1 0. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΤΕΓΗ - ΜΙΣΘΩΣΗ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ

Transcript

1 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΤΕΓΗ - ΜΙΣΘΩΣΗ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ 9/2011 (Πρόεδρος: Ελένη Διονυσοπούλου, Πρόεδρος Εφετών). (Δικαστές: Στεφανία Καρατζά-Εισηγήτρια, Γεώργιος Οικονόμου, Εφέτες). (Δικηγόροι: Σπύρος Πιτσινής, Νικόλαος Φερμελής). Καταγγελία σε επαγγελματική στέγη από το μισθωτή (άρθρο 43 π.δ. 34/1995). Απαιτείται παρέλευση διετίας από την έναρξη της μίσθωσης, έγγραφη καταγγελία και καταβολή τεσσάρων μηνών μίσθωμα. Η εμπορική μίσθωση ισχύει για δώδεκα έτη έστω και αν έχει συμφωνηθεί για μικρότερο χρονικό διάστημα. Αντισυμφωνία για πρόωρη λύση της μίσθωσης. Περιστατικά για καταβολή αποζημίωσης τεσσάρων μηνών και καταβολής αποζημίωσης μέχρι την κατάργηση της μίσθωσης. Κατά το άρθρο 43 του π.δ 34/1995 το οποίο θεσπίστηκε προς προστασία του εκμισθωτή από τον κίνδυνο πρόωρης και αιφνίδιας λύσης της μίσθωσης (ΑΠ 861/1999 ΕλΔ 41,119) ο μισθωτής έχει δικαίωμα να καταγγείλει την μίσθωση οποτεδήποτε μετά την πάροδο διετίας από την έναρξη αυτής. Η καταγγελία γίνεται εγγράφως και επιφέρει τα αποτελέσματα της μετά την παρέλευση εξαμήνου από την επίδοση αυτής χωρίς να απαιτείται η συνδρομή κάποιου λόγου. Ο έγγραφος τύπος αποτελεί συστατικό στοιχείο του κύρους της καταγγελίας μόνο για τη δήλωση αυτής, εάν δε δεν τηρηθεί δεν συντελείται η καταγγελία και δεν επέρχεται η λύση της μίσθωσης μετά εξάμηνο από αυτήν. Στην περίπτωση καταγγελίας της μίσθωσης κατά τα άνω ο μισθωτής οφείλει επί πλέον λόγω αποζημιώσεως το καταβαλλόμενο κατά το χρόνο της καταγγελίας μίσθωμα 4 μηνών, ανεξάρτητα από τη ζημία του εκμισθωτή (Α.Π 594/2000 Δνη 2000, 1367, ΕφΑθ 5501/2007 Δνη 2008, 594, ΕφΠατρ 756/2006 ΑΧΑΝΟΜ 2007, 100). Εξάλλου σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 5 παρ.1 πδ 34/1995, η εμπορική μίσθωση ισχύει για 12 έτη ακόμη και αν έχει συμφωνηθεί για βραχύτερο ή αόριστο χρόνο, μπορεί όμως να λυθεί με νεότερη συμφωνία που αποδεικνύεται με έγγραφο βέβαιης χρονολογίας καθώς επίσης και με καταγγελία καθενός των συμβαλλομένων (άρθρα 608, 609ΑΚ). Στην περίπτωση δε που υπάρχει έγκυρη νεότερη συμφωνία, η λύση της μίσθωσης επέρχεται μόλις συμπληρωθεί ο συμφωνηθείς νέος χρόνος διάρκειας της μίσθωσης, χωρίς να απαιτείται καταγγελία. Ο περιορισμός που θεσμοθετείται με τη διάταξη αυτή, ως προς τον τρόπο απόδειξης της αντισυμφωνίας για πρόωρη λύση της σύμβασης με έγγραφο βεβαίας χρονολογίας, έχει έδαφος εφαρμογής όμως και μόνο στην περίπτωση όπου η ανάγκη απόδειξης της αντισυμφωνίας ανακύπτει χωρίς να έχουν επέλθει τα αποτελέσματα της λύσης ήτοι χωρίς δηλαδή να έχει χωρήσει ήδη η απόδοση του μισθίου στον εκμισθωτή. Στην αντίθετη περίπτωση, ήτοι εκείνη όπου η απόδειξη της αντισυμφωνίας ανακύπτει αφού επήλθαν τα αποτελέσματα της μετά δηλαδή την απόδοση του μι-

2 416 σθίου στον εκμισθωτή και ενώ αυτός βρίσκεται στην κατοχή του, ο περιορισμός αυτός του τρόπου απόδειξης της αντισυμφωνίας δεν έχει περιεχόμενο αφού εκείνο το οποίο επιδιώκει να διασφαλίσει την απόδειξη δηλαδή ότι η αντισυμφωνία καταρτίστηκε μετά τη σύμβαση της μίσθωσης, αποδεικνύεται εκ των πραγμάτων, καθόσον ο μισθωτής και ο εκμισθωτής παρέλαβε το μίσθιο, συμπιπτουσών αμφοτέρων των βουλήσεων αυτών για τη λύση της μίσθωσης (ΑΠ 182/2002 ΕλΔικ. 43, 167, Α.Π. 33/2002 Ελ.Δικ ). Αποδεικνύονται τα ακόλουθα: Με σύμβαση μίσθωσης, που καταρτίστηκε με το από ιδιωτικό συμφωνητικό ο ενάγων εκμίσθωσε στην πρώτη εναγομένη τον τρίτο όροφο πάνω από τον ημιόροφο μιας πολυκατοικίας που βρίσκεται στην Πάτρα επί της οδού Ε. αρ. 67 η είσοδος των ορόφων της οποίας βρίσκεται επί της οδού Κ. αρ. 273, εμβαδού μετά των βοηθητικών του χώρων 140 περίπου τ.μ., αντί καταβαλλόμενου από μηνιαίου μισθώματος 796, 90 ευρώ συμπεριλαμβανομένου του αναλογούντος τέλους χαρτοσήμου, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως επαγγελματική σχέση και ειδικότερα για διενέργεια χρηματιστηριακών και συναφών δραστηριοτήτων της. Η συμβατική διάρκεια της μίσθωσης καθορίστηκε από έως Με τον 8ο όρο του ιδίου ως άνω συμφωνητικού ο δεύτερος εναγόμενος εγγυήθηκε την από μέρους της πρώτης εναγομένης έναντι του ενάγοντος εκπλήρωση των κάθε φύσης συμβατικών και νομίμων υποχρεώσεων και αποδέχτηκε όπως ευθύνονται εις ολόκληρον μετά της πρώτης συνυπογράψας το μισθωτήριο. Σε εκτέλεση της εν λόγω συμβάσεως η πρώτη εναγομένη παρέλαβε το μίσθιο ακίνητο την και από ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ τότε χρησιμοποίησε αυτό κατά τη συμφωνηθείσα χρήση μέχρι και το Μάρτιο του 2007, καταβάλλοντας στον ενάγοντα το συμφωνημένο μίσθωμα. Κατά τη διάρκεια όμως του συμβατικού χρόνου της μίσθωσης ήτοι την η πρώτη εναγομένη παρά τη σαφή εναντίωση του ενάγοντος εκκένωσε το πιο πάνω μίσθιο εγκαταλείποντας τη χρήση του και παραδίδοντας τα κλειδιά του μισθίου ακινήτου στη σύζυγο του ενάγοντος ενώ παράλληλα εγκατέστησε έκτοτε την επιχείρηση της σε έτερο ιδιόκτητο ακίνητο επί της οδού Ε. αρ Ο ενάγων στη συνέχεια και από προέβη στην εκμίσθωση του μισθίου ακινήτου στην Α.Σ.Τ. Προς απόκρουση της αγωγής οι ενάγοντες ισχυρίστηκαν ότι είχαν συμφωνήσει από τα τέλη Νοεμβρίου 2006 με τον ενάγοντα όπως λυθεί η μίσθωση στις ότε και του παρέδωσαν τη χρήση του μισθίου και ο ενάγων παρέλαβε τούτο ανεπιφύλακτα στα πλαίσια της συμφωνίας αυτής για πρόωρη λύση της μίσθωσης. Ο ισχυρισμός αυτός εκτιμώμενος ως αντισυμφωνία για πρόωρη λύση της μίσθωσης είναι απορριπτέος ως αβάσιμος διότι η κατάθεση και μόνο της μάρτυρος ανταπόδειξης συζύγου του β εναγομένου η οποία ότι κατέθεσε το γνωρίζει από το σύζυγο της, όπως η ίδια αναφέρει στην κατάθεση της δεν μπορεί να οδηγήσει σε ασφαλή δικανική κρίση περί συμφωνίας των διαδίκων για πρόωρη λύση της μίσθωσης την ως άνω ημερομηνία. Η κρίση αυτή χωρίς να αναιρείται από αντίθετο αποδεικτικό μέσο επιβεβαιώνεται και από το από ιδιωτικό συμφωνητικό λύσης επαγγελματικής μίσθωσης το οποίο εστάλη στον ενάγοντα από το FAX του πληρεξουσίου δικηγόρου των εναγομένων και στο οποίο αναφέρεται ως ημερομηνία πρόωρης λύσης

3 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΤΕΓΗ - ΜΙΣΘΩΣΗ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ 417 της μίσθωσης η ήτοι χρόνος διάφορος εκείνου που περιέρχεται στον ισχυρισμό των εναγομένων. Ανεξαρτήτως όμως αυτού το ανωτέρω έγγραφο είναι ανυπόγραφο από τους διαδίκους και τούτο διότι ουδέποτε το περιεχόμενο του έγινε αποδεκτό από τον ενάγοντα. Μάλιστα η άρνηση του ενάγοντος ότι έλαβε χώρα οποιαδήποτε συμφωνία για πρόωρη λύση της μίσθωσης και η εναντίωση του σαυτή χωρίς την εφαρμογή των νομίμων προϋποθέσεων (άρθρο 43 ΠΔ 34/1995) αποτυπώνεται ρητά στην από εξώδικη απάντηση του προς τους εναγομένους. Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι η αποχώρηση των εναγομένων από το ανωτέρω μίσθιο την ανωτέρω ημερομηνία έγινε αυτοβούλως από την πλευρά των τελευταίων και χωρίς την εκ του νόμου απαραίτητη συναίνεση του ενάγοντος και ως εκ τούτου δεν επήλθε η λύση της μισθώσεως και οι εναγόμενοι οφείλουν να καταβάλουν στον ενάγοντα ως αποζημίωση 4 μισθώματα καθώς και τα αντίστοιχα 3 μισθώματα που αντιστοιχούν στον διαδραμόντα χρόνο από έως την κατάρτιση νέας μισθώσεως από την πλευρά του τελευταίου. Το Πρωτοβάθμιο, συνεπώς δικαστήριο που με την εκκαλουμένη απόφαση του απέρριψε τον ως άνω ισχυρισμό των εναγομένων δεν έσφαλε και όσα αντίθετα υποστηρίζονται με τους σχετικούς λόγους της έφεσης είναι αβάσιμα και απορριπτέα. 52/2011 (Πρόεδρος: Γεράσιμος Τσούνης, Πρόεδρος Εφετών). (Δικαστές: Γεώργιος Αλεξόπουλος, Φεβρωνία Τσερκέζογλου-Εισηγήτρια, Εφέτες). (Δικηγόροι: Γεώργιος Μακρυστάθης, Σπήλιος Πουλακίδας). Επαγγελματική μίσθωση. Άσκηση αγωγής εξώσεως πριν λήξει ο χρόνος της μίσθωσης (άρθρο 69 ΚΠολΔ). Δεν απαιτείται να αποδείξει ο ενάγων ότι υπάρχει βάσιμος φόβος ότι ο μισθωτής δεν θα αποδώσει εκούσια το μίσθιο κατά τη λήξη της μίσθωσης (άρθρο 69 ε. α της παρ.1 ΚΠολΔ). Η μισθωτική σχέση είναι κληρονομική. Συνέπειες μετά το θάνατο του εκμισθωτή. Επί λήξεως της εμπορικής μίσθωσης λόγω συμπληρώσεως δωδεκαετίας κατά το άρθρο 5 1 του Π.Δ/τος 34/1995, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 7 6 του Ν.2741/1999, επιτρέπεται η άσκηση από τον εκμισθωτή της αγωγής απόδοσης του μισθίου και πριν από την παρέλευση της δωδεκαετίας (άρθρο 48 2 Π.Δ. 34/1995 το οποίο παραπέμπει ρητά στο άρθρο 69 του ΚΠολΔ σε κάθε περίπτωση απόδοσης μισθίου), η απόδοση όμως του μισθίου θα διαταχθεί για χρόνο μετά τη λήξη της μίσθωσης. Το δικαστήριο, κρίνοντας στην περίπτωση αυτή τη νομιμότητα της αγωγής, εφαρμόζει τη διάταξη του άρθρου 69 Κ.Πολ.Δ. εφόσον υπό τα εκτιθέμενα στην αγωγή συντρέχουν οι ως άνω προϋποθέσεις και δεν απαιτείται αναγκαίως να γίνεται επίκληση από τον ενάγοντα της διάταξης αυτής (βλ. ΑΠ 326-7/1996 ΕλλΔ/νη , ΑΠ 388/1997 Ελλ.Δνη , Εφ.Αθ. 4920/2004 ΕΔικΠολ ). Εξάλλου για την ευδοκίμηση της

4 418 προώρως ασκούμενης αγωγής απόδοσης του μισθίου δεν είναι αναγκαίο να επικαλεστεί και αποδείξει ο ενάγων ότι υπάρχει βάσιμος φόβος πως ο μισθωτής δεν θα αποδώσει εκουσίως το μίσθιο κατά τη λήξη της μισθώσεως, καθόσον δεν εφαρμόζεται στην περίπτωση αυτή το εδαφ. στ της παρ.1 του άρθρου 69 ΚΠολΔ αλλά το εδαφ. α της ίδιας παραγράφου και το έννομο συμφέρον του εκμισθωτή, συνιστάμενο στην απόκτηση εκτελεστού τίτλου πριν από τη λήξη της μίσθωσης, ώστε να επιτύχει την απόδοση του μισθίου κατά τη λήξη της, είναι πρόδηλο (ΕφΔωδ 119/2007 δημ. ΝΟΜΟΣ). Εξάλλου από τις διατάξεις των άρθρων 574, 612 παρ. 1 και 1710 Α.Κ. προκύπτει ότι η μισθωτική σχέση είναι ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ κληρονομητή και συνεπώς σε περίπτωση θανάτου του εκμισθωτή στη μισθωτική σχέση υπεισέρχονται οι κληρονόμοι του, από διαθήκη ή εξ αδιαθέτου μόλις αποδεχθούν την κληρονομιά χωρίς να απαιτείται και προηγούμενη μεταγραφή της περί αποδοχής της δήλωσης, καθόσον πρόκειται για κτήση ενοχικής σχέσης και όχι κυριότητας. Ο κληρονόμος του εκμισθωτή μπορεί λόγω της άνω ιδιότητας του να ασκήσει αγωγή απόδοσης του μισθίου, χωρίς την ανάγκη αναφοράς στο δικόγραφο της ότι εχώρησε μεταγραφή της δήλωσης αποδοχής της κληρονομιάς, απλά αρκεί η αναφορά ότι υπεισήλθε στην επίδικη έννομη σχέση ως κληρονόμος του εκμισθωτή (ΑΠ 1868/2007 δημ.νομοσ). 470/2011 (Πρόεδρος: Ελένη Διονυσοπούλου, Πρόεδρος Εφετών). (Δικαστές: Στεφανία Καρατζά, Μαρία Γαϊτάνη-Εισηγήτρια, Εφέτες). (Δικηγόροι: Ευάγγελος Ανδριόπουλος, Ανδρέας Ζήκος). ΠΔ 34/1995. Άρθρα 15 και 44. Πρόωρη λύση της μίσθωσης λόγω καταγγελίας της για καθυστέρηση μισθωμάτων, ο εκμισθωτής έχει κατά του μισθωτή αξίωση αποζημίωσης για το διαφυγόν κέρδος, δηλαδή το μίσθωμα ολόκληρο του υπολοίπου χρόνου της μίσθωσης που απώλεσε εξαιτίας της πρόωρης λύσης της. Ο μισθωτής εναγόμενος προς καταβολή της αποζημίωσης μπορεί, προς απόκρουση της υπαιτιότητας του σχετικά με την καθυστέρηση του μισθώματος, να ισχυρισθεί και να αποδείξει γεγονός για το οποίο δεν φέρει ευθύνη και περαιτέρω να προτείνει κατ άρθρο 300 ΑΚ ένσταση συνυπαιτιότητας ως προς την πρόκληση και το ποσό της ζημίας γιατί δεν φρόντισε ο εκμισθωτής για την άμεση επανεκμίσθωση. Απώτερος χρόνος που κρίνεται η συνδρομή των στοιχείων της κτήσεως και του απαιτητού του συγκεκριμένου δικαιώματος του ενάγοντος είναι ο χρόνος της πρώτης συζήτησης της αγωγής του στο πρωτοβάθμιο Δικαστήριο. Διεκδίκηση μισθωμάτων για το χρόνο μέχρι τη λήξη της μίσθωσης. Αν η αγωγή ασκηθεί πριν τη λήξη, είναι πρόωρη (69ΚΠοΛΔ) και απορρίπτεται. Περιστατικά. Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 597 παρ.1 εδ. β ΑΚ, που εφαρμόζεται και στις εμπορικές μισθώσεις, κατά τα άρθρα 15 και 44 του ΠΔ 34/1995 «κωδικοποίηση διατάξεων νόμων περί εμπορικών μισθώσεων», σε περίπτωση πρόωρης λύσης της εμπορικής μίσθωσης λόγω καταγγελίας αυτής για καθυστέρηση μισθωμάτων ο εκμισθωτής έχει κατά του μισθωτή αξίωση αποζημίωσης

5 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΤΕΓΗ - ΜΙΣΘΩΣΗ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ 419 για το διαφυγόν κέρδος, δηλαδή το μίσθωμα ολόκληρου του υπόλοιπου χρόνου της μίσθωσης που απώλεσε εξαιτίας της πρόωρης λύσης της. Εξάλλου ο μισθωτής εναγόμενος προς καταβολή της αποζημίωσης αυτής μπορεί προς απόκρουση της υπαιτιότητας του ως προς την πρόωρη λύση, δηλαδή ως προς την υπαιτιότητα του σχετικά με την καθυστέρηση του μισθώματος, να ισχυριστεί και να αποδείξει γεγονός για το οποίο δεν φέρει ευθύνη και περαιτέρω να προτείνει κατ άρθρο 300 ΑΚ την ένσταση της συνυπαιτιότητας του εκμισθωτή ως προς την πρόκληση και το ποσό της ζημίας. Στην περίπτωση αυτή (του συντρέχοντος πταίσματος) μπορεί να μην επιδικαστεί αποζημίωση ή να μειωθεί το ποσό της αν ο εκμισθωτής δεν φροντίζει για την άμεση επανεκμίσθωση του μισθίου (ΑΠ 787/1977 ΝοΒ , ΕΠατρ. 579/2004, ΕΑ 4553/1997 ΕΔΠ ). Έτσι η ζημία του εκμισθωτή λόγω πρόωρης λύσης της ορισμένου χρόνου συμβάσεως μισθώσεως, δηλαδή το διαφυγόν κέρδος συνίσταται στο μίσθωμα ολόκληρου του υπόλοιπου χρόνου της μίσθωσης. Αυτό όμως οφείλεται για τον χρόνο μετά το τέλος της τυχόν παρακράτησης του μισθίου και εφεξής μέχρι να εκμισθωθεί από (ΕΠατρ. 948/2008 Αχ.Νομ ΕΠατρ. 579/2004, ΕΑ 4553/1997 ό.π.). Εξάλλου κατά τη γενική δικονομική αρχή που συνάγεται από τις διατάξεις των άρθρων 69, 70, 223, 224, 269 και 281 ΚΠολΔ ως απώτερος χρόνος κατά τον οποίο κρίνεται η συνδρομή των στοιχείων της κτήσεως και του απαιτητού του συγκεκριμένου δικαιώματος του ενάγοντος είναι ο χρόνος της πρώτης συζήτησης της αγωγής του στο πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, δηλαδή εκείνης κατά την οποία εκφωνείται η υπόθεση και αρχίζει η κατ ουσίαν εκδίκαση της. Κατ εξαίρεση και υπό τις περιοριστικές προϋποθέσεις που εισάγονται από το άρθρο 69 ΚΠολΔ συγχωρείται η έγερση αγωγής για παροχή που δεν εξαρτάται από αντιπαροχή και συνδέεται με τη μελλοντική επέλευση χρονικού σημείου ή γεγονότος ή την πλήρωση αίρεσης, οπότε ο εναγόμενος καταδικάζεται στην παροχή ευθύς ως επέλθουν τα παραπάνω γεγονότα. Παρόμοια προληπτική προστασία παρέχεται από το ίδιο άρθρο ( 1 εδάφ.στ) και σε κάθε άλλη περίπτωση αν υπάρχει βάσιμος φόβος ότι ο οφειλέτης θα αποφύγει την έγκαιρη εκπλήρωση της παροχής. Σε όλες όμως τις παραπάνω περιπτώσεις πρέπει να εκτίθενται στο δικόγραφο της αγωγής οι συγκεκριμένοι λόγοι οι οποίοι δικαιολογούν την πρόωρη έγερση της και θεμελιώνουν το έννομο προς τούτο συμφέρον του ενάγοντος (ΑΠ 598/1991 ΕλλΔνη , ΕΑ 161/2010 Δνη , ΕΑ 8195/1996 Δνη ). Περαιτέρω λύση της εμπορικής μισθώσεως είναι δυνατόν να επέλθει, μετά την κατάρτιση αυτής, στα πλαίσια της αρχής της ελευθερίας των συμβάσεων, που καθιερώνεται με την διάταξη του άρθρου 361ΑΚ, με νεώτερη συμφωνία των μερών, η οποία υπάρχει και όταν, προ της παρελεύσεως του συμβατικού ή νομίμου χρόνου, ο μισθωτής αποδίδει το μίσθιο στον εκμισθωτή και ο τελευταίος παραλαμβάνει, με σκοπό την λύση της μισθώσεως, για την απόδειξη δε της συμφωνίας αυτής δεν απαιτείται έγγραφο βεβαίας χρονολογίας, που προβλέπεται από την διάταξη του άρθρου 5 του Π.Δ. 34/1995 (ΑΠ 236/2010, ΑΠ 1193/2005). Εξάλλου ο ισχυρισμός του μισθωτή ότι η μίσθωση λύθηκε με νεότερη συμφωνία αποτελεί ένσταση καταλυτική της αγω-

6 420 ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ γής του εκμισθωτή για καταβολή μισθωμάτων, μεταγενέστερων της συμφωνίας (ΑΠ 1193/2005, 1086/2001, 495/2001). Αποδείχτηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Με το από ιδιωτικό συμφωνητικό ο αρχικώς ενάγων Γ.Μ. εκμίσθωσε στον ενάγομενο ένα ισόγειο κατάστημα κείμενο επί της οδού Βελεστίνου αριθ.16 της πόλης των Πατρών προκειμένου να το χρησιμοποιήσει ως κατάστημα εμπορίας και αποθήκευσης αλουμινοσιδηροκατασκευών. Η διάρκεια της μίσθωσης συμφωνήθηκε εξαετής, ήτοι από έως Το μηνιαίο μίσθωμα ορίστηκε στο ποσό των 410 ευρώ πλέον των τελών χαρτοσήμου προκαταβαλλόμενο την πρώτη ημέρα κάθε μισθωτικού μήνα και αναπροσαρμοζόμενο σταδιακά κατά ποσοστό 6% κάθε χρόνο. Για το μισθωτικό έτος το μίσθωμα ανήλθε στο ποσό των 517, 60 ευρώ πλέον τελών χαρτοσήμου ποσού 18, 62 ευρώ και συνολικά στο ποσό των 536, 22 ευρώ. Ο εναγόμενος εγκαταστάθηκε στο μίσθιο και έκανε ανενόχλητη χρήση αυτού. Στις αποχώρησε οικειοθελώς από αυτό και παρέδωσε τα κλειδιά στον αρχικώς ενάγοντα. Ο ισχυρισμός του εναγομένου ότι συμφώνησε προφορικά με τον αρχικώς ενάγοντα τη λύση της σύμβασης μίσθωσης και σε εκτέλεση αυτής αποχώρησε από το μισθίο κατά τον παραπάνω χρόνο, δεν αποδείχτηκε από κανένα αποδεικτικό μέσον. Εξάλλου, η παράδοση και παραλαβή των κλειδιών του καταστήματος, με τον πιο πάνω τρόπο, δεν μπορεί να τεκμηριώσει συμφωνία για τη λύση της μισθωτικής συμβάσεως αφού ο αρχικώς ενάγων δεν τα παρέλαβε με πρόθεση λύσης της μίσθωσης αλλά για να προστατέψει την περιουσία του. Επομένως το πρωτόδικο δικαστήριο, που δέχθηκε ότι δεν επήλθε προφορική συμφωνία πρόωρης λύσεως της συμβάσεως, ορθά εκτίμησε τις αποδείξεις και ο λόγος της έφεσης, με τον οποίο υποστηρίζονται τα αντίθετα πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος κατ ουσίαν. Περαιτέρω αποδείχτηκε ότι ο αρχικώς ενάγων με δήλωση που περιέχεται στην κρινόμενη αγωγή κατήγγειλε τη μίσθωση λόγω υπερημερίας του εναγομένου ως προς την καταβολή μισθωμάτων των μηνών Σεπτεμβρίου 2008 έως και Φεβρουαρίου 2009 συνολικού ποσού 3.217,32 ευρώ (= 536,22 Χ 6). Η περιέχουσα την καταγγελία αγωγή επιδόθηκε στον εναγόμενο στις Έτσι η μίσθωση λύθηκε με την πάροδο της νόμιμης προθεσμίας (άρθρο 597 παρ.1 ΑΚ) στις Ήδη μέχρι την κατά τα ανωτέρω αποχώρηση του από το μίσθιο ο εναγόμενος όφειλε τα μισθώματα των μηνών Σεπτεμβρίου έως και Δεκεμβρίου 2008 ενώ παρά την αποχώρηση του, εφόσον η μίσθωση παρέμεινε ενεργός, ήταν υποχρεωμένος να καταβάλει το συμφωνημένο μίσθωμα, που αποτελεί και την κύρια υποχρέωση του καθόλο το χρονικό διάστημα μέχρι τη λύση της μίσθωσης. Και τούτο διότι το μίσθωμα καταβάλλεται όχι για την πράγματι ασκούμενη χρήση αλλά για τη δυνατότητα της ασκήσεως της χρήσεως, την οποία παρείχε ο εκμισθωτής (ΑΠ 760/2000 Δνη ). Συνεπώς ο εναγόμενος οφείλει τα μισθώματα του μηνός Σεπτεμβρίου 2008 έως και Μαρτίου 2009 και την αναλογία του μισθώματος του μηνός Απριλίου 2009 ποσού 321, 73 ευρώ (=536, 22 : 30 Χ 18 ημέρες). Επίσης είναι υποχρεωμένος να καταβάλει στον αρχικώς ενάγοντα αποζημίωση συνιστάμενη στα μισθώματα που απώλεσε εξαιτίας της πρόωρης λύ-

7 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΤΕΓΗ - ΜΙΣΘΩΣΗ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ 421 σης της μίσθωσης κατά το χρονικό διάστημα από τη λύση αυτής μέχρι τη συζήτηση της αγωγής ενώπιον του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου ( ). Η αποζημίωση αυτή ανέρχεται στο ποσό των 641, 11 ευρώ (=207 {=517, 60 : 30 Χ 12 ημέρες + 434,11 {=517, 60 : 31 Χ 26 ημέρες}). Κατά το μέρος, που με την αγωγή επιδιώκεται αποζημίωση για τον χρόνο μετά τη συζήτηση της αγωγής και μέχρι τη λήξη του συμβατικού χρόνου της μίσθωσης ( ), αυτή ασκείται πρόωρα σύμφωνα με όσα ορίζονται στη νομική σκέψη που προεκτέθηκε αφού η σχετική απαίτηση χρονικά εξαρτάται από το γεγονός της μη εκμίσθωσης του μισθίου κατά τον παραπάνω χρόνο και δεν εκτίθενται συγκεκριμένοι λόγοι που δικαιολογούν την πρόωρη άσκηση της (βλ. και Παπαδάκης Αγωγές απόδοσης μισθίου έκδοση Τρίτη αριθ. 2562, σχετ. ΕΑ 1312/2005 Δνη , ΕΑ 3971/2004 Δνη , ΕΑ 8195/1996 Δνη ). Περαιτέρω ο εναγόμενος με την έφεση προτείνει για πρώτη φορά ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου την ένσταση συνυπαιτιότητας του αρχικώς ενάγοντος εκμισθωτή στην πρόκληση της ζημίας του επειδή παρέλειψε να εκμισθώσει το μίσθιο σε τρίτο (ΑΚ 300) ζητώντας την εξαφάνιση της εκκαλουμένης. Ο ισχυρισμός αυτός ενόψει και του ότι δεν γίνεται επίκληση συνδρομής προϋπόθεσης από το άρθρο 269 παρ.2 ΚΠολΔ, απαραδέκτως προβάλλεται κατ άρθρο 527 του ίδιου Κώδικα (ΑΠ 1404/2010, ΑΠ 1440/2010). Τέλος με λόγο της έφεσης ζητεί να εξαφανιστεί η εκκαλουμένη επειδή εσφαλμένα κηρύχθηκε προσωρινά εκτελεστή. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως αλυσιτελώς προβαλλόμενος αφού με την έκδοση της απόφασης του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου η εκκαλούμενη γίνεται τελεσίδικη και ως εκ τούτου εκτελεστή (ΕΔωδ. 263/2003, ΕΑ 10813/1996 Δνη ). Κατ ακολουθίαν των ανωτέρω το πρωτοβάθμιο δικαστήριο το οποίο με την εκκαλουμένη α) δέχτηκε ως βάσιμη κατ ουσίαν την αγωγή κατά το μέρος που επιδιώκεται η καταβολή μισθωμάτων και επιδίκασε τα αιτούμενα οφειλόμενα μισθώματα των μηνών Σεπτεμβρίου 2008 έως και Φεβρουαρίου 2009 συνολικού ποσού 3.217,32 ευρώ, β) δέχτηκε ως βάσιμη κατ ουσίαν την αγωγή κατά το μέρος που επιδιώκεται αποζημίωση εξαιτίας της πρόωρης λύσης της μίσθωσης λόγω καταγγελίας αυτής από τον εκμισθωτή για καθυστέρηση μισθωμάτων και επιδίκασε ως αποζημίωση το μίσθωμα για το χρονικό διάστημα από τη λύση της μίσθωσης μέχρι το χρόνο της συζήτησης της αγωγής ενώπιον του πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου συνολικού ποσού 641, 11 ευρώ ορθά εκτίμησε τις αποδείξεις. Εσφαλμένα όμως εκτίμησε τις αποδείξεις και επιδίκασε ως αποζημίωση τα μισθώματα των μηνών Μαρτίου 2009 καθώς και την αναλογία του μισθώματος του μηνός Απριλίου 2009 μέχρι τη λύση της μίσθωσης στις και τούτο διότι μέχρι τον παραπάνω χρόνο ο εναγόμενος οφείλει τα παραπάνω ποσά ως μίσθωμα και όχι ως αποζημίωση, όπως αιτείται ο αρχικός ενάγων, αφού η μίσθωση ήταν ενεργός και δεν είχε λυθεί. Επίσης εσφαλμένα εκτίμησε τις αποδείξεις και επιδίκασε αποζημίωση για τον χρόνο μετά τη συζήτηση της αγωγής ενώπιον του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου και μέχρι τις αφού κατά το μέρος αυτό η σχετική αξίωση του αρχικώς ενάγοντος ασκείται πρόωρα. Επομένως πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτός ως κατ ουσίαν βάσιμος ο λόγος της έφεσης, με τον οποίο παραπονείται ο εναγόμενος για εσφαλμένη εφαρμογή του νόμου και εκτίμηση των αποδείξε-

8 422 ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ων, να γίνει εν μέρει δεκτή η έφεση ως και κατ ουσίαν βάσιμη, να εξαφανιστεί η εκκαλουμένη στο σύνολο της για την ενότητα του τίτλου της αναγκαστικής εκτέλεσης και αφού κρατηθεί και δικαστεί η αγωγή (535 παρ.1κπολδ) να απορριφθεί σαν αβάσιμη κατ ουσίαν κατά το αίτημα καταβολής αποζημίωσης για το χρονικό διάστημα από Μάρτιο 2009 έως και ως προώρως ασκηθείσα ως προς την αποζημίωση του χρονικού διαστήματος από τη συζήτηση της αγωγής ενώπιον του Πρωτοβαθμίου δικαστηρίου Περαιτέρω πρέπει να γίνει δεκτή κατά τα λοιπά ως και κατ ουσίαν βάσιμη και να υποχρεωθεί ο εναγόμενος να καταβάλει στους Δ. χ. Γ.Μ., Ν.Μ. του Γ. και Α.Μ. του Γ. ως κληρονόμους του αρχικώς ενάγοντος, μετά την αφαίρεση του ποσού των 410 ευρώ κατά το οποίο έγινε δεκτή ένσταση συμψηφισμού του εναγομένου, που πρότεινε ενώπιον του πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου, το ποσό των 3.448, 43 ευρώ (=3858, ).

9 δ η μ ο σ ι ο δ ι κ α ι ο 66/2011 (Πρόεδρος: Ελένη Διονυσοπούλου, Πρόεδρος Εφετών). (Δικαστές: Στεφανία Καρατζά, Σταύρος Μάλαινος-Εισηγητής, Εφέτες). (Δικηγόροι: Δικαστική αντιπρόσωπος του Ν.Σ.Κ. Αναστασία Παπαθανασοπούλου, Γεώργιος Μάρκου, Σπύρος Πιτσινής). Αναγκαστική απαλλοτρίωση. Αναγνώριση δικαιούχου. Γίνεται με δικαστική απόφαση η οποία αποφαίνεται οριστικά και αμετάκλητα με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία και αποτελεί δεδικασμένο έναντι πάντων για το ποιος είναι ο δικαιούχος είσπραξης της αποζημίωσης και επιπροσθέτως για το εμβαδόν του απαλλοτριωμένων ακινήτων και τον όγκο των κτισμάτων. Ένδικα μέσα τακτικά ή έκτατα αποκλείονται. Η απαγόρευση αυτής της άσκησης των ενδίκων μέσων δεν είναι αντισυνταγματική. Τι δικαιούται να διατάξει το Εφετείο σχετικά με το ύψος της αποζημίωσης. Από το άρθρο 26 του Ν.2882/2001 ορίζονται, εκτός των άλλων, τα ακόλουθα: 1) H αναγνώριση των δικαιούχων της αποζημιώσεως γίνεται με δικαστική απόφαση κατά την οριζόμενη από το εν λόγω άρθρο διαδικασία, 2) Αρμόδιο για την αναγνώριση των δικαιούχων της αποζημιώσεως είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο, στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται το ακίνητο που απαλλοτριώθηκε ή το μεγαλύτερο τμήμα αυτού. Το Πρωτοδικείο επιλαμβάνεται μετά από αίτηση κάθε ενδιαφερομένου, 3β) Στη διαδικασία του παρόντος εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις των παραγράφων 2, 3 και 4 του άρθρου 1β και των παραγράφων 5 έως 12 του άρθρου 19 και 12). Η απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου για την αναγνώριση δεν υπόκειται σε ένδικα μέσα. Διάδικοι ή τρίτοι, που αξιώνουν δικαιώματα στο απαλλοτριούμενο ακίνητο, δύνανται να τα ασκήσουν κατά την τακτική διαδικασία, έστω και αν δεν προβλήθηκαν κατά την ειδική διαδικασία αναγνωρίσεως δικαιούχων, προς είσπραξη της αποζημιώσεως ή αναζητήσεως αυτής από εκείνον που την εισέπραξε ή από εκείνον υπέρ του οποίου εκδόθηκε το ένταλμα πληρωμής. Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι η απόφαση για την αναγνώριση των δικαιούχων της αποζημιώσεως από απαλλοτρίωση, η οποία αποφαίνεται οριστικώς και αμετακλήτως με βάση τα υπάρχοντα στη διάθεση του Δικαστηρίου αποδεικτικά στοιχεία, χωρίς να περιορίζεται στον κτηματολογικό πίνακα και διάγραμμα, αποτελεί δεδικασμένο έναντι πάντων για το ποιος είναι δικαιούχος εισπράξεως της αποζημιώσεως και, επιπροσθέτως, για το εμβαδόν των απαλλοτριουμένων ακινήτων και τον όγκο των επ αυτών κτισμάτων, τα οποία το Δικαστήριο ερευνά ελεύθερα, χωρίς να περιορίζεται στο εμβαδόν και τον όγκο αναγράφονται στα στοιχεία της κτηματογραφήσεως (κτηματολογικό πίνακα και διάγραμμα), κατέστη δε το Μονομελές Πρωτοδικείο αρμόδιο να αποφασίσει επί των θεμάτων αυτών οριστικώς και αμετακλήτως. Αποκλείονται, συνεπώς, όχι μόνο τα τακτικά ένδικα μέσα (ανακοπή, έφεση) αλλά και τα έκτακτα (αναψηλάφη-

10 424 ση, αναίρεση) (Ολ. Α.Π. 9/1989 Ελλ. Δνη , Α.Π. 145/2009 ΝοΒ =1.661, Α.Π. 922/2009 ΤΝΠ Δ.Σ.Α., Α.Π. 691/2008 Δίκη = Ελλ. Δνη ). Η απαγόρευση, τέλος, της ασκήσεως των ενδίκων μέσων στην περίπτωση αυτή δεν είναι αντίθετη προς τις διατάξεις του άρθρου 20 παρ. 1 του Συντάγματος ή προς εκείνες του άρθρου 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ, αφού οι τελευταίες κατοχυρώνουν μεν το δικαίωμα προσβάσεως προς το Δικαστήριο, δεν διασφαλίζουν, όμως, το δικαίωμα υπάρξεως δευτέρου βαθμού κρίσεως και ασκήσεως ενδίκων μέσων (Εφ. Αθην /2009 Ελλ. Δνη ). Περαιτέρω, από τις διατάξεις του άρθρου 20 του Ν. 2882/2001 συνάγεται ότι, αν ο υπέρ του οποίου έγινε η απαλλοτρίωση ζήτησε εμπροθέσμως να καθορισθεί από το Εφετείο οριστική αποζημίωση μικρότερη από εκείνη, η οποία καθορίσθηκε προσωρινώς, το Εφετείο, χωρίς αίτηση ή ανταίτηση, που ασκείται νομοτύπως με τις προτάσεις, δεν μπορεί να καθορίσει την αποζημίωση, για τα ακίνητα στα οποία αναφέρεται η αίτηση εκείνου, υπέρ του οποίου η απαλλοτρίωση, καθώς και για εκείνα που δεν περιλαμβάνονται στην αίτηση αυτή, σε ποσό μεγαλύτερο από εκείνο που καθορίσθηκε προσωρινώς. Παραλλήλως, όμως, δεν μπορεί να καθορίσει την αποζημίωση σε ποσό μικρότερο από αυτό που αιτείται ο υπέρ ου η ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ απαλλοτρίωση, εφόσον έτσι «επιδικάζει» κάτι που δεν ζητήθηκε ή επιδικάζει κάτι μεγαλύτερο γι αυτόν από εκείνο που ζητήθηκε (Α.Π. 734/2009 ΕΠολΔ ). Περαιτέρω, από τις διατάξεις των άρθρων 17 παρ. 2 του αναθεωρημένου Συντάγματος 2001 και 13 παρ. 1 του Ν. 2882/2001 προκύπτει, ότι στην περίπτωση οριστικού προσδιορισμού της αποζημιώσεως λόγω αναγκαστικής απαλλοτριώσεως, ως βάση υπολογισμού της οφειλομένης πλήρους αποζημιώσεως λαμβάνεται η αξία που είχε το απαλλοτριωθέν ακίνητο κατά τον χρόνο της συζητήσεως της αιτήσεως για τον προσωρινό καθορισμό της αποζημιώσεως ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου ή, σε περίπτωση απευθείας αιτήσεως για τον οριστικό προσδιορισμό, κατά τον χρόνο της συζητήσεως για τον προσδιορισμό αυτόν ενώπιον του Εφετείου. Αν, όμως, η συζήτηση για τον οριστικό προσδιορισμό της αποζημιώσεως διεξαχθεί μετά την παρέλευση έτους από τη συζήτηση του προσωρινού προσδιορισμού, τότε για τον προσδιορισμό της αποζημιώσεως λαμβάνεται υπόψη η αξία του ακινήτου κατά τον χρόνο της συζητήσεως για τον οριστικό προσδιορισμό ενώπιον του Εφετείου (Ολ. Α.Π. 7/2006 Ελλ. Δνη = Δίκη = ΝοΒ , Α.Π. 1469/2009 Ελλ. Δνη , Α.Π. 1466/2009 ΝοΒ , Α.Π. 722/2009 Ελλ. Δνη = ΝοΒ 2009,2162). 263/2011 (Πρόεδρος: Γεράσιμος Τσούνης, Πρόεδρος Εφετών). (Δικαστές: Γεώργιος Αλεξόπουλος, Ελένη Κούφη-Εισηγήτρια, Εφέτες). (Δικηγόροι: Μιχαήλ Μοσχονάς, Σπυρίδων Τάμπας). Δημοτικές και κοινοτικές επιχειρήσεις. Είναι νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και διέπονται από τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά από το νόμο (Π.Δ. 410/1995). Προμήθειες ΟΤΑ, των συνδέσμων και συμβουλίων

11 ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΚΑΙΟ 425 της περιοχής, των δημοτικών και πιστωτικών ιδρυμάτων τους και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου που αφορούν καύσιμα και ελαιολιπαντικά, γραφική ύλη και ανταλλακτικά μηχανημάτων και οχημάτων, τρόφιμα και λοιπά αναλώσιμα είδη παντοπωλείου και φάρμακα, εκτελούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του Ενιαίου Κανονισμού Προμηθειών των Ο.Τ.Α (ΕΚΠΟΤΑ) όπως αυτές ισχύουν κάθε φορά. Ποιες προμήθειες εξαιρούνται. Περίπτωση κατεπείγουσας προμήθειας και εξαίρεση. Απ ευθείας ανάθεση αποτελεί εξαιρετική διαδικασία και απαιτείται να υπάρχει στο σώμα της σχετικής με την απ ευθείας ανάθεση απόφασης ειδική επαρκής και σαφής αιτιολογία που δικαιολογεί πλήρως τον επείγοντα χαρακτήρα της προμήθειας. Αδικαιολόγητος πλουτισμός. Εάν η αιτία δεν είναι ανύπαρκτη ή ελαττωματική δεν στοιχειοθετείται απαίτηση από τον αδικαιολόγητο πλουτισμό. Περιστατικά. Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 277 παρ.1 και 5 του Π.Δ/τος 410/1995 «Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας», που ενδιαφέρουν στην προκείμενη περίπτωση, : «1. Οι δήμοι και οι κοινότητες μπορούν να συνιστούν δικές του επιχειρήσεις ή να μετέχουν σε επιχειρήσεις που συνιστούν μαζί με άλλα νομικά ή φυσικά πρόσωπα ή σε επιχειρήσεις που ήδη υπάρχουν :α) για την εκτέλεση έργων που έχουν σκοπό την εξυπηρέτηση του κοινού καθώς και για την οικονομική εκμετάλλευση των έργων αυτών, β) για την παραγωγή αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών που έχουν σκοπό την εξυπηρέτηση του κοινού, γ)για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων που έχουν σκοπό την πραγματοποίηση εσόδων. 5. Οι παραπάνω δημοτικές ή κοινοτικές επιχειρήσεις αποτελούν νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και διέπονται από τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας, εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά από αυτόν το νόμο». Εξάλλου, με τη διάταξη του άρθρου 13 παρ.2 του ν.2503/1997 επαναφέρθηκαν σε ισχύ οι περί προμηθειών διατάξεις των Π.Δ./των 28/1980 και 410/1995 και, προκειμένου περί προμηθειών των ΟΤΑ, των συνδέσμων τους και συμβουλίων περιοχής, των δημοτικών και κοινοτικών τους ιδρυμάτων και των νομικών τους προσώπων δημοσίου δικαίου, που αφορούν καύσιμα και ελαιολιπαντικά, γραφική ύλη και ανταλλακτικά μηχανημάτων και οχημάτων, τρόφιμα και λοιπά αναλώσιμα είδη παντοπωλείου και φάρμακα, τηρουμένων κατά τα λοιπά των κοινοτικών διατάξεων και των διατάξεων των παραγράφων 1 ως 11 και 14 ως 16 του άρθρου 2 του ν.2286/1995, οι οποίες διατάξεις των ως άνω Π.Δ. ισχύουν και για όλες τις προμήθειες των εξαιρουμένων με την παρ.5.1. του άρθρου 1 του ν.2286/1995 φορέων που λειτουργούν με τη μορφή των νομικών προσώπων των ΟΤΑ πρώτου βαθμού. Περαιτέρω στο άρθρο 266 του Π.Δ. 410/1995 «Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας» ορίζεται ότι: Οι προμήθειες των Δήμων, των Κοινοτήτων, των συνδέσμων τους, των συμβουλίων περιοχής, των νομικών τους προσώπων δημοσίου δικαίου, των ιδρυμάτων τους, εκτελούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του Ενιαίου Κανονισμού Προμηθειών των ΟΤΑ (ΕΚΠΟΤΑ), όπως αυτός ισχύει κάθε φορά. Εξαιρούνται ο προμήθειες υλικών και πάσης φύσεως εξοπλισμού, που ενσωματώνονται στα έργα τους και οι οποίες διενεργούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος διατάγματος και του ΠΔ/τος 28/1980, όπως αυτές ισχύουν κάθε φορά». Σύμφωνα όμως με την παρ.2 του άρθρου 1 του Ενιαίου Κανονισμού Προ-

12 426 μηθειών Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης ( ΕΚΠΟΤΑ Απόφαση Υπουργού Εσωτερικών 11389/ ΦΕΚ Β 185) στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού αυτού «δεν συμπεριλαμβάνονται ο μηχανολογικός, ηλεκτρολογικός, ηλεκτρονικός ή άλλης μορφής, εξοπλισμός και τα υλικά, που ενσωματώνονται στα έργα των φορέων της προηγούμενης παραγράφου, όπως αυτά προσδιορίζονται με τις διατάξεις του Ν.1418/1984 και τις διοικητικές πράξεις που εκδόθηκαν σε εκτέλεση του. Οι προμήθειες της παραγράφου αυτής θα συνεχίσουν να εκτελούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του ΠΔ/τος 323/1989 κωδικοποίηση σε ενιαίο κείμενο νόμου, με τίτλο «Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας» των ισχυουσών διατάξεων του δημοτικού και κοινοτικού Κώδικα, όπως τροποποιήθηκαν και συμπληρώθηκαν (ήδη ΠΔ/τος 410/1995) και του ΠΔ/τος 28/1980 «περί εκτελέσεως έργων και προμηθειών Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης», όπως αυτά ισχύουν κάθε φορά». Στην παρ.3 του ως άνω άρθρου 266 του ΠΔ/τος 410/1995 ορίζεται ότι με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου επιτρέπεται η εκτέλεση των εξαιρούμενων κατά την παρ.1 προμηθειών και εργασιών με σύναψη σύμβασης μετά από πρόσκληση περιορισμένου αριθμού προμηθευτών, μεταφορέων, εργολάβων και διαγωνισμό μεταξύ τους ή χωρίς διαγωνισμό ή απευθείας από το δήμαρχο α) β)..ε) όταν υπάρχει κατεπείγουσα ανάγκη που προέκυψε από απρόβλεπτα ή έκτατα περιστατικά και χρειάζεται να αντιμετωπισθεί αμέσως. Περαιτέρω κατά το άρθρο 267 του ΠΔ/τος 410/1995, «1. Ο δήμαρχος ή ο πρόεδρος της Κοινότητας ή ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου των ως άνω φορέων της παραγράφου 1 του άρθρου ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ 266 μπορεί, χωρίς προηγούμενη απόφαση του συμβουλίου, ύστερα από πρόχειρο διαγωνισμό ή και χωρίς διαγωνισμό να συνάπτει σύμβαση για απευθείας ανάθεση ή την απευθείας εκτέλεση εργασίας ή μεταφοράς ή τη διενέργεια προμήθειας αν η αξία καθενός από αυτά δεν υπερβαίνει το ποσό των δύο εκατομμυρίων διακοσίων χιλιάδων ( ) δραχμών αν πρόκειται για τους Δήμους Αθηναίων, Πειραιώς και Θεσσαλονίκης, των δύο εκατομμυρίων ( ) δρχ. για τους λοιπούς δήμους και συμβούλια περιοχής και του ενός εκατομμυρίου πεντακοσίων χιλιάδων ( ) δραχμών για τις κοινότητες. 2. Για να εφαρμοσθούν όσα ορίζονται στην παράγραφο 1 απαιτείται να έχει εγγραφεί στον προϋπολογισμό εξειδικευμένη πίστωση, προορισμένη για την προμήθεια, εργασία ή μεταφορά, που κατονομάζεται ρητά στον προϋπολογισμό». Τέλος κατά τη διάταξη του άρθρου 17 παρ.1 και 2 του Ν.2539/1997, όπως η παρ.2 αντικαταστάθηκε με την παρ.9 του άρθρου 9 του Ν.2623/1998, : «1. Η σύναψη συμβάσεως για την απ ευθείας ανάθεση ή την απ ευθείας εκτέλεση εργασίας ή μεταφοράς ή προμήθειας από το δήμαρχο ή πρόεδρο κοινότητας και λοιπούς φορείς της παρ.1 του άρθρου 266 του π.δ/τος 410/1995, σύμφωνα με την παρ.1 του άρθρου 267 του π.δ/τος 410/1995, επιτρέπεται μόνο για έκτακτες και επείγουσες περιπτώσεις ειδικά αιτιολογημένες. 2. Η δημαρχιακή επιτροπή, το κοινοτικό συμβούλιο, για δε τους λοιπούς φορείς της παραγράφου 1 του άρθρου 266 του π.δ. 410/1995, το διοικητικό τους συμβούλιο, μπορούν με απόφαση τους να αναθέτουν, μετά από πρόχειρο διαγωνισμό, εφαρμόζοντας ανάλογα τις διατάξεις της παραγράφου 5 του άρθρου 11 του π.δ. 28/1980 (ΦΕΚ 11 Α ), ή και απευθείας χωρίς διαγωνισμό, την

13 ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΚΑΙΟ εκτέλεση εργασίας, μεταφοράς ή προμήθειας, αν η αξία καθενός από αυτά δεν υπερβαίνει το ποσό των τεσσάρων εκατομμυρίων ( ) δραχμών για τους Δήμους Αθηναίων, Πειραιώς και Θεσσαλονίκης, των τριών εκατομμυρίων ( ) δραχμών για τους λοιπούς δήμους και του ενάμιση εκατομμυρίου ( ) δραχμών για τις κοινότητες και τους λοιπούς φορείς της παραγράφου 1 του άρθρου 266 του π.δ. 410/1995. Οι διατάξεις των παραγράφων 2, 3 και 4 του άρθρου 267 και της παραγράφου 1 του άρθρου 268 του π.δ. 410/1995 εφαρμόζονται στην περίπτωση αυτή. Στα παραπάνω ποσά δεν περιέχεται ο αναλογών Φ.Π.Α.». Από τις προπαρατεθείσες διατάξεις συνάγεται ότι θεμελιώδης αρχή της νομοθεσίας περί προμηθειών των Ο.Τ.Α. και των λοιπών φορέων αυτών, είναι η διενέργεια τακτικού διαγωνισμού προ πάσης προμήθειας. Κατ εξαίρεση επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση, όταν υπάρχουν λόγοι κατεπείγουσας ανάγκης, η οποία προέκυψε από απρόβλεπτα και έκτατα περιστατικά και χρειάζεται (η κατεπείγουσα ανάγκη) ν αντιμετωπίσει αμέσως. Κατά την έννοια των ίδιων ως άνω διατάξεων, ως απρόβλεπτα και έκτακτα περιστατικά νοούνται πραγματικά γεγονότα αιφνίδια, τα οποία δεν μπορούν να προβλεφθούν από τα όργανα του δήμου που καταβάλουν την επιμέλεια ενός μέσου συνετού ανθρώπου και ακριβώς λόγω της ανάγκης άμεσης αντιμετώπισης των απρόβλεπτων και έκτακτων αυτών περιστατικών καθίσταται εκ των πραγμάτων αδύνατη η τήρηση των προθεσμιών και της όλης διαδικασίας που απαιτείται για το δημόσιο διαγωνισμό. Κατ ακολουθίαν τούτων, λαμβανομένου υπόψη ότι η απευθείας ανάθεση 427 αποτελεί εξαιρετική διαδικασία, απαιτείται να υπάρχει στο σώμα της σχετικής με την απευθείας ανάθεση απόφασης ειδική, επαρκής και σαφής αιτιολογία, η οποία να δικαιολογεί πλήρως τον επείγοντα χαρακτήρα της προμήθειας, με την παράθεση όλων εκείνων των πραγματικών περιστατικών τα οποία είναι απρόβλεπτα και έκτακτα, κατά την προεκτεθείσα έννοια και χρειάζονται ειδική αντιμετώπιση. Τέλος από τη διάταξη του άρθρου 904 ΑΚ, που ορίζει ότι όποιος έγινε πλουσιότερος χωρίς νόμιμη αιτία από την περιουσία ή με ζημία άλλου έχει υποχρέωση να αποδώσει την ωφέλεια, προκύπτει ότι στοιχείο του πραγματικού κάθε απαίτησης αδικαιολόγητου πλουτισμού είναι, εκτός των άλλων και η ανυπαρξία ή η ελαττωματικότητα της αιτίας, με βάση την οποία έγινε η περιουσιακή μετακίνηση και επήλθε ο πλουτισμός του λήπτη. Αν λείπει το στοιχείο αυτό, αν δηλαδή η αιτία δεν είναι ανύπαρκτη ή ελαττωματική, δεν στοιχειοθετείται απαίτηση από τον αδικαιολόγητο πλουτισμό. Τέτοια έλλειψη υπάρχει και όταν η αιτία της παροχής είναι παράνομη, εξαιτίας απαγορευτικής διάταξης νόμου. Στην προκείμενη περίπτωση η ενάγουσα και ήδη εφεσίβλητη με την από αγωγή της ενώπιον του ως άνω Πρωτοδικείου, ισχυρίσθηκε ότι αυτή, η οποία διατηρεί κατάστημα εισαγωγής και εμπορίας μηχανημάτων, ανταλλακτικών, ελαστικών, λιπαντικών κλπ., τον Αύγουστο του έτους 2005 πώλησε και παρέδωσε στην εναγομένη και ήδη εκκαλούσα δημοτική επιχείρηση τα αναφερόμενα σ αυτή (αγωγή) εμπορεύματα (ηλεκτρομούφες, φλάτζες, κολλάρα κλπ.) συνολικής αξίας ,35 ευρώ και ότι η εναγόμενη δεν της κατέβαλε το οφειλόμενο τίμημα. Ζήτησε δε να υποχρεωθεί η εναγόμενη να της καταβάλει

14 428 ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ το ποσό των , 35 ευρώ, με το νόμιμο τόκο από την πίστωση του τιμήματος, άλλως από την επίδοση της αγωγής. Πλην όμως με αυτό το περιεχόμενο η ως άνω αγωγή είναι αόριστη, διότι δεν εκτίθεται στο δικόγραφό της αν για τη σύμβαση προμηθειών της ενάγουσας με την εναγόμενη με απευθείας ανάθεση, για την οποία εναγόμενη ως δημοτική επιχείρηση εφαρμόζονται οι ως άνω διατάξεις της νομοθεσίας περί προμηθειών των Ο.Τ.Α., όπως ορίστηκε τούτο και στο νέο Δημοτικό και Κοινοτικό Κώδικα (Ν.3463/2006), τηρήθηκε η προβλεπόμενη από τη σχετική νομοθεσία διαδικασία προμηθειών των Ο.Τ.Α. και των λοιπών φορέων τους, εφόσον το ποσό της ως άνω σύμβασης υπερέβαινε εκείνο των 4.402,05 ευρώ ( δρχ.), ούτε παραθέτει πραγματικά περιστατικά τα οποία δικαιολογούν την κατάρτιση της σύμβασης αυτής από κατεπείγουσα ανάγκη, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην προεκτεθείσα νομική σκέψη. Εξάλλου η ενάγουσα δεν σωρεύει στην αγωγή της βάση από τον αδικαιολόγητο πλουτισμό για την περίπτωση απόρριψης της αγωγής λόγω ακυρότητας της σύμβασης. Σύμφωνα με όλα τ ανωτέρω πρέπει ν απορριφθεί η υπό κρίση αγωγή ως αόριστη και να καταδικαστεί η ενάγουσα, λόγω της ήττας της, στα δικαστικά έξοδα της εναγομένης για τον παρόντα βαθμό δικαιοδοσίας (άρθρα 176, 183 και 191 παρ.2 ΚΠολΔ), όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό. 264/2011 (Πρόεδρος: Γεράσιμος Τσούνης, Πρόεδρος Εφετών). (Δικαστές: Γεώργιος Αλεξόπουλος, Ελένη Κούφη-Εισηγήτρια, Εφέτες). (Δικηγόροι: Ζωή Κολοκούρη, Παναγιώτης Σταυρόπουλος). Δημαρχιακή Επιτροπή. Αποφασίζει για την άσκηση όλων των ενδίκων βοηθημάτων και των ενδίκων μέσων. Ο δήμαρχος μπορεί να λάβει μέτρα για θέματα που ανήκουν στην αρμοδιότητα της δημαρχιακής επιτροπής, οφείλει όμως στην περίπτωση αυτή να υποβάλλει τη σχετική απόφασή του προς έγκριση κατά την πρώτη συνεδρίαση της δημαρχιακής επιτροπής. Άρα για την άσκηση εφέσεως από το δήμαρχο απαιτείται άδεια της δημαρχιακής επιτροπής. Περιστατικά. Κατά τη διάταξη του άρθρου 64 παρ.2 ΚΠολΔ τα νομικά πρόσωπα παρίστανται στο δικαστήριο με όποιον τα εκπροσωπεί και στις περιπτώσεις που χρειάζεται προηγούμενη άδεια για τη διεξαγωγή της δίκης, η απεριόριστη χορήγηση της περιλαμβάνει και τη δίκη κατ έφεση, κατά δε τη διάταξη του άρθρου 67 παρ.1 του ίδιου Κώδικα, αν υπάρχουν ελλείψεις σχετικά με την ικανότητα των διαδίκων για δικαστική παράσταση με το δικό τους όνομα ή σχετικά με τη νόμιμη εκπροσώπηση τους και την άδεια ή εξουσιοδότηση που απαιτείται για τη διεξαγωγή της δίκης, εφόσον μπορούν να συμπληρωθούν, το δικαστήριο αναβάλλει την πρόοδο της δίκης και ορίζει προθεσμία για τη συμπλήρωση των ελλείψεων. Περαιτέρω κατά τη διάταξη του άρθρου 103 παρ.2 περ. στ του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα, όπως αυτός κωδικοποιήθηκε σε ενιαίο κείμενο νόμου με το άρθρο πρώτο του ν.3463/2006, η οποία τυγχάνει εφαρμογής στην προκείμενη πε-

15 ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΚΑΙΟ ρίπτωση, ως ισχύουσα, σύμφωνα με το άρθρο 287 άρθρο τέταρτο αυτού, κατά το χρόνο άσκησης της υπό κρίση έφεσης ( ), η δημαρχιακή επιτροπή αποφασίζει για την άσκηση όλων των ένδικων βοηθημάτων και των ένδικων μέσων. Εξ άλλου, κατά τη διάταξη του άρθρου 86 παρ.1 εδ. α του ως άνω Ν.3463/2006, ο δήμαρχος εκπροσωπεί το δήμο στα δικαστήρια και σε κάθε δημόσια αρχή, κατά δε την παρ.2 του ίδιου άρθρου, κατ εξαίρεση, όταν δημιουργείται άμεσος και προφανής κίνδυνος, ή απειλείται ζημία των δημοτικών συμφερόντων από την αναβολή, ο δήμαρχος μπορεί να λάβει μέτρα για θέματα που ανήκουν στην αρμοδιότητα της δημαρχιακής επιτροπής, οφείλει όμως στην περίπτωση αυτή να υποβάλει τη σχετική απόφαση του προς έγκριση κατά την πρώτη συνεδρίαση της δημαρχιακής επιτροπής. Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων σαφώς προκύπτει ότι για το τυπικά παραδεκτό της άσκησης από το δήμαρχο, ως νόμιμο εκπρόσωπο του δήμου, έφεσης κατά απόφασης πολιτικού δικαστηρίου, απαιτείται απαραιτήτως η ύπαρξη άδειας της δημαρχιακής επιτροπής, η οποία λαμβάνεται με απόφαση αυτής, επί της άδειας δε αυτής θεμελιώνεται και η αντιπροσωπευτική εξουσία του δημάρχου για διεξαγωγή της δίκης ως εκπροσώπου του δήμου, ενώ σε περίπτωση άσκησης του ένδικου αυτού μέσου υπό περιστάσεις κινδύνου από την αναβολή, η ως άνω απόφαση μπορεί να αναπληρωθεί από σχετική έγκριση της δημαρχιακής επιτροπής. Την έλλειψη της προϋπόθεσης αυτής εξετάζει και αυτεπαγγέλτως το δικαστήριο σε κάθε στάση της δίκης, κατ άρθρο 73ΚΠολΔ, γιατί η τήρηση της διάταξης του άρθρου 103 παρ. 2 περ. στ του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα, 429 που αποσκοπεί στην όσο το δυνατόν αποτροπή της διεξαγωγής ανώφελων δικών, ανάγεται στη δημόσια τάξη. Τέλος κατά το άρθρο 19 παρ.5 του ν.2386/1996 «Ρυθμίσεις θεμάτων εθνικών κληροδοτημάτων, δημοσίων και ανταλλαξίμων τμημάτων και άλλες διατάξεις», όπου σε διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας προβλέπεται εντολή ή έγκριση ή ειδική πληρεξουσιότητα του εκπροσωπούντος το Δημόσιο κατά περίπτωση οργάνου ή του οργάνου που διοικεί ή εκπροσωπεί νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, για την άσκηση αντίστοιχα αγωγής, προσφυγής, έγκλησης, ένδικου μέσου ή βοηθήματος και γενικά οποιασδήποτε διαδικαστικής ενέργειας, η έλλειψη της παρέχουσας την εντολή ή την έγκριση ή την πληρεξουσιότητα σχετικής απόφασης, δεν επηρεάζει το κύρος όποιων πράξεων από τις παραπάνω γίνονται χωρίς αυτή ή έγιναν πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου και δεν έχει εκδοθεί επ αυτών αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Από τη διάταξη αυτή, η οποία, δεν αναφέρεται μεν στη νομοθεσία που αφορά τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, εφαρμογής όμως τυγχάνει, για την ταυτότητα του νομικού λόγου και επί των οργανισμών αυτών (Ο.Τ.Α.), λόγω της μορφής αυτών ως νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, για τον εκπρόσωπο των οποίων απαιτείται η ύπαρξη άδειας της δημαρχιακής επιτροπής προς άσκηση ένδικου μέσου, συνάγεται ότι μετά τη δημοσίευση του ν.2386/1996 ( ) δεν απορρίπτεται ως απαράδεκτο το ένδικο μέσο που ασκήθηκε από Δήμο λόγω μη προσκόμισης της προβλεπόμενης από το άρθρο 103 παρ.2 εδ στ του ν.3463/2006 απόφασης της οικείας δημαρχιακής επιτροπής για την άσκηση ή την έγκριση άσκησης ένδικου μέσου (ΑΠ 904/2009 δημοσ. ΝΌΜΟΣ, ΑΠ

16 /2008 δημοσ. ΝΟΜΟΣ). Στην προκείμενη περίπτωση ο εκκαλών Δήμος Μόβρης δεν προσκομίζει ούτε και επικαλείται απόφαση ή έγκριση της δημαρχιακής του επιτροπής για την άσκηση της υπό κρίση έφεσης του κατά της υπ αριθμ. 127/2009 οριστικής απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πατρών, με την οποία έγινε δεκτή η ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ από αγωγή του εφεσιβλήτου. Κατ ακολουθίαν των αναφερόμενων στην αρχή της παρούσας διατάξεων και αιτιολογιών και ενόψει του ότι η έλλειψη αυτή μπορεί να συμπληρωθεί, πρέπει, μετά από αυτεπάγγελτη έρευνα του παρόντος Δικαστηρίου, ν αναβληθεί η πρόοδος της δίκης και να ταχθεί προθεσμία για τη συμπλήρωση της. 279/2011 (Πρόεδρος: Eλένη Διονυσοπούλου, Πρόεδρος Εφετών). (Δικαστές: Στεφανία Καρατζά, Ανδρέας Κακολύρης-Εισηγητής, Εφέτες). (Δικηγόροι: Σπυρίδων Αργυριάδης, Κωνσταντίνος Πετρόπουλος). Δημόσια έργα. Ν.2522/1997 για τη δικαστική προστασία κατά το στάδιο που προηγείται της σύναψης συμβάσεως δημόσιων έργων, κρατικών προμηθειών και υπηρεσιών σύμφωνα με την οδηγία 89/665 ΕΟΚ. Πεδίο εφαρμογής του νόμου αυτού. Εφαρμογή άρθρων 197 και 198 ΑΚ. Στην περίπτωση αυτή της ευθύνης από τις διαπραγματεύσεις η ζημία είναι το αρνητικό διαφέρον δηλαδή κάθε ζημία θετική ή αποθετική που προήλθε γιατί ο παθών πίστεψε τη σύναψη της σύμβασης που τελικά ματαιώθηκε και οφείλεται το αρνητικό της σύμβασης διαφέρον. Παράβαση των διατάξεων της διακήρυξης είναι παράνομη και συνεπώς άκυρη ή ακυρώσιμη με επακόλουθο την υποχρέωση αποζημίωσης προς τον ζημιωθέντα διαγωνιζόμενο. Αυτά ισχύουν και όταν η αναθέτουσα αρχή είναι ιδιωτικού δικαίου γιατί εκτός άλλου υπάρχει αντίθεση και προς το άρθρο 281 ΑΚ. Δημόσιο. Η ευθύνη του είναι αντικειμενική (άρθρο 105 Εισ.Ν.ΑΚ). Επίσης τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου εξομοιώνονται με τα ν.π.δ.δ. όταν ενεργούν ως αναθέτουσες αρχές δημοσίων συμβάσεων και ευθύνονται σε αποζημίωση από παράνομη πράξη κατά το προσυμβατικό στάδιο δημόσιας συμβάσεως σύμφωνα με τα πιο πάνω. Υπαιτιότης δεν απαιτείται, αλλά κρίνεται η ζημία, περιουσιακή ή λόγω ηθικής βλάβης. ΟΛΠΑ Α.Ε. Είναι ανώνυμη εταιρία με σκοπό τη διοίκηση και εκμετάλλευση των χώρων της ζώνης Λιμένα Πατρών. Περιστατικά. Λεπτομέρειες. Ο νόμος 2522 της 5/ «Δικαστική προστασία κατά το στάδιο που προηγείται της σύναψης συμβάσεως δημοσίων έργων, κρατικών προμηθειών και υπηρεσιών σύμφωνα με την οδηγία 89/665 Ε.Ο.Κ» και στο άρθρο 1 αυτού με τον τίτλο «πεδίο εφαρμογής» οριοθετεί το πεδίο εφαρμογής αυτού που καταλαμβάνει τις διαφορές που αναφύονται κατά τη διαδικασία που προηγείται της σύναψης συμβάσεων δημοσίων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών, εφόσον η σύμβαση εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των οδηγιών 93/37/Ε.Ο.Κ (ΕΕL 199 της ), 93/36/ΕΟΚ (ΕΕΕ 199 της ) και 92/50 ΕΟΚ (ΕΕΕ 209 της ) ή στις διατάξεις με τις οποίες οι εν λόγω oδηγίες έχουν μεταφερθεί στην εσωτερική έννομη τάξη (π.δ 57/2000). Περαιτέρω ο ίδιος νόμος στο άρ-

17 ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΚΑΙΟ θρο 2 υπό τον τίτλο «Έκταση δικαστικής προστασίας» ορίζει: 1 Κάθε ενδιαφερόμενος ο οποίος έχει ή είχε συμφέρον να του ανατεθεί συγκεκριμένη σύμβαση δημοσίων έργων, προμηθειών ή υπηρεσιών και έχει υποστεί ή ενδέχεται να υποστεί ζημία από παράβαση της κοινοτικής ή εσωτερικής νομοθεσίας, δικαιούται να ζητήσει κατά τα οριζόμενα ειδικότερα στα επόμενα άρθρα προσωρινή δικαστική προστασία ακύρωση ή αναγνώριση ως άκυρης της παράνομης πράξης της αναθέτουσας αρχής και επιδίκαση αποζημιώσεως. Στο άρθρο 4 αυτού υπό τον τίτλο «Ακύρωση ή αναγνώριση της ακυρότητας» : 1. Ο ενδιαφερόμενος δικαιούται να ζητήσει την ακύρωση ή την αναγνώριση ως άκυρης κάθε πράξης ή παράλειψης της αναθέτουσας αρχής που παραβιάζει κανόνα του κοινοτικού ή εσωτερικού δικαίου σχετικού με τη διαδικασία που προηγείται της σύναψης της σύμβασης. Τέλος, στο άρθρο 5 του ιδίου νόμου υπό τον τίτλο «Αξίωση αποζημιώσεως». ορίζεται: 1. Ο ενδιαφερόμενος ο οποίος αποκλείσθηκε από τη συμμετοχή ή την ανάθεση δημοσίου έργου, προμήθειας ή υπηρεσίας. κατά παράβαση κανόνα του κοινοτικού ή του εσωτερικού δικαίου, δικαιούται να αξιώσει από την αναθέτουσα αρχή αποζημίωση κατ εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 197 και 198 Α.Κ. Κάθε διάταξη που αποκλείει ή περιορίζει την αξίωση αυτή δεν εφαρμόζεται. 2 Για την επιδίκαση της αποζημιώσεως απαιτείται προηγούμενη ακύρωση ή αναγνώριση της ακυρότητας της παράνομης πράξης ή παράλειψης από το αρμόδιο δικαστήριο. Επιτρέπεται σώρευση της αγωγής αποζημιώσεως με την αγωγή αναγνώρισης της ακυρότητας κατά τις κοινές διατάξεις. Από τις ως άνω διατάξεις συνάγεται ότι κάθε ενδιαφερόμενος ο οποίος 431 έχει συμφέρον να του ανατεθεί συγκεκριμένη σύμβαση δημοσίου έργου, προμήθειας ή υπηρεσιών και έχει υποστεί ή ενδέχεται να υποστεί ζημία από παράβαση της κοινοτικής ή εσωτερικής νομοθεσίας, δικαιούται να ζητήσει την ακύρωση κάθε πράξης ή παράλειψης της αναθέτουσας αρχής που κατά παράβαση του κοινοτικού ή εσωτερικού δικαίου απέκλεισε αυτόν από την συμμετοχή του στο διαγωνισμό αξιολόγησης προσφορών και κατακύρωσης αποτελέσματος διαγωνισμού για την ανάθεση τέτοιας σύμβασης. Στην περίπτωση αυτή ο ενδιαφερόμενος, ο οποίος κατά παράβαση του κοινοτικού ή του εσωτερικού δικαίου αποκλείσθηκε από τη συμμετοχή στο διαγωνισμό για την ανάθεση δημοσίου έργου προμήθειας ή υπηρεσίας, δικαιούται να αξιώσει από την αναθέτουσα αρχή αποζημίωση κατ εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 197 και 198 ΑΚ, για την επιδίκαση της οποίας απαιτείται προηγούμενη ακύρωση ή αναγνώριση της ακυρότητας της παράνομης πράξης ή παράλειψης από το αρμόδιο Δικαστήριο. Η ευθύνη αυτή προς αποζημίωση δημιουργείται ανεξάρτητα από οποιαδήποτε άλλη προγενέστερη ενοχή και είναι εξωσυμβατική ευθύνη που πηγάζει απευθείας από το νόμο και συγκεκριμένα από τις διατάξεις του άρθρου 5 του Ν. 2522/1997. Αποτελεί δε προσυμβατική από διαπραγματεύσεις ευθύνη και με βάση την ως άνω διάταξη η φύση και η έκταση της αποζημιώσεως συνίσταται στην ευθύνη από τις διαπραγματεύσεις που ορίζεται από τις διατάξεις των άρθρων 197 και 198 ΑΚ εξαιτίας του παράνομου αποκλεισμού από τη συμμετοχή ή την ανάθεση δημοσίου έργου. Επομένως για την έκταση της αποζημίωσης του νέου αυτού κοινοτικής καταγωγής νόμου ισχύουν οι αρχές και

18 432 ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ τα πορίσματα της θεωρίας και της νομολογίας για την προσυμβατική ευθύνη του ΑΚ. Έτσι στην περίπτωση αυτή της ευθύνης από διαπραγματεύσεις καταλαμβάνει την αποκατάσταση ως ζημίας του αρνητικού διαφέροντος, δηλαδή κάθε ζημίας θετικής ή αποθετικής που προήλθε γιατί ο παθών πίστεψε στη σύναψη της συμβάσεως που τελικά ματαιώθηκε και οφείλεται το αρνητικό της συμβάσεως διαφέρον ή διαφέρον εμπιστοσύνης, δηλαδή κάθε τι που ζημιώθηκε ο έτερος επειδή πίστεψε στην κατάρτιση της συμβάσεως. Το αρνητικό αυτό της συμβάσεως διαφέρον πρέπει να βρίσκεται σε αιτιώδη σύνδεσμο προς την αθέμιτη ή αντίθετη προς τα συναλλακτικά ήθη συμπεριφορά και περιλαμβάνει την περιουσιακή μείωση που προήλθε από τη διάψευση της εμπιστοσύνης του καλόπιστου μέρους, το οποίο πιστεύοντας στην έντιμη στάση του άλλου είτε υποβλήθηκε σε δαπάνες, διότι θεώρησε ως επικείμενη τη σύναψη της συμβάσεως, όσο και τη ζημία την οποία υπέστη για τον ίδιο λόγο από την απόκρουση άλλης ευκαιρίας για σύναψη όμοιας συμβάσεως με τους ίδιους ή ευνοϊκότερους όρους (ΑΠ 1678/2001, ΕφΑΘ 4438/2003 Ελ.Δνη ). Περαιτέρω η αθέτηση από την αναθέτουσα αρχή ή από την εξουσιοδοτημένη επιτροπή διαγωνισμού όρου της διακήρυξης του διαγωνισμού είναι παράνομη σύμφωνα με το άρθρο 5 του ν. 2522/1997, αφού παραβαίνει ευθέως κανόνα του κοινοτικού ή εσωτερικού δικαίου. Ειδικότερα αθετώντας η αναθέτουσα αρχή ή ο αναθέτων φορέας όρο της διακήρυξης παραβαίνει ευθέως τις διατάξεις του π.δ 334/2000 (και της οδηγίας 93/37/ ΕΟ περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων) του π.δ 370/1995 (και της οδηγίας 93/36 ΕΟΚ) περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη δημοσίων προμηθειών) του πδ 346/1998 (και της οδηγίας 92/50/ΕΟΚ περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων δημοσίων υπηρεσιών) καθώς και του πδ 57/200 (και της οδηγίας 93/38/ΕΟΚ για τους «τομείς κοινής ωφέλειας» τα οποία υποχρεώνουν τις αναθέτουσες αρχές στην εφαρμογή των διατάξεων τους, ορίζοντας το ελάχιστο περιεχόμενο των διακηρύξεων. Οπότε η πράξη ή παράλειψη της αρχής κατά παράβαση των διατάξεων της διακήρυξης είναι παράνομη και από το λόγο αυτό άκυρη ή ακυρώσιμη, με επακόλουθο την υποχρέωση αποζημιώσεως προς το ζημιωθέντα διαγωνιζόμενο. Τα ως άνω ισχύουν και όταν η αναθέτουσα αρχή είναι ιδιωτικού δικαίου, αλλά με την εφαρμογή της ενστάσεως του γενικού δόλου ως ειδικότερης εκδήλωσης της αρχής περί απαγόρευσης της καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος (281 ΑΚ). Η καταχρηστική αυτή άσκηση του δικαιώματος απαγορεύεται επειδή έρχεται σε αντίθεση με την αντικειμενική καλή πίστη και την αρχή της ασφάλειας των συναλλαγών. Η κατάχρηση δικαιώματος, απαγορευόμενη ρητά από το άρθρο 281 ΑΚ συνιστά ευθεία παράβαση νόμου και αποτελεί παράνομη πράξη, προβλεπόμενη από το πραγματικό του ιδίου του άρθρου 5 του Ν. 2522/1997. Την παρανομία αποτελούν συνήθως οι διάφορες ακυρότητες των πράξεων αποκλεισμού από τη συμμετοχή στο διαγωνισμό, καθώς και των πράξεων αξιολόγησης προσφορών και κατακύρωσης του αποτελέσματος του διαγωνισμού. Περαιτέρω στο ελληνικό δίκαιο η ευθύνη γενικά και η προσυμβατική ευθύνη του δημοσίου είναι αντικειμενική (άρθρ. 105 Εισ.Ν.ΑΚ).Επίσης και τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου σύμφωνα με τις επιταγές του κοινοτικού δι-