ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Συνδυασμός τεχνολογιών Υπηρεσιών Διαδικτύου και Κινητών Πρακτόρων στο Σημασιολογικό ιστό» Web Services and Mobile Agents Integration; A Semantic Approach Βασίλειος Ι. Σπηλιόπουλος Επιβλέπων: Ευστάθιος Χατζηευθυμιάδης, Καθηγητής ΕΚΠΑ ΑΘΗΝΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2006

2 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Συνδυασμός τεχνολογιών Υπηρεσιών Διαδικτύου και Κινητών Πρακτόρων στο Σημασιολογικό ιστό» Web Services and Mobile Agents Integration; A Semantic Approach Βασίλειος Ι. Σπηλιόπουλος Επιβλέπων: Ευστάθιος Χατζηευθυμιάδης, Καθηγητής ΕΚΠΑ ΑΘΗΝΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2006

3 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Συνδυασμός τεχνολογιών Υπηρεσιών Διαδικτύου και Κινητών Πρακτόρων στο Σημασιολογικό ιστό. Βασίλειος Ι. Σπηλιόπουλος Α.Μ.: ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΕΣ: Ευστάθιος Χατζηευθυμιάδης, Καθηγητής ΕΚΠΑ Βασίλειος Μπαούσης, Υποψήφιος Διδάκτορας ΕΚΠΑ

4

5 Ευχαριστίες Καταρχάς, θα θέλαμε να εκφράσουμε τις ευχαριστίες μας στον υποψήφιο διδάκτορα του τμήματός μας και επιβλέποντα της πτυχιακής μας εργασίας, κ. Βασίλειο Μπαούση, για τον καθοδηγητικό του ρόλο σε όλη τη διάρκεια της έρευνας, καθώς και της υλοποίησης, αφού συνέβαλε στα μέγιστα για την επιτυχή έκβαση της όλης προσπάθειας. Τέλος, ευχαριστούμε θερμά τον επιβλέποντα καθηγητή μας κ. Ευστάθιο Χατζηευθυμιάδη, ο οποίος πέρα από τις τελικές κατευθύνσεις για την ολοκλήρωση της εργασίας μας, μας έδωσε την ευκαιρία να εργασθούμε πάνω σε ένα θέμα με αρκετά μεγάλο ερευνητικό έδαφος και πολλές προοπτικές για περαιτέρω εκμετάλλευση. i

6 Πίνακας Περιεχομένων Ευχαριστίες...i Πίνακας Περιεχομένων...ii Πίνακας Σχημάτων...iv 1 Εισαγωγή Κεφάλαιο: Τεχνολογία Κινητών Πρακτόρων Εισαγωγή Πλατφόρμες Υποστήριξης Κινητών Πρακτόρων Grasshopper Agent Platform Κατανεμημένο Περιβάλλον Κινητών Πρακτόρων Επικοινωνία Διευθυνσιοδότηση Ασφάλεια Κεφάλαιο : Υπηρεσίες Διαδικτύου Εισαγωγή Υπηρεσιοκεντρική Αρχιτεκτονική (Service Oriented Architecture SOA) Service Oriented Architecture και «Υπηρεσίες Διαδικτύου» Πρωτόκολλο SOAP Γλώσσα Περιγραφής Υπηρεσιών Διαδικτύου WSDL Universal Description, Discovery and Integration (UDDI) Το μοντέλο χρήσης του UDDI Προγραμματιστική διεπαφή του UDDI Γενική περιγραφή Κεφάλαιο Σημασιολογικός Ιστός (Semantic Web) Εισαγωγή Παγκόσμιος ιστός και Σημασιολογικός Ιστός Σημασιολογικές Υπηρεσίες Διαδικτύου Γλώσσα Οντολογιών Ιστού (Web Ontology Language-OWL-S) Κεφάλαιο: Συνδυασμός Τεχνολογιών Κινητών Πρακτόρων και Υπηρεσιών Διαδικτύου Εισαγωγή Ερευνητικές Τάσεις Κεφάλαιο:Αρχιτεκτονική Πλατφόρμας Εισαγωγή Συστατικά Συστήματος Περιγραφή της Υπηρεσίας Περιγραφή Λειτουργικότητας Πλατφόρμας Αφαιρετικού Επιπέδου Επιπέδου Υλοποίησης Κεφάλαιο : Αξιολόγηση των Επιδόσεων της Πλατφόρμας Εισαγωγή Αξιολόγηση χρόνων Αξιολόγηση ανάλωσης πόρων Κεφάλαιο: Συμπεράσματα Μελλοντικές Εργασίες...83 A. Οδηγίες εγκατάστασης και εκτέλεσης...85 Α.1 Οδηγίες εγκατάστασης...85 Α.2 Οδηγίες εκτέλεσης...86 B. Εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν...89 B.1 Γλώσσα Προγραμματισμού Java...89 ii

7 B.2 Eclipse IDE...89 B.3 Apache Tomcat...89 B.4 Apache AXIS...93 B.5 JUDDI...96 B.7 Σχεσιακή βάση δεδομένων MySQL B.8 Σχεσιακή βάση δεδομένων HSQLDB B.9 Matchmaker B.10 JProfiler και OptimizeIt Γ. Αναφορές...107

8 Πίνακας Σχημάτων Σχήμα 1. Ιεραρχική Δομή Συστατικών...9 Σχήμα 2. Επικοινωνία δια μέσου πρωτοκόλλων...13 Σχήμα 3. Επικοινωνία ανεξάρτητη της τοποθεσίας...14 Σχήμα 4. Σύγχρονη επικοινωνία...15 Σχήμα 5. Ασύγχρονη επικοινωνία...15 Σχήμα 6. Παράλληλη επικοινωνία...16 Σχήμα 7. OR Termination...17 Σχήμα 8. AND Termination...17 Σχήμα 9. Incremental Termination...18 Σχήμα 10. Αρχιτεκτονική γύρω από την υπηρεσία...21 Σχήμα 11. Μοντέλο πληροφορίας του UDDI...32 Σχήμα 12. Αρχιτεκτονική του Σημασιολογικού Ιστού...37 Σχήμα 13. Φάσεις Ωριμότητας Υπηρεσιών Διαδικτύου...39 Σχήμα 14. Γενική Αρχιτεκτονική Πλατφόρμας...47 Σχήμα 15. Αρχική σελίδα διαδικτυακής εφαρμογής και επιλογή των πολιτικών του κινητού πράκτορα Σχήμα 16. Δομή του κινητού πράκτορα...49 Σχήμα 17. Υπηρεσία διαχείρισης πολιτικών του κινητού πράκτορα Σχήμα 18. Διάγραμμα κλάσεων του Κινητού Πράκτορα (ΜΑ)...51 Σχήμα 19. Δομή αρχείου policies.xml...52 Σχήμα 20. Δομή και λογική του PSA...54 Σχήμα 21. Σημασιολογικός κατάλογος υπηρεσιών...55 Σχήμα 22. Διάγραμμα κλάσεων του Σημασιολογικού Καταλόγου Υπηρεσιών, με τον Στάσιμο Πράκτορα Καταλόγου...56 Σχήμα 23. Παροχέας των υπηρεσιών διαδικτύου...56 Σχήμα 24. Διάγραμμα κλάσεων του Παροχέα Υπηρεσιών...57 Σχήμα 25. Μέρος της OWL-S περιγραφής της υπηρεσίας διαδικτύου...58 Σχήμα 26. Μέρος της OWL-S περιγραφής της υπηρεσίας Είσοδοι/ Έξοδοι...59 Σχήμα 27. Μέρος της OWL-S περιγραφής της υπηρεσίας Λεκτική περιγραφή και πληροφορίες παροχέα Σχήμα 28. Μέρος των οντολογιών της υπηρεσίας διαδικτύου...60 Σχήμα 29. Use case Σχήμα 30. Use case Σχήμα 31. Use case Σχήμα 32. Διάγραμμα Ακολουθίας tracemobileagent...64 Σχήμα 33. Διάγραμμα ακολουθίας cancelagentexecution...65 Σχήμα 34. Διάγραμμα Ακολουθίας getbackhome...65 Σχήμα 35. Διάγραμμα Ακολουθίας Απευθείας Κλήση Υπηρεσίας με RPC...66 Σχήμα 36. Διάγραμμα Ακολουθίας Κλήση Υπηρεσίας μέσω Στάσιμου Πράκτορα 66 Σχήμα 37. Διάγραμμα Ακολουθίας Αποστολή μηνύματος στον ΜΑ...67 Σχήμα 38. Διάγραμμα Ακολουθίας Επερώτηση βάση Αλφαριθμητικού...68 Σχήμα 39. Διάγραμμα Ακολουθίας Επερώτηση βάση οντολογιών...69 Σχήμα 40. Διάγραμμα ακολουθίας Κλήση Υπηρεσίας μέσω Στάσιμου Πράκτορα.69 Σχήμα 41. Διάγραμμα ακολουθίας Απευθείας Κλήση Υπηρεσίας...70 Σχήμα 42. Τοπολογία δικτύου αξιολόγησης πλατφόρμας...71 Σχήμα 43. Μέσοι χρόνοι μετακίνησης 1ΚΒ υπηρεσία...73 Σχήμα 44. Μέσοι χρόνοι μετακίνησης 10ΚΒ υπηρεσία...73 Σχήμα 45. Μέσοι χρόνοι μετακίνησης 100ΚΒ υπηρεσία...74 iv

9 Σχήμα 46. Μέσοι χρόνοι μετακίνησης 1ΜΒ υπηρεσία...75 Σχήμα 47. Μέσοι χρόνοι μετακίνησης συναρτήσει του όγκου των δεδομένων...75 Σχήμα 48. Μέσο ITSP υπηρεσίας 1ΜΒ...76 Σχήμα 49. Μέσο ITSP υπηρεσίας 100ΚΒ...77 Σχήμα 50. Μέσο ITSP υπηρεσίας 10ΚΒ...77 Σχήμα 51. Μέσο ITSP υπηρεσίας 1ΚΒ...78 Σχήμα 52. Μέσο ITSP υπηρεσιών...79 Σχήμα 53. Συνολικός χρόνος TST...79 Σχήμα 54. Πλήθος αντικειμένων στη μνήμη σε σύστημα SOAP/RPC...80 Σχήμα 55. Απαιτούμενη μνήμη για κλήση υπηρεσίας σε σύστημα SOAP/RPC...81 Σχήμα 56. Πλήθος αντικειμένων στη μνήμη για σύστημα με πράκτορες...81 Σχήμα 57. Σύγκριση των δύο συστημάτων...82

10 1 Εισαγωγή Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μια τάση στον επιστημονικό χώρο της πληροφορικής και συγκεκριμένα στον τομέα των «Υπηρεσιών Διαδικτύου» (Web Services), για εμπλουτισμό της ήδη χρησιμοποιηθείσας αρχιτεκτονικής με επιπρόσθετες τεχνολογίες. Αυτές επικεντρώνονται κατά κύριο λόγο στην προσθήκη χαρακτηριστικών κινητικότητας, αυτονομίας και αντιπροσώπευσης του ήδη διαμορφωθέν μοντέλου των «Υπηρεσιών Διαδικτύου». Συγκεκριμένα στην εποχή μας η ικανότητα πρόσβασης σε υπηρεσίες και η ανάκτηση πληροφοριών οπουδήποτε και οποτεδήποτε, ανεξαρτήτως του δικτύου και του τερματικού μας, είναι επιτακτική ώστε να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις των χρηστών. Ωστόσο, οι περισσότερες από τις υπηρεσίες οι οποίες είναι διαθέσιμες στο δίκτυο είναι σχεδιασμένες για να είναι προσβάσιμες από επιτραπέζιους υπολογιστές, με μία σταθερή και απαλλαγμένη από λάθη σύνδεση στο δίκτυο. Η κύρια επιδίωξη των περισσότερων ερευνητών είναι η επέκταση των υπαρχόντων υπηρεσιών και εφαρμογών, οι οποίες είναι σχεδιασμένες για σταθερά δίκτυα σε κινητούς χρήστες με ένα διαφανή τρόπο. Αυτό το έργο είναι αρκετά δύσκολο αν λάβουμε υπόψιν μας τα προβλήματα τα οποία παρουσιάζονται όταν χρησιμοποιούμε μικρές συσκευές για να προσπελάσουμε τέτοιες υπηρεσίες. Σε ασύρματα περιβάλλοντα αυτού του είδους, παρουσιάζονται αρκετά προβλήματα όπως λιγοστό εύρος ζώνης, προσωρινές διακοπές της σύνδεσης στο δίκτυο, μεγάλη καθυστέρηση, λιγοστή διάρκεια της πηγής τροφοδοσίας και περιορισμένες δυνατότητες επεξεργασίας στην κινητή συσκευή είναι μερικές από αυτές. Οι υπηρεσίες ιστού είναι σχεδιασμένες για σταθερά δίκτυα. Παρέχουν μία δομή για την περιγραφή των υπηρεσιών, την ανακάλυψη και εκτέλεση τους. Στο παραδοσιακό μοντέλο των υπηρεσιών δικτύου, ο αιτών της υπηρεσίας βρίσκει την κατάλληλη υπηρεσία ζητώντας την από μία κατάλληλη οντότητα υπηρεσίας καταλόγου, συχνά υλοποιημένη με UDDI (Universal Description, Discovery and Integration) [1], παίρνει τα αποτελέσματα δημόσιες διεπαφές των επιλεγμένων υπηρεσιών και τελικά στέλνει SOAP μηνύματα [3] με τα κατάλληλα ορίσματα στους επιθυμητούς παρόχους της υπηρεσίας ιστού. Τα κύρια προβλήματα τα οποία συναντώνται σε αυτές τις δοσοληψίες είναι: Η ανακάλυψη των υπηρεσιών στο UDDI είναι κατά βάση σύμφωνα με το όνομα της υπηρεσίας, όχι με βάση των χαρακτηριστικών/ δυνατοτήτων της υπηρεσίας. Η WSDL [2] είναι μία γλώσσα βασισμένη στην ΧΜL [63] η οποία χρησιμοποιείται για να καθορίσει τη διεπαφή μίας υπηρεσίας ιστού. Δυστυχώς όμως η WSDL δεν περιέχει καμία πληροφορία σχετικά με τις δυνατότητες των περιγραφέντων υπηρεσιών. Η απόδοση των SOAP μηνυμάτων είναι συχνά μεγαλύτερη από τις παραμέτρους/ αποτελέσματα τα οποία ανταλλάσσονται μεταξύ των επικοινωνούντων μερών. Πολλές προσπάθειες έχουν γίνει για την ενδυνάμωση της εκφραστικότητας της WSDL στα πλαίσια της σημασιολογικής περιγραφής το οποίο αφορά την ερευνητική περιοχή του σημασιολογικού δικτύου. Το τελευταίο είναι ένα όραμα [4] στο οποίο οι 1

11 δικτυακές σελίδες εμπλουτίζονται με πληροφορίες και δεδομένα τα οποία εκφράζονται με ένα σαφή τρόπο και μπορούν να κατανοηθούν και ερμηνευτούν από εφαρμογές που τρέχουν σε υπολογιστές με τον ίδιο τρόπο όπως και με το ανθρώπινο πρότυπο. Η OWL-S (Web Ontology Language) [5] είναι μία σημασιολογική γλώσσα περιγραφής για τον καθορισμό και την δημιουργία δικτυακών Οντολογιών. Μία οντότητα ΟWL-S καθορίζει άμεσα τους τύπους των μηνυμάτων (σαν τύπους εισόδου/ εξόδου των διαδικασιών) στο πλαίσιο των OWL-S κλάσεων, οι οποίες επιτρέπουν ένα πλουσιότερο, ιεραρχημένο σύμφωνα με τις κλάσεις σημασιολογικό οικοδόμημα. Με την OWL-S οι υπηρεσίες δικτύου περιγράφονται με ένα σαφή τρόπο επιτρέποντας για ένα υποθετικό αιτών μίας υπηρεσίας να θέσει αναζητήσεις με βάση ικανότητες, στον κατάλογο υπηρεσίας, παρά να βασιστεί σε μία αναζήτηση σύμφωνα με λεξιλογικά κριτήρια (όπως γίνεται στο UDDI μοντέλο). Εν γένει, η επέκταση του κλασικού μοντέλου του διαδικτύου έγκειται στην προσπάθεια περιγραφής όλων των υπηρεσιών που παρέχονται σε αυτό με ένα πιο «σημασιολογικό» τρόπο, ο οποίος θα είναι κατανοητός από τις υπολογιστικές μηχανές. Το δίκτυο αυτό χαρακτηρίζεται ως «Σημασιολογικός Ιστός» (Semantic Web). Τέλος, ένας επιπλέον εκπρόσωπος αυτών των προσπαθειών για τη βελτίωση των αδυναμιών του παραδοσιακού επιχειρησιακού μοντέλου, αποτελεί η τεχνολογία των «Κινητών Πρακτόρων» (Mobile Agents). Οι κινητοί πράκτορες χαρακτηρίζονται από δυνατότητες κινητικότητας, αυτονομίας, αντιπροσώπευσης, κλπ, όπου σε συνδυασμό με το ήδη υπάρχον μοντέλο παρέχουν μία επέκταση με θετικά αποτελέσματα για τη μεριά του χρήστη. Σε αυτή την εργασία προτείνουμε την ολοκλήρωση της τεχνολογίας των κινητών πρακτόρων με την τεχνολογία των υπηρεσιών διαδικτύου, οι οποίες περιγράφονται σε OWL-S. Ένας κινητός πράκτορας έχει την μοναδική ικανότητα να μεταφέρεται από ένα σύστημα σε ένα άλλο. Η ικανότητα μεταφοράς επιτρέπει σε έναν κινητό πράκτορα να μετακινείται σε ένα σύστημα το οποίο περιέχει μία οντότητα με την οποία ο πράκτορας επιθυμεί να αλληλεπιδράσει και έτσι επωφελείται από το να είναι στον ίδιο εξυπηρέτη ή δίκτυο όπως η συνεργαζόμενη οντότητα. Υπάρχουν πολλοί καλοί λόγοι για να χαρακτηρίσουμε την τεχνολογία των ΜΑ σαν μία από τις πιο πολλά υποσχόμενες τεχνολογίες [6] για την επικοινωνία και την διαχείριση λειτουργικών συστατικών. Από την άλλη μεριά αρκετά μειονεκτήματα των ΜΑ [7], τα καθιστούν ως το ποίο αμφιλεγόμενο παράδειγμα κινητού κώδικα στο τομέα του κινητού υπολογισμού. Εντούτοις, οι πράκτορες δεν προσπαθούν να αντικαταστήσουν το κλασσικό τρόπο της επικοινωνίας αλλά να βελτιώσουν την λειτουργικότητα των κληθέντων οντοτήτων υπηρεσιών. Οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν στο γεγονός ότι η τεχνολογία των ΜΑ δεν είναι πάντα η καλύτερη υιοθετηθείσα λύση και ένας συνδυασμός των ΜΑ, εξυπηρέτη-εξυπηρετούμενου και της απομακρυσμένης εκτέλεσης, παράγει τα καλύτερα αποτελέσματα. Προτού όμως αναλύσουμε διεξοδικά τον τρόπο με τον οποίο μπορούν όλα τα παραπάνω να συνδυαστούν αρμονικά για την παροχή χρήσιμων υπηρεσιών σε όλους τους τελικούς χρήστες, θα πρέπει να διατυπώσουμε τους ορισμούς των «Υπηρεσιών

12 Διαδικτύου», «Κινητών Πρακτόρων» και «Σημασιολογικού Ιστού» και να αναλύσουμε τις τεχνολογίες αυτές.

13 2 Κεφάλαιο: Τεχνολογία Κινητών Πρακτόρων 2.1 Εισαγωγή Οι κινητοί πράκτορες (Mobile Agents) είναι μια τεχνολογία, η οποία αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια βασιζόμενη στην ιδέα της κινητικότητας του κώδικα στο δίκτυο, και της αντιπροσώπευσης σε αυτό. Οι κινητοί πράκτορες χρησιμοποιούνται κυρίως σε κατανεμημένες εφαρμογές πάνω σε μεγάλης κλίμακας επισφαλή δίκτυα. Αυτό οφείλεται στο ότι επιτρέπουν την εξοικονόμηση του επικοινωνιακού κόστους, με το να μεταφέρουν τη λογική στα δεδομένα, αποτρέποντας τη μεταφορά τους στο δίκτυο. Ένας τυπικός ορισμός των κινητών πρακτόρων είναι ο ακόλουθος: «Ένας κινητός πράκτορας είναι μια οντότητα λογισμικού, η οποία εκτελεί κάποιες διεργασίες, εκ μέρους είτε του ιδιοκτήτη του, είτε του χρήστη του, είτε μιας άλλης οντότητας λογισμικού, η οποία τον έχει προγραμματίσει να πραγματοποιήσει αυτή τη δράση. Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της οντότητας είναι η κινητικότητα διαμέσου του δικτύου, αλλά και ένας βαθμός αυτονομίας κατά την εκτέλεση του ανατιθέμενου σε εαυτή έργου. Μετά τη δημιουργία της σε ένα εκτελέσιμο περιβάλλον, μπορεί να μεταφέρει την κατάσταση εκτέλεσής της, όπως και τον κώδικα, μαζί της σε κάποιο άλλο περιβάλλον ή κόμβο του δικτύου και ξαναρχίζει από το σημείο που διέκοψε την εκτέλεσή της.» Τα κύρια χαρακτηριστικά, τα οποία διέπουν τους κινητούς πράκτορες είναι τα ακόλουθα: Αυτονομία Συνεργασία Ευελιξία Επικοινωνία Κινητικότητα Δυνατότητα μάθησης Εκπροσώπευση Επικέντρωση σε κάποιο σκοπό Σχεδιασμός Η τεχνολογία αυτή έχει πληθώρα πλεονεκτημάτων. Συγκεκριμένα: Ελάττωση του φόρτου του δικτύου. Ασύγχρονη και αυτόνομη εκτέλεση του έργου. Δυναμική προσαρμογή στο τρέχον περιβάλλον. Προσαρμογή σε τυχόν σφάλματα κατά τη διάρκεια ζωής του πράκτορα. Βελτιστοποίηση του φόρτου του δικτύου. Ανεξαρτησία του πράκτορα από τον εκπρόσωπό του, αφού ο τελευταίος δεν είναι απαραίτητο να βρίσκεται εντός του δικτύου κατά τη διάρκεια εκτέλεσης της επιθυμίας του. Ταυτόχρονα όμως διέπεται και από μειονεκτήματα: Αρκετά προβλήματα ασφάλειας είναι ακόμα ανοιχτά. Ο χρόνος μετανάστευσης είναι μεγαλύτερος από αυτόν μιας απομακρυσμένης κλήσης. 4

14 Δεν είναι εμπορικά διαδεδομένη τεχνολογία. Υπάρχουν πολλές πλατφόρμες που υλοποιούν τη λειτουργικότητα των κινητών πρακτόρων, οι οποίες δεν είναι συμβατές μεταξύ τους. Οι στρατηγικές οι οποίες χρησιμοποιούνται σε ότι αφορά στη «μετανάστευση» (migration) των κινητών πρακτόρων χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Την ισχυρή μετανάστευση (Strong migration) Την ασθενή μετανάστευση (Weak migration) Στη μεν ισχυρή μετανάστευση, ο πράκτορας μετακινείται σε κάποιον άλλο κόμβο του δικτύου μαζί με όλη την κατάσταση της εκτέλεσής του (execution state). Εν αντιθέσει, στην ασθενή μετανάστευση, ο πράκτορας μετακινείται από τη μία τοποθεσία στην άλλη διατηρώντας την κατάσταση συγκεκριμένων μεταβλητών του κώδικά του. Εκτός από τους «Κινητούς Πράκτορες», υπάρχει και άλλη μία κατηγορία Πρακτόρων με στατικό ρόλο, οι οποίοι ονομάζονται «Στάσιμοι Πράκτορες» (Stationary Agents). Οι «Στάσιμοι Πράκτορες» δε μετακινούνται από το σύστημα στο οποίο ξεκινά η εκτέλεση τους. Αν ο «Στάσιμος Πράκτορας» χρειάζεται πληροφορίες οι οποίες δεν παρέχονται από αυτό το σύστημα ή δημιουργείται η ανάγκη για επικοινωνία με ένα άλλο «Πράκτορα» ο οποίος βρίσκεται σε διαφορετικό σύστημα, συνήθως χρησιμοποιούνται μηχανισμοί επικοινωνίας όπως «Απομακρυσμένες Διαδικασίες Κλήσης» (Remote Procedure Calls RPC) ή «Απομακρυσμένες Μέθοδοι Κλήσης» (Remote Method Invocation RMI). 2.2 Πλατφόρμες Υποστήριξης Κινητών Πρακτόρων Όπως έχει αναφερθεί ήδη, ένας κινητός πράκτορας έχει τη δυνατότητα να μετακινείται από κόμβο σε κόμβο του δικτύου και να επιτελεί μια συγκεκριμένη εργασία. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό, είναι αναγκαίο να υπάρχει εγκατεστημένη μία πλατφόρμα σε κάθε τέτοιο κόμβο, που να μπορεί να δέχεται τον κινητό πράκτορα και να του παρέχει όλη την απαραίτητη λειτουργικότητα για την εκτέλεσή του. Πολλές πλατφόρμες έχουν αναπτυχθεί για το σκοπό αυτό, από τις οποίες οι περισσότερες είναι υλοποιημένες σε γλώσσα προγραμματισμού Java [36]. Είναι προφανές πως μεταξύ των διαφορετικών αυτών συστημάτων, υπάρχουν μεγάλες διαφορές τόσο στην αρχιτεκτονική όσο και στην υλοποίηση. Έτσι, προέκυψε η ανάγκη για τυποποίηση, ώστε να είναι δυνατή η επικοινωνία μεταξύ τους. Για την τεχνολογία των κινητών πρακτόρων υπάρχουν δύο κύριες προδιαγραφές: MASIF (OMG) Mobile Agent System Interoperability Facility. FIPA [37] Foundation for Intelligent Physical Agents (με το FIPA 2000 να προσπαθεί να υλοποιήσει την αλληλεπίδραση μεταξύ FIPA και MASIF). Στην παράγραφο αυτή θα δούμε μερικές από τις γνωστότερες πλατφόρμες που έχουν αναπτυχθεί γύρω από την τεχνολογία των κινητών πρακτόρων. Aglets (IBM) [38] Η πλατφόρμα αυτή είναι μία από τις πρώτες πλατφόρμες για κινητούς πράκτορες, η οποία είναι υλοποιημένη σε Java. Σκοπός της είναι η παροχή ενός μοντέλου για κινητούς πράκτορες παρόμοιο με αυτό των Java

15 Applets (εξού και η ομοιότητα στο όνομα). Η πρώτη έκδοση της πλατφόρμας ήταν τον Ιούλιο του 1996, κάτι που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ιδέα των κινητών πρακτόρων ξεκίνησε μερικά χρόνια πριν για να ωριμάσει λίγα χρόνια μετά και κυρίως στη σημερινή εποχή. ARA (University of Kaiserslautern) [39] Η Ara είναι μια πολυ-γλωσσική πλατφόρμα κινητών πρακτόρων. Η αρχιτεκτονική της αποτελείται από ένα πυρήνα (ο οποίος αποτελεί το κυρίως σύστημα), μέσα στον οποίο μπορούν να περιέχονται διαφορετικοί μεταγλωττιστές γλωσσών προγραμματισμού. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατή η αλληλεπίδραση με πράκτορες υλοποιημένους σε διαφορετικές γλώσσες προγραμματισμού. Επιπρόσθετα, η πλατφόρμα παρέχει βασικές λειτουργίες ασφάλειας. Με τη βοήθεια γλωσσών προγραμματισμών χαμηλού επιπέδου, όπως η C, είναι δυνατή η ανάκτηση της κατάστασης εκτέλεσης (execution state) του πράκτορα, κάτι που καθιστά την πλατφόρμα ικανή να υποστηρίζει την «ισχυρή μετανάστευση» (strong migration). Concordia (Mitsubishi Electric ITA) [40] Η συγκεκριμένη πλατφόρμα της Mitsubishi, δίνει έμφαση σε πέντε διαφορετικές οντότητες (modules) που αποτελούν και τη συνολική αρχιτεκτονική της πλατφόρμας. Οι οντότητες αυτές είναι: o Event Manager Αναλαμβάνει την καταχώρηση, την αποστολή και τα μηνύματα που αφορούν στους κινητούς πράκτορες. o Persistence Manager Συντηρεί την κατάσταση των πρακτόρων πάνω στο δίκτυο και υποστηρίζει λειτουργίες όπως αποθήκευση και επανεκκίνηση των πρακτόρων. o Queue Manager Είναι υπεύθυνη τόσο για τον χρονοπρογραμματισμό όσο και για τη μετακίνηση των πρακτόρων μεταξύ των διάφορων συστημάτων. o Administration Manager Επιτρέπει τη διαχείριση όλων των λειτουργιών που παρέχει η πλατφόρμα, συμπεριλαμβανομένης και της διαχείρισης των υπόλοιπων οντοτήτων. Υποστηρίζει απομακρυσμένη διαχείριση και παρέχει γραφική διεπαφή στο χρήστη διαχειριστή. o Security Manager Είναι υπεύθυνη για την ταυτοποίηση των χρηστών, την πιστοποίηση των πρακτόρων, την προστασία των υπολογιστικών πόρων και την ακεραιότητα των πρακτόρων. Mole (University of Stuttgard) [41] Το κυρίως σύστημα της Mole καλείται engine και παρέχει πολλαπλά μέρη, στα οποία μπορούν να μετακινηθούν οι πράκτορες, τα οποία καλούνται τοποθεσίες (locations). Η πλατφόρμα χρησιμοποιεί μια αρχιτεκτονική «κλειστών» προδιαγραφών της Sun υλοποιημένη σε Java, για τη μετακίνηση των πρακτόρων μεταξύ των διαφορετικών τοποθεσιών. Η τεκμηρίωση της πλατφόρμας είναι αρκετά περιορισμένη, κάτι που οδηγεί στο δύσκολο προγραμματισμό των πρακτόρων. Odyssey (General Magic) [42] Η General Magic ήταν η πρώτη εταιρεία που επιχείρησε το «πάντρεμα» της πλατφόρμας των κινητών πρακτόρων με τη δικιά της scripting γλώσσα προγραμματισμού. Το όλο εγχείρημα απέτυχε λόγω της «κλειστής» φύσης της γλώσσας προγραμματισμού και της πολιτικής της εταιρείας. Οι τεχνολογίες που υποστηρίζονταν ήταν RMI, DCOM και IIOP. Voyager (ObjectSpace) [43] Η εταιρεία αυτή ορίζει την πλατφόρμα της σαν Agent ORB (Object Request Broker), δηλαδή σαν αντικείμενο που

16 αντιπροσωπεύει τον πράκτορα. Η όλη ιδέα βασίζεται στο να φαίνεται ο κινητός πράκτορας σαν ένα αυτόνομο κινητό αντικείμενο. Μοναδική είναι η αρχιτεκτονική που υποστηρίζει τη διαχείριση των μηνυμάτων και των γεγονότων γύρω από τους πράκτορες, η οποία καλείται Space και κατασκευάστηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να υποστηρίζει υψηλή ανεκτικότητα σε λάθη όσον αφορά την προώθηση μηνυμάτων και τη διαχείριση των γεγονότων πάνω σε μεγάλης κλίμακας και υψηλών απαιτήσεων δίκτυο. ADK (Agent Development Kit) [44] Η πλατφόρμα αυτή, όπως ισχυρίζονται οι συγγραφείς, επιτρέπει την αξιόπιστη ανάπτυξη εφαρμογών γύρω από τους κινητούς πράκτορες. Τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι η υποστήριξη επικοινωνίας βασισμένη σε μηνύματα XML, υπηρεσιών βασισμένων σε SOAP και η συμβατότητα με προδιαγραφές FIPA. Η γλώσσα προγραμματισμού της είναι η Java. AAP (April Agent Platform) [45] Η AAP είναι μία FIPA-συμβατή πλατφόρμα για πράκτορες, η οποία σχεδιάστηκε για να παρέχει την ανάπτυξη συστημάτων γύρω από πράκτορες με λίγες υπολογιστικές απαιτήσεις. Το όνομά της σχετίζεται με τη γλώσσα προγραμματισμού που έχει χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη της πλατφόρμας (April programming language). Σημαντικό πλεονέκτημα της πλατφόρμας είναι η άδεια χρήσης κάτω από την οποία διατίθεται (GPL). Comtec Agent Platform [46] Άλλη μία πλατφόρμα βασισμένη στο ανοιχτό λογισμικό. Είναι FIPA συμβατή και διατίθεται με GPL άδεια. Grasshopper (IKV) [47] Είναι μία πλατφόρμα υλοποιημένη εξολοκλήρου σε γλώσσα προγραμματισμού Java. Είναι συμβατή και με τις δύο διεθνείς προδιαγραφές, OMG MASIF και FIPA. JADE [48] Η JADE είναι μία πλατφόρμα συμβατή με τη νεότερη FIPA 2000 προδιαγραφή και είναι υλοποιημένη σε Java. Προσφέρει διαχείριση των κινητών πρακτόρων μέσω γραφικής διεπαφής καθώς και επιπρόσθετες λειτουργίες που σχετίζονται με αυτούς, όπως απασφαλμάτωση (debugging). Η επικοινωνία μεταξύ των πρακτόρων γίνεται εξολοκλήρου σε ACL (Agent Common Language). Java Agent Services API (JAS) [49] Ορίζει ένα περιβάλλον προγραμματισμού κινητών πρακτόρων που είναι συμβατό με τις προδιαγραφές FIPA. Παρέχει διεπαφές για δημιουργία μηνυμάτων, κωδικοποίηση μηνυμάτων, μεταφορά μηνυμάτων και υπηρεσίες καταλόγου. Είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να υποστηρίζει την τεχνολογία των κινητών πρακτόρων σε συνδυασμό με αυτή των υπηρεσιών διαδικτύου. Zeus (BT Labs) [50] Είναι μια πλατφόρμα επίσης βασισμένη στο ανοιχτό λογισμικό και εξολοκλήρου υλοποιημένη σε Java. Υποστηρίζει λειτουργίες για το σχεδιασμό και χρονοπρογραμματισμό των κινητών πρακτόρων. Επιπλέον παρέχει λειτουργίες επικοινωνίας μεταξύ των πρακτόρων βασισμένες σε FIPA ACL και μηχανισμούς μεταφοράς των πρακτόρων βασισμένους στο πρωτόκολλο TCP/IP. Παρέχει γραφικό περιβάλλον για την ανάπτυξη των πρακτόρων και επιτρέπει τον έλεγχο των απαιτούμενων πόρων για τη σωστή λειτουργία των πρακτόρων. Hive [51] Η πλατφόρμα αυτή είναι επίσης βασισμένη στη γλώσσα προγραμματισμού Java και σχεδιάστηκε κυρίως για την ανάπτυξη κατανεμημένων εφαρμογών. Οι προγραμματιστές μπορούν εύκολα να αναπτύξουν συστήματα που χρησιμοποιούν δεδομένα από όλο τον παγκόσμιο ιστό.

17 JATLite (Java Agent Template Lite)[52] Είναι ένα σύνολο πακέτων, το οποίο επιτρέπει στους προγραμματιστές να αναπτύσσουν γρήγορα εφαρμογές βασισμένες σε κινητούς πράκτορες, οι οποίοι μπορούν να επικοινωνούν αξιόπιστα μέσω του διαδικτύου. Οι πράκτορες πέρα από τις λειτουργίες επικοινωνίας και μετακίνησης, έχουν τη δυνατότητα μεταφοράς αρχείων δια μέσου του δικτύου χρησιμοποιώντας πρωτόκολλα FTP [67]. Γύρω από την τεχνολογία των κινητών πρακτόρων έχουν αναπτυχθεί πολλές πλατφόρμες με κυρίαρχες αυτές που είναι υλοποιημένες σε γλώσσα προγραμματισμού Java. Υπάρχει πληθώρα τέτοιων συστημάτων που η αναφορά σε όλες αυτές θα ήταν πέρα από τους σκοπούς της συγκεκριμένης παραγράφου. Ενδεικτικά ακολουθεί μια λίστα με αρκετές πλατφόρμες βασισμένες σε ξεχωριστές αρχιτεκτονικές και υλοποιήσεις: Active M3 Kafka JIAK AgentSpace (University Kaariboga Jumping Beans de Tecnica de Lisboa) AgentSpace (University Klaim DECAF of Hull/ University of Sunderland) Agent TCL KnowBots Excalibur Agent X M0 Messengers FIPA-OS Ajanta Magenta Tacoma Amase MAgNET Telescript AMETAS MAP Traveler Anima MATS Mobile Agent WASP Teams ARCA Autonomous Milenio A-Match Remote Cooperating Agents Bee-gent MIPLACE Agent Building Shell (ABS) Bond MOA Open Agent Architecture CBorg Mogent CMU software agents group CyberAgents MonJa JCAFE Jini Compositional Agent Framework for the Enterprise D Agents mucode SOMA Dejay Nomadic Pict Swarm Evolution Agent Nomads (OASIS) SeMoA Secure Mobile Societies (EAS) Agents FarGo Pathfinder JavaNetAgents Gossip Planet JavaSeal IMAJ Plangent SMASH James Rmi64 Java-2-Go Η επιλογή της κατάλληλης πλατφόρμας είναι συνδυασμός των χαρακτηριστικών που προσφέρει, των πλεονεκτημάτων έναντι των μειονεκτημάτων που έχει, το επίπεδο

18 τεκμηρίωσης και η ευκολία ανάπτυξης κώδικα, η γλώσσα προγραμματισμού που υποστηρίζει και η εύκολη δυνατότητα εκμάθησης. Η πλατφόρμα που επιλέχθηκε για την υλοποίηση της αρχιτεκτονικής είναι το Grasshopper και συγκεκριμένα η έκδοση 2.2.4, η οποία παρέχει αρκετή τεκμηρίωση, εύκολο περιβάλλον προγραμματισμού, συμβατότητα με τις διεθνείς προδιαγραφές και χαρακτηριστικά που θα αναλυθούν σε επόμενη παράγραφο. 2.3 Grasshopper Agent Platform Όπως έχει ήδη αναφερθεί σε προηγούμενη παράγραφο, το Grasshopper είναι μία πλατφόρμα υποστήριξης κινητών πρακτόρων από την εταιρεία IKV++. Η έκδοση που χρησιμοποιήθηκε είναι η και είναι εξολοκλήρου υλοποιημένη σε γλώσσα προγραμματισμού Java. Η υλοποίηση και η αρχιτεκτονική της πλατφόρμας είναι βασισμένες πάνω στην ιδέα του κατανεμημένου προγραμματισμού Κατανεμημένο Περιβάλλον Κινητών Πρακτόρων Το περιβάλλον του Grasshopper αποτελείται από περιοχές (Regions), μέρη (Places), πρακτορεία (Agencies) και από διάφορους τύπους πρακτόρων (Agents). Από εδώ και στο εξής θα αναφερόμαστε σε αυτά με τους αγγλικούς όρους. Το παρακάτω σχήμα απεικονίζει τη δομή του κατανεμημένου περιβάλλοντος της πλατφόρμας. Σχήμα 1. Ιεραρχική Δομή Συστατικών Agents Γενικά δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος ορισμός για την οντότητα του πράκτορα, επομένως θα χρησιμοποιήσουμε τον ορισμό που δόθηκε στην παράγραφο 2.2. Η πλατφόρμα Grasshopper υποστηρίζει δύο διαφορετικούς τύπους πρακτόρων: τους κινητούς πράκτορες (mobile agents) και τους στατικούς πράκτορες (stationary agents). Οι κινητοί πράκτορες έχουν τη δυνατότητα να μετακινούνται από μια φυσική τοποθεσία σε μια άλλη. Με αυτό τον τρόπο μπορούν να θεωρηθούν μια εναλλακτική λύση του παραδοσιακού Client Server μοντέλου. Ενώ το ήδη υπάρχον μοντέλο βασίζεται σε απομακρυσμένες κλήσης διαδικασιών, οι κινητοί πράκτορες μπορούν να μεταναστεύουν στην επιθυμητή τοποθεσία και να πραγματοποιούν τοπικές συναλλαγές. Έτσι, πολλά πλεονεκτήματα μπορούν να επιτευχθούν, όπως η μείωση

19 της κίνησης και του φόρτου του δικτύου. Συχνά η τεχνολογία των κινητών πρακτόρων θεωρείται σαν μια άλλη προσέγγιση αντί του παραδοσιακού μοντέλου. Με το περιβάλλον που παρέχει η πλατφόρμα είναι δυνατό μια υλοποίηση συνεργασίας και των δύο τεχνολογιών να επιτευχθεί. Στο σημείο αυτό είναι φρόνιμο να ξεκαθαρίσουμε τη διαφορά του κινητού πράκτορα (mobile agent) από τον κινητό κώδικα (mobile code). Στην πρώτη περίπτωση, έχουμε μια οντότητα η οποία ξεκινά την εκτέλεσή της και έχει τη δυνατότητα να μετακινείται κατά τη διάρκεια της εκτέλεσής της συνεχίζοντάς την στο σημείο που φτάνει μετά την μετακίνηση. Στη δεύτερη περίπτωση έχουμε ένα πρόγραμμα το οποίο αποστέλλεται σε μια απομακρυσμένη τοποθεσία προτού ξεκινήσει η εκτέλεσή του και ενεργοποιείται κατά την άφιξή του στη νέα τοποθεσία, όπου παραμένει εκεί για τον πλήρη κύκλο της ζωής του. Η διαφορά των στατικών πρακτόρων με τους κινητούς πράκτορες είναι το γεγονός ότι οι πρώτοι δεν έχουν τη δυνατότητα να μετακινούνται μεταξύ των διαφόρων κόμβων του δικτύου, αλλά είναι συσχετισμένοι μόνο με μία συγκεκριμένη τοποθεσία. Κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής του, ο πράκτορας μπορεί να βρίσκεται σε διάφορες καταστάσεις. Ένας πράκτορας του Grasshopper μπορεί να βρίσκεται σε μία από τις παρακάτω καταστάσεις: Ενεργός (Active) Ένας πράκτορας είναι ενεργός όταν εκτελεί κάποια εργασία. Ένας ενεργός πράκτορας μπορεί να ανασταλεί ή να απενεργοποιηθεί. Ανασταλμένος (Suspended) Ένας πράκτορας είναι ανασταλμένος αν η εργασία του έχει διακοπεί προσωρινά. Ο πράκτορας παραμένει και συνεχίζει την εργασία του όταν ξανα-ενεργοποιηθεί. Ένας ανασταλμένος πράκτορας είναι αδύναμος να πραγματοποιήσει οποιουδήποτε είδους επικοινωνία με άλλες οντότητες. Καθαρισμένος (Flushed) Ένας πράκτορας στην κατάσταση αυτή δεν είναι πια ενεργός. Όλες οι σχετικές εσωτερικές πληροφορίες του όμως είναι αποθηκευμένες σε κάποιο μέσο μεταφοράς. Ένας τέτοιος πράκτορας μπορεί να ενεργοποιηθεί ξανά και το νέο στιγμιότυπό του θα εφοδιαστεί με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες ώστε να συνεχίσει την εκτέλεσή του από το σημείο που διακόπηκε. Η διαφορά με τον ανασταλμένο πράκτορα είναι το γεγονός ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση ο πράκτορας ενεργοποιείται ξανά αυτόματα αν υπάρξει κάποιο επικοινωνιακό ερέθισμα. Agencies Η agency είναι το πραγματικό περιβάλλον εκτέλεσης τόσο των κινητών, όσο και των στατικών πρακτόρων. Σε κάθε κόμβο πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον μία agency ώστε να υποστηρίζει την εκτέλεση των πρακτόρων. Μια Grasshopper agency αποτελείται από δύο μέρη: την core agency και ένα ή περισσότερα places. Η core agency αναπαριστά την ελάχιστη λειτουργικότητα που χρειάζεται μια agency προκειμένου να υποστηρίξει την εκτέλεση των πρακτόρων και παρέχει τις ακόλουθες υπηρεσίες: Υπηρεσία Επικοινωνίας (Communication Service) Η υπηρεσία αυτή είναι υπεύθυνη για όλες τις απομακρυσμένες αλληλεπιδράσεις που γίνονται μεταξύ των συστατικών του Grasshopper. Τα πρωτόκολλα που υποστηρίζονται είναι

20 CORBA [53], IIOP [54], Java RMI [55], RMI+SSL [56]. Η εν λόγω υπηρεσία υποστηρίζει σύγχρονη και ασύγχρονη επικοινωνία καθώς και δυναμικές κλήσεις μεθόδων. Υπηρεσία Καταχώρησης (Registration Service) Κάθε agency πρέπει να είναι σε θέση να γνωρίζει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τους πράκτορες που φιλοξενεί τόσο για σκοπούς εξωτερικής διαχείρισης, όσο για την παράδοση πληροφοριών σε αυτούς. Η υπηρεσία καταχώρησης έχει αναπτυχθεί για το σκοπό αυτό. Επιπλέον, η υπηρεσία καταχώρησης της κάθε agency είναι καταχωρημένη στον κατάλογο της region (region registry), στον οποίο συντηρούνται πληροφορίες σχετικές με πράκτορες, agencies και places. Υπηρεσία Διαχείρισης (Management Service) Η συγκεκριμένη υπηρεσία έχει αναπτυχθεί ώστε να επιτρέπει την παρακολούθηση και τον έλεγχο των πρακτόρων, και όχι μόνο, από το χρήστη. Οι κυριότερες λειτουργίες που προσφέρει είναι: o Δημιουργία πράκτορα. o Διαγραφή πράκτορα. o Αναστολή πράκτορα. o Δημιουργία place. o Διαγραφή place. o Παροχή πληροφοριών σχετικών με πράκτορες ή places. o Παροχή λίστας όλων των πρακτόρων που φιλοξενούνται σε ένα place. o Παροχή λίστας όλων των places που υπάρχουν σε μία agency. Υπηρεσία Μετακίνησης (Transport Service) Αυτή η υπηρεσία καθιστά εφικτή την μετακίνηση των πρακτόρων από μία agency σε μια άλλη. Ρόλος της είναι ο συντονισμός της όλης μετακίνησης του πράκτορα και της αντίστοιχης πληροφορίας, που ουσιαστικά γίνεται από την υπηρεσία επικοινωνίας (communication service). Υπηρεσία Ασφάλειας (Security Service) Η πλατφόρμα υποστηρίζει δύο ειδών ασφάλεια: εξωτερική και εσωτερική. Η εξωτερική προστατεύει τις απομακρυσμένες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των συστατικών της πλατφόρμας και έχει να κάνει με την εμπιστευτικότητα, τη μυστικότητα, την πιστοποίηση και την ακεραιότητα της πληροφορίας που μεταφέρεται. Για το λόγο αυτό πρωτόκολλα SSL χρησιμοποιούνται. Η εσωτερική ασφάλεια προστατεύει τους υπολογιστικούς πόρους από πιθανή μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση από πράκτορες. Η ασφάλεια αυτή βασίζεται κατά κύριο λόγω στην ασφάλεια που παρέχει η Java. Υπηρεσία Επιμονής (Persistence Service) η εν λόγω υπηρεσία επιτρέπει την αποθήκευση των πρακτόρων, και όχι μόνο, σε κάποιο μέσο μεταφοράς. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατή η ανάκαμψη κάποιου πράκτορα όταν είναι απαραίτητο. Υπάρχουν δύο είδη της υπηρεσίας αυτής. Στην πρώτη περίπτωση, τα places είναι δυνατό να παραμείνουν ακόμη κι αν η agency στην οποία βρίσκονται κλείσει και είναι διαθέσιμα και πάλι όταν η agency ξαναρχίσει. Η υπηρεσία αυτή δεν είναι ορατή από τους προγραμματιστές και ρυθμίζεται από το διαχειριστή. Στη δεύτερη περίπτωση, ο πράκτορας μπορεί να αποθηκεύεται περιοδικά χωρίς να διακόπτεται η εκτέλεσή του. Η συντήρηση αυτή παρέχεται αυτόματα από την υπηρεσία. Επιπλέον, ο πράκτορας μπορεί να ρυθμίζει την υπηρεσία να τερματίσει την εκτέλεσή του ύστερα από κάποιο χρόνο που θα παραμένει ανενεργός. Στην περίπτωση αυτή παραμένει καταχωρημένος στην agency σε περίπτωση επαναενεργοποίησης.