ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Transcript

1 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Κάθε πολιτισμός αφήνει το στίγμα του στην ιστορία, όμως η αρχαία ελληνική τέχνη ξεπέρασε τα όρια του χρόνου με το πανανθρώπινο μήνυμά της, με τη δύναμη του πνεύματος και του συναισθήματος. Ως παράδειγμα η συγγραφέας αναφέρει το αρχαίο άγαλμα, σύμβολο της αναγκαιότητας για κοινωνική συνοχή, της ευνομούμενης δημοκρατικής πολιτείας και της μετάβασης του ανθρώπου από το στάδιο της φυσικής ύπαρξης στο επίπεδο της οργανωμένης πόλης και του ελεύθερου πνεύματος, συνδυασμένου αρμονικά με το φυσικό κάλλος. Στην αρχαία ελληνική τέχνη, γράφει η Αρβελέρ, ενσαρκώνεται ο ανθρώπινος αγώνας για γνώση και αυτογνωσία, που μέσα από την ερευνητική προσπάθεια οδήγησε σε έργα αθάνατα, που αγγίζουν την ιδεατή και διαχρονική τελειότητα. Γι αυτό η αρχαία τέχνη είναι επίκαιρη σήμερα και εμπνέει πάντα κάθε μορφή αναγέννησης. (121 λέξεις) Β1. Η διαχρονική αξία της αρχαίας ελληνικής τέχνης αναδεικνύεται και αποδεικνύεται μέσα από τον πλούτο των πνευματικών, ηθικών, κοινωνικών και πολιτικών ιδανικών που μεταφέρει ως αξιακό φορτίο από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα. Πρόκειται για αξίες όπως η ελευθερία, η δημοκρατία, η έλλογη σκέψη, ο σεβασμός, η αλληλεγγύη, η ανθρωπιά, η αρμονία, η αυτογνωσία και το φυσικό κάλλος, αξίες που ο άνθρωπος, ιδιαίτερα ο νέος άνθρωπος, έχει ανάγκη σε κάθε εποχή και ασφαλώς αποτελούν πυξίδα στο δρόμο του για την επίτευξη μιας ανώτερης ποιότητας ζωής. (84 λέξεις) Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 1

2 Β2α. Στην τελευταία παράγραφο του κειμένου αξιοποιούνται η επίκληση στη λογική και η επίκληση στο συναίσθημα. Για τη λογική μπορούμε να αναφέρουμε ένα από τα επιχειρήματα που υπάρχουν στην παράγραφο και αποδεικνύουν την προσφορά της αρχαίας τέχνης στον άνθρωπο. Μια τέτοια προσπάθεια επιχειρηματολογίας συναντούμε στις πρώτες γραμμές του κειμένου: «Ιδού η απαρχή δημιουργός δηλαδή θεών». Για την επίκληση στο συναίσθημα μπορούμε να αναφέρουμε ορισμένες συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις και εκφράσεις όπως «δημιουργός θεών», «πλάστης αθάνατου έργου», «συντροφικό συναπάντημα» και «πνευματική παλιννόστηση», που υπάρχουν μέσα στο κείμενο. Β2β. Ενδεικτικές φράσεις με μεταφορικό νόημα είναι οι ακόλουθες: - να δαμάσει το πάθος - καθαγιάζει τους χώρους της πόλης - το πέρασμα από το ζώο στο δομημένο άστυ - να αιχμαλωτίσει την τέλεια μορφή Β3α. Β3β. Συνώνυμα επίτευγμα = δημιούργημα δαμάσει = ελέγξει μετάβαση = μετακίνηση πληρότητα = τελειότητα ουσιώδες = σημαντικό Αντώνυμα έλλογη παράλογη κοντά μακριά συνοπτικό ανεπτυγμένο φυσικής τεχνητής αιχμαλωτίσει απελευθερώσει Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 2

3 Β4. Και στα δύο δεδομένα αποσπάσματα του κειμένου υπάρχουν τρεις (3) ενεργητικές συντάξεις, οι οποίες στην παθητική σύνταξη διαμορφώνονται ως εξής. - Τα πλαίσια μιας πάντα ευνομούμενης και ισορροπημένης πολιτείας διαγράφονται από τον τεχνίτη. - Το ζώο δαμάστηκε από την ελληνική τέχνη πριν ανακαλυφθεί ο τέλειος άνθρωπος. Γ. (ενδεικτική προσέγγιση παραγωγής λόγου) Κυρίες και κύριοι, στην εποχή μας έχει επικρατήσει ως ένα βαθμό η ωφελιμιστική αντίληψη ότι η τέχνη αποτελεί πρωτίστως ένα μέσο διασκέδασης, δηλαδή έναν τρόπο εκτόνωσης του ανθρώπου από την πίεση της καθημερινής ζωής. Η αντίληψη αυτή βέβαια μπορεί να έχει κάποια αλήθεια, στο βαθμό που αναφέρεται στη λεγόμενη εμπορευματοποιημένη τέχνη, όμως από την άλλη πλευρά παραβλέπει την πολυποίκιλη σημασία της τέχνης για την αισθητική καλλιέργεια, την αγωγή και τη γενικότερη παιδεία των νέων ανθρώπων. Αυτή την προσφορά θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε σήμερα, παρουσιάζοντας παράλληλα και τους τρόπους με τους οποίους το σχολείο θα μπορούσε να συμβάλει αποτελεσματικότερα στην ουσιαστική επαφή των νέων ανθρώπων με την τέχνη και την καλλιτεχνική δημιουργία. Καταρχήν, η τέχνη από τα αρχαιότατα χρόνια αποτελεί έναν τρόπο έκφρασης της ανθρώπινης προσωπικότητας, των ιδεών, των σκέψεων, των αξιών και των ιδανικών του ανθρώπου. Ο καλλιτέχνης με τη βοήθεια της καλλιτεχνικής δημιουργίας έχει τη δυνατότητα να μεταδώσει τα συναισθήματα και τις απόψεις του στους Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 3

4 άλλους ανθρώπους που γίνονται έτσι αποδέκτες, μύστες, συμμέτοχοι στη συγκίνηση του δημιουργού. Με τη σειρά τους, οι αποδέκτες του έργου τέχνης έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν τον πνευματικό κόσμο του καλλιτέχνη, να συμμεριστούν ή να αντιπαρατεθούν με τις απόψεις του και έτσι να καλλιεργήσουν την κριτική τους σκέψη. Κατά συνέπεια, το πνευματικό αποτέλεσμα της καλλιτεχνικής δημιουργίας δεν αφορά μόνο τον ίδιο τον δημιουργό, που εντάσσει τον εαυτό του μέσα σε ένα πλαίσιο διανοητικής και πνευματικής παραγωγής, αλλά αφορά κυριότερα και τον άνθρωπο που τίθεται απέναντι στο έργο τέχνης και αγωνίζεται να κατανοήσει τα μηνύματα που αυτό προσφέρει. Από την άλλη πλευρά, η τέχνη δεν αποτελεί μόνο προσωπική υπόθεση του καλλιτέχνη ή του αποδέκτη του μηνύματος, αλλά μπορεί να έχει παράλληλα και μια ευρύτερη κοινωνική προσφορά. Διότι η τέχνη μπορεί να αποτελέσει ένα αξιόλογο μέσο επικοινωνίας μεταξύ του πνευματικού ανθρώπου και του κοινού του, στην προκειμένη περίπτωση των νέων ανθρώπων. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι τα σημαντικότερα καλλιτεχνικά δημιουργήματα του ανθρώπου είναι αυτά που μεταδίδουν στο κοινωνικό σύνολο τα ιδανικά της ειρήνης, της δημοκρατίας, του αλληλοσεβασμού και της ελευθερίας. Με αυτήν την έννοια ο δημιουργός έχει την ευκαιρία να αναλάβει ένα σημαντικότατο παιδευτικό και καθοδηγητικό ρόλο, καθώς συμβάλλει στη διαμόρφωση των αξιών και των απόψεων των νέων για οποιοδήποτε θέμα της καθημερινής ζωής, άρα και στην παρεπόμενη ηθικοποίησή τους. Μάλιστα, επειδή η τέχνη αποτελεί στοιχείο της εθνικής παράδοσης αλλά και παγκόσμιο κώδικα επικοινωνίας, μπορεί να συμβάλλει και στην διαμόρφωση μιας ουσιαστικότερης επαφής μεταξύ των λαών στη βάση των Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 4

5 ηθικοπνευματικών αξιών που εκφράζει, οδηγώντας έτσι στην αρμονική συνύπαρξη των πολιτισμών. Δεν θα μπορούσαμε βέβαια να ολοκληρώσουμε αυτά τα επιχειρήματα χωρίς να αναφερθούμε και στην αισθητική αξία της τέχνης. Το καλλιτεχνικό δημιούργημα, εκτός από τρόπος έκφρασης και μετάδοσης μηνυμάτων και συναισθημάτων, προσφέρει στον άνθρωπο και ένα ολοκληρωμένο αισθητικό αποτέλεσμα. Γι αυτό το λόγο, ο άνθρωπος, ιδιαίτερα ο νέος άνθρωπος, διαχρονικά είχε και έχει την ανάγκη να στολίζει τον ιδιωτικό χώρο της οικίας του και τους δημόσιους χώρους της πόλης του με έργα τέχνης, αφού μ αυτόν τον τρόπο θεωρεί ότι αποκτά αυτό που αποκαλείται «ποιότητα ζωής». Επομένως, η ομορφιά και η αισθητική απόλαυση που προσφέρει το καλλιτεχνικό δημιούργημα είτε αυτό είναι μουσικό, είτε είναι ζωγραφικό είτε είναι θεατρικό, είτε ανήκει σε οποιαδήποτε άλλη τέχνη αποτελεί ένα σημαντικό κίνητρο καλλιτεχνικής έκφρασης για τον άνθρωπο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η τέχνη βοηθά τον άνθρωπο να επαναπροσδιορίσει και τη σχέση του με το φυσικό περιβάλλον, καθώς το ιδανικό του φυσικού κάλλους αποτελεί έναν κοινό τόπο μεταξύ τέχνης και φύσης. Ευρύτερα, η ενασχόληση του ανθρώπου με την τέχνη αφυπνίζει την αίσθηση του ωραίου, προκαλεί αισθητική συγκίνηση, αποτελεί ένα είδος ψυχικής λύτρωσης του ανθρώπου από τα βάρη της καθημερινής ζωής και εξευγενίζει τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου. Τώρα, όσον αφορά την αποκατάσταση της ουσιαστικής επαφής του νέου ανθρώπου με την τέχνη, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι αυτή μπορεί να επιτευχθεί με τη βοήθεια όλων των παιδευτικών φορέων και κυρίως του σχολείου, που μπορεί και πρέπει να γίνει ο φάρος της αισθητικής αγωγής για τη νέα γενιά. Γι αυτό το σκοπό Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 5

6 είναι ανάγκη να θεσπιστούν ή να αναβαθμιστούν τα ειδικά μαθήματα που είναι σχετικά με την καλλιτεχνική δημιουργία, όπως η μουσική, η ζωγραφική, το θέατρο και η ιστορία της τέχνης. Σε κάθε σχολείο είναι απαραίτητο να εξευρεθούν και να διαμορφωθούν κατάλληλοι χώροι, όπου θα αναπτύσσονται οι καλλιτεχνικές δραστηριότητες των μαθητών. Παράλληλα, απόλυτη ευθύνη της Πολιτείας αποτελεί ο διορισμός ειδικευμένων καθηγητών για τα μαθήματα τέχνης και η ανάπτυξη κινήτρων για τη διδασκαλία των καλλιτεχνικών μαθημάτων, ακόμα και εκτός του ωραρίου λειτουργίας του σχολείου. Πάντως, σε κάθε περίπτωση, είναι αναγκαίο τα μαθήματα τέχνης να μη διδάσκονται μόνο θεωρητικά, αλλά οι μαθητές να ασκούνται και στην πράξη. Γι αυτό το λόγο θα ήταν απαραίτητο κάθε σχολείο να εφοδιαστεί με τα κατάλληλα μέσα. Μέσα στο ίδιο πλαίσιο έχει εκφραστεί στο παρελθόν η ανάγκη δημιουργίας κινήτρων σε όλους τους αναγνωρισμένους καλλιτέχνες, ώστε να επισκέπτονται τα σχολεία, να παρουσιάζουν το έργο τους, να ενημερώνουν τους μαθητές και γενικά να έρχονται σε επικοινωνία με τους νέους ανθρώπους. Ακόμα, οι επισκέψεις των μαθητών σε μουσεία και γενικότερα σε καλλιτεχνικούς χώρους θα ήταν καλό να αποτελούν μέρος του προγράμματος σπουδών και να είναι περισσότερο οργανωμένες. Μάλιστα, στη διάρκεια αυτών των επισκέψεων θα ήταν φρόνιμο να υπάρχουν ειδικοί καλλιτέχνες ή επιστήμονες που θα ξεναγούν και θα ενημερώνουν τους μαθητές για όσα βλέπουν ή ακούν. Γενικότερα, είναι αναγκαίο να λεχθεί ότι, για να πάρει η τέχνη τη θέση που της ταιριάζει στο σχολείο, χρειάζεται να υιοθετηθεί μια άλλη εκπαιδευτική αντίληψη και φιλοσοφία, στην οποία δεν θα έχουν καμία θέση ο ανταγωνισμός, ο ωφελιμισμός και ο αυτοσκοπός της Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 6

7 επιτυχίας στις εξετάσεις. Και αυτό γιατί τέχνη σημαίνει πρωτίστως ελεύθερη έκφραση, δημιουργία, φαντασία, παιχνίδι, ελεύθερος χρόνος, αγάπη για τη ζωή και τις ομορφιές της. Είναι ανάγκη δηλαδή το εκπαιδευτικό σύστημα να επαναπροσδιορίσει τους στόχους και τις προτεραιότητές του, ώστε το σχολείο να ξαναγίνει αυτό που αποτελεί την βαθύτερη ουσία του, δηλαδή χώρος μάθησης και ουσιαστικής παιδείας, χώρος όπου οι νέοι άνθρωποι θα έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν τον κόσμο και να διαμορφώσουν ανθρωπιστικά τον ίδιο τους τον εαυτό. Ολοκληρώνοντας, είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι η ανάπτυξη της αισθητικής καλλιέργειας των νέων ανθρώπων δεν μπορεί να αποτελεί μόνο αποστολή του σχολείου, αλλά σημαντικότατο μερίδιο συμμετοχής σ αυτόν το σκοπό μπορούν να αναλάβουν και άλλοι κοινωνικο-παιδευτικοί παράγοντες, με κυριότερο τα μέσα ενημέρωσης που η αλήθεια είναι ότι δεν ασκούν πάντα τις καλύτερες επιδράσεις στη νέα γενιά. Ίσως αυτός είναι και ο κυριότερος λόγος που η εκπαίδευση χρειάζεται να ισοσκελίσει αυτές τις αρνητικές επιρροές με την παροχή μιας ποιοτικά και αισθητικά αναβαθμισμένης παιδείας, μιας κατάλληλης αισθητικής αγωγής που θα προσφέρεται ανεξαιρέτως και χωρίς εκπτώσεις σε όλους τους νέους ανθρώπους. Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας! ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ Περβολιανάκης Δημήτρης Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 7