QUALITY CONTROL سلیمی

Transcript

1 QUALITY CONTROL سلیمی

2 منابع:

3 منابع:

4 منابع:

5 منابع:

6

7 منابع: Clinical diagnosis & Management (Henry). Latest ed. Basic quality Assurance practices for Clinical Laboratories,(Stewart) Textbook of Clinical Biochemistry (Tietz) Latest ed.

8 کیفیت کیفیت را برآورده کردن احتیاجات مشتری تعریف کرده اند. یک برنامه خوب برقراری کیفیت احتیاجات پزشک و بیمار را برآورده می کند. بهبود کیفیت با ممانعت از تکرار ران های کاری باعث کاهش هزینه و جلوگیری از هدر رفتن درآمد آزمایشگاه می شود.

9

10 معیارهای ارزیابی در کنترل کیفی معیارهای عملی معیارهای علمی

11 معیارهای عملی شامل: - مسائلی که در راه اندازی و انجام هر آزمایش بایستی رعایت شود - و آیا راه اندازی آن برای آزمایشگاه مورد نظر امکان پذیر و مقرون به صرفه می باشد یا خیر معیارهای عملی عبارتند از: 1- سرعت 2- قیمت 3- نیروی متخصص مورد نیاز 4- دستگاههای مورد نیاز 5- ایمنی

12 سرعت فاصله بین دریافت نمونه و انجام آزمایش نتایج )که باید دقیقا محاسبه شود.( ارائه تا بیاد داشته باشید که یکی از مناسب پاسخگویی می باشد. زمان بیمار خصوصا و پزشک های خواسته

13 قیمت هزینه های کمتر به نوبه قیمت و قابلیت رقابت ماندن در دنیای رقابت آزمایشگاه می دهد. خود موجب کاهش می شود و امکان و ایجاد کار را به

14 نیروی متخصص مورد نیاز هر آزمایش معموال در بدو امر نیاز به متخصص داشته تا بعد از راه اندازی برای روزمره آن تحویل کارکنان داده شود. نیروی انجام

15 دستگاههای مورد نیاز دسترس بودن کلیه دستگاهها عملکرد احتمال خراب شدن و در دسترس بودن امکانات تعمیر آنها از دیگر مسائل ارزیابی عملی در آزمایشگاههاست. در

16 ایمنی ارزیابی دقیق از میزان ایمنی الکتریکی مکانیکی و بیولوژیک آزمایش و اطالع در مورد خطرات معرفها و امکانات الزم برای مقابله با حوادث احتمالی و تصادفاتی همچون ریختن معرف ماده شیمیایی یا نمونه بیمار

17 معیارهای علمی هر قدر معیارهای عملی مناسب باشد اگر معیارهای علمی قابل قبول نباشند جواب های بدست آمده از روش مورد استفاده قابل اطمینان نخواهد بود. معیارهای علمی شامل موارد زیر می باشد:

18 دقت نزدیکى و توافق بین نتایج مکررحاصله از اندازه گیرى تحت شرایط مشخص )یک نمونه( در هنگام تکرار آزمایش در شرایط یکسان ما دقت نمونه را بررسی نموده ایم.

19 عدم دقت IMPRECISION بر عکس دقت می باشد و یکنواختی نتایج حاصله از تکرار آزمایش بر روی یک نمونه بطور مستقل و تحت شرایط یکنواخت را گویند و بصورت ضریب تغییرات یا ) variation cv( coeficent of نشان داده می شود.

20 صحت توافق وتطابق بین نتیجه حاصله از اندازه وارزش واقعی مورد اندازه گیری. صحت را نمی توان بصورت عددی نشان داد. گیری

21 عدم صحت اختالف عددی بین میانگین یک سری اندازه گیری مکرر و ارزش واقعی آن می باشد که توسط سوگیری bias نشان داده می شود.

22 درستي واقعي بودن نزدیکى و توافق بین میانگین نتایج حاصله از اندازه گیریهای مکرر ( کی نمونه( با مقدار واقعی مورد اندازه گیری BIAS با مقدار عددی TRUENESSمعموال بیان میشود.

23

24 تعریف چند اصطالح

25 حساسیت آزمایش ANALYTICAL SENSETIVITY میزان حساسیت را ماده کم مقادیر تفکیک برای توانایی ماده یک از میزان حداقل واقع در کنند. می تعریف آزمایش باشد. گیری اندازه قابل دقیق و طور صحیح به که ای اندازه قابل حداقل با مترادف واژه این که داشت توجه )باید نمیباشد.( گیرى

26 اختصاصی بودن آزمایشSPECIFITY ANALYTICAL گویند. را نظر مورد ماده اختصاصی گیری اندازه در آزمایش روش توانایی ماده غیراز دیگری مواد آزمایشگاهی های روش از بسیاری در آنجائیکه از خواهند وجود کاذب های جواب نمایند می دخالت خوانده در نظر مورد داشت. محدوده أشکارسازی Detection Limit -محدوده حداقل سنجش کمترین مقدار از ماده مورد اندازه گیری که روش تجزیه قادر به کشف یا نشان دادن حضور آن باشد

27 STANDARD MATERIAL درادناتسا هدام هدام یا اب صولخ صخشم هک زا نآ ناونعب یانبم هسیاقم و هزادنا یریگ هدافتسا.دوشیم درادناتسا( هیلوا هیوناث ) لرتنک ه دام CONTROL MATERIAL یداوم هک زا اهنآ روظنمب شجنس تیلباق نانیمطا تحص( و )تقد شور هزادنا یریگ هدافتسا دوشیم بیکرت نیا داوم دیاب رد دح ناکما هباشم هنومن شیامزآ دشاب زا. نیا داوم همانربرد یاه یلخاد لرتنک تیفیک یبایزراو یاه یجراخ تیفیک هدافتسا.ددرگیم

28 REFERENCE MATERIAL عجرم هدام - RM هدام یا هک یاهشزرا نییعت هدش نآ یاراد تیافک بسانم و نژومه هدوب و یارب نوی ساربیلاک کی هلیسو یبایزرا کی شور هزادنا یریگ و ای نییعت یاهشزرا کی هدام دروم هدافتسا.دریگیمرارق هدام سنارفر دناوتیم ناونعب ایروتاربیلاک هدام یلرتنک دروم هدافتسا رارق دریگ یلو نامزمه یارب ود روظنم کیرد متسیس دیابن راکب.دور یاهلرتنک-اهروتاربیلاک( تقد تحصو زا نیموس هورگ داوم عجرم بوسحم.)دنوشیم

29 کالیبراسیون CALIBRATION مجموعه اعما لی که ارتباط منتسب را تعیین میکند کمیت یک دیر مقا بین ی وارزشها مواد کالیبراسیون)کالیبراتور( CALIBRATION MATERIAL مواد مرجع برای کالیبراسیون

30 انتقال CARRY OVER یا انتقال نمونه یا معرف از یک ظرف به ظرف دیگر از یک اندازه گیری به اندازه گیری بعدی

31 TQM Total Quality Management Quality Management Quality System Quality Assurance Quality Control

32 QUALITY SYSTEM ساختار منابع و عملیات ها دستورالعمل ها مسئولیت برای سازمانی برقراری جهت نیاز مورد باشد. می کیفی مدیریت

33 ASSURANCEQUALITY تیفیك نیمضت مامت ىاهتیلاعف مزلا ىارب نانیمطا ا تقباطمز دنور شیامزآ اب تامازلا تیفیک لباق لوبق رد عقاو کی همانرب نیمضت تیفیک مامت لحارم دورو هنومن هب هاگشیامزآ ات شرازگ باوج ار رد رب یم.دریگ QA رد هاگشیامزآ صیخشت یبط لماش هیلک یتامادقا تسا هک یم تسیاب رد لحارم لبق زا شیامزآ شیامزآ و دعب زا شیامزآ ماجنا دوش و مامت لحارم زا هلمج نتشون روتسد شیامزآ شرازگ و ریسفت جیاتن و دربراک نآ رد تبقارم زا رامیب ار رد رب یم.دریگ

34 QUALITY ASSURANCE TARGETS TEST ORDERING SPECIMEN ACQUISITION PRE ANALYTIC ANALYTICAL MEASUREMENT ANALYTIC TEST REPORTING TEST INTERPRETATION POST ANALYTIC

35 QUALITY CONTROL تیفیك لرتنك اهکینکت و ىلامعا هک تهج ىبایزرا تیفیک تامدخ هئارا هدش رد هاگشیامزآ زا اهنآ هرهب ىریک.دوشیم و یترابعب هبرگید هلحرم هیزجت یا نیمضت تیفیک قلاطا دوش یم لماش و یاهتیلاعف ریز یم :دوش شیامزآ رب یور هنومن یاه لرتنک هدافتسا و یرادهگن زا اههاگتسد هیزجت و دروآرب یرامآ هداد اه یسررب یصصخت اهشیامزآ لرتنک یفیک هب ود شخب لرتنک یفیک یلخاد و یجراخ میسقت یم.دوش

36 کنترل کیفی داخلی شناسایی خطای قابل قبول استفاده از نتایج بیماران استفاده ازنمونه کنترلی بررسی نتایج گروهی بیمار بررسی نتایج یک بیمار کنترل کیفی آماری ارتباط با عالئم و سایر نتایج دلتا چک

37 شناسایي خطای قابل قبول

38 خطای مجاز چیست میزانی از خطا که بروز آن در آزمایشگاه قابل قبول بوده و پزشک می بایست تشخیص خود را با در نظر داشتن احتمال بروز آن بنا نماید

39 خطای مجاز بخش در داخلی کیفی کنترل فرآیند اجرای در قدم اولین آنالیتیک تعیین خطای مجاز می باشد. مسئول آزمایشگاه میبایست با در نظر گرفتن مجموع شرایط آزمایشگاه ( نوع دستگاه یا معرف مورد استفاده تجربه کارکنان و...( ونیز با توجه به سطح کیفیت مورد نیاز خود میزان عدم دقت ( برحسب عدم صحت و حسب بر کلی خطای مجموع یا و ) Bias ( ) SD یا CV خود مجاز را مشخص نماید.

40 خطاها میتوانند بصورت راندوم و سیستمیک ظاهر شوند. خطای کلی مجموعه هر دو نوع خطاست.

41 خطاهای مرحله آزمایش دستگاه کالیبره نبوده و یا صحت و دقت کافی نداشته باشد. نمونه ها مخلوط شوند. حجم نمونه کافی نباشد. مواد تداخلی وجود داشته باشد.

42 خطاهای آزمایشگاهی باعث جواب های نادرست آزمایش می شوند و با دو معیار دقت و صحت قابل کنترل می باشند. خطا ها به دو دسته تقسیم می شوند: 1- خطاهای اتفاقی یا غیر قابل پیش بینی 2- خطاهای سیستماتیک

43 خطاهای اتفاقی یا RANDOM ERROR به علت نوسانات غیر قابل کنترل در دما ولتاژ ظروف ایجاد می شود. دمای ناپایدار نوسانات جریان الکتریکی دستگاه قرائت کننده وجود حباب هوا در زمان انتقال نمونه یا معرف عدم رعایت حجم برداشتیاز نمونه یا معرف عدم رعایت زمان انکوباسیون ناپایداری معرف عدم رعایت شرایط نگهداری نمونه آلودگی ظروف شیشه ای مورد استفاده نوک سمپلر و... آلودگی نمونه کنترلی معرف و... اشکال در سیستم قرائت کننده... و شامل:

44 خطاهای سیستماتیک به دو دسته ثابت constant و تناسبی proportional تقسیم می شوند. خطای سیستماتیک ثابت: نتایج آزمایشها به مقدار ثابت باالتر یا پایین تر از مقادیر واقعی اند. خطای سیستماتیک تناسبی: نتایج دائما با یک درصد ثابت باالتر یا پایین تر از مقادیر طبیعی افزایش یا کاهش دارند. و شامل: اشکال در کالیبراسیون مانند در نظر گرفتن ارزش نادرست برای کالیبراتور تهیه نامناسب آلودگی افت تغلیظ تغییر شماره ساخت و... عوض کردن معرف بدون تغییر در کالیبراسیون تخریب تدریجی معرف عدم رعایت دستورالعمل سازنده برای تهیه معرف تغییر در دمای انکوباسیون خطای ثابت در وسایل انتقال دهنده نمونه یا معرف مانند سمپلر...

45 علت خطا نوع خطا روش نادرست آزمایش برداشت نمونه بصورت نادرست اشکال در استاندارد و کالیبراتور کالیبره نبودن طول موج اسپکتروفتومتر یا فتومتر اتفاقی سیستماتیک سیستماتیک سیستماتیک سیستماتیک نمونه گیری نادرست اتفاقی عوامل تداخلی در نمونه بیمار مواد شیمیایی ناخالص معرفهایی که به طریقه صحیح تهیه نشده اند سیستماتیک سیستماتیک سیستماتیک بد کارکردن دستگاه سیستماتیک خطای دفتری شستشوی نادرست وسایل شیشه ای اتفاقی اغلب اتفاقی

46

47 خطای مجاز چگونه تعیین مي گردد قسمتی از محدوده مرجع نظریه کلینیسین ها شرایط موجود نظریه افراد یا گروههای کارشناس تغییرات بیولوژیک

48 تعیین خطای مجازبا استفاده ازمحدوده مرجع این فرضیه توسط Tonks مطرح گردید وبشکل زیر محاسبه میگردد:.1 ¼ reference interval Allowable error = 2CV = 100 Mean of interval

49 تعیین خطای مجازبا استفاده ازنظریه كلینیسین ها Barnett در اواسط دهه 1960 این معیارها را بر اساس نظریه پزشکان تهیه و بعدها باهمراهیskendzel آن را تکمیل نمود.

50 شرایط موجود در این روش از نتایج آزمون مهارت عدم صحت متدهای موجود برای استفاده می شود. مقادیر و تعیین عدم دقت و خطای مجاز CLIA: Clinical Laboratory Improvments Amendments

51 تغییرات بیولوژیک بررسی تغییرات یک پارامتر ضریب انحراف درون فردی مشخص در و بدن بین یک فرد و افراد مختلف افراد مختلف در طول و بر دوره اساس زمانی

52 نظریه افراد یا گروههای كارشناس Bias و cv در مورد برخی پارامتر ها گروههای کارشناس مقادیر مجاز را تعیین نمودند و مثال آن مشخص نمودن خطای مجاز LDL,Chol,HDL,TG توسط Natinal cholestrol education program می باشد.

53 مثالهایي از خطای مجاز Test CLIA NCEP Chol 8.9% 9% Target 10% HDL <13% 11% LDL <12% 13.6% TG <15% 27.9% Target 25%

54

55

56

57

58 استفاده از نمونه کنترلی انتخاب مواد کنترلی: پایداری مشابهت با نمونه انسانی مورد آزمایش یکنواختی عدم وجود اثرات زمینه ای بسته بندی مناسب قیمت ارزان عاری از عوامل بیماریزا

59 مراحل اجرای کنترل کیفیت آماری آزمایش کنترلها برای یک ماه)حداقل 20 خوانده( درصورت عدم امکان 5 روز ودرهرروز 4 بار تکرار محاسبه میانگین و انحراف معیار حذف اعداد پرت مقایسه با اهداف کیفیت ترسیم چارت کیفیت انتخاب روش تفسیر

60 میانگین)میانگین حسا بی( جمع ارزشهای بدست آمده تقسیم بر تعد اد خوانده ها میا نه MEDIAN نقطه ای در یک سری اندازه گیری که خوانده های مساوی در دو طرف آن قرار داشته باشد.

61 R= XMAX -XMIN

62 VARIANCE ( Xi ) 2 N 2

63 STANDARD DEVIATION ( Xi ) N 2

64 COEFFICIENT OF VARIATION CV.. 100

65

66 چارت كنترلي LEVEY-JENNING

67 انتخاب روش تفسیر تفسیر وستگارد تفسیر سازمان بهداشت جهانی

68 قوانین وستگارد

69 mean±2sd مادامیکه محدوده در کنترلها نتایج دارند قرار گزارش را بیماران از ازکنترلها یکی اینکه محض به ولی نمائید محدوده mean±2sd از را کنترلها نتایج و متوقف را کار خارج شد زیر قوانین از یکی وجود نظر بررسی نمائید.

70 یک خوانده خارج از محدوده + 3SD باعث رد نتایج شده و می تواند نشاندهنده خطای راندوم یا شروع خطای سیستماتیک باشد.

71 یک خوانده خارج از محدوده + 2SD بمعنی هشدار بوده و لزوم بررسی سایر قوانین را مطرح می سازد.

72 دو خوانده متوالی همسو و خارج از محدوده + 2SD باعث رد نتایج شده و به خطای سیستماتیک حساس میباشد.

73 چهار خوانده متوال و همسو خارج از محدوده + 1SD باعث رد نتایج شده و به خطای سیستماتیک حساس میباشد.

74 یک خوانده خارج از محدوده + 2SD و دیگری خارج از محدوده -2SD باعث رد نتایج شده و می تواند نشاندهنده خطای راندوم باشد.

75 10 خوانده متوالی در یک طرف میانگین ( باال یا پایین و بدون توجه به اندازه انحراف (باعث رد نتایج شده و به خطای سیستماتیک حساس میباشد.

76 در سال 2006 با توجه به پیشرفتهای تجهیزات و نیز کامپیوتری شدن بسیاری از برنامهها دو تغییر در قوانین وستگارد ایجاد شد.اول اینکه قانون 1 2s به عنوان هشدار حذف گردید و پیشنهاد شد قوانین 10 x و 4 1s حتی در شرایطی که نتیجه در محدوده ±2SD دارد اعمال شود. این امر اگر چه منجر به تشخیص سریعتر خطا میشود ولی انجام صحیح آن در مواردی که چارت بصورت دستی ترسیم شده بسیار مشکل است.

77 تفسیربر اساس نظریه WHO وقتی پراکندگی نتایج نزدیک به میانگین و در اطراف آن باشد عملکرد سیستم قابل قبول است. وجود یک خوانده خارج از محدوده mean ±2 SD نشان میدهد که سیستم از کنترل خارج شده و برای یافتن خطا باید اقدام فوری صورت گیرد. هفت خوانده پیاپی با سیر صعودی یا نزولی ( حتی اگر از میانگین عبور کنند ) نشانگر یک اتفاق تدریجی در سیستم بوده که باید شناسایی و اصالح شود. مشاهده یک سری از خواندهها بطور پیاپی و ثابت دریک طرف میانگین نشانگر وجود bias میباشد که باید شناسایی و اصالح گردد. پراکندگی زیاد نتایج در اطراف میانگین نشانگر دقت نامناسب اندازهگیری است که نیاز به اصالح دارد.

78 پراكندگي زیاد نتایج ( خطای راندوم( علل عدم هموژن سازی یا نگهداری نامناسب کنترل شستشوی نامناسب لوازم شیشه ای یا سینی واکنش تبخیر نمونه کنترلی عملکرد نامناسب دستگاه

79 نتایج صعودی یا نزولی قرائت سیر پاسخها باال یا پایین میانگین علل کالیبراسیون غیر قابل قبول) معرف آلوده خطای دستگاهی تهیه نامناسب نگهداری یا آلودگی کالیبراتور(

80 CUSUM چارت کنترل تجمعی Cumulative Sum Control chart

81 روشی است که جمع جبری اختالفات نتایج آزمایش نمونه کنترلی را با میانگینی که در ابتدا تعیین می شود را بررسی می نماید به خطاهای سیستماتیک حساس می باشد. برای اجرا و تفسیر دور اه وجود دارد: V-mask limit decision یا محدوده تصمیم گیری

82 تفسیر آزمایش سرم کنترل در 20 روز و محاسبه میانگین و انحراف معیار.I ترسیم چارت : محور عمودی cusum و محور افقی سریهای کاری آزمایش سرم کنترل در هر سری کاری ومحاسبه اختالف آن با میانگین جمع جبری نتایج هرروز با روز قبل.II.III.IV

83 تفسیر تعیین محدوده k که معادل mean ±1SD در نظر گرفته می شود. تعیین محدوده h که معادل ±2.7SD در نظر گرفته می شود. آزمایش سرم کنترل در 20 روز و محاسبه میانگین و انحراف معیار ترسیم چارت : محور عمودی cusum و محور افقی سریهای کاری آزمایش سرم کنترل در هر سری کاری ومحاسبه اختالف آن با حد K جمع جبری نتایج هرروز با روز قبل.I.II.III.IV.V.VI

84 تفسیر mean ±1SD وقتی است که پاسخ از محدوده K یا cusum شروع خارج می شود..I.II خاتمه : وقتی که از محدوده h یا mean ±2.7SD خارج شود. وقتی عالمت Cs i تغییر یابد. یا دوباره در محدوده قابل قبول قرار بگیرد. )شرایط تحت کنترل(

85 K= mean ±1SD 100+5=95,105

86 K= mean ±1SD 100+5=95,105 h= ±2.7SD = ±2.7 5 = ± 13.5 K limit

87 كنترل كیفي براساس استفاده از نتایج بیماران

88 1- كنترل كیفي براساس نمونه هر بیمار 1- تطابق با وضعیت بالینی نکته: تطابق با عالئم بالینی در آزمایشگاههای بزرگ ممکن نیست. و دوم اینکه الزاما عالئم بالینی با نتایج آزمایشگاهی هماهنگی کامل ندارند.

89 كنترل كیفي براساس نمونه هر بیمار با TSH 2- تطابق آزمایشها با سایر آزمایشها مانند: تستهای تیروئیدی و تطابق نتایج T4

90 3 -دلتا چک با نتایج قبلی كنترل كیفي براساس نمونه هر بیمار اساس روش: تغییر مقادیر آنالیتها در بدن یک فرد در مدت زمان مشخص در محدوده مشخص اگر نتایج جدید هر بیمار با نتایج قبلی مقایسه شود برخی خطاها مانند جابجایی نمونه یا جواب شناسایی می شود. %50 تشخیص خطا برای مواردی که labeling غلط داشته اند. که در فاصله 3 روز انجام شده: مثال : بررسی Ladenson %20 آلبومین % 50 بیلی روبین توتال %5 سدیم :

91 Recommended Limits for Delta Checks Test Delta Checks Limit Albumin 20% Bilirubin total 50% Calcium 15% Creatine kinase 99% Creatinine 50% Phosphorus 20% Potassium 20% Protein total 20% Sodium 5% Thyroxine 25% Urea nitrogen 50% Uric acid 40%

92 كنترل كیفي براساس نمونه هر بیمار با شرایط قرار گیرد. limit checks -4 آزمایشاتی که نتایج آنها در محدوده ای قرار گرفته است که فیزیولوژیک منافات دارد بایستی از نظر احتمال اشتباه مورد بررسی مقادیر با توجه به بروشور و به متد مورد استفاده وابستگی دارد. مثال کلسیم 6.5 تا mg/dl 13 پتاسیم 3 تا mmol/l 6

93

94 كنترل كیفي براساس نمونه هر بیمار آزمایشهای مضاعف dublicate در آزمایشگاه آزمایش مضاعف عدم دقت نتایج را در یک آزمایشگاه بررسی می کند. 1- جمع آوری نمونه در 2 لوله 2- انجام 2 بار آزمایش اختالف نتایج هر جفت آزمایش محاسبه و SDبر اساس فرمول زیر بدست می آید: -5 SD= Σd 2 2n هر جفت جوابی که بیش از 2SD شناخته می شوند. با هم اختالف داشته باشند غیر قابل قبول

95 2- كنترل كیفي براساس نمونه بیماران متعدد Intra Laboratory duplicate

96 كنترل كیفي براساس نمونه همه بیماران Patient mean محاسبه میانگین نرمال و حساس به خطای سیستماتیک Clinical decision correlation یا بررسی هماهنگی نتایج آزمایشگاه با عالئم بالینی ( گذشته نگر و بررسی کیفیت در دراز مدت را انجام می دهد(

97 كنترل كیفیت تجهیزات آزمایشگاهي

98 اولييین قييدم بييرای اسييتفاده صييحیح از تجهیييزات آزمایشگاهی مطالعه کامل کاتالوگها و عميل بيه دستورالعملهای نگهداری و کنترل کیفیت منيدرج در آن میباشد. مطالبی که در ادامه می آیيد جنبيه عيام داشيته و جایگزین دستورالعمل سازنده نمیباشد.

99 رلپمس / تپیپ ورکیم یربراک یگنوگچ سپ زا مکحم ندرک کون رلپمس بسانم هب رلپمس ادتبا همکد لرتنک / راشف رلپمس(Control button/push button) ار هب یمارآ ات فقوت لوا همکد نیئاپ یم میروآ رد نامه لاح کون رلپمس ار دنچ 3 دودح(رتمیلیم یلیم رتم هتسبو هب مجح )رلپمس رد عیام ورف هدرب و همکد راشف ار هب یمارآ اهر مینک یم ات عیام دراو کون رلپمس دوش یارب هیلخت رد هلول ای فرظ دروم رظن اب راشف ددجم همکد ات فقوت لوا لولحم ار اب سامت هب هرادج فرظ هب یمارآ جراخ هدرک و سپ 1-3 زا هیناث اب راشف ات فقوت مود هدنامیقاب لولحم ار زین لاماک جراخ.میئامن یم

100 تهج ندیسر هب رثکادح تقد و تحص یارب یاهرلپمس اب مجح 10 رتیلورکیم و رتشیب هیصوت یم دوش لبق زا لاقتنا مجح هنومن 2 3یلا راب لمع تشادرب و هیلخت زا هنومن رارکت هدش ات لاماک رادج یلخاد کون رلپمس هب هنومن هتشغآ دوش و سپس مجح دروم رظن زا هنومن لقتنم.دوش یارب مجح یاه رتمک زا 10 رتیلورکیم رتهب تسا طقف رابکی تشادرب اب کون رلپمس Unwetted Tip هک کشخ و نودب یگتشغآ هب هنومن دشاب ماجنا هدش و سپ زا هیلخت رد لحم دروم رظن تهج نانیمطا زا هیلخت لماک یمامت مجح نورد کون رلپمس اب لولحم دوجوم رد فرظ هتسش.دوش دیاب رد رظن تشاد درکلمع بولطم رلپمس طقف اب هدافتسا زا رس رلپمس یاه ون و رابکی فرصم تسدب یم دیآ و زا وشتسش و هدافتسا ددجم زا رس اهرلپمس تسیاب یم یراددوخ.دومن

101 نکات مهمی که در کار با سمپلرمی بایست رعایت شود عبارتند از : اطمینان از اتصال کامل نوک سمپلر به سمپلر عمود نگهداشتن سمپلر در زمان مکش تخلیه محلول با تماس نوک سمپلر به جداره ظرف تحت زاویه 10 تا 40 درجه رها کردن آرام دکمه در زمان پر یا خالی کردن محتویات نوک سمپلر کشیدن کناره های خارجی نوک سمپلر پس از انجام مکش به جداره های فوقانی لوله به منظور حذف قطرات خارجی نوک سمپلر یا در صورت نیازخشک کردن قطرات باقی مانده در بخش خارجی آن به کمک پارچه ای بدون پرز)البته باید مطمئن شد که پارچه چیزی از محتویات داخل نوک سمپلر را به خود جذب نکند( هنگام تخلیه محلول پس از توقف اول )پائین آوردن دکمه کنترل تا مرحله اول( باید کمی تامل کرد )1-3 ثانیه( و سپس دکمه را تا توقف دوم پائین آورد. درسمپلرهای متغیر )قابل تنظیم برای حجم های مختلف ) توصیه می شود برای کاهش حجم و تنظیم حجم مورد نظر دکمه کنترل به آرامی تارسیدن به حجم انتخابی چرخانده شود. برای افزایش حجم بهتر است دکمه کنترل را تا کمی بیش از حجم مورد نظر پیچاند و بعد در خالف جهت با کم کردن حجم به مقدار مورد نظر رسید.

102 (رلپمس تیفیك لرتنك تپیپورکیم :) نانیمطا زا نویساربیلاک حیحص ورکیم اهتپیپ هک قیرطزا یسررب تقد و تحص درکلمع ورکیم تپیپ رد تشادرب مجح دروم راظتنا لصاح دوشیم شقن یمهم رد همانرب یاه نیمضت تیفیک.دنکیمافیا یبایزرا هب ود شور نیزوت و گنر یجنس لباق ماجنا تسا هب تلع مدع یسرتسد بلغا اههاگشیامزآ هب تامازلا هدافتسا زا شور نیزوت دننام ییاهوزارت اب هجرد کیکفت بسانم (Resolution) یارب لرتنک رلپمس هجرد( کیکفت 1 0/0 یلیم مرگ ) و نویساربیلاک مظنم وزارت هدافتسا زا شور گنر یجنس هیصوت.ددرگ یم یسررب تقد تحص و رلپمس تسارتهب 3 4 ات راب رد لاس ماجنا.دوش

103 مواد و ابزار مورد نیاز : 1- ماده رنگی : رنگ سبز خوراکی یا پارانیترو فنلindicator Paranitrohenol (C6H5NO3),

104 . 0 / هیدروکسید سدیم 01 برای کاری محلول نرمال رقت سازی فنل پارانیترو لوازم شیشه ای رنگی)از قبیل بالن کالس ژوژه و محلول نانومتر A با توجه به حجم مورد نیاز در تهیه غلظت پیپت ) 4- فتومتر دارای طول موجهای 401 یا 405 برای پارانیترو فنل و 620 یا 630 برای رنگ سبز خوراکی 5- لوله آزمایش 6- ترازو ( کالیبره و تحت کنترل ) 7- نوک سمپلر مناسب 8- آب مقطر نکته : طول موج انتخابی برای قرائت محلول 401 امکان قرائت در 405 نانومتر نیز وجود دارد. پارانیتروفنل ولی است نانومتر

105 راك شور : هوحن لولحم هیهت هریخذ :(stock) روطب لومعم اهرلپمس هب هس هورگ )فلا رتیلورکیم )ب رتیلورکیم )پ یاهمجح رتمک زا رتیلورکیم 10 یم میسقت.دنوش یارب کیره زا یاههورگ قوف تسیاب یم دیاب کی لولحم هریخذ "زا گنر هیهت" دومن. زا ییاجنآ هک بلغا اهرتموتف نیرتهب درکلمع دوخ ار رد هدودحم یبذج 4 0/ ناشن دنهدیم لولحم یاه هریخذ یگنر اب یتظلغ هیهت دنوشیم هک سپ زا هلحرم قیقر ندش یاراد یبذج رد دودح 0/4.دنشاب

106 طرز تهیه محلول رنگی ذخیره پارانیتروفنل برای هر گروه از سمپلرها سمپلرهای گروه الف ) میکرولیتر(: 42 میلی گرم پودر پارانیتروفنل در یک لیتر آب مقطر حل میشود. ( غلظت رنگ در محلول ذخیره این گروه 42 میلی گرم درلیتر است( سمپلرهای گروه ب ( میکرولیتر(: 42 میلی گرم پودر پارانیتروفنل در 100 میلی لیتر آب مقطر حل میشود. ( غلظت رنگ در محلول ذخیره این گروه 42 میلی گرم درصد است( سمپلرهای گروه پ ( سمپلرهای کمتر از 10 میکرولیتر( : 420 میلی گرم پودر پارانیتروفنل در 100 میلی لیتر آب مقطر حل میشود. ( غلظت رنگ ذخیره این گروه 420 میلی گرم درصد است(

107 تقد يبایزرا.I هد هلول رد هلولاج یا هدیچ و اب هدافتسا زا یپ تپ A سلاک و رب یانبم لودج )1-1( رادقم صخشم دوس 0/01 (لامرن رد تروص هدافتسا زا )لنفورتیناراپ اب تقد رایسب دایز رد ره هلول هتخیر یم.دوش.II اب هدافتسا زا رلپمس دروم لرتنک زا لولحم هریخذ یگنر تشادرب هدش و هب ره هلول دوش یم هفاضا..III سپ زا طولخم ندرک نازیم بذج یرون هلول اه رد لباقم کنلاب آب (بسانم زبس یاربرطقم یکاروخ دوسو یارب تئارق)لنفورتیناراپ ددرگ یم. هنوگنامه هک لابق رکذ دش لوط جوم یباختنا یارب تئارق بذج یرون زبس گنر یکاروخ ای رتمونان یاربو لنفورتیناراپ ای.دشابیم رتمونان

108 جدول )1-1(

109 سپس میانگین و انحراف معیارخوانده های جذب نوری) OD ) محاسبه و ضریب انحراف خواندهها (CV%) بدست میآید. 10 لوله mean n x i (Coefficient of variation) CV mean n x i SD ( xi mean) n 1 2 CV% SD*100 mean

110 در صورت انتقال صحیح حجم آب ویا سود اختالف در جيذب نيوری لوليه هيای حاوی محلول رنگی به اختالف در حجم برداشت شده توسط سمپلر نسبت داده شده و درصد ضریب انحراف خوانده ها (CV%) مقدار عدم دقت سمپلر خواهد بود. معرف قابلیت تکرار پيذیری و

111 تحص يبایزرا تهج لرتنک تحص درکلمع رلپمس و هیهت رایعم شجنس تحص رد شور یجنس گنر دیاب اب هدافتسا زا هشیش رازبا یا هربیلاک یلولحم یاراد تقر هباشم اب تقر هیهت هدش طسوت رلپمس هیهت.دوش )1/1001( (ای )1/101 11(ایو )1/ نیدب روظنم اب یپ تپ سلاک A یرادقم زا لولحم یگنر هریخذ بسانتم( اب هورگ یمجح رلپمس و قبط شور )لیذ هب نلاب هژوژ A سلاک یا هک ات طخ هناشن زا رطقم بآ هدش رپ دوشیم هفاضا.

112 روش تهیه محلولهای كنترل صحت : کنترل صحت گروه پ ( سمپلرهای کمتر از 10 میکرولیتر ) 1/1001: رقت بالن ژوژه یک لیتری را برای پارانیتروفنل با سود 0/01 نرمال به حجم رسانده سپس با پی پت کالس A 1 میلی لیتر از رنگ ذخیره ( گروه پ ) به آن اضافه و مخلوط نمائید. کنترل صحت گروه ب )سمپلرهای ) رقت 1/101: بالن ژوژه 100 میلی لیتری را برای پارانیتروفنل با سود 01/0 نرمال به حجم رسانده سپس با پی پت کالس A 1 میلی لیتر از رنگ ذخیره )گروه ب( به آن اضافه و مخلوط نمائید.

113 فلا هورگ تحص لرتنک یاهرلپمس( ) تقر :1/11 نلاب هژوژ 100 یلیم یرتیل ار یارب لنفورتیناراپ اب دوس لامرن0/01 هب مجح هدناسر سپس اب یپ تپ سلاک A یلیم10 رتیل زا گنر هریخذ ( هورگ فلا ) هب نآ هفاضا و طولخم.دیئامن هتکن هاگره : یارب هفاضا ندرک یلیم10 رتیل گنر رد یلااب طخ هناشن یاضف یلاخ دوجو تشادن هکیئاجات ناکما دراد زا مجح یلیم10 رتیل هب نلاب هفاضا هدومن و هیقب ار هب لخاد رشب لقتنم مینکیم. سپ زا طولخم ندومن لماک تایوتحم نلاب هژوژ همه مجح ار هب رشب هفاضا هدومن و اب تایوتحم رشب نلاب هژوژ ار دنچ راب وشتسش.میهدیم

114 سپ از اطمینان از یکنواختی محلول صحت تهیه شده محلول حداقل در سه لوله ریخته و جذب نوری هر سه لوله قرائت میشود. میانگین خوانده ها بعنوان معیار مقایسه صحت دربررسی صحت عملکرد سمپلر استفاده میشود. شاخصه صحت (Bias) است که از فرمول زیر بدست می آید: Bias%= expected- observed 100 expected : expected میانگین جذب نوری 3 خوانده ازمحلول تهیه شده در بالن ژوژه : observed میانگین جذب نوری 10 لوله که در مرحله ارزیابی عدم دقت بدست آمده است.

115 توجه : به منظور به حداقل رساندن عوامل ایجاد خطا بهتر است بررسی دقت و صحت در یک روز انجام گیرد.

116 مقادیر مجاز عدم دقت و عدم صحت : اولین معیار مقایسه برای کنترل کیفیت سمپلرها میزان ادعا شده توسط سازندگان سمپلر برای( Bias ) Inaccuracy و CV%( ) Imprecision میباشد. چرا که بدنبال ارتقای فنآوری ابزار آزمایشگاهی و بهبود کیفیت عملکرد ابزار مقادیر عدم صحت و عدم دقت ادعائی سازند گان میکرو پیپتها نیز بسیار کاهش یافته است. با توجه به مختصات کیفیتی بسیاری از میکرو پیپتها : حداکثر میزان قابل قبول عدم دقت %2 CV%= حداکثر میزان قابل قبول عدم صحت %3 = Bias% پیشنهاد میشود.

117 نکته: معیارهای یاد شده که با توجه بيه تنيوع سيمپلرهای ميورد اسيتفاده آزمایشگاهها انتخاب شده است اگرچه از معیارهای مجاز اعالم شده قبلی کوچکتر میباشد ولی هنوز با میزان قابل قبول برخی مراجع بيین المللی فاصله زیادی دارد.

118 میظنت رد یخرب زا عاونا اهرلپمس هک مجح یتباث ار تشادرب یاهرلپمس(دنیامن یم Fixed Volume ) رد تروص دوجو Bias لباقریغ لوبق ناوت یم اب هدافتسا زا تاعلاطا جردنم یامنهاررد رلپمس مجح یتشادرب ار حیحصت.دومن رد دروم میظنت یاهرلپمس ریغتم دیاب هجوت تشاد هک هنوگره رییغت رد یاهمجح فلتخم هب نازیم تباث لامعا دوشیم. نیدب ینعم هک رییغت 1 ورکیم رتیل رد مجح رتیلورکیم100 %1( رییغت ) رد مجح 10 زینرتیلورکیم ثعاب 1 ورکیم رتیل رییغت ( ینعی %10 رییغت ) دهاوخ.دش اذل رتهب تسا لمع میظنت نویساربیلاک طسوت تکرش ربتعم ماجنا.دوش

119 :رلپمس یرادهگن هوحن یرادهگن رلپمس رب ساسا لمعلاروتسد هدنزاس ماجنا دریذپ یم یلو بلاطم لیذ رد رتشیبدروم عاونا قداص رلپمس.دشاب یم هیلک تمسق یاه یجراخ بلغا اهرلپمس ار یم ناوت اب نوباص لولحم زیمت درک و سپ زا یشکبآ اب بآ رطقم رد یامد قاتا کشخ.دومن ینوفعدض یارب ندرک لولحم %60 لناپورپوزیا هیصوت یم.دوش یخرب زا عاونا رلپمس زین لباق ولاکوتا.دنتسه سپ زا یوشتسش حوطس یجراخ و ندرکزیمت شخب هدنرادهگن کون رلپمس Tip holder هک( هب کمک هلیم هارمه ای اب بآوس هتشغآ هب لناتا 70 هجرد ماجنا یم )دریگ دیاب نوتسیپ اب رادقم یمک زا نغور هارمه هک رلپمس بلغا Silicone grease دشابیم نغور یراک.دوش یارب زیمت ندرک یاهتمسق یلخاد رلپمس دیاب هب یامنهار هارمه رلپمس هعجارم.دوش

120 : مهم تاکن هبرض هب رلپمس یم دناوت نیا هلیسو ار زا نویساربیلاک جراخ.دیامن اب باختنا رس رلپمس بسانم مجح لولحم یتشادرب دیاب رد یدح دشاب هک عیام دراو یاهتمسق یلخاد.ددرگن سامت تسد اب کون رلپمس هدولآ عونمم.تسا رد تروص شکم لولحم یاه یدیسا و ریاس داوم اب تیصاخ یگدنروخ دیاب شخب هدنرادهگن کون رلپمس (Tip-holder) زاب هدش و نوتسیپ و هقلح یکیتسلاپ (O-ring) یبوخب اب بآ رطقم هتسش.دوش زگره دیابن رلپمس یواح لولحم هب ولهپ یور زیم هتشاذگ.دوش زگره دیابن یاهرلپمس ریغتم ار رب یور یمجح جراخ زا هدودحم مجح یئاعدا نآ میظنت.درک

121 اسپکتروفتومتر و فتومتر مهمترین مواردی که عبارتند از: خطی بودن صحت فتومتریک صحت طول موج رانش نورهای ناخواسته در اسپکتروفتومترها می گیرند قرار ارزیابی مورد

122 LINEARITY ندوب يطخ فده زا نیا نومزآ نییعت هدودحم یا تسا هک رد نآ طابترا یطخ نیب رون بذج هدش و شناوخ رتموتف دوجو.دراد رد نیا شیامزآ نازیم تحص مدع بذج یرون رد ره تقر.دوش یم یسررب یارب نیا یبایزرا زا یاهلولحم یفلتخم یم ناوت هدافتسا دومن هک یم تسیاب ات دح ناکما رادیاپ.دنشاب تلعب ریثات ییاهریغتم زا لیبق یاطخ تقر شهاک یرادیاپ phتارییغت و تاریثات امد رد اهلولحم دیاب رد هدافتسا زا نیا شور لماوع هدش دای ار تحت لرتنک.تفرگ رد تروص ناکما هدافتسا زا یاهرتلیف یا هشیش solid glass filter دننام مویمدید ینیزگیاج یارب شور لبق دشابیم ( نیا اهرتلیف یاهتکرش قیرط زا نابیتشپ لباق یبایتسد )تسا 1

123 بررسی خطی بودن با استفاده از محلول در طول موجهای مختلف : برای بررسی خطی بودن در طول موج 540 نانومتر از محلول در طول موج 405 نانومتر از محلول HiCN پارانیتروفنل 0/08 میلی مول در لیتر و در طول موج 340 نانومتر از محلول دیکرومات پتاسیم استفاده می گردد.

124 540 جوم لوط ندوب یطخ یسررب تهج رتمونان یم تسیاب اب طولخم ندومن نوخ اب نیکبارد هریخذ یا (Stock) زا لولحم نایس تم نیبولگومه اب بذج یرون دودح 2 هیهت دوش (. روطب لاثم زا هفاضا ندرک 100 رتیلورکیم نوخ اب g/lنیبولگومه هب یلیم رتیل نیکبارد یلولحم اب بذج یرون دودح 09/2 تسدب یم دیآ ). رگا نازیم نیبولگومه هنومن مک مجحدشاب یرتشیب زا نوخ یم تسیاب هب نیکبارد هفاضا.دوش سپس زا نیا لولحم هریخذ لقادح 4 تقر هیهت یم دوش روطب( لاثم 1/2 1/4 1/8 )1/16و و بذج یرون لولحم هریخذ و یاهتقر هیهت هدش رد لوط جوم دای هدش رد لباقم کنلاب نیکبارد تئارق ددرگ یم ات 5 هدناوخ تسدب دیآ. یاهبذج یرون تئارق هدش هب ناونع رادقم هدهاشم هدش )Observed( رد رظن هتفرگ دوش یم.

125 برای محاسبه میزان خطا در هر رقت جذب نوری) OD ( رقتی از محلول که در حدود 0/4 باشد به عنوان مبنا انتخاب و میزان خطای سایر رقتها با توجه به آن محاسبه می شود تا جذب مورد انتظار بدست بیاید. بطور مثال اگر جذب نوری نمونه با رقت 1/4 حدود 0/4 باشد.جذب نوری مورد انتظار برای رقت 1/2 بصورت زیر محاسبه می شود : جذب نوری رقت 1/4 1/2 0/4 X

126 مقدار X بدست آمده مقدار مورد انتظار Expected( ) جذب نوری نمونه در رقت 1/2 می باشد. بدین ترتیب پس از محاسبه جذب نيوری مور د انتظ ار برای رقته ای مخت ل يف می يزان ع يد م ص يحت ه ير رق يت ب ي ا استفاده از فرمول Bias تعیین میگردد. Bias exp ected obsereved exp ected *100

127 مثال زیر میزان عدم صحت جذب نوری رقتهای مختلف نمونه سیان مت هموگلوبین در یک دستگاه فتومتررا نشان می دهد. (OD expected) (OD observed) %Bias

128 برای بررسی خطی بودن در طول موج 405 نانومتر طرز محلول از تهیه پارانیتروفنل این محلول:. می گردد استفاده لیتر در مول 0/08 میلی وزن یک مول پارانیتروفنل = 139/11 گرم یک میلی مول = 0/13911 گرم برای تهیه پارانیتروفنل 0/08 میلی مول در لیتر با استفاده از محاسبه زیر می بایست 11/11288 پارانیتروفنل ( بطور تقریبی 11/1 میلی گرم( در یک لیتر هیدروکسید سدیم OH) (Na 0/01 نرمال حل شود. میلیگرم 11.1 ~ میلیگرم = گرم =

129 2 رقتهای تهیه با و داشت خواهد حدود در جذبی محلول این در مختلف سود( OH (Na 0/01 نرمال میتوان خطی بودن در محدوده جذب 0.1 تا 2 را در طول موج 405 نانومتر و در مقابل بالنک سود بررسی نمود. بطور مثال با تهیه محلولهایی با غلظت و میلی مول در لیتر نتایج زیر بدست آمده و Bias محاسبه گردیده است. همانطور که قبال گفته شد جذب نوری حدود 0.4 را مالک قرار داده و با تناسب مانند مثال زیر جذب نوری مورد انتظار هر غلظت را محاسبه نمایید x

130 Bias % µmol/l

131 برای بررسی خطی بودن درطول موج 340 نانومتر محلول از دی کرومات می شود. استفاده پتاسیم برای تهیه محلول: 110 در oven دی کرومات پودر را پتاسیم یکساعت مدت به سانتی گراد درجه حرارت با 1 و کرده خشک 200 سولفوریک اسید با را آن میلی گرم برسانید. لیتر حجم به 0/01 نرمال 2 حدود در جذبی ذخیره محلول نمائید. نگهداری تیره شیشه در ذخیره بعنوان را محلول این سولفوریک اسید در مختلف رقتهای تهیه با و داشت خواهد 0/01 نرمال خطی می توان سولفوریک اسید بالنک مقابل در را تا جذب محدوده در بودن موج درطول غلظت با محلولهایی تهیه با مثال بطور نمود. بررسی نانومتر محاسبه و آمده بدست زیر نتایج لیتر در گرم میلی Bias گردیده است. 25 و 10

132 مشابه مثيال قبيل جيذب نيوری حيدود 0.4 را ميالک قيرار داده و بيا تناسب مانند مثال زیر جذب نوری مورد انتظار هر غلظت را محاسيبه نمایید x

133 میزان عدم صحت مجاز در هر رقت حداکثر %5 پیشنهاد میشود. ولی بهتر است این مقدار را براساس دستورالعمل سازنده تعیین نمود. mg/l Bias %

134 نکته : بررسی صحت فتومتری با استفاده از روش گفته شده برای فتومتر امکانپذیر نمیباشد)بعلت عدم دسترسی به طول موج 350 نانومتر (. این بررسی میبایست با استفاده از محلولها یا فیلترهای مناسب و توسط شرکتهای پشتیبان انجام گردد.

135 بررسی صحت فتومتری با استفاده از محلول دی کرومات پتاسیم : بيش از 50 ميلي گرم از دي كرومات پتاسيم را به مدت يكساعت در درجه حرارت 110 درجه سانتي گراد قرارداده تا خوب خشك شود. سپس با ترازوي كاليبره دقيقا 50 ميلي گرم از ماده فوق برداشته و در يك ليتر اسيد سولفوريك 0/01 نرمال حل ميگردد. سپس اسپكتروفوتومتر توسط بالنك اسيد سولفوريك 0/01 نرمال در طول موج 350 نانومتر صفر شده و جذب نوري محلول دي كرومات پتاسيم در اسيد سولفوريك قرائت ميگردد. جذب نوري در محدوده ± / /536 نشاندهنده صحت فتومتريك دستگاه ميباشد.

136 جوم لوط تحص يبايزرا تحص لوط جوم هب روظنم يبايزرا ياعدا متسيس ندناباترد لوط يجوم تسا هك هاگتسد يارب نآ ميظنت هدش تسا. نيرتتحار و لباق سرتسد نيرت شور يارب يياهرتموتفورتكپسا هك اب رون يئرم راك يم دننك هدافتسا زا لولحم نيبولگومه تم نايس 20( رتيلوركيم نوخ و 5 يليم رتيل نيكبارد ) هدوب هك ياراد رثكادح بذج يرون رد لوط جوم 540 رتمونان تسا.

137 ادتبا اب لولحم نيكبارد هب ناونع كنلاب هاگتسد رفص ار هدرك و سپس بذج يرون هنومن رد لوط جوم و 550 رتمونان تئارق مزلا(.ددرگ يم ركذب تسا سپ زا ره رييغت لوط جوم دياب بذج يرون هاگتسد اب لولحم كنلاب ددرگرفص ). رب ساسا لوط جوم و نازيم بذج كي ينحنم مسر ددرگ يم هك رد تروص دوجو تحص لوط جوم رثكادح بذج يرون ار رد 540 ناشنرتمونان دهاوخ.داد هتكن : يسررب تحص لوط جوم اب هدافتسا زا شور هتفگ هدش يارب رتموتف ريذپناكما.دشاب يمن نيا يسررب تسياب يم اب هدافتسا زا اهلولحم اي ياهرتليف بسانم و طسوت ياهتكرش نابيتشپ ماجنا.ددرگ

138 آزمون رانش فوتومتری (DRIFT) یکی از منابع اصلی خطا در اسپکتروفتومتری که به علت فرسودگی شدید منبع نوری رخ میدهد عدم پایداری مقدار جذب خوانش شده درطول زمان میباشد. برای بررسی ابتدا دستگاه را با درابکین صفر نموده و پس از ریختن محلول سیان مت هموگلوبین در کووت و بستن درب آن با پارافیلم جذب نوری این محلول هر 5 تا 15 دقیقه یکبار )بمدت یکساعت( قرائت می گردد. حداکثر تغییر مجاز در جذبهای نوری قرائت شده طی این مدت ± میباشد. بعنوان مثال اگرجذب محلولی در ابتدا باشد در مدت یکساعت میتواند در محدوده 1.259±0.005 تغییر نماید.

139 نورهای ناخواسته LIGHT) (STRAY نورهای ناخواسته نورهایی هستند که غیر از نور عبور داده شده از منوکروماتور به نمونه تابیده می شوند. برای اینکار محلولی که نور را بطور کامل جذب میکند )مثل استن یا نیتریت سدیم در طول موجهای خاص ) در مسیر عبور نور قرار داده میشود. در این حالت میبایست ترانسمیتانس % 0 ( جذب بینهایت و غیر قابل خوانش( باشد زیرا نور از محلول عبور نکرده و به دتکتور نمیرسد. برای بررسی انوار ناخواسته محلول آبی 50 گرم در لیتر سدیم نیتيریت تهیه و در مقابل بالنک آب مقطر در طول موج 300 تا 385 نانومتر خوانش می شود. ترانس میتانس میباید % 0 = Tباشد.

140 توجه : آزمایشگاههایی که از فتومتر استفاده مینمایند ازبین پارامترهای گفته شده تنها میتوانند خطی بودن رانش فتومتری و انوار ناخواسته را بررسی نمایند. سایر موارد ذکر شده و همچنین دمای محفظه باید از طریق شرکت پشتیبان بررسی شود.

141 سانتریفوژ سانتریفوژ نمودن یکی از روشهای جدا سازی است که در استفاده از نیروی گریز از مرکز قسمتهای سبکتر یک محلول ویا سوسپانسیون از قسمتهای سنگینترآن جدا میشود. آن با مخلوط اساس عمل سانتریفوژ حرکت دورانی حول یک محور ثابت است. نیروی سانتریفوژ یا( Force(RCF Relative Centrifugal بستگی به شعاع و سرعت دوران داشته با فرمول زیر محاسبه و واحد آن نیز بر اساس ضریبی از ) gravity( g بیان میشود. ( بطور مثال 500g)

142 RCF= r (rpm) 2 مقدارتجربی قراردادی r = شعاع سانتریفوژ برحسب سانتیمتر مقدارشعاع از مرکز چرخش سانتریفوژ ( محور ) تا انتهای لوله درون سانتریفوژاندازه گیری میشود سرعت چرخش برحسب دور در دقیقه = rpm

143 نیروی سانتریفوژ RCF را میتوان به وسیله نموگرام نیز تعیین نمود: در این حالت با کشیدن خطی که از شعاع سانتریفوژ و g مورد انتظار عبور میکند و ادامه آن سرعت بدست میآید. بعنوان مثال در شکل فوق برای بدست آوردن قدرت 500g در سانتریفوژی که شعاع آن 75 میلیمتر است الزم است سرعت روی 2500 دور در دقیقه تنظیم گردد.

144 انواع سانتریفوژ : سانتریفوژ های شناور bucket( - Horizontal ))لوله head /Swinging-.I ها در حالت توقف وضعیت عمودی و در حال حرکت وضعیت افقی دارند. ).II سانتریفوژ های زاویه ثابت: )لوله ها در همه حال دارای زاویه ثابت نسبت به محور سانتریفوژ میباشند. سرعت این نوع سانتریفوژ میتواند نسبت به مورد قبلی بیشترباشد ولی در زمان چرخش بعلت مقاومت به هوا درون آن گرمای بیشتری ایجاد شده و دما باال میرود. انتخاب سانتریفوژ در آزمایشگاه باید با توجه قابل قبول و...( و نیز مختصات فنی مندرج در به نوع مصرف ( مانند سرعت کاتالوگ دستگاه صورت گیرد. حداکثر نیاز مورد دمای

145 نکات مهم در استفاده از سانتریفوژ :. روزانه کار در نباید سانتریفوژ انداخت کار به باز درب با را استفاده از لوله های مناسب و توصیه شده سازنده و رعایت توازن لولهها و حجم نمونهها هنگام استفاده از سانتریفوژ از نکات اساسی در استفاده صحیح سانتریفوژ میباشد. بطور معمول وزن لوله های حاوی نمونه که مقابل هم قرار گرفتهاند نباید بیش از %1 متفاوت باشند. وزن مجموع لولههای حاوی نمونه نباید از وزن تعیین. شده سازنده برای سرعت نماید تجاوز خاص الزم است درب لولههای حاوی خون قبل از سانتریفوژ بسته شود تا از پخش آئروسل در محیط جلوگیری گردد. از استفاده از اپلیکاتورهای چوبی جهت خارج کردن لخته قبل از عمل سانتریفوژ به علت افزایش احتمال همولیز باید خودداری شود.

146 نگهداری و كنترل كیفیت سانتریفوژ : تمیز نگهداشتن مهم بسیار ها آلودگی انتشار کاهش در سانتریفوژ. فواصل در باید و است زمانی مشخص انجام شود کنترل برای کیفیت سانتریفوژ الزم است موارد گردد: بررسی زیر 1- سرعت زمان دما -2-3

147 سرعت سانتریفوژ :. ابزار سنجش سرعت سانتریفوژ است تاکومتر سرعت سانتریفوژ حداقل باید هر سه ماه یکبار بررسی شده %5 مورد سرعت با از بیش نباید شده گیری اندازه سرعت میزان ) متفاوت )سرعت انتظار کار هنگام انتخابی با سانتریفوژ باشد.

148 برای بررسی سرعت سانتریفوژ با تاکومتر مراحل زیر انجام میشود : 1- قفل سانتریفوژ را در حالتی قرار دهید که در حال باز بودن درب چرخش انجام شود. 2- کاغذ مخصوص همراه تاکومتر را نزدیک مرکز محور سانتریفوژ ( نه در روی مرکز محور( بچسبانید. این کار باعث میشود در هر بار چرخش نور یکبار از کاغذ مخصوص به تاکومتر باز تابیده شود. 3- سانتریفوژ را با دور مورد نظر تنظیم نموده و روشن کنید. 4- تاکومتر را در فاصله مناسب نسبت به کاغذ نشاندار نگهداشته و آنرا روشن کنید. 5- هنگامیکه عدد نمایش داده شده روی تاکومتر ثابت ماند آن را یادداشت نموده با سرعت انتخاب شده اولیه مقایسه نمائید.

149 زمان سنج سانتریفوژ: بصورت سنج زمان است بهتر کالیبره سنج زمان مقابل در هفتگی گیرد. قرار بررسی مورد زمانهای در را زمان سنج امر این برای مختلف کرونومتر وبا تنظیم %10 انتظار مورد زمان با از بیش نباید حاصله اعداد کنید مقایسه. متفاوت باشد.

150 كنترل دما : برخی سانتریفوژ ها هنگام کار ایجاد حرارت زیاد در محفظه داخل سانتریفوژ این دما میتواند بر کیفیت نمونه و غلظت کمیت های آن تاثیر گذار باشد. و مینمایند اندازه گیری که هنگامی لذا کمیتی مورد دما به که است نظر حساس میباشد است بهتر. از سانتریفوژ دار یخچال استفاده شود روش آنرا می شود تعیین کنترل. پس نمود. برای دما: سپس از مدت مقرر کنترل در لوله می توان دما سانتریفوژ در قرار لوله گرفته آزمایش و داخل آب دمای لوله مجددا دستگاه اندازه آب با مقطر دور گیری می شود ریخته مشخص. دمای و روشن دمای سانتریفوژهای یخچال دار میباید هر ماه بررسی شده و میزان دمای شده نباید بیش از 2 درجه سانتی گراد با دمای مورد انتظار متفاوت باشد. گیری اندازه

151 بن ماری انجام برای استفاده ماری بن از خاص دمای و مرطوب محیط در آزمایش برای می شود. استفاده مناسب داشت. توجه زیر به موارد باید بن ماری از باالتر باید بن ماری در آب سطح از سطح مایعات انکوبه شده باشد. میکروبها رشد از تا گردد تعویض مرتبا باید بن ماری آب جلوگیری بعمل آید. برای کردن پر برای مقطر آب از است بهتر رسوب ایجاد از جلوگیری بن ماری اسید از توان می رسوب ایجاد صورت در شود. استفاده کلریدریک رسوبها بردن ازبین برای رقیق استفاده نمود.

152 برای بن ماری دمای از اطمینان می بایست بوسیله روزانه آب دمای بن ماری درون دماسنج از غیر دماسنجی گردد. کنترل فاقد که هایی بن ماری مورد در سیرکوالتور می باشند آب در است الزم گوشه چهار بن ماری دماسنجهای دماسنج با آن نتایج و گرفته قرار دقیق درون بن ماری مقایسه گردد. پایانی( point (end میزان برای دما مجاز خطای آزمایشهای نقطه ±0.5 می باشد.

153 یخچال : برای استفاده صحیح داشت توجه زیر به موارد باید یخچال از در عموما که مبرد از کافی هوای که گیرند قرار طوری باید یخچالها -1 نماید. عبور است یخچال پشت 2- دمای یخچال باید روزانه دو بار در ساعات مشخص اندازهگیری و ثبت شود. با توجه به امکان وجود اختالف دما درجه حرارت بخشهای مختلف گردد. بررسی باید یخچال تمیز شود. یخ وجود در صورت و بررسی هرماه باید یخ 3- محفظه غبار روی مبرد ماهانه پاک شود. -4 دور الستیک 5- در مرتبا بررسی شود.

154 ترازو عواملی مانند دما رطوبت نیروی جاذبه و هوا میتوانند در اندازهگیری صحیح وزن مواد تداخل نمایند. برای نگهداری و برای استفاده صحیح از ترازو باید به موارد زیر توجه داشت : 1- ترازو باید در محلی دور از جریان هوا مکانی ثابت و بدون ارتعاش قرار گیرد دقیقا در وضعیت افقی و در. 2- ترازو باید پیش از هر اندازهگیری صفر شود. 3- ظرفی که برای توزین استفاده شود باید تا حد امکان کوچک باشد ( با توجه به حجم ماده مورد توزین (. از بکار بردن ظروف پالستیکی باید خودداری شود. 4- ظرف و ماده مورد توزین باید قبل از توزین به حرارت اتاق رسانده شوند.

155 -5 تسد ار دیابن دراو هظفحم نیزوت دومن اریز ثعاب ندش مرگ هظفحم.دوش یم رتهب تسا زا سنپ.دوش هدافتسا دروم هدام -6 نیزوت ار دیاب طسو هفک رارق.داد -7 وزارت دیاب زیمت هگن هتشاد.دوش رد تروص نتخیر داوم ییایمیش دیاب اعیرس لحم ار زیمت دومن. یارب یزاسکاپ لماوع کیژولویب زا لکلا 70 دصرد.دوش یم هدافتسا -8 یارب نانیمطا زا تحص یریگ هزادنا مزلا تسا هولاع نویساربیلاکرب یلخاد رد لصاوف ینامز صخشم اب هدافتسا زا یاه هنزو هربیلاک اب نزو نیعم تحص درکلمع ار یسررب درک ای زا قیرط عجارم نویساربیلاک ربتعم مادقا هب نویساربیلاک هاگتسد.دومن

156 میکروسکوپ برای حفظ کیفیت عملکرد میکروسکوپ آگاهی از نحوه صحیح نگهداری آن از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد که در زیر به نکاتی در این مورد اشاره می شود: 1- هنگامی که از میکروسکوپ استفاده نمیشود المپ آن خاموش و با روکش مناسب پوشانده شود. 2- بالفاصله پس از استفاده روغن ایمرسیون از روی عدسیهای شیئی پاک شود. 3- قبل و بعد از استفاده از میکروسکوپ قسمتهای نوری با دستمال مخصوص لنز کاغذهای جاذب یا پارچه نرم آغشته به محلولی متشکل از یک حجم اتر و یک حجم ایزوپروپیل الکل پاک شود. 4- برای پاک کردن لنزها نباید از گزیلل استفاده شود. لنزها نمیبایست در الکل خیسانده شوند.

157 5- در حال مشاهده الم برای وضوح تصویر هیچگاه عدسیهای شیئی را خیلی پائین نبرید زیرا ممکن است منجر به خراشیدگی اسالید و صدمه به لنز شود. 6- عدسیهای شیئی نباید از میکروسکوپ جدا شوند. 7- در هوای گرم و مرطوب به منظور جلوگیری از رشد قارچ بر روی لنزها میتوان میکروسکوپ را هر عصر در محفظهای که با یک یا دو المپ 40 وات گرم شده و محیط خشکی فراهم آورده قرار داد. باید توجه داشت دمای آن محفظه نمیبایست بیش از 5 درجه از دمای آزمایشگاه باالتر باشد. 8- در هوای گرم و خشک که مشکل اصلی گرد و غبار است عالوه بر پوشاندن میکروسکوپ در ساعات غیر کاری در پایان روز میبایست گرد و غبار لنزها را با دمیدن هوا از وسیلهای مانند پوار یا با استفاده از برس مخصوص لنز یا قلم موی نقاشی و در صورت لزوم کاغذ مخصوص لنز( paper (Lense تمیز نمود.

158