Ιδιοκτησία: Τοµέας Ενηµέρωσης Κοινού - Παιδική HELMEPA

Transcript

1

2 Ιδιοκτησία: Εκδότης: Σύνταξη: HELMEPA ηµήτρης Κ. Μητσάτσος Τοµέας Ενηµέρωσης Κοινού - Παιδική HELMEPA Απαγορεύεται η ολική ή µερική αναδηµοσίευση όλων ανεξαιρέτως των κειµένων και φωτογραφιών χωρίς την γραπτή έγκριση του εκδότη. HELMEPA JUNIOR September 2013 HELMEPA 2013 Copyright All Rights Reserved

3 (Έργο παιδιών-µελών Παιδικής HELMEPA)

4 (Έργο παιδιών-µελών Παιδικής HELMEPA)

5 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α σελίδα 1. Εισαγωγή Προς Εκπαιδευτικούς Τι είναι η Παιδική ΗELMEPA; Περιβαλλοντικές Εκθέσεις Σχέδιο ράσης Παιδική ΗELMEPA (α) Συµµετοχή (β) Λειτουργία Οµάδας (γ) ραστηριότητες Εξερευνώ το Θαλάσσιο Περιβάλλον Μαθαίνω µε Πειράµατα Αναλαµβάνω ράση Σαλπάρω για τη Γνώση - Μαθαίνω για τη Ναυτιλία Καλλιτέχνης για το Περιβάλλον (δ) Υποστήριξη Οµάδων (ε) Συµβούλιο Παιδιών-Αντιπροσώπων ιαγωνισµός Ζωγραφικής ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Επεξήγηση ραστηριοτήτων Φύλλο εργασίας της δραστηριότητας Συµµετέχω στο ίκτυο Οµάδων της Παιδικής HELMEPA Αφίσα Τα σκουπίδια δεν είναι άχρηστα υλικά - Χρόνοι διάλυσης απορριµµάτων στη θάλασσα Αφίσα Ο θαλάσσιος κόσµος Αφίσα Απειλούµενα είδη των Ελληνικών Θαλασσών Κώδικας Σηµάτων Αίτηση Συµµετοχής ελτίο Καταγραφής Απορριµµάτων Έντυπο Αξιολόγησης Προγράµµατος

6 (Έργο παιδιών-µελών Παιδικής HELMEPA)

7 1 Εισαγωγή Η Ελληνική Ένωση Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (HELMEPA) είναι ένας µηκυβερνητικός, µη-κερδοσκοπικός οργανισµός που ιδρύθηκε το 1982 από τους ανθρώπους της Ελληνικής Ναυτιλίας µε σκοπό τη δηµιουργία περιβαλλοντικής συνείδησης στο χώρο της ναυτιλιακής βιοµηχανίας από πλοιοκτήτη µέχρι ναύτη. Καθώς οι άνθρωποι της Ελληνικής Ναυτιλιακής Οικογένειας κατάγονται παραδοσιακά από παράκτιες και νησιωτικές περιοχές που έχουν δηµιουργήσει ιστορικούς δεσµούς µε τη θάλασσα, ήταν φυσικό να απαιτήσουν όλοι από την αρχή να αναλάβει η HELMEPA πρωτοβουλίες για την περιβαλλοντική ενηµέρωση και της ευρύτερης κοινωνίας. Η απαίτηση αυτή αποτελεί και αναγνώριση του γεγονότος ότι το 90% της θαλάσσιας ρύπανσης προέρχεται από ανθρώπινες δραστηριότητες στη στεριά και όχι στη θάλασσα. Έτσι, από το 1983 η HELMEPA πραγµατοποιεί ετήσιες εκστρατείες ενηµέρωσης κοινού µε µέσα όπως περιβαλλοντικές εκθέσεις σε διάφορες περιοχές της χώρας, εθελοντικούς καθαρισµούς ακτών, τηλεοπτικά µηνύµατα, έντυπο υλικό και µαθητικούς διαγωνισµούς αφίσας. Σύµβολο αυτών των εκστρατειών είναι ο γνωστός σε όλους µας Γλάρος της HELMEPA. Από το 1993 οι πρωτοβουλίες της HELMEPA για την ενηµέρωση του ευρύτερου κοινού έχουν επικεντρωθεί στη λειτουργία ενός πρότυπου Προγράµµατος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για παιδιά 5-13 ετών µε τίτλο Παιδική HELMEPA. Το Πρόγραµµα αυτό έχει πλέον υιοθετηθεί και εφαρµόζεται και σε άλλες χώρες, από την Κύπρο µέχρι και τη µακρινή Αυστραλία, όπου η HELMEPA έχει προωθήσει την ίδρυση παρόµοιων µε αυτήν Ενώσεων. Σεπτέµβριος

8 2 Προς Εκπαιδευτικούς Τα µέλη της HELMEPA, Έλληνες ναυτικοί και πλοιοκτήτες µαζί µε εταιρείες και οργανισµούς στην Ελλάδα και το εξωτερικό, προσφέρουν στη µαθητική κοινότητα της χώρας µας το περιβαλλοντικό εκπαιδευτικό Πρόγραµµα Παιδική HELMEPA. Το Πρόγραµµα υλοποιείται µε το ετήσιο Σχέδιο ράσης από οµάδα επιστηµονικών στελεχών της HELMEPA στον Τοµέα Περιβαλλοντικής Ενηµέρωσης. Όπως η HELMEPA βασίζεται στην εθελοντική δέσµευση όσων θέλουν να βοηθήσουν να επικρατήσει περιβαλλοντική συνείδηση στη ναυτιλιακή βιοµηχανία, έτσι και το Πρόγραµµα αυτό αποτείνεται στους Εκπαιδευτικούς που θέλουν κάτι να αλλάξει στην συµπεριφορά µας προς το περιβάλλον. Λάθη των παλαιότερων γενεών είτε από άγνοια, είτε από αδιαφορία οδήγησαν στη ρύπανση του περιβάλλοντος που, αν δεν περιοριστεί, οι αυριανοί κάτοικοι του πλανήτη θα αντιµετωπίσουν προβλήµατα που η λύση τους µπορεί να είναι αδύνατη. Ειδικότερα, το θαυµάσιο θαλάσσιο περιβάλλον της Ελλάδας, της οποίας το πλούσιο πολιτιστικό παρελθόν συχνά προσβάλλουµε µε τις πράξεις µας, έχει ανάγκη από τη δική µας προστασία. Το Σχέδιο ράσης βρίσκεται στην ιστοσελίδα της Παιδικής HELMEPA µαζί µε λεπτοµέρειες και χρήσιµες πληροφορίες για τη λειτουργία του Προγράµµατος. Αποστέλλεται σε όσους συµπληρώσουν Αίτηση για συµµετοχή στο Πρόγραµµα, καθώς και σε ιευθυντές σχολείων που ενδιαφέρονται να ενηµερώσουν Εκπαιδευτικούς. Όλοι µας στη HELMEPA εκφράζουµε την ευχή όπως τα σηµερινά παιδιά αποκτήσουν εκείνες τις γνώσεις και ικανότητες που θα τα κάνουν υπεύθυνους και περιβαλλοντικά συνειδητούς πολίτες. 8

9 3 Τι είναι η Παιδική HELMEPA ; Είναι ένα Πρόγραµµα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που προσφέρει κάθε χρόνο τη δυνατότητα σε µικρούς µαθητές που γίνονται εθελοντικά µέλη του, να ενηµερωθούν και αναλάβουν δράση για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος της πατρίδας µας. Οργανωµένοι σε Οµάδες των 10 και υπό την επίβλεψη ενός Εθελοντή Εκπαιδευτικού, οι µαθητές επιλέγουν και πραγµατοποιούν δραστηριότητες του Προγράµµατος για διάστηµα ενός έτους. Η Παιδική HELMEPA δηµιουργήθηκε το 1993 ύστερα από προτάσεις µαθητών που Ίδρυση επισκέφθηκαν τις περιβαλλοντικές εκθέσεις της HELMEPA την περίοδο και ενηµερώθηκαν για τη σηµασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και για τους κινδύνους που το απειλούν. Η συντονισµένη έρευνα που έγινε µεταξύ των παιδιών έδειξε ότι οι ηλικίες 5-13 ετών είναι το πιο δεκτικό τµήµα της νεολαίας στο περιβαλλοντικό µήνυµα της HELMEPA. Επίσης, προτάσεις πολλών µαθητών έδειξαν ότι τα παιδιά ζητούσαν να τους δοθεί ένα βήµα από όπου να µπορούν να εκφράζουν τις ανησυχίες τους για το περιβάλλον, να προβάλλουν ιδέες τους και να διεκδικούν από τους µεγαλύτερους το σεβασµό που δικαιούνται. Σκοπός Να δώσει τη δυνατότητα στα παιδιά που συµµετέχουν στο Πρόγραµµα να γίνουν υπεύθυνοι, περιβαλλοντικά ενήµεροι και ενεργοί αυριανοί πολίτες. Με τη συµµετοχή τους αυτή, τα παιδιά γνωρίζουν το φυσικό περιβάλλον της πατρίδας µας µαθαίνοντας πόσο σηµαντικό είναι και γιατί πρέπει να το προστατεύουµε. Μέσα από τις δραστηριότητες του Προγράµµατος αναδεικνύεται η σχέση µεταξύ της καθηµερινής ατοµικής συµπεριφοράς και ρύπανσης του περιβάλλοντος. Τα παιδιά ανακαλύπτουν ότι η λύση σηµαντικών περιβαλλοντικών προβληµάτων, όπως είναι τα σκουπίδια στις ακτές, δε δίνεται µόνο από ΟΤΑ και κυβερνήσεις αλλά και από την περιβαλλοντικά υπεύθυνη συµπεριφορά του καθενός µας. Το Πρόγραµµα στοχεύει ακόµη και στη δηµιουργία συλλογικού πνεύµατος ανάµεσα στους εθελοντές-µέλη του. Μέσα στην Οµάδα, τα 10 µέλη της µαθαίνουν να συνεργάζονται µεταξύ τους, να αναλαµβάνουν πρωτοβουλίες και να αναπτύσσουν ικανότητες οργάνωσης και συντονισµού. Έτσι, µέσα από το συναγωνισµό µεταξύ των Οµάδων, τα παιδιά αναπτύσσουν αρχές ευγενικής µεταξύ τους άµιλλας. Με τις εµπειρίες που αποκτούν από τη συµµετοχή τους στο Πρόγραµµα, τα µέλη του ευαισθητοποιούνται και γίνονται οι πιο αποτελεσµατικοί φορείς σωστών περιβαλλοντικών µηνυµάτων στην τοπική τους κοινωνία. Οι Εκπαιδευτικοί που επιθυµούν να πάρουν µέρος στο Πρόγραµµα της Παιδικής HELMEPA και θέλουν περισσότερες πληροφορίες µπορούν να επισκεφθούν το διαδικτυακό τόπο ή να επικοινωνήσουν µε τους υπεύθυνους του προγράµµατος: helmepajunior@helmepajunior.gr τηλ: , fax:

10 4 Περιβαλλοντικές Εκθέσεις Η HELMEPA λειτουργεί δύο µόνιµες Περιβαλλοντικές Εκθέσεις, που φιλοξενούνται από την Εταιρεία-Μέλος Costamare Shipping Company SA στο Παλαιό Φάληρο και στο κτίριο Ceres στον Πειραιά. Την τελευταία πενταετία πάνω από µαθητές επισκέφθηκαν τις παραπάνω Εκθέσεις από σχολεία της Αθήνας και του Πειραιά, ενώ την Έκθεση στον Πειραιά επισκέπτονται επίσης σπουδαστές Ναυτικών Ακαδηµιών, Πανεπιστηµίων και στελέχη της Ελληνικής και διεθνούς ναυτιλίας. Oι ενδιαφερόµενοι Εκπαιδευτικοί µπορούν να επικοινωνούν στο για να προγραµµατίσουν επισκέψεις στις Περιβαλλοντικές Εκθέσεις. Τις δαπάνες µεταφοράς µαθητών των ηµόσιων Σχολείων από Αθήνα και Πειραιά, προσφέρει η HELMEPA. 10

11 (Έργο παιδιών-µελών Παιδικής HELMEPA)

12 5 Σχέδιο ράσης Παιδικής HELMEPA Το Πρόγραµµα της Παιδικής HELMEPA εκτελείται µε ένα Σχέδιο ράσης που θέτει τους κανόνες για να λειτουργήσει όσο γίνεται καλύτερα προς όφελος των παιδιών, του περιβάλλοντος και των τοπικών κοινωνιών. Το Σχέδιο ράσης ανανεώνεται κάθε χρόνο µε βάση την εµπειρία που αποκτάται, τις συνθήκες που επικρατούν και τις προτάσεις για αλλαγές που γίνονται από παιδιά, Εκπαιδευτικούς και γονείς. Στο τέλος του Σχεδίου ράσης βρίσκεται το Έντυπο Αξιολόγησης του Προγράµµατος Παιδική HELMEPA. Η συµπλήρωση του από τους εθελοντές Εκπαιδευτικούς και αποστολή του στη HELMEPA είναι σηµαντική για την περαιτέρω βελτίωση του Προγράµµατος. (α) Συµµετοχή Το ετήσιο εύρος συµµετοχής των Οµάδων µε παιδιά, τέθηκε ώστε η Παιδική HELMEPA να καλύπτει σε λογικά πλαίσια τις δαπάνες των δράσεων των Οµάδων ηµόσιων ηµοτικών Σχολείων και Νηπιαγωγείων, που συµµετέχουν στο Πρόγραµµα και να παρέχει την απαραίτητη υποστήριξη σε όλες τις Οµάδες ηµόσιων και Ιδιωτικών Σχολείων. Κάθε µαθητής/µαθήτρια ηλικίας 5-13 ετών, από οποιοδήποτε µέρος της Ελλάδας, µπορεί να γίνει µέλος της Παιδικής HELMEPA συµµετέχοντας σε µια Οµάδα 10 παιδιών ίδιας ηλικίας και ίδιου σχολείου. Οι Οµάδες των παιδιών διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες και ηλικίες: Οι Οµάδες δραστηριοποιούνται και συναγωνίζονται µεταξύ τους στις 13 γεωγραφικές περιοχές που φαίνονται στο χάρτη. 12 Κατηγορία Α Β Γ Παιδιά Μέλη 6-7 ετών 8-9 ετών ετών ετών Ειδικές Κατηγορίες Ε µαθητές διαφόρων ηλικιών (µονοθέσια ή διθέσια σχολεία) Ν παιδιά Νηπιαγωγείων* Κ µαθητές Κέντρων Ειδικής Αγωγής* *Στις κατηγορίες (Ν) και (Κ ) τα παιδιά συµµετέχουν µε ευθύνη των Νηπιαγωγών και Εκπαιδευτικών τους, οι οποίοι και αλληλογραφούν µε τη HELMEPA.

13 (β) Λειτουργία Οµάδας Για να σχηµατιστεί µία Οµάδα Παιδικής HELMEPA µε εθελοντική συµµετοχή 10 µαθητών χρειάζεται τα παιδιά αυτά να έχουν τη διάθεση να πάρουν µέρος στις κοινές προσπάθειες για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή συµµετοχή της Οµάδας στο Πρόγραµµα είναι η εθελοντική συνδροµή ενός Εκπαιδευτικού που θα επιβλέπει και θα συµβουλεύει την Οµάδα στις δραστηριότητές της. Στόχος κάθε Οµάδας είναι να πραγµατοποιήσει 12 ή και περισσότερες από τις 30 δραστηριότητες του Προγράµµατος και τουλάχιστον µία από κάθε θεµατική ενότητα, ώστε να είναι υποψήφια για το Συµβούλιο Αντιπροσώπων. Κάθε Οµάδα εκλέγει την/τον Αρχηγό της, που είναι ο σύνδεσµός της µε την Παιδική HELMEPA. Ο/Η Αρχηγός συµπληρώνει µε τη βοήθεια του Εθελοντή Εκπαιδευτικού την Αίτηση Συµµετοχής Οµάδας (µε µικρά γράµµατα) που βρίσκεται στο τέλος του Σχεδίου ράσης ή στην ιστοσελίδα του Προγράµµατος και τη στέλνει στην Παιδική HELMEPA. Οι Αιτήσεις Συµµετοχής Οµάδας γίνονται δεκτές στην Παιδική HELMEPA από την αρχή του σχολικού έτους µέχρι και την 31η Ιανουαρίου. Εφόσον ο αριθµός των παιδιών συµπληρωθεί πριν την 31η Ιανουαρίου, δεν θα γίνονται δεκτές άλλες Αιτήσεις. 13

14 Υ π ο χ ρ ε ώ σ ε ι ς Α ρ χ η γ ο ύ Συµπληρώνει λεπτοµερώς και µε καθαρά γράµµατα την Αίτηση Συµµετοχής Οµάδας. Μοιράζει στα µέλη της Οµάδας τις ταυτότητες και τις κονκάρδες της Παιδικής HELMEPA και τους προτρέπει να τις φορούν κατά τις δραστηριότητες. ιαχειρίζεται την αλληλογραφία της Οµάδας µε την Παιδική HELMEPA και ενηµερώνει τα µέλη της Οµάδας. Ενηµερώνει την Παιδική HELMEPA κάθε τρίµηνο, µε Εκθέσεις του για τις δραστηριότητες της Οµάδας. Ενηµερώνει την Παιδική HELMEPA αν κάποιο µέλος της Οµάδας αποχωρήσει ή αλλάξει διεύθυνση. Οι εκθέσεις δραστηριοτήτων πρέπει να είναι τακτοποιηµένες σε µορφή τετραδίου, ντοσιέ ή ακόµα να αποσταλούν µε ή σε µορφή cd. Οι δραστηριότητες περιγράφονται συνοπτικά στην αρχή της έκθεσης και ακολουθούν µε την ίδια σειρά δείγµατα και σχετικό υλικό, (π.χ. φωτογραφίες, αντίτυπα εργασιών, ηχογραφήσεις κλπ). Κάθε Σεπτέµβριο, οι Οµάδες της προηγούµενης σχολικής χρονιάς αυτοµάτως διαλύονται. Τα µέλη τους διατηρούν τις κονκάρδες τους και αν θέλουν δηλώνουν συµµετοχή σε νέα Οµάδα σύµφωνα µε την ηλικία τους, σε επόµενη σχολική χρονιά.

15 (γ) ραστηριότητες Τα µέλη της Οµάδας εκτελούν δραστηριότητες που τα βοηθούν να κατανοήσουν τα περιβαλλοντικά ζητήµατα, να µάθουν για τη ναυτιλία και να έρθουν σε µια πρώτη επαφή µε τις επιστήµες. Για ορισµένες δραστηριότητες είναι απαραίτητο η Οµάδα, µε τη βοήθεια του Εθελοντή Εκπαιδευτικού, να εξασφαλίζει τη συνδροµή και συµµετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και φορέων της Πολιτείας. Οι ηµόσιοι αυτοί Οργανισµοί µπορούν να συµβάλουν αποτελεσµατικά στην επιτυχία του Προγράµµατος προβάλλοντας συγχρόνως την περιβαλλοντική ευαισθησία των κρατικών φορέων της χώρας µας, ιδιαίτερα σε τουριστικές περιοχές. Ακολουθούν οι δραστηριότητες οµαδοποιηµένες σε 5 θεµατικές ενότητες. Ειδικό Παράρτηµα για τους Εθελοντές Εκπαιδευτικούς στο τέλος του Σχεδίου ράσης παρέχει υποστηρικτικές πληροφορίες για την καλύτερη επεξήγηση ορισµένων δραστηριοτήτων. Για κάποιες από τις δραστηριότητες µπορείτε να ενηµερώσετε τα τοπικά Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν το γεγονός. Οι θεµατικές ενότητες είναι: Εξερευνώ το Θαλάσσιο Περιβάλλον Μαθαίνω µε Πειράµατα Αναλαµβάνω ράση Σαλπάρω για τη Γνώση - Μαθαίνω για τη Ναυτιλία Καλλιτέχνης για το Περιβάλλον Οι πιο πρωτότυπες από τις δραστηριότητες, θα φιλοξενούνται στην τριµηνιαία εφηµερίδα Τα Γλαρόπουλα ή/και στην ιστοσελίδα της Παιδικής HELMEPA 15

16 (Έργο παιδιών-µελών Παιδικής HELMEPA)

17 Εξερευνώ το Θαλάσσιο Περιβάλλον 1. Ο θαλάσσιος κόσµος Τι υπάρχει µέσα στο νερό που κολυµπάµε; Γιατί θα πρέπει να είµαστε προσεκτικοί όταν πηγαίνουµε στη θάλασσα και να µην τη µολύνουµε; Με τη βοήθεια του εθελοντή εκπαιδευτικού και µε χρήση της αφίσας για το θαλάσσιο κόσµο που σας στείλαµε (υπάρχει και στο τέλος του Σχεδίου ράσης) µιλήστε στην τάξη για τους οργανισµούς που συναντάµε µέσα στο νερό και συζητήστε γιατί θα πρέπει να τους προστατεύουµε. Στη συνέχεια παίξτε το παιχνίδι που βρίσκεται στο CD Παιχνίδι γνώσεων για το Θαλάσσιο Κόσµο και κατασκευάστε το δικό σας θαλάσσιο κόσµο (βυθό) µε πλαστελίνες ή τη µέθοδο κολάζ. 2. Απειλούµενα είδη των ελληνικών θαλασσών Λαµβάνοντας υπόψη τις πιο πρόσφατες δηµοσιεύσεις για την κατανοµή και αφθονία των οργανισµών στις ελληνικές θάλασσες, διαπιστώθηκε ότι κάποια είδη όλο και περισσότερο τείνουν να εξαφανιστούν. Περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η θερµοκρασία και η ποιότητα των νερών, αλλά και η ανθρώπινη δραστηριότητα επηρεάζουν την απειλή αυτή. Βρείτε στο τέλος του Σχεδίου ράσης τη σχετική αφίσα µε ενδεικτικά απειλούµενα είδη των ελληνικών θαλασσών. Μπορείτε να κάνετε τη δική σας έρευνα για να βρείτε και τα υπόλοιπα απειλούµενα είδη στις ελληνικές θάλασσες ή ακόµη να επιλέξετε ένα ή περισσότερα είδη θαλάσσιων οργανισµών και να ανακαλύψετε τι τα απειλεί. (Προς Εκπαιδευτικούς: Για περισσότερες πληροφορίες βλέπετε παράρτηµα) Νέα δραστηριότητα 17

18 3. Πρόσωπο µε πρόσωπο µε τη θαλάσσια ρύπανση Η ρύπανση είναι από τα µεγαλύτερα προβλήµατα που ταλαιπωρούν το θαλάσσιο περιβάλλον. Αρκετά συχνά θεωρούµε πως δεν υπάρχει, καθώς δεν βλέπουµε τι συµβαίνει κάτω από την επιφάνεια. Παίξτε το παρακάτω παιχνίδι και θα βρεθείτε πρόσωπο µε πρόσωπο µε τη θαλάσσια ρύπανση. Υλικά: 1 φουσκωτή µπάλα παραλίας βέλκρο (σκριτς σκρατς) µαρκαδόρος χαρτί φωτογραφίες που απεικονίζουν αντικείµενα ή επιπτώσεις της θαλάσσιας ρύπανσης ιαδικασία: 1. Κολλήστε κοµµάτια βέλκρο πάνω στη µπάλα και στο πίσω µέρος των φωτογραφιών. 2. Τοποθετήστε τις φωτογραφίες στη µπάλα. 3. Καθίστε σε κύκλο και πετάξτε τη µπάλα ο ένας στον άλλον. 4. Ο καθένας από εσάς θα πρέπει να κρατήσει τη φωτογραφία που βρέθηκε µπροστά του όταν έπιασε την µπάλα και να κουβεντιάσει µε τους συµµαθητές του για το αντικείµενο, τους κινδύνους που εγκυµονεί η παρουσία του στο θαλάσσιο περιβάλλον, ή πώς προέκυψε το πρόβληµα της φωτογραφίας. Εναλλακτικά γράψτε µε τον µαρκαδόρο στο χαρτί λέξεις που θέλετε να εντάξετε στο παιχνίδι και κολλήστε τις στην µπάλα. (Προς Εκπαιδευτικούς: Για περισσότερες πληροφορίες βλέπετε παράρτηµα) 18

19 4. Θαλασσινό παιχνίδι ερωτήσεων Νέα δραστηριότητα Μελετήστε τις 3 αφίσες Απειλούµενα είδη των ελληνικών θαλασσών, Τα σκουπίδια δεν είναι άχρηστα υλικά - Χρόνοι διάλυσης απορριµµάτων στη θάλασσα και Ο θαλάσσιος κόσµος οι οποίες υπάρχουν και στο Σχέδιο ράσης και παίξτε το παρακάτω παιχνίδι ερωτήσεων. Υλικά: j 1 χαρτόνι Μαρκαδόρος Ψαλίδι Χάρακας ιαδικασία: Κόψτε µικρά χαρτόνια στο µέγεθος κάρτας 7εκ ύψος x 5 εκ πλάτος. Στη µια πλευρά της κάρτας, στο πάνω µέρος γράψτε την ερώτηση και στο κάτω µέρος την απάντηση που σας δίνουµε. Οι ερωτήσεις και απαντήσεις βρίσκονται στο παράρτηµα. Εναλλακτικά φτιάξτε τις δικές ερωτήσεις µε τις απαντήσεις τους. Χωριστείτε σε 2 οµάδες µε ίδιο αριθµό ατόµων. Ανακατέψτε καλά τις κάρτες και µοιράστε από 15 σε κάθε οµάδα. Κάθε φορά ένας από κάθε οµάδα επιλέγει µια ερώτηση. Όποιος ξέρει την απάντηση (και από τις δύο οµάδες) θα λέει ΓΛΑΡΟΣ και θα δίνει την απάντηση. Αν δώσει λάθος απάντηση τότε θα κερδίζει 1 πόντο η αντίπαλη οµάδα, αν απαντήσει σωστά τότε τον πόντο θα τον κερδίζει η οµάδα του. Όποια µαζέψει περισσότερους πόντους, αυτή θα είναι η νικήτρια οµάδα. 19

20 5. Η µεσοστιχίδα του περιβάλλοντος Λύστε την παρακάτω µεσοστιχίδα και δηµιουργήστε τις δικές σας για θέµατα που αφορούν το περιβάλλον. 1. _ Π _ 2. Ε 3. Ρ _ 4. Ι 5. Β _ 6. Α 7. Λ _ 8. _ Λ _ 9. Ο _ 10. _ Ν _ 1. Η... µειώνει τα αποθέµατα ψαριών στη θάλασσα. 2. Είναι 5 και καλύπτουν το µεγαλύτερο µέρος της γήινης επιφάνειας. 3. Το καλοκαίρι περνάµε πολλές ώρες εκεί και οφείλουµε να τις διατηρούµε καθαρές. 4. Απαραίτητος για τη φωτοσύνθεση. 5. Αποτελεσµατικός τρόπος αντιµετώπισης της ρύπανσης των υδάτων είναι ο... καθαρισµός. 6. Η αποκατάσταση καµένων δασών γίνεται µε την Η συλλογή, επεξεργασία και επαναχρησιµοποίηση υλικών (π.χ αλουµίνιο, χαρτί, γυαλί κ.α) ονοµάζεται Ενέργεια που παράγεται από την εκµετάλλευση του ανέµου. 9. Βασική τροφή των ψαριών. 10. Λιώνουν οι πάγοι λόγω της... του πλανήτη. (Προς Εκπαιδευτικούς: Η λύση της µεσοστιχίδας βρίσκεται στο παράρτηµα) j 20

21 Μαθαίνω µε Πειράµατα 6. Ωκεανοί και κλιµατική αλλαγή Κάντε το παρακάτω πείραµα για να καταλάβετε πως αν ανέβει η θερµοκρασία των ωκεανών η κλιµατική αλλαγή θα συµβεί γρηγορότερα. Υλικά: 2 πλαστικά ποτήρια νερό ψυγείο ιαδικασία: 1. Πάρτε 2 ίδια ποτήρια νερού. 2. Γεµίστε το ένα µε νερό της βρύσης και το άλλο αφήστε το άδειο. 3. Βάλτε και τα δύο ποτήρια στο ψυγείο για 15 λεπτά (όχι παραπάνω). 4. Μόλις τα βγάλετε, ακουµπήστε τα στην εξωτερική τους πλευρά, παρατηρήστε ποιο είναι πιο ζεστό και συζητήστε γιατί συµβαίνει αυτό. (Προς Εκπαιδευτικούς: Για περισσότερες πληροφορίες βλέπετε παράρτηµα) 7. Ο κύκλος του νερού Πραγµατοποιήστε το παρακάτω πείραµα για να κατανοήσετε καλύτερα τον κύκλο του νερού. Υλικά: 1 µεγάλο διαφανές γυάλινο δοχείο νερό 1 µικρό ποτήρι πλαστική µεµβράνη σελοτέιπ 21

22 ιαδικασία: 1. Τοποθετήστε στο κέντρο του µεγάλου γυάλινου δοχείου το µικρό ποτήρι. 2. Ρίξτε νερό στο µεγάλο γυάλινο δοχείο (ως 1/3 περίπου) προσέχοντας να µην µπει νερό µέσα στο µικρό ποτήρι. 3. Σκεπάστε το µεγάλο δοχείο µε την πλαστική µεµβράνη και σφραγίστε το µε σελοτέιπ. 4. Τοποθετήστε το σε µέρος που να το βλέπει ο ήλιος και αφήστε το για αρκετή ώρα. 5. Παρακολουθήστε και συζητήστε πώς βρέθηκε νερό µέσα στο µικρό ποτήρι. (Προς Εκπαιδευτικούς: Για περισσότερες πληροφορίες βλέπετε παράρτηµα) Άµα θάψω τα σκουπίδια µου εξαφανίζονται; ιαδικασία: Έχετε αναρωτηθεί τι γίνονται τα σκουπίδια από τη στιγµή που φεύγουν από το σπίτι σας και πάνε στους Χώρους Υγειονοµικής Ταφής Απορριµµάτων; Θάβοντας τα απορρίµµατά µας στο έδαφος αυτά εξαφανίζονται; Κάντε το παρακάτω πείραµα, σχολιάστε µε τον Εθελοντή Εκπαιδευτικό τα ευρήµατά σας και στείλτε µας µια αναφορά των αποτελεσµάτων και των συµπερασµάτων σας. Υλικά: Σκουπίδια 1. Συλλέξτε διάφορα είδη σκουπιδιών, όπως ένα πλαστικό µπουκάλι, ένα αλουµινένιο κουτάκι αναψυκτικού, µια εφηµερίδα, φλούδες από φρούτα, κ.α. 2. Θάψτε τα σκουπίδια στον κήπο του σχολείου ή σε γλάστρες. 3. Ποτίζετε τα σκουπίδια σας κάθε δεύτερη µέρα για να επισπεύσετε την αποσύνθεσή τους. 4. Ξεθάψτε τα µετά από περίπου µια βδοµάδα. 5. Τι έχει συµβεί; Σε τι κατάσταση είναι κάθε ένα από τα υλικά που θάφτηκαν; (Προς Εκπαιδευτικούς: Για περισσότερες πληροφορίες βλέπετε παράρτηµα)

23 9. Καθαρισµός της θάλασσας από πετρελαιοκηλίδα ιαδικασία: H διαρροή πετρελαίου στη θάλασσα έχει δυσµενείς επιπτώσεις στο θαλάσσιο οικοσύστηµα. Οι πετρελαιοκηλίδες είναι πολύ δύσκολο να αντιµετωπιστούν, κάτι που µπορείτε και οι ίδιοι να συνειδητοποιήσετε αν κάνετε το παρακάτω πείραµα. Υλικά: 1 βαθύ πιάτο νερό 1 κουταλιά λάδι βαµβάκι χαρτοπετσέτα σταγονόµετρο κουτάλι 1. Ρίξτε σε ένα πιάτο µε νερό (αντιπροσωπεύει τη θάλασσα) µια κουταλιά λάδι (αντιπροσωπεύει την πετρελαιοκηλίδα) και ανακατέψτε ελαφρά (όπως κάνουν τα κύµατα και ο αέρας). Προαιρετικά µπορείτε να βάλετε άµµο, πέτρες και άλλα αντικείµενα που συναντά κάποιος σε µία ακτή. 2. Προσπαθήστε να διαχωρίσετε το λάδι από νερό (αποµάκρυνση της πετρελαιοκηλίδας) Χρησιµοποιήστε βαµβάκι, χαρτοπετσέτες, σταγονόµετρο και κουτάλι. 3. Συζητήστε τις συνέπειες µιας πετρελαιοκηλίδας σε ένα θαλάσσιο οικοσύστηµα. 23

24 10. Πώς λειτουργεί το λίπος στους θαλάσσιους οργανισµούς; Νέα δραστηριότητα Υλικά: ύο χάρτινα ποτήρια 210 ml Μπαλίτσες από βαµβάκι 2 θερµόµετρα ψυγείων ¾ του ποτηριού (158ml) ελαιόλαδο Χρονόµετρο ιαδικασία: 1. Καλύψτε τον πάτο του ενός ποτηριού µε ένα στρώµα από µπαλίτσες βαµβάκι και τοποθετήστε µέσα το ένα από τα θερµόµετρα. 3. Αφού το τοποθετήσετε, γεµίστε όλο το ποτήρι µε µπαλίτσες από βαµβάκι και ρίξτε αργά το λάδι στο ποτήρι. 5. Τοποθετήστε το δεύτερο θερµόµετρο στο δεύτερο κενό ποτήρι. 6. ιαβάστε και καταγράψτε τη θερµοκρασία που δείχνει το κάθε θερµόµετρο. 7. Βάλτε τα ποτήρια µε τα θερµόµετρα στον καταψύκτη και κλείστε την πόρτα του. 8. ιαβάστε και καταγράψτε τη θερµοκρασία που δείχνει το κάθε θερµόµετρο µετά από λεπτά (ανάλογα το θερµόµετρο). 24 (Προς Εκπαιδευτικούς: Για περισσότερες πληροφορίες βλέπετε παράρτηµα)

25 Αναλαµβάνω ράση 11. Ανακυκλώνω υλικά Οργανώστε πρόγραµµα ανακύκλωσης υλικών (πχ. αλουµινίου, χαρτιού, γυαλιού, πλαστικού) στο σχολείο και παροτρύνετε τους ενήλικες κατοίκους της περιοχής (οικογένεια, φίλους και γείτονες) να συµµετάσχουν στο πρόγραµµα. Σε περίπτωση που τα συγκεντρωµένα υλικά είναι πολλά και δεν υπάρχει κοντά κέντρο ανακύκλωσης, κινητοποιήστε την Τοπική Αυτοδιοίκηση προς τη δηµιουργία τέτοιων κέντρων. Επίσης µπορείτε να ξεκινήσετε πρόγραµµα ανακύκλωσης οργανικών απορριµµάτων (αποφάγια, φλούδες, φύλλα, κλαδιά) στο προαύλιο του σχολείου, δηµιουργώντας πλούσιο οργανικό λίπασµα, καθώς και µπαταριών, κινητών τηλεφώνων και ηλεκτρονικών υπολογιστών, ώστε τα χηµικά στοιχεία που υπάρχουν σε αυτά τα απορρίµµατα να µην προκαλέσουν µόλυνση του περιβάλλοντος. 12. Εντοπίζω µια παράνοµη χωµατερή ή άλλες πηγές µόλυνσης στην περιοχή µου Κάντε έρευνα, εντοπίστε, καταγράψτε και φωτογραφίστε κάποια παράνοµη χωµατερή ή άλλες πηγές µόλυνσης. Συζητήστε για τις επιπτώσεις που έχουν στο φυσικό περιβάλλον (ζώα, φυτά, έδαφος) και τους ανθρώπους (υγεία, οικονοµία, τουρισµό κλπ). Αναζητήστε απαντήσεις στο γιατί πετάνε οι άνθρωποι τα απορρίµµατά τους εκεί και τι άλλο θα µπορούσαν να κάνουν. Σαν δεύτερο σκέλος της δραστηριότητας, µπορείτε να στείλετε τα αποτελέσµατα της έρευνάς σας στον τοπικό Τύπο και ΜΜΕ καθώς και στους αρµόδιους φορείς ( ήµο/κοινότητα, Λιµεναρχείο, Υπουργείο) ή ακόµα και να τους επισκεφτείτε, ζητώντας να ληφθούν τα απαραίτητα µέτρα. Προτείνετε λύσεις µε βάση τις ανάγκες του τόπου σας και στείλτε την έρευνά σας στην Παιδική HELMEPA για να καταχωρηθεί στην ιστοσελίδα της. 25

26 13. Φυτεύω κήπο ή κάνω εντροφύτευση Αφού έχετε ενηµερωθεί για τα φυτά που ευδοκιµούν στην περιοχή σας οργανώστε ηµέρα δεντροφύτευσης σε συνεργασία µε την Τοπική Αυτοδιοίκηση ή µε ιδιωτικούς φορείς. Μπορείτε ακόµη να φτιάξετε το δικό σας σχολικό κήπο και να δείτε τους κόπους σας να αποδίδουν καρπούς. Αφού πραγµατοποιήσετε τη δράση σας στείλτε µας: τον αριθµό και τον τύπο (επιστηµονική ή κοινή ονοµασία) των δέντρων που φυτέψατε, καθώς και την ηµεροµηνία και την περιοχή στην οποία έγινε η δράση. 14. Καθαρίζω εθελοντικά την ακτή και την υιοθετώ Η δραστηριότητα αυτή γίνεται µε τα παρακάτω τέσσερα βήµατα. Σε περιοχές µακριά από τη θάλασσα, µπορεί να γίνει σε ακτή λίµνης ή κοίτης ποταµού. Βήµα 1ο Επιλέξτε µια κοντινή ακτή σε συνεργασία µε το ήµο ή την Κοινότητα. Εφοδιαστείτε µε γάντια και σακούλες, και καθαρίστε την ακτή καταγράφοντας στο ειδικό ελτίο Καταγραφής τα απορρίµµατα που µαζεύετε. Το ελτίο Καταγραφής βρίσκεται στο παράρτηµα του Σχεδίου ράσης, καθώς και στην ιστοσελίδα της Παιδικής HELMEPA. Αφού το συµπληρώσετε στείλτε το στα γραφεία της Παιδικής HELMEPA. Οι πληροφορίες που συλλέγονται από τα ελτία Καταγραφής, επεξεργάζονται από τη HELMEPA και κάθε χρόνο αποστέλλονται στον Περιβαλλοντικό Οργανισµό Ocean Conservancy των ΗΠΑ, που οργανώνει δραστηριότητες για τον καθαρισµό και την προστασία των θαλασσών και ωκεανών του πλανήτη. Είναι σηµαντικό η καταγραφή των 26

27 ελτίων να γίνεται µε ακρίβεια καθώς τα στοιχεία αυτά βοηθούν τους επιστήµονες να µελετήσουν πόσα και ποια σκουπίδια καταλήγουν στις θάλασσες, πώς ταξιδεύουν στους ωκεανούς και τι µπορούµε να κάνουµε για το πρόβληµα αυτό. Με αυτό τον τρόπο συµβάλλετε ενεργά στην Προστασία του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος Βήµα 2ο Συζητήστε τα αποτελέσµατα από τον καθαρισµό ακτής όπως: k Ποια ήταν τα περισσότερα απορρίµµατα που παρατηρήσατε; Από πού προέρχονται; Από τι υλικό είναι φτιαγµένα; Πόσο καιρό µένουν στο περιβάλλον µέχρι να διαλυθούν; Τι επιπτώσεις µπορεί να έχουν; Τι µπορείτε να κάνετε εσείς στην καθηµερινότητά σας για το πρόβληµα των απορριµµάτων; Ένας καθαρισµός αρκεί ή θα πρέπει να ακολουθήσουν κι άλλοι; Βήµα 3ο Αν πιστεύετε ότι ένας καθαρισµός δεν είναι αρκετός για την προστασία της συγκεκριµένης ακτής, όπως συµβαίνει σχεδόν πάντα, υιοθετήστε την. Κατασκευάστε µε απλά υλικά µια πινακίδα µε περιβαλλοντικό µήνυµα και τοποθετήστε τη στην ακτή ώστε να είναι φανερή η υιοθεσία από το σχολείο σας. Επαναλάβετε τους καθαρισµούς σε τακτά χρονικά διαστήµατα για να έχετε πλήρη εικόνα της κατάστασης της ακτής σας. Βήµα 4ο ηµοσιοποιήστε τα αποτελέσµατα των καθαρισµών σε τοπικούς φορείς ( ήµος/κοινότητα, Λιµεναρχείο) και τον τοπικό Τύπο και ΜΜΕ εκφράζοντας παράλληλα και τα αιτήµατά σας (πχ. σεβασµό στο περιβάλλον από όλους, τοποθέτηση κάδων, κ.α). 27

28 15. Στέλνω το µήνυµά µου για την Ηµέρα του Περιβάλλοντος και των Ωκεανών Μέχρι την 30η Μαΐου στείλτε µας στην Παιδική HELMEPA ένα σύντοµο µήνυµα για την Παγκόσµια Ηµέρα Περιβάλλοντος που είναι η 5η Ιουνίου ή για την Παγκόσµια Ηµέρα Ωκεανών που είναι η 8η Ιουνίου. 16. ιανέµω το ενηµερωτικό υλικό της HELMEPA Μοιράστε και τοποθετήστε σε εµφανή σηµεία στην περιοχή σας, το ενηµερωτικό υλικό της HELMEPA (αφίσες) που σας αποστέλλεται κάθε καλοκαίρι, για να ευαισθητοποιηθεί η τοπική κοινωνία. Τα σηµεία που θα τοποθετηθούν οι αφίσες µπορεί να είναι καταστήµατα, γραφεία ή δηµόσιες υπηρεσίες, αλλά πάντα θα πρέπει να γίνεται ύστερα από συνεννόηση µε τους ιδιοκτήτες ή τους υπεύθυνους των κτιρίων ηµιουργώ και διανέµω ενηµερωτικό περιβαλλοντικό υλικό Φτιάξτε ενηµερωτικό υλικό (φυλλάδια κ.ά.) µε περιβαλλοντικό περιεχόµενο και µοιράστε το, ώστε να ενηµερωθεί η τοπική κοινωνία για το πώς µπορούν να βοηθήσουν όλοι για να προστατευτεί το περιβάλλον. Για παράδειγµα, το υλικό αυτό µπορεί επίσης να απευθύνεται: στους ψαράδες της περιοχής ενηµερώνοντάς τους για το πώς τα αλιευτικά απορρίµµατα εξολοθρεύουν τα θαλάσσια είδη, ή και στους καταναλωτές, ενηµερώνοντάς τους για την ανάγκη κατάργησης της πλαστικής σακούλας και αντικατάστασής της από σακούλες πολλών χρήσεων (υφασµάτινες/συνθετικές ή χάρτινες), καθώς η ζηµιά που προκαλεί στο θαλάσσιο οικοσύστηµα είναι τεράστια.

29 Στο τέλος του Σχεδίου ράσης υπάρχει η αφίσα Τα Σκουπίδια δεν είναι άχρηστα υλικά - Χρόνοι διάλυσης απορριµµάτων στη θάλασσα µε χρήσιµες πληροφορίες που µπορείτε να χρησιµοποιήσετε και στο δικό σας φυλλάδιο. Μπορείτε επίσης να ετοιµάσετε και να µας στείλετε πριν κλείσουν τα σχολεία µια Χριστουγεννιάτικη ή Πασχαλινή κάρτα µε περιβαλλοντικό θέµα. (Προς Εκπαιδευτικούς: Για περισσότερες πληροφορίες βλέπετε παράρτηµα) 18. Συµµετέχω στο ίκτυο Οµάδων της Παιδικής HELMEPA Νέα δραστηριότητα Αρχές Φεβρουαρίου θα σας στείλουµε κατάλογο µε τα Σχολεία και τις Οµάδες που συµµετέχουν στο Πρόγραµµα καθώς και την ηλεκτρονική τους διεύθυνση ( ) για να επικοινωνήσετε, να ανταλλάξετε απόψεις και φωτογραφίες από συγκεκριµένες δράσεις ή και να διοργανώσετε κάτι από κοινού (µε κοντινά σχολεία). Με αυτό τον τρόπο θα διαπιστώσετε ότι υπάρχουν πολλά παιδιά σε όλη την Ελλάδα µε τις ίδιες ανησυχίες µε εσάς σχετικά µε το περιβάλλον. Στο παράρτηµα του Σχεδίου ράσης θα βρείτε το Φύλλο Εργασίας της δραστηριότητας, το οποίο µπορείτε να συµπληρώσετε και να το στείλετε στις Οµάδες που επιθυµείτε. Στο χάρτη σηµειώστε αυτές που σας απάντησανενηµέρωσαν ότι πραγµατοποίησαν την ίδια δραστηριότητα. 29

30 Σαλπάρω για τη Γνώση - Μαθαίνω για τη Ναυτιλία Τι τύπο πλοίου θα χρησιµοποιούσαµε σε κάθε περίπτωση για τη µεταφορά: (α) µίας οικογένειας 5 ατόµων µε το αυτοκίνητο από τον Πειραιά στη Νάξο, (β) παιχνιδιών από την Κίνα στην Ελλάδα, (γ) τόνων σιτάρι, από τη Γαλλία στην Ελλάδα, (δ) τόνων αργού πετρελαίου από τον Περσικό Κόλπο στην Ιαπωνία. 19. Γιατί τα πλοία διαφέρουν µεταξύ τους; Ανάλογα µε το τι µεταφέρει ένα πλοίο (ανθρώπους, πρώτες ύλες, αγαθά/προϊόντα) χρησιµοποιούµε διαφορετικό τύπο πλοίου. Ενηµερωθείτε για τους διαφόρους τύπους εµπορικών πλοίων χρησιµοποιώντας τις πληροφορίες του Παραρτήµατος και άλλα στοιχεία που θα συλλέξετε µε τη βοήθεια του Εκπαιδευτικού σας. Στη συνέχεια απαντήστε στις ακόλουθες ερωτήσεις και στείλτε σύντοµη έκθεση µε τα συµπεράσµατά σας: Τι τύπους πλοίων συναντάµε κυρίως στις ελληνικές θάλασσες και τα λιµάνια λαµβάνοντας υπόψη τις εισαγωγές, τις εξαγωγές και τις βιοµηχανίες της χώρας µας, συµπεριλαµβανοµένου του τουρισµού; Επισκεφτείτε χρησιµοποιώντας τον υπολογιστή του σχολείου ένα χάρτη κυκλοφορίας πλοίων, όπως για παράδειγµα το ή το και δείτε τα πλοία που κινούνται κοντά στη περιοχή σας. (Προς Εκπαιδευτικούς: Για περισσότερες πληροφορίες βλέπετε παράρτηµα) 30

31 20. Επισκέπτοµαι το Λιµεναρχείο ή το Ναυτικό Μουσείο Επισκεφθείτε την τοπική Λιµενική Αρχή για να ενηµερωθείτε για την ασφάλεια των πλοίων, την πρόληψη της ρύπανσης και τη συνεργασία του Λιµενικού Σώµατος µε την Ελληνική εµπορική ναυτιλία. Εναλλακτικά, προσκαλέστε εσείς εκπρόσωπο του Λιµενικού Σώµατος στο σχολείο σας. Επίσης, αν υπάρχει Ναυτικό Μουσείο στην περιοχή σας, προγραµµατίστε µια επίσκεψη για να έρθετε σε µια πρώτη επαφή µε τη ναυτική ιστορία και κληρονοµιά της χώρας µας. Στείλτε µας τις εντυπώσεις σας σε συνοπτική έκθεση. 21. Λύνω το Ναυτικό κρυπτόλεξο Νέα δραστηριότητα Ανακαλύψτε λέξεις και όρους που έχουν σχέση µε τα πλοία και τους ναυτικούς µέσα από ένα εύκολο και διασκεδαστικό παιχνίδι γνώσεων. Λύστε το ακόλουθο κρυπτόλεξο και στείλτε το µαζί µε την αναφορά δραστηριοτήτων της Οµάδας σας στην Παιδική HELMEPA. Επίσης, µπορείτε και εσείς να φτιάξετε το δικό σας ναυτικό κρυπτόλεξο και να µας το στείλετε. k31

32 32

33 1. ΠΡΥΜΝΗ: Το πίσω ακραίο µέρος του πλοίου κατά τη κατεύθυνση της πορείας του 2. ΠΛΩΡΗ: Το µπροστινό ακραίο µέρος του πλοίου κατά τη κατεύθυνση της πορείας του 3. ΑΜΠΑΡΙ: Οποιοσδήποτε χώρος αποθήκευσης φορτίου στα φορτηγά πλοία 4. ΕΞΑΜΕΝΟΠΛΟΙΟ: Πλοίο ειδικά σχεδιασµένο για να µεταφέρει υγρά φορτία χύµα (π.χ. πετρέλαιο, χηµικά κ.α.) 5. ΝΑΥΠΗΓΕΙΟ: Βιοµηχανική µονάδα όπου γίνεται η κατασκευή, επισκευή, µετασκευή ή συντήρηση των πλοίων 9. ΕΡΜΑ (Ή ΣΑΒΟΥΡΑ): Υλικό που τοποθετείται στα αµπάρια του πλοίου όταν αυτό ταξιδεύει χωρίς φορτίο ή µερικώς φορτωµένο για να αυξηθεί το βάρος του και να βελτιωθεί η ευστάθειά του. Στα σύγχρονα πλοία ως έρµα χρησιµοποιείται θαλασσινό νερό που αντλείται από τη θάλασσα και τοποθετείται σε ειδικές δεξαµενές. 10. ΚΑΒΟΣ: Χοντρό σχοινί πλοίου (ή καραβόσκοινο) µε το οποίο δένεται το πλοίο στις δέστρες της προκυµαίας. 11. ΙΣΑΛΟΣ: Η νοητή γραµµή που σχηµατίζεται εκεί που η επιφάνεια της θάλασσας τέµνει το πλοίο και διαχωρίζει το τµήµα του πλοίου που επιπλέει από εκείνο που βρίσκεται βυθισµένο στο νερό. 6. ΒΥΘΟΜΕΤΡΟ: Ηλεκτρονική συσκευή που µετρά το βάθος του βυθού µε τη χρήση ηχητικών κυµάτων. 7. ΠΡΟΠΕΛΑ: (Ή ΕΛΙΚΑ) Το µέσο που χρησιµοποιείται για την κίνηση (πρόωση) κάθε µηχανοκίνητου σκάφους, αποτελείται από πτερύγια και περιστρέφεται µε τη βοήθεια του άξονα, το άλλο άκρο του οποίου συνδέεται µε την κύρια µηχανή. 8. ΕΞΑΝΤΑΣ: Αστρονοµικό όργανο που µετρά τη γωνία που σχηµατίζει ένα ουράνιο σώµα (π.χ. σελήνη) µε τον ορίζοντα. Χρησιµοποιείται στη ναυσιπλοΐα για τον προσδιορισµό του στίγµατος του πλοίου, δηλαδή του γεωγραφικού µήκους και πλάτους στο οποίο βρίσκεται. (Προς Εκπαιδευτικούς: Η λύση του κρυπτόλεξου βρίσκεται στο παράρτηµα) 12. ΠΥΞΙ Α: Όργανο προσανατολισµού που δείχνει προς την κατεύθυνση του Βορρά και χρησιµοποιείται στη ναυσιπλοΐα για τον προσδιορισµό της πορείας του πλοίου. ιακρίνεται σε µαγνητική και γυροσκοπική. 13. ΥΠΕΡΚΑΤΑΣΚΕΥΗ: Περιλαµβάνει όλες τις µόνιµες κατασκευές που βρίσκονται πάνω από το ανώτατο συνεχές υδατοστεγανό κατάστρωµα του πλοίου, όπως για παράδειγµα τους χώρους διαµονής του πληρώµατος και τη γέφυρα. 14. ΥΦΑΛΑ: Το τµήµα του πλοίου, µαζί µε όλα τα εξαρτήµατά του, που βρίσκεται κάτω από την ίσαλο γραµµή, δηλαδή βυθισµένο µέσα στο νερό. 15. ΕΠΙΒΑΤΗΓΟ: Τύπος πλοίου που προορίζεται για τη µεταφορά επιβατών. 33

34 22. Επικοινωνώ µε κώδικα σηµάτων Πέρα από τη σύγχρονη τεχνολογία που κατά κανόνα χρησιµοποιείται σήµερα, τα πλοία σε ορισµένες περιπτώσεις επικοινωνούν µεταξύ τους υψώνοντας µικρές σηµαίες που αντιστοιχούν σε γράµµατα και αριθµούς. Οι σηµαίες της φωτογραφίας αντιστοιχούν στα 24 γράµµατα του ελληνικού αλφάβητου. ραστηριότητα 1: Αποκρυπτογραφήστε το µήνυµα που σας στέλνει η Παιδική HELMEPA. 34 (Προς Εκπαιδευτικούς: Το µήνυµα αποκρυπτογραφηµένο βρίσκεται στο παράρτηµα) ραστηριότητα 2: Χωριστείτε σε δύο ή περισσότερες οµάδες στην τάξη. Κάθε οµάδα δηµιουργεί ένα κρυπτογραφηµένο περιβαλλοντικό µήνυµα (µέχρι 40 γράµµατα), ζωγραφίζοντας σε χαρτόνι τις σηµαίες που αντιστοιχούν στα γράµµατα του µηνύµατος και το στέλνει στην άλλη οµάδα. Η οµάδα που θα αποκρυπτογραφήσει στο µικρότερο χρόνο το µήνυµα αξίζει συγχαρητήρια. Εναλλακτικά εκτυπώστε όσες φορές χρειάζεται σε έγχρωµο εκτυπωτή τον κώδικα σηµάτων που υπάρχει στο τέλος του Σχεδίου ράσης, κόψτε τις σηµαίες και φτιάξτε τα µηνύµατά σας.

35 Νέα δραστηριότητα 23. Παίρνω συνέντευξη από Ναυτικό ή Ναυπηγό ή Θαλάσσιο Βιολόγο κλπ Εντοπίστε στην περιοχή σας κάποιον που η δουλειά του έχει σχέση µε τη θάλασσα. Μπορεί να είναι ναυτικός, λιµενικός, ναυπηγός, ωκεανογράφος, θαλάσσιος βιολόγος, ιχθυολόγος ή ψαράς, ενεργός ή συνταξιούχος. Προσκαλέστε τον στην τάξη για να µοιραστεί µαζί σας τις γνώσεις του για τη θάλασσα, την ικανοποίηση που του προσφέρει το επάγγελµά του, αλλά και τις δυσκολίες που αντιµετωπίζει ασκώντας το. 24. Κατασκευάζω το δικό µου πλοίο Αφού µιλήσετε για τους τύπους πλοίων κατασκευάστε και γράψτε την ιστορία του δικού σας πλοίου. - Τι πλοίο είναι; - Tι µεταφέρει; - Πότε έκανε το πρώτο του ταξίδι; Υλικά: 1 πλαστικό µπουκάλι µε το καπάκι του Πινέλο Χρώµατα Κόλλα j Φελλοί Ρύζι ιαδικασία: 1. Βάψτε µε το αγαπηµένο σας χρώµα το µπουκάλι. Μην ξεχάσετε να ζωγραφίσετε τα φινιστρίνια (παράθυρα του πλοίου) 2. Χρησιµοποιήστε τους φελλούς και την κόλλα για να φτιάξετε τα φουγάρα 3. Προσθέστε ένα φλιτζάνι ρύζι στο µπουκάλι (για να µην αναποδογυρίζει) και κλείστε το καπάκι καλά. 4. ώστε όνοµα στο πλοίο σας 35

36 25. Ο φάρος είχε τη δική του ιστορία Νέα δραστηριότητα 36 Οι φάροι αποτελούν ένα από τα σηµαντικότερα σύγχρονα µνηµεία που φανερώνουν τη σύνδεση της Ελλάδας µε τη ναυτιλία και είναι σηµείο αναφοράς για τους Έλληνες ναυτικούς, αλλά ταυτόχρονα µας δείχνουν και τη σηµαντική θέση που έχει η χώρα µας στην παγκόσµια ναυτική ιστορία. Στην Ελλάδα υπάρχουν 120 παραδοσιακοί πέτρινοι φάροι και φανοί (φάροι µικρότερης έντασης και εµβέλειας), όπως αυτός που απεικονίζεται στη φωτογραφία, µε µέση ηλικία 2 αιώνων. Η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική κατασκευή, εξακολουθεί να συµβάλλει στην ανάπτυξη και ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, και για κάθε ναυτικό, ο "φάρος" είναι σύµβολο ελπίδας, αισιοδοξίας και ασφάλειας της ρότας του. Ερευνήστε την ιστορία του φάρου που βρίσκεται στην περιοχή σας ή όποιου άλλου εσείς θέλετε και κατασκευάστε εύκολα µε τα παρακάτω υλικά το δικό σας διακοσµητικό φάρο. Υλικά: Ψαλίδι Αλουµινόχαρτο Κόκκινο χρώµα Μαύρη ταινία Πηλός Φακός 1 µεγάλο χαρτί Α3 ή ένα κοµµάτι άσπρο λεπτό Κόλλα Μπουκάλι νερού 1,5 λίτρου ιαδικασία: 1. Χρησιµοποιήστε ένα ψαλίδι για να κόψετε το µπουκάλι σε δύο µέρη. Κολλήστε αλουµινόχαρτο στο εσωτερικό του κωνικού τµήµατος (αυτό δηµιουργεί ένα ανακλαστικό θόλο) 2. Στο κάτω µισό της φιάλης, βάλτε ένα πακέτο πηλό για να στερεώσετε το φακό. Βάλτε το να σταθεί όρθιο. 3. Κόψτε µια εγκοπή κάτω από την άκρη της φιάλης για να επιτραπεί η πρόσβαση στον διακόπτη του ηλεκτρικού φακού. 4. Στη συνέχεια, τυλίξτε ένα σκληρό χαρτόνι λευκό γύρω από το µπουκάλι για να µην είναι διάφανο και αφήστε µόνο το σηµείο που θα είναι ο διακόπτης. 5. Τέλος, βάψτε το πάνω µέρος του φάρου µε κόκκινο χρώµα (όπως απεικονίζεται στις φωτογραφίες, και περάστε τη µαύρη µονωτική ταινία. (Προς Εκπαιδευτικούς: Για περισσότερες πληροφορίες βλέπετε παράρτηµα)

37 Καλλιτέχνης για το Περιβάλλον 28. Γράφω τραγούδια - ποιήµατα - παραµύθια 26. ηµιουργώ έργα µε φυσικά υλικά Συλλέξτε υλικά από το φυσικό περιβάλλον της περιοχής σας (πχ. βότσαλα, κοχύλια, φύλλα, ξύλα κ.ά.) και χρησιµοποιήστε τα για να φτιάξετε έργα χειροτεχνίας. Τα έργα αυτά µπορείτε να τα εκθέσετε σε γιορτή στο τέλος της σχολικής χρονιάς. 27. Φτιάχνω κατασκευές από άχρηστα υλικά και τα εκθέτω Φτιάξτε αντικείµενα από άχρηστα υλικά (πχ. τενεκεδάκια, πλαστικά µπουκάλια, χάρτινες συσκευασίες). Με αυτόν τον τρόπο µπορείτε να ανακαλύψετε ότι δεν είναι όλα τα αντικείµενα που πετάµε στα σκουπίδια πραγµατικά άχρηστα, αλλά µε λίγη φαντασία και καλή διάθεση µπορούν να χρησιµοποιηθούν διαφορετικά. Τα έργα αυτά µπορείτε να τα εκθέσετε σε γιορτή στο τέλος της σχολικής χρονιάς. Εµπνευστείτε από τη θάλασσα και τους οργανισµούς που ζουν σε αυτή και γράψτε τραγούδια, ποιήµατα ή παραµύθια που να περιγράφουν τη ζωή τους, αλλά και τους κινδύνους που αντιµετωπίζουν. (Προς Εκπαιδευτικούς: Για περισσότερες πληροφορίες βλέπετε παράρτηµα) 29. Φτιάχνω έντυπα µε σχέδια, γελοιογραφίες µε θαλάσσια είδη Φτιάξτε γελοιογραφίες και δείξτε µε αστείο τρόπο τα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι θάλασσες και οι οργανισµοί που ζουν σ αυτές. Εναλλακτικά φτιάξτε κόµικς µε ήρωα τον Γλάρο της HELMEPA. 30. ηµιουργώ - Παρουσιάζω ένα θεατρικό έργο Με τη βοήθεια του Εθελοντή Εκπαιδευτικού σας ετοιµάστε ένα θεατρικό έργο µε θέµα σχετικό µε την καταστροφή του περιβάλλοντος από τον ίδιο τον άνθρωπο µέσα από την άγνοιά του, την αδιαφορία του αλλά και την απληστία του. Η προσπάθειά σας µπορεί να παρουσιαστεί σε ειδική εκδήλωση στο σχολείο ή σε γιορτή για το τέλος της σχολικής χρονιάς µε προσκεκληµένους γονείς, παιδιά, φορείς της τοπικής κοινωνίας και εκπροσώπους του Προγράµµατος Παιδική HELMEPA. 37

38 38 (δ) Υποστήριξη Οµάδων Η Παιδική HELMEPA υποστηρίζει τις Οµάδες που παίρνουν µέρος στο Πρόγραµµα αναλαµβάνοντας τις ακόλουθες υποχρεώσεις: Εφοδιάζει τις Οµάδες και τους Εθελοντές Εκπαιδευτικούς µε σχετικό υλικό όπως ταυτότητες µέλους, κονκάρδες, αφίσες και ενηµερωτικές εκδόσεις. Αλληλογραφεί µε τις Οµάδες και δίνει κατευθύνσεις, συµβουλές και χρήσιµες πληροφορίες για περιβαλλοντικά θέµατα. Πραγµατοποιεί επισκέψεις σε διάφορες περιοχές της χώρας για να έρθει σε επαφή µε τις Οµάδες που εκτελούν το Πρόγραµµα, να ενηµερώσει Εκπαιδευτικούς για τη λειτουργία του και να προβάλλει σε τοπικό επίπεδο την ανάγκη προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος και τρόπους πρόληψης ρύπανσής του. Καλύπτει σε λογικά πλαίσια τις δαπάνες δραστηριοτήτων των Οµάδων ηµόσιων ηµοτικών Σχολείων και Νηπιαγωγείων σύµφωνα µε το Πρόγραµµα. (Για την πραγµατοποίηση υψηλής δαπάνης απαιτείται προηγούµενη συνεννόηση του Εθελοντή Εκπαιδευτικού µε το συντονιστή του Προγράµµατος.) Προβάλλει το έργο των παιδιών στην παγκόσµια κοινότητα, σε διεθνείς οργανισµούς, και ενηµερώνει τις άλλες Ενώσεις (MEPAs). ιανέµει το τριµηνιαίο ενηµερωτικό έντυπο ΤΑ ΓΛΑΡΟΠΟΥΛΑ στα µέλη της Παιδικής HELMEPA, τους Εκπαιδευτικούς, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τον Τύπο, καθώς και Κρατικούς Φορείς. Η προβολή του έργου των παιδιών-µελών του Προγράµµατος είναι η ελάχιστη ηθική επιβράβευση των προσπαθειών που κατέβαλαν στη διάρκεια της συµµετοχής τους. Η δηµοσιοποίηση των δράσεών τους συχνά λειτουργεί και σαν αφορµή για την περιβαλλοντική αφύπνιση και δραστηριοποίηση και της ευρύτερης τοπικής κοινωνίας. Η Ελληνική Ένωση Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος ενηµερώνει τα Μέλη της, ελληνόκτητα πλοία, εταιρείες και οργανισµούς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και χιλιάδες ναυτικούς για το έργο των µαθητών-

39 µελών της Παιδικής HELMEPA. Μεταφέρει τις εξελίξεις και επιτεύγµατα του Προγράµµατος στην Ελληνική και ιεθνή Ναυτιλιακή Κοινότητα, το ιεθνή Ναυτιλιακό Οργανισµό (ΙΜΟ), την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Περιβαλλοντικό Πρόγραµµα του ΟΗΕ (UNEP) και σε άλλους φορείς µε τους οποίους συνεργάζεται. Οι δραστηριότητες των Οµάδων προβάλλονται και σε ναυτιλιακά περιοδικά και άλλα έντυπα µε τα οποία η HELMEPA συνεργάζεται, καθώς και στο διαδίκτυο µέσω της ιστοσελίδας του Προγράµµατος στην ηλεκτρονική του διεύθυνση Στα µέλη των Οµάδων και τους εθελοντές Εκπαιδευτικούς που δραστηριοποιούνται στο Πρόγραµµα η HELMEPA απονέµει Αναµνηστικό ίπλωµα. (ε) Συµβούλιο Παιδιών - Αντιπροσώπων Το Συµβούλιο Αντιπροσώπων έχει 13 µέλη - όσες οι γεωγραφικές περιοχές του Προγράµµατος - οι οποίοι είναι οι Αρχηγοί των Οµάδων που πραγµατοποίησαν τουλάχιστον 12 ραστηριότητες του Προγράµµατος (οπωσδήποτε µία από κάθε θεµατική ενότητα) στη διάρκεια του σχολικού έτους. Σκοπός του Συµβουλίου είναι να εξετάσει τα αποτελέσµατα του Προγράµµατος του προηγούµενου σχολικού έτους και να προτείνει ιδέες για τη βελτίωσή του µε βάση την εµπειρία που απέκτησαν τα µέλη του. Τα µέλη του Συµβουλίου προσκαλούνται από τη HELMEPA και συνοδευόµενα από έναν από τους γονείς τους και την/τον Εκπαιδευτικό τους, έρχονται µε δαπάνες του Προγράµµατος στην Αθήνα το Νοέµβριο ή εκέµβριο. 39

40 Το Συµβούλιο εκλέγει Πρόεδρο, Αντιπρόεδρο και Γραµµατέα και ενηµερώνεται από στελέχη της Παιδικής HELMEPA για τις δραστηριότητες που έγιναν σε όλη την Ελλάδα, σύµφωνα µε πληροφορίες από τις Οµάδες που έλαβαν µέρος. Κάθε µέλος του Συµβουλίου παρουσιάζει τις εµπειρίες της Οµάδας του και ακολουθεί συζήτηση για να προκύψουν προτάσεις για τον εµπλουτισµό του Προγράµµατος. Οι αποφάσεις που τελικά θα πάρει το Συµβούλιο δηµοσιεύονται µε ελτίο Τύπου της Παιδικής HELMEPA ενώ τα µέλη του, στο τέλος της συνεδρίασης, συναντώνται µε εκπροσώπους του Τύπου και ΜΜΕ που έχουν προσκληθεί. Το Συµβούλιο διατηρείται µέχρι την εκλογή του επόµενου, οπότε διαλύεται και τα µέλη του µπορούν, αν θέλουν, να πάρουν πάλι µέρος στο Πρόγραµµα σε καινούργια Οµάδα σύµφωνα µε την ηλικία τους. *Σηµείωση Όταν στην ίδια γεωγραφική περιοχή: (α) πολλές Οµάδες εκτέλεσαν πάνω από 12 δραστηριότητες (καθώς και µία από κάθε θεµατική ενότητα), ο Αρχηγός της Οµάδας µε τις περισσότερες συµµετέχει στο Συµβούλιο Αντιπροσώπων. (β) Οµάδες εκτέλεσαν τον ίδιο αριθµό δραστηριοτήτων και πάνω από 12 (καθώς και µία από κάθε θεµατική ενότητα), η συµµετοχή στο Συµβούλιο γίνεται µε κλήρωση από την HELMEPA. 40

41 6 Πανελλήνιος ιαγωνισµός Ζωγραφικής Κάθε σχολική χρονιά όλες οι Οµάδες της Παιδικής HELMEPA καλούνται να πάρουν µέρος στο ιαγωνισµό Ζωγραφικής, µε θέµα σχετικό µε το περιβάλλον και διαφορετικό κάθε χρόνο. Ο ιαγωνισµός διεξάγεται ξεχωριστά για δύο κατηγορίες παιδιών, 5-7 και 8-12 ετών. Προσοχή Τα έργα για να γίνουν δεκτά στον ιαγωνισµό πρέπει να είναι δηµιουργίες των ίδιων των παιδιών, χωρίς την επέµβαση ενηλίκων. Τα έργα που θα βραβευθούν επιλέγονται από το Προεδρείο του Συµβουλίου Αντιπροσώπων και τις Οµάδες του Προγράµµατος µε ψηφοφορία που διεξάγεται στην ιστοσελίδα της Παιδικής HELMEPA. Το καλύτερο σε κάθε κατηγορία εκτυπώνεται σε Αφίσα (1ο Βραβείο), µε τα ονόµατα των µελών της Οµάδας και του Εκπαιδευτικού. Στα µέλη των Οµάδων που λαµβάνουν το Β και Γ Βραβείο απονέµονται Έπαινοι Συµµετοχής. 41

42 7 Παράρτηµα l Πληροφορίες για τους εκπαιδευτικούς για την καλύτερη επεξήγηση ορισµένων δραστηριοτήτων. 2. Απειλούµενα είδη των ελληνικών θαλασσών Οι βασικές αιτίες που απειλούν τους θαλάσσιους οργανισµούς µε εξαφάνιση είναι οι παρακάτω: 1. Κλιµατική αλλαγή 2. Υπεραλίευση - παράνοµη αλιεία 3. Εισαγωγή και εγκατάσταση ξένων και πιο ισχυρών ειδών 4. Μεγάλη χρήση φυτοφαρµάκων στη γεωργία 5. Έντονη και χωρίς σωστό σχεδιασµό ανθρώπινη δραστηριότητα στην παράκτια ζώνη Περισσότερες πληροφορίες για τα απειλούµενα είδη αλλά και τις απειλές που δέχονται µπορείτε να αντλήσετε από τους παρακάτω συνδέσµους: Πρόσωπο µε πρόσωπο µε τη θαλάσσια ρύπανση Η δραστηριότητα µπορεί να πραγµατοποιηθεί µε χρήση µουσικής ή µιας σφυρίχτρας για συντονισµό. Αν κάποιος µαθητής έχει ήδη συµµετάσχει, τότε παραµένει στον κύκλο µε τα χέρια πίσω από την πλάτη του ώστε να ακούσει όλες τις συζητήσεις. Το παιχνίδι τελειώνει όταν συζητήσουν όλοι οι µαθητές από ένα θέµα. 42

43 Προτεινόµενες ερωτήσεις: 1. Ποιο είναι το αντικείµενό σου; 2. Μπορεί να θεωρηθεί ρύπανση; Γιατί ή γιατί όχι; 3. Από πού προήλθε; Από κάποια δραστηριότητα στη στεριά ή στη θάλασσα; 4. Ποια χερσαία και θαλάσσια ζώα απειλούνται από την παρουσία του στο περιβάλλον; 5. Πόσα χρόνια χρειάζεται για να διαλυθεί; 6. Tι µπορούµε να κάνουµε εµείς; 4. Θαλασσινό παιχνίδι ερωτήσεων Εδώ θα βρείτε τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις για να φτιάξετε τις κάρτες σας για το θαλασσινό παιχνίδι ερωτήσεων. Στην ερώτηση µε νούµερο 1, αντιστοιχεί η απάντηση µε νούµερο 1 κ.ο.κ. Ερωτήσεις: 1. Κάνει να τρώµε Κυανόπτερο τόνο; 2. Ψαρεύουµε παραπάνω ψάρια από όσα πρέπει. Πώς λέγεται αυτή η πρακτική; 3. Απειλούνται οι θαλάσσιοι οργανισµοί από πράξεις των ανθρώπων στη στεριά; 4. Είναι ο Προσκυνητής καρχαρίας είδος που απειλείται; 5. Απειλούνται οι θαλάσσιοι οργανισµοί από την κλιµατική αλλαγή; 6. Κάνει να τρώµε µικρά σε ηλικία ψαράκια (δηλαδή γόνο); 7. Η Μεσογειακή φώκια ή ο Κόκκινος αχινός κινδυνεύει περισσότερο ; 8. Ποια χελώνα κινδυνεύει περισσότερο, η ερµατοχελώνα ή Καρέτα ; 9. Κινδυνεύει περισσότερο ο Κυανόπτερος τόνος ή το ιαβολόψαρο; 10. Κάνει να τρώµε τα ψάρια όταν είναι έτοιµα να γεννήσουν; 11. Υπάρχει φως στην Αβυσσαία Ζώνη; 12. Ποια ζώνη έχει περισσότερο φως, η Αβυσσαία ή η Εύφωτη; 13. Πώς ονοµάζεται η ζώνη µετά τα µέτρα βάθος; 14. Πόσες είναι οι ζώνες βάθους στη θάλασσα; 43

44 Σε ποια ζώνη βρίσκονται τα ψάρια που φωσφορίζουν; 16. Ποιο είναι το χαρακτηριστικό της Εύφωτης ζώνης; 17. Ποια ζώνη είναι πιο βαθιά, η Αβυσσαία ή η Εύφωτη; 18. Σε ποια ζώνη βάθους γίνεται η φωτοσύνθεση; 19. Ποιο είναι το βαθύτερο σηµείο των ωκεανών; 20. Ποιο υλικό κάνει περισσότερο χρόνο να διαλυθεί στη θάλασσα, η φλούδα πορτοκαλιού ή το χαρτί; 21. Πόσο καιρό κάνει να διαλυθεί στη θάλασσα η πλαστική σακούλα; 22. Ποιο σκουπίδι κάνει να διαλυθεί 450 χρόνια; 23. Πόσο καιρό κάνει να διαλυθεί στη θάλασσα µια εφηµερίδα; 24. Ποιο υλικό κάνει περισσότερο χρόνο να διαλυθεί στη θάλασσα, η πλαστική σακούλα ή το αλουµινένιο κουτάκι; 25. Ποιο ζώο µπερδεύει µέσα στη θάλασσα την πλαστική σακούλα µε τη µέδουσα και την τρώει; 26. Μία στις δύο ανάσες µας οφείλεται στο οξυγόνο που µας δίνουν τα φυτά της θάλασσας. Σωστό ή Λάθος; 27. Πώς λέγεται το αλογάκι της θάλασσας; 28. Γιατί πολλοί λένε τον πλανήτη µας και Γαλάζιο πλανήτη ; 29. H θάλασσα µας δίνει, τροφή, νερό και οξυγόνο. Σωστό ή Λάθος; 30. Μέσα στη θάλασσα υπάρχουν ηφαίστεια. Σωστό ή Λάθος; Απαντήσεις: 1. Όχι γιατί είναι απειλούµενο είδος µε πολύ υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης 2. Υπεραλίευση 3. Ναι, απειλούνται 4. Ναι, είναι απειλούµενο είδος µε υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης 5. Ναι, απειλούνται 6. Όχι, πρέπει να τα αφήνουµε να µεγαλώνουν 7. Η Μεσογειακή φώκια, γιατί έχει εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης, ενώ ο Κόκκινος αχινός έχει υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης 8. Η ερµατοχελώνα γιατί έχει εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης, ενώ η Καρέτα έχει πολύ υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης 9. Και τα δύο έχουν υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης

45 10. Όχι, πρέπει πρώτα να γεννήσουν και µετά να ψαρέψουµε τα ενήλικα 11. Όχι 12. Η Εύφωτη Ζώνη 13. Αδαία Ζώνη Στην Αβυσσαία 16. Αρκετό φως 17. Η Αβυσσαία είναι πιο βαθιά 18. Στην Εύφωτη Ζώνη 19. Η τάφρος των Μαριανών 20. Το χαρτί χρόνια 22. Το πλαστικό µπουκάλι εβδοµάδες 24. Το αλουµινένιο κουτάκι 25. Η θαλάσσια χελώνα 26. Σωστό 27. Ιππόκαµπος 28. Γιατί το 71% της επιφάνειάς του είναι νερό 29. Σωστό 30. Σωστό 5. Η µεσοστιχίδα του περιβάλλοντος 7 1. Υπεραλίευση 2. Ωκεανοί 3. Παραλίες 4. Ήλιος 5. Βιολογικός 6. Αναδάσωση 7. Ανακύκλωση 8. Αιολική 9. Πλαγκτόν 10. Υπερθέρµανσης 45

46 6. Ωκεανοί και κλιµατική αλλαγή Οι ωκεανοί καλύπτουν το 70% της επιφάνειας της γης και απορροφούν φορές περισσότερη θερµότητα από ότι η γήινη ατµόσφαιρα. Η θερµοκρασία των επιφανειακών νερών των ωκεανών έχει ήδη αυξηθεί κατά µισό βαθµό Κελσίου. Τα ωκεάνια νερά σε πολλές τροπικές περιοχές θερµάνθηκαν κατά 1 σχεδόν βαθµό Κελσίου κατά τη διάρκεια του προηγούµενου αιώνα. Η άνοδος της θερµοκρασίας των ωκεανών, συντελεί στο να δηµιουργούνται ισχυρότεροι τυφώνες και να ανεβαίνει ελαφρώς η στάθµη της θάλασσας επειδή το νερό διαστέλλεται όταν θερµαίνεται. Αν η θερµοκρασία της γης ανέβει υπερβολικά, εξαιτίας των αερίων του θερµοκηπίου, θα θερµανθούν και οι ωκεανοί. Το πρόβληµα είναι ότι οι ωκεανοί θα παραµείνουν θερµοί για πολύ περισσότερο καιρό από ότι ο αέρας. Κάνοντας το πείραµα θα παρατηρήσετε ότι το ποτήρι µε το νερό είναι πιο ζεστό, γιατί όπως αναφέραµε παραπάνω, το νερό κρατά τη ζέστη περισσότερο από τον αέρα. Ο αέρας µέσα στο άδειο ποτήρι χάνει πιο εύκολα θερµότητα γι αυτό και είναι πιο κρύο όταν το βγάζουµε από το ψυγείο. 7. Ο κύκλος του νερού Το µεγάλο διαφανές γυάλινο δοχείο αντιπροσωπεύει τη Γη. Το νερό, τις θάλασσες. Το µικρό ποτήρι, τη στεριά. Η πλαστική µεµβράνη, την ατµόσφαιρα. Οι σταγόνες που πέφτουν, τη βροχή. m 8. Άµα θάψω τα σκουπίδια εξαφανίζονται; Σκοπός του πειράµατος είναι τα παιδιά να αντιληφθούν ότι τα σκουπίδια µας δεν εξαφανίζονται αλλά έχουν διαφορετικούς χρόνους διάλυσης. Το χώµα είναι γεµάτο από µικρά ζώα, µικροσκοπικά βακτηρίδια και λεπτές φυτικές ουσίες (funghi) οι οποίες τρέφονται µε τη διάσπαση των φυσικών ουσιών. Τα ζωντανά όντα τα οποία τρέφονται από νεκρά ή αποσυνθεµένα οργανικά υλικά ονοµάζονται αποικοδοµητές και το υλικό λέγεται βιοαποικοδοµήσιµο. Το πλαστικό, το γυαλί και το αλουµίνιο χρειάζονται εκατοντάδες χρόνια για να διασπαστούν και για αυτό το λόγο θα παραµείνουν άθικτα µετά την πάροδο µιας εβδοµάδας. 46