Κεφάλαιο 3 ο : Μοντέλο BEPS του ΟΟΣΑ

Transcript

1 Κεφάλαιο 3 ο : Μοντέλο BEPS του ΟΟΣΑ 3.1 Εισαγωγικά στοιχεία Τα διεθνή φορολογικά θέματα δεν ήταν ποτέ τόσο ψηλά στην πολιτική ατζέντα όσο είναι σήμερα. Η παγκοσμιοποίηση και η ανάπτυξη των εθνικών οικονομιών και αγορών έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Αυτό το γεγονός θέτει σε κίνδυνο το διεθνές φορολογικό πλαίσιο, το οποίο σχεδιάστηκε περισσότερο από έναν αιώνα πριν. Οι ισχύοντες κανόνες αποκάλυψαν τις αδυναμίες που δημιουργούν ευκαιρίες για τη διάβρωση βάσης και την αλλαγή-μεταφορά κέρδους (Base Erosion and Profit Shifting- BEPS), απαιτώντας έτσι μια τολμηρή κίνηση για την υπεύθυνη χάραξης πολιτικής που θα οδηγήσει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο σύστημα και στη διασφάλιση της φορολόγησης των κερδών που πραγματοποιούνται από οικονομικές δραστηριότητες και δημιουργούν αξία. Το διακύβευμα της εύρυθμης και δίκαιης φορολόγησης είναι σημαντικότατο για όλες τις χώρες του κόσμου. Παρόλο που η μέτρηση του πεδίου εφαρμογής του BEPS, αποδεικνύεται δύσκολο εγχείρημα, τα πορίσματα της έρευνας, που εκτελείται από το 2013, επιβεβαιώνουν το πιθανό τεράστιο μέγεθος του έργου, με εκτιμήσεις που δείχνουν ότι οι συνολικές απώλειες εσόδων από φόρους εισοδήματος εταιρειών (corporate income tax - CIT) θα μπορούσαν να κυμαίνονται μεταξύ 4% και 10% των παγκόσμιων εσόδων του CIT, δηλαδή 100 έως 240 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ ετησίως (ΟΟΣΑ, 2015). Οι απώλειες αυτές προκύπτουν από διάφορα αίτια. Ο επιθετικός φορολογικός σχεδιασμός από ορισμένες πολυεθνικές επιχειρήσεις (multinational enterprises - MNE), η αλληλεπίδραση των εγχώριων φορολογικών κανόνων, η έλλειψη στη διαφάνεια και τον συντονισμό μεταξύ των φορολογικών διοικήσεων, η περιορισμένη επίβλεψη πάταξη - αντιμετώπιση (εξαιτίας φτωχών πόρων ή έλλειψη τεχνολογίας και 1

2 τεχνογνωσίας) των επιβλαβών φορολογικών πρακτικών είναι μερικές από αυτές. Οι θυγατρικές των μεγάλων πολυεθνικών σε χώρες με χαμηλή φορολογία πολλές φορές αναφέρουν σχεδόν διπλάσιο σε ποσοστά κέρδος σε σχέση με του παγκόσμιου ομίλου τους, δείχνοντας πώς το BEPS μπορεί να αναδείξει αυτές τις οικονομικές στρεβλώσεις. Οι εκτιμήσεις των επιπτώσεων της BEPS στις αναπτυσσόμενες χώρες(ως ποσοστό των φορολογικών εσόδων) είναι υψηλότερες από ότι στις αναπτυγμένες χώρες. Σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, οι κυβερνήσεις πρέπει να συνεργαστούν και να αποφύγουν τις επιζήμιες φορολογικές πρακτικές. Η αποτελεσματική αποφυγή τέτοιων φαινομένων θα παράσχει ένα πιο συγκεκριμένο και σταθερό διεθνές περιβάλλον που θα βοηθά και θα ενθαρρύνει την προσέλκυση και διατήρηση των επενδύσεων. Το νέο αυτό πακέτο-υπόδειγμα BEPS, που παρουσιάστηκε και χαιρετίστηκε από τους ηγέτες των G20 στη διάσκεψη κορυφής του Μπρίσμπαν το 2014, αναπτύχθηκε και συμφωνήθηκε σε μόλις δύο χρόνια. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των απλών ανθρώπων στη δικαιοσύνη των φορολογικών τους συστημάτων, να εξισορροπηθεί η αγορά-ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων και να δοθούν στις κυβερνήσεις χρησιμότερα εργαλεία για να μπορούν να εξασφαλίσουν την αποτελεσματικότητα των φορολογικών τους πολιτικών. Ήταν επίσης επιτακτική ανάγκη η γρήγορη εισαγωγή του υποδείγματος BEBS διότι προσπαθεί να περιορίσει κινδύνους χωρών που λαμβάνουν ασυντόνιστα μονομερή μέτρα που θα μπορούσαν να αποδυναμώνουν τις βασικές διεθνείς φορολογικές αρχές οι οποίες αποτελούν ένα σταθερό πλαίσιο για τη διασυνοριακή συνεργασία και τις επενδύσεις. Το υπόδειγμα BEPS μπορεί να οδηγήσει σε διπλή μη φορολόγηση, αλλά η εισαγωγή του BEPS δεν θα πρέπει να συνεπάγεται διπλή φορολογία. Η διπλή φορολογία θα βλάψει τις πολυεθνικές επιχειρήσεις που συνέβαλαν στην τόνωση του εμπορίου και των επενδύσεων ανά τον κόσμο, την υποστήριξη της ανάπτυξης, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την προώθηση της καινοτομίας και την εξεύρεση διεξόδων από τη φτώχεια. Η διπλή 2

3 φορολογία θα οδηγούσε επίσης στο να αυξηθεί το κόστος κεφαλαίου και την αποτροπή των επενδύσεων στις σχετικές οικονομίες (ΟΟΣΑ, 2015). Το επίπεδο του ενδιαφέροντος και η συμμετοχή στο συγκεκριμένο έργο δεν έχει προηγούμενο. Περισσότερες από 60 χώρες βρέθηκαν άμεσα εμπλεκόμενες στις τεχνικές ομάδες, συμμετέχοντας στη διαμόρφωση των αποτελεσμάτων μέσω διαρθρωμένων περιφερειακών διαλόγων. Περιφερειακές φορολογικές οργανώσεις, όπως το Φόρουμ Φορολογικής Διοίκησης της Αφρικής (African Tax Administration Forum ATAF), το κέντρο Centrederen contredes administrations fiscales (CREDAF) και το Centro Interamericano de Administraciones Tributarias (CIAT) συμμετείχαν σε διεθνείς οργανισμούς όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), τη Παγκόσμια Τράπεζα (Π.Ο.) και τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ), συμβάλλοντας στην εργασία αυτή. Το ενδιαφέρον των εμπλεκομένων, συμπεριλαμβανομένων ανεκτίμητων αλληλεπιδράσεων-διαβουλεύσεων με τις επιχειρήσεις και την κοινωνία των πολιτών, παρήγαγαν περισσότερες από σελίδες παρατηρήσεων που ελήφθησαν στα 23 σχέδια συζήτησης που δημοσιεύθηκαν και συζητήθηκαν σε 11 δημόσιες διαβουλεύσεις, καθώς και περισσότερα από προβολές των εκπομπών web του ΟΟΣΑ στο BEPS. Το συγκεκριμένο σχέδιο δράσης του ΟΟΣΑ/G20 έχει λάβει την δέουσα προσοχή από τους φορολογούμενους και τις εθνικές κυβερνήσεις. Με την έκδοση του πρώτου σχεδίου συζήτησης τον Ιανουάριο του 2014 (μαζί με το πρότυπο αναφοράς ανά χώρα), το οποίο ήταν μόλις 20 σελίδες μήκους, προσέλκυσε σελίδες υποβολών ερωτήσεων-προβληματισμών, δύο είχαν κατατεθεί ακόμη και πριν από την έκδοση του σχεδίου δράσης(vann, 2015). Ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Αυστραλίας, του Καναδά και του Ηνωμένου Βασιλείου, ανακοίνωσαν φορολογικές αλλαγές στους προϋπολογισμούς τους για το 2013, κάτω από την ομπρέλα του BEPS. Μετά την έκδοση του σχεδίου δράσης, δύο από τις χώρες αυτές που ίσως φαινόταν να στοχεύει, η Ιρλανδία και η Ελβετία πήραν αμυντική στάση απέναντι στο υπόδειγμα. Πέρα όμως από τις αντιδράσεις ή τις παρατηρήσεις των κρατών απέναντι στο υπόδειγμα υπάρχουν σημαντικές ανησυχίες για την φορολόγηση στην 3

4 νέα αυτή οικονομία που εδραιώνεται. Στο επίκεντρο της ανησυχίας είναι αρκετές πολυεθνικές, ιδίως εκείνες που δραστηριοποιούνται στην ψηφιακή οικονομία διότι αντικειμενικά πληρώνουν πολύ μικρό εταιρικό φόρο εισοδήματος. Αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στα εταιρικά φορολογικά έξοδα αλλά και στα κέρδη. Επιπλέον, τέτοια θέματα μπορεί να έχουν ενδεχομένως έμμεσες επιπτώσεις στα φορολογικά έσοδα γενικά εάν ο φόρος που πληρώνουν τέτοιες εταιρίες δεν είναι δίκαιος και ακριβής με τελικό αποτέλεσμα το διεθνές φορολογικό σύστημα να υποτιμάται. Εκτός από τα ζητήματα εσόδων, το υπόδειγμα BEPS εγείρει και άλλα σημαντικότατα θέματα. Ένα από τα πιο σημαντικά είναι ένα θέμα τόσο ηθικό όσο και θέμα δικαιοσύνης. Μπορούν τελικά οι πολυεθνικές έκτος από το να αυξάνουν την οικονομική τους αξία, φοροδιαφεύγοντας να αυξάνουν επίσης την οικονομική τους αξία έναντι των τοπικών και μικρότερων εταιριών και αν μπορούν πράγματι, πως μπορεί αυτό να αντιμετωπιστεί. Ο κύριος στόχος του συνόλου του υποδείγματος BEPS είναι η προστασία και αποκατάσταση της φορολογικής βάσης των διεθνών εταιριών, όπως αντικατοπτρίζεται στον υπότιτλο ενός μέρους του σχεδίου δράσης, "καθιέρωση της διεθνούς συνοχής της φορολογίας εισοδήματος εταιρειών" (Vann, 2015). 4

5 3.2 Επισκόπηση του υποδείγματος BEPS Το συγκεκριμένο υπόδειγμα έχει χωριστεί σε δεκαπέντε επί μέρους ενέργειες οι οποίες διατυπώνονται ως εξής (OECD/G20, 2015): Ενέργεια 1 η - Αντιμετώπιση των φορολογικών προκλήσεων της ψηφιακής οικονομίας. Η έκθεση για την πρώτη ενέργεια του υποδείγματος συμπεραίνει πως η ψηφιακή οικονομία δεν μπορεί να περιοριστεί και αποτελεί ολοένα και περισσότερο την οικονομία του σήμερα. Η έρευνα αναφέρει ότι φαινόμενα αποφυγής φορολογίας και μεταφοράς κερδών συνεχώς αυξάνονται και παρουσιάζει τον αναμενόμενο αντίκτυπο των μέτρων που εισάγει το υπόδειγμα. Το υπόδειγμα εισάγει μέτρα, κανόνες και μηχανισμούς που θα βοηθήσουν στην συλλογή του ΦΠΑ (Value Added Tax) στην χώρα που βρίσκεται ο καταναλωτής σε περιπτώσεις διακρατικών συναλλαγών. Τα μέτρα αυτά έχουν σαν σκοπό να εξισορροπήσουν τις ανισότητες μεταξύ εγχώριων και ξένων προμηθευτών και να διευκολύνουν την εύρυθμη συλλογή και είσπραξη του ΦΠΑ για τις οποιεσδήποτε συναλλαγές. Τεχνικές λεπτομέρειες για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα αυτά αναλύονται στην ενέργεια αυτή (1 η ). Δεδομένου ότι τόσο οι προκλήσεις αυτές, όσο και οι πιθανές επιλογές δημιουργούν συστημικά ζητήματα (όσον αφορά το υφιστάμενο πλαίσιο για τη φορολόγηση των διασυνοριακών δραστηριοτήτων), πέρα από τα ζητήματα BEPS, οι χώρες του ΟΟΣΑ και των χωρών του G20 συμφώνησαν να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις στον τομέα στενά και να αναλύσουν τα δεδομένα που θα είναι διαθέσιμα με την πάροδο του χρόνου. Με βάση τη μελλοντική παρακολούθηση, θα αποφασιστεί επίσης εάν θα πρέπει να συνεχιστούν οι εργασίες σχετικά με την περαιτέρω ανάλυση. Ο προσδιορισμός αυτός θα πρέπει να βασίζεται σε μία ευρεία ματιά γύρω από την ικανότητα των υφιστάμενων διεθνών φορολογικών προτύπων να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που δημιουργεί η εξέλιξη της ψηφιακής οικονομίας. 5

6 Δράση 2 - Εξουδετέρωση των επιπτώσεων των ρυθμίσεων υβριδικής αναντιστοιχίας Η δράση αυτή αποτελεί μια κοινή προσέγγιση, που θα διευκολύνει τη σύγκλιση των εθνικών πρακτικών, μέσω εγχώριων και συμβατικών κανόνων για την εξουδετέρωση τέτοιων ρυθμίσεων. Αυτό θα βοηθήσει να αποφευχθεί η διπλή μη φορολόγηση, εξαλείφοντας τα φορολογικά οφέλη των αναντιστοιχιών και θα εξαλείψει δαπανηρές πολλαπλές εκπτώσεις για ένα μόνο έξοδο. Με την εξουδετέρωση της αναντιστοιχίας στα φορολογικά αποτελέσματα, αλλά όχι παρεμποδίζοντας με άλλον τρόπο τη χρήση τέτοιων μέσων, οι κανόνες θα εμποδίσουν τα φαινόμενα αυτά χωρίς να έχουν αρνητικές συνέπειες για τις διασυνοριακές συναλλαγές το εμπόριο και τις επενδύσεις. Δράση 3 η - Ενίσχυση των κανόνων ελεγχόμενης αλλοδαπής εταιρίας (Controlled Foreign Company) Η έκθεση στην δράση αυτή παρουσιάζει συστάσεις αποτελεσματικού ελέγχου των «ελεγχόμενων αλλοδαπών εταιρειών» (CFC), ενώ παράλληλα σε αυτήν αναγνωρίζεται ότι οι στόχοι της πολιτικής της δράσης αυτής και οι κανόνες αυτοί μπορεί να διαφέρουν μεταξύ των δικαιοδοσιών των διαφόρων κρατών. Δράση 4 η Αποτροπή της μείωση της φορολογικής βάσης, μέσω των εκπτώσεων τόκων και άλλων χρηματοοικονομικών πληρωμών Η δράση αυτή αποτελεί μία κοινή προσέγγιση για τη διευκόλυνση της σύγκλισης των εθνικών κανόνων στον τομέα των εκπτώσεων τόκων. Η επίδραση των φορολογικών κανόνων γύρω από το χρέος εντός πολυεθνικών οργανισμών έχει αναλυθεί σε αρκετές ακαδημαϊκές μελέτες και είναι γνωστό ότι οι οργανισμοί αυτοί μπορούν εύκολα να πολλαπλασιάσουν το επίπεδο του χρέους ανάγοντας το σε επίπεδο επιμέρους οντότητας ομίλου, μέσω χρηματοδότησης εντός του οργανισμού. Την ίδια στιγμή, η ικανότητα να πετυχαίνουν οι οργανισμοί αυτοί υπερβολικές εκπτώσεις σε τόκους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που χρηματοδοτούν την παραγωγή απαλλασσόμενων ή αναβαλλόμενων εσόδων, είναι ένα φαινόμενο που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί καλύτερα με συντονισμένο τρόπο. Η κοινή αυτή προσέγγιση γύρω από αυτό το 6

7 πρόβλημα, στοχεύει στη διασφάλιση ότι οι καθαρές εκπτώσεις επιτοκίου μιας οντότητας-οργανισμού συνδέονται άμεσα με το φορολογητέο εισόδημα από τις οικονομικές του δραστηριότητες. Για τον σκοπό αυτό είναι απαραίτητη η ενίσχυση του συντονισμού των εθνικών κανόνων σε αυτό το θέμα. Δράση 5 - Αντιμετώπιση των επιβλαβών φορολογικών πρακτικών με αποτελεσματικότερο τρόπο και διαφάνεια Οι σημερινές ανησυχίες σχετικά με τις επιζήμιες φορολογικές πρακτικές αφορούν κυρίως τα εκάστοτε καθεστώτα προτίμησης που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τεχνητή μετατόπιση κερδών και για έλλειψη διαφάνειας βασισμένα σε ορισμένες αποφάσεις. Η έκθεση Δράσης 5 καθορίζει ένα ελάχιστο πρότυπο με βάση μια συμφωνημένη μεθοδολογία για να εκτιμηθεί εάν υπάρχει ουσιαστική δραστηριότητα σε ότι αφορά την προτίμηση σε κάποιο καθεστώς (φυσικά προνομιακό ή προνοητικότερο από το νόμιμο). Στο πλαίσιο καθεστώτων πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως τα πλαίσια διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, επιτεύχθηκε συναίνεση σχετικά με το καθεστώς. Αυτή η προσέγγιση χρησιμοποιεί τις δαπάνες στη χώρα ως υποκατάστατο της ουσιαστικής δραστηριότητας (κέρδη κτλ.) και διασφαλίζει ότι οι φορολογούμενοι που επωφελούνται από αυτά τα καθεστώτα πράγματι συμμετείχαν στην έρευνα και την ανάπτυξη και πραγματοποίησαν πραγματικές δαπάνες για τέτοιες δραστηριότητες. Η ίδια αρχή μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλα επιλεγμένα από τους οργανισμούς προνομιακά καθεστώτα, έτσι ώστε αυτά τα καθεστώτα θα απαιτούσαν ουσιαστικές δραστηριότητες από την μεριά τους για να χορηγηθούν οφέλη στον φορολογούμενο. Φυσικά τα οφέλη αυτά θα πρέπει να είναι ανάλογα με το βαθμό στον οποίο ο φορολογούμενος ανέλαβε πραγματικά τέτοιες δραστηριότητες. Στον τομέα της διαφάνειας, έχει συμφωνηθεί ένα πλαίσιο για την υποχρεωτική αυθόρμητη ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με αποφάσεις που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν προβλήματα, ειδικά σε περίπτωση έλλειψης τέτοιων ανταλλαγών. 7

8 Δράση 6 - Πρόληψη κατάχρησης της Συνθήκης Η έκθεση της Δράσης 6 περιλαμβάνει ένα ελάχιστο πρότυπο και νέων κανόνων που παρέχουν διασφαλίσεις για την πρόληψη της κατάχρησης της συνθήκης προσφέροντας έναν ορισμένο βαθμό ευελιξίας όσον αφορά το πώς να το πράξουν. Η νέα συνθήκη κατά της κατάχρησης και οι κανόνες που περιλαμβάνονται στην έκθεση αναφέρονται καταρχήν στα συμβόλαια αγορών, τα οποία περιλαμβάνουν στρατηγικές μέσω τις οποίες ένα πρόσωπο που δεν είναι κάτοικος ενός κράτους προσπαθεί να αποκτήσει τα οφέλη μίας φορολογικής συνθήκης που έχει συνάψει το εν λόγω κράτος. Γεγονός είναι ότι έχουν σχεδιαστεί περισσότερο στοχοθετημένοι κανόνες για την αντιμετώπιση των μορφών της κατάχρησης της συνθήκης. Ακόμη άλλες τροποποιήσεις της πρότυπης φορολογικής σύμβασης του ΟΟΣΑ έχουν συμφωνηθεί έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι οι συνθήκες αυτές δεν εμποδίζουν (κατά λάθος) την εφαρμογή εσωτερικών κρατικών κανόνων κατά της κατάχρησης. Τέλος, η έκθεση περιέχει κατευθύνσεις για την στρατηγική και πολιτική θεώρηση που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τη σύναψη φορολογικών συνθηκών με ορισμένες δικαιοδοσίες με χαμηλό ή ακόμα και κανένα φόρο. Δράση 7 - Αποτροπή της τεχνητής αποφυγής της κατάστασης μόνιμης εγκατάστασης (Permanent Establishment) Οι φορολογικές συνθήκες προβλέπουν γενικά ότι τα επιχειρηματικά κέρδη μιας ξένης επιχείρησης είναι φορολογητέα σε ένα κράτος μόνο στο βαθμό που η επιχείρηση έχει μόνιμη στο κράτος αυτό εγκατάσταση στην οποία αποδίδονται τα κέρδη. Ο ορισμός της μόνιμης εγκατάστασης, που περιλαμβάνεται στις φορολογικές συμβάσεις, είναι επομένως ζωτικής σημασίας για να καθοριστεί αν μια μη εγκατεστημένη επιχείρηση πρέπει να καταβάλει φόρο εισοδήματος σε άλλο κράτος. Η αναφορά περιλαμβάνει αλλαγές στον ορισμό της μόνιμης εγκατάστασης στο άρθρο 5 του υποδείγματος φορολογίας του ΟΟΣΑ, σύμβαση η οποία χρησιμοποιείται ευρέως ως βάση για τη διαπραγμάτευση 8

9 φορολογικών συνθηκών. Αυτές οι αλλαγές εισάγονται για να αντιμετωπίσουν τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται για την αποφυγή της φορολογικής σχέσης. Τακτικές όπως η αντικατάσταση των διανομέων, οι διάφοροι φορολογικοί διακανονισμοί με εντολοδόχους, ή μέσω του τεχνητού κατακερματισμού των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Ενέργειες Βεβαίωση ότι τα αποτελέσματα μεταβίβασης των τιμών είναι συμβατά με την δημιουργία αξίας Οι κανόνες για τις τιμές μεταβίβασης, οι οποίοι ορίζονται στο άρθρο 9 των φορολογικών συνθηκών (που βασίζονται στις πρότυπες φορολογικές συμβάσεις του ΟΟΣΑ και των Ηνωμένων Εθνών) και οι κατευθυντήριες γραμμές για τις τιμές μεταβίβασης χρησιμοποιούνται και καθορίζουν, βάσει της αρχής του πλήρους ανταγωνισμού, τους όρους, συμπεριλαμβανομένης της τιμής, για συναλλαγές στις πολυεθνικές. Το έργο εστιάστηκε σε τρεις βασικούς τομείς. Η Δράση8 εξέτασε τα θέματα των τιμών μεταβίβασης που σχετίζονται με ελεγχόμενες συναλλαγές και άυλα στοιχεία, δεδομένου πάντα ότι τα άυλα στοιχεία είναι εξ ορισμού κινητά και συχνά είναι δύσκολο να εκτιμηθούν. Η εσφαλμένη κατανομή των κερδών που δημιουργούνται από πολύτιμα άυλα αγαθά έχει συμβάλει σημαντικά στη διάβρωση της φορολογικής βάσης και την μετατόπιση του κέρδους. Σύμφωνα με τη Δράση 9, οι συμβατικές κατανομές κινδύνου είναι σεβαστές μόνο όταν υποστηρίζονται από την πραγματική λήψη αποφάσεων και ως εκ τούτου μπορεί να ασκηθεί έλεγχος αυτών των κινδύνων. Η δράση 10 επικεντρώθηκε σε άλλους τομείς υψηλού κινδύνου, που είναι η μετατόπιση κερδών αλλά και εξόδων, όπως για παράδειγμα από τα πιο κερδοφόρα τμήματα πολυεθνικών σε άλλα, πληρωμές μεταξύ των πολυεθνικών και των μετόχων τους (όπως πχ. έξοδα μάνατζμεντ ή έξοδα συντήρησης γραφείων κτλ.), τα όποια διαβάλουν την οικονομική φορολογική βάση. Η έκθεση περιέχει αναθεωρημένο κείμενο-καθοδήγηση που ανταποκρίνεται σε αυτά τα ζητήματα και διασφαλίζει την ασφάλεια των κανόνων τιμολόγησης των μεταβιβάσεων αποτελεσμάτων, που έτσι ευθυγραμμίζουν πλέον 9

10 καλύτερα τα λειτουργικά κέρδη με τις οικονομικές δραστηριότητες που τα έχουν δημιουργήσει. Η έκθεση περιέχει επίσης οδηγίες για τις συναλλαγές που αφορούν διασυνοριακά εμπορεύματα καθώς και στις υπηρεσίες εντός ομίλου με χαμηλή προστιθέμενη αξία. Δεδομένου ότι οι δύο αυτές περιοχές έχουν καθοριστεί ως κρίσιμης σημασίας από τις αναπτυσσόμενες χώρες, η καθοδήγηση αυτή θα συμπληρωθεί με περαιτέρω εργασίες που θα αναθέσει η Ομάδα Εργασίας και Ανάπτυξης των G20, η οποία θα παράσχει γνώσεις, βέλτιστες πρακτικές και εργαλεία. Δράση 11 - Μέτρηση και Παρακολούθηση BEPS Υπάρχουν εκατοντάδες εμπειρικές μελέτες που βρίσκουν αποδείξεις φορολογικών μετατοπίσεων και φοροαποφυγής με την χρήση διαφορετικών πηγών δεδομένων και στρατηγικών εκτίμησης. Η μέτρηση του πεδίου εφαρμογής του BEPS είναι δύσκολη, δεδομένης της πολυπλοκότητας του BEPS και των υφιστάμενων περιορισμών δεδομένων. Ο αριθμός πρόσφατων μελετών πάντως δείχνει ότι οι παγκόσμιες απώλειες εσόδων είναι σημαντικές. Η δράση 11 αξιολογεί τα διαθέσιμα σήμερα δεδομένα και μεθοδολογίες και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν σημαντικοί περιορισμοί που περιορίζουν σοβαρά τις οικονομικές αναλύσεις και τον οικονομικό αντίκτυπο του BEPS και γι αυτό απαιτούνται βελτιωμένα δεδομένα και μεθοδολογίες. Σημειώνοντας αυτούς τους περιορισμούς, έχει κατασκευαστεί ένα ταμπλό έξι δεικτών BEPS, χρησιμοποιώντας διαφορετικές πηγές δεδομένων και την αξιολόγηση διαφορετικών καναλιών BEPS. Αυτοί οι δείκτες παρέχουν ισχυρά μηνύματα ότι εφαρμογές BEPS υπάρχουν και δείχνουν ότι έχουν αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου. Μία νέα μελέτη του ΟΟΣΑ εκτιμώντας εμπειρικές αναλύσεις αναφέρουν ότι οι απώλειες θα μπορούσαν να κυμανθούν μεταξύ 100 και 240 δισ. δολαρίων ετησίως. Η έρευνα επίσης διαπιστώνει σημαντικές μη φορολογικές οικονομικές στρεβλώσεις που απορρέουν από την BEPS και προτείνει μέτρα για την καλύτερη αξιοποίηση των διαθέσιμων φορολογικών στοιχείων και τη βελτίωση των αναλύσεων για να υποστηρίξει την παρακολούθηση του BEPS στο μέλλον, μεταξύ άλλων μέσω αναλυτικών στοιχείων. 10

11 Δράση 12 - Απαίτηση από τους φορολογούμενους να αποκαλύψουν τον επιθετικό φορολογικό προγραμματισμό τους Η έλλειψη έγκαιρων, πλήρων και σχετικών πληροφοριών σχετικά με τις επιθετικές φορολογικές στρατηγικές είναι μία από τις κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι φορολογικές αρχές σε όλο τον κόσμο. Η έγκαιρη πρόσβαση σε τέτοιες πληροφορίες παρέχει την ευκαιρία γρήγορης ανταπόκρισης σε φορολογικούς κινδύνους μέσω ενημερωμένης αξιολόγησης κινδύνου, ελέγχων ή αλλαγών στη νομοθεσία. Η έκθεση Δράσης 12 παρέχει ένα δομικό πλαίσιο καθοδήγησης που βασίζεται στις βέλτιστες πρακτικές για χρήση από τις χώρες, χωρίς κανόνες υποχρεωτικής γνωστοποίησης. Η δράση επιδιώκει να σχεδιάσει ένα καθεστώς που να ταιριάζει σε κάθε χώρα και την ανάγκη τους για έγκαιρη πληροφόρηση για τυχών επιθετικό ή καταχρηστικό φορολογικό συστήματα και τους χρήστες του. Οι συστάσεις στην παρούσα έκθεση δεν αντιπροσωπεύουν ένα ελάχιστο πρότυπο (minimum standard) και οι χώρες είναι ελεύθερες να επιλέξουν αν θα εισάγουν ή όχι υποχρεωτικά καθεστώτα γνωστοποίησης. Το πλαίσιο προορίζεται επίσης ως αναφορά για χώρες που έχουν ήδη υποχρεωτικά καθεστώτα γνωστοποίησης, προκειμένου να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα των καθεστώτων αυτών. Οι συστάσεις παρέχουν την απαραίτητη ευελιξία για την εξισορρόπηση της ανάγκη κάθε χώρας για καλύτερη και έγκαιρη πληροφόρησης με τους φόρους συμμόρφωσης για τους φορολογούμενους. Η δράση επίσης εισάγει και καθορίζει συγκεκριμένες συστάσεις βελτιστοποίησης πρακτικών που αφορούν κανόνες που στοχεύουν σε διεθνή φορολογικά συστήματα, καθώς και στην ανάπτυξη και την εφαρμογή πιο αποτελεσματικών μεθόδων στην ανταλλαγή πληροφοριών και τη συνεργασία μεταξύ των φορολογικών διοικήσεων. 11

12 Δράση 13 - Επανεξέταση της τεκμηρίωσης της μεταφοράς τιμολόγησης Οι βελτιωμένες και καλύτερα συντονισμένες τεκμηριώσεις των τιμολογιακών μεταβιβάσεων, θα αυξήσουν την ποιότητα των πληροφοριών που παρέχονται στις φορολογικές διοικήσεις και θα περιορίσουν την επιβάρυνση της τυχών συμμόρφωσης με αυτές για τις επιχειρήσεις. Η έκθεση της Δράσης 13 περιλαμβάνει μια τυποποιημένη προσέγγιση τριών διαστάσεων για τη μεταφορά και την τεκμηρίωση τιμολόγησης, συμπεριλαμβανομένου ενός ελάχιστου προτύπου για την αναφορά ανά χώρα. Αυτό το ελάχιστο πρότυπο αντανακλά τη δέσμευση για την εφαρμογή του κοινού προτύπου ανά χώρα με συνεπή τρόπο. Πρώτον, οι πολυεθνικές εταιρίες (MNEs) είναι υποχρεωμένες βάση της δράσης να παρέχουν στις φορολογικές διοικήσεις υψηλού επιπέδου πληροφορίες σχετικά με τις παγκόσμιες επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και τις πολιτικές τιμολόγησης τους. Οι πληροφορίες αυτές θα είναι διαθέσιμες σε ένα "κύριο αρχείο" το οποίο θα είναι προσβάσημο σε όλες τις ενδιαφερόμενες φορολογικές διοικήσεις. Δεύτερον, η δράση απαιτεί η τεκμηρίωση αυτή πρέπει επίσης να παρέχεται σε έναν «τοπικό φάκελο» ειδικά για την κάθε χώρα, προσδιορίζοντας τις συναλλαγές με τα συνδεδεμένα μέρη, τα ποσά που εμπλέκονται στις εν λόγω συναλλαγές και τα στοιχεία της εταιρείας. Τρίτον, οι μεγάλες πολυεθνικές (MNEs), πρέπει να υποβάλουν έκθεση ανά χώρα η οποία θα παρέχει ετησίως και για κάθε φορολογική δικαιοδοσία στην οποία ασκούν τις δραστηριότητές τους, το ποσό των εσόδων, των κερδών προ φόρων και του φόρου εισοδήματος που καταβλήθηκαν και τέλος άλλων δεικτών των οικονομικών τους δραστηριοτήτων. Οι αναφορές ανά χώρα πρέπει να κατατίθενται στον τελικό φορέα δικαιοδοσίας της οντότητας και έτσι να μοιράζονται αυτόματα μέσω της ανταλλαγής πληροφοριών των κυβερνήσεων. 12

13 Δράση 14 - Διευκόλυνση των μηχανισμών επίλυσης διαφορών Οι χώρες αναγνωρίζουν ότι οι αλλαγές, που εισήχθησαν από το πρόγραμμα BEPS, μπορεί να οδηγήσουν σε κάποια αβεβαιότητα και θα μπορούσαν, χωρίς δράση, να αυξήσουν τη διπλή φορολογία και τις διαφορές βραχυπρόθεσμα. Αναγνωρίζοντας την σημασία της άρσης της διπλής φορολογίας ως εμπόδιο για το διασυνοριακό εμπόριο και τις επενδύσεις, οι χώρες έχουν δεσμευτεί για ένα ελάχιστο πρότυπο όσον αφορά την επίλυση των διαφορών που σχετίζονται με τη συνθήκη. Συγκεκριμένα, αυτό περιλαμβάνει μία ισχυρή πολιτική δέσμευση για την αποτελεσματική και έγκαιρη επίλυση των διαφορών μέσω της διαδικασίας αμοιβαίας συμφωνίας. Η δέσμευση περιλαμβάνει επίσης, τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού μηχανισμού παρακολούθησης για την εξασφάλιση της τήρησης των ελάχιστων προτύπων. Επιπλέον, μια μεγάλη ομάδα χωρών έχει αναλάβει τη δέσμευση να εγκρίνει γρήγορα τη δεσμευτική διαιτησία στις διμερής τους συνθήκες. Δράση 15 Ανάπτυξη πολυμερούς μέσου Με βάση την εμπειρία του διεθνούς δικαίου και των φορολογικών εμπειρογνωμόνων, η δράση 15 της έκθεσης εξετάζει την τεχνική σκοπιμότητα ενός πολυμερούς μέσου για την εφαρμογή τουbepsκαι των μέτρων του που σχετίζονται με τη συνθήκη και την τροποποίηση διμερών φορολογικών συνθηκών. Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ένα Πολυμερές μέσο είναι επιθυμητό και εφικτό, και ότι οι διαπραγματεύσεις γύρω από αυτό πρέπει να ξεκινήσουν γρήγορα. Με βάση αυτή την ανάλυση, υπήρξε εντολή και αναπτύχθηκε μια ομάδα, ανοικτή στη συμμετοχή όλων των χωρών, για την ανάπτυξη του πολυμερές μέσου. Περίπου 90 χώρες συμμετέχουν στην εργασία σε ισότιμη βάση(oecd/g20, 2015). Το κλειδί για την κατανόηση των φορολογικών δραστηριοτήτων των G20 είναι η ειδική σχέση G20-ΟΟΣΑ. Στην παγκόσμια φορολογική ιστορία, και οι δύο οργανισμοί αξιοποιούν αντιστοίχως τα συγκριτικά πλεονεκτήματά τους. Ο ΟΟΣΑ αποτελείται από 34 βιομηχανικά κράτη μέλη. Οι G20 συγκαλούν 19 μεγάλες οικονομίες και την Ευρωπαϊκή Ένωση, συμπεριλαμβανομένων των χωρών BRICS καθώς και άλλων μελών που δεν είναι μέλη του ΟΟΣΑ. Ο ΟΟΣΑ είναι το κορυφαίο κέντρο γνώσεων παγκοσμίως για διεθνή φορολογικά θέματα, με μακρά παράδοση συνεργασίας ειδικά με μη μέλη. 13

14 Ενώ, ο ΟΟΣΑ έχει μια μάλλον τεχνοκρατική προοπτική, οι ηγέτες των G20 και οι υπουργοί οικονομικών αποτελούν περισσότερο ένα πολιτικό όργανο και ένα αποτελεσματικό διαπραγματευτικό φόρουμ. Χάρη στον κορυφαίο, προβεβλημένο και ηγετικό χαρακτήρα τους, οι G20 είναι σε θέση να παράσχουν πολιτική ώθηση σε μια δύσκολη και ευαίσθητη ατζέντα (όπως η φορολογία μεταξύ άλλων), μέσω της επιρροής και της πίεσης που μπορούν να ασκήσουν στην ευρύτερη διεθνή κοινότητα. Η μορφή των G20 έχει επίσης αποδειχθεί πολύ χρήσιμη. Από τη μια πλευρά, ωφελούνται οι ανερχόμενες δυνάμεις (οικονομικά) από την εμπειρογνωμοσύνη και την τεχνική κατάρτιση του ΟΟΣΑ. Μέσω των G20, από την άλλη, ο ΟΟΣΑ καταφέρνει την πολιτική αύξηση της εξουσίας επιρροής στα πρότυπά του. Έτσι, ενώ ο ΟΟΣΑ προετοιμάζει εκτενώς τις φορολογικές συζητήσεις των G20, η συμμετοχή των G20 είναι αυτή που αποφασίζει ουσιαστικά και επικυρώνει προωθεί τους πολιτικούς προσανατολισμούς. Η πολιτική υποστήριξη των G20 (και της Ομάδας των Οκτώ [G8]) βοήθησε σε μεγάλο βαθμό τον ΟΟΣΑ να εδραιώσει τον ρόλο του ως κεντρικού ηγέτη της χάραξης ενός καθεστώτος (παγκόσμιου χαρακτήρα) φορολογικής διακυβέρνησης (Lesage, 2014). 14

15 Βιβλιογραφία Ξενόγλωσση Ault H.J. (1994). The role of OECD Commentaries in the Interpretation of Tax Treaties. 22 Intertax 144 (1994) OECD (2015), Explanatory Statement, OECD/G20 Base Erosion and Profit Shifting Project, OECD. Richard V. (2014). Policy Forum: The Policy Underpinnings of the BEPS Project Preserving the International Corporate Income Tax?Canadian tax journal / revue fiscale Canadienne 62:2, Wolfgang S. (2015). Transfer Pricing Issues of BEPS in the Light of EU LawMax Planck Institute for Tax Law and Public Finance Working Paper Tracy A. K. (2014), Te Offshore Shell Game: U.S. Corporate Tax Avoidance Trough Proft Shifing. 18 Chap. L. Rev. 185 (2014). Yariv B. (2014). What the BEPS. 16 Fla. Tax Rev. 55. Vogel K., Prokisch R. (general reporters), Interpretation of double taxation conventions, Lesage D. (2014). The Current G20 Taxation Agenda: Compliance, Accountability and Legitimacy International Organisations Research Journal,