Δρ Παρισόπουλος Γεώργιος. Πολιτικός Μηχανικός Α.Π.Θ., M.Sc., Ph.D. Water Resources & Environmental Eng., I.C., U.K.

Transcript

1 Δρ Παρισόπουλος Γεώργιος Πολιτικός Μηχανικός Α.Π.Θ., M.Sc., Ph.D. Water Resources & Environmental Eng., I.C., U.K. Ανασκόπηση Λειτουργίας θυροφράγματος Κούλας και Διαχείρισης στάθμης λίμνης Μικρής Πρέσπας Έκθεση έτους 2014 Ιανουάριος 2015 Αγ. Γερμανός, Πρέσπα

2 Εισαγωγή Η παρούσα έκθεση ανασκόπησης της λειτουργίας του θυροφράγματος Κούλας και της ρύθμισης της στάθμης Μικρής Πρέσπας αφορά στο διάστημα Συντάχθηκε από τον Δρ Παρισόπουλο Γεώργιο στα πλαίσια της συνεργασίας του με την Εταιρία Προστασίας Πρεσπών (Ε.Π.Π.). Ειδικότερα η έκθεση αναφέρεται στο σύνολο των χειρισμών του θυροφράγματος την προαναφερόμενη περίοδο, στον υπολογισμό της εκροής μέσω του θυροφράγματος Κούλας στη Μεγάλη Πρέσπα, στην παρουσίαση της μεταβολής της στάθμης της λίμνης Μικρής Πρέσπας και στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της διαχείρισης με βάση τους δείκτες του Σχεδίου-Οδηγού Αποκατάστασης και Διαχείρισης των Υγρών Λιβαδιών στη Λίμνη Μικρή Πρέσπα ( ) που στη συνέχεια θα αναφέρεται και ως Σχέδιο-Οδηγός Διαχείρισης Μικρής Πρέσπας. Όλοι οι χειρισμοί του θυροφράγματος και οι μετρήσεις στάθμης στη Μικρή Πρέσπα το 2014 έγιναν είτε από το τεχνικό προσωπικό της Ε.Π.Π. είτε από το προσωπικό του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού (Φ.Δ.Ε.Δ.) Πρεσπών. Κάθε απόφαση χειρισμού λαμβάνονταν από το Φ.Δ.Ε.Δ. Πρεσπών. Χειρισμοί θυροφράγματος Οι χειρισμοί του θυροφράγματος, το οποίο αποτελείται από 4 κατακόρυφα κινούμενες μεταλλικές ασπίδες (πόρτες), πλάτους 1m, 2m, 3m και 3m αντίστοιχα, αποσκοπούσαν στην επίτευξη διακύμανσης της στάθμης της λίμνης όπως αυτή ορίζεται στην ΚΥΑ (ΦΕΚ 302/Δ/ ) απόσπασμα της οποίας δίδεται στο Παράρτημα Α. Η διαδικασία λήψης απόφασης για το άνοιγμα ή κλείσιμο των επί μέρους ασπίδων βασίζεται στις μετρήσεις στάθμης των προηγούμενων ημερών, στην ανάλυση του ρυθμού μεταβολής της στάθμης (ανοδικής ή καθοδικής) και στα μέσα υδρολογικά χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης περιόδου. Τα ειδικότερα όρια διακύμανσης της στάθμης κατά το 2014 ορίσθηκαν με Αποφάσεις του ΔΣ του Φορέα Διαχείρισης Ε.Δ. Πρεσπών όπως προσδιορίσθηκαν από την Επιτροπή Διαχείρισης Υγροτόπου Εθνικού Δρυμού Πρεσπών. Συγκεκριμένα

3 στην 7 η συνεδρίαση Επιτροπής Διαχείρισης Υγροτόπου Εθνικού Δρυμού Πρεσπών, Άγιος Γερμανός 11/2/14 λήφθηκαν οι παρακάτω απόφασεις. Απόφαση 1/ ΕΔΥ 2014 Η διαχείριση της στάθμης της λίμνης κατά το 2013 κρίθηκε ικανοποιητική και αποφασίζεται για το 2014 η στάθμη να διατηρηθεί στο 854,35 όπως και κατά το προηγούμενο έτος. Απόφαση 2/ ΕΔΥ 2014 Αποφασίζεται να παρακολουθηθεί η πορεία της στάθμης της λίμνης, η οποία αναμένεται να είναι σε χαμηλότερα επίπεδο το 2014 σε σχέση με το 2013 ( κατώτατη στάθμη στόχος για το 2013 ήταν 854,15). Σε περίπτωση που η στάθμη είναι ανάλογη αυτής του 2013, προτείνεται να συγκληθεί στα μέσα Ιουνίου η Επιτροπή για να συζητηθεί η ταπείνωση της στάθμης (έως 20 εκ.) ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση των κτηνοτρόφων για την κοπή της βλάστησης στα υγρά λιβάδια. Στις αρχές του 2014 η στάθμη της λίμνης ήταν σε χαμηλό υψόμετρο χωρίς τάση ουσιαστικής ανόδου και για το λόγο αυτό αποφασίσθηκε τα θυροφράγματα να παραμείνουν συνεχώς κλειστά. Παρόλα αυτά η στάθμη ανήλθε σε μέγιστο υψόμετρο +853,92 m ήτοι πολύ χαμηλότερα (43 cm) από τη στάθμη στόχο που είχε τεθεί. Διακύμανση στάθμης Μικρής Πρέσπας Τα στοιχεία της διακύμανσής της στάθμης κατά το 2014 παρουσιάζονται στα Σχήματα 1-4. Τα κύρια χαρακτηριστικά της διακύμανσης της στάθμης συνοψίζονται στον Πίνακα 1. Γενικά χαρακτηριστικά Η στάθμη της λίμνης στο τέλος του 2014 είχε υψόμετρο +853,69 m κοντά στον μέσο όρο +853,73 της 15ετίας αλλά 22cm χαμηλότερα από τη στάθμη στην αρχή του ιδίου έτους.

4 Πίνακας 1 : Χαρακτηριστικά διακύμανσης στάθμης Μικρής Πρέσπα το έτος 2014 Περιγραφή παραμέτρου Τιμή Ημερομηνία Μέγιστη στάθμη λίμνης Μικρής Πρέσπας +853,92 m 12-20/05/2014 Ελάχιστη στάθμη λίμνης Μικρής Πρέσπας +853,51 m 9-10/11/2014 Διαφορά Μέγιστης και Ελάχιστης στάθμης Στάθμη αρχή έτους 2014 Στάθμη τέλος έτους 2014 Διαφορά στάθμης αρχής και τέλους έτους 0,41 m +853,83 m +853,69 m -0,14m Υπολογισμοί επιφανειακών εκροών Επιφανειακές εκροές μέσω θυροφραγμάτων το 2014 Δεν απαιτήθηκαν χειρισμοί θυροφραγμάτων το 2014 καθώς τα θυροφράγματα παρέμειναν όλο το έτος κλειστά. Η συνολική επιφανειακή εκροή προς τη Μεγάλη Πρέσπα ήταν μηδενική. Από την έναρξη λειτουργίας του θυροφράγματος το 2005 δηλαδή σε περίοδο δέκα ετών, το 2014 είναι η τέταρτη χρονιά χωρίς εκροές προς τη Μεγάλη Πρέσπα. Επιφανειακές εκροές μέσω θυροφραγμάτων την περίοδο Κατά την πρώτη δεκαετία λειτουργίας του θυροφράγματος Κούλας οι συνολικές εκροές ανήλθαν σε m 3 (Σχήματα 5,6) ήτοι η μέση ετήσια εκροή ανέρχεται σε 19,095 χ 10 6 m 3. Οι επιφανειακές εκροές είναι αντίστοιχες των υπόγειων εκροών του ισθμού κατά μέσο όρο.

5 Σχήμα 1:Διακύμανση στάθμης Μικρής Πρέσπας την περίοδο έως

6 Σχήμα 2: Διακύμανση στάθμης Μικρής Πρέσπας την περίοδο Εστίαση στη διακύμανση 2013,2014

7 Σχήμα 3 : Διακύμανση στάθμης Μικρής Πρέσπας την περίοδο

8 Σχήμα 4 : Χρονοσειρά διακύμανσης στάθμης Μικρής Πρέσπας

9 Σχήμα 5 : Παροχή θυροφραγμάτων Κούλας

10 Σχήμα 5 : Αθροιστική εκροή μέσω θυροφραγμάτων Κούλας την περίοδο

11 Εκτίμηση Υπόγειων Απωλειών Λίμνης Μικρής Πρέσπας προς τη Μεγάλη Πρέσπα μέσω του Ισθμού της Κούλας Με βάση τη διαφορά στάθμης μεταξύ των δύο λιμνών που μετρήθηκε το 2014 οι υπόγειες απώλειες μέσω του ισθμού υπολογίζονται 1 σε m 3. Οι απώλειες ανά μήνα δίδονται αναλυτικά στον Πίνακα 2. Οι απώλειες αυτές αντιστοιχούν σε μια μεταβολή της στάθμης της λίμνης κατά 42 cm περίπου. Πίνακας 2. Υπολογισμός υπόγειων απωλειών μέσω Ισθμού Κούλας το έτος 2013 ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΤΑΘΜΗ ΜΙΚΡΗΣ ΠΡΕΣΠΑΣ (Μ.Ο.ΜΗΝΑ) ΣΤΑΘΜΗ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΡΕΣΠΑΣ (Μ.Ο. ΜΗΝΑ) ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΤΑΘΜΩΝ DH (m) ΠΑΡΟΧΗ Q (m 3 /s) ΟΓΚΟΣ V (m3) 1 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 850,03 844,38 5,65 0, ,03 2 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 850,04 844,35 5,69 0, ,33 3 MAΡΤΙΟΣ 850,04 844,35 5,69 0, ,58 4 ΑΠΡΙΛΙΟΣ 850,06 844,35 5,71 0, ,66 5 ΜΑΙΟΣ 850,11 844,41 5,70 0, ,22 6 ΙΟΥΝΙΟΣ 850,10 844,35 5,75 0, ,00 7 ΙΟΥΛΙΟΣ 849,98 844,25 5,73 0, ,44 8 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 849,84 844,13 5,71 0, ,32 9 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 849,76 844,04 5,72 0, ,88 10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 849,73 843,94 5,79 0, ,58 11 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 849,75 843,89 5,86 0, ,70 12 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 849,84 843,98 5,86 0, ,20 ΣΥΝΟΛΟ ,95 * ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τα υψόμετρα της Μικρής Πρέσπας δίδονται μετά από διόρθωση (-3,80 m) Λειτουργική κατάσταση θυροφράγματος Κούλας το 2014 Η κατάσταση του έργου κρίνεται ως καλή και η λειτουργία του ικανοποιητική. 1 Γιαμούρη Μ., 2012, Διερεύνηση υπόγειων απωλειών λίμνης Μικρής Πρέσπας προς τη Μεγάλη Πρέσπα μέσω του ισθμού της Κούλας, Μεταπτυχιακή Διπλωματική εργασία, Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

12 Συμπεράσματα και προτάσεις Έτος 2014 Η διακύμανση της στάθμης της λίμνης το 2014 ανήλθε σε 41cm (+853,92 έως +853,51). Η συνολική ετήσια μεταβολή στάθμης ήταν -14 cm (+853,83 την , +853,69 την ) που αντιστοιχεί σε μεταβολή (μείωση) του όγκου νερού κατά 6,3 χ 10 6 m 3 περίπου. Λαμβάνοντας υπόψη τις εισροές του 2014 ο χειρισμός των θυροφραγμάτων την υπό αξιολόγηση περίοδο κρίνεται επιτυχής καθόσον διατήρησε τη στάθμη στο πλησιέστερο δυνατό υψόμετρο σε σχέση με το επιθυμητό. Έτος 2015 Για το έτος 2015 η λειτουργία των θυροφραγμάτων θα πρέπει να ακολουθήσει τις διαδικασίες που ορίζονται στο εγκεκριμένο «Σχέδιο-Οδηγό Αποκατάστασης και Διαχείρισης των Υγρών Λιβαδιών στη Λίμνη Μικρή Πρέσπα ( )». Πιθανολογείται ότι δεν θα απαιτηθεί άνοιγμα ή παρατεταμένο άνοιγμα των θυροφραγμάτων το 2015 λόγω της χαμηλή στάθμης της λίμνης (853,69 m) στo πέρας του έτους Για το 2015 τα επιθυμητά όρια διακύμανσης θα καθορισθούν από την επιτροπή διαχείρισης των υγροτόπων και το ΔΣ του Φορέα στα πλαίσια της ισχύουσας ΚΥΑ και με βάση τις επικρατούσες συνθήκες. Πρέπει να ληφθεί υπόψη η αναγκαιότητα για δυναμική προσαρμογή στις ανάγκες του οικοσυστήματος όπως η διασφάλιση παροχής στο ρέμα της Κούλας τους θερινούς μήνες και η δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για επιθυμητά παραλίμνια είδη βλάστησης. Ιανουάριος 2015 Για τη σύνταξη Δρ Γεώργιος Παρισόπουλος

13 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ, Αρ. Φύλλου 302, 23 Ιουλίου 2009 ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Αριθμ Χαρακτηρισμός των λιμνών Μικρής και Μεγάλης Πρέσπας και της λεκάνης απορροής αυτών ως Εθνικού Πάρκου. ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ.. Άρθρο 3 Την ευθύνη λειτουργίας του θυροφράγματος έχει ο Φορέας Διαχείρισης, ο οποίος συνεργάζεται γι αυτό το σκοπό με την αρμόδια Διεύθυνση Υδάτων της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Η λειτουργία αυτού του έργου γίνεται σύμφωνα με την εγκεκριμένη μελέτη διαχείρισης του θυροφράγματος, η οποία προσδιορίζει την επιθυμητή διακύμανση στάθμης μεταξύ 854,40 μ. και 854,80 μ., ούτως ώστε να εξασφαλίζεται η περιβαλλοντική διαχείριση των νερών της λίμνης.