αυτά ήταν το περίφημο «Συρακουσία», που κατασκευάσθηκε για τον Ιέρωνα ( π.χ.) τον τύραννο των Συρακουσών (Κοκκώσης κ.α., 2011). Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο οι Ρωμαίοι πολίτες επισκέπτονταν ομαδικά αρχαίες ελληνικές πόλεις, με ειδικά ναυλωμένα πλοία, για να παρακολουθήσουν διάφορα θεάματα ή θρησκευτικές εορτές ή και για ανάπαυση. Ιδιαίτερα στην Κόρινθο κατέπλεαν πλούσιοι έμποροι από όλα τα τότε γνωστά σημεία της γης, για να πραγματοποιήσουν τις εμπορικές συναλλαγές τους και παράλληλα τις διακοπές τους. Είναι γνωστή η φράση «ου παντός πλειν ες Κόρινθον» που αποδίδει τη σημασία που είχε η θαλάσσια περιήγηση για τους εύπορους της εποχής εκείνης (Κοκκώσης κ.α., 2011). Στην διάρκεια του 15 ου αιώνα, η Βενετία οργάνωσε κατά συστηματικό τρόπο την ομαδική θαλάσσια περιήγηση στην προσπάθειά της να διακινήσει τους προσκυνητές προς τους Αγίους Τόπους. Στο 17 ο αιώνα η θαλάσσια περιήγηση με την 13

19 εμφάνιση κυρίως των Άγγλων περιηγητών, αποκτά νέα μορφή που συνδυάζει την ψυχαγωγία με την αρχαιολατρία και γενικότερα την ιστορική έρευνα και φιλομάθεια. Κατά την περίοδο αυτή εγκαταλείπεται ο ομαδικός χαρακτήρας της θαλάσσιας περιήγησης και επικρατεί η θαλάσσια περιήγηση των μεμονωμένων ατόμων ή των μικρών ομάδων, ειδικότερα στην περιοχή της Μεσογείου θάλασσας (Κοκκώσης κ.α., 2011). Η ιδέα της κρουαζιεροπλοΐας, δηλαδή να ταξιδεύει κάποιος με πλοίο για αναψυχή και όχι για συγκοινωνιακούς λόγους, αποδίδεται στον Arthur Anderson, έναν από τους ιδρυτές της εταιρείας Peninsular and Oriental Steam Navigation Company, που έγινε γνωστή στο χώρο της ναυτιλίας ως P&O. Το 1835 o Anderson πρότεινε μια κρουαζιέρα από την Αγγλία προς τα νησιά Φερόες και στις ακτές της Ισπανίας με σκοπό την απόλαυση του ήλιου στη διάρκεια των χειμερινών μηνών. Το 1844 η Ρ&Ο επέκτεινε τις κρουαζιέρες στη Μεσόγειο θάλασσα. Στις επόμενες δεκαετίες οι κρουαζιέρες πραγματοποιούνταν και σε άλλες θαλάσσιες περιοχές. Στη δεκαετία του 1860 επεκτάθηκε η ναύλωση και η διαχείριση των πλοίων για κρουαζιέρα. Το κύριο χαρακτηριστικό της ήταν η πολύμηνη διάρκεια και το υψηλό οικονομικό επίπεδο της πελατείας τους. Οι ταξιδιώτες διέθεταν άφθονο χρόνο και πλούτο και ταξίδευαν κυρίως για λόγους υγείας. Η κρουαζιέρα συνίστατο κυρίως στην απόλαυση του ταξιδιού και όχι τόσο στη γνωριμία των τόπων. Έτσι το έτος 1868 το ατμόπλοιο Quaker City, με χωρητικότητα κ.ο.χ. πραγματοποίησε την πρώτη κρουαζιέρα από τις Η.Π.Α. στη Μεσόγειο θάλασσα. Το 1881 το ατμόπλοιο Ceylon της P&O πουλήθηκε στην Oceanic Yachting Company η οποία το μετέτρεψε σε πλοίο αναψυχής. Το πλοίο χωρητικότητας κ.ο.χ. έκανε το γύρο του κόσμου. Η εταιρεία Orient Line of London σε συνεργασία με την εταιρεία Pacific Steam Navigation Co καθιέρωσαν τα πρώτα προγράμματα κρουαζιέρας προς τα φιόρδ της Νορβηγίας το 1889 και προς τη Μεσόγειο θάλασσα το 1893 (Κοκκώσης κ.α., 2011). Πολλές φορές λόγω της εποχικότητας και λόγω της έλλειψης πελατείας τα επιβατηγά πλοία λειτουργούσαν ως κρουαζιερόπλοια. Έτσι, ο Albert Ballin που διηύθυνε την επιβατική γραμμή που συνέδεε το Αμβούργο με την Αμερική για να αντιμετωπίσει την απραξία των πλοίων στη διατλαντική αυτή γραμμή λόγω έλλειψης 14

20 επιβατών, έστειλε το πλοίο Augusta Victoria (κατασκευής 1889, χωρητικότητας κ.ο.χ.) σε κρουαζιέρα στη Μεσόγειο θάλασσα κατά τη διάρκεια του χειμώνα του έτους 1891 (Κοκκώσης κ.α., 2011). Το 1895, το Lusitania (3.877 κ.ο.χ.) πραγματοποίησε μια πολυτελή κρουαζιέρα 60 ημερών προς τις Δυτικές Ινδίες, τη Μαδέρα, την Τενερίφη και τις Αζόρες. Στη δεκαετία του 1930, οι καμπίνες στα πλοία αναψυχής αποκτούν ιδιαίτερους χώρους υγιεινής. Το 1933, κατασκευάσθηκε το πλοίο Monarch of Bermuda με ιδιαίτερους χώρους υγιεινής σε όλες τις καμπίνες. Τη δεκαετία αυτή το πλέον γνωστό κρουαζιερόπλοιο υπήρξε το Arandora Star της Blue Star Lines. Το πλοίο αυτό ένα από τα πέντε πλοία της εταιρείας που παρείχαν υπηρεσίες στους επιβάτες και στο εμπόριο στη γραμμή Λονδίνο-Νότια Αμερική, μετατράπηκε από επιβατηγό και εμπορικό πλοίο με χωρητικότητα κ.ο.χ. και ικανό να εξυπηρετεί 164 επιβάτες, σε κρουαζιερόπλοιο με χωρητικότητα κ.ο.χ. και ικανό να εξυπηρετεί 400 τουρίστες. Το Arandora Star είχε μια επιτυχημένη σταδιοδρομία ως κρουαζιερόπλοιο. Ήταν γνωστό ως Chocolate Box που μετέφερε τους πλούσιους και τους διάσημους. Η τελευταία του κρουαζιέρα έγινε το 1939 και κατά τη δεκαετή δράση του πραγματοποίησε 120 ταξίδια (ένα στη Βαλτική, ένα στον Ινδικό ωκεανό, 6 στις δυτικές Ινδίες, 12 στα Κανάρια νησιά, 56 στη Μεσόγειο και 44 στα Νορβηγικά φιόρδ). Βυθίσθηκε στη διάρκεια του πολέμου το Τα κρουαζιερόπλοια της περιόδου από το 1860 έως το 1960 δεν διέφεραν σημαντικά από τα επιβατηγά πλοία, ως προς την κατασκευή και ως προς την παροχή υπηρεσιών (Κοκκώσης κ.α., 2011). Η νέα εποχή της κρουαζιέρας αρχίζει στη δεκαετία του 1960, όταν το πλοίο ως μέσο μεταφοράς επιβατών μεταξύ Αμερικής και Ευρώπης αντικαθίσταται από το αεροπλάνο. Οι πλοιοκτήτες προκειμένου να αξιοποιήσουν οικονομικά τα επιβατηγά πλοία, προβαίνουν στη μετασκευή τους σε κρουαζιερόπλοια. Χαρακτηριστικό κρουαζιερόπλοιο αυτής της εποχής είναι το Mardi Gras πρώην Empress of Canada, ναυπηγημένο το 1961, που είναι το πρώτο πλοίο της εταιρείας Carnival Cruise Lines. Το πλοίο μετέφερε 906 επιβάτες και έπλεε με ταχύτητα 21 κόμβους. Στην αρχή παρείχε επταήμερη κρουαζιέρα αλλά αργότερα παρείχε τριήμερη και τετραήμερη κρουαζιέρα στις Μπαχάμες με λιμάνι αφετηρίας το Canaveral στη 15

21 Φλώριδα. Στη δεκαετία του 1970 το κρουαζιερόπλοιο άρχισε να λειτουργεί αμιγώς ως χώρος παροχής υπηρεσιών τουριστικού χαρακτήρα με πεδίο δράσης την Καραϊβική και με πελατεία προερχόμενη από τη Β. Αμερική. Τα κρουαζιερόπλοια σχεδιάστηκαν με ανοικτούς χώρους καταστρώματα για να υποδεχθούν αθλητικές δραστηριότητες π.χ. πισίνες, τένις, κ.α. Σκανδιναβικές και Ευρωπαϊκές εταιρείες ασχολήθηκαν με την εξερεύνηση της αγοράς της Καραϊβικής. Εταιρείες, όπως η Norwegian Caribbean, Royal Caribbean, Royal Viking, Holland America, Carnival Cruises και Princess Cruises άρχισαν να δραστηριοποιούνται στην περιοχή (Κοκκώσης κ.α., 2011). Το κρουαζιερόπλοιο βρέθηκε στο επίκεντρο του τουριστικού ενδιαφέροντος στις αρχές της δεκαετίας του 1980 οπότε και άρχισαν να κατασκευάζονται νέα πλοία ειδικά σχεδιασμένα για κρουαζιέρες. Σ αυτό βοήθησαν οι διαφημιστικές εκστρατείες αλλά και τα προγράμματα και οι τηλεοπτικές ταινίες, όπως το γνωστό «Πλοίο της αγάπης» (Love Boat), που άρχισαν να προβάλλονται και να διαμορφώνουν μια ελκυστικότατη εικόνα για τις κρουαζιέρες. Αυτή η αύξηση της ζήτησης για κρουαζιέρες ενθάρρυνε τις εταιρείες να ναυπηγήσουν πλοία μεγαλύτερης χωρητικότητας. Τα πλοία αυτά ανήκουν στη «δεύτερη γενιά» κρουαζιερόπλοιων. Για τα πλοία της «δεύτερης γενιάς» υιοθετήθηκε από την εταιρεία Holland America η ονομασία Ocean Liners. Χαρακτηριστικό πλοίο αυτής της γενιάς είναι το Tropicale, που ναυπηγήθηκε στη Δανία το 1981 για λογαριασμό της εταιρείας Carnival Cruise Lines, με χωρητικότητα κ.ο.χ., ταχύτητα 20 κόμβους, μεταφορική ικανότητα επιβατών και πεδίο δραστηριότητας την τουριστική αγορά των Δυτικών Ακτών των Η.Π.Α. και του Μεξικού. Στη «δεύτερη γενιά» κρουαζιερόπλοιων παρατηρείται έντονη η τάση για την αύξηση του αριθμού των εξωτερικών καμπινών, καθώς περισσότεροι επιβάτες αναζητούν την απόλαυση του φυσικού περιβάλλοντος (ήλιο, θαλάσσια θέα, φεγγάρι) καθ' όλη τη διάρκεια της κρουαζιέρας (Κοκκώσης κ.α., 2011). Στη δεκαετία του 1990 ναυπηγούνται πλοία με μεταφορική ικανότητα περίπου επιβατών. Πρόκειται για τη γενιά των κρουαζιερόπλοιων που χαρακτηρίζονται ως μεγαθήρια». Χαρακτηριστικά πλοία είναι το Sovereign of the Seas της εταιρείας Royal Caribbean, το Monarch of the Seas και το Majesty of the 16

22 Seas. Τα κρουαζιερόπλοια αυτά πραγματοποιούσαν επταήμερες κρουαζιέρες στην Καραϊβική θάλασσα. Το Sovereign of the Seas, που χαρακτηρίσθηκε «πλωτό εμπορικό κέντρο», συμβολίζει και την αλλαγή στη φιλοσοφία της κρουαζιέρας από απλό ταξίδι αναψυχής σε «αυτάρκη πλήρη εμπειρία διακοπών». Στη γενιά αυτή των κρουαζιερόπλοιων κυριαρχεί το στοιχείο της πολυτέλειας και η υψηλή παροχή υπηρεσιών ξενοδοχειακού τύπου, δηλαδή διαμονή, εστίαση, ψυχαγωγία, ημερήσιες και νυχτερινές δραστηριότητες και ξενάγηση στα λιμάνια. Στη δεκαετία του 1990 η αγορά της κρουαζιέρας ήταν ένας από τους ταχύτατα αναπτυσσόμενους τομείς της οικονομίας. Ιδιαίτερα παρατηρήθηκε αύξηση της ζήτησης για κρουαζιέρες στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην υπόλοιπη Ευρώπη και αργότερα στις περιοχές της Ασίας - Ειρηνικού. Η κρουαζιέρα με ετήσια αύξηση που ανέρχεται στο 8%, από το 1988 παρουσίασε σχεδόν διπλάσιο ρυθμό ανάπτυξης από ότι η τουριστική δραστηριότητα στο σύνολό της (Κοκκώσης κ.α., 2011). Το σύγχρονο κρουαζιερόπλοιο προσφέρει στον επιβάτη, θάλασσα, ήλιο, ψυχαγωγία και υπηρεσίες που διαφοροποιούνται από την απλή θαλάσσια μεταφορά που προσφέρει το επιβατηγό πλοίο. Το κυρίαρχο χαρακτηριστικό στη κρουαζιεροπλοΐα είναι η ξενοδοχειακή λειτουργία του πλοίου. Το κρουαζιερόπλοιο προσφέρει υπηρεσίες ξενοδοχειακού τύπου και οι εργαζόμενοι σε αυτό έχουν ειδικότητες ανάλογες των σύγχρονων ξενοδοχειακών μονάδων (π.χ. Hotel Manager). Η ειδοποιός διαφορά του κρουαζιερόπλοιου από το συμβατικό ξενοδοχείο έγκειται στο γεγονός ότι αυτό λόγω της ικανότητας πλεύσης μπορεί να μετακινείται γεωγραφικά ώστε να ανταποκρίνεται στην εκάστοτε ζήτηση κλινών. Σήμερα είναι σαφής η τάση για ναυπήγηση κρουαζιερόπλοιων ολοένα και μεγαλύτερης χωρητικότητας προκειμένου αυτά να παρέχουν υπηρεσίες που υπερβαίνουν τη συμβατική ξενοδοχειακή λειτουργία, με σκοπό να καλύψουν όλες τις παροχές ενός υπερπολυτελούς ξενοδοχειακού-τουριστικού συγκροτήματος (π.χ. Spa, γυμναστήρια, εσωτερικές και εξωτερικές πισίνες, γήπεδα γκολφ, τένις, basket, αίθουσες τέχνης, θέατρα, επιχειρηματικά κέντρα, κινηματογράφοι, συνεδριακοί χώροι, πολυκαταστήματα) (Κοκκώσης κ.α., 2011). 17

23 Το σύγχρονο κρουαζιερόπλοιο μετατρέπεται σε πλωτό θέρετρο. Για το λόγο αυτό έχουν ναυπηγηθεί κρουαζιερόπλοια μεγάλης χωρητικότητας, όπως το κρουαζιερόπλοιο Queen Mary 2 που ναυπηγήθηκε το 2004, έχει χωρητικότητα κ.ο.χ., μπορεί να μεταφέρει μέχρι επιβάτες και έχει άτομα πλήρωμα και το Freedom of the Seas, του οποίου η καθέλκυση έγινε στις 12 Μαΐου του 2006 και είναι το μεγαλύτερο κρουαζιερόπλοιο στον κόσμο σήμερα, διαθέτοντας 15 καταστρώματα, 10 εστιατόρια, 16 μπαρ, καμπίνες και έχει δυνατότητα μεταφοράς μέχρι και επιβατών και άτομα πλήρωμα, ενώ το 2009 αναμένεται η καθέλκυση του κρουαζιερόπλοιου Genesis, που θα έχει μήκος 360μ, θα μπορεί να μεταφέρει μέχρι και επιβάτες και η κατασκευή του θα κοστίσει περίπου 1,24 δις δολάρια. Η «κρουαζιέρα της πολυθρόνας» και το «κρουαζιερόπλοιο πλωτός οίκος ευγηρίας» που ήταν τα χαρακτηριστικά της κρουαζιερόπλοια των προηγούμενων δεκαετιών μετεξελίσσεται σε «κρουαζιέρα δράσης» και το κρουαζιερόπλοιο σε χώρο πολυδύναμης δραστηριότητας, στοιχεία που χαρακτηρίζουν πλέον την κρουαζιέρα στις αρχές του 21 ου αιώνα (Κοκκώσης κ.α., 2011) Βασικά Στοιχεία Κρουαζιέρας σε Παγκόσμιο Επίπεδο Η Παγκόσμια Ανάπτυξη Επιβατών Κρουαζιέρας Η στενή και βαθιά σχέση μεταξύ τουρισμού και παγκοσμιοποίησης έχει ευρέως καταγραφτεί βιβλιογραφικά και στους δύο τομείς. Καμία άλλη μορφή τουρισμού ή αδιαμφισβήτητα σε οποιοδήποτε άλλη βιομηχανία, δεν είναι τόσο πολύ συνδεδεμένη με τις διεργασίες παγκοσμιοποίησης, όσο ο τουρισμός κρουαζιέρας. Η «Παγκοσμιοποίηση στη θάλασσα» αποτελεί μια παραδειγματική περίπτωση των διαδικασιών της παγκοσμιοποίησης και των αποτελεσμάτων της γενικά. Ενώ η περιοχή της Καραϊβικής συνεχίζει να προσελκύει περίπου το ήμισυ των επιχειρήσεων κρουαζιέρας στον κόσμο, η ταχεία ανάπτυξη του τουρισμού κρουαζιέρας έχει ως 18

24 στόχο της επέκταση, σε όλο και περισσότερα λιμάνια σε όλο τον κόσμο. Η παγκόσμια βιομηχανία της κρουαζιέρας γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής, με την επιλογή συμμετοχής σε ποικίλες θεματικές κρουαζιέρες και τον μεγάλο αριθμό των νέων προορισμών που ανακοινώνονται κάθε χρόνο. Ο τομέας της κρουαζιέρας είναι σαφώς παγκόσμιας εμβέλειας, και στηρίζεται στην βαθιά διασύνδεση μεταξύ των τόπων, συμβάλλοντας στην εξέλιξη τους σε κοινωνικό, πολιτιστικό και οικονομικό επίπεδο (Dowling, 2006). Η δυναμική του φαινομένου αποτυπώνεται στο γεγονός πως ενώ η παγκόσμια οικονομική κρίση του είχε σημαντική επίπτωση στις θαλάσσιες μεταφορές, οι γραμμές μεταφορών κρουαζιέρας και τα λιμάνια κρουαζιέρας συνέχισαν να βιώνουν σταθερές αυξήσεις στον αριθμό των επιβατών. Σημειώνεται ότι στα πρώτα 14 χρόνια του 21 ου αιώνα καταγράφεται μια αξιοθαύμαστη ανάπτυξη, όπου συνολικά εκατομμύρια άνθρωποι πραγματοποίησαν διακοπές κρουαζιέρας κατά το Ο αριθμός αυτός είναι υπερδιπλάσιος από ότι καταγράφεται μια δεκαετία πριν: 10,5 εκατομμύρια επιβάτες κρουαζιέρας ταξίδεψαν το 2004 (Cruise Market Watch, 2017). Κατά τη διάρκεια των δέκα ετών ( ) η ζήτηση για κρουαζιέρες σε όλο τον κόσμο έχει αυξηθεί από 13,1 εκατομμύρια επιβάτες σε 22,0 εκατομμύρια ευρώ (+ 68%) με αύξηση 3,4% που είχε επιτευχθεί το Ο αριθμός των ανθρώπων που ταξίδεψαν το 2000, ήταν μόλις το ένα τρίτο του σημερινού ποσοστού, δηλαδή εκατομμύρια επιβάτες. Στατιστικά, από το 1990, πάνω από εκατομμύρια επιβάτες έχουν πραγματοποιήσει κρουαζιέρες δύο ή περισσότερων ημερών, με τον καθένα από αυτούς να επισκέπτονται περισσότερα από ένα λιμάνια (Cruise Market Watch, 2017). Στο Γράφημα 1 παρουσιάζεται η παγκόσμια αύξηση του ποσοστού επιβατών κρουαζιέρας από το 1990, όταν 3,8 εκατομμύρια άνθρωποι αποφάσισαν να ταξιδέψουν. Η παγκόσμια ανάπτυξη του κλάδου της κρουαζιέρας έχει διαρκή και σταθερό ρυθμό, γύρω στο 7% ετησίως, ανεξάρτητα των οικονομικών κύκλων ανάπτυξης και ύφεσης. Το 1997 ήταν το πρώτο έτος όπου περισσότεροι από 5 εκατομμύρια άνθρωποι πραγματοποίησαν μια κρουαζιέρα, ενώ το 2004 ήταν η 19

25 Πανεπιστήμιο Αιγαίου Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών πρώτη χρονιά, όπου περισσότεροι από 10 εκατομμύρια άνθρωποι αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν μια κρουαζιέρα μέσα σε ένα μόνο χρόνο. Παρόμοια, το έτος 2013 οι παγκόσμιες τουριστικές αφίξεις αυξήθηκαν κατά 57% σε ένα εκτιμώμενο 1,09 δις τουρίστες. 25 Γράφημα 1. Συνολικός αριθμός επιβατών παγκοσμίως ( ) (σε εκατ.) ΠΗΓΗ: Cruise Market Watch (2017) Στις εκθέσεις του UNWTO (2014) σημειώνεται ότι το 5% των τουριστών παγκοσμίως έφθασαν στον προορισμό τους δια μέσω θαλάσσης, με κρουαζιερόπλοια και πλοία. Οι τάσεις αυτές επιβεβαιώνουν τις αξιοσημείωτη δυναμική του κλάδου και την αντοχή του σε οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές ή οποιεσδήποτε άλλες προκλήσεις αντιμετωπίζει ο τομέας του τουρισμού. Το 2014 το ποσοστό επιβατών κρουαζιέρας αντιστοιχεί με 2,7%, ποσοστό μεγαλύτερο από το προηγούμενο έτος. Η αύξηση αυτή σημαίνει ότι το 2014 ήταν το έτος με την βραδύτερη αύξηση του αριθμού των επιβατών κρουαζιέρας, κατά τα τελευταία 19 χρόνια. 20

26 Σύμφωνα με τα προγνωστικά στοιχεία για το έτος 2016 που έδωσε στη δημοσιότητα η CLIA (Cruise Lines International Association), η κρουαζιέρα συνεχίζει να αναπτύσσεται και να εξελίσσεται με ρυθμούς ρεκόρ σε παγκόσμιο επίπεδο. Το έτος 2016, σχεδόν 24 εκατομμύρια επιβάτες αναμένεται να ταξιδέψουν με κρουαζιερόπλοια σε όλο τον κόσμο, δηλαδή 9 εκατομμύρια περισσότεροι από ότι το Ενώ το 2018 αναμένεται να ξεπεράσουν τα 25 εκατομμύρια, για πρώτη φορά στην ιστορία της κρουαζιέρας, Αυτό συνδέεται με την ανανέωση των κρουαζιερόπλοιων, και την αυξημένη προσφορά θέσεων ελλιμενισμού (Ναυτικά Χρονικά, 2016). Η CLIA έκανε γνωστό, επίσης, ότι οι εταιρείες κρουαζιέρας που είναι μέλη της θα δρομολογήσουν 27 νέα ποντοπόρα κρουαζιερόπλοια (εκ των οποίων 18 για ποτάμιες κρουαζιέρες) συνολικής επένδυσης 6,5 δις δολάρια, τα οποία βρίσκονται υπό κατασκευήν και αναμένεται να προσθέσουν χιλ. κλίνες στη συνολική μεταφορική ικανότητα του στόλου εντός του Οι κρουαζιέρες σε ποτάμι γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς ενώ οι ταξιδιωτικοί πράκτορες δέχονται όλο και μεγαλύτερη ζήτηση για τα ταξίδια κρουαζιέρας (Ναυτικά Χρονικά, 2016). Οκτώ στους δέκα ταξιδιωτικούς πράκτορες, μέλη της CLIA δήλωσαν πως αναμένουν αύξηση στις πωλήσεις κρουαζιέρας το 2016 σε σχέση με πέρυσι. Οι προβλεπόμενες ενδείξεις προκαλούν αισιοδοξία, αφού η παγκόσμια βιομηχανία της αγοράς κρουαζιέρας αναμένεται να αναπτυχθεί με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, παρά τη διεθνή οικονομική κρίση και την κρίση στη ναυλαγορά του ξηρού φορτίου που προκαλεί πονοκέφαλο στους παραδοσιακούς πλοιοκτήτες (Ναυτικά Χρονικά, 2016). Σύμφωνα με την CLIA, η κρουαζιέρα αποφέρει σημαντικό θετικό αντίκτυπο στην οικονομία σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι δαπάνες των τουριστών που επιλέγουν να ταξιδέψουν με κρουαζιερόπλοια ξεπερνούν πλέον τα εκατ. δολάρια Η.Π.Α (σύμφωνα με στοιχεία του 2014) παγκοσμίως, προσφέροντας εργασία πλήρους απασχόλησης σε χιλ. υπαλλήλους, και με συνολικό εισόδημα 39,3 δισ. το έτος 2014 (Ναυτικά Χρονικά, 2016). 21

27 Ανάπτυξη Γεωγραφικών Προορισμών Κρουαζιέρας Η αύξηση της κίνησης επιβατών εμφανίζεται στις δύο πιο δημοφιλείς περιοχές της κρουαζιέρας, όπως η Καραϊβική και η Μεσόγειος Θάλασσα, αν κατά τα πρώτα χρόνια του 21 ου αιώνα, η τελευταία έχει αυξηθεί ταχύτερα από οποιαδήποτε άλλη περιοχή του κόσμου. Επίσης σημαντική είναι και η δραστηριοποίηση σε δευτερογενείς αγορές, όπως η Βόρεια Ευρώπη, η Αλάσκα και η Νότια Αμερική. Η δραστηριοποίηση στην Ασία αποτελεί όλο και μεγαλύτερο παγκόσμιο επιχειρηματικό σχέδιο, σηματοδοτώντας την περιοχή ως την επόμενη μεγάλη ευκαιρία για την επέκταση της βιομηχανίας της κρουαζιέρας. Παρομοίως ακολουθεί και η Αυστραλία (Pallis, 2015). Η ανάπτυξη της κάθε περιοχής είναι ένας συνδυασμός της υπάρχουσας ζήτησης για κρουαζιέρες, και της ανάληψης επέκτασης των δραστηριοτήτων ως προς την ανάπτυξη νέων αγορών. Πίνακας 1. Παγκόσμια Ανάπτυξη Κρουαζιέρας 2016 Θαλάσσιες Περιοχές Ποσοστό Ελάχιστη Χωρητικότητα Καραϊβική 30% Μεσόγειος 24% Βαλτική 9% Ασία/Αυστραλία/Ινδία 7% Μεξικό/Χαβάη 9% Αλάσκα 3% Βόρειος Αμερική 4% Βερμούδες 6% ΠΗΓΗ: Κόντες (2016) Παρατηρώντας την παγκόσμια ανάπτυξη της κρουαζιέρας σε κάθε περιοχή για το έτος 2016 (Πίνακας 1), η περιοχή της Καραϊβικής παρουσιάζεται ως η κυρίαρχη, 22

28 με 30% της παγκόσμιας δυναμικότητας ελλιμενισμού. Η Μεσόγειος Θάλασσα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη περιοχή, με μερίδιο 24% σε παγκόσμιο επίπεδο. Τρίτη σε σειρά η περιοχή της Βαλτικής με ποσοστό 9%. Η συνεχόμενη ανάπτυξη σε Ευρώπη και Αυστραλία, και η ταχεία ανάπτυξη στην Κίνα και την υπόλοιπη ασιατική αγορά είναι σημαντική. Πριν από πέντε χρόνια, τα ταξίδια κρουαζιέρας ήταν σχεδόν άγνωστα στην Ασία, ενώ σήμερα η περιοχή είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη στον κλάδο της κρουαζιέρας. Σε ότι αφορά την Ασία φαίνεται ότι αποτελεί τη νέα φλέβα χρυσού για τη βιομηχανία, καθώς μέσα σε μόλις τέσσερα χρόνια ( ) ο αριθμός των επιβατών που προτίμησαν τη συγκεκριμένη περιοχή αυξήθηκε από χιλ. επιβάτες σε 1,4 εκατ. (Ναυτικά Χρονικά, 2016). Αύξηση ρεκόρ σημειώνει και η Αυστραλία, καθώς το 2016 οι επιβάτες ξεπέρασαν το ένα εκατομμύριο μέσα σε ένα ημερολογιακό έτος. Στατιστικά, μέσα στο χρονικό διάστημα των δέκα χρόνων οι επιβάτες κρουαζιέρας της Αυστραλίας έχουν αυξηθεί κατά έξι φορές, από μια βάση χιλ. επιβατών το Ιδιαίτερης σημασίας είναι το συμπέρασμα της CLIA, πως το πλοίο αποτελεί πλέον τον «προορισμό», καθώς είναι σε θέση να προσφέρει πρωτόγνωρες εμπειρίες στους επιβάτες (Ναυτικά Χρονικά, 2016) Τάσεις του Κλάδου της Κρουαζιέρας για τα Έτη Τα νέα πλοία συνεχίζουν να μεγαλώνουν, αυξάνοντας την διαθέσιμη χωρητικότητα και την αποτελεσματικότητα, τονίζοντας την απαίτηση για ανάπτυξη των λιμενικών υποδομών για την υποστήριξη υποδοχής όλο και περισσότερων κρουαζιερόπλοιων παγκοσμίως. Σύμφωνα με τις παραγγελίες κρουαζιερόπλοιων για τα έτη (Πίνακας 2), 23 από τα 43 μεγαλύτερα πλοία ανά εταιρεία έχουν προγραμματιστεί για παράδοση έως το 2021, υπερβαίνοντας τους χιλ. τόνους μικτού φορτίου, όπου τυπικά ισοδυναμεί με περισσότερους από

29 επιβάτες. Τα δρομολόγια διαφοροποιούνται με την ανάπτυξη πέραν της Καραϊβικής και της Μεσογείου, και την στόχευση αγορών, όπως η Άπω Ανατολή και η Αυστραλία. Πίνακας 2. Παραγγελίες κρουαζιερόπλοιων ( ) Έτος Εταιρεία Πλοίο Κόστος (εκατ.) Τόνοι Χωρ/τα Ναυπηγείο Παράδοση Royal Caribbean Oasis 4 1,400 $ 227,700 5,400 STX France Χειμώνα Seabourn Ovation 270 $ 40, Fincantieri Χειμώνα TUI Mein Schiff $ 99,700 2,500 Meyer Άνοιξη Norwegian Breakaway Plus 1,087 $ 164,600 4,200 Meyer Άνοιξη Carnival Unnamed 780 $ 133,500 3,954 Fincantieri Άνοιξη MSC Cruises Seaside $ 154,000 4,140 Fincantieri Άνοιξη Holland America Line $ 99,500 2,650 Fincantieri Φθινόπωρο Celebrity $ 117,000 2,900 STX France Φθινόπωρο Σύνολο 26,348 Royal Caribbean Quantum 4 1, ,600 4,180 Meyer Άνοιξη MSC Cruises Meraviglia 2 1, ,600 4,500 STX France Χειμώνα TUI Mein Schiff ,700 2,500 Meyer Χειμώνα AIDA Cruises - 1, ,000 5,000 Meyer Χειμώνα Costa Cruises - 1, ,000 5,000 Meyer Άνοιξη Saga Cruises , Meyer Καλοκαίρι Norwegian Breakaway-Plus 1, ,600 4,200 Meyer Φθινόπωρο Viking Cruises ,000 2,800 Fincantieri Φθινόπωρο Σύνολο 29,179 Celebrity ,000 2,900 STX France Χειμώνα AIDA Cruises - 1, ,000 5,000 Meyer Χειμώνα Costa Cruises - 1, ,000 5,000 Meyer Χειμώνα Viking Cruises ,000 2,800 Fincantieri Φθινόπωρο Σύνολο 15,700 Viking Cruises ,000 2,800 Fincantieri Άνοιξη Saga Cruises , Meyer Καλοκαίρι Σύνολο 3,799 ΠΗΓΗ: Κόντες (2016) 24

30 2.3. Τα Πλεονεκτήματα της Κρουαζιέρας Όταν πρόκειται για τις διακοπές, οι ταξιδιώτες μπορούν να επιλέξουν μεταξύ πολλών διαφορετικών και εξίσου συναρπαστικών επιλογών. Μια επιλογή είναι για τους παραθεριστές να προγραμματίσουν ένα ταξίδι σε ένα κρουαζιερόπλοιο. Όπως και με κάθε είδους ταξίδια, υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα, καθώς και τα μειονεκτήματα που συνδέονται με μια κρουαζιέρα (Weaver, 2005). Ένα πλεονέκτημα της κρουαζιέρας είναι η καταπληκτική τιμολόγηση. Οι περισσότερες γραμμές κρουαζιέρας είναι all-inclusive πακέτα. Αυτό περιλαμβάνει τ ναύλο της κρουαζιέρας ενός ατόμου, τη διαμονή, το φαγητό και κάποια διασκέδαση εν πλω και αξιοθέατα. Οι γραμμές κρουαζιέρας παρέχουν μια ευκολία στους ταξιδιώτες, αφού περιλαμβάνουν όλα όσα χρειάζονται. Αντί να χρειάζεται να κλείσουν αεροπορικά εισιτήρια, να κλείσουν δωμάτιο σε ένα ξενοδοχείο και στη συνέχεια να πρέπει να πληρώσουν για φαγητό και διασκέδαση ξεχωριστά, οι κρουαζιέρες τα προσφέρουν όλα. Όταν γίνεται κράτηση για ένα ταξίδι κρουαζιέρας, ο ταξιδιώτης μπορεί να είναι ήσυχος γνωρίζοντας ότι δεν πρέπει να κάνει κάτι περαιτέρω, παρά μόνο για να μεταφερθεί στο λιμάνι αναχώρησης του κρουαζιερόπλοιου (Savado, 2003). Όχι μόνο εξοικονομούν χρήματα όσοι επιλέγουν να κάνουν μια κρουαζιέρα, αλλά επίσης έχουν το πρόσθετο πλεονέκτημα των διακοπών χωρίς άγχος. Σε σύγκριση με ένα οδικό ταξίδι, όσοι επιλέγουν μια κρουαζιέρα μπορούν να καθίσουν και να απολαύσουν το χρόνο που χρειάζεται για να φτάσουν στον προορισμό τους. Δεν υπάρχουν καθυστερήσεις που θα χαλάσουν την ανταπόκριση μιας πτήσης στο αεροδρόμιο ή κίνηση στους δρόμους που θα προσθέσει ώρες σε ένα οδικό ταξίδι. Η μισή διασκέδαση της κρουαζιέρας είναι το ίδιο το πλοίο. Τα πλοία, τα οποία είναι συνήθως εξέλιξη της τεχνολογίας, είναι μέρος του προορισμού. Όσοι είναι πάνω σε ένα κρουαζιερόπλοιο, δε χρειάζεται να ανησυχούν, επειδή δεν είναι υπεύθυνοι, έχουν έναν καπετάνιο και το πλήρωμα για να αναλάβει τη φροντίδα τους. Εκτός από αυτό, οι κρουαζιέρες προσφέρουν «αληθινές» διακοπές από τον έξω κόσμο. Για παράδειγμα, αν κάποιος έχει κλείσει μια κρουαζιέρα επτά ημερών, τότε θα βρίσκεται 25

31 επτά μέρες μακριά από τις μεγάλες πόλεις και το θόρυβό τους. Τις μόνες στάσεις που πραγματοποιεί το πλοίο είναι για να αποβιβάσει τους επιβάτες ώστε να δουν τα αξιοθέατα σε έναν προορισμό και να απολαύσουν τις τοπικές πόλεις και τα αξιοθέατα (Seidl et al., 2006). Το ταξίδι μπορεί να είναι πολύ χαλαρωτικό για το μέσο άτομο, αλλά αν ένας ταξιδιώτης έχει μαζί και τα παιδιά του, μπορεί να μη συμβαίνει αυτό. Ένα από τα καλύτερα χαρακτηριστικά των κρουαζιέρων που προσελκύουν τους γονείς είναι οι απίστευτες προσφορές που μπορούν να λάβουν για τα παιδιά τους. Τα παιδιά μιας ορισμένης ηλικίας προϋπολογίζονται δεδομένου ότι τρώτε λιγότερο και κάνουν λιγότερες δραστηριότητες στο πλοίο. Αυτό είναι χρήσιμο, επειδή, μερικές φορές, είναι δύσκολο οι γονείς να ανταπεξέλθουν οικονομικά στα ταξίδια, όταν τα παιδιά χρεώνονται μια πλήρη τιμή, παρά την ηλικία τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η φροντίδα των παιδιών είναι διαθέσιμη στο κατάστρωμα των πλοίων. Συνήθως δίνεται στους γονείς μια συσκευή τηλεειδοποίησης σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Αυτό παρέχει στους γονείς τη δυνατότητα να απολαύσουν το ταξίδι με το κρουαζιερόπλοιο για τον εαυτό τους αμέριμνοι, ενώ τα παιδιά τους απασχολούνται με τις διάφορες δραστηριότητες εν πλω, υπό το άγρυπνο βλέμμα των ατόμων που είναι υπεύθυνα για την προσοχή τους (Theotokas & Charlafti, 2007). Πολλοί προορισμοί έχουν ενθαρρύνει τις τουριστικές δραστηριότητες και υπάρχει αύξηση της παγκόσμιας τουριστικής βιομηχανίας κρουαζιέρας και τα πλοία έχουν αυξημένη χωρητικότητα. Αυτό οδηγεί στην ανάπτυξη σχετικών υποδομών, όπως είναι οι τερματικοί σταθμοί σε διάφορες πόλεις. Υπάρχουν οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα από τον τουρισμό κρουαζιέρας (Theotokas & Charlafti, 2007). Πρόκειται για ένα σημαντικό κομμάτι σχετικά με προγράμματα που αναπτύσσονται για την ανάπλαση των πόλεων και των λιμανιών μιας και είναι μια εναλλακτική λύση για να καταπολεμηθεί η ανεργία και να υπάρξει εισροή χρήματος που έχει να κάνει με το λιμάνι και τις ναυτιλιακές δραστηριότητες. Ακόμη, μια πόλη επωφελείται από τα πλεονεκτήματα, όπως είναι η γεωγραφική θέση, το κλίμα και η ιστορική κληρονομιά. Έτσι, οι προορισμοί μπορούν να αναπλασθούν και να 26

32 αναγεννηθούν με την ανάπτυξη των κατάλληλων υποδομών, όπως είναι οι τερματικοί σταθμοί (Seidl et al., 2006). Όσον αφορά τα οικονομικά οφέλη από την αγορά κρουαζιέρας είναι ότι αυξάνεται η ζήτηση για αγορές από τους επιβάτες των κρουαζιερόπλοιων, δημιουργούνται περισσότερες θέσεις απασχόλησης, αναβαθμίζεται η πόλη που σχετίζεται με τον τουρισμό κρουαζιέρας, προσελκύονται νέες επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών στην ευρύτερη περιοχή, επεκτείνεται η τουριστική επισκεψιμότητα καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου, υπάρχουν πρόσθετα έσοδα από τους τερματικούς σταθμούς των επιβατών, καθώς χρησιμοποιούνται από τους επιβάτες του κρουαζιερόπλοιου και για άλλους σκοπούς, όπως είναι καταστήματα και χώροι ψυχαγωγίας και έτσι αναπτύσσεται ο προορισμός (Wild & Dearing, 2000). Τα περιβαλλοντικά οφέλη προκύπτουν από τη χρήση που γίνεται στους διάφορους χώρους του λιμανιού, όπως είναι να διατηρηθεί η πολιτιστική κληρονομιά, μιας και μπορούν να υπάρξουν νέες πιο αποτελεσματικές χρήσεις στα κτίρια του λιμανιού. Αυτό σημαίνει ότι γίνεται καλύτερος χωροταξικός σχεδιασμός και ενσωματώνονται αυτές οι χρήσεις, με συνέπεια να βελτιώνονται οι σχέσεις που υπάρχουν ανάμεσα στο λιμάνι και την πόλη και γενικότερα να βελτιώνεται το συνολικό περιβάλλον κάτι που βοηθά να χρησιμοποιηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο και καλύτερα η παραθαλάσσια περιοχή και να λειτουργεί ως πύλη για την πόλη (Weaver, 2005). Σχετικά με τα κοινωνικά οφέλη της κρουαζιέρας, αυτά είναι οι κοινοτικές εγκαταστάσεις, η βελτίωση του περιβάλλοντος, η ενίσχυση των υποδομών, οπότε επωφελούνται τόσο οι τοπικές κοινότητες όσο και οι επισκέπτες (Weaver, 2005) Τα Μειονεκτήματα της Κρουαζιέρας Ωστόσο, πολλά λιμάνια είναι απροετοίμαστα και έτσι δεν είναι σε θέση να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις που έχουν οι διάφορες εταιρίες κρουαζιέρας στον επιθυμητό βαθμό. Οι υποδομές, η στρατηγική που ακολουθεί ένα λιμάνι καθώς και 27

33 συνθήκες σε κάποιον προορισμό επηρεάζουν την προετοιμασία του (Wild & Dearing, 2000). Ωστόσο, κάποιοι προορισμοί έχουν να αντιμετωπίσουν το θέμα της εποχικότητας με αποτέλεσμα να περιορίζονται αποκλειστικά και μόνο στους μήνες λειτουργίας των προορισμών κρουαζιέρας. Ακόμη, ο τουρισμός κρουαζιέρας επιβαρύνει το περιβάλλον με τα απόβλητα από τα πλοία και τις εκπομπές ρύπων αλλά και τα διάφορα ατυχήματα που γίνονται με κρουαζιερόπλοια (Theotokas & Charlafti, 2007). Ο κάθε επιβάτης έχει να αντιμετωπίσει δυσκολίες πάνω στο κρουαζιερόπλοιο, καθώς θα πρέπει να προσαρμοστεί με τον τρόπο ζωής που υπάρχει σε αυτό αλλά και να προσαρμόσει τις συνήθειες που έχει με βάση το πρόγραμμα της κρουαζιέρας. Ακόμη, πολλές φορές οι επιβάτες μπορεί να μην έχουν επαρκή χρόνο για να επισκεφθούν έναν προορισμό μιας και το κρουαζιερόπλοιο αναχωρεί από τον προορισμό σε και μια συγκεκριμένη ώρα και δεν υπάρχει η δυνατότητα καθυστέρησης. Τέλος, μπορεί οι καιρικές συνθήκες να μεταβάλλουν το πρόγραμμα μιας κρουαζιέρας (Weaver, 2005). 28

34 3. ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑΣ 3.1. Γενικά Η βιομηχανία της κρουαζιέρας βρίσκεται στο κατώτατο σημείο μιας τεχνολογικής επανάστασης που ως επί το πλείστων προσφέρει καλά νέα στους καταναλωτές. Τα επόμενα πέντε χρόνια, η κρουαζιέρα θα αποτελεί ένα ταξίδι όπου οι πελάτες θα είναι απόλυτα συνδεδεμένοι με το ταξίδι και δεν θα υπάρχει κανένας βαθμός αναμονής. Τον περασμένο χρόνο, οι τέσσερις κορυφαίες εταιρείες κρουαζιέρας στον πλανήτη, η Carnival Corporation, Royal Caribbean Cruises, Norwegian Cruise Line Holdings και MSC Cruises, δήλωσαν ότι είναι πανέτοιμες να υιοθετήσουν νέες τεχνολογίες οι οποίες υπόσχονται να μετατρέψουν την κρουαζιέρα σε μια λιγότερο επαχθή εμπειρία. Το μεγαλύτερο μέρος περιλαμβάνει τεχνολογίες ενσωματωμένης αναγνώρισης προσώπου και γεωγραφικής θέσης (MiamiHerald, 2017). Η πολυπλοκότητα της νέας τεχνολογίας κυμαίνεται από τη πολύπλοκη υποδομή που μετατρέπει τα πλοία σε έξυπνα πλοία, σε απλές εφαρμογές που οι ταξιδιώτες μπορούν να έχουν πρόσβαση μέσω των δικών τους συσκευών για να παρακάμψουν γραμμές αναμονής ή να παραγγείλουν υπηρεσίες. Η μετακίνηση σε μια νέα καινοτομική τεχνολογική εστίαση είναι μια «αναχώρηση» για τον τομέα της κρουαζιέρας, ο οποίος έχει επικεντρωθεί περισσότερο στην αναβάθμιση των πλοίων. Πλέον, οι νέες τεχνολογίες στοχεύουν στη διευκόλυνση και ικανοποίηση των ερεθισμών των πελατών (MiamiHerald, 2017). Το 2014, τα ξενοδοχεία Starwood ανακοίνωσαν τα σχέδια τους ώστε οι πελάτες να μπορούν να χρησιμοποιούν τα smartphones τους ως κλειδιά των δωματίων τους, με τη βοήθεια μιας εφαρμογής και ασύρματης τεχνολογίας σύνδεσης Bluetooth. Η ξενοδοχειακή αλυσίδα Hilton φέτος συζήτησε σχέδια για την κατασκευή ενός «Συνδεδεμένου Χώρου», το οποίο θα επιτρέπει στους επισκέπτες να ελέγχουν 29

35 τα χαρακτηριστικά του δωματίου μέσω μιας εφαρμογής, συμπεριλαμβανομένου του φωτισμού, της ψυχαγωγίας και της θερμοκρασίας (MiamiHerald, 2017). Όμως, με τη νέα τεχνολογία θα υπάρξουν πιθανότητες ανησυχίας για την προστασία της ιδιωτικής ζωής. Ένα μεγάλο μέρος των λογισμικών που θα χρησιμοποιούν οι εταιρείες κρουαζιέρας θα περιλαμβάνει τη συλλογή πληροφοριών από τους επιβάτες και τη περαιτέρω χρήση αυτών, για τη προσφορά προτάσεων που ίσως τους ενδιαφέρουν (MiamiHerald, 2017). Οι ειδικοί συμφωνούν ότι πιθανότατα θα υπάρξει μια διαδικασία προσαρμογής τόσο για τις εταιρείες, όσο και για τους επιβάτες. Όμως, αναφέρουν, ότι αν οι τεχνολογίες αυτές οδηγούν σε καλύτερες εμπειρίες των επιβατών, τα κρουαζιερόπλοια θα τις υιοθετήσουν πολύ γρήγορα (MiamiHerald, 2017). Ο Colleen McDaniel, ανώτερος εκτελεστικός συντάκτης στο CruiseCritic.com ανέφερε το εξής (MiamiHerald, 2017): «Το σκέφτομαι όπως το Facebook. Οι άνθρωποι είχαν πάντα ανησυχίες σχετικά με το ιδιωτικό απόρρητο στο Facebook και τελικά φτάνουν στο σημείο όλοι να το χρησιμοποιούν. Οι άνθρωποι εξακολουθούν να ανησυχούν για την προστασία της ιδιωτικής ζωής, αλλά δεν τους εμποδίζει από το να το χρησιμοποιήσουν» 3.2. Νέες Καινοτόμες Τεχνολογίες στον Τομέα της Κρουαζιέρας Στην ενότητα αυτή θα επικεντρωθούμε στις νέες καινοτόμες τεχνολογικές εξελίξεις, οι οποίες βρίσκονται σε διαδικασία υλοποίησης, μέσα από τη ματιά των τεσσάρων μεγαλύτερων εταιρειών κρουαζιερόπλοιων παγκοσμίως, τη Carnival Corporation, τη Royal Caribbean Cruises, τη Norwegian Cruise Line Holdings και τη MSC Cruises. 30

36 Το Ocean Medallion της Carnival Corporation Στην κούρσα των νέων τεχνολογικών εξελίξεων η Carnival Corporation κατέχει τα ηνία. Η εταιρεία κρουαζιερόπλοιων Doral ήταν η πρώτη που παρουσίασε τα σχέδια της για μια ολόκληρη σειρά τεχνολογικών εξελίξεων που θα μετατρέψουν το στόλο της σε έξυπνο. Τον Ιανουάριο του 2018, η Carnival Corporation αποκάλυψε το αποτέλεσμα ενός 18μηνου έργου που έχει ως στόχο να καταστήσει την εμπειρία της κρουαζιέρας περισσότερο διαισθητική (Nytec, 2016). Αντί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από ένα έξυπνο τηλέφωνο, η εταιρεία επέλεξε να κατασκευάσει ένα «μενταγιόν», το Ocean Medallion και την εφαρμογή που το συνοδεύει, την Ocean Compass. Η νέα τεχνολογία ξεκινά με ένα μενταγιόν, ένα μικρό δίσκο που ζυγίζει λίγο λιγότερο από 2 ουγκιές και φέρει το όνομα του ταξιδιώτη, το όνομα του πλοίου και την ημερομηνία αναχώρησης. Οι επισκέπτες πρέπει απλά να το μεταφέρουν, είτε μόνο του, είτε σε συνδυασμό με κάποιο βραχιόλι ή κολιέ (Nytec, 2016). Εικόνα 1. Το μενταγιόν της Carnival Corporation και το συνοδευτικό λογισμικό Ocean Compass ΠΗΓΗ: miamiherald.com (2017) 31

37 Αυτό το μενταγιόν-δίσκος τεσσάρων ογκομετρικών σημείων περιέχει πληροφορίες για τους επιβάτες, ενσωματώνει υπηρεσίες γεωγραφικής τοποθεσίας και εξατομικεύεται με το όνομα και την ημερομηνία αναχώρησης και άφιξης κάθε κατόχου. Μπορεί να μεταφέρεται σε τσέπες ή να φοριέται σε βραχιόλια ή μενταγιόν με επιπλέον κόστος. Το μενταγιόν αλληλοεπιδρά με ολόκληρο το πλοίο, στο οποίο έχουν εγκατασταθεί χιλιάδες αισθητήρες και διαδραστικές οθόνες (Nytec, 2016). Για παράδειγμα, καθώς οι επισκέπτες προσεγγίζουν τις πόρτες τους, η πόρτα αναγνωρίζει το μενταγιόν και ξεκλειδώνει αυτόματα. Ένας ψηφιακός τοίχος φωτογραφιών αισθάνεται την προσέγγιση ενός επιβάτη χάρη στο μενταγιόν και αυτόματα απεικονίζει εικόνες των διακοπών του. Όταν ένας επισκέπτης παραγγείλει ένα ποτό, είτε σε μια διαδραστική οθόνη, είτε σε ένα έξυπνο τηλέφωνο είτε σε άλλη συσκευή, το πλήρωμα μπορεί να εντοπίσει αυτόν τον επιβάτη οπουδήποτε, λόγω της τεχνολογίας εντοπισμού θέσης που είναι ενσωματωμένη στο μενταγιόν. Το λειτουργικό σύστημα πίσω από το μενταγιόν είναι η εφαρμογή Ocean Compass, ένα διαδικτυακό προφίλ διακοπών που δημιουργούν οι επιβάτες πριν από την αναχώρηση του ταξιδιού, όπου εισάγουν τις προτιμήσεις τους. κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, μπορούν να προσθέσουν πληροφορίες μέσω ενσωματωμένων οθονών και προσωπικών συσκευών. Το πλήρωμα μπορεί επίσης να αποκτήσει πρόσβαση σε προφίλ επιβατών στην εφαρμογή Ocean Compass, επιτρέποντάς τους να προσφέρουν σχετικές προτάσεις και να απευθύνονται στους επιβάτες με το όνομα τους (MiamiHerald, 2017). Καθώς οι επιβάτες κινούνται γύρω από το πλοίο, η εφαρμογή Ocean Compass προτείνει επίσης δραστηριότητες ανάλογα με τις προτιμήσεις των επισκεπτών. Η τεχνολογία αυτή ουσιαστικά εξαλείφει τις γραμμές αναμονής. Οι ταξιδιώτες που κάνουν online check-in μέσω των προφίλ της Ocean Compass μπορούν να επιβιβαστούν αμέσως στα κρουαζιερόπλοια, καθώς τα μενταγιόν μπορούν να σταλούν ταχυδρομικά πριν από την έναρξη του ταξιδιού ή να παραληφθούν στο λιμάνι (MiamiHerald, 2017). Αυτό το μενταγιόν αποτελεί ένα κλειδί δωμάτιο στο οποίο είναι ενσωματωμένες πληροφορίες σχετικά με το άτομο. Όπως οι κάρτες σε κάποια άλλα 32

38 κρουαζιερόπλοια, το μενταγιόν βοηθά τους ταξιδιώτες να ξεκλειδώσουν τις πόρτες των δωματίων τους και να πληρώνουν για τα αγαθά και τις υπηρεσίες επί του πλοίου. Το μενταγιόν όμως κάνει πολύ περισσότερα. Μπορεί να ειδοποιεί το πλήρωμα, για τους επισκέπτες που πλησιάζουν, παρουσιάζει και συγκεντρώνει τις προτιμήσεις των επισκεπτών, όπως είναι οι περιορισμοί στη διατροφή και τις κρατήσεις για φαγητό. Όσο οι επισκέπτες πραγματοποιούν περισσότερες κρουαζιέρες, τόσο περισσότερες πληροφορίες συγκεντρώνονται, με αποτέλεσμα το μενταγιόν να γνωρίζει τι τους αρέσει και να προσαρμόζει τις προτάσεις του όσο το δυνατόν καλύτερα (Nytec, 2016). Εικόνα 2. Το Ocean Medallion της Carnival Corporation ΠΗΓΗ: miamiherald.com (2017) "Frictionless", που σημαίνει «χωρίς τριβές», είναι η λέξη που χρησιμοποιεί ο John Padgett, διευθυντής καινοτομίας της Carnival, για να περιγράψει το μενταγιόν. Σύμφωνα με τον ίδιο, κατά τη διάρκεια μιας περιοδείας στις αρχές Δεκεμβρίου 2017 ανέφερε το εξής (Nytec, 2016): 33

39 «Το χιλιοστό του δευτερολέπτου δεν είναι τέλειο στη λειτουργία του, αλλά γίνεται τεχνολογία. Η εμπειρία έχει σχεδιαστεί για να είναι απρόσκοπτη». Με το μενταγιόν της Carnival Corporation, για παράδειγμα, οι επισκέπτες δεν χρειάζεται να σηκώσουν τα χέρια τους σε έναν αισθητήρα για να ανοίξουν μια πόρτα. Αντ' αυτού, το δωμάτιο γνωρίζει ήδη ότι οι επισκέπτες φθάνουν και για τον λόγο αυτό έχει ήδη προσαρμόσει τη θερμοκρασία της καμπίνας ανάλογα με τον καιρό. Το σύστημα του μενταγιόν δεν διαφέρει τόσο από το έξυπνο τηλέφωνο και το λειτουργικό του σύστημα. Ουσιαστικά, το τηλέφωνο είναι το πλοίο και το μενταγιόν είναι το λειτουργικό σύστημα (ios ή Android) (Nytec, 2016). Για να μπορέσει όμως το μενταγιόν να γνωρίσει έναν ταξιδιώτη, θα πρέπει να εισαχθούν διάφορες πληροφορίες. Για τον λόγο αυτό, οι ταξιδιώτες προτρέπονται πριν από τις διακοπές τους να εισάγουν μερικές απλές βασικές πληροφορίες σε μια εφαρμογή που ονομάζεται Ocean Compass, όπως για παράδειγμα τα ενδιαφέροντα τους και πληροφορίες σχετικά με τις πιστωτικές τους κάρτες. Η Ocean Compass είναι μια εφαρμογή προσβάσιμη από τηλέφωνο, υπολογιστή ή tablet και είναι επίσης διαθέσιμη σε χιλιάδες διαδραστικές οθόνες ή «πύλες» εντός του κρουαζιερόπλοιου (MiamiHerald, 2017). Με βάση τις πληροφορίες που έχουν εισαχθεί στην εφαρμογή και τις παρελθούσες επιλογές, η εφαρμογή αναλύει τα ενδιαφέροντα κάθε επισκέπτη και προσφέρει μια λίστα από δραστηριότητες τόσο επί του κρουαζιερόπλοιου, όσο και επί των λιμένων αποβίβασης. Αυτές οι προσφορές βασίζονται αποκλειστικά στα ενδιαφέροντα των επισκεπτών και όχι σε ότι έχει να κάνει με χρήματα της κρουαζιέρας (MiamiHerald, 2017). 34

40 Εικόνα 3. Γρήγορη επιβίβαση στο κρουαζιερόπλοιο με τη χρήση του μενταγιόν και μέσω του προφίλ στην εφαρμογή Ocean Compass ΠΗΓΗ: miamiherald.com (2017) Επιπρόσθετα, χάρη στην τεχνολογία εντοπισμού του μενταγιόν, οι προσφερόμενες επιλογές των επισκεπτών αλλάζουν, καθώς αυτοί μετακινούνται εντός του κρουαζιερόπλοιου. Για παράδειγμα, πλησίον του αθλητικού καταστρώματος προτείνεται ίσως ένα παιχνίδι βόλεϊ ή μπάσκετ, ενώ πλησίον του μπαρ προσφέρεται μια γευσιγνωσία κρασιού (MiamiHerald, 2017). Επίσης, ο ταξιδιώτης δεν χρειάζεται να ανησυχεί για πιθανές συγκρούσεις με το χρονοδιάγραμμα των διαφόρων δραστηριοτήτων. Αν οι ταξιδιώτες έχουν ήδη κλείσει κάτι στο πρόγραμμά τους, η εφαρμογή Ocean Compass δεν θα εμφανίσει επιλογές για αυτή τη χρονική περίοδο (MiamiHerald, 2017). Ομοίως, οι παραγγελίες επί του πλοίου είναι ευκολότερες. Τα αγαθά και οι υπηρεσίες που παραγγέλλονται μέσω μιας κινητής συσκευής είναι εκείνες οι οποίες θα βρουν τους επισκέπτες και όχι το αντίστροφο. Ένας ταξιδιώτης θα μπορούσε να παραγγείλει ένα ποτό μέσω της εφαρμογής στο κατάστρωμα της πισίνας και στη συνέχεια να περπατήσει μακριά. Ο διακομιστής θα μπορούσε να τον εντοπίσει όπου κι αν αυτός είναι στο πλοίο (MiamiHerald, 2017). 35

41 Τα τέλη του 2016, ο Arnold Donald πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Carnival Corporation δήλωσε τα εξής (MiamiHerald, 2017): «Νομίζω ότι αρχικά οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα το κατανοήσουν και θα πουν «Έχουμε τέτοια πράγματα», αλλά κάνουν λάθος. Νομίζω ότι από τη στιγμή που θα το χρησιμοποιήσουν και θα το δοκιμάσουν στην πράξη... θα το αγαπήσουν». Η εταιρία κρουαζιέρας εννέα γραμμών προγραμμάτισε το ντεμπούτο της νέας αυτής τεχνολογίας για πρώτη φορά τον Νοέμβριο του 2017 στο πλοίο Regal Princess Cruises Princess από το Fort Lauderdale, όμως το λανσάρισμα αναβλήθηκε. Τελικά, η Carnival Corporation επέλεξε μια σταδιακή υλοποίηση την άνοιξη του 2018, η οποία θα προσφέρει την τεχνολογία σε επιλεγμένες καμπίνες, προτού προσφερθεί πλήρως σε όλους τους επιβάτες στα κρουαζιερόπλοια της (MiamiHerald, 2017) Η Εφαρμογή Royal Caribbean International της Royal Caribbean Cruises Στις αρχές του Νοεμβρίου του 2017, οι Royal Caribbean Cruises με έδρα το Μαϊάμι διερεύνησαν ποιο θα είναι το κοντινό και πιο μακρινό μέλλον της των εταιρειών κρουαζιέρας που διαχειρίζεται και συγκεκριμένα της Royal Caribbean International, της Celebrity Cruises και των Azamara Club Cruises (Royal Caribbean International, 2018). Η Royal Caribbean Cruises στρέφει την προσοχή της στις εμπειρίες, μια σημαντική αλλαγή για μια εταιρεία που το όνομά της αποτελεί ηγέτη στην ενίσχυση του υλικού. Ήταν η πρώτη εταιρεία που έβαλε βράχο αναρρίχησης και παγοδρόμιο σε κρουαζιερόπλοιο, μια τάση που συνεχίστηκε με θαλάσσια πάρκα, προσομοιωτές σερφινγκ, εικονικά μπαλκόνια, αλεξίπτωτα, αυτοκίνητα και άλλες καινοτομίες που ήρθαν για πρώτη φορά στη θάλασσα στα κρουαζιερόπλοια της Royal Caribbean Cruises (Royal Caribbean International, 2018). 36

42 Εικόνα 4. Η Εφαρμογή Royal Caribbean International της Royal Caribbean Cruises ΠΗΓΗ: miamiherald.com (2017) Τώρα, η εταιρεία εξετάζει την τεχνολογία που θα μπορούσε να αυξήσει το χρόνο που ξοδεύεται στο κρουαζιερόπλοιο. Βραχυπρόθεσμα, αυτές οι καινοτομίες θα σχετίζονται με τα εξής (MiamiHerald, 2017): Οι επισκέπτες θα μπορούν να κάνουν check-in μέσω της τεχνολογίας αναγνώρισης προσώπου και όχι μετρητών check-in, εξαλείφοντας έτσι τις γραμμές αναμονής. Επί του σκάφους, οι επιβάτες θα μπορούν να εγγραφούν σε εκδρομές, να παραγγέλνουν ποτά και να κάνουν κρατήσεις για δείπνο από μια νέα εφαρμογή της Royal Caribbean Cruises, η οποία επίσης θα επιτρέπει στο πλήρωμα να εντοπίζει τους επιβάτες με βάση την αναγνώριση προσώπου. 37

43 Η εφαρμογή θα συνεργάζεται με τα WOW Bands της εταιρείας, παρόμοια με τα MagicBands της Disney, ώστε οι πόρτες των αιθουσών να ανοίγουν αυτόματα. Χάρη στις ετικέτες RFID στις αποσκευές, οι επισκέπτες θα μπορούν επίσης να παρακολουθούν την πρόοδο των τσαντών τους στα δωμάτιά τους. Όπως συμβαίνει και με την Carnival Corporation, όσο περισσότεροι επιβάτες αλληλοεπιδρούν με την τεχνολογία, τόσο καλύτερες και πιο εξειδικευμένες δραστηριότητες θα προσφέρει η εφαρμογή. Η Royal Caribbean δήλωσε ότι τα χαρακτηριστικά θα είναι διαθέσιμα στους επιβάτες για τον στόλο των 48 πλοίων της εταιρείας μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Περίπου το 15% των πλοίων θα έχει ενεργοποιημένη την εφαρμογή μέχρι το τέλος του 2017 και πάνω από το 30% των πλοίων θα το έχει μέχρι το τέλος του 2018 (Royal Caribbean International, 2018). Πέρα από αυτό, η Royal Caribbean σχεδιάζει να προσθέσει την τεχνολογία της εικονικής πραγματικότητας και της επαυξημένης πραγματικότητας στην εμπειρία των επιβατών. Αυτές οι έννοιες μπορούν να μετατρέψουν τους εσωτερικούς χώρους των καμπινών σε εικόνες μιας νύχτας με αστέρια ή ενός ήσυχου ηλιοβασιλέματος που εμφανίζεται σε οθόνες στους τοίχους, στην οροφή και στα δάπεδα. Θα μπορούσε επίσης να μετασχηματίσει την τραπεζαρία με την εισαγωγή γυαλιών εικονικής πραγματικότητας που μπορούν να μετατρέψουν τον χώρο σε ένα νέο τοπίο που βασίζεται στην κουζίνα που τρώνε οι επιβάτες (Royal Caribbean International, 2018). 38

44 Εικόνα 5. Μετατροπή των καμπινών σε διάφορα περιβάλλοντα με τη χρήση τεχνολογίας εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας ΠΗΓΗ: miamiherald.com (2017) Εικόνα 6. Μετατροπή της τραπεζαρίας σε διάφορα περιβάλλοντα με τη χρήση τεχνολογίας εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας ΠΗΓΗ: miamiherald.com (2017) 39

45 Ο Michael Bayley, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Royal Caribbean International ανέφερε το εξής (MiamiHerald, 2017): «Όλοι γνωρίζουμε ότι ο κόσμος κινείται με αυτόν τον απίστευτο, ψηφιακό τρόπο, ότι οι πελάτες, οι ίδιοι, συνδέονται πολύ με τον κόσμο γύρω τους τώρα με ψηφιακό τρόπο. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό η Royal Caribbean να κάνει αυτά τα βήματα και να μεταμορφωθεί στον ίδιο χώρο που ζουν ήδη οι πελάτες μας. Δημιουργούμε ένα οικοσύστημα» Η Εφαρμογή Cruise Norwegian της Norwegian Cruise Line Για τους ταξιδιώτες που ταξιδεύουν με τα κρουαζιερόπλοια της Norwegian Cruise Line, το κλειδί για την αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας βρίσκεται ήδη σε εφαρμογή. Το μόνο που χρειάζονται είναι ένα έξυπνο τηλέφωνο (Norwegian Cruise, 2018). Η εταιρεία κρουαζιέρας Norwegian Cruise Line, που εδρεύει στο Μαϊάμι, ανακοίνωσε τον Νοέμβριου του 2017 μια νέα εφαρμογή με το όνομα Cruise Norwegian, που θα επιτρέπει στους επιβάτες (Norwegian Cruise, 2018): να πραγματοποιούν check-in πριν από τις διακοπές τους να πραγματοποιούν εκδρομές βιβλίων να δειπνούν και να παρακολουθούν τις κρατήσεις τους και να αγοράζουν πακέτα ποτών ή άλλες παροχές. Σε αντίθεση με τις εκδόσεις των Carnival Corporation και Royal Caribbean, η εφαρμογή δεν αλλάζει τη διαδικασία φυσικής επιβίβασης, αλλά προσφέρει την επιλογή να μεταβεί ο ταξιδιώτης χωρίς χαρτιά, με την τεκμηρίωση που απαιτείται για να επιβιβαστεί στο κρουαζιερόπλοιο. 40

46 Εικόνα 7. Η Εφαρμογή Cruise Norwegian της Norwegian Cruise Line ΠΗΓΗ: miamiherald.com (2017) Επί των κρουαζιερόπλοιων, οι ταξιδιώτες θα έχουν δωρεάν σύνδεση Wi-Fi για να χρησιμοποιήσουν την εφαρμογή. Για τις οικογένειες που θα επιθυμούν να παραμείνουν συνδεδεμένες μεταξύ τους κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, θα παρέχονται απεριόριστες κλήσεις και μηνύματα μέσω της εφαρμογής Cruise Norwegian, με ένα επιπρόσθετο κόστος της τάξεως των 9,95 δολαρίων. Η εφαρμογή θα προσφέρει δυνατότητες ανταλλαγής μηνυμάτων και κοινή χρήση φωτογραφιών. Όταν φθάσει η στιγμή της αποβίβασης, η εφαρμογή θα περιλαμβάνει επίσης πληροφορίες σχετικά με τις αγορές στο πλοίο και τη διαδικασία αποβίβασης (MiamiHerald, 2017). 41

47 Εικόνα 8. Παροχή απεριόριστων κλήσεων και μηνυμάτων μέσω της εφαρμογής Cruise Norwegian ΠΗΓΗ: miamiherald.com (2017) Ο Andy Stuart, διευθύνων σύμβουλος της Norwegian Cruise Line, δήλωσε σε δελτίο τύπου τα εξής (MiamiHerald, 2017): «Μόλις φτάσουν στο κρουαζιερόπλοιο, η εφαρμογή Cruise Norwegian θα επιτρέψει στους επισκέπτες να συνεχίσουν να προσαρμόζουν την ιδανική εμπειρία κρουαζιέρας τους και να προβάλλουν ή να διαχειρίζονται τις υπάρχουσες πληροφορίες λογαριασμού τους, επιτρέποντάς τους να μεγιστοποιήσουν το χρόνο τους και να τον ξοδέψουν για τα πράγματα που απολαμβάνουν περισσότερο» Η εφαρμογή είναι επί του παρόντος είναι διαθέσιμη στο κρουαζιερόπλοιο Norwegian Sky και θα είναι έτοιμη στο κρουαζιερόπλοιο Norwegian Bliss το καλοκαίρι του Η εφαρμογή της Norwegian Cruise Line θα είναι διαθέσιμη σε όλο το στόλο της μέχρι τα τέλη του 2018 (MiamiHerald, 2017). 42

48 Το Smart Wristband της MSC Cruises Η νέες και καινοτόμες τεχνολογίες των κρουαζιερόπλοιων της MSC Cruises, που εδρεύει στη Γενεύη, ενσωματώνουν κομμάτια από αυτό που προσφέρει κάθε μία από τις τρεις μεγάλες εταιρείες κρουαζιέρας. Όπως και η Norwegian Cruise Line, οι τεχνολογικές εξελίξεις της εταιρείας θα βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε μια εφαρμογή, η οποία, όπως και στην περίπτωση της Carnival Corporation, θα είναι διαθέσιμη και σε διαδραστικές οθόνες εντός του κρουαζιερόπλοιου, εκτός από τις κινητές συσκευές και τις τηλεοράσεις. Και, όπως στη Royal Caribbean, η MSC θα προσφέρει ένα έξυπνο ρολόι με γεωγραφική θέση που θα είναι επίσης συνδεδεμένο με την εφαρμογή (MSC Cruises, 2018). Εικόνα 9. Τα πολλαπλά δυνητικά σημεία πρόσβασης για την εφαρμογή της MSC Cruise MSC for Me ΠΗΓΗ: miamiherald.com (2017) Η τεχνολογία αυτή είναι αποτέλεσμα ενός τριετούς έργου που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με εταιρείες, όπως η Deloitte Digital, η Hewlett Packard Enterprise και η Samsung και περιλαμβάνει 130 διαφορετικές τεχνολογικές λειτουργίες. Η εφαρμογή θα διαθέτει επίσης αναγνώριση προσώπου για να επιτρέπει στο πλήρωμα να αναγνωρίζει τους επιβάτες. Άλλα χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν 43

49 την αναζήτηση διαδρομής, όπως χάρτες της Google για κρουαζιερόπλοια, τη δυνατότητα οι ταξιδιώτες να πραγματοποιούν αγορές, να παραγγέλνουν υπηρεσίες, να πραγματοποιούν εκδρομές βιβλίων και να σχεδιάζουν καθημερινές δραστηριότητες μέσω της εφαρμογής. Η εφαρμογή της, με το όνομα MSC for Me θα προσφέρει επίσης προτάσεις βασισμένες στις προτιμήσεις των επισκεπτών (MiamiHerald, 2017). Εικόνα 10. Τα έξυπνα βραχιόλια της MSC for Me ΠΗΓΗ: miamiherald.com (2017) Τα βραχιόλια, τα οποία ανοίγουν τις πόρτες, προσφέρονται με ένα επιπλέον κόστος, αλλά είναι δωρεάν για τα παιδιά. Η τεχνολογία έκανε το ντεμπούτο της στο κρουαζιερόπλοιο MSC Meraviglia στη Μεσόγειο το 2017 και στη συνέχεια στο MSC Seaside. Το κρουαζιερόπλοιο Meraviglia προγραμματίζεται να υιοθετήσει αυτές τις τεχνολογίες στα τέλη του 2019 (MiamiHerald, 2017). 44

50 3.3. Ο Τομέας της Κρουαζιέρας την Επόμενη Δεκαετία Ο τομέας της κρουαζιέρας έχει εργαστεί υπερωρίες τα τελευταία χρόνια για να βελτιώσει την εικόνα του, έχει πραγματοποιήσει χιλιάδες κρουαζιέρες, έχει τοποθετήσει πίστες στα κρουαζιερόπλοια και άλλες υπηρεσίες, όλες για να προσελκύσουν τον σύγχρονο ταξιδιώτη. Καθώς οι εταιρείες κρουαζιέρας παραγγέλλουν ήδη πλοία που θα τεθούν σε λειτουργία στα επόμενα 10 χρόνια, ακολούθως παρατάσσονται ορισμένες από τις βασικές καινοτομίες του μέλλοντος επί των κρουαζιερόπλοιων. Οθόνες σε κάθε επιφάνεια Σύντομα, οι οθόνες LED θα εμφανίζονται σε τοίχους, οροφές και ακόμη σε ορόφους κρουαζιερόπλοιων. Η Royal Caribbean έχει ήδη δημιουργήσει εικονικά μπαλκόνια, προσφέροντας θέα στον ωκεανό σε εσωτερικούς χώρους, αλλά στο μέλλον θα είναι ο κανόνας να χρησιμοποιούνται οθόνες LED σε δημόσιους χώρους σε όλο το πλοίο. Φορετή τεχνολογία Η φορετή τεχνολογία χρησιμοποιείται ήδη από την Princess Cruises για να επιτρέπει στους επισκέπτες να έχουν πρόσβαση στα δωμάτιά τους και να πληρώνουν για ποτά. Οι εταιρείες κρουαζιέρας φαίνονται να προσπαθούν να προσφέρουν μια εξατομικευμένη εμπειρία για κάθε ταξιδιώτη. Οι συσκευές που φοριούνται από τους επισκέπτες θα ενημερώνουν το προσωπικό του μπαρ για το όνομα ενός πελάτη και το αγαπημένο του ποτό, θα ειδοποιούν το προσωπικό εάν έχει γενέθλια ή εορτή και θα προσφέρονται προτάσεις δραστηριότητας βασισμένες στην επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά του επισκέπτη. Εικονικός μπάτλερ Όλοι οι επισκέπτες θα έχουν φωνητικά ενεργοποιημένους βοηθούς στο δωμάτιο. Αυτοί οι προσωπικοί μπάτλερ θα μπορούν να πραγματοποιούν 45

51 δείπνα, να κλείνουν εκδρομές τελευταίας στιγμής ή να κανονίζουν ένα αυτοκίνητο μίσθωσης που θα παραδοθεί στο λιμάνι όταν αποβιβαστούν οι επισκέπτες. Οι εικονικοί μπάτλερ θα φροντίζουν επίσης οι επισκέπτες να είναι πάντα ενημερωμένοι για τον καιρό. Ρομπότ μπάρμαν και πλωτές πλατφόρμες Η Royal Caribbean έχει ήδη παρουσιάσει τα ρομπότ "Bionic Bartenders" που αναμειγνύουν τα ποτά των επισκεπτών και το "Rising Tide Bar" που κινείται ανάμεσα στους ορόφους. Παρ όλα αυτά, παράγονται νέα τεχνικά έργα. Το πρώτο από αυτά είναι το "Magic Carpet", η πρώτη πλατφόρμα που μπορεί να κρεμαστεί κάποιος από την πλευρά του πλοίου. Πρόκειται για το χαρακτηριστικό γνώρισμα του κρουαζιερόπλοιου Celebrity Edge, το οποίο ξεκινά το Επίσκεψη στον προορισμό πριν την άφιξη Η τεχνολογία εικονικής πραγματικότητας θα χρησιμοποιηθεί για να προσφέρει στους πελάτες μια πραγματική εμπειρία των προορισμών που πρόκειται να επισκεφθούν. Οι εταιρείες κρουαζιέρας προγραμματίζουν επίσης να επενδύσουν σε περισσότερα παιχνίδια εικονικής πραγματικότητας που θα επιτρέψουν στους παίκτες να είναι παρόντες σε ένα τρισδιάστατο περιβάλλον και να αλληλοεπιδρούν με τους χαρακτήρες ή τις καταστάσεις μέσα στο παιχνίδι. Μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων Τα κρουαζιερόπλοια επενδύουν ήδη σε φιλικές προς το περιβάλλον πρωτοβουλίες σχετικά με τη διάθεση των αποβλήτων και την αποδοτικότητα των υδάτων για να μειώσουν το αποτύπωμα άνθρακα. Το επόμενο βήμα είναι να διασφαλιστεί ότι η επόμενη γενιά σκαφών θα έχει όσο το δυνατόν μικρότερο αντίκτυπο στο περιβάλλον. Τα πλοία Class Icon Class της Royal Caribbean, σχεδιασμένα για το 2022, θα λειτουργούν με υγροποιημένο 46

52 φυσικό αέριο και θα χρησιμοποιούν τεχνολογία κυψελών καυσίμου για τη μείωση των εκπομπών αερίων. Ολογραφικό προσωπικό Το ολογραφικό προσωπικό θα είναι σύντομα διαθέσιμο για αλληλεπιδράσεις σε πραγματικό χρόνο με πελάτες σε σημεία επαφής γύρω από τα κρουαζιερόπλοια. Ενεργώντας ως εικονικά σημεία πληροφόρησης, οι ολογραφοί βοηθοί θα παρέχουν οδηγίες, θα απαντούν σε ερωτήσεις πελατών και θα κάνουν ανακοινώσεις. Κρουαζιερόπλοια χωρίς κυβερνήτη Τον τελευταίο καιρό υπάρχουν αυξανόμενες συζητήσεις για τα αυτοκίνητα χωρίς οδηγό, αλλά και για τα κρουαζιερόπλοια χωρίς καπετάνιους, ιδίως καθώς υπάρχουν λιγότεροι κίνδυνοι στη θάλασσα από ότι στους δρόμους. Οι ιαπωνικές ναυπηγικές εταιρείες ανακοίνωσαν πρόσφατα σχέδια για απομακρυσμένα ελεγχόμενα φορτηγά πλοία έως το Η Rolls-Royce έχει επίσης επισημάνει τα αυτόνομα σκάφη. 47

53 4. ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΡΥΠΩΝ ΣΤΑ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΟΠΛΟΙΑ 4.1. Αντιμετώπιση Προκλήσεων Λαμβάνοντας υπόψη τις προβλέψεις για την ανάπτυξη του στόλου των κρουαζιερόπλοιων και των υφιστάμενων μέτρων πολιτικής, οι εκπομπές CO2 είναι πιθανό να συνεχίσουν να αυξάνονται ή στην καλύτερη περίπτωση να σταθεροποιηθούν. Αυτό πρέπει να εξεταστεί υπό το φως του ΟΗΕ, σχετικά με τη μείωση της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας στους 2 C. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, το 2050, οι παγκόσμιες εκπομπές από τα θα πρέπει να μειωθούν στο 40% σε σχέση με τα επίπεδα του 2010 ή και λιγότερο (UNEP, 2011). Για να γίνει κατανοητό πως η πολιτική μπορεί να μειώσει περαιτέρω τις εκπομπές, θα πρέπει πρώτα να εντοπιστούν και να κατανοηθούν τα τεχνικά μέτρα για τη μείωση των εκπομπών. Επιπλέον, πρέπει να κατανοηθούν οι οδηγοί που θα επηρεάσουν την εκπλήρωση αυτών των τεχνικών μέτρων, καθώς και τα εμπόδια που μπορεί να αποθαρρύνουν (UNEP, 2011). Η μελλοντική μείωση των εκπομπών CO2 από τα κρουαζιερόπλοια μπορεί να πραγματοποιηθεί με διάφορα μέτρα. Υπάρχει διαθέσιμη μια ποικιλία τεχνολογιών, οι οποίες μπορούν να βελτιώσουν τόσο τον σχεδιασμό, όσο και την επιχειρησιακή ενεργειακή απόδοση των κρουαζιερόπλοιων. Τα τεχνικά μέτρα περιλαμβάνουν τη βελτίωση του σχεδιασμού του κρουαζιερόπλοιου και τα μηχανήματα του, ενώ τα λειτουργικά μέτρα επικεντρώνονται στην ταχύτητα και το ταξίδι του. Τα εναλλακτικά καύσιμα, όπως τα βιοκαύσιμα και το LNG αποτελούν, επίσης, σημαντικές επιλογές (Eide, 2011). 48

54 4.2. Τεχνικά Μέτρα Μείωσης των Εκπομπών από τα Κρουαζιερόπλοια Σύμφωνα με τον ΙΜΟ, οι τεχνολογικές παρεμβάσεις στη ναυτιλία, γενικότερα, έχουν τη δυνατότητα να μειώσουν τις εκπομπές έως και 50 τοις εκατό. Αυτές οι αλλαγές περιλαμβάνουν τέσσερις βασικούς τομείς: Βελτιστοποίηση της μορφής του κύτους Συσκευές εξοικονόμησης ενέργειας Βελτιστοποίηση δομής και κατασκευές χαμηλού βάρους και Μηχανήματα νέας τεχνολογίας Βελτιστοποίηση Μορφής Κύτους Η βελτιστοποίηση της μορφής του κύτους συνεχίζει να αναγνωρίζεται ως ένα αναπτυσσόμενο πεδίο μέσα στη θαλάσσια κοινότητα, ως μέσο για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των πλοίων. Κατά την αξιολόγηση της βελτιστοποίησης της μορφής του κύτους, ο ιδιοκτήτης έχει τρεις επιλογές που είναι διαθέσιμες για εξέταση (HSVA, 2009): Αποδοχή της διαθέσιμης μορφής κύτους και του συστήματος πρόωσης που προσφέρεται από το ναυπηγείο Τροποποίηση της υπάρχουσας και βελτιστοποίηση της μορφής του Ανάπτυξη ενός νέου σχεδίου Βελτιστοποίηση Στοιχείων Πλοίου Οι βελτιώσεις στην εφαρμογή αναλυτικών εργαλείων και τεχνικών για το σχεδιασμό των κρουαζιερόπλοιων έχουν οδηγήσει τους σχεδιαστές στη βελτιστοποίηση και διερεύνηση εναλλακτικών λύσεων. Αυτά τα εργαλεία λαμβάνουν 49

55 υπόψη μια σειρά από κλάδους, όπως η υδροδυναμική, οι κατασκευές κρουαζιερόπλοιων, το περιβάλλον και η ασφάλεια. Οι οικονομικές μελέτες συνήθως εφαρμόζονται στην βελτιστοποίηση της διαδικασίας του σχεδιασμού και είναι επωφελείς για την αξιολόγηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων των τυποποιημένων σχεδίων που προσφέρονται από τα ναυπηγεία (HSVA, 2009). Η βελτιστοποίηση των στοιχείων ενός κρουαζιερόπλοιου αφορά το μέγεθος και τη χωρητικότητα του, τη σχεδιαζόμενη ταχύτητα του και τις γενικότερες διαστάσεις του. Οι σημαντικές μειώσεις στη κατανάλωση καυσίμων ανά μεταφερόμενο TEU μπορεί να πραγματοποιούνται μέσω της δημιουργίας σκαφών μεγαλύτερης χωρητικότητας. Η σχετική βελτίωση της κατανάλωσης καυσίμου ελαττώνεται, καθώς αυξάνεται η χωρητικότητα (HSVA, 2009). Κατά την επιλογή της σχεδιαζόμενης βέλτιστης ταχύτητας λαμβάνονται υπόψη διάφοροι παράγοντες. Αυτοί περιλαμβάνουν: την προσδοκία των ναυλωτών, τις συνθήκες της αγοράς, τη ταχύτητα που απαιτείται για να διατηρηθεί η κανονική υπηρεσία, τα απαραίτητα θαλάσσια περιθώρια για την προβλεπόμενη υπηρεσία και τη μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας. Το κόστος των καυσίμων αποτελεί ένα σημαντικό συστατικό των λειτουργικών εξόδων, και ως εκ τούτου, η δημιουργία της βέλτιστης ταχύτητας είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στην τιμή των καυσίμων (HSVA, 2009). Για οποιαδήποτε υπηρεσία, με την χρήση της ανάλυσης ναύλων και με εκτίμηση των ετήσιων ποσοτήτων φορτίου και του κόστους των καυσίμων, μπορεί να προσδιοριστεί η βέλτιστη ταχύτητα. Η ανάλυση αυτή περιλαμβάνει τον αριθμό των κρουαζιερόπλοιων που είναι απαραίτητο να πληρούν τις απαιτήσεις του φορτίου σε κάποια ταχύτητα, κόστος κεφαλαίου και λειτουργικό κόστος. Αποτελεί έναν βολικό τρόπο για τον εντοπισμό της οικονομικής αποδοτικότητας μέσα από μια σειρά από σχέδια (HSVA, 2009). Επιπρόσθετα, η αύξηση του μήκους, με την ταυτόχρονη μείωση της δοκού και διατήρηση του σχεδίου, η μετατόπιση και ο συντελεστής εκτοπίσματος αποδίδουν βελτιώσεις στην αποτελεσματικότητα του κύτους, με την προϋπόθεση ότι το επιπλέον έρμα δεν είναι απαραίτητο για τη διατήρηση της σταθερότητας. Μια 50

56 υψηλότερη αναλογία μήκους / δοκού τείνει να μειώσει την μεταφερόμενη αντίσταση, ενώ ο μειωμένη αναλογία δοκού / μήκους τείνει να μειώνει την αντίσταση της τριβής (HSVA, 2009). Ελαχιστοποίηση της Αντίστασης του Κύτους και Αύξηση της Απόδοσης Πρόωσης Η βελτιστοποίηση της υδροδυναμικής αποδόσεως της μορφής του κύτους ενός κρουαζιερόπλοιου και του μέσου πρόωσης, προκειμένου να επιτευχθεί η ελάχιστη απαιτούμενη δύναμη και η καλύτερη απόδοση πρόωσης περιλαμβάνει πολλές αλληλένδετες προσπάθειες, όπως (HSVA, 2009): Βελτιστοποίηση της μορφής του κύτους, δεδομένων των κύριων στοιχείων του σκάφους Βελτιστοποίηση των προπελών Σχεδιασμός και διαρρύθμιση του πηδαλίου σε σχέση με τις γραμμές και την ροή της προπέλας Μελέτη περί βέλτιστων συσκευών εξοικονόμησης ενέργειας. Η βελτιστοποίηση της μορφής του κύτους, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση της αντίστασης και την αύξηση της απόδοσης πρόωσης μπορεί να πραγματοποιηθεί με τις εξής βελτιώσεις (HSVA, 2009): Στις γραμμές του κύτους Στο εμπρόσθιο μέρος Στο οπίσθιο μέρος Στην παρατρόπιδα Στα εξαρτήματα αντίστασης Προστιθέμενη Αντίσταση λόγω των Κυμάτων και των Ανέμων Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας σχεδιασμού ενός κρουαζιερόπλοιου, οι σχεδιαστές εργάζονται σε ήρεμα νερά, για μικρότερη αντίσταση. Αυτό οφείλεται σε 51

57 έναν αριθμό παραγόντων: στην απόδοση του ήρεμου νερού που χρησιμοποιείται ως βάση από τα ναυπηγεία, στο εκτόπισμα του κύτους, στις επιδράσεις του καιρού που συνήθως ευθύνονται για σχετικά μικρό μέρος της συνολικής αντίστασης (λιγότερο από το 10 τοις εκατό της συνολικής αντίστασης), στην πρόβλεψη της επιβράδυνσης λόγω ανέμων και κυμάτων που είναι ένα πολύπλοκο πρόβλημα το οποίο οδηγεί σε ένα υψηλό επίπεδο αβεβαιότητας και στις επιλογές των σχεδιαστών για τη βελτίωση των επιδόσεων σε άγριες θάλασσες (Matsumoto et al., 2003). Το λογισμικό δυναμικής συμπεριφοράς των κυματισμών και οι κωδικοί του πάνελ χρησιμοποιούνται συχνά για την αξιολόγηση της προστιθέμενης αντίστασης στις θάλασσες. Οι κωδικοί αυτοί δεν είναι ακόμη ιδιαίτερα αξιόπιστοι και θα πρέπει, όπου είναι δυνατόν, να αξιολογούνται με γνώμονα τις δοκιμές του μοντέλου. Οι εκτιμήσεις μπορεί επίσης να πραγματοποιηθούν, τόσο με εμπειρικές μεθόδους που προέρχονται από τα δεδομένα δοκιμής του μοντέλου, όσο και με στατιστικές μεθόδους. Θα πρέπει να τονιστεί, ότι θα πρέπει να ασκείται ιδιαίτερη προσοχή κατά την εφαρμογή των θεωρητικών και στατιστικών μεθόδων, καθώς τα αποτελέσματα που λαμβάνονται με διαφορετικές μεθόδους ποικίλλουν σημαντικά. Παρ' όλα αυτά, αυτά τα εργαλεία είναι χρήσιμα για την κατανόηση των τάσεων και τον εντοπισμό των ανησυχιών. Οι δοκιμές του μοντέλου σε τακτικά και μη τακτικά κύματα παραμένουν το πιο αξιόπιστο μέσο για την αξιολόγηση της προστιθέμενης αντίστασης από τα κύματα (Matsumoto et. al., 2003). Η αντίσταση του αέρα μπορεί να συμβάλει μέχρι περίπου το ένα τρίτο της συνολικής προστιθεμένης αντίστασης από τον άνεμο και τα κύματα. Οι Isherwood, Blendermann και OCIMF έχουν αναπτύξει εμπειρικές μεθόδους για την εκτίμηση της προστιθέμενης αντίστασης από τον άνεμο. Οι τύποι αυτοί έχουν προσδιοριστεί από την παλινδρόμηση των δεδομένων των δοκιμών στην αεροδυναμική σήραγγα για μια ποικιλία από τύπους και μεγέθη πλοίων (Matsumoto et. al., 2003). 52

58 Συσκευές Εξοικονόμησης Ενέργειας Έχουν μελετηθεί πολλές διαφορετικές συσκευές, είτε για να διορθώσουν την ενεργειακή απόδοση των σχεδίων των κρουαζιερόπλοιων ή για να βελτιώσουν τα ήδη βέλτιστα ή σχεδόν βέλτιστα πρότυπα σχέδια, με την αξιοποίηση των φυσικών φαινομένων. Τα φυσικά φαινόμενα συνήθως θεωρούνται δευτερεύοντα στην κανονική διαδικασία σχεδιασμού. Η ενότητα αυτή παρουσιάζει και περιγράφει συνοπτικά μια σειρά από αυτές τις συσκευές, περισσότερες από τις οποίες ιστορικά επικεντρώνονται στην βελτίωση της αποτελεσματικότητας της προπέλας. Ωστόσο, πρόσφατες εξελίξεις έχουν οδηγήσει σε μια σειρά διατάξεων που αποσκοπούν στη μείωση, είτε της αντίστασης του κύτους, είτε στην εκμετάλλευση των διαθέσιμων φυσικών πόρων, όπως η ηλιακή και αιολική ενέργεια. Τέτοιες συσκευές είναι οι ακόλουθες (ISO 15016, 2006): Συσκευές Βελτίωσης Πρόωσης (PIDs) Συσκευές εξισορρόπησης και διαχωρισμού ροής Συσκευές προ-στροβιλισμού Συσκευές μετά-στροβιλισμού Προπέλες υψηλής απόδοσης Μείωση τριβής Λίπανση αέρα Υφή επιφάνειας κύτους Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Αιολική Ηλιακή Συμβατότητα Χαρακτηριστικά μελέτης πλοίου/τύπος πλοίου Αμοιβαία συμβατότητα 53

59 Όλες αυτές οι συσκευές προορίζονται να μειώσουν την κατανάλωση καυσίμου κατά την πρόωση. Οι PIDs και οι τεχνολογίες μείωσης της τριβής πραγματοποιούν το ανωτέρω με τη μείωση της αντίστασης του κύτους ή και την αύξηση της αποδοτικότητας της πρόωσης. Πολλές από τις συσκευές δεν είναι αμοιβαία συμβατές ή δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε όλους τους τύπους πλοίων. Θα πρέπει να υπογραμμίσουμε, πως μερικές από αυτές τις συσκευές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που βασίζονται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ωθούν την τρέχουσα κατάσταση της τεχνολογίας και δεν μπορούν να είναι έτοιμες για εφαρμογή. Οι τεχνολογίες αυτές αγωνίζονται να κερδίσουν ένα σημαντικό ρόλο στον κλάδο της ναυτιλίας (ISO 15016, 2006) Βελτιστοποίηση Δομής & Κατασκευές Χαμηλού Βάρους Η διαρθρωτική μείωση του βάρους έχει μεγάλη επίδραση στην απαιτούμενη ισχύ, για τα ταχύτερα και μικρότερα σκάφη. Η διαρθρωτική βελτιστοποίηση του βάρους για μεγάλα κρουαζιερόπλοια αυξάνει το διαθέσιμο «νεκρό βάρος» για ένα πλοίο του ίδιου μεγέθους, βελτιώνοντας έτσι την απόδοση των μεταφορών. Για τα σκάφη υψηλών ταχυτήτων, η μείωση του βάρους με την εισαγωγή μη σιδηρούχων υλικών είναι απαραίτητη και μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην κατανάλωση καυσίμων. Τέτοιες επεμβάσεις στην δομή και την κατασκευή ενός κρουαζιερόπλοιου είναι (Larsson, 2010): Χρήση ανώτερου ατσαλιού (HTS) Δεξαμενόπλοια Χύδην μεταφορείς Μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων Εξοικονόμηση βάρους από τη χρήση HTS Πιθανές επιπτώσεις του HTS στο ωφέλιμο φορτίο Πιθανές επιπτώσεις του HTS στην κατανάλωση καυσίμου 54

60 Σύνθετα και άλλα μη σιδηρούχα υλικά Μηχανήματα Νέας Τεχνολογίας Μια σωστή εξέταση των διαθέσιμων τεχνολογιών για την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κύριων και βοηθητικών κινητήρων πρέπει να πλαισιώνεται από την πρωτογενή πηγή ενέργειας, το καύσιμο. Τα μεγάλα δεξαμενόπλοια, παραδοσιακά, καταναλώνουν βαρύ μαζούτ (HFO), επίσης γνωστό και ως υπολειμματικό έλαιο καυσίμου. Το HFO αποτελεί ένα υποπροϊόν των παραδοσιακών εργασιών ραφιναρίσματος και είναι ιδιαίτερα ιξώδες, περιέχοντας ουσίες που αφαιρούνται από τα περισσότερα εκλεπτυσμένα προϊόντα πετρελαίου. Οι πρόσφατοι κανονισμοί του ΙΜΟ έχουν στόχο τη μείωση του αζώτου και των ενώσεων θείου (ΝΟx και SOx), καθώς και του CO2. Η μείωση των εκπομπών CO2 μπορεί να επιτυγχάνεται μέσω της μειωμένης κατανάλωσης μαζούτ ή της μεγαλύτερης απόδοσης του καυσίμου (Grothues-Spork, 1998). Οι εταιρείες, αναζητώντας την πιο αποτελεσματική στρατηγική προς συμμόρφωση στις απαιτήσεις του ΙΜΟ, λαμβάνουν μια ολιστική θεώρηση των επιλογών τους. Οι μειώσεις ΝΟx και SOx μπορεί να επιτευχθούν μέσω της χρήσης εναλλακτικών καυσίμων, όπως το LNG ή άλλων προϊόντων μεθανίου. Τέλος, η χρήση συστημάτων καθαρισμού καυσαερίων μπορεί να επιτρέψει στις επιχειρήσεις να συνεχίσουν να καίνε καύσιμα με υψηλότερη περιεκτικότητα σε θείο, όμως και πάλι το κόστος εφαρμογής, καθώς και το κόστος συνολικής αποδοτικότητας του συστήματος είναι ιδιαίτερα μεγάλο. Τα ενεργειακά αυτά τεχνικά μέτρα αφορούν τα ακόλουθα τμήματα ενός κρουαζιερόπλοιου (Grothues-Spork, 1998): Κύριες και βοηθητικές μηχανές Βελτιώσεις ενεργειακής απόδοσης στις πετρελαιομηχανές Όργανα μέτρησης της απόδοσης του κινητήρα Έλεγχος και μέτρηση της απόδοσης της κύριας ή των κύριων μηχανών 55

61 Ανάκτηση θερμότητας από τα απόβλητα Ανάκτηση θερμότητας από τα καυσαέρια - Ατμός Ανάκτηση θερμότητας από τα καυσαέρια - CO2 Βοηθητικός εξοπλισμός Γεννήτρια Άξονας Αριθμός και μέγεθος γεννητριών Άλλα βοηθητικά μέρη Θέρμανση, αερισμός και κλιματισμός (HVAC) Αντλίες και ανεμιστήρες 4.3. Λειτουργικά Μέτρα Μείωσης των Εκπομπών από τα Κρουαζιερόπλοια Τα πιο άμεσα και χρήσιμα εργαλεία για τη βελτίωση της απόδοσης ενός κρουαζιερόπλοιου είναι οι επιχειρησιακές αποφάσεις που λαμβάνονται σε καθημερινή βάση σχετικά με την διεξαγωγή ενός ταξιδιού, την διενέργεια της τακτικής συντήρησης και της παρακολούθησης της αποτελεσματικότητας της κατανάλωσης καύσιμων. Κάθε ταξίδι προσφέρει την ευκαιρία για βελτιστοποίηση της ταχύτητας, εντοπισμό της ασφαλέστερης διαδρομής μέσα από ήρεμες θάλασσες και την βεβαίωση ότι το κρουαζιερόπλοιο πλέει στο καλύτερο δυνατό δρομολόγιο (Lockley and Martin, 2011). Η ακριβής και τακτική παρακολούθηση της χρήσης ενέργειας σε όλο τον στόλο μπορεί να αναδείξει τις ανεπάρκειες, για την παροχή ενός μηχανισμού συνεχής βελτίωσης. Η κοινή χρήση των δεδομένων χρήσης ενέργειας σε ένα στόλο μπορεί να εξομαλύνει τον ανταγωνισμό μεταξύ των πληρωμάτων, προς βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσης (Lockley and Martin, 2011). Αυτές οι προσπάθειες αντικατοπτρίζουν τους στόχους της πρόσφατης κατευθυντήριας γραμμής του ΙΜΟ σχετικά με το SEEMP. Στην ενότητα αυτή 56

62 εξετάζονται τα βασικά λειτουργικά μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για την εξοικονόμηση ενέργειας στα εν κινήσει κρουαζιερόπλοια, αλλά και για τη διαχείριση της συνολικής ενεργειακής απόδοσης. Τα περιεχόμενα αυτής της ενότητας είναι τα ακόλουθα (Lockley and Martin, 2011): Λειτουργία κρουαζιερόπλοιου: Διαχείριση Απόδοσης Ταξιδιού Βελτιστοποίηση Ταχύτητας Ταξιδιού Δρομολόγηση Καιρού Επιλογή Ασφαλέστερης και Ενεργειακώς Αποδοτικότερης Διαδρομής Βελτιστοποίηση Βυθίσματος - Αντιστάθμιση Βελτιώσεις Αυτόματου Πιλότου Σύστημα Διαχείρισης Κρουαζιερόπλοιων Μείωση της Ζητούμενης Ενέργειας Επάνω στο Κρουαζιερόπλοιο Μέτρηση της Κατανάλωσης Καυσίμου και Αναφορά Συνολική Διαχείριση της Ενεργειακής Απόδοσης Παρακολούθηση Απόδοσης Κρουαζιερόπλοιου Πρόγραμμα Διαχείρισης Ενεργειακής Αποδοτικότητας (SEEMP) Λειτουργία Πλοίου - Διαχείριση Απόδοσης Ταξιδιού Για την αύξηση της αποδοτικότητας των καυσίμων υπάρχουν αρκετοί λειτουργικοί παράγοντες που μπορούν να διαχειριστούν ανάλογα με το ταξίδι. Οι παράγοντες αυτοί θα συζητηθούν τόσο ξεχωριστά, όσο και μαζί. Στην αγορά προσφέρεται μια πλειάδα συστημάτων διαχείρισης, τα οποία ενσωματώσουν και βελτιστοποιήσουν ορισμένες ή όλες τις λειτουργικές αποφάσεις εξοικονόμησης ενέργειας. Αυτές περιλαμβάνουν την ταχύτητα, άφιξη «just in time», τη μείωση της προστιθέμενης αντίστασης που οφείλεται στις καιρικές συνθήκες (άνεμος, κύματα 57

63 και ρεύμα) με δρομολόγηση του καιρού, την ελαχιστοποίηση της χρήσης του πηδαλίου μέσω των προσαρμοστικών ρυθμίσεων του αυτόματου πιλότου, τη βελτιστοποίηση της ποσότητας του μεταφερόμενου έρματος και τη μείωση του χρόνου στο λιμάνι. Τα πιο ικανά συστήματα χρησιμοποιούν μοντέλα πρόβλεψης με όλα τα παραπάνω στοιχεία για να σχεδιάσουν το αποτελεσματικότερο ταξίδι (ISO 15016, 2006) Βελτιστοποίηση Ταχύτητας Ταξιδιού Η ταχύτητα ενός κρουαζιερόπλοιου έχει δραματικές επιπτώσεις στη κατανάλωση καυσίμου, διότι η ταχύτητα σχετίζεται με την προωθητική ισχύ που απαιτείται από περίπου το ένα τρίτο ή ένα τέταρτο της ενέργειας. Αυτό σημαίνει ότι όταν ένα σκάφος πλέει στο 90 τοις εκατό της μέγιστης ταχύτητας του χρησιμοποιεί το 75 τοις εκατό της ηλεκτρικής του ενέργειας. Η αντίστοιχη μείωση της συνολικής κατανάλωσης καυσίμων αντισταθμίζεται ελάχιστα από τον επιπλέον χρόνο ολοκλήρωσης του ταξιδιού. Έτσι, με μια επιβράδυνση της τάξης του 10 τοις εκατό μπορεί να εξοικονομηθεί περίπου 20 τοις εκατό στα καύσιμα για ένα δεδομένο ταξίδι (ISO 15016, 2006). Ωστόσο, ανάλογα με τις συνθήκες της αγοράς, η πλεύση σε χαμηλότερες ταχύτητες μπορεί να έχει και ορισμένη εμπορική ζημία. Τις περισσότερες φορές η αγορά απαιτεί συγκεκριμένη ταχύτητα, συμβάσεις και ναυλώσεις που ορίζουν την ταχύτητα και μηχανήματα και εξοπλισμό που μπορεί να μην αποδίδουν καλά σε παρατεταμένη χαμηλή λειτουργία φορτίου. Η εύρεση της σωστής ισορροπίας μεταξύ χαμηλής κατανάλωσης καυσίμου σε μικρότερες ταχύτητες είναι ιδιαίτερα σημαντική. Επειδή οι απαιτήσεις της αγοράς αλλάζουν συνεχώς, η βέλτιστη ταχύτητα δεν μπορεί να είναι σταθερή και πρέπει να επαναξιολογείται σε τακτική βάση με τα διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη (ISO 15016, 2006). 58

64 Κρουαζιερόπλοια σχεδιασμένα για χαμηλότερες ταχύτητες Για οποιαδήποτε κρουαζιερόπλοιο με κατ' εκτίμηση του ετήσιου κόστους καύσιμων, ο βέλτιστος σχεδιασμός της ταχύτητας μπορεί να προσδιοριστεί με μια οικονομική ανάλυση, όπως η ανάλυση RFR (Required Freight Rate). Αυτή η ανάλυση περιλαμβάνει τον αριθμό των κρουαζιερόπλοιων που απαιτούνται για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις σε κάποια ταχύτητα, το κόστος κεφαλαίου και το κόστος λειτουργίας μέρη (ISO 15016, 2006). Αργή Πλεύση Για τα υπάρχοντα κρουαζιερόπλοια, όπου η αγορά έχει δημιουργήσει ένα συγκεκριμένο πρότυπο ταχύτητας, η πλεύση με χαμηλότερη ταχύτητα από την σχεδιασμένη αποτελεί τον μόνο τρόπο για μείωση της κατανάλωσης καυσίμου. Οι πιο επιτυχημένες στρατηγικές αργής πλεύσης περιλαμβάνουν όλα τα μέρη του κρουαζιερόπλοιου και της εφοδιαστικής αλυσίδας, συμπεριλαμβανομένων των λιμενικών εργασιών και των διαφόρων απαιτήσεων, προκειμένου να προσδιορίσουν τις βραδύτερες δυνατές ταχύτητες (ISO 15016, 2006). Λειτουργία των μηχανών σε χαμηλό φορτίο Η αργή πλεύση απαιτεί η κύρια μηχανή και τα βοηθητικά συστήματα να λειτουργούν σε χαμηλά φορτία, μερικές φορές κάτω από τις συστάσεις του κατασκευαστή. Αυτή η λειτουργία χαμηλού φορτίου, εάν δεν είναι σωστά σχεδιασμένη, μπορεί να προκαλέσει επιτάχυνση της φθοράς του κινητήρα και των βοηθητικών εξαρτημάτων. Οι ηλεκτρονικά ελεγχόμενοι κινητήρες έχουν μεγαλύτερο φάσμα λειτουργίας και μπορούν να λειτουργήσουν σε ιδιαίτερα χαμηλότερα φορτία (ISO 15016, 2006). 59

65 Δρομολόγηση Καιρού - Επιλογή Ασφαλέστερης και Ενεργειακώς Αποδοτικότερης Διαδρομής Ο σχεδιασμός των δρομολόγιων των κρουαζιερόπλοιων σύμφωνα με τον προβλεπόμενο καιρό αποτελεί μια αποδεκτή πρακτική. Για τουλάχιστον 50 χρόνια χρησιμοποιούνται ηλεκτρονικοί υπολογιστές για να βοηθήσουν στην πρόγνωση του καιρού και στην προσομοίωση των ταξιδιών. Ο βασικός στόχος είναι η επιλογή μιας πορείας που να παρέχει ασφαλέστερη διέλευση και αξιόπιστη ώρα άφιξης, λαμβάνοντας υπόψιν δεδομένα για τον πραγματικό άνεμο, τα κύματα και τις τρέχουσες συνθήκες που αναμένεται να υφίστανται κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Η δρομολόγηση του καιρού πλέον συνδέεται στενά με διαχείριση της απόδοσης του ταξιδιού, όπου στόχος είναι η επίτευξη της βέλτιστης ταχύτητας με τη χαμηλότερη δυνατή κατανάλωση καυσίμου, προστατεύοντας παράλληλα την ασφάλεια του πληρώματος, των επιβατών και των κρουαζιερόπλοιων (Townsin et al., 1993). Εικόνα 11. Δείγμα Προγράμματος Δρομολόγησης Καιρού ΠΗΓΗ: Townsin et. al. (1993) Η δρομολόγηση του καιρού, ουσιαστικά, αποτελεί μια υπηρεσία. Παρέχεται στον χειριστή, από μια εταιρεία που έχει αναπτύξει τεχνογνωσία στη συλλογή και την ερμηνεία μετεωρολογικών δεδομένων, στον καθορισμό του αποτελέσματος των ανέμων και των συνθηκών της θάλασσας και στην αξιολόγηση της προβλεπόμενης θαλασσοταραχής. Η υπηρεσία είναι μόνο τόσο καλή όσο η ικανότητα πρόβλεψης του 60

66 καιρού και η εμπειρία του παρόχου της μετεωρολογικής υπηρεσίας. Πρόκειται για έναν τομέα, ο οποίος χαρακτηρίζεται από συνεχιζόμενες εξελίξεις στη συλλογή δεδομένων μετεωρολογίας, στη μαθηματική μοντελοποίηση των συστημάτων της ατμόσφαιρας και τις καιρικές συνθήκες (Townsin et al., 1993). Η πιο κρίσιμη πρόβλεψη της απόδοσης ενός κρουαζιερόπλοιου είναι το ποσοστό μείωσης της ταχύτητας σε μια θαλασσοταραχή. Για την πραγματοποίηση αυτής της πρόβλεψης, ορισμένοι πάροχοι χρησιμοποιούν ένα γενικό μοντέλο που ταιριάζει με τον τύπο και το μέγεθος του πλοίου. Άλλοι χρησιμοποιούν ακριβή γεωμετρικά χαρακτηριστικά του υποκειμένου πλοίου. Ο αλγόριθμος υπολογισμού μπορεί να προέρχεται από δεδομένα δοκιμής ενός μοντέλου, από έναν απλό εμπειρικός κανόνα ή να βασίζεται στον άμεσο υπολογισμό των εν κινήσει πλοίων (Townsin et al., 1993). Η μετεωρολογική υπηρεσία δρομολόγησης είναι διαθέσιμη σε διάφορες μορφές και με μια ποικιλία από δωρεάν χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, οι πληροφορίες δρομολόγησης του καιρού θα μπορούσαν απλά να γνωστοποιούνται στο πλοίο μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή θα μπορούσαν να υπάρχουν επάνω στο πλοίο, μαζί με άλλα πρόσθετα χαρακτηριστικά. Τα πρόσθετα χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν εφαρμογές πληροφορικής, όπως οπτική απεικόνιση της διαδρομής και της απόδοσης του σκάφους σε οθόνη. Μερικά εργαλεία προσπαθούν να προβλέψουν τις πραγματικές κινήσεις του πλοίου και των δοκών του κήτους και να προειδοποιήσουν το πλήρωμα σε περίπτωση υπέρβασης (Townsin et al., 1993). Η διαδικασία επιλογής του δρομολογίου περιλαμβάνει μία προσομοίωση πολυάριθμων δυνατών διαδρομών, λαμβάνοντας υπόψη τον άνεμο, τα κύματα και την τρέχουσα κατάσταση κατά μήκος της γραμμής. Τα κλιματικά δεδομένα ενημερώνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα ανάλογα με την θέση του σκάφους. Για τους σκοπούς της επιλογής διαδρομής οι περιορισμοί ασφαλείας περιλαμβάνουν διάφορα όρια στο σκάφος για τη ασφαλή μεταφορά επιβατών και πληρώματος (Townsin et al., 1993). 61

67 Η ικανότητα του κρουαζιερόπλοιου να διατηρήσει την ταχύτητα του και η κατάσταση της θάλασσας υπολογίζονται χρησιμοποιώντας ένα μοντέλο απόδοσης. Ακολούθως, προσδιορίζεται η ταχύτητα και η προβλεπόμενη πρόοδος κατά μήκος του δρομολογίου. Αν τα όρια ασφαλείας δεν είναι ικανοποιητικά, σε οποιοδήποτε σημείο της διαδρομής μπορεί να πραγματοποιηθεί επαναπροσδιορισμός της διαδρομής (Townsin et al., 1993). Η δρομολόγηση βασίζεται σε διαφορετικούς τύπους καιρού και μετεωρολογικών προβλέψεων. Οι βραχυπρόθεσμες προβλέψεις του καιρού, από τρεις έως πέντε ημέρες, είναι γενικά διαθέσιμες και αξιόπιστες. Βασίζονται στις τρέχουσες παρατηρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της επιφάνειας και των μετρήσεων των άνω πιέσεων του αέρα, των δορυφορικών δεδομένων και των μετεωρολογικών μοντέλων. Η επέκταση των προβλέψεων σε διάστημα μεγαλύτερο των 14 ημερών, συνήθως, γίνεται με αντιστοίχιση των ιστορικών μορφών του καιρού και των παγκόσμιων τρεχουσών συνθηκών (Townsin et al., 1993). Ανεξάρτητα από την πρόβλεψη, μια προγραμματισμένη διαδρομή πρέπει πάντα να ενημερώνεται τακτικά, τουλάχιστον δύο φορές ημερησίως, με πληροφορίες σχετικά με τις καιρικές συνθήκες, την τρέχουσα θέση και τις τρέχουσες βραχυπρόθεσμες προγνώσεις του καιρού στη θέση του πλοίου. Η άμεση και συχνή επικοινωνία μεταξύ της υπηρεσίας δρομολόγησης του καιρού και των κρουαζιερόπλοιων στη θάλασσα, όχι μόνο επιτρέπει αυτήν την τακτική ενημέρωση σχετικά με τη διαδρομή, αλλά επιτρέπει στο κρουαζιερόπλοιο να λαμβάνει ειδοποιήσεις για τις αναμενόμενες καταιγίδες και τη διάρκεια τους (Townsin et al., 1993) Βελτιστοποίηση Βυθίσματος Αντιστάθμιση Οι μορφές του κύτους των σκαφών παραδοσιακά σχεδιάζονται και βελτιστοποιούνται γύρω από ένα ή δύο βασικά πρότυπα μηδενικής αντιστάθμισης. Τα πολύπλοκα συστήματα ροής στην πλώρη και στην πρύμνη είναι σχεδιασμένα με 62

68 τέτοιο τρόπο, ώστε να επιτυγχάνεται η λιγότερη αντίσταση. Εάν η στάθμη του νερού στην πλώρη ή την πρύμνη είναι ελαφρώς διαφορετική, για παράδειγμα 0,5 μέτρα από το σημείο σχεδιασμού, η αντίσταση μπορεί να αυξηθεί αρκετά, αυξάνοντας έτσι αισθητά την κατανάλωση καυσίμου. Η κατανομή του φορτίου και του έρματος, συχνά, οδηγούν σε διαφορετική αντιστάθμιση από εκείνη του αρχικού σχεδιασμού του κύτους (ABS, 2013). Εικόνα 12. Δείγμα Λογισμικού Βελτιστοποίησης της Αντιστάθμισης ΠΗΓΗ: ABS (2013) Κατά τα τελευταία χρόνια έχει εμφανιστεί ένας μεγάλος αριθμός εργαλείων βελτιστοποίησης της αντιστάθμισης στην αγορά. Κατά κανόνα, παρέχουν μια απλή εφαρμογή λογισμικού που εμφανίζει την πιο αποδοτική αντιστάθμιση για ένα δεδομένο σχέδιο και επιτρέπει στον χειριστή να ρυθμίσει το έρμα για να κερδίσει κάποια βελτίωση. Τα καλύτερα εργαλεία είναι εύκολο να βελτιστοποιήσουν την ποσότητα του έρματος, καθώς και τη διανομή του. Μπορούν να ενσωματωθούν με το μέσο φόρτωσης και / ή βυθίσματος για την άμεση μέτρηση (Εικόνα 2) (ABS, 2013). 63

69 Η μεγάλη διαφορά στα εργαλεία βελτιστοποίησης της αντιστάθμισης είναι το πως αυτά καθορίζουν τη βέλτιστη αντιστάθμιση σε ένα συγκεκριμένο σχέδιο. Οι μέθοδοι ποικίλλουν σημαντικά και υπάρχει διαφορά απόψεων σχετικά με το ποιες προσεγγίσεις είναι πιο πιθανό να δίνουν ακριβή και πραγματική καθοδήγηση σχετικά με την πιο αποτελεσματική αντιστάθμιση. Οι μέθοδοι μπορούν ευρέως να ταξινομηθούν σε θεωρητικές, οι οποίες περιλαμβάνουν υπολογισμούς και δοκιμές μοντέλων, και σε πραγματικές μετρήσεις. Εντός αυτών των κατηγοριών υπάρχουν και παραλλαγές (ABS, 2013). Θεωρητικές: Δοκιμές μοντέλων & υπολογισμοί Η παραδοσιακή προσέγγιση για τον προσδιορισμό της βέλτιστης αντιστάθμισης βασίζεται στις δοκιμές μοντέλων σε ήρεμα νερά, για να αξιολογηθεί η αντίσταση κατά τη διάρκεια της εφαρμογής μιας πλειάδας σχεδίων. Έχουν αναπτυχθεί μια σειρά από καμπύλες, οι οποίες υποδεικνύουν την αντιστάθμιση με τη μικρότερη αντίσταση σε ένα δεδομένο σχέδιο. Αυτά τα δεδομένα μπορούν να ενσωματωθούν εύκολα στα εργαλεία του κρουαζιερόπλοιου (ABS, 2013). Αυτές οι δοκιμές πραγματοποιούνται κατά τη στάδιο της κατασκευής, όταν υπάρχει ήδη ένα κατάλληλο μοντέλο. Για τα κρουαζιερόπλοια για τα οποία απαιτείται ένα νέο μοντέλο, το συνολικό κόστος των δοκιμών για τη βέλτιστη αντιστάθμιση ανέρχεται από έως δολάρια (ABS, 2013). Η χρήση των προγραμμάτων CFD (Λογισμικά Υπολογιστικής Ρευστοδυναμικής) για τη συμπλήρωση ή την αντικατάσταση των παραδοσιακών μοντέλο έχουν κερδίσει σε δημοτικότητα, τόσο γιατί οι κώδικες γίνονται ολοένα και πιο πολύπλοκοι, όσο και γιατί έχει αυξηθεί η υπολογιστική ισχύς. Για τον λόγο αυτό, οι κώδικες που βασίζονται στη θεωρία της «ροής δυναμικού» αναγνωρίζονται ως η καλύτερη διαθέσιμη τεχνολογία για τη σύλληψη των μικρών διακυμάνσεων της αντίστασης γύρω από την πλώρη και την πρύμνη. Οι δεξιότητες και η εμπειρία όσων πραγματοποιούν ανάλυση CFD είναι σημαντικές για την ορθή λειτουργία της ανάλυσης, την κατανόηση των περιορισμών και την ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Η 64

70 προσέγγιση με CFD έχει ως στόχο να αξιολογηθεί η ίδια η μήτρα των σχεδίων, με υπολογισμό τρόπο και όχι από φυσικές δοκιμές (ABS, 2013). Πραγματικές μετρήσεις Η μέτρηση της πραγματικής απόδοσης (κατανάλωση καυσίμων, δύναμη και ταχύτητα) και η αντίστοιχη αντιστάθμιση, παρέχουν στοιχεία που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την δημιουργία πινάκων βέλτιστης αντιστάθμισης. Η προσέγγιση αυτή είναι δύσκολο να εφαρμοστεί με επαρκή ακρίβεια. Με τη χρήση μετρήσεων πλήρους κλίμακας δεν υπάρχει τρόπος να απομονωθούν τα αποτελέσματα του σχεδίου για την κατανάλωση καυσίμου (ABS, 2013). Μία μέθοδος για την αποφυγή της πολυπλοκότητας αυτών των άλλων παραγόντων είναι η χρησιμοποίηση εργαλείων παρακολούθησης της κατανάλωσης καυσίμου, με διάφορες δοκιμές στην μετακίνηση του έρματος. Όσο ο άνεμος και οι καιρικές συνθήκες παραμένουν σταθερές το πρόγραμμα φτάσει στο καλύτερο δυνατό σχέδιο αντιστάθμισης, για την συγκεκριμένη κατάσταση φόρτωσης και θάλασσας. Είναι σαφές ότι πρόκειται για μια χρονοβόρα και αναποτελεσματική διαδικασία, η οποία, όμως, μπορεί να είναι αποτελεσματική σε μεγάλες αποστάσεις, ήπιων συνθηκών (ABS, 2013). Μία άλλη προσέγγιση η οποία είναι περισσότερο κοινή είναι η εκτέλεση μετρήσεων πλήρους κλίμακας σε ελεγχόμενες συνθήκες. Η δοκιμή μπορεί να γίνει είτε σε πραγματικές συνθήκες, κατά τη διάρκεια μιας διαδρομής, όπου ο καιρός είναι ήρεμος, είτε κοντά στην ακτή, όπου θα υπάρχει και μηχανική υποστήριξη. Οι συνθήκες πρέπει να μειώσουν ή να εξαλείψουν παράγοντες που έχουν επίπτωση στην αντίσταση ή στην απόδοση των μετρήσεων. Επίσης, όλες οι συνθήκες κατά τη διάρκεια της δοκιμής θα πρέπει να είναι εύκολα μετρήσιμες (ABS, 2013) Βελτιώσεις Αυτόματου Πιλότου Οι κινήσεις του πηδαλίου αυξάνουν την αντίσταση. Η ελαχιστοποίηση των κινήσεων του πηδαλίου και η γωνία του πηδαλίου που εφαρμόζεται για να 65

71 διατηρηθεί η πορεία ή να εκτελεστεί μια αλλαγή πορείας, εξοικονομούν καύσιμο. Αυτό είναι αληθές στο πλαίσιο του χειροκίνητου συστήματος διεύθυνσης, όπως επίσης και όταν είναι ενεργοποιημένος ο αυτόματος πιλότος (de Kat et al., 2009). Οι συμβατικοί αυτόματοι πιλότοι βασίζονται σε απλές, συνήθως γραμμικές σχέσεις μεταξύ της γωνίας του πηδαλίου και του ρυθμού μεταβολής της κλάσης. Είναι καλοί για τις σταθερές μορφές κύτους, όπου οι γωνίες του πηδαλίου είναι μικρές. Πράγματι, κάποιοι ιδιοκτήτες έχουν διαπιστώσει ότι τα πλοία με σταθερό κύτος τους επιτρέψουν να ελαχιστοποιήσουν τη χρήση του πηδαλίου με τον απλούστερο τύπο γραμμικού αυτόματου πιλότου. Ένας γενικός κανόνας για την καλή απόδοση δεν είναι τίποτα περισσότερο από έξι έως δέκα μικρές κινήσεις του πηδαλίου ανά λεπτό (de Kat et al., 2009). Σε περίπτωση που το κρουαζιερόπλοιο είναι ασταθές και υπάρχουν μεγάλες δυναμικές, λόγω του ανέμου, των κυμάτων και του ρεύματος, μπορεί να απαιτούνται μεγάλες γωνίες στο πηδάλιο. Επιπλέον, οι αλλαγές στο σχέδιο, στην ταχύτητα και στο βάθος του νερού μπορούν να αλλάξουν τις θεμελιώδεις σχέσεις μεταξύ της γωνίας του πηδαλίου και της ανταπόκρισης του σκάφους απάντηση. Ένα προσαρμοστικό σύστημα λαμβάνει ανατροφοδότηση σχετικά με το ποσοστό ανταπόκρισης του πλοίου σε μια δεδομένη γωνία πηδαλίου και προσαρμόζεται αυτόματα. Ένα μοντέλο διεύθυνσης προσαρμόζεται στις πραγματικές συνθήκες και βοηθά στην πρόληψη υπερβολικά συχνών ή μεγάλων κινήσεων του πηδαλίου (de Kat et al., 2009). Αυτό που πραγματοποιεί τις αποφάσεις είναι το λογισμικό του αυτόματου πιλότου, με τους κατασκευαστές να έχουν τη δική τους μαθηματική προσέγγιση σε αυτό το προσαρμοστικό μοντέλο ελέγχου της πορείας ενός κρουαζιερόπλοιου. Όταν επιλέγεται ένα προσαρμοζόμενο σύστημα διεύθυνσης, οι υποψήφιοι αγοραστές θα πρέπει να κρίνουν τις επιδόσεις του με βάση ιδιότητες, όπως η υψηλή ακρίβεια, το μικρότερο χρονικό διάστημα αντίδρασης του πηδαλίου με μικρότερες γωνίες και η υψηλότερη ταχύτητα περιστροφής. Η καλή λειτουργία ενός αυτόματου πιλότου, είναι δυνατόν να εκτιμηθεί, τουλάχιστον σε μια ποιοτική βάση, με τη μέτρηση της συχνότητας των κινήσεων και του πηδαλίου και των γωνιών του πηδαλίου (de Kat et al., 2009). 66

72 Αν και δεν είναι τόσο σημαντικό όσο το προσαρμοστικό σύστημα του αυτόματου πιλότου και η ικανότητά του να αυτό-συντονίζεται στις εκάστοτε καιρικές συνθήκες και συνθήκες φορτίου, η επιλογή των στρατηγικών διεύθυνσης μπορεί να έχει επιπτώσεις στην αποδοτικότητα των καυσίμων. Οι αυτόματοι πιλότοι συνήθως επιτρέπουν στο χρήστη να επιλέξει τα όρια για τον έλεγχο του πηδαλίου. Οι επιλογές αυτές πρέπει να βασίζονται στην συνολική αποδοτικότητα των καυσίμων (de Kat et al., 2009) Σύστημα Διαχείρισης Πλοίων Τα κρουαζιερόπλοια που βρίσκονται σε λειτουργία θα πρέπει, επίσης, να δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην ενεργειακή απόδοση επί των μηχανημάτων και εξοπλισμών επί των πλοίων. Η βελτιστοποίηση της χρήσης και της λειτουργίας των μηχανικών και ηλεκτρικών συστημάτων μπορεί να προσφέρει βελτιώσεις στην κατανάλωση καυσίμου, όπως για παράδειγμα ο καθαρισμός του κύτους ή ο προγραμματισμός των ταξιδιών. Ακολούθως, συζητούνται οι επιλογές για τη μείωση της ζήτησης της ηλεκτρικής ενέργειας επί του σκάφους (de Kat et al., 2009) Μείωση της Ζητούμενης Ενέργειας Επάνω στο Πλοίο Όλοι οι εξοπλισμοί και τα μηχανήματα επί του κρουαζιερόπλοιου αποτελούν ανεξάρτητους «καταναλωτές» ενέργειας και ο καθένας μπορεί να είναι συντονισμένος στην εκτέλεση της καλύτερης του απόδοσης, με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές του κατασκευαστή του. Επίσης, η σωστή και έγκαιρη συντήρηση αποτελεί σημαντική βελτίωση της απόδοσης (de Kat et al., 2009). Το πρώτο βήμα στην παραγωγή βελτιώσεων στην απόδοση είναι η αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης (de Kat et al., 2009): 67

73 Καταγραφή ενός καλού σημείου αναφοράς της τρέχουσας χρήσης ενέργειας από κάθε μονάδα ή σύστημα. Εντοπισμός των «καταναλωτών» που δεν λειτουργούν σε μέγιστη απόδοση. Επανεξέταση των ευρημάτων και πραγματοποίησης μιας ανάλυσης κόστουςοφέλους για την αναβάθμιση του εξοπλισμού προς επίτευξη καλύτερης αποτελεσματικότητας. Προτεραιότητα σε αυτές τις αλλαγές ανάλογα με το μέγεθος της αύξηση της αποδοτικότητας και την ευκολία αποκατάστασης. Κατά την εκτέλεση αυτού του ελέγχου θα πρέπει να ελέγχονται από τους μεγαλύτερους καταναλωτές μέχρι και το μικρότερο μοτέρ μιας αντλίας. Μερικά από τα πιο προφανή συστήματα που απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή είναι η κύρια μηχανή, συμπεριλαμβανομένων των υπερσυμπιεστών, ο καθαρισμός των καυσίμων, των λιπαντικών και των συστημάτων ψύξης και τα συστήματα παραγωγής ατμού (de Kat et al., 2009) Μέτρηση της Κατανάλωσης Καυσίμου & Αναφορά Κάθε κρουαζιερόπλοιο μετρά και καταγράφει την κατανάλωση καυσίμων, για τη σωστή διαχείριση των καυσίμων και την παραγγελία των σωστών ποσοτήτων καυσίμου στο χαμηλότερο δυνατό κόστος. Οι μετρήσεις βασίζονται στη στάθμη της δεξαμενής σε συγκεκριμένες ώρες. Η μέτρηση της κατανάλωσης καυσίμου είναι περιορισμένης χρήσης για την αξιολόγηση και τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης ενός πλοίου. Για τη σωστή διαχείριση της ενεργειακής απόδοσης θα πρέπει να αναπτυχθεί ένα σύστημα κατανάλωσης καυσίμου και μια διαδικασία που να μπορούν να αντιμετωπίσουν τη μέτρηση, τόσο για τη διαχείριση καυσίμων, όσο και για την ενεργειακή απόδοση. Οι δύο αυτοί στόχοι μπορούν να επιτευχθούν ξεχωριστά (de Kat et al., 2009). 68

74 Ο ιδανικός συνδυασμός του συστήματος θα πρέπει να παρέχει μέτρηση και αναφορά (de Kat et al., 2009): Της κατάστασης του επίπεδου της δεξαμενής της ροής της μάζας των καυσίμων και της ενέργειας που παραδόθηκαν για κάθε καταναλωτή και των πληροφοριών λειτουργίας του κρουαζιερόπλοιου (ταχύτητα μέσα στο νερό, απόσταση πλεύσης, τοποθεσία, καιρικές συνθήκες, στροφές κινητήρα, σχέδιο). Η κατάσταση του επιπέδου της δεξαμενής παρέχει μια συνοπτική εικόνα της των ποσοτήτων επί του σκάφους και συγκρίνοντας τα στιγμιότυπα αυτά σε διαφορετικούς χρόνους κατανάλωσης καυσίμου, μπορεί να πραγματοποιηθεί μια σύνοψη οποιασδήποτε επιθυμητής περιόδου. Προκειμένου να υφίσταται ακριβής καταγραφή στην απόδοσης των καυσίμων, θα πρέπει να παρακολουθούνται οι ακόλουθοι παράγοντες (de Kat et al., 2009): Αριθμός, είδος και θέση των μετρητών των καυσίμων. Συχνότητα των μετρήσεων του καυσίμου. Ποιότητα των καυσίμων (χαρακτηριστικά). Μέθοδος για ακριβή και αξιόπιστη μέτρηση της ισχύος. Όργανα μέτρησης της θερμοκρασίας. Λογισμικό συλλογής δεδομένων εργαλείο για την ενθάρρυνση της τακτικής και συνεπής χρήσης. Προδιαγραφές για την παρακολούθηση των καυσίμων και το σύστημα καταγραφής. Εργαλείο ανατροφοδότησης πραγματικού χρόνου για τη μέτρηση της δύναμης του πλοίου και Ευέλικτη παρακολούθηση από την ξηρά, αξιολόγηση και εργαλεία αναφοράς. 69

75 Συνολική Διαχείριση της Ενεργειακής Απόδοσης Σήμερα, υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός μέτρων ενεργειακής απόδοσης, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης καυσίμου, το κόστος των καυσίμων και το αποτύπωμα των εκπομπών CO2. Για τον προσεκτικό συντονισμό των προσπαθειών που καταβάλλονται για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας προτείνεται μια καλά οργανωμένη διαδικασία, όπως αυτή ορίζεται στο Πρόγραμμα Διαχείρισης Ενεργειακής Αποδοτικότητας (SEEMP). Επίσης, κρίνεται χρήσιμο και αναγκαίο, η ενσωμάτωση ενός σχεδίου παρακολούθησης των επιδόσεων του κρουαζιερόπλοιου (Lloyd s Register, 2011) Παρακολούθηση Απόδοσης Πλοίου Η παρακολούθηση της πραγματικής απόδοσης του π κρουαζιερόπλοιου περιλαμβάνει την συλλογή δεδομένων, την ανάλυση, την υποβολή εκθέσεων και τη διάδοση στα ενδιαφερόμενα μέρη. Η παρακολούθηση αυτή παρέχει στα άτομα που λαμβάνουν αποφάσεις τις πληροφορίες που χρειάζονται για να κατανοήσουν την τρέχουσα απόδοση της αποδοτικότητας των καυσίμων (Lloyd s Register, 2011). Η συλλογή δεδομένων δεν αφορά μόνο στοιχεία της κατανάλωσης καύσιμων. Η συλλογή δεδομένων θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει πληροφορίες για το ταξίδι, τις παραμέτρους λειτουργίας των μηχανημάτων, του κύτους και για τα γεγονότα συντήρησης και καθαρισμού. Με τη σύνδεση όλων αυτών των δεδομένων, από τα μηχανήματα, την αντίσταση, τις επιχειρησιακές αποφάσεις, ακόμη και το σχεδιασμό του πλοίου είναι δυνατόν να παρατηρηθεί μια ολοκληρωμένη εικόνα της ενεργειακής απόδοσης του κρουαζιερόπλοιου (Lloyd s Register, 2011). 70

76 Υπάρχουν πολλοί προμηθευτές που παρέχουν εργαλεία για την παρακολούθηση των πλοίων του στόλου και των επιδόσεων, την ανάλυση των δεδομένων και την υποβολή εκθέσεων. Συνήθως, τα εργαλεία αυτά επικεντρώνονται περισσότερο στην παρακολούθηση της αποδοτικότητας του κύτους και της προπέλας και σε άλλα μέτρα βελτιστοποίησης του ταξιδιού. Άλλα πιο ολοκληρωμένα εργαλεία ενσωματώνουν τη συλλογή και την ανάλυση δεδομένων για τον κινητήρα και τα μηχανήματα (Lloyd s Register, 2011) Πρόγραμμα Διαχείρισης Ενεργειακής Αποδοτικότητας (SEEMP) Οι απαιτήσεις του ΙΜΟ, οι πρωτοβουλίες της βιομηχανίας, οι τιμές των καυσίμων και η εταιρική κοινωνική ευθύνη οδηγούν τους ιδιοκτήτες και τους φορείς στην υλοποίηση του Πρόγραμμα Διαχείρισης Ενεργειακής Αποδοτικότητας (SEEMP) ενός πλοίου. Το SEEMP είναι ένα εργαλείο διαχείρισης που βοηθά τους εφοπλιστές στη διαχείριση της ενεργειακής απόδοσης των κρουαζιερόπλοιων τους. Εφαρμόζεται σε εθελοντική βάση επί του παρόντος και έχει σχεδιαστεί για να παρέχει το πλαίσιο, κατά το οποίο, ένας πλοιοκτήτης μπορεί να αναπτύξει βέλτιστες πρακτικές και ενεργειακά αποδοτικές λειτουργίες (Lloyd s Register, 2011). Τον Ιούλιο του 2011, ο IMO ενέκρινε την τροποποίηση του παραρτήματος VI της MARPOL, όπου το SEEMP έγινε υποχρεωτικό για όλα τα νέα, αλλά και υπάρχοντα πλοία (μέσα στων οποίων και τα κρουαζιερόπλοια) από την 1η Ιανουαρίου Το πεδίο εφαρμογής και οι λεπτομέρειες του SEEMP μπορεί να ποικίλουν. Είναι επίσης κατανοητό ότι η καλύτερη δέσμη μέτρων για ένα πλοίο, για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας, διαφέρει σε μεγάλο βαθμό, ανάλογα με τον τύπο του κρουαζιερόπλοιου, τις διαδρομές και άλλους παράγοντες. Το γράφημα 2 παρουσιάζει τα τέσσερα βασικά βήματα για την εφαρμογή του SEEMP (Lloyd s Register, 2011): Σχεδιασμός 71

77 Εφαρμογή Παρακολούθηση Αυτό-αξιολόγηση και βελτίωση Γράφημα 2. Διαδικασία SEEMP ΠΗΓΗ: Lloyd s Register (2011) Σχεδιασμός Οι βασικές λειτουργίες της φάσης του σχεδιασμού είναι η εκτίμηση της τρέχουσα κατάστασης του σκάφους, η ενεργειακή απόδοση του στόλου και η αξιολόγηση και επιλογή νέων μέτρων. Οι λειτουργίες αυτές μπορεί να γίνουν σε διαφορετικά επίπεδα λεπτομέρειας, ανάλογα με τους στόχους του ιδιοκτήτη. Η φάση του σχεδιασμού περιλαμβάνει καθήκοντα, όπως (Lloyd s Register, 2011): 72