«Η επίδραση της συναισθηματικής νοημοσύνης στη βελτίωση των ομάδων εργασίας : Η περίπτωση του Δημοσίου Τομέα (Ε.Κ.Δ.Δ.Α.)»

Transcript

1 Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Διεθνής Διοικητική των Επιχειρήσεων «Η επίδραση της συναισθηματικής νοημοσύνης στη βελτίωση των ομάδων εργασίας : Η περίπτωση του Δημοσίου Τομέα (Ε.Κ.Δ.Δ.Α.)» Επιμέλεια : Χ.Ι. Αρφαρά Επιβλέπουσα Καθηγήτρια : Δρ. Ειρ. Σαμαντά Αθήνα, 2014

2 Σημαντικότητα Πρωτοτυπία Αξία Λαμβάνει χώρο σε έναν οργανισμό του δημοσίου τομέα, που αποτελεί εθνικό στρατηγικό φορέα ανάπτυξης ανθρωπίνου δυναμικού, δημιουργίας εξειδικευμένων στελεχών & βελτίωσης της οργάνωσης των υπηρεσιών του Η εμπειρική έρευνα που πραγματοποιήθηκε εφαρμόζεται για πρώτη φορά στο φορέα Η έρευνα αναδεικνύει σημαντικά ευρήματα για τα μέτρα-βήματα που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν προκειμένου να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης δημοσίου.

3 Σκοπός Θεωρητικοί & Ερευνητικοί Στόχοι ΣΚΟΠΟΣ Η μελέτη της Σ.Ν. στις ομάδες εργασίας του δημοσίου τομέα (Ε.Κ.Δ.Δ.Α.) καθώς και το πώς επιδρά η Σ.Ν. στη βελτίωση του τρόπου λειτουργίας τους. ΣΤΟΧΟΙ Θεωρητικοί Ερευνητικοί Βιβλιογραφική ανασκόπηση της έννοιας της Σ.Ν. σε επίπεδο ομάδας Βιβλιογραφική ανασκόπηση των χαρακτηριστικών των επιτυχημένων ομάδων Η διερεύνηση του βαθμού της Σ.Ν. των ατόμων που συμμετέχουν σε ομάδες εργασίας (επίγνωση & διαχείριση) Η μελέτη του αντίκτυπου της Σ.Ν. ως προς τις δύο διαστάσεις στις ομάδες εργασίας

4 Θεωρητικά/Ερευνητικά Eρωτήματα (1/6)

5 Η έννοια της συναισθηματικής νοημοσύνης (2/6) Ως ικανότητα (Ability EI Salovey & Mayer, 1990) Ως χαρακτηριστικό (Trait EI Petrides & Furnham, 2000) Μικτά Μοντέλα (Goleman, 1995; Bar-On, 1997) Σχετίζεται με την ικανότητα ελέγχου των συναισθημάτων και τον τρόπο αντιμετώπισης των καταστάσεων. Συνδέεται με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και αναφέρεται στις προσωπικές ικανότητες του ατόμου που το βοηθούν να χρησιμοποιεί τη Σ.Ν. στην καθημερινότητά του. Υποστηρίζουν ότι η Σ.Ν. είναι ένας συγκερασμός των δύο προηγούμενων μοντέλων και παρέχουν μια πιο ευρεία ερμηνεία της έννοιας.

6 Συναισθηματική Νοημοσύνη & Εργασιακό Περιβάλλον (3/6) Η Σ.Ν. ενός ατόμου αντανακλάται μέσω της ικανότητάς του να παραμένει ήρεμο και επικεντρωμένο σε περιπτώσεις κρίσης και να επιλέγει τον αλτρουιστικό τρόπο συμπεριφοράς έναντι του ατομικού (Μπρίνια, 2008). Η Σ.Ν. συνδέεται με τη δημιουργία ισχυρών δεσμών και διαπροσωπικών σχέσεων και τεκμηριώνεται επιστημονικά η θετική συσχέτιση της συναισθηματικής νοημοσύνης με τα επιτυχημένα αποτέλεσμα ενός οργανισμού (Clarke, 2010; Rozell & Scroggins, 2010). Η Σ.Ν. συμβάλλει στην κατανόηση του «πότε» και του «πώς» το εγώ αποτελεί τροχοπέδη στις διαπροσωπικές σχέσεις, στη βαθύτερη και καλύτερη κατανόηση της θέσης του ατόμου στον οργανισμού και στον προσδιορισμό και την ευθυγράμμιση των προσωπικών αξιών με τους στόχους του οργανισμού (George, 2006). Τα άτομα με ανεπτυγμένη Σ.Ν. εργάζονται με πάθος και επιμονή, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, δείχνουν αφοσίωση, είναι προσηλωμένα στους στόχους, είναι αποφασιστικά και τοποθετούν τους κοινούς στόχους πιο πάνω από τους ατομικούς (Tarricone & Luca, 2002). Η1 : Η Σ.Ν. σχετίζεται με την επίτευξη των στόχων του οργανισμού

7 Ομαδική συναισθηματική νοημοσύνη εννοιολογική προσέγγιση (4/6) Druskat & Wolff (2001) Gantt & Agazarian (2004) Η ομαδική Σ.Ν. είναι η ικανότητα της ομάδας να αναπτύσσει νόρμες. Οι νόρμες αναπτύσσονται σε τρία επίπεδα : σε ατομικό, σε ομαδικό και σε διασυνοριακό. Επέλεξαν δύο διαστάσεις της Σ.Ν. για να την διερευνήσουν σε επίπεδο ομάδας : την επίγνωση και τη διαχείριση των συναισθημάτων. Θεωρούν την ομαδική Σ.Ν. ως ένα ανθρώπινο σύστημα, το οποίο χρησιμοποιεί τη σκέψη, τη γνώση και το ένστικτό του προκειμένου να λάβει αποφάσεις. Η Σ.Ν. του συστήματος είναι η ικανότητά του να διακρίνει και να ενσωματώνει την πληροφόρηση (γνωστική και συναισθηματική) προκειμένου να εξυπηρετήσει τον σκοπό του οργανισμού. Η2 : Η Σ.Ν. των μελών της ομάδας επηρεάζει τη μεταξύ τους συνεργασία

8 Χαρακτηριστικά επιτυχημένων ομάδων (5/6) Ζωτικοί παράγοντες μιας επιτυχημένης ομάδας εργασίας : ηγεσία, σαφής προσδιορισμός στόχων, εμπιστοσύνη, τεχνολογία, πόροι (Horwitz et al., 2006) Να δίνεις και να λαμβάνεις βοήθεια, να ανταλλάσεις πληροφορίες, να ενθαρρύνεις τα άλλα μέλη της ομάδας, η επικοινωνία, η ανατροφοδότηση της πορείας των εργασιών της ομάδας (Tarricone & Luca, 2002; Bergiel et al., 2008) Ο σαφής προσδιορισμός των στόχων που ενσωματώνουν την εταιρική στρατηγική (Clarke, 2010)

9 Συναισθηματική Νοημοσύνη & Ομάδες Εργασίας (6/6) Η αποτελεσματικότητα της ομάδας επηρεάζεται από ένα σύνολο παραγόντων (ατομικά χαρακτηριστικά, φύση της εργασίας, Σ.Ν.). Η διαχείριση των συναισθημάτων συμβάλλει στη δημιουργία και διατήρησης ισχυρών δεσμών, συνεισφέρει στην ανταλλαγή πληροφοριών και κατ επέκταση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων (Jordan & Lawrence, 2009) Η ικανότητα ελέγχου των συναισθημάτων επηρεάζει θετικά τη συνοχή της ομάδας και λειτουργεί αποτρεπτικά ως προς την εμφάνιση των συγκρούσεων (Barric et al., 2008; Prati et al., 2003) Η Σ.Ν. παίζει σημαντικό ρόλο στον καθορισμό των διαδικασιών που σχετίζονται με τον προσδιορισμό των στόχων και των επιμέρους διαδικασιών, τον προγραμματισμό των εργασιών και της κατανομής ρόλων και ευθυνών (Clarke, 2010) Η3 : Η Σ.Ν. επηρεάζει το επίπεδο εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών της ομάδας Η4 : Η Σ.Ν. σχετίζεται με την έγκυρη εκτέλεση των εργασιών Η5 : Η Σ.Ν. σχετίζεται με την έγκαιρη εκτέλεση των εργασιών

10 Μεθοδολογία έρευνας (1/2)

11 Μεθοδολογία έρευνας (2/2) Workgroup Emotional Intelligence Profile (WEIP-S), Jordan & Lawrence,2009 Mayer, Salovey, Caruso, 2002 (MSCEIT V 2.0) Wong & Law Emotional Intelligence Scale (WLEIS-2002), Wong & Law, 2002 Ερωτηματολόγιο 5 σελίδων Περιλαμβάνει 39 ερωτήματα, τα οποία διαχωρίζονται σε 3 ενότητες -1 η ενότητα : Απαρτίζεται από 20 ερωτήματα και διερευνάται ο βαθμός Σ.Ν. των μελών των ομάδων με χρήση πενταβάθμιας κλίμακας (Likert). - 2 η ενότητα : Αποτελείται από 14 ερωτήματα και μελετάται ο αντίκτυπος της Σ.Ν. στις ομάδες εργασίας χρησιμοποιώντας και σε αυτή την ενότητα διαβαθμισμένη κλίμακα 5 σημείων. - 3 η ενότητα : Αναφέρεται στα δημογραφικά χαρακτηριστικά & περιλαμβάνει 5 ερωτήματα Μοιράστηκαν 141 ερωτηματολόγια & επεστράφησαν συμπληρωμένα 131

12 Αξιοπιστία - Εγκυρότητα Cronbach s alpha 0,867 Kaiser-Meyer- Olkin : 0,747 Bartlett s Test :,000

13 Δημογραφικά Στοιχεία

14 Στατιστική Ανάλυση Ερευνητικών Στόχων (1/7) 1 ος Ερευνητικός Στόχος : Η διερεύνηση του βαθμού της Σ.Ν. (επίγνωση & διαχείριση) των ατόμων που συμμετέχουν σε ομάδες εργασίας Τα μέλη των ομάδων διακρίνονται από υψηλό βαθμό Σ.Ν. καθώς ο Μ.Ο. των μεταβλητών κυμάνθηκε σε υψηλά επίπεδα με την μεταβλητή «Ακούω προσεκτικά όλες τις απόψεις και τις ιδέες» να καταγράφει την υψηλότερη μέση τιμή (Upper Mean=4,64) και την μεταβλητή «Μπορώ να περιγράψω με ακρίβεια το τι αισθάνονται τα άλλα μέλη της ομάδας» να καταγράφει τη χαμηλότερη μέση τιμή (Lower Mean=3,3)

15 Στατιστική Ανάλυση Ερευνητικών Στόχων (2/7) 2 ος Ερευνητικός Στόχος : Η μελέτη του αντίκτυπου της Σ.Ν. (επίγνωση & διαχείριση) στις ομάδες εργασίας Η1 Η2 Η3 Η4 Η5 Η Σ.Ν. σχετίζεται με την επίτευξη των στόχων του οργανισμού Η Σ.Ν. των μελών της ομάδας επηρεάζει τη μεταξύ τους συνεργασία Η Σ.Ν. επηρεάζει το επίπεδο εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών Η Σ.Ν. σχετίζεται με την έγκυρη εκτέλεση των εργασιών Η Σ.Ν. σχετίζεται με την έγκαιρη εκτέλεση των εργασιών

16 Στατιστική Ανάλυση Ερευνητικών Στόχων (3/7) Η1 : Η Σ.Ν. σχετίζεται με την επίτευξη των στόχων του οργανισμού ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΕΤΑΙ Παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις σε 4 από τις 6 μεταβλητές Μπορώ να διαχειριστώ δυσκολίες στο εργασιακό περιβάλλον (Asymp.Sig,000) Παροτρύνω τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας να προσπαθούν για το καλύτερο (Asymp.Sig,022) Δεσμεύομαι ως προς την εκπλήρωση των στόχων της ομάδας και του οργανισμού (Asymp.Sig,003) Η ομάδα έχει σαφείς στόχους (Asymp.Sig,008)

17 Στατιστική Ανάλυση Ερευνητικών Στόχων (4/7) Η2 : Η Σ.Ν. των μελών της ομάδας επηρεάζει τη μεταξύ τους συνεργασία ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΕΤΑΙ Παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις σε 7 από τις 12 μεταβλητές Ακούω προσεκτικά όλες τις απόψεις και τις ιδέες των μελών (Asymp.Sig,001) Παρατηρώ πολύ καλά τα συναισθήματα των μελών της ομάδας (Asymp.Sig,000) Μπορώ να εξηγήσω στα μέλη της ομάδας τα συναισθήματά μου (Asymp.Sig,011) Μπορώ να περιγράψω με ακρίβεια το τι αισθάνονται τα άλλα μέλη της ομάδας (Asymp.Sig,024) Δείχνω ευαισθησία στα συναισθήματα των άλλων (Asymp.Sig,000) Μπορώ να συζητήσω τα συναισθήματά μου με τα άλλα μέλη της ομάδας (Asymp.Sig,035) Προσπαθώ πάντα για το καλύτερο (Asymp.Sig,003)

18 Στατιστική Ανάλυση Ερευνητικών Στόχων (5/7) Η3 : Η Σ.Ν. επηρεάζει το επίπεδο εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΕΤΑΙ Παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις σε 5 από τις 6 μεταβλητές Συμβάλλω στη διατήρηση καλών σχέσεων μεταξύ των μελών (Asymp.Sig,000) Ενθαρρύνω τα μέλη της ομάδας να αισθάνονται ενεργά και πολύτιμα (Asymp.Sig,000) Τα μέλη της ομάδας διακρίνονται από ειλικρίνεια (Asymp.Sig,009) Γνωρίζω ότι η προσπάθεια και η εργασία μου εκτιμάται (Asymp.Sig,024) Δείχνω ευαισθησία στα συναισθήματα των άλλων (Asymp.Sig,035) Τα μέλη της ομάδας ενθαρρύνουν την ανοιχτή και άμεση επικοινωνία (Asymp.Sig,017)

19 Στατιστική Ανάλυση Ερευνητικών Στόχων (6/7) Η4 : Η Σ.Ν. σχετίζεται με την έγκυρη εκτέλεση των εργασιών ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΤΑΙ Παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις σε 1 από τις 3 μεταβλητές Μοιράζομαι πληροφορίες που θεωρώ ότι είναι χρήσιμες (Asymp.Sig,000) Οι μεταβλητές Aναζητώ πάντα αξιόλογες πληροφορίες (sig. 0,2) & Η ομάδα μου χρησιμοποιεί κοινή ηλεκτρονική βάση (sig. 0,347) ΔΕΝ σχετίζονται με τη Σ.Ν.

20 Στατιστική Ανάλυση Ερευνητικών Στόχων (7/7) Η5 : Η Σ.Ν. σχετίζεται με την έγκαιρη εκτέλεση των εργασιών ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΤΑΙ Παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις σε 2 από τις 7 μεταβλητές Μπορώ να ελέγξω τα συναισθήματά μου στο χώρο εργασίας (Asymp.Sig,002) Έχω την τάση να υποχωρώ ακόμα και όταν πιστεύω ότι έχω δίκιο (Asymp.Sig,034 Οι μεταβλητές Γίνεται ιεράρχηση των εργασιών της ομάδας (sig. 0,165) Κατά τον προσδιορισμό των στόχων της ομάδας λήφθηκαν υπόψη οι ατομικές δεξιότητες/ικανότητες (sig. 0,160) Τα μέλη ενημερώνονται συνεχώς για την πρόοδο των εργασιών της ομάδας (sig. 0,232) Όλα τα μέλη της ομάδας γνωρίζουν τις διαδικασίες (sig. 0,210) & Τα μέλη της ομάδας διαθέτουν εμπειρίες και δεξιότητες (sig. 0,510) ΔΕΝ σχετίζονται με τη Σ.Ν.

21 Συμπεράσματα (συζήτηση) 1/2 Τα μέλη των ομάδων του Ε.Κ.Δ.Δ.Α. διακρίνονται από υψηλό βαθμό Σ.Ν. Είναι ιδιαίτερα ανοιχτά σε νέες ιδέες και προσπαθούν να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν ένα θετικό και προοδευτικό κλίμα. Η Σ.Ν. αναδείχθηκε σημαντικός παράγοντας ως προς την επίτευξη των στόχων καθώς τα συναισθηματικά έξυπνα άτομα είναι προσηλωμένα, εργάζονται με πάθος και μπορούν να λειτουργήσουν καλύτερα στο πλαίσιο ενός οργανισμού (Sy & Côté, 2004; Tarricone & Luca, 2002; Jordan et al., 2002). Η ικανότητα να διαχειρίζεται κάποιος τα συναισθήματά του και η ενσυναίσθηση λειτουργούν ευνοϊκά ως προς τη συνοχή της ομάδας, ενθαρρύνουν τη συνεργασία και την ομαδικότητα μεταξύ των μελών καθώς προάγονται θετικές συμπεριφορές, οι οποίες επηρεάζουν τον τρόπο συνεργασίας μεταξύ των μελών των ομάδων (Prati et al., 2003; Rapisarda, 2002).

22 Συμπεράσματα (συζήτηση) 2/2 Τα συναισθηματικά έξυπνα άτομα μέσω της ικανότητας διαχείρισης των συναισθημάτων των άλλων μελών, μπορούν να βοηθήσουν τα μέλη της ομάδας να νιώσουν ασφαλή και συνεπώς δημιουργείται ένα υποστηρικτικό και έμπιστο περιβάλλον (Prati et al., 2003; Ghosh et al., 2012) Η μη επιβεβαίωση της σχέσης της Σ.Ν. με την έγκυρη εκτέλεση των εργασιών ήταν μη αναμενόμενη καθώς σύμφωνα με την υπάρχουσα θεωρία τα συναισθηματικά έξυπνα άτομα οδηγούνται σε εγκυρότερα αποτελέσματα μέσω των ποιοτικότερων αποφάσεων που λαμβάνουν (Sy & Côté, 2004). Η παρούσα έρευνα ανέδειξε τη σχέση της Σ.Ν. με την ανταλλαγή πληροφοριών (Esfahani et al., 2013). Τέλος, τα ευρήματα της έρευνας δεν επιβεβαιώνουν τη σχέση της Σ.Ν. με την έγκαιρη εκτέλεση των εργασιών και αποδεικνύεται ότι άλλοι παράγοντες καθορίζουν την έγκαιρη εκτέλεση των εργασιών (Clarke, 2010).

23 Συμπεράσματα (πρακτική εφαρμογή) Αποτελεσματικότερη δημόσια διοίκηση Σχεδιασμός εκπαιδευτικών προγραμμάτων σχετικών με τη βελτίωση του βαθμού της Σ.Ν. Η ενσωμάτωση της έννοιας της Σ.Ν. σε διαδικασίες όπως συγκρότηση ομάδων εργασίας, προσλήψεις.

24 Συμπεράσματα (περιορισμοί έρευνας) Υπάρχει προβληματισμός για το εάν τα αποτελέσματα μπορούν να γενικευτούν σε όλο το δημόσιο τομέα. Στην παρούσα μελέτη δεν λαμβάνονται υπόψη : όλες οι διαστάσεις της συναισθηματικής νοημοσύνης ο αρχηγός της ομάδας και η επίδραση που έχει στην αποτελεσματικότητα της ομάδας & χρονική διάρκεια των εργασιών των ομάδων & η συχνότητα των συναντήσεών τους.

25 Συμπεράσματα (συστάσεις για μελλοντική έρευνα) Διεξαγωγή σχετικών ερευνών σε περισσότερους οργανισμούς με μεγαλύτερο δείγμα Οι μελλοντικές έρευνες θα ήταν χρήσιμο να εστιάσουν περισσότερο στη σχέση της Σ.Ν. με τις διάφορες φάσεις των διαδικασιών της ομάδας (π.χ. με τη φάση της μετάβασης, της λειτουργίας) Διαχωρισμός των ομάδων ανάλογα με τη φύση των εργασιών τους και μελέτη της επίδρασης της Σ.Ν. ανά κατηγορία ομάδας.

26