Ελεύθερος χρόνος, Σχόλη - σχολή, (Leisure( Leisure) : Υπολειπόµενος χρόνος ραστηριότητα Ελευθερία Λειτουργική αξία (επανάκτηση ) Ολιστική

Transcript

1 ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ & ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΑΣ Ε Εξαµήνου σπουδών: «Αναψυχή Ανοικτών Χώρων, ραστηριότητες Βουνού» 1η ιάλεξη: «Η έννοια της Αναψυχής», «ιαστάσεις της Υπαίθριας Αναψυχής» Leisure, Recreation, Outdoor Recreation Ι ΑΣΚΩΝ: ρ. Κουθούρης Χαρίλαος, Λέκτορας στην ιοίκηση ραστηριοτήτων Αναψυχής Στο µάθηµα αυτό οι φοιτητές πληροφορούνται για: Τον ορισµό του Ελεύθερου Χρόνου, της Ψυχαγωγίας, της ιασκέδασης, του Παιγνιδιού. Την σύνδεση των ανωτέρω εννοιών µε την Αναψυχή και τις δραστηριότητες που περιλαµβάνει. Το περιεχόµενο της Υπαίθριας Αναψυχής και τις δραστηριότητες που περιλαµβάνει Τον προσδιορισµό της λέξης Περιπέτεια ή Πρόκληση στην σφαίρα της Υπαίθριας Αναψυχής. Τους τοµείς της Υπαίθριας Αναψυχής, της Υπαίθριας Αγωγής, του Υπαίθριου Αναπτυξιακού Μάνατζµεντ, της Υπαίθριας Θεραπευτικής Αναψυχής. Φορείς και οργανισµούς που παρέχουν & εµπλέκονται σε προγράµµατα αναψυχής Ιστορική αναδροµή προγραµµάτων Υπαίθριας Αναψυχής Ελεύθερος χρόνος, Σχόλη - σχολή, (Leisure( Leisure) : Ο ελεύθερος χρόνος γίνεται σκόλη µόνον όταν ξοδεύεται εσκεµµένα από το άτοµο στην επιδίωξη αξιόλογων εµπειριών για την ζωή (Miller & Robinson s, 1963) Σχόλη - σχολή, (Leisure( Leisure) : Υπολειπόµενος χρόνος ραστηριότητα Ελευθερία Λειτουργική αξία (επανάκτηση ) Ολιστική Σχόλη (Leisure) & Αναψυχή (Recreation) Ο Max Kaplan (1975), υποστήριξε ότι η «σχόλη» σαν έννοια εµπεριέχει πολύ περισσότερα στοιχεία από µία απλή ένδειξη ύπαρξης ελεύθερου χρόνου ή επιλογής δραστηριοτήτων. Η «σχόλη» πρέπει να αντιµετωπίζεται σαν βασικό στοιχείο της πνευµατικής καλλιέργειας του ατόµου, µε βαθύς και δαιδαλώδεις δεσµούς µε την οικογένεια και την εργασία. Σχόλη (Leisure) & Αναψυχή (Recreation) O Seymour M. Gold υποστηρίζει ότι «στην διαδικασία της αναψυχής, το κεντρικό σηµείο δεν είναι το είδος των δραστηριοτήτων, των εγκαταστάσεων ή των προγραµµάτων, αλλά αυτό που έχει σηµασία είναι το τελικό συναίσθηµα των συµµετεχόντων». 1

2 Η κατηγοριοποίηση των δραστηριοτήτων «αναψυχής» εξαρτάται από κριτήρια, όπως: ι) ο τρόπος της εµπλοκής του συµµετέχοντα (ενεργητικός ή αδρανής), ιι) η συµβολή του συµµετέχοντα στην παραγωγή ή την κατανάλωση της δραστηριότητας, ιιι) ο έλεγχος που ασκεί στο τελικό αποτέλεσµα (τυχερά παιγνίδια ή παιγνίδια γνώσεων / δεξιοτήτων), ιv) κατά πόσο οι δραστηριότητες που συµµετέχει είναι της ελεύθερης επιλογής κάθε πολίτη ή τελούνται κάτω από κοινωνικό ή κρατικό έλεγχο, ή ακόµη απαγορεύονται από τον νόµο «Αργία µήτηρ πάσης κακίας» Αρχαία Ελλάδα Ρωµαϊκή εποχή Μεσαίωνας (θρησκευτικό καθήκον) Αναγέννηση (εργασία / σχόλη) Βιοµηχανική εποχή (ο χρόνος χρήµα) Β παγκόσµιος πόλεµος ( ) Οι δραστηριότητες του Ελεύθερου χρόνου µπορεί να είναι: Παιγνίδι,, (Play Game) : Το παιγνίδι αποτελεί µία αυθόρµητη δραστηριότητα, που όµως δεν είναι αποκλειστικά ανθρώπινη, όπου κυρίως µετέχει η φαντασία του ατόµου ιασκέδαση, (Fun( Amusement) : Η διασκέδαση δηλώνει την συµµετοχή για την απόλαυση, το ξέδοµα, την αποµάκρυνση της έγνοιας και των προβληµάτων, το ξόδεµα Ψυχαγωγία, (Enjoyment) : Οι δραστηριότητες ψυχαγωγίας προϋποθέτουν δηµιουργική και σοβαρότερη ενασχόληση του ατόµου µε αυτές, αποβλέποντας σε σηµαντικά και διαχρονικά για το άτοµο οφέλη Στόχος της διασκέδασης, του παιγνιδιού, της ψυχαγωγίας είναι η Αναψυχή του ατόµου: Αναψυχή είναι µία ψυχική πνευµατική σωµατική κατάσταση, µία ευεξία, ένα φρεσκάρισµα, στην οποία το άτοµο οδηγείται ως αποτέλεσµα, της εθελοντικής του ενασχόλησης µε δραστηριότητες δικής του επιλογής στην διάρκεια του ελεύθερού του χρόνου (Κουθούρης, 2001). ευεξία υγεία Σοβαρή οργανωµένη απασχόληση Ψυχαγωγία Σπορ Τουρισµός Αγορά αγαθών υπηρεσιών Ψυχική Σωµατική Πνευµατική ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ του ατόµου Αναψυχή Παιγνίδι Ελεύθερος Χρόνος Leisure - Σχόλη Φυσικό περιβάλλον γέλιο ευχαρίστηση Ανέµελη διάθεση του ΕΧ, ξόδεµα χωρίς κέρδος ιασκέδαση Άθληση Τέχνες Εικαστικά Πολιτισµός Ιστορία Η αγορά του Ελεύθερου χρόνου & της αναψυχής περιλαµβάνει: Τον χώρο της κατοικίας Την προµήθεια αγαθών & υπηρεσιών Την άσκηση άθληση Την κοινωνική ζωή Τις τέχνες & τα γράµµατα Τον τουρισµό Τον εθελοντισµό Την ανοµία & παρανοµία 2

3 Το περιεχόµενο της Υπαίθριας Αναψυχής «... είναι αυτές οι δραστηριότητες που πραγµατοποιούνται σε ανοικτό χώρο σε αστικό ή και ανθρώπινα διαµορφωµένο περιβάλλον, όπως επίσης και αυτές που παραδοσιακά εξελίσσονται στην φύση» (Outdoor Recreation Resources Review Commission, USA, 1962). Οι πλέον δηµοφιλέστερες δραστηριότητες ΥΑ είναι : Γεύµα στην φύση Οδήγηση για ευχαρίστηση Κολύµβηση Περπάτηµα Παρακολούθηση αγώνων Υπαίθρια Παιγνίδια & σπορ Ψάρεµα Κυνήγι Ιστιοπλοΐα Ποδήλατο Παρακολούθηση συναυλιών & Θεάτρου Κάµπινγκ Πεζοπορία Παγοδροµία Χιονοδροµία Παρατήρηση πουλιών Κανό καγιάκ Ράφτινγκ Σκι νερού Φωτογραφία άγριας φύσης Αναρρίχηση Ορειβασία Προσανατολισµός Κατευθύνσεις - τοµείς της Υπαίθριας Αναψυχής Outdoor Recreation Outdoor Education Outdoor Development Management Outdoor Therapeutic Recreation Ηαγορά των Υπαίθριων ραστηριοτήτων Αναψυχής (Outdoor Recreation) Συνήθως είναι τουριστικού χαρακτήρα, αποσκοπούν στην αναψυχή και την ευχαρίστηση του συµµετέχοντα, απαιτούν ενεργητική συµµετοχή και ταυτόχρονα εφαρµογή κανόνων ασφαλείας και συµπεριφοράς έναντι της φύσης Ηαγορά της Αγωγής Υπαίθρου. Outdoor Education «Εκπαίδευση σε οτιδήποτε υπάρχει µέσα και γύρω από το φυσικό περιβάλλον, µε στόχο την ενηµέρωση και την γνώση του ατόµου για την φροντίδα και την προστασία του». Συνήθως, είναι µέρος υπαίθριων αναψυχικών προγραµµάτων, που ανάλογα µε το περιεχόµενό τους απευθύνονται σε όλες τις ηλικίες και απαιτεί ενεργητική συµµετοχή και ευαισθητοποίηση (Coles, 2000). Στην αγορά προγραµµάτων Ανάπτυξης Ανθρώπινων εξιοτήτων Ζωής Outdoor Development Management Προγράµµατα ανάπτυξης και βελτίωσης ανθρώπινων σχέσεων και δεξιοτήτων ζωής. Αξιοποιώντας τις προκλήσεις του φυσικού περιβάλλοντος απαιτούν από τους συµµετέχοντες συνεργασία, δηµιουργικότητα, πνεύµα οµάδος και λύσεις προβληµάτων, εφαρµόζοντας άµεσα τις θεωρητικές αρχές του Μάνατζµεντ. Στην κατηγορία της Θεραπευτικής Αναψυχής Therapeutic Recreation Προγράµµατα επανένταξης για χρήστες απαγορευµένων ουσιών, όπως και ατόµων µε παραπτωµατική συµπεριφορά. Χρησιµοποιώντας τις ευκαιρίες και θεραπευτικές ιδιότητες που προσφέρει το φυσικό περιβάλλον, σε συσχέτιση µε τις δυνατότητες συνεχούς ενασχόλησης µε δραστηριότητες σε υπαίθριο χώρο (Priest & Cass,

4 Παραδείγµατα για εφαρµογή Υπαίθριες ραστηριότητες Αναψυχής Πως εµπλέκονται ως συνοδοί δραστηριοτήτων οι καθηγητές ΦΑ; Σε ποια αγορά τις βρίσκουµε; Με ποια µορφή απαντώνται στην Ελλάδα; Ποιοι φορείς εµπλέκονται; Ποιες είναι οι πλέον φηµισµένοι προορισµοί στον πλανήτη; Παραδείγµατα για εφαρµογή Υπαίθρια Θεµατικά πάρκα Μορφή αναψυχής εξαρτώµενη από την τεχνολογία; Ορισµός της αγοράς των θεµατικών πάρκων Η περίπτωση της Disneyland. Με ποια µορφή απαντώνται στην Ελλάδα; Ποιες είναι οι πλέον φηµισµένες µονάδες στο Παγκόσµιο στερέωµα; Πως εµπλέκονται επαγγελµατικά οι καθηγητές ΦΑ στον χώρο των θεµατικών πάρκων; Παραδείγµατα για εφαρµογή Παιδικές κατασκηνώσεις Φιλοσοφία και αξίες Οργανόγραµµα κατασκήνωσης ραστηριότητες Συνοδοί προσόντα & εκπαίδευση Ο θεσµός των κατασκηνώσεων στην Ελλάδα Ο διεθνής χώρος Προσκοπισµός Σχετική βιβλιογραφία 1. Phyllis Ford, Jim Blanchard (1993). Leadership and Administration of Outdoor Pursuits. Venture Publishing, U.S.A. 2. Simon Priest & Michael A. Gass (1997). Effective leadership in Adventure Programming. Human Kinetics, U.S.A. 3. John J. Pigram & John M. Jenkins (1999). Outdoor Recreation Management. Routledge, Taylor & Francis Group, London & N.Y. Θέµατα για συζήτηση, προβληµατισµό Μελέτη και συµπλήρωση των ερωτηµατολογίων καταγραφής «Ελεύθερου Χρόνου», από τους φοιτητές. Κατασκευή ερωτηµατολογίων καταγραφής δραστηριοτήτων ψυχαγωγίας, παιγνιδιού, διασκέδασης και σύνδεσή τους µε την ανάλογη αγορά και τους φορείς που τα προωθούν. Θέµατα για συζήτηση, προβληµατισµό Εντοπισµός των χώρων ύπαρξης και υλοποίησης προγραµµάτων και υπηρεσιών υπαίθριας αναψυχής στην ελληνική επικράτεια. Σύγκριση αντίστοιχων εµπειριών των φοιτητών από την αγορά του εξωτερικού. Συζήτηση για το µέλλον της υπαίθριας αναψυχής σύµφωνα µε τους επηρεασµούς που δέχεται λόγω οικονοµικών, κοινωνικών, πολιτικών, περιβαλλοντικών και τεχνολογικών αλλαγών στο παγκόσµιο στερέωµα. 4

5 Επίλογος Ηαγορά της αναψυχής (recreation) αποτελεί στις µέρες µας ευκαιρία για τους αποφοίτους των ΤΕΦΑΑ, να δραστηριοποιηθούν και να εδραιωθούν ως νέοι επαγγελµατίες. Ο συνδυασµός των παραδοσιακά διδασκόµενων µαθηµάτων στα ΤΕΦΑΑ, µε τα νέα που σχετίζονται µε θέµατα µάνατζµεντ και µάρκετινγκ, δηµιουργεί ανθρώπινο δυναµικό ικανό να καλύψει διοικητικές θέσεις σε όλο το φάσµα της αγοράς του Ελεύθερου Χρόνου (leisure) 5