Μέρη της έρευνας ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. 5 Λόγοι Επιλογής ΠΜ. Η επιστήµη µας είναι πολυδιάστατη. 5 Λόγοι Επιλογής ΠΜ (συνέχεια)

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ιάλεξη 10. Ποιοτική έρευνα Μέρη της έρευνας Ποιο είναι το πρόβληµα? Εισαγωγή Πώς ερευνήθηκε το πρόβληµα? Μέθοδος Τι βρέθηκε? Αποτελέσµατα Τι σηµαίνει αυτό που βρέθηκε? -Συζήτηση ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΙ ΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΕΑΕΚ Αναµόρφωση του Προγράµµατος Προπτυχιακών Σπουδών του ΤΕΦΑΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Συγχρηµατοδότηση Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο (Ε.Κ.Τ.) Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (Ε.Τ.Π.Α) Η επιστήµη µας είναι πολυδιάστατη Πολλοί παράγοντες επηρεάζουν τη µάθηση και την απόδοση Εµπλέκονται πολλαπλές επιστηµονικές περιοχές Από το 1980 ερευνητές αναζητούν διαφερτικές προσεγγίσης στην έρευνα 5 Λόγοι Επιλογής ΠΜ 1. Κατανόηση έννοιας/σηµασίας Για τους συµµετέχοντες, τα γεγονότα, τις καταστάσεις, και ενέργειες που εµπλέκονται 2. Κατανόηση του περιβάλλοντος όπου δρουν οι συµµετέχοντες και της επίδρασης που έχει το περιβάλλον αυτό στις ενέργειες-δράσεις τους 5 Λόγοι Επιλογής ΠΜ (συνέχεια) 3. Αναγνώριση µη αναµενόµενων φαινοµένων και επιδράσεων ηµιουργία νέων θεωρήσεων για τα φαινόµενα αυτά 3. Κατανόηση της διαδικασίας στην οποία τα γεγονότα και οι ενέργειες συµβαίνουν 4. Ανάπτυξη αιτιολογικών ερµηνειών Ποιοτική & Ποσοτική έρευνα ύο διαφορτικές προσεγγίσεις υνάµεις & αδυναµίες για την κάθε µία! Ποιοτική Βάθος Ποικιλόµορφη µεθοδολογία Σχεδιασµένη & αναδυόµενη Ποσοτική Πλάτος Σταθερή και µονοδιάστατη µεθοδολογία Σχεδιασµένη & προαποφασισµένη 1

2 Εισαγωγή Ο ερευνητής ρωτάει όταν δε γνωρίζει τι είναι αυτό που δεν ξέρει! εν υπάρχουν ερευνητικές υποθέσεις! Υπάρχουν ερευνητικές ερωτήσεις: Τι είναι ανταγωνιστικότητα κατά τους επαγγελµατίες αθλητές; Πως βιώνουν οι αθλήτριες τις σχέσεις φύλου µέσα στον αθλητισµό; Τι χρησιµοποιούν ως αυτοδιάλογο οι αθλητές; Η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας συνήθως ακολουθεί τη συλλογή δεδοµών και ανάλυση αυτών Συµµετέχοντες Τι θέλω να µάθω; - από ποιούς θα µάθω; Κριτήρια συµµετεχόντων Π.χ. Elite αθλήτριες Προπονούνται >4 την εβδοµάδα Συµµετοχή σε εθνική οµάδα Συµµετοχή σε Ε.Π, Π.Π., Ο.Α. Προσέγγιση συµµετεχόντων Συλλογή πληροφοριών Γραπτά ερωτηµατολόγια Ανοιχτές & κλειστές ερωτήσεις Συνεντέυξεις Παρατήρηση Αρχεία ντοκουµέντα Συνδυασµός Τριµερής διασταύρωση πληροφοριών Συνέντευξη οµηµένη Ηµι-δοµηµένη Ελεύθερη Οδηγός συνέντευξης Ερωτήσεις εµβάθυνσης Ερωτήσεις ελέγχου Ανάλυση περιεχοµένου: διαδικασία µε την οποία εντοπίζονται, κωδικοποιούνται και ταξινοµούνται τα δεδοµένα Πιστή καταγραφή πληροφοριών Πολλαπλές αναγνώσεις κειµένων Αναγνώριση θεµάτων Κατευθυνόµενα από ερευνητικές ερωτήσεις Προκύπτουν από τις πληροφορίες Κατηγοριοποίηση θεµάτων Ανάλυση περιεχοµένου Προτείνεται να γίνεται από περισσότερα από ένα άτοµα (συνήθως τρία). Καθένας κάνει την ανάλυση ξεχωριστά και τα αποτελέσµατα της κωδικοποίησης συγκρίνονται και συζητώνται. Η διαδικασία αυτή ενισχύει την εµπιστευσιµότητα των δεδοµένων και ονοµάζεται τριµερής διασταύρωση ανάλυσης. 2

3 Λόγοι ιοργάνωσης και Eπιθυµητά Oφέλη από Προγράµµατα Υπαίθριων ραστηριοτήτων Αναψυχής στο Σχολείο Ταµπάκη. & Χρόνη Σ. ΤΕΦΑΑ Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Η υπαίθρια αναψυχή αφορά την αλληλεπίδραση µεταξύ δραστηριότητας και υπαίθριου φυσικού περιβάλλοντος µέσα από την οποία το άτοµο αναγεννιέται φυσικά, ψυχολογικά, συναισθηµατικά και κοινωνικά (Leitner, 1996) Εµπεριέχονται διάφορες δραστηριότητες βουνού -- πεζοπορία, αναρρίχηση σε ποτάµια και λίµνες -- κανό ράφτινγκ θάλασσας -- ιστιοπλοΐα, υποβρύχιες καταδύσεις αέρα (αλεξίπτωτο ελεύθερης πτώσης ή πλάγιας) υπαίθριες δραστηριότητες σε θεµατικά πάρκα ή σε αστικές περιοχές. Είναι προγράµµατα κινητικών δραστηριοτήτων που διεξάγονται στην ύπαιθρο (Χρόνη, 2003) Αναφορικά µε τη διαδικασία της υπαίθριας αναψυχής, κύριο σηµείο δεν αποτελεί τόσο το είδος των δραστηριοτήτων όπου εµπλέκεται ο συµµετέχοντας, αλλά αυτό που έχει τη µέγιστη σηµασία είναι το τελικό συναίσθηµα που αποκοµίζει, η εµπειρία που βιώνει--πάντα όµως στο βαθµό που επιθυµεί ο ίδιος να τη βιώσει (Χρόνη,2003) Η υλοποίηση των προγραµµάτων υπαίθριας αναψυχής εισβάλλει ολοένα και περισσότερο σε όλους τους χώρους δράσης του σύγχρονου ατόµου, σε σχολικό, πανεπιστηµιακό, εργασιακό επίπεδο και σε όλες σχεδόν τις ηλικιακές οµάδες και αποτελεί ένα σύγχρονο φαινόµενο που ακολούθησε την εξέλιξη της κοινωνίας (Αυθίνος, 1998) ΣΚΟΠΟΣ Την τελευταία δεκαετία παρατηρείται και στη χώρα µας υλοποίηση προγραµµάτων αναψυχής στην εκπαίδευση από ιδιωτικά κυρίως σχολεία, τα οποία µπορούν να ανταποκριθούν οικονοµικά στις απαιτήσεις των προγραµµάτων αυτών. Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν: η σε βάθος διερεύνηση των λόγων σχεδιασµού και υλοποίησης προγραµµάτων υπαίθριας αναψυχής σε ιδιωτικά σχολεία πρωτοβάθµιας και µέσης εκπαίδευσης, Η καταγραφή και ανάλυση των επιθυµητών οφελών για τους µαθητές και µαθήτριες από τη συµµετοχή τους. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ Ακολοθούσαµε µια ποιοτική ερµηνευτική προσέγγιση του θέµατος µέσα από τη µεθοδολογία της περιπτωσιολογικής µελέτης. Συµµετέχοντες Στην έρευνα συµµετείχαν τρεις (3) υπεύθυνοι ιδιωτικών σχολείων που εµπλέκονταν στο σχεδιασµό καιτηνυλοποίηση προγραµµάτων υπαίθριων δραστηριοτήτων (ΠΥΑ) από τρία µεγάλαιδιωτικάσχολείατηςχώρας Συλλογή Πληροφοριών Ηµι-δοµηµένες συνεντεύξεις µε καθέναν από τους τρεις υπευθύνους των σχολείων Οι ερευνητικές ερωτήσεις αφορούσαν (α) την αιτιολογία, πως και γιατί ξεκίνησαν τα ΠΥΑ και γιατί προσφέρονται στο πρόγραµµα του σχολείου και (β) πως πιστεύουν οι υπεύθυνοι ότιωφελούνταιταπαιδιάµέσα από τη συµµετοχή τους στα ΠΥΑ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ Για την αξιοπιστία (credibility) της συγκεκριµένης έρευνας χρησιµοποιήθηκαν οι παρακάτω τεχνικές: Έλεγχος από τους συµµετέχοντες (member checking). Τριµερής ανάλυση πληροφοριών (triangulation of analyses), καθώς η θεµατική ανάλυση του περιεχοµένου και ηδηµιουργία των κατηγοριών καθώς υλοποιήθηκε, ελέγχθηκε και συζητήθηκε διεξοδικά από τρία άτοµα. Από την ανάλυση περιεχοµένου που πραγµατοποιήθηκε, την κωδικοποίηση και ταξινόµηση των χχ θεµάτων που εντοπίστηκαν στις συνεντεύξεις των τριών υπευθύνων σε κάθε σχολείο δηµιουργήθηκαν 8 κατηγορίες αναφορικά µε τους λόγους σχεδιασµού και υλοποίησης των ΠΥΑ και 7 κατηγορίες αναφορικά µε επιθυµητά οφέλη από τη συµµετοχή των παιδιών 3

4 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Αναφορές Υπευθύνων Υποκατηγορίες Γνωριµία µε βουνό Οφέλη από βουνό Γνωριµία µε τηφυσικήζωή Επαφή µε φυσικό περιβάλλον Επαφή µε άλλαάτοµαοµάδας ιαχείριση εαυτού Ανεξαρτητοποίηση Μύηση στα µυστικά της φύσης Γνωριµία µε καινούρια αθλήµατα Νέες δεξιότητες Ανάπτυξη ταχύτητας, δύναµης, αντοχής, ισορροπίας, ευλυγισίας Κατηγορίες Λόγοι διοργάνωσης 1. Φιλοσοφία σχολείου 2. Εξοικείωση µε τηφύση 3. Σχέσεις βάθους και ουσίας 4. Αυτονόµηση 5. Εναλλακτική πηγή µάθησης 6. Καινούριες εµπειρίες 7. Ζήτηση από γονείς για νέες δραστηριότητες 8. Ανάπτυξη κινητικών επιδεξιοτήτων 1 ο σχολείο 2 ο σχολείο 3 ο σχολείο Οι κυριότεροι λόγοι διοργάνωσης ΠΥΑ αφορούσαν µεταξύ άλλων την κοινωνικοποίηση των παιδιών, την δοκιµασία των δυνάµεων τους µακριά από την οικογένεια, την επαφή τους µε τη φύση και γενικότερα την πολύπλευρη ανάπτυξή τους. Αναφορικά µε την αποκόµιση των ωφελειών από τους µαθητές/τριες, τα κυριότερα οφέλη που επισηµάνθηκαν από τους υπευθύνους αφορούσαν, τη γνωριµία µε καινούριες δραστηριότητες, την ανάληψη πρωτοβουλιών από τους µαθητές/τριες σε καταστάσεις δύσκολες και πρωτόγνωρες, την υπεύθυνη διαχείριση του εαυτού τους, την καλλιέργεια και την ανάπτυξη της συνεργασίας και της υπευθυνότητας και την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. ΣΥΖΗΤΗΣΗ Όπως ανέφεραν και οι Gleitman και Liberman (1995), τα περισσότερα παιδιά ωφελούνται από τη συµµετοχή τους σε υπαίθρια προγράµµατα γιατί το περιεχόµενο των προγραµµάτων αυτών δεν προσφέρει µόνο την ευχαρίστηση αλλά µέσα από την πρωτοτυπία του διεγείρει τη σωµατική, πνευµατική και ψυχική ανάπτυξη. Ερευνητικό ερώτηµα; Πως αντιµετωπίζουν οι ορειβάτες το θάνατο κατά τη διάρκεια αποστολής; Πως συνεχίζουν την ανάβαση; Οι εµπειρίες επίσης που βιώνουν τα παιδιά στη φύση αναπτύσσουν αίσθηµα εµπιστοσύνης ως προς τον εαυτό τους και αίσθηµα ασφάλειας, γεγονός το οποίο αυξάνει την προθυµίακαιτηθέλησητουςγιασυµµετοχή σε µελλοντικές δραστηριότητες (Palmberg & Kuru,2000) και ενισχύει τη µεταφορά των δεξιοτήτων αυτών από την ύπαιθρο στην καθηµερινή τους ζωή. Εµπιστευσιµότητα Εµπιστευσιµότητα τα κριτήρια που χρησιµοποιούνται για να εξασφαλίσουν την «εµπιστευσιµότητα» (trustworthiness) είναι: η «αξιοπιστία» (credibility), η «µεταφορικότητα» (transferability), η «εξαρτησιµότητα» (dependability) και η «επιβεβαιωσιµότητα» (confirmability). Η αξιοπιστία αφορά την εµπιστοσύνη για την αλήθεια των δεδοµένων. Η µεταφορικότητα αφορά το βαθµό στονοποίοτα ευρήµατα από την έρευνα µπορούν να µεταφερθούν και σε άλλα πλαίσια ή οµάδες. Η εξαρτησιµότητα αφορά τη σταθερότητα των ποιοτικών δεδοµένων στο χρόνο και στις καταστάσεις. Η επιβεβαιωσιµότητα αφορά την αντικειµενικότητα ή ουδετερότητα των δεδοµένων ώστε να υπάρχει συµφωνία ανάµεσα σε δύο ή περισσότερα ανεξάρτητα άτοµα για την ορθότητα ή το νόηµα των δεδοµένων. 4

5 Εµπιστευσιµότητα Αφορά τη διαδικασία ΟΧΙ το προϊόν της έρευνας Ενισχύει και τα 2! Παρουσάιση κατηγοριών Παρουσίαση case studies Αποτελέσµατα Τι θα δώσει καλύτερη εικόνα; Τι στοιχεία θα απαντήσουν καλύτερα την ερευνητική ερώτηση Πιο κατανοητή για την ερευνητική ερώτηση Συζήτηση Ερµηνεία πληροφοριών που συλλέχθηκαν Συσχέτιση δεδοµένων µε προηγούµενες έρευνες εν γενικεύουµε αλλά προσπαθούµε να διευκολύνουµε τη µεταφορά γνώσεων και εµπειριών Ποιος θα χρησιµοποιήσει τη νέα γνώση; Προσοχή Προδιάδεση & προκατάληψη ερευνητή Υποκειµενικότητα ερευνητή Προστασία συµµετεχόντων Ανωνυµία, µη δηµοσιοποίηση ονοµάτων Έντυπο αποδοχής συµµετοχής Χειρισµός ευαίσθητων θεµάτων Ποιοτική έρευνα Προτεινόµενη βιβλιογραφία Thomas, J. R. & Nelson, J. K. (1996). Research methods in physical activity. Champaign, IL: Human Kinetics. Παπαιωάννου, Α., Θεοδωράκης, Ι., & Γούδας, Μ. (2003). Για µία καλύτερη φυσική αγωγή. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Χριστοδουλίδη. 5