ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ. Πρόταση Ο ΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Transcript

1 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, COM(2005) 438 τελικό 2005/0182 (COD) Πρόταση Ο ΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τη διατήρηση δεδοµένων που υποβάλλονται σε επεξεργασία σε συνάρτηση µε την παροχή δηµόσιων υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών και για την τροποποίηση της οδηγίας 2002/58/ΕΚ {SEC(2005) 1131} (υποβληθείσα από την Επιτροπή) EL EL

2 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αιτιολόγηση και στόχοι της πρότασης Οι πολίτες ολοένα και περισσότερο στις καθηµερινές τους δραστηριότητες και συναλλαγές χρησιµοποιούν τα δίκτυα και τις υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Από αυτές τις επικοινωνίες παράγονται «δεδοµένα κίνησης» ή «δεδοµένα θέσης» που περιλαµβάνουν για παράδειγµα λεπτοµέρειες σχετικά µε τη θέση του καλούντος, τον αριθµό της κλήσης, τον χρόνο και τη διάρκεια της κλήσης. Η δυνατότητα διάθεσης αυτών των δεδοµένων κίνησης, όταν συνδυάζεται µε δεδοµένα που επιτρέπουν την αναγνώριση του συνδροµητή ή του χρήστη της υπηρεσίας, είναι σηµαντική για σκοπούς που αφορούν την επιβολή του νόµου και την ασφάλεια όπως είναι η πρόληψη, διερεύνηση, διαπίστωση και δίωξη σοβαρών εγκληµάτων, όπως της τροµοκρατίας και του οργανωµένου εγκλήµατος. Ωστόσο, λόγω των αλλαγών στα επιχειρηµατικά πρότυπα και τις προσφορές υπηρεσιών, όπως της ανάπτυξης των κατ αποκοπή τιµολογίων, των προπληρωµένων και ελεύθερων υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών, τα δεδοµένα κίνησης µπορεί να µην αποθηκεύονται πάντα από όλους τους φορείς στον βαθµό που γινόταν τα τελευταία έτη, ανάλογα µε τις υπηρεσίες που προσφέρουν. Αυτή η τάση ενισχύεται από πρόσφατες προσφορές υπηρεσιών επικοινωνιών όπως οι φωνητικές υπηρεσίες µέσω του Πρωτοκόλλου ιαδικτύου (Voice over IP), ή ακόµα οι κατ αποκοπή υπηρεσίες για σταθερές τηλεφωνικές επικοινωνίες. υνάµει αυτών των ρυθµίσεων, οι φορείς δεν θα αναγκάζονται πλέον να αποθηκεύουν τα δεδοµένα κίνησης για σκοπούς χρέωσης. Εάν τα δεδοµένα κίνησης δεν αποθηκεύονται για σκοπούς χρέωσης ή άλλους επιχειρηµατικούς λόγους, δεν θα τίθενται στη διάθεση των δηµόσιων αρχών όταν υπάρχει αιτιολογηµένη περίπτωση πρόσβασης σε δεδοµένα. Εποµένως, αυτές οι εξελίξεις δυσχεραίνουν την εκπλήρωση των καθηκόντων των δηµοσίων αρχών όσον αφορά την πρόληψη και την καταπολέµηση του οργανωµένου εγκλήµατος και της τροµοκρατίας και διευκολύνουν την επικοινωνία µεταξύ των εγκληµατιών, απαλλάσσοντάς τους από το φόβο ότι τα σχετικά µε τις επικοινωνίες τους δεδοµένα µπορούν να χρησιµοποιηθούν από τις αρχές επιβολής του νόµου για την ανατροπή των σχεδίων τους. Σήµερα, είναι επείγουσα η ανάγκη έκδοσης εναρµονισµένων διατάξεων στο επίπεδο της ΕΕ σχετικά µε αυτό το θέµα. Ορισµένα κράτη µέλη θέσπισαν ή σκοπεύουν να θεσπίσουν, εθνικά µέτρα που απαιτούν από µερικούς ή όλους τους φορείς να διατηρούν συγκεκριµένα είδη δεδοµένων, ώστε να µπορούν να τα χρησιµοποιήσουν για τους σκοπούς που προαναφέρθηκαν εάν παραστεί ανάγκη. Οι διαφορές στις νοµικές, κανονιστικές και τεχνικές διατάξεις στα κράτη µέλη σχετικά µε τη διατήρηση δεδοµένων κίνησης δηµιουργούν εµπόδια στην εσωτερική αγορά για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες καθώς οι πάροχοι υπηρεσιών αντιµετωπίζουν διαφορετικές απαιτήσεις ως προς τα είδη δεδοµένων που πρέπει να διατηρούνται καθώς και ως προς τους όρους της διατήρησης. Εποµένως, αυτές οι διατάξεις πρέπει να εναρµονιστούν περαιτέρω σύµφωνα µε το άρθρο 14 της συνθήκης ΕΚ. EL 2 EL

3 Γενικό πλαίσιο Η ανάγκη θέσπισης κανόνων στο επίπεδο της ΕΕ που να εγγυώνται τη δυνατότητα διάθεσης των δεδοµένων κίνησης για αντιτροµοκρατικούς σκοπούς στα 25 κράτη µέλη επιβεβαιώθηκε από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο κατά τη δήλωσή του για την καταπολέµηση της τροµοκρατίας την 25η Μαρτίου Μετά τις τροµοκρατικές βοµβιστικές επιθέσεις στη Μαδρίτη, το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο ζήτησε από το Συµβούλιο να εξετάσει προτάσεις για τη θέσπιση κανόνων σχετικά µε τη διατήρηση των δεδοµένων κίνησης των επικοινωνιών από τους παρόχους υπηρεσιών µε σκοπό την έκδοση των εν λόγω κανόνων το Η προτεραιότητα που δίδεται στην έκδοση της κατάλληλης νοµικής πράξης σχετικά µε αυτό το θέµα επιβεβαιώθηκε πρόσφατα στα συµπεράσµατα του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου της 16ης και 17ης Ιουνίου, καθώς και στη συνεδρίαση του Συµβουλίου ΕΥ της 13ης Ιουλίου 2005 µετά τις τροµοκρατικές βοµβιστικές επιθέσεις στο Λονδίνο.130 Υφιστάµενες διατάξεις στον τοµέα της πρότασης Η οδηγία 2002/58/ΕΚ για την προστασία της ιδιωτικής ζωής και τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες εναρµονίζει µέσω των άρθρων 6 και 9 τους κανόνες δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα που εφαρµόζονται στην επεξεργασία των δεδοµένων κίνησης και θέσης τα οποία παράγονται από τη χρήση των υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Αυτά τα δεδοµένα πρέπει να απαλείφονται ή να καθίστανται ανώνυµα όταν δεν είναι πλέον απαραίτητα για το σκοπό της µετάδοσης, εκτός από τα δεδοµένα που απαιτούνται για χρέωση ή πληρωµές σύνδεσης υπό την προϋπόθεση της χορήγησης συγκατάθεσης ορισµένα δεδοµένα µπορούν επίσης να υποβάλλονται σε επεξεργασία για λόγους εµπορικής προώθησης και παροχής υπηρεσίας µε προστιθέµενη αξία. Το άρθρο 15 παράγραφος 1 ορίζει ότι τα κράτη µέλη µπορούν να προβλέπουν περιορισµούς της εµβέλειας των άρθρων 5, 6 και 9 (µεταξύ άλλων) εφόσον οι περιορισµοί αυτοί αποτελούν αναγκαίο, κατάλληλο και ανάλογο µέτρο σε µια δηµοκρατική κοινωνία για τη διαφύλαξη της εθνικής ασφάλειας, της εθνικής άµυνας, της δηµόσιας ασφάλειας, και για την πρόληψη, διερεύνηση, διαπίστωση και δίωξη ποινικών αδικηµάτων.140 Συνοχή µε τις λοιπές πολιτικές και στόχους της Ένωσης Η πρόταση συνάδει µε το κοινοτικό δίκαιο και µε το Χάρτη Θεµελιωδών ικαιωµάτων. Μολονότι είναι σαφές ότι η προτεινόµενη οδηγία θα επηρεάσει το δικαίωµα στην ιδιωτική ζωή των πολιτικών όπως διασφαλίζεται στο άρθρο 7 του Χάρτη, καθώς και το δικαίωµα στην προστασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα όπως διασφαλίζεται στο άρθρο 8 του Χάρτη, η παρεµβολή σε αυτά τα δικαιώµατα είναι δικαιολογηµένη σύµφωνα µε το άρθρο 52 του Χάρτη. Ειδικότερα, οι περιορισµοί των εν λόγω δικαιωµάτων που προβλέπονται στην πρόταση είναι ανάλογοι και αναγκαίοι για την επίτευξη των γενικώς αναγνωρισθέντων στόχων της πρόληψης και της καταπολέµησης του εγκλήµατος και της τροµοκρατίας. Επιπλέον, η πρόταση περιορίζει τα αποτελέσµατά της στην ιδιωτική ζωή των πολιτών : πρώτον µε τον σαφή καθορισµό του σκοπού για τον οποίο µπορούν να χρησιµοποιηθούν τα δεδοµένα που διατηρούνται, δεύτερον µέσω του περιορισµού των κατηγοριών δεδοµένων που πρέπει να διατηρούνται και τρίτον µέσω του περιορισµού της περιόδου διατήρησης. Ένα πρόσθετο εχέγγυο είναι ότι η παρούσα οδηγία δεν εφαρµόζεται στο περιεχόµενο των επικοινωνιών αυτό θα ισοδυναµούσε EL 3 EL

4 µε παρακολούθηση τηλεπικοινωνιών, κάτι που δεν εµπίπτει στο πεδίο της παρούσας νοµικής πράξης. Η επεξεργασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα που διατηρούνται από τους παρόχους υπηρεσίας και δικτύου σύµφωνα µε τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας καλύπτεται από τις γενικές και ειδικές διατάξεις της προστασίας δεδοµένων που έχουν θεσπιστεί µε τις οδηγίες 95/46/ΕΚ και 2002/58/ΕΚ στην πράξη αυτό σηµαίνει ότι δεν είναι αναγκαίες οι ειδικές πρόσθετες διατάξεις για τις γενικές αρχές της προστασίας των δεδοµένων και την ασφάλεια των δεδοµένων. Επίσης σηµαίνει ότι η επεξεργασία των δεδοµένων αυτών θα υπόκειται στην πλήρη εποπτεία των αρχών προστασίας δεδοµένων που έχουν θεσπιστεί σε όλα τα κράτη µέλη. EL 4 EL

5 2. ΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΜΕ ΤΑ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ιαβούλευση µε τα ενδιαφερόµενα µέρη Μέθοδοι διαβούλευσης, κύριοι τοµείς - στόχοι και γενικά χαρακτηριστικά των συνοµιλητών Αρχής γενοµένης από τις συνεδριάσεις του φόρουµ για το ηλεκτρονικό έγκληµα το 2001, το θέµα της διατήρησης δεδοµένων κίνησης αποτέλεσε αντικείµενο διαβουλεύσεων µε τους αντιπροσώπους των αρχών επιβολής του νόµου, του τοµέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών και µε εµπειρογνώµονες της προστασίας δεδοµένων. Την 14η Ιουνίου 2004, οργανώθηκε µια ειδική συζήτηση στρογγυλής τραπέζης υπό την αιγίδα του φόρουµ για την πρόληψη του οργανωµένου εγκλήµατος, στην οποία συµµετείχαν αντιπρόσωποι από τις αρχές επιβολής του νόµου, τον τοµέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών και τις οργανώσεις προστασίας δεδοµένων. Την 30ή Ιουλίου 2004, παρουσιάστηκε κοινό έγγραφο διαβούλευσης από τη Γ Κοινωνίας των πληροφοριών και τη Γ ικαιοσύνης, Ελευθερίας και Ασφάλειας για την προετοιµασία δηµόσιας συνάντησης εργασίας που πραγµατοποιήθηκε την 21η Σεπτεµβρίου Υποβλήθηκαν συνεισφορές και υπήρξαν αντιδράσεις από διάφορες πλευρές, ιδίως από τον τοµέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών και τις οργανώσεις πολιτικών δικαιωµάτων, σε απάντηση στο κοινό έγγραφο διαβούλευσης. Η δηµόσια συνάντηση εργασίας της 21ης Σεπτεµβρίου παρείχε περισσότερα στοιχεία στην Επιτροπή. Κατά την προετοιµασία της πρότασης, η Επιτροπή επίσης εµπνεύστηκε από την πολύπλευρη δηµόσια συζήτηση σχετικά µε το θέµα, συµπεριλαµβανοµένων των συζητήσεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Σύνοψη των απαντήσεων και τρόπος µε τον οποίο ελήφθησαν υπόψη Η διαδικασία διαβούλευσης επιβεβαίωσε ότι η διατήρηση των δεδοµένων κίνησης των επικοινωνιών αποτελεί ουσιώδες εργαλείο για τις αρχές επιβολής του νόµου όσον αφορά την πρόληψη και την καταπολέµηση του εγκλήµατος και της τροµοκρατίας. Οι αρχές επιβολής του νόµου σηµείωσαν ότι για τους σκοπούς τους, οι περίοδοι διατήρησης πρέπει να είναι όσο χρειάζεται µακρόχρονες και να περιλαµβάνουν όσα δεδοµένα χρειάζονται. Ειδικά δε σε πολύπλοκες έρευνες για σοβαρά εγκλήµατα, η ολοκλήρωση των οποίων µπορεί να απαιτεί ορισµένα έτη, τα παλαιότερα δεδοµένα κίνησης απαιτούνται ακόµα σε τακτική βάση. όθηκαν ορισµένα παραδείγµατα περιπτώσεων όπου η ύπαρξη ανάλογων δεδοµένων αποδείχθηκε ουσιώδης για τις ποινικές έρευνες, κυρίως για εγκλήµατα όπως η τοποθέτηση βοµβών ή οι δολοφονίες. Οι εκπρόσωποι των αντιπροσωπευτικών ευρωπαϊκών οργανώσεων του τοµέα των τηλεπικοινωνιών και του ιαδικτύου, καθώς και οι µεµονωµένες εταιρείες ηλεκτρονικών επικοινωνιών υποστήριξαν ότι παρόλο που είναι διατεθειµένοι να συνεργαστούν µε τις αρχές επιβολής του νόµου και ήδη το κάνουν, οι µακρόχρονες περίοδοι διατήρησης συνεπάγονται σηµαντικό κόστος και η διατήρησης των EL 5 EL

6 δεδοµένων επαρκεί. Τάχθηκαν σε κάθε περίπτωση υπέρ περιόδων διατήρησης όχι µεγαλύτερων από έξι µήνες εφόσον η παλαιότητα µεγάλου µέρους των δεδοµένων που ζητούνται από τις αρχές επιβολής του νόµου δεν υπερβαίνει τους έξι µήνες και µηχανισµούς αντιστάθµισης για το πρόσθετο κόστος µε το οποίο θα επιβαρυνθούν. Οι αντιπρόσωποι των αρχών προστασίας δεδοµένων και των οργανώσεων πολιτικών δικαιωµάτων υποστήριξαν ότι η διατήρηση δεδοµένων συνιστά παρέµβαση στην ιδιωτική ζωή των πολιτών, λόγο για τον οποίο οι περίοδοι διατήρησης πρέπει να είναι όσο το δυνατόν συντοµότερες. Σε γενικές γραµµές, αναρωτήθηκαν εάν οι περίοδοι διατήρησης µεγαλύτερες από έξι µήνες µπορούν να θεωρηθούν ως ανάλογα µέτρα. Επίσης, εξέφρασαν την ανησυχία τους σχετικά µε τη σκοπιµότητα και τους στόχους της διατήρησης, που πρέπει να προσδιοριστούν µε σαφήνεια. Η παρούσα πρόταση αποτελεί µια ισορροπηµένη προσέγγιση και βασίζεται στην επισυναπτόµενη αξιολόγηση επιπτώσεων. Η περίοδος διατήρησης ενός έτους για δεδοµένα κίνησης κινητής και σταθερής τηλεφωνίας και έξι µηνών για δεδοµένα κίνησης που αφορούν τη χρήση του ιαδικτύου θα καλύψουν τις κύριες ανάγκες της επιβολής του νόµου, ενώ θα περιορίσουν το σχετικό κόστος για τον τοµέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών και την εισβολή στην ιδιωτική ζωή των πολιτών. Μια εξάµηνη περίοδος διατήρησης όλων των δεδοµένων θα ήταν πολύ σύντοµη, µολονότι ένα µεγάλο µέρος των αιτήσεων από τις αρχές επιβολής του νόµου αφορούν δεδοµένα των οποίων η παλαιότητα δεν υπερβαίνει τους έξι µήνες, καθώς σε γενικές γραµµές δεδοµένα των οποίων η παλαιότητα υπερβαίνει τους έξι µήνες ζητούνται όσον αφορά σοβαρότερα αδικήµατα, όπως την τροµοκρατία, το οργανωµένο έγκληµα ή την ανθρωποκτονία. Συλλογή και χρήση εµπειρογνωµοσύνης εν ήταν απαραίτητη η προσφυγή σε εξωτερικούς εµπειρογνώµονες. 230Αξιολόγηση επιπτώσεων Εξετάστηκαν διάφορες επιλογές. Το 2002, το Συµβούλιο είχε ζητήσει ρητά διάλογο σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο για την ανεύρεση λύσεων στο θέµα της διατήρησης δεδοµένων που να ικανοποιούν τόσο την ανάγκη θέσπισης αποτελεσµατικών µέσων για την πρόληψη, διαπίστωση, διερεύνηση και δίωξη ποινικών αδικηµάτων όσο και την προστασία των θεµελιωδών δικαιωµάτων και ελευθεριών των φυσικών προσώπων και ιδίως του δικαιώµατός τους στην ιδιωτική ζωή, στην προστασία των δεδοµένων και στο απόρρητο της αλληλογραφίας. Παρόλο που η δηµόσια διαβούλευση και συζήτηση σχετικά µε αυτό το θέµα πήρε µεγάλη έκταση, συµπεριλαµβανοµένων των συζητήσεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δεν κατέληξε σε κοινές λύσεις. Η έλλειψη πρωτοβουλίας για τη διατήρηση των δεδοµένων θα διαιωνίσει το παρόν συνονθύλευµα διατάξεων για τη διατήρηση δεδοµένων. Οι µη δεσµευτικοί κανόνες αποκλείστηκαν διότι δεν παρέχουν το ορθό επίπεδο ασφάλειας του δικαίου. Μια πρωτοβουλία του τρίτου πυλώνα σχετικά µε τις υποχρεώσεις διατήρησης αποκλείστηκε διότι δεν θα συµβιβαζόταν µε το ισχύον κοινοτικό δίκαιο. Επίσης, το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο στη δήλωσή του για την καταπολέµηση της τροµοκρατίας ζήτησε µια νοµοθετική προσέγγιση. EL 6 EL

7 Η επιλογή της πρότασης οδηγίας παρέχει το επίπεδο εναρµόνισης που απαιτείται στην εσωτερική αγορά. Σε σύγκριση µε τον κανονισµό, αφήνει σε ένα ευαίσθητο τοµέα κάποιο περιθώριο διακριτικής ευχέρειας στα κράτη µέλη όσον αφορά την εκτέλεση. Ο κανονισµός θα ήταν πολύ αυστηρός, ιδίως ενόψει των διαφόρων τεχνικών δοµών που χρησιµοποιούνται από τους διάφορους φορείς στις διάφορες χώρες. Η οδηγία θα αφήνει επαρκές περιθώριο στα κράτη µέλη ώστε να προσαρµόζονται µε τους εθνικούς περιορισµούς. Σε κάθε περίπτωση, η ισχύουσα κατάσταση δεν µπορεί να συνεχιστεί ενόψει των εµποδίων στην ελεύθερη παροχή υπηρεσιών που δηµιουργούνται από τις αποκλίνουσες εθνικές διατάξεις στον τοµέα. Η νοµική ανάλυση που περιλαµβάνεται στο έγγραφο εργασίας του προσωπικού της Επιτροπής SEC (2005) 420 της 22ας Μαρτίου 2005 συνηγορούσε επίσης υπέρ της επιλογής της παρούσας νοµικής πράξης και της ειδικής νοµικής βάσης του άρθρου 95 ΕΚ. Η Επιτροπή διεξήγαγε µια αξιολόγηση επιπτώσεων, της οποίας η έκθεση διατίθεται στη annexe_en.htm. EL 7 EL

8 3. ΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ 305Σύνοψη της προτεινόµενης δράσης Η προτεινόµενη οδηγία έχει ως στόχο να εναρµονίσει τις υποχρεώσεις των παρόχων διαθέσιµων στο κοινό υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών ή δηµόσιου δικτύου επικοινωνιών όσον αφορά τη διατήρηση ορισµένων δεδοµένων κίνησης ώστε τα δεδοµένα αυτά να µπορούν να παρέχονται στις αρµόδιες αρχές των κρατών µελών για τους σκοπούς της πρόληψης, διερεύνησης, διαπίστωσης και δίωξης σοβαρών ποινικών αδικηµάτων, όπως της τροµοκρατίας και του οργανωµένου εγκλήµατος. 310 Νοµική βάση Άρθρο 95 της συνθήκης ΕΚ. 320Αρχή της επικουρικότητας Η αρχή της επικουρικότητας ισχύει στο µέτρο που η πρόταση δεν εµπίπτει στην αποκλειστική δικαιοδοσία της Κοινότητας. Οι στόχοι της πρότασης δεν µπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη µέλη για τους ακόλουθους λόγους. Η εναρµόνιση των περιόδων διατήρησης των δεδοµένων κίνησης δεν µπορεί να επιτευχθεί από τα ίδια τα κράτη µέλη. Η δράση στο επίπεδο της ΕΕ, που ζητήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο, θα διασφαλίσει ότι τα δεδοµένα κίνησης θα διατηρούνται σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση και θα µπορούν να διατίθενται στις αρχές επιβολής του νόµου. Καθώς η αποτελεσµατικότητα της διερεύνησης από τις αρχές επιβολής του νόµου εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από τη διεθνή συνεργασία, και οι διαφορετικές εθνικές επιλογές έχουν αρνητικά αποτελέσµατα στην αγορά των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, η εναρµόνιση, σε όλη την Ευρώπη, των προγραµµάτων διατήρησης των δεδοµένων κίνησης, αποτελεί την καταλληλότερη επιλογή πολιτικής. Η αρχή της επιστροφής του κόστους θα επιτρέψει τη δηµιουργία ισότιµου πεδίου για τους παρόχους ηλεκτρονικών επικοινωνιών στην εσωτερική αγορά. Οι στόχοι της πρότασης θα επιτευχθούν καλύτερα µε την κοινοτική δράση για τους ακόλουθους λόγους. Με τη δράση στο επίπεδο της ΕΕ θα επιτευχθούν καλύτερα οι στόχοι της πρότασης µέσω της διασφάλισης της διατήρησης των δεδοµένων κίνησης σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση και της δυνατότητας διάθεσής τους στις αρχές επιβολής του νόµου υπό τους ίδιους όρους. Επίσης, αυτό θα ωφελήσει τον τοµέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, ιδίως τις εταιρείες που προσφέρουν υπηρεσίες σε πολλά κράτη µέλη, γιατί θα µπορέσουν έτσι να τυποποιήσουν την τεχνολογία τους. 325 Ο δείκτης ποιότητας που υποδεικνύει ότι ο στόχος µπορεί να επιτευχθεί καλύτερα από την Ένωση συνίσταται στην αποτελεσµατικότητα των αρχών επιβολής του νόµου όσον αφορά την πρόληψη και την καταπολέµηση του εγκλήµατος και της EL 8 EL

9 τροµοκρατίας, ιδίως σε περιπτώσεις όπως το οργανωµένο έγκληµα και η τροµοκρατία που συχνά έχουν διασυνοριακό χαρακτήρα. 327 Η πρόταση περιορίζεται σε αυτά που τα κράτη µέλη δεν µπορούν να επιτύχουν επαρκώς και σε αυτά που η Ένωση επιτυγχάνει καλύτερα µέσω του περιορισµού της στο πεδίο των υποχρεώσεων διατήρησης που έχουν οι πάροχοι υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών ή δικτύου επικοινωνιών διαθέσιµου στο κοινό. Η πρόταση αφήνει την επιλογή στα κράτη µέλη όσον αφορά το ποιες αρχές πρέπει να έχουν πρόσβαση στα δεδοµένα που διατηρούνται και υπό ποιους όρους. Η πρόσβαση σε πληροφορίες και η ανταλλαγή τους µεταξύ συναφών αρχών επιβολής του νόµου αποτελεί ένα θέµα που δεν εµπίπτει στο πεδίο αρµοδιότητας της συνθήκης ΕΚ. Σε αυτό το πλαίσιο, υπενθυµίζεται ότι η Επιτροπή επί του παρόντος προετοιµάζει σχέδια προτάσεων, βάσει της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, σχετικά µε την αρχή της δυνατότητας διάθεσης πληροφοριών για τους σκοπούς επιβολής του νόµου και για τη θέσπιση αρχών για την προστασία των δεδοµένων για τον τρίτο πυλώνα. Επίσης, πρέπει να σηµειωθεί ότι δεν πρέπει να χορηγείται πρόσβαση σε δεδοµένα που διατηρούνται σύµφωνα µε την παρούσα οδηγία για σκοπούς άλλους εκτός από την επιβολή του νόµου, ήτοι δεν πρέπει να χορηγείται πρόσβαση σε δεδοµένα που διατηρούνται στους παρόχους υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Εποµένως, η πρόταση συνάδει µε την αρχή της επικουρικότητας. Αρχή της αναλογικότητας Η πρόταση συνάδει µε την αρχή της αναλογικότητας καθώς οι συνέπειές της στους πολίτες και στον τοµέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών περιορίστηκαν όσο το δυνατό περισσότερο. Υπενθυµίζεται ότι η παρούσα πράξη αφορά µόνο δεδοµένα κίνησης τα οποία υποβάλλονται σε επεξεργασία από τους πάροχους ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Το περιεχόµενο των ηλεκτρονικών επικοινωνιών αποκλείεται από το πεδίο της οδηγίας αυτής. Ο σεβασµός των θεµελιωδών δικαιωµάτων και ελευθεριών, και ιδίως του δικαιώµατος στη ζωή, και ο αυστηρός περιορισµός της εισβολής στην ιδιωτική ζωή, αποτελεί το γνώµονα για την αναζήτηση της καταλληλότερης ισορροπίας µεταξύ όλων των συναφών συµφερόντων, στον κοινωνικό και οικονοµικό τοµέα καθώς και στον τοµέα της ασφάλειας και της ιδιωτικής ζωής. Εποµένως, η παρούσα πρόταση οδηγίας έχει λάβει υπόψη της τα θέµατα της αναλογικότητας, ιδίως όσον αφορά τις προτεινόµενες περιόδους διατήρησης, τη διάκριση µεταξύ δεδοµένων τηλεφώνου και δεδοµένου ιαδικτύου, τον περιορισµό των κατηγοριών δεδοµένων που θα διατηρούνται, και το πρόγραµµα επιστροφής του κόστους. Ειδικότερα, η πρόταση περιορίζει αυστηρά τους σκοπούς για τους οποίους τα διατηρηθέντα δεδοµένα µπορούν να παρασχεθούν στις αρχές επιβολής του νόµου. Η νοµοθεσία για την προστασία των δεδοµένων θα εφαρµόζεται πλήρως στα δεδοµένα, που διατηρούνται ενώ οι επιπτώσεις στα ατοµικά δικαιώµατα και τους οικονοµικούς φορείς περιορίζονται µε την επιλογή περιορισµένης δέσµης δεδοµένων κίνησης που χρειάζεται να διατηρηθούν. Περαιτέρω, η συντοµότερη περίοδος διατήρησης για τα δεδοµένα κίνησης που παράγονται από τη χρήση του ιαδικτύου, σε αντίθεση µε τα δεδοµένα κίνησης που παράγονται από τη χρήση της «τυποποιηµένης» κινητής και σταθερής τηλεφωνίας λαµβάνει υπόψη της την EL 9 EL

10 τρέχουσα επιχειρησιακή πρακτική µειώνοντας σηµαντικά τον όγκο των δεδοµένων που χρειάζεται να διατηρηθούν. Η οικονοµική και διοικητική επιβάρυνση στις εθνικές κυβερνήσεις, στους οικονοµικούς φορείς και στους πολίτες ελαχιστοποιήθηκε µε διάφορους τρόπους. Πρώτον, η οδηγία προβλέπει την εναρµόνιση, που θα σηµαίνει τη µείωση του κόστους συµµόρφωσης για τους παρόχους υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών ή δηµοσίου δικτύου επικοινωνιών. εύτερον, το κόστος ελαχιστοποιήθηκε µέσω αυστηρών περιορισµών των περιόδων διατήρησης, καθώς και των δεσµών δεδοµένων που πρέπει να διατηρούνται. Λόγω της σηµασίας του µέτρου για την πρόληψη και την καταπολέµηση του εγκλήµατος και της τροµοκρατίας, το πρόσθετο κόστος που θα βαρύνει τα κράτη µέλη µέσω της πρόβλεψης της επιστροφής του κόστους θεωρείται ως ανάλογο (βλέπε την αξιολόγηση των επιπτώσεων). Επίσης, πρέπει να τονιστεί ότι η παρούσα οδηγία δεν θίγει τη δυνατότητα των κρατών µελών να ζητήσουν ειδικά µέτρα διατήρησης για παράδειγµα σε περίπτωση εντοπισµού υπόπτου ή εγκληµατικής οργάνωσης ή σε περίπτωση ειδικών γεγονότων, όπως τροµοκρατικών επιθέσεων. Επιλογή νοµικής πράξης Προτεινόµενες νοµικές πράξεις : οδηγία. Άλλα µέσα δεν θα είναι κατάλληλα για τους εξής λόγους. Το θέµα της σωστής νοµικής βάσης για την πρόταση σχετικά µε τη διατήρηση δεδοµένων κίνησης µελετήθηκε πρόσφατα σε έγγραφο εργασίας του προσωπικού της Επιτροπής. Εν συντοµία, η θέση που τονίστηκε σε αυτό έγγραφο υποστηρίζει ότι το θέµα της διατήρησης των δεδοµένων κίνησης έχει ήδη µελετηθεί µε προηγούµενες νοµικές πράξεις που στηρίζονται σε νοµική βάση του πρώτου πυλώνα, όπως οι προαναφερθείσες οδηγίες 2002/58/ΕΚ και 95/46/ΕΚ. Η ανάλυση αναφέρει ότι λόγω της µη επίτευξης πολιτικής συµφωνίας για την πραγµατική διάρκεια της διατήρησης δεν υπήρξε πληρέστερη εναρµόνιση µε την οδηγία 2002/58/ΕΚ στο θέµα αυτό και καταλήγει στο συµπέρασµα ότι όλες οι περαιτέρω νοµικές πράξεις για τη διατήρηση δεδοµένων κίνησης (σε αντίθεση µε τη διάταξη που ρυθµίζει την ανταλλαγή των δεδοµένων αυτών και την πρόσβαση των αρχών επιβολής του νόµου σε αυτά) πρέπει να χρησιµοποιούν νοµική βάση του πρώτου πυλώνα. Αυτή η λογική συνάδει µε το άρθρο 47 της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, που ρυθµίζει τη σχέση µεταξύ της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και της συνθήκης ΕΚ, και ορίζει ότι καµία νοµική πράξη που θεσπίστηκε βάσει της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν µπορεί να θίξει το νοµοθετικό πλαίσιο που θεσπίστηκε βάσει της συνθήκης ΕΚ. 4. ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Η πρόταση δεν έχει καµία επίπτωση για τον κοινοτικό προϋπολογισµό. 5. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Ρήτρα επανεξέτασης/αναθεώρησης/λήξης ισχύος EL 10 EL

11 Η πρόταση περιλαµβάνει ρήτρα επανεξέτασης. Προβλέπεται η σύσταση πλατφόρµας για τη διατήρηση δεδοµένων προκειµένου να ενισχυθεί η Επιτροπή όσον αφορά το καθήκον επανεξέτασης. Αυτή η οµάδα θα µπορούσε να περιλαµβάνει τόσο τεχνικούς εµπειρογνώµονες σε ηλεκτρονικές επικοινωνίες όσο και αντιπροσώπους των αρχών επιβολής του νόµου και των αρχών προστασίας δεδοµένων. 550Πίνακας αντιστοιχίας Τα κράτη µέλη υποχρεούνται να κοινοποιήσουν στην Επιτροπή το κείµενο των εθνικών διατάξεων µε τις οποίες µεταφέρεται η οδηγία στο εσωτερικό τους δίκαιο καθώς και πίνακας αντιστοιχίας των εν λόγω διατάξεων και της παρούσας οδηγίας. EL 11 EL

12 2005/0182 (COD) Πρόταση Ο ΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τη διατήρηση δεδοµένων που υποβάλλονται σε επεξεργασία σε συνάρτηση µε την παροχή δηµόσιων υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών και για την τροποποίηση της οδηγίας 2002/58/ΕΚ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη : τη συνθήκη περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και ιδίως το άρθρο 95, την πρόταση της Επιτροπής 1, τη γνώµη της Ευρωπαϊκής Οικονοµικής και Κοινωνικής Επιτροπής 2, τη γνώµη της Επιτροπής των Περιφερειών 3, Αποφασίζοντας σύµφωνα µε τη διαδικασία του άρθρου 251 της συνθήκης, Εκτιµώντας τα ακόλουθα : (1) Η οδηγία 95/46/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα 4 απαιτεί από τα κράτη µέλη να διασφαλίζουν την προστασία των θεµελιωδών ελευθεριών και δικαιωµάτων των φυσικών προσώπων, και ιδίως της ιδιωτικής ζωής, έναντι της επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα προκειµένου να εξασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα στην Κοινότητα (2) Η οδηγία 2002/58/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου σχετικά µε την επεξεργασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα και την προστασία της ιδιωτικής ζωής στον τοµέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών 5 µετατρέπει τις αρχές που θεσπίστηκαν στην οδηγία 95/46/ΕΚ σε συγκεκριµένους κανόνες για τον τοµέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών 1 ΕΕ C [ ] της [ ], σ. [ ]. 2 ΕΕ C [ ] της [ ], σ. [ ]. 3 ΕΕ C [ ] της [ ], σ. [ ]. 4 ΕΕ L 281 της , σ ΕΕ L 201 της , σ. 37. EL 12 EL

13 (3) Τα άρθρα 5, 6 και 9 της οδηγίας 2002/58/ΕΚ καθορίζουν τους κανόνες που εφαρµόζονται στην επεξεργασία από τους παρόχους δικτύου και υπηρεσιών δεδοµένων κίνησης και θέσης τα οποία παράγονται από τη χρήση υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Αυτά τα δεδοµένα πρέπει να απαλείφονται ή να καθίστανται ανώνυµα όταν δεν είναι πλέον απαραίτητα για το σκοπό της µετάδοσης µιας επικοινωνίας, εκτός από τα δεδοµένα που είναι απαραίτητα για τη χρέωση των συνδροµητών και την πληρωµή των διασυνδέσεων υπό τον όρο της συγκατάθεσης, ορισµένα δεδοµένα µπορούν να υποβάλλονται σε επεξεργασία για τους σκοπούς της εµπορικής προώθησης ή της παροχής υπηρεσιών προστιθέµενης αξίας (4) Το άρθρο 15 παράγραφος 1 της οδηγίας 2002/58/ΕΚ θεσπίζει τους όρους σύµφωνα µε τους οποίους τα κράτη µέλη µπορούν να περιορίσουν το πεδίο των δικαιωµάτων και υποχρεώσεων που προβλέπονται στα άρθρα 5, 6, 8 παράγραφοι 1, 2, 3 και 4, και στο άρθρο 9 της οδηγίας ο περιορισµός αυτός πρέπει να αποτελεί αναγκαίο, κατάλληλο και ανάλογο µέτρο σε µια δηµοκρατική κοινωνία για τους ειδικούς σκοπούς της δηµόσιας τάξης, δηλαδή για τη διαφύλαξη της εθνικής ασφάλειας (δηλαδή της ασφάλειας του κράτους), της εθνικής άµυνας, της δηµόσιας ασφάλειας, ή για την πρόληψη, διερεύνηση, διαπίστωση και δίωξη ποινικών αδικηµάτων ή της άνευ αδείας χρησιµοποίησης του συστήµατος ηλεκτρονικών επικοινωνιών (5) Ορισµένα κράτη µέλη θέσπισαν νοµοθεσία για την διατήρηση δεδοµένων από τους παρόχους υπηρεσιών για την πρόληψη, διερεύνηση, διαπίστωση και δίωξη του εγκλήµατος και των ποινικών αδικηµάτων οι διατάξεις των διάφορων εθνικών υπηρεσιών διαφέρουν σε µεγάλο βαθµό (6) Οι νοµικές και τεχνικές διαφορές µεταξύ των εθνικών διατάξεων σχετικά µε τη διατήρηση δεδοµένων για τους σκοπούς της πρόληψης, διερεύνησης, διαπίστωσης και δίωξης ποινικών αδικηµάτων δηµιουργούν εµπόδια στην εσωτερική αγορά ηλεκτρονικών επικοινωνιών οι πάροχοι υπηρεσιών έχουν να αντιµετωπίσουν διαφορετικές απαιτήσεις σχετικά µε τα είδη δεδοµένων κίνησης που πρέπει να διατηρηθούν καθώς και τους όρους και τις περιόδους διατήρησης (7) Στα συµπεράσµατα του Συµβουλίου ικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της 20ής Σεπτεµβρίου 2001 ζητείται να ληφθεί µέριµνα ώστε οι αρχές επιβολής του νόµου να µπορούν να ερευνούν εγκληµατικές ενέργειες οι οποίες περιλαµβάνουν χρήση των ηλεκτρονικών συστηµάτων επικοινωνιών και να λαµβάνουν νοµικά µέτρα κατά των δραστών, εξασφαλίζοντας παράλληλα την ισορροπία µεταξύ της προστασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα και των αναγκών των αρχών επιβολής του νόµου όσον αφορά την πρόσβαση σε δεδοµένα για τους σκοπούς της διερεύνησης εγκληµάτων. (8) Στα συµπεράσµατα του Συµβουλίου ικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της 19ης εκεµβρίου 2002 τονίζεται ότι, λόγω της σηµαντικής αύξησης των δυνατοτήτων των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, τα δεδοµένα που αφορούν την χρήση των ηλεκτρονικών επικοινωνιών είναι ιδιαίτερα σηµαντικά και εποµένως αποτελούν ένα πολύτιµο εργαλείο για την πρόληψη, διερεύνηση, διαπίστωση και δίωξη εγκληµάτων και ποινικών αδικηµάτων, και ιδίως του οργανωµένου εγκλήµατος (9) Με τη δήλωση για την καταπολέµηση της τροµοκρατίας που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο την 25η Μαρτίου 2004 κλήθηκε το Συµβούλιο να εξετάσει EL 13 EL

14 µέτρα σχετικά µε τη θέσπιση κανόνων για τη διατήρηση των δεδοµένων κίνησης των επικοινωνιών από τους παρόχους υπηρεσιών (10) Η δήλωση που εγκρίθηκε από το ειδικό άτυπο Συµβούλιο της 13ης Ιουλίου 2005 ενισχύει την ανάγκη όσο το δυνατόν συντοµότερης θέσπισης µέτρων που αφορούν τη διατήρηση δεδοµένων κίνησης ηλεκτρονικών επικοινωνιών (11) Λόγω της σηµασίας των δεδοµένων κίνησης για την πρόληψη, διερεύνηση, διαπίστωση και δίωξη των σοβαρών ποινικών αδικηµάτων, όπως της τροµοκρατίας και του οργανωµένου εγκλήµατος, όπως αποδείχθηκε από την έρευνα και την πείρα στην πράξη διαφόρων κρατών µελών, πρέπει να διασφαλιστεί ότι τα δεδοµένα τα οποία υποβάλλονται σε επεξεργασία από παρόχους ηλεκτρονικών επικοινωνιών όταν προσφέρουν δηµόσιες υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών ή δηµόσια δίκτυα επικοινωνιών, διατηρούνται για ορισµένη χρονική περίοδο (12) Οι κατηγορίες πληροφοριών που πρέπει να διατηρούνται αντανακλούν την κατάλληλη ισορροπία µεταξύ των οφελών για την πρόληψη, διερεύνηση, διαπίστωση και δίωξη των σχετικών σοβαρών αδικηµάτων και του επιπέδου εισβολής στην ιδιωτική ζωή που θα προκαλέσουν η εφαρµοστέα περίοδος διατήρησης του ενός έτους και των έξι µηνών αντίστοιχα όταν τα δεδοµένα αφορούν ηλεκτρονικές επικοινωνίες µε τη χρήση µόνο του Πρωτοκόλλου του ιαδικτύου επιτυγχάνει επίσης εύλογη εξισορρόπηση όλων των συναφών συµφερόντων (13) εδοµένου ότι η διατήρηση δεδοµένων προκαλεί σηµαντικό πρόσθετο κόστος για τους παρόχους ηλεκτρονικών επικοινωνιών, ενώ από αυτή τη διατήρηση επωφελείται όλη η κοινωνία όσον αφορά τις συνέπειες στη δηµόσια ασφάλεια, πρέπει να προβλεφθεί ότι τα κράτη µέλη επιστρέφουν το αποδεδειγµένο πρόσθετο κόστος για να συµµορφωθούν µε τις υποχρεώσεις που τους υποβλήθηκαν συνεπεία της παρούσας οδηγίας (14) Οι τεχνολογίες που αφορούν τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες µεταβάλλονται γρήγορα και οι νόµιµες απαιτήσεις των αρµόδιων αρχών µπορούν να εξελιχθούν η Επιτροπή προβλέπει τη δηµιουργία πλατφόρµας που θα αποτελείται από εκπροσώπους των αρχών επιβολής του νόµου, των ενώσεων του τοµέα ηλεκτρονικών επικοινωνιών και των αρχών προστασίας δεδοµένων για την παροχή συµβουλών σε ανάλογα θέµατα (15) Υπενθυµίζεται ότι η οδηγία 95/46/ΕΚ 6 και η οδηγία 2002/58/ΕΚ 7 εφαρµόζονται πλήρως στα δεδοµένα που διατηρούνται σύµφωνα µε την παρούσα οδηγία το άρθρο 30 παράγραφος 1 στοιχείο γ) της οδηγίας 95/46/ΕΚ απαιτεί τη διαβούλευση µε την «οµάδα εργασίας του άρθρου 29» (16) Είναι ουσιώδες τα κράτη µέλη να προβλέψουν νοµοθετικά µέτρα για να διασφαλίσουν ότι τα δεδοµένα που διατηρούνται βάσει αυτής της οδηγίας παρέχονται µόνο στις αρµόδιες εθνικές αρχές σύµφωνα µε την εθνική νοµοθεσία µε πλήρη σεβασµό των θεµελιωδών δικαιωµάτων των ενδιαφερόµενων ατόµων αυτά τα µέτρα περιλαµβάνουν ιδίως τις προϋποθέσεις, τα όρια και τα εχέγγυα ώστε να διασφαλίζεται ότι η παροχή των δεδοµένων που διατηρούνται συνάδει προς τα θεµελιώδη 6 7 ΕΕ L 281 της , σ.31 ΕΕ L 201 της , σ.37. EL 14 EL

15 δικαιώµατα όπως αυτά εξασφαλίζονται ιδίως στην Ευρωπαϊκή Σύµβαση για την προάσπιση των δικαιωµάτων του ανθρώπου και των θεµελιωδών ελευθεριών (17) Τα µέτρα που απαιτούνται για την εφαρµογή της παρούσας οδηγίας εγκρίνονται σύµφωνα µε την απόφαση του Συµβουλίου 1999/468/ΕΚ της 28ης Ιουνίου 1999 για τον καθορισµό των όρων άσκησης των εκτελεστικών αρµοδιοτήτων που ανατίθενται στην Επιτροπή 8 (18) Οι στόχοι της δράσης που θα αναληφθεί, κυρίως η εναρµόνιση των υποχρεώσεων των παρόχων να διατηρούν ορισµένα δεδοµένα και να διασφαλίζουν ότι τα δεδοµένα αυτά διατίθενται για τους σκοπούς της πρόληψης, διερεύνησης, διαπίστωσης και δίωξης των σοβαρών ποινικών αδικηµάτων, όπως της τροµοκρατίας και του οργανωµένου εγκλήµατος, δεν µπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη µέλη και µπορούν, λόγω των διαστάσεων και των αποτελεσµάτων της δράσης να επιτευχθούν καλύτερα σε κοινοτικό επίπεδο. Εποµένως, η Κοινότητα µπορεί να εγκρίνει µέτρα σύµφωνα µε την αρχή της επικουρικότητας που θεσπίζεται στο άρθρο 5 της συνθήκης. Σύµφωνα µε την αρχή της αναλογικότητας, όπως θεσπίζεται σε αυτό το άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών (19) Η παρούσα οδηγία σέβεται τα θεµελιώδη δικαιώµατα και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται, ιδίως στον Χάρτη των Θεµελιωδών ικαιωµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ιδίως, η παρούσα οδηγία µαζί µε την οδηγία 2002/58/ΕΚ, αποβλέπουν στην πλήρη τήρηση των θεµελιωδών δικαιωµάτων, στον σεβασµό της ιδιωτικής ζωής και των επικοινωνιών των πολιτών και στην προστασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα (άρθρα 7 και 8 του Χάρτη) ΕΞΕ ΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ Ο ΗΓΙΑ : Άρθρο 1 Αντικείµενο και πεδίο εφαρµογής 1. Η παρούσα οδηγία αποβλέπει στην εναρµόνιση των διατάξεων των κρατών µελών σχετικά µε τις υποχρεώσεις των παρόχων διαθέσιµων στο κοινό υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών ή δηµοσίου δικτύου επικοινωνιών όσον αφορά την επεξεργασία και διατήρηση ορισµένων δεδοµένων, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα δεδοµένα διατίθενται για τους σκοπούς της πρόληψης, διερεύνησης, διαπίστωσης και δίωξης σοβαρών ποινικών αδικηµάτων, όπως της τροµοκρατίας και του οργανωµένου εγκλήµατος. 2. Η παρούσα οδηγία εφαρµόζεται σε δεδοµένα κίνησης και θέσης τόσο των φυσικών όσο και των νοµικών προσώπων, καθώς και στα συναφή δεδοµένα που απαιτούνται για την αναγνώριση του συνδροµητή ή του καταχωρηµένου χρήστη. εν εφαρµόζεται στο περιεχόµενο των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, συµπεριλαµβανοµένων των πληροφοριών στις οποίες η πρόσβαση πραγµατοποιείται µε τη χρήση δικτύου ηλεκτρονικών επικοινωνιών. 8 ΕΕ L 184 της , σ. 23. EL 15 EL

16 Άρθρο 2 Ορισµοί 1. Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας εφαρµόζονται οι ορισµοί της οδηγίας 95/46/ΕΚ, της οδηγίας 2002/21/ΕΚ 9, καθώς και της οδηγίας 2002/58/ΕΚ. 2. Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας νοούνται ως :. α) «δεδοµένα» τα δεδοµένα κίνησης και θέσης καθώς και τα συναφή δεδοµένα που είναι αναγκαία για την αναγνώριση του συνδροµητή ή χρήστη β) «χρήστης» κάθε νοµικό ή φυσικό πρόσωπο που χρησιµοποιεί διαθέσιµη στο κοινό υπηρεσία ηλεκτρονικών επικοινωνιών, για ιδιωτικούς ή εµπορικούς σκοπούς χωρίς να είναι απαραίτητα συνδροµητής της εν λόγω υπηρεσίας. Άρθρο 3 Υποχρέωση διατήρησης δεδοµένων 1. Κατά παρέκκλιση των άρθρων 5, 6 και 9 της οδηγίας 2002/58/ΕΚ, τα κράτη µέλη θεσπίζουν µέτρα ώστε να διασφαλίζεται ότι τα δεδοµένα τα οποία παράγονται ή υποβάλλονται σε επεξεργασία από παρόχους διαθέσιµων στο κοινό υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών ή δηµοσίου δικτύου επικοινωνιών στο πλαίσιο της δικαιοδοσίας τους όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών επικοινωνιών διατηρούνται σύµφωνα µε τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας. 2. Τα κράτη µέλη θεσπίζουν µέτρα ώστε να διασφαλίζεται ότι τα δεδοµένα που διατηρούνται σύµφωνα µε την παρούσα οδηγία παρέχονται µόνο στις αρµόδιες εθνικές αρχές, σε ειδικές περιπτώσεις και σύµφωνα µε την εθνική νοµοθεσία για τους σκοπούς της πρόληψης, διερεύνησης, διαπίστωσης και δίωξης σοβαρών ποινικών αδικηµάτων όπως της τροµοκρατίας και του οργανωµένου εγκλήµατος. Άρθρο 4 Κατηγορίες δεδοµένων που διατηρούνται Τα κράτη µέλη διασφαλίζουν ότι οι ακόλουθες κατηγορίες δεδοµένων διατηρούνται βάσει της παρούσας οδηγίας : (β) (γ) δεδοµένα απαραίτητα για την ανίχνευση και τον προσδιορισµό της πηγής µιας επικοινωνίας δεδοµένα απαραίτητα για την ανίχνευση και τον προσδιορισµό του προορισµού µιας επικοινωνίας δεδοµένα απαραίτητα για τον προσδιορισµό της ηµεροµηνίας, ώρας και διάρκειας µιας επικοινωνίας 9 ΕΕ L 108 της , σ.33 EL 16 EL

17 (δ) (ε) δεδοµένα απαραίτητα για τον προσδιορισµό του είδους της επικοινωνίας δεδοµένα απαραίτητα για τον προσδιορισµό του µηχανισµού επικοινωνίας ή του φερόµενου ως µηχανισµού επικοινωνίας (στ) δεδοµένα απαραίτητα για τον προσδιορισµό της θέσης του εξοπλισµού κινητής επικοινωνίας. Τα είδη των δεδοµένων που διατηρούνται σύµφωνα µε τις προαναφερθείσες κατηγορίες δεδοµένων περιλαµβάνονται στο παράρτηµα. Άρθρο 5 Αναθεώρηση του παραρτήµατος Το παράρτηµα αναθεωρείται σε τακτική βάση όπως απαιτείται σύµφωνα µε τη διαδικασία που αναφέρεται στο άρθρο 6 παράγραφος 2. Άρθρο 6 Επιτροπή 1. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επικουρείται από µια επιτροπή, η οποία απαρτίζεται από εκπροσώπους των κρατών µελών και της οποίας προεδρεύει ο εκπρόσωπος της Επιτροπής. 2. Όταν γίνεται αναφορά σε αυτή την παράγραφο, εφαρµόζονται τα άρθρα 5 και 7 της απόφασης 1999/468/ΕΚ, λαµβανοµένων υπόψη των διατάξεων του άρθρου 8 της απόφασης αυτής. 3. Η περίοδος που προβλέπεται στο άρθρο 5 παράγραφος 6 της απόφασης 1999/468/ΕΚ ορίζεται σε τρεις µήνες. Άρθρο 7 Περίοδοι διατήρησης Τα κράτη µέλη διασφαλίζουν ότι οι κατηγορίες δεδοµένων που αναφέρονται στο άρθρο 4 διατηρούνται για περίοδο ενός έτους από την ηµεροµηνία της επικοινωνίας, εξαιρουµένων των δεδοµένων που αφορούν ηλεκτρονικές επικοινωνίες που πραγµατοποιούνται πλήρως ή κυρίως µε τη χρήση του Πρωτοκόλλου του ιαδικτύου. Τα τελευταία δεδοµένα διατηρούνται για περίοδο έξι µηνών. Άρθρο 8 Απαιτήσεις αποθήκευσης για τα δεδοµένα που διατηρούνται Τα κράτη µέλη διασφαλίζουν ότι τα δεδοµένα διατηρούνται σύµφωνα µε την παρούσα οδηγία µε τέτοιο τρόπο ώστε τα δεδοµένα που διατηρούνται και κάθε άλλη πληροφορία σχετικά µε αυτά τα δεδοµένα να µπορεί να διαβιβαστεί κατόπιν αιτήµατος στις αρµόδιες αρχές χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση. EL 17 EL

18 Άρθρο 9 Στατιστικές Τα κράτη µέλη διασφαλίζουν ότι οι στατιστικές για τη διατήρηση δεδοµένων τα οποία υποβάλλονται σε επεξεργασία σε συνάρτηση µε την παροχή δηµόσιων υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών παρέχονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε ετήσια βάση. Αυτές οι στατιστικές περιλαµβάνουν τις υποθέσεις σχετικά µε τις οποίες παρασχέθηκαν πληροφορίες στις αρµόδιες αρχές σύµφωνα µε το εφαρµοστέο εθνικό δίκαιο, το χρόνο µεταξύ της ηµεροµηνίας διατήρησης των δεδοµένων και της ηµεροµηνίας υποβολής του αιτήµατος από την αρµόδια αρχή για τη διαβίβαση των δεδοµένων τις υποθέσεις όπου δεν µπόρεσαν να ικανοποιηθούν τα αιτήµατα για δεδοµένα. Αυτά οι στατιστικές δεν περιλαµβάνουν δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα. Άρθρο 10 Κόστος Τα κράτη µέλη διασφαλίζουν ότι επιστρέφεται στους παρόχους διαθέσιµων στο κοινό υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών ή δηµοσίου δικτύου επικοινωνιών το αποδεδειγµένο πρόσθετο κόστος µε το οποίο επιβαρύνθηκαν αυτοί προκειµένου να συµµορφωθούν µε τις υποχρεώσεις που τους επιβλήθηκαν ως συνέπεια της παρούσας οδηγίας. Άρθρο 11 Τροποποίηση της οδηγίας 2002/58/ΕΚ Στο άρθρο 15 της οδηγίας 2002/58/ΕΚ προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος 1α: «1α. Η παράγραφος 1 δεν εφαρµόζεται στις υποχρεώσεις που αφορούν τη διατήρηση δεδοµένων για την πρόληψη, διερεύνηση, διαπίστωση και δίωξη σοβαρών ποινικών αδικηµάτων, όπως της τροµοκρατίας και του οργανωµένου εγκλήµατος, που απορρέουν από την οδηγία 2005/../ΕΚ. * * ΕΕ L της.». Άρθρο 12 Αξιολόγηση 1. Όχι αργότερα από τρία έτη από την ηµεροµηνία που αναφέρεται στο άρθρο 13 παράγραφος 1 η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο αξιολόγηση της εφαρµογής της παρούσας οδηγίας και των επιπτώσεών της στους οικονοµικούς φορείς και στους καταναλωτές, λαµβανοµένων υπόψη των στατιστικών στοιχείων που παρέχονται στην Επιτροπή σύµφωνα µε το άρθρο 9, προκειµένου να καθοριστεί εάν είναι απαραίτητη η τροποποίηση των διατάξεων της παρούσας οδηγίας, ιδίως σε σχέση µε την περίοδο διατήρησης που αναφέρεται στο άρθρο 7. EL 18 EL

19 2. Για αυτό το σκοπό, η Επιτροπή εξετάζει όλες τις παρατηρήσεις που ανακοινώνονται σε αυτήν από τα κράτη µέλη ή από την οµάδα προστασίας των προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα που δηµιουργήθηκε από το άρθρο 29 της οδηγίας 95/46/ΕΚ. Άρθρο 13 Μεταφορά 1. Τα κράτη µέλη θέτουν σε ισχύ τις αναγκαίες νοµοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις για να συµµορφωθούν µε την παρούσα οδηγία µέχρι [όχι αργότερα από 15 µήνες από την έκδοσή της]. Αυτά ανακοινώνουν αµέσως στην Επιτροπή το κείµενο των διατάξεων αυτών καθώς και πίνακα αντιστοιχίας µεταξύ των εν λόγω διατάξεων και των διατάξεων της παρούσας οδηγίας. Όταν τα κράτη µέλη θεσπίζουν τις ανωτέρω διατάξεις, αυτές περιέχουν αναφορά στην παρούσα οδηγία ή συνοδεύονται από την αναφορά αυτή κατά την επίσηµη έκδοσή τους. Ο τρόπος της αναφοράς αποφασίζεται από τα κράτη µέλη. 2. Τα κράτη µέλη ανακοινώνουν στην Επιτροπή το κείµενο των ουσιωδών διατάξεων του εσωτερικού δικαίου τις οποίες θεσπίζουν στον τοµέα που διέπεται από την παρούσα οδηγία. Άρθρο 14 Έναρξη ισχύος Η παρούσα οδηγία τίθεται σε ισχύ την εικοστή ηµέρα από τη δηµοσίευσή της στην Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άρθρο 15 Αποδέκτες Η παρούσα οδηγία απευθύνεται στα κράτη µέλη. Βρυξέλλες, Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Ο Πρόεδρος Για το Συµβούλιο Ο Πρόεδρος EL 19 EL

20 Παράρτηµα Είδη δεδοµένων που πρέπει να διατηρηθούν σύµφωνα µε τις κατηγορίες που ορίζονται στο άρθρο 4 της οδηγίας : α) εδοµένα απαραίτητα για την ανίχνευση και τον προσδιορισµό της πηγής µιας επικοινωνίας : (1) όσον αφορά το δίκτυο σταθερής τηλεφωνίας : (β) ο τηλεφωνικός αριθµός του καλούντος το όνοµα και η διεύθυνση του συνδροµητή ή του καταχωρηµένου χρήστη (2) όσον αφορά την κινητή τηλεφωνία: (β) ο τηλεφωνικός αριθµός του καλούντος το όνοµα και τη διεύθυνση του συνδροµητή ή του καταχωρηµένου χρήστη (3) όσον αφορά την πρόσβαση στο ιαδίκτυο, το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο στο ιαδίκτυο και την τηλεφωνία µέσω του ιαδικτύου : (β) (γ) (δ) η διεύθυνση Πρωτοκόλλου του ιαδικτύου (IP), είτε δυναµική είτε στατική, που έχει χορηγηθεί σε µια επικοινωνία από τον πάροχο υπηρεσιών πρόσβασης στο ιαδίκτυο η ταυτότητα χρήστη της πηγής µιας επικοινωνίας ο κωδικός σύνδεσης (connection label) ή ο τηλεφωνικός αριθµός που έχει χορηγηθεί σε κάθε επικοινωνία που εισέρχεται στο δηµόσιο τηλεφωνικό δίκτυο το όνοµα και η διεύθυνση του συνδροµητή ή καταχωρηµένου χρήστη στον οποίο είχε χορηγηθεί η διεύθυνση IP, ο κωδικός σύνδεσης ή η ταυτότητα χρήστη κατά το χρόνο της επικοινωνίας. β) εδοµένα απαραίτητα για την ανίχνευση και τον προσδιορισµό του προορισµού µιας επικοινωνίας : (1) όσον αφορά το δίκτυο σταθερής τηλεφωνίας : (β) ο τηλεφωνικός αριθµός καλουµένου το όνοµα και η διεύθυνση του συνδροµητή ή του καταχωρηµένου χρήστη (2) όσον αφορά την κινητή τηλεφωνία : ο τηλεφωνικός αριθµός καλουµένου EL 20 EL

21 (β) το όνοµα και η διεύθυνση του συνδροµητή ή του καταχωρηµένου χρήστη (3) όσον αφορά την πρόσβαση στο ιαδίκτυο, το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο στο ιαδίκτυο και την τηλεφωνία µέσω του ιαδικτύου : (β) ο κωδικός σύνδεσης ή η ταυτότητα χρήστη του αποδέκτη για τον οποίο προοριζόταν η επικοινωνία το όνοµα και η διεύθυνση του συνδροµητή ή του καταχωρηµένου χρήστη που είναι ο αποδέκτης για τον οποίο προοριζόταν η επικοινωνία. γ) εδοµένα απαραίτητα για τον προσδιορισµό της ηµεροµηνίας, ώρας και διάρκειας µιας επικοινωνίας (1) όσον αφορά το δίκτυο σταθερής τηλεφωνίας και την κινητή τηλεφωνία: η ηµεροµηνία και η ώρα έναρξης και λήξης της επικοινωνίας (2) όσον αφορά την πρόσβαση στο ιαδίκτυο, το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο στο ιαδίκτυο και την τηλεφωνία µέσω του ιαδικτύου : η ηµεροµηνία και η ώρα σύνδεσης και αποσύνδεσης µε το ιαδίκτυο µε βάση συγκεκριµένη ωριαία ζώνη. δ) εδοµένα απαραίτητα για τον προσδιορισµό του είδους της επικοινωνίας (1) όσον αφορά το δίκτυο σταθερής τηλεφωνίας : η τηλεφωνική υπηρεσία που χρησιµοποιήθηκε π.χ. φωνητική υπηρεσία, υπηρεσία τηλεφωνικής διάσκεψης, τηλεοµοιοτυπίας και αποστολής µηνυµάτων (2) όσον αφορά την κινητή τηλεφωνία : η τηλεφωνική υπηρεσία που χρησιµοποιήθηκε, π.χ. φωνητική υπηρεσία, υπηρεσία τηλεφωνικής διάσκεψης, υπηρεσία αποστολής σύντοµων µηνυµάτων (SMS), υπηρεσία ενισχυµένων µέσων (EMS) ή υπηρεσία πολυµέσων (MMS). ε) εδοµένα απαραίτητα για τον προσδιορισµό του µηχανισµού επικοινωνίας ή του φερόµενου ως µηχανισµού επικοινωνίας : (1) όσον αφορά την κινητή τηλεφωνία : (β) η διεθνής ταυτότητα συνδροµητή κινητής τηλεφωνίας (IMSI) του καλούντος και του καλουµένου η διεθνής ταυτότητα εξοπλισµού κινητής τηλεφωνίας (ΙΜΕΙ) του καλούντος και του καλουµένου EL 21 EL

22 (2) όσον αφορά την πρόσβαση στο ιαδίκτυο, το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο στο ιαδίκτυο και την τηλεφωνία µέσω του ιαδικτύου : (β) (γ) ο τηλεφωνικός αριθµός καλούντος για την πρόσβαση µέσω κλήσης (dialup) η ψηφιακή συνδροµητική γραµµή (DSL) ή άλλη απόληξη της πηγής της επικοινωνίας η διεύθυνση ελέγχου της πρόσβασης στα µέσα (MAC) ή άλλο µέσο εντοπισµού µηχανήµατος της πηγής της επικοινωνίας. στ) εδοµένα απαραίτητα για τον προσδιορισµό της θέσης του εξοπλισµού κινητής επικοινωνίας : (1) ο κωδικός θέσης [ταυτότητα κυψέλης (Cell ID)] στην αρχή και στη λήξη της επικοινωνίας (2) η χαρτογράφηση δεδοµένων µεταξύ των ταυτοτήτων κυψέλης και της γεωγραφικής τους θέσης στην αρχή και στη λήξη της επικοινωνίας. EL 22 EL