ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΓΕΩΡΓΙΚΟΥΣ ΕΛΚΥΣΤΗΡΕΣ

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας Τµήµα Φυτικής Παραγωγής ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΓΕΩΡΓΙΚΟΥΣ ΕΛΚΥΣΤΗΡΕΣ Πτυχιακή Μελέτη Σπουδαστής: Μουρτζούκος Θωµάς Επιβλέπων Καθηγητής :Σπανάκης Ι. Ηράκλειο Ιανουάριος

2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η τεχνολογική ανάπτυξη που έχει διαπιστωθεί τις τελευταίες δεκαετίες στον αγροτικό τοµέα είναι εντυπωσιακή. Στην ανάπτυξη αυτή έχουν συνδράµει αρκετοί παράγοντες όπως η εκµηχάνιση. Τη σηµερινή εποχή, οι γεωργικές εργασίες πραγµατοποιούνται µε τα γεωργικά µηχανήµατα. Το µειωµένο κόστος παραγωγής και η αύξηση του γεωργικού εισοδήµατος, σε συνδυασµό µε την καλυτέρευση της ποιότητας των προϊόντων και την απαλλαγή του αγρότη αλλά και της οικογένειας του από βαριές εργασίες είναι τα κύρια χαρακτηριστικά για τη χρησιµοποίηση των γεωργικών µηχανηµάτων. Ένα από τα βασικότερα γεωργικά µηχανήµατα ήταν και είναι ο ελκυστήρας πέρα από οποιοδήποτε άλλο. Ο ελκυστήρας πρωτοστατεί και είναι η κινητήριος δύναµη της γεωργικής παραγωγής. Κατά την πάροδο των χρόνων ήταν και είναι ένα από τα σηµαντικότερα γεωργικά µηχανήµατα, που δεν παύει ποτέ να εξελίσσεται. Την τελευταία δεκαετία µάλιστα έχουν προστεθεί σε αυτό µια µεγάλη σειρά από ηλεκτρονικά βοηθήµατα που καθιστούν το επάγγελµα του αγρότη αρκετά πιο ξεκούραστο αλλά και αρκετά πιο παραγωγικό

3 1) ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΟΡΙΣΜΟΙ Ι. ΕΚΜΗΧΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ α) Εκµηχάνιση δείκτες Ο όρος εκµηχάνιση της γεωργίας έχει σηµατοδοτήσει τις τελευταίες δεκαετίες τον κλάδο αυτό. Ο όρος αυτός εισάγει την εφαρµογή νέων τεχνολογιών στον <<κόσµο>> της γεωργίας και εκπληρώνει τις εργασίες αυτές πιο γρήγορα αλλά και πολύ πιο αποδοτικά. Η εκµηχάνιση της γεωργίας εισήχθη σαν όρος πριν από πολλούς αιώνες όπου πριν οι άνθρωποι µε απλά εργαλεία προσπαθούσαν να εκτελέσουν τις αγροτικές τους εργασίες. Στην αρχή παρουσιάστηκαν αρκετά εργαλεία όπως αξίνες κ.τ.λ. στη συνέχεια χρησιµοποιήθηκαν τα ζώα αλλά και άλλα εργαλεία που ξεπερνούσαν την ισχύ των ζώων. Η πραγµατική όµως εκµηχάνιση της γεωργίας άρχισε περίπου στις αρχές της δεκαετίας του 1930 όπου παρουσιάστηκε ο πρώτος γεωργικός ελκυστήρας. Η εκµηχάνιση λοιπόν της γεωργίας έπαιρνε διαστάσεις επαναστατικής µορφής, αφού η τεχνολογία των αυτοκινούµενων εργαλείων εισήχθη και στη γεωργία. Οι γεωργικοί ελκυστήρες χρόνο µε το χρόνο βελτιώνονταν και γινόντουσαν πολύ πιο αποτελεσµατικοί αλλά και πολύ πιο παραγωγικοί, χρησιµοποιώντας διάφορα παρελκόµενα µέσα, που κάλυπταν όλο το φάσµα των γεωργικών εργασιών. Με το πέρασµα των δεκαετιών µέχρι και σήµερα, οι γεωργικοί ελκυστήρες αλλά και γενικά όλα τα εργαλεία της γεωργίας εξελίχθηκαν και αναπτύχθηκαν σε τέτοιο βαθµό ώστε ο γεωργός να εκπληρώνει όλες τις διαδικασίες παραγωγής χωρίς <<να έχει πατήσει µε το πόδι του το έδαφος το οποίο καλλιεργεί>>. Συστήµατα συγκοµιδής και επεξεργασίας των αγροτικών προϊόντων δηµιουργήθηκαν µε την εκµηχάνιση της - 3 -

4 γεωργίας, έτσι ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα παραγωγής αλλά και µ αυτό τον τρόπο να αυξηθεί και η ποσότητα των προϊόντων. β) ΕΠΙ ΙΟΚΩΜΕΝΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΤΗΣ ΕΚΜΗΧΑΝΙΣΗΣ Οι σκοποί της εκµηχάνισης είναι: 1) Μείωση του κόστους παραγωγής των προϊόντων Η µείωση του κόστους παραγωγής είναι ένας από τους κυριότερους σκοπούς της εκµηχάνισης, διότι µειώνοντας το κόστος παραγωγής έχουµε αύξηση του καθαρού εισοδήµατος. Η µείωση του κόστους παραγωγής επιτυγχάνεται κυρίως µε τη µείωση των εργατών όπου το µηχάνηµα αντικαθιστά τα εργατικά χέρια. Υπάρχουν εργασίες δηλαδή όπου µόνο ένα µηχάνηµα µαζί µε το χειριστή, µπορεί να αντικαταστήσει µέχρι και 30 εργάτες. Με αυτό τον τρόπο, η παραγωγή είναι µεγαλύτερη, µε µικρότερα πάγια έξοδα, που σηµαίνει αύξηση του καθαρού εισοδήµατος. 2) Αύξηση του γεωργικού και οικογενειακού εισοδήµατος Η αύξηση του γεωργικού εισοδήµατος δεν προσφέρεται µόνο από τη µείωση του κόστους παραγωγής αλλά και από άλλους σηµαντικούς παράγοντες. α) µε τη χρησιµοποίηση γεωργικών µηχανηµάτων όπου αυξάνεται η παραγωγή β) από τη δυνατότητα σποράς των χωραφιών δύο και τρεις φορές το χρόνο, πράγµα αδύνατο να εκπληρωθεί χωρίς µηχανήµατα γ) από την εξοικονόµηση εργατικών χεριών στρέφοντας έτσι άλλα µέλη της οικογένειας σε άλλες εργασίες αυξάνοντας έτσι το οικογενειακό εισόδηµα δ) από τη δυνατότητα συνεταιριστικών και οµαδικών εργασιών όπου το βεληνεκές των καλλιεργειών είναι σαφώς µεγαλύτερο µε αποτέλεσµα την αύξηση του εισοδήµατος αλλά και την οµαδική εργασία που διέπει να πνεύµα συνεργασίας

5 3) ιαφύλαξη του γεωργικού εισοδήµατος µε επίσπευση των εργασιών Όπως γνωρίζουµε το επάγγελµα του γεωργού εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες και είναι συνηφασµένο µε αυτές. Τη σηµερινή εποχή οι αγρότες έχουν τη δυνατότητα µπροστά σε µια καταστροφή από επικείµενα άσχηµα φυσικά φαινόµενα, να επισπεύσουν τις εργασίες µε τα µηχανήµατα έτσι ώστε να προστατεύσουν την παραγωγή τους αλλά να εξασφαλίσουν το κέρδος τους. 4) Απαλλαγή του γεωργού και της οικογένειας του από επίµοχθες εργασίες Εκτός από τα αυξηµένα οικονοµικά οφέλη που πρόσφερε η εκµηχάνιση της γεωργίας στους παραγωγούς, προσέφερε απλόχερα την απαλλαγή του γεωργού αλλά και της οικογένειάς του από τις επίµοχθες εργασίες στο χωράφι, στις αποθήκες και στους στάβλους. Ο γεωργός τις περισσότερες φορές χρησιµοποιεί µηχανήµατα για τις πιο πολλές εργασίες του, µένοντας του έτσι ελεύθερος χρόνος για τις κοινωνικές πολιτιστικές και µορφωτικές του ανάγκες. ΒΑΘΜΟΣ ΕΚΜΗΧΑΝΙΣΗΣ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Ο όρος <<βαθµός της εκµηχάνισης>> είναι ο δείκτης που δείχνει το βαθµό της εκµηχάνισης µιας εκµετάλλευσης και κατ επέκταση, της γεωργίας µιας χώρας. ηλαδή ο δείκτης αυτός προσδιορίζει την εκµηχάνιση µιας χώρας από τον αριθµό των διαξονικών ελκυστήρων µέσης ισχύος που αντιστοιχούν σε 1000 στρέµµατα καλλιεργηµένης έκτασης. Άλλοι δείκτες είναι: ο αριθµός των καλλιεργήσιµων στρεµµάτων που αντιστοιχεί σε ένα διαξονικό ελκυστήρα µέσης ισχύος ή ακόµη η ισχύς των ελκυστήρων ανά µονάδα επιφανείας ή τέλος και η ισχύς των ελκυστήρων ανά κάτοικο

6 Υπάρχουν όµως σε αυτούς τους δείκτες, ορισµένα προβλήµατα όπου η σύγκριση µεταξύ διαφόρων χωρών είναι άνιση. εν µπορεί δηλαδή στην Ελλάδα π.χ. να έχουµε µέσο όρο ισχύος 45 kw, ενώ σε χώρες του τρίτου κόσµου να είναι πολύ µικρότερη. Επίσης δεν µπορούµε να συγκρίνουµε µόνο την ισχύ διότι υπάρχουν και άλλοι παράγοντες πολύ σηµαντικοί όπως οι ελκυστήρες µε διπλά διαφορικά που έχουν περισσότερη έλξη έναντι αντιστοίχων µε την ίδια ισχύ. Ακόµη, εξ ορισµού αποκλείεται η συµµετοχή των µονοαξονικών ελκυστήρων στον δείκτη εκµηχάνισης µιας χώρας. Γνωρίζουµε όµως παραδείγµατα, όπως η Ελλάδα, όπου ο αριθµός αυτών των ελκυστήρων φτάνει περίπου τα τεµάχια διότι υπάγονται στις ανάγκες των καλλιεργειών. Επίσης σε αυτόν τον δείκτη δεν εµπεριέχονται όλα τα αυτοκινούµενα γεωργικά εργαλεία όπως οι µηχανές συγκοµιδής και επεξεργασίας των γεωργικών προϊόντων που παίζουν σηµαντικό ρόλο στην εκµηχάνιση της γεωργίας. Ακόµη δεν λαµβάνονται υπόψη τα παρελκόµενα µέσα τα οποία στην ουσία είναι αυτά που εκµηχανίζουν τη γεωργία σε συνδυασµό µε την ισχύ του ελκυστήρα. Υποτίθεται ότι µε τον ελκυστήρα υπάρχουν και τα κατάλληλα παρελκόµενα αλλά αυτή είναι µια ευτελώς θεωρητική υπόθεση διότι στις υπό ανάπτυξη χώρες υπάρχει διαθέσιµη ισχύς αλλά όχι τα κατάλληλα παρελκόµενα µέσα

7 - 7 -

8 Στατιστικά στοιχεία του 1990 δείχνουν ότι οι παγκόσµιες πωλήσεις ανήλθαν σε περίπου ελκυστήρες όλων των τύπων. Από αυτούς πωλήθηκαν στην Α. Ευρώπη, στη. Ευρώπη, στις ΗΠΑ και Καναδά, στην Ινδία, στην Ιαπωνία, στην Κ. Αµερική και Αυστραλία και στις υπόλοιπες χώρες. Το ίδιο έτος στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πωλήθηκαν ελκυστήρες ως ακολούθως: Γαλλία , Ιταλία , Γερµανία (εκτός Α. Γερµανίας) , Ισπανία , Αγγλία , Φινλανδία , Πορτογαλία , Αυστρία 8.805, Ελλάδα 5.942, Ολλανδία 5.700, Σουηδία 5.300, ανία 3.836, Βέλγιο 3.113, Ιρλανδία Η ισχύς των γεωργικών ελκυστήρων ανά κάτοικο υπολογίζεται ότι είναι ΗΠΑ 0,74 ιππους, Ευρώπη 0,37, Ιαπωνία 0,1, αναπτυσσόµενες χώρες 0,02. Στην Ελλάδα ήταν 0,55 ενώ σήµερα φθάνει περίπου το 1,0 ίππο. Από τα στατιστικά αυτά στοιχεία φαίνεται εκ πρώτης όψεως ότι η χώρα µας βρίσκεται σε ικανοποιητικά επίπεδα, όσον αφορά τους ελκυστήρες και τη συνολική εγκατεστηµένη ισχύ τους, σε σύγκριση τόσο µε τις χώρες της Ε.Ε. όσο και παγκόσµια. Υποστηρίζεται µάλιστα ότι υπάρχει µάλλον περίσσεια ισχύος ιδιαίτερα σ ορισµένες περιοχές της χώρας µας δεδοµένου ότι ο αριθµός των στρεµµάτων ανά ελκυστήρα κυµαίνεται από 63 έως 300. Υπάρχει όµως µία συγκλίνουσα εκτίµηση των αρµοδίων υπηρεσιών ότι αυτή η ισχύς δεν είναι πλήρως εκµεταλλεύσιµη γιατί λείπουν τα κατάλληλα παρελκόµενα. Οι γεωργοί δηλαδή αγοράζουν µεν ελκυστήρες αλλά δεν έχουν τον υπόλοιπο µηχανικό τους εξοπλισµό. Παρά το γεγονός πάντως αυτό φαίνεται ότι υπάρχει ακόµη ανάγκη και άλλων ακόµη ελκυστήρων. Στη χώρα µας Οι γεωργικές εκµεταλλεύσεις προσεγγίζουν το έ να εκατοµµύριο, εκ των οποίων, περίπου µικρές µε έκταση 1-20 στρεµµάτων, µε έκταση στρεµµάτων και οι υπόλοιπες µε έκταση πάνω από200 στρέµµατα. Πολλές από τις εκµεταλλεύσεις αυτές έχουν ανάγκη - 8 -

9 ενός ελκυστήρα κατάλληλου τύπου και µεγέθους. Εξάλλου και πολλοί ελκυστήρες που ήδη λειτουργούν πρέπει να ανανεωθούν λόγω της φυσικής ή τεχνολογικής παλαίωσης που έχουν υποστεί. Υπάρχει επίσης ανάγκη πολλών ειδικών ελκυστήρων για αµπελώνες, οπωρώνες και λοιπές καλλιέργειες µε ειδικές απαιτήσεις, όπου Οι γενικής χρήσης ελκυστήρες δεν µπορούν να εργασθούν ή δεν εργάζονται ικανοποιητικά. ΕΛΚΥΣΤΗΡΕΣ 1. Ορισµός Γεωργικός ελκυστήρας είναι ένα αυτοκινούµενο όχηµα που χρησιµοποιείται για την έλξη, ώθηση και ανάρτηση γεωργικών εργαλείων και µηχανηµάτων καθώς και για τη λειτουργία των µηχανισµών τους είτε εν κινήσει είτε εν στάση. Οι γεωργικοί ελκυστήρες είναι κατασκευασµένοι ώστε να παρέχουν ισχυρή έλξη σε σχέση µε το βάρος τους και µάλιστα σε επιφάνειες εδάφους που η πρόσφυση δεν είναι ιδανική. 2. Ιστορική εξέλιξη Η ιστορία του γεωργικού ελκυστήρα συνδέεται µε την ιστορία της εκµηχάνισης της γεωργίας τόσο πολύ ώστε οι δείκτες της εκµηχάνισης, όπως αναφέρθηκε, να στηρίζονται στους ελκυστήρες που χρησιµοποιούνται σε µια περιοχή ή Χώρα. Η εκµηχάνιση δε της γεωργίας είναι µεταξύ εκείνων των συντελεστών που επηρέασαν σηµαντικά την ανάπτυξη και χωρίς υπερβολή τον πολιτισµό του σύγχρονου κόσµου. ύο ήταν τα πιο σηµαντικά γεγονότα που συντέλεσαν αποφασιστικά στην εµφάνιση και εξέλιξη των γεωργικών ελκυστήρων: η ανακάλυψη της ατµοµηχανής και η ανακάλυψη του κινητήρα εσωτερικής καύσης

10 3. Ατµοκίνητοι ελκυστήρες Η ανακάλυψη της ατµοµηχανής προηγήθηκε κατά 100 περίπου χρόνια της ανακάλυψης των κινητήρων εσωτερικής καύσης και ως εκ τούτου οι πρώτοι ελκυστήρες ήταν ατµοκίνητοι. Το 1712 ο Άγγλος Newcomen κατασκεύασε την πρώτη ατµοµηχανή στον κόσµο που χρησιµοποιήθηκε για άντληση νερών από τα βρετανικά ορυχεία κάρβουνου. Ο τύπος αυτός της ατµοµηχανής βελτιώθηκε από τον Γάλλο J.Gougnot το 1770 και τοποθετήθηκε στο πρώτο αυτοκινούµενο ατµοκίνητο όχηµα. Από την εποχή εκείνη µέχρι το 1830 περίπου, η ατµοµηχανή βελτιωνόταν συνέχεια και έκαναν την εµφάνισή τους στην Αγγλία, Γαλλία, Γερµανία Και ΗΠΑ αρκετές πρωτότυπες αυτοκινούµενες µηχανές. Το 1834 κατασκευάζεται στην Αγγλία ένα άροτρο ενώ το 1849 ο Άγγλος Ρratt εφαρµόζει µε ατµοκίνητο κινητήρα όργωµα µε βαρούλκο. Γενικώς οι πρώτες ατµοµηχανές χρησιµοποιήθηκαν για τη µετάδοση της κίνησης σε αλωνιστικές και άλλες µηχανές και µεταφέρονταν όπως και οι λιτές µηχανές µε τη βοήθεια βοών ή ίππων. Οι ατµοµηχανές της εποχής αυτής ήταν µικρής ισχύος βαριές και δυσκίνητες

11 Το επόµενο βήµα ήταν η µετατροπή των ατµοµηχανών αυτών σε αυτοκινούµενες. Κατά κύριο λόγω οι µηχανές αυτές χρησιµοποιήθηκαν για την έλξη αρότρων. Το 1858 ο Falkes κατασκεύασε ένα επιτυχηµένο αυτοκινούµενο ατµάροτρο που όργωνε µε 8 ηνία και ταχύτητα 4,8 km/h

12 - 12 -

13 Κατά το διάστηµα βελτιώθηκαν σηµαντικά οι ατµοκίνητοι ελκυστήρες και χρησιµοποιήθηκαν πολυάριθµοι, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, για άροση και για µετάδοση ισχύος σε άλλες γεωργικές µηχανές. Η ισχύς τους έφθανε µέχρι και 120 ΗΡ µε βάρος όµως πολύ µεγάλο (15-20 τόνους). Οι ελκυστήρες αυτοί λόγω του µεγάλου βάρους και του όγκου τους ήταν σχεδόν ακατάλληλοι για κατευθείαν έλξη αρότρων. Λόγω όµως των πληθυσµιακών αλλαγών που αποτελούνταν την εποχή εκείνη στις ΗΠΑ και την αύξηση των γεωργών αλλά και την ανάγκη για γεωργικά προϊόντα, Οι ελκυστήρες αυτοί, παρά Τα µειονεκτήµατά Τους, συνέβαλαν σηµαντικά στην αύξηση των γεωργικών προϊόντων. Η ανάπτυξη των ελκυστήρων συνεχίσθηκε µέχρι και το 1915 αν και προσπάθειες για τη βελτίωσή τους συνεχίσθηκαν µέχρι και το Παρά τις προσπάθειες όµως αυτές οι ελκυστήρες αυτοί δεν µπόρεσαν να δώσουν λύση στο πρόβληµα της γεωργίας λόγω των πολλών µειονεκτηµάτων που παρουσίαζαν όπως: α) Το µεγάλο βάρος ανά µονάδα ισχύος. β) Η έλλειψη ευελιξίας. γ) Η ανάγκη χρησιµοποίησης µεγάλων ποσοτήτων καύσιµης ύλης (ξύλα, άνθρακες) και µεγάλων ποσοτήτων νερού για παραγωγή

14 δ) Η ανάγκη απασχόλησης ατόµων και µεταφορικών µέσων για τον εφοδιασµό των ελκυστήρων και ε) Απώλεια χρόνου για την προετοιµασία της εκκίνησης. 4. Ελκυστήρες µε κινητήρες εσωτερικής καύσης Οι πρώτες προσπάθειες για την κατασκευή κινητήρων εσωτερικής καύσης χρονολογούνται από την εποχή της κατασκευής της πρώτης ατµοµηχανής. Εντούτοις κινητήρας εσωτερικής καύσης δηµιουργήθηκε περί το Η πρώτη προσπάθεια για τη δηµιουργία ενός κινητήρα αναφέρεται ότι έγινε το 1678 από τον Γάλλο A.Hautefeulle ο οποίος προσπάθησε και εν µέρει το πέτυχε να καύσει πυρίτιδα σε κλειστό χώρο και να παράγει ωφέλιµο έργο. Το 1680 ενας Ολλανδός κατασκεύασε κινητήρα µε κύλινδρο και έµβολο

15 - 15 -

16 Το 1830 ο Άγγλος Sammuel κατασκεύασε ένα κινητήρα ατµοσφαιρικού τύπου. Ως καύσιµα χρησιµοποίησε πυρίτιδα. Το 1860 ο Γάλλος P. Lenoir κατασκεύασε έναν κινητήρα εσωτερικής καύσης µε καύσιµο φωταέριο, που βρήκε κάποια εµπορική επιτυχία. Το 1862 ο Γάλλος B. Rochas διατύπωσε τη θεωρία των κινητήρων τεσσάρων χρόνων. Μολονότι η Θεωρία του Rochas απεδείχθει µεγάλης αξίας για την κατασκευή τετράχρονων βενζινοµηχανών ο ίδιος δεν κατόρθωσε να κατασκευάσει µία µηχανή που βασίζεται στις ιδέες του. Το 1876 ό Γερµανός Nic. Otto µε βάση τις θεωρίες του Rochas κατασκεύασε µία µηχανή που τελειοποιήθηκε το Ως καύσιµη ύλη χρησιµοποίησε φωταέριο. Μολονότι ο κύκλος λειτουργίας της µηχανής διατυπώθηκε από τον Rochas σήµερα είναι γνωστός ως κύκλος Οttο. ύο χρόνια µετά την επινόηση του Otto ο Άγγλος Clerk έλαβε δίπλωµα ευρεσιτεχνίας για ένα δίχρονο κινητήρα. Το Γερµανός Rudulf diesel συνελαβε την ιδέα να προκαλέσει ανάφλεξη του µίγµατος καυσίµου-αέρα λόγω της υψηλής θερµοκρασίας που αναπτύσσεται από τη µεγάλη πίεση

17 Οι πρώτες δοκιµές δεν υπήρξαν επιτυχείς λόγω ακαταλληλότητας του καυσίµου. Στις δοκιµές αυτές χρησιµοποιούσε σκόνη άνθρακα. Το 1897 κατασκεύασε τον πρώτο κινητήρα µε αυτανάφλεξη, χρησιµοποιώντας ως καύσιµη ύλη το πετρέλαιο. Ο κινητήρας αυτός και ο κύκλος λειτουργίας που φέρει σήµερα το όνοµά του καθιερώθηκε γρήγορα και συνέβαλε αποφασιστικά στην ανάπτυξη των µηχανών εσωτερικής καύσης. Το πρώτο βήµα για την κατασκευή ενός ελκυστήρα µε κινητήρα εσωτερικής καύσης ήταν η αντικατάσταση της ατµοµηχανής ενός ατµοκίνητου ελκυστήρα στο κινητήρα εσωτερικής καύσης. Πράγµατι το 1889 κατασκευάσθηκε στις ΗΠΑ ο πρώτος βενζινοκίνητος ελκυστήρας από την εταιρία Charter Engine Company. Το 1892 κατασκευάσθηκε στις ΗΠΑ ένας επιτυχηµένος βενζινοκίνητος ελκυστήρας. Ο κατασκευαστής ίδρυσε την εταιρία Waterloo Gasoline Engine Co που µετεξελίχθηκε στην εταιρία John Deere

18 Τα έτη 1892 και 1898 πολλές εταιρίες όπως η Case κατασκεύασαν διάφορους τύπους βενζινοκινητήρων ελκυστήρων. Το 1902 η Mac Cormic Harvester ενώνεται µε την Deering Harvester και ιδρύουν την International Harvester, ενώ το 1902 ο Hart Parr ιδρύει επιχείρηση που ασχολείται αποκλειστικά µε την κατασκευή γεωργικών ελκυστήρων. Η Hart Parr µετεξελίχθηκε αργότερα στην Εταιρία Olliver. Οι πρώτοι αυτοί βενζινοκίνητοι ελκυστήρες δεν διέφεραν πολύ στην εµφάνιση από τους ατµοκίνητους. Ήταν βαριάς κατασκευής και µε αργόστροφες, µονοκύλινδρες συνήθως, µηχανές. Σε σύγκριση µε τους ατµοκίνητους ήταν πιο εύκολοι στην εκκίνηση και δεν είχαν ανάγκη από µεγάλες ποσότητες νερού και καύσιµου υλικού. Μεταξύ του 1900 και 1915 θα µπορούσε να ειπωθεί ότι άρχισαν ουσιαστικά οι προσπάθειες για την κατασκευή ελκυστήρων µε βάση αρχές που χρησιµοποιούνται και σήµερα. Μεταξύ αυτών που συνέβαλαν στην εξέλιξη αυτή ήταν ο ιδρυτής της βιοµηχανίας κατασκευής αυτοκινήτων Ηenry Ford. Ο Ford από το 1907 πειραµατίσθηκε στην κατασκευή ελκυστήρων από εξαρτήµατα αυτοκινήτων και θεριστικών µηχανών. Το 1917 κατασκευάζει τον ελκυστήρα Fordson ο οποίος αποτέλεσε σταθµό στην εξέλιξη των ελκυστήρων. Ο ελκυστήρας αυτός παρήχθη µαζικώς σε πολύ µεγάλο αριθµό ( τεµάχια) σε διάστηµα ένδεκα ετών. Ήταν ελαφρύς, φθηνός, ευέλικτος και ανθεκτικός

19 - 19 -

20 Η εποχή της δηµιουργίας του ήταν η εποχή του πρώτου παγκοσµίου πολέµου και η ανάγκη σε γεωργικούς ελκυστήρες ήταν πολύ µεγάλη στις ΗΠΑ λόγω της έλλειψης ζώων εργασίας που αποστέλλονταν στην Ευρώπη. Μετά τον πόλεµο έπαιξε σηµαντικό ρόλο στην ανόρθωση, Στη χώρα µας είχε εισαχθεί µικρός αριθµός ελκυστήρων του τύπου αυτού. Το 1908 οργανώθηκε στον Καναδά διαγωνισµός µεταξύ ελκυστήρων διαφόρων τύπων, ενώπιον πλήθους ενδιαφεροµένων. Επακολούθησαν δε και άλλοι τέτοιοι διαγωνισµοί σ αυτούς διαφάνηκε τότε η υπεροχή των βενζινοκινητήρων σε σχέση µε τους ατµοκίνητους ελκυστήρες. Παράλληλα και στην Ευρώπη αναπτύσσονται νέες εταιρίες που κατασκευάζουν γεωργικούς ελκυστηρες, όπως είναι πολλές από αυτές κατασκευάζουν ελκυστήρες µε µονοκύλινδρους κινητήρες

21 Το 1919 εγκρίθηκε ο κώδικας δοκίµων ελκυστήρων που οδήγησε στην ταχύτερη βελτίωση των ελκυστήρων. Το ίδιο έτος η Ιnternational Harvester εφοδιάζει τον ελκυστήρα της Junior 8-16 µε ΡΤΟ 540 στρ/min. Η εµφάνιση του ΡΤΟ συνέβαλε αποφασιστικά στην εξέλιξη της εκµηχάνισης γιατί µπορούσε να δώσει κίνηση σε παρελκόµενα µηχανήµατα. Το 1924 εµφανίζεται ο πρώτος τρίτροχος ελκυστήρας κατάλληλος για εργασία σε γραµµικές καλλιέργειες. Μικρός αριθµός του ελκυστηρα αυτού εισήχθη και στη χώρα µας. Από το 1930 και µετά η πρόοδος είναι ραγδαία. Το 1931 η Firestone εφοδιάζει έναν ελκυστήρα µε ελαστικά πνευστού τύπου. Η βελτίωση αυτή υπήρξε πολύ σηµαντική στην εξελικτική πορεία του ελκυστήρα. Το 1935 εµφανίσθηκαν τα πρώτα συστήµατα υδραυλικής ανάρτησης των εργαλείων ενώ το 1938 το πρώτο υδραυλικό σύστηµα ανάρτησης τριών σηµείων µε αυτόµατη ρύθµιση του βάθους, αναλόγως της προβαλλόµενης αντίστασης. Το 1947 βρίσκεται σε εξέλιξη το σχέδιο για την ανοικοδόµηση της Ευρώπης. Το σχέδιο αυτό βοήθησε σηµαντικά την εκµηχάνιση των κρατών της Ευρώπης. Το 1950 εµφανίζονται ΡΤΟ ηµιανεξάρτητα και ανεξάρτητα, µε περιστροφή του PTΟ ανεξάρτητη της µετακίνησης του ελκυστήρα. Η διάδοση του PΤΟ γενικεύεται

22 Μέχρι το 1960 παρατηρείται σηµαντική αύξηση της ισχύος των ελκυστήρων καθώς και σηµαντική αύξηση των ελκυστήρων µε κινητήρες Diesel. Στη δεκαετία εµφανίζονται τα υδραυλικά συστήµατα διεύθυνσης, ο µεγαλύτερος αριθµός βαθµίδων ταχυτήτων Και Οι αυτόµατες µεταδόσεις. Το 1957 υπογράφεται η Συνθήκη της Ρώµης για την ίδρυση της ΕΟΚ που έδωσε σηµαντική ώθηση στη γεωργία των χωρών µελών. εκαετία : Χρησιµοποιούνται ελαστικά τώ3 και στους ελκυστήρες. Η ισχύς των ελκυστήρων αυξάνεται συνεχώς.. ίνεται µεγάλη έµφαση στην άνεση και την ασφάλεια των χειριστών. εκαετία : Εµφανίζονται οι υπερτροφοδοτούµενοι κινητήρες Diesel στους ελκυστήρες. ίνεται έµφαση στην ασφάλεια και άνεση των χειριστών. Η ισχύς εξακολουθεί να αυξάνεται. Οι µεγάλοι ελκυστήρες εφοδιάζονται µε θάλαµο ασφαλείας. Οι ελκυστήρες µε τέσσερες κινητήριους τροχούς καταλαµβάνουν ένα µεγάλο ποσοστό στις προτιµήσεις των χρηστών

23 Κατά τη δεκαετία 80 και 90 η ισχύς των ελκυστήρων συνεχίζει να αυξάνεται. Οι ελκυστήρες µε 4 κινητήριους τροχούς καταλαµβάνουν ολοένα και µεγαλύτερο ποσοστό στις προτιµήσεις των χρηστών, ιδιαίτερα οι µεγάλης ισχύος. Γενικεύεται ο θάλαµος ασφαλείας για τους µεγάλους ελκυστήρες. Η ασφάλεια και η άνεση συνεχίζουν να θεωρούνται προτεραιότητες. Βελτιώνονται τα συστήµατα µετάδοσης. Εµφανίζονται βοηθητικά ηλεκτρονικά συστήµατα για έλεγχο της λειτουργίας των ελκυστήρων και έλεγχο της ποιότητας της εργασίας. Οι χειρισµοί ευκολύνονται µε κατάλληλα χειριστήρια. Για την καλύτερη εκµετάλλευση της ισχύος αναρτώνται µηχανήµατα και στο πρόσθιο µέρος του ελκυστήρα. βελτιώνονται τα υδραυλικά συστήµατα. Εµφανίζονται εξειδικευµένοι τύποι ελκυστήρων, κατάλληλοι για ειδικές χρήσεις. 5. ιάδοση των γεωργικών ελκυστήρων στην Ελλάδα Στην Ελλάδα, µεγάλες εν στάση µηχανές τοποθετηµένες ανά δύο στα άκρα του χωραφιού που κινούσαν βαριά άροτρα µε συρµατόσχοινα, χρησιµοποιήθηκαν στα κτήµατα της Θεσσαλίας µετά το Αργότερα έκαναν την εµφάνισή τους µεγάλοι ατµοκίνητοι ελκυστήρες ίππων, ελκυστήρες αυτών των τύπων χρησιµοποιήθηκαν στη Θεσσαλία µετά το 1915 και µέχρι περίπου το Το 1917 ιδρύθηκαν τα κρατικά κέντρα βενζιναρότρων και έγινε εισαγωγή µικρού αριθµού βενζινοκίνητων ελκυστήρων, για την εξασφάλιση του επισιτισµού του στρατού, µε καλλιέργεια δηµοσίων εκτάσεων. Κρατικό κέντρο βενζιναρότρων υπήρξε και το αγρόκτηµα του πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης. Το 1920 έγινε µία ακόµη κρατική εισαγωγή µικρού αριθµού ελκυστήρων για εκχερσώσεις. Από το 1922 οι κρατικοί ελκυστήρες αξιοποιήθηκαν από την Υπηρεσία Μηχανικής Καλλιέργειας. Μέχρι το 1930 οι ιδιωτικοί ελκυστήρες ήταν ελάχιστοι και ανήκαν σε µεγαλοκτηµατίες. Η πρόοδος που σηµειώθηκε µέχρι το 1940 ήταν πολύ µικρή. Υπολογίζεται ότι υπήρχαν 1040 ελκυστήρες διαφόρων τύπων και µεγεθών. Σηµειώνεται

24 χαρακτηριστικά ότι έως τις αρχές του Β παγκόσµιου Πολέµου δεν υπήρχαν στη χώρα µας ούτε αντιπρόσωποι εισαγωγής. Μετά το τέλος του πολέµου άρχισε η αθρόα εισαγωγή γεωργικών ελκυστήρων από πολλές χώρες που αντικαθιστούσαν τα ζώα εργασίας. Άλλωστε πολύ µεγάλος αριθµός των ζώων εργασίας (Πάνω από 60%) είχαν χαθεί κατά τη διάρκεια του πολέµου. Τ υπήρχαν στη χώρα µας περίπου ελκυστήρες, οι περισσότεροι µικρής µέσης ισχύος (25-40 ίππων). Το 1960 µε την εισαγωγή νέων ελκυστήρων, ο αριθµός στη χώρα µας φθάνει τους περίπου. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας σύµφωνα µε στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας εισήχθησαν στη χώρα µας περίπου ελκυστήρες µέσης ισχύος ίππων. Με τις εισαγωγές αυτές το 1972 ο αριθµός των διαξονικών ελκυστήρων έφθανε τις ενώ είχε εισαχθεί επίσης ένας σηµαντικός αριθµός ( περίπου) µοναξονικών ελκυστήρων ισχύος 2-8 ίππων. Το 1981 ο συνολικός αριθµός διαξονικών και µοναξονικών ελκυστήρων φθάνει τους Το 1989 υπολογίζεται ότι υπήρχαν διαξονικοί ελκυστήρες µέσης ισχύος 61 ίππων (44,5 κw) καθώς και µικροί µοναξονικοί µέσης ισχύος 8,5 ίππων. Η κατανοµή των διακονικών ελκυστήρων σύµφωνα µε την ισχύ τους το 1989 ήταν: 39% µέχρι 50 Ps, 39% από Ps, 19% από Ρs, 2,5% από Ρs και 0,5% πάνω από 125 Ρs. Έτσι το 80% περίπου των ελκυστήρων είχε ισχύ µέχρι 70 Ρs. Το 1994 ο αριθµός των διαξονικών ελκυστήρων ανέρχεται σε ενώ των µικρών µοναξονικών σε Σήµερα εκτιµάται ότι οι διαξονικοί φθάνουν τους ενώ οι µοναξονικοί τους Από τα παραπάνω διαπιστώνεται µια αύξηση του αριθµού των ελκυστήρων από το 1960 µέχρι σήµερα περίπου 15 φορές ενώ από το 1970 µέχρι σήµερα εξαπλασιασµός. Παράλληλα παρατηρείται και αύξηση της ισχύος. Από τα µέσα της δεκαετίας του 60 εργάζονται αρκετοί ελκυστήρες 100 ίππων ενώ από το 1975 ελκυστήρες ακόµη µεγαλύτερης ισχύος (µέχρι 150 ίππων). Τα τελευταία χρόνια εισήχθησαν σε πολύ περιορισµένους αριθµούς και για επαγγελµατική κυρίως χρήση

25 και ελκυστήρες ισχύος µεγαλύτερης των 200 ίππων. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 εισήχθησαν σε περιορισµένους αριθµούς στην αρχή, µε συνεχή αύξηση όµως µέχρι σήµερα, ελκυστήρες µε τέσσερες κινητήριους τροχούς ή µε διπλό διαφορικό όπως είναι επίσης γνωστοί. Η συνολική εγκατεστηµένη ισχύς των διαξονικών και µοναξονικών ελκυστήρων στη χώρα µας υπολογίζεται ότι ανέρχεται σε Ρs ή kW περίπου ( Μw). Αν γίνει µία σύγκριση µε την εγκατεστηµένη ισχύ της ΕΗ, που κατά κοινή οµολογία θεωρείται υψηλή προκύπτει, στρογγυλεύοντας τους αριθµούς, ότι η εγκατεστηµένη ισχύς των ελκυστήρων είναι περίπου ίση µε εκείνη της ΕΗ. Η συνολική ενέργεια που καταναλώνεται από τους ελκυστήρες (διαξονικούς και µοναξονικούς) υπολογίζεται ότι υπερβαίνει τις KW. Φθάνει δηλαδή περίπου το 1/3 της παραγόµενης από τη ΕΗ ηλεκτρικής ενέργειας. Το µέγεθος των διαξονικών ελκυστήρων (60 Ρ) σε σχέση µε το µικρό µέσο µέγεθος των εκµεταλλεύσεων (40 στρέµµατα περίπου) καθώς και σε σχέση µε το είδος των καλλιεργούµενων φυτών έχει ως αποτέλεσµα µία µέση ετήσια απασχόληση Περίπου 500 ωρών όπως υπολογίσθηκε από έρευνα του 1989, µε διακύµανση από 400 ώρες περίπου στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη µέχρι 560 ώρες στη. Ελλάδα. Για τους µοναξονικούς η µέση ετήσια απασχόληση υπολογίζεται σε 110 ώρες. Η ετήσια απασχόληση των 500 ωρών Θεωρείται και είναι πράγµατι µικρή µε αποτέλεσµα αυξηµένο ωριαίο κόστος λειτουργίας των ελκυστήρων που επιβαρύνει τελικά το κόστος των προϊόντων. 3. Ηλεκτρονικές διατάξεις και συστήµατα Στα τα µέσα της δεκαετίας του 80 και µετά την χρησιµοποίηση των θαλάµων προστασίας των αναπαυτικών καθισµάτων και των σπαστών και ρυθµιζόµενων πηδαλίων οδήγησης οι κατασκευάστριες εταιρίες προχώρησαν στην ενσωµάτωση στους ελκυστήρες διατάξεων ηλεκτρονικών και αυτοµατισµών. Η τεχνολογία αυτή ήταν ήδη γνωστή και

26 εφαρµοζόταν στα αυτοκίνητα. Πράγµατι το 1985 πρώτη η Massey Ferguson εφάρµοσε ηλεκτρονικά συστήµατα στα όργανα ελέγχου στα κορυφαία µοντέλα της µε σηµαντικά βελτιωµένες δυνατότητες έναντι των συµβατικών. Έκτοτε όλες οι µεγάλες εταιρίες εφοδιάζουν, προς το παρόν τα κορυφαία µοντέλα τους, µε ηλεκτρονικά συστήµατα ενδείξεων αλλά και αυτοµατισµούς και ελπίζετε ότι γρήγορα θα εφοδιάζονται µε τέτοιες διατάξεις και οι µικρότεροι ελκυστήρες. Η µέχρι τώρα συµπεριφορά έχει δείξει ότι τα όργανα αυτά είναι αξιόπιστα, χωρίς βλάβες και προσφέρουν σηµαντική βοήθεια στον χειριστή. Η αποδοχή από τους γεωργούς υπήρξε συγκρατηµένη στην αρχή, όπως κάθε καινοτοµία. Μετά τις πρώτες εφαρµογές φαίνεται ότι σι γεωργοί αποδέχθηκαν την καινοτοµία. Είναι ευνόητο βέβαια ότι απαιτείται εκπαίδευση των χειριστών στη νέα αυτή κατάσταση έτσι ώστε να αντιλαµβάνονται σωστά τι σηµαίνουν οι ενδείξεις και σε τι ενέργειες πρέπει να προβαίνουν, αν είναι απαραίτητο, ώστε ο ελκυστήρας να εργάζεται αποδοτικότερα. Ο ηλεκτρονικός εξοπλισµός των ελκυστήρων µπορεί να περιλαµβάνει µόνο ηλεκτρονικά όργανα ενδείξεων της λειτουργίας του ελκυστήρα. Σε πιο προχωρηµένες διατάξεις περιλαµβάνει και αυτοµατισµούς για ρύθµιση λειτουργιών του ελκυστήρα αυτοµάτως, µέσα σε προκαθορισµένα εκ των προτέρων όρια. Ανάλογοι εξοπλισµοί πάντως έχουν ενσωµατωθεί και σε άλλα γεωργικά µηχανήµατα και κυρίως στις αυτοκινούµενες µηχανές συγκοµιδής γεωργικών προϊόντων, όπως θεριζοαλωνιστικές, µηχανές συλλογής βάµβακος, ζαχαρότευτλων, ντοµάτας, πατάτας κλπ., αυτοκινούµενους ψεκαστήρες κ.ά. Ο ηλεκτρονικός πίνακας των ελκυστήρων περιλαµβάνει συνήθως τις ενδείξεις: ταχύτητα κινητήρα (rpm), ταχύτητα ΡΤΟ (rpm), ταχύτητα προώθησης του ελκυστήρα (Km/h), ολίσθηση των κινητήριων τροχών (%). Επίσης την ποσότητα του πετρελαίου που καταναλώθηκε καθώς και την υπάρχουσα στο δοχείο, τη θερµοκρασία του νερού, την πίεση του λαδιού, ένδειξη φόρτισης της µπαταρίας, πίεση και θερµοκρασία των

27 λαδιών του υδραυλικού συστήµατος, γενική κατάσταση του κινητήρα. Περιλαµβάνει επίσης την ωριαία κατανάλωση καυσίµου που κατεργάσθηκε ο ελκυστήρας µε το παρελκόµενα, την ωριαία επιφάνεια (ha/h), την κατανάλωση ανά µονάδα επιφανείας (Ι/ha). Επίσης ενδείξεις για το αν είναι σε εµπλοκή το πρόσθιο διαφορικό ή το χειρόφρενο, ενδείξεις για το φωτισµό και τον κλιµατισµό. Συνήθως τα όργανα αυτά ελέγχου είναι τοποθετηµένα στην θέση που έχουν κλασικά όργανα ελέγχου. Πολλοί κατασκευαστές πάντως τα τοποθετούν και στις πλαϊνές κατακόρυφες κολόνες των θαλάµων προστασίας. Οι περισσότερες ενδείξεις είναι ψηφιακές και συνήθως ο πίνακας είναι χωρισµένος σε 2 ή 3 τµήµατα κάθε ένα από τα οποία έχει ορισµένο αριθµό ενδείξεων. ιακόπτες επιτρέπουν στο χειριστή να επιλέγει την ένδειξη της λειτουργίας που επιθυµεί. Εκτός από τα ανωτέρω, στα περισσότερα κορυφαία µοντέλα των εταιριών, υπάρχει δυνατότητα αυτόµατης ρύθµισης της ολίσθησης. ο χειριστής προεπιλέγει συνήθως τη µέγιστη επιτρεπτή ολίσθηση των κινητήριων τροχών και δίνει εντολή στο σύστηµα να µην επιτρέπει να ξεπεραστεί το όριο αυτό (συνήθη όρια 16-18%)

28 Μόλις η ολίσθηση ξεπεράσει το επιτρεπτό όριο το σύστηµα επεµβαίνει και αίρει µέρος του φορτίου, ανασηκώνοντας λίγο τα εργαλεία µέσω του υδραυλικού συστήµατος. Έτσι επιτυγχάνεται η µείωση σε επίπεδα κάτω του ορίου που θέτει ο χειριστής. Ταυτόχρονα µε την επέµβαση προβάλλεται και ένδειξη στον ανάλογο πίνακα. Η βοήθεια που παρέχει το σύστηµα στον

29 χειριστή όπως γίνεται κατανοητό είναι πολύ σηµαντική. Ο χειριστής δεν ασχολείται συνεχώς µε τις ρυθµίσεις αλλά µε την οδήγηση και την καλή ποιότητα της εργασίας. Επιτυγχάνεται δε οικονοµία στα καύσιµα και καλύτερη αξιοποίηση της ισχύος του ελκυστήρα. Προηγµένα συστήµατα, εκτός από τα ανωτέρω, αναλαµβάνουν το ξεκλείδωµα του διαφορικού όταν ανασηκώνονται τα υδραυλικά και αυτόµατο κλείδωµα όταν κατεβαίνουν, εφόσον επιλέξει ο χειριστής τις ρυθµίσεις αυτές. Επιτυγχάνουν επίσης αυτόµατη εµπλοκή του πρόσθιου διαφορικού µε την ενεργοποίηση των φρένων, έτσι ώστε να λειτουργεί ως πέδη και το πρόσθιο διαφορικό, όπως αναφέρθηκε στο ανάλογο κεφάλαιο. Το ίδιο επιτυγχάνεται και µε το χειρόφρενο, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται καλύτερη σταθεροποίηση του ελκυστήρα. Σ ορισµένους ελκυστήρες όταν η ταχύτητα ξεπεράσει κάποιο όριο, συνήθως τα 15 Km/h, το ηλεκτρονικό σύστηµα επεµβαίνει και δίνει εντολή σε κατάλληλους σερβοµηχανισµούς ώστε να αποσυµπλέκεται το πρόσθιο διαφορικό και να επιτυγχάνεται έτσι, µεγαλύτερη ταχύτητα και µικρότερη κατανάλωση καυσίµου. Όσον αφορά τα υδραυλικά συστήµατα ανύψωσης των εργαλείων σ ορισµένους ελκυστήρες υπάρχει η δυνατότητα µέσω ηλεκτρονικών διατάξεων και ελέγχου να επιλέγονται ρυθµίσεις θέσης ή αντίστασης ή ακόµη και συνδυασµός των δύο όταν οι συνθήκες το απαιτούν. Η βοήθεια που µπορούν να προσφέρουν οι ηλεκτρονικές διατάξεις του υδραυλικού συστήµατος είναι πολύ σηµαντική. Η ποιότητα της εργασίας είναι πολύ καλή και ο χειριστής δεν απασχολείται συνεχώς µε τον έλεγχο των εργαλείων. Σε εξέλιξη βρίσκονται αυτή τη στιγµή συστήµατα παρακολούθησης της εργασίας των αναρτώµενων εργαλείων στο υδραυλικό σύστηµα του ελκυστήρα. Η παρακολούθηση αυτή θα γίνεται µέσω ηλεκτρονικής κάµερας τοποθετηµένης στην οροφή της καµπίνας. Η κάµερα θα µπορεί να στρέφεται σε οριζόντιο και κατακόρυφο επίπεδο και να εστιάζει σε θέσεις που επιλέγει ο χειριστής. Ο χειριστής θα παρακολουθεί µέσω

30 οθόνης ότι συµβαίνει, χωρίς να είναι αναγκασµένος να στρέφει συνεχώς το σώµα και την κεφαλή προς τα πίσω. Σε κάποια κορυφαία µοντέλα ορισµένων εταιριών δίνεται η δυνατότητα καταγραφής σε δισκέτα των δεδοµένων που αφορούν την απόδοση του ελκυστήρα και του µηχανήµατος στο χωράφι (έκταση, έκταση/ώρα, καύσιµο/έκταση κ.ο.κ.). Η δισκέτα µεταφέρεται στον υπολογιστή στο γραφείο και γίνεται η ανάλυση των δεδοµένων. Η καταγραφή και η ανάλυση βοηθά πολύ τον γεωργό-επιχειρηµατία στην καλύτερη διαχείριση των γεωργικών µηχανηµάτων. Η ύπαρξη πολλών και αξιόπιστων δεδοµένων διαχείρισης θα βοηθήσει επίσης στην κατασκευή καλύτερων ελκυστήρων και µηχανηµάτων

31 Για να φθάσουν βέβαια όλα αυτά που αναφέρθηκαν να προβάλλονται στον πίνακα των οργάνων ή και να καταγράφονται σε δισκέτες απαιτείται ένα πολύπλοκο και ολοκληρωµένο σύστηµα αισθητήρων, µικροϋπολογιστών και βοηθητικών µηχανισµών. Εκφεύγει του παρόντος η αναλυτική παρουσίαση όλων αυτών. Θα γίνει απλώς µία συνοπτική παρουσίαση λειτουργίας των συστηµάτων. Η γενική οργάνωση ενός συστήµατος ενδείξεων των διαφόρων λειτουργιών: Υπάρχουν σε διάφορα σηµεία του ελκυστήρα και των παρελκοµένων µηχανηµάτων αισθητήρες (Θερµοκρασίας, πίεσης, ταχύτητας περιστροφής, κλτ) οι οποίοι στέλνουν σήµατα σε µία µονάδα ηλεκτρονική (µικροϋπολογιστή συνήθως), η οποία τα επεξεργάζεται και τα µεταφέρει στον χειριστή µέσω ενδείξεων, συνήθως ψηφιακών αλλά και φωτεινών ή ακόµη και ηχητικών σηµάτων. Ο χειριστής παίρνει τις κατάλληλες αποφάσεις και ενεργεί ώστε να διατηρήσει ή να τροποποιήσει την δεδοµένη κατάσταση. Όταν ένα σήµα αποσταλεί από τον αισθητήρα στην ηλεκτρονική µονάδα γίνεται η επεξεργασία και αν τα µεγέθη είναι εκτός ορίων επεµβαίνει ένα σύστηµα (σερβοµηχανισµός) που προβαίνει αυτόµατα σε ενέργειες για να διορθώσει την κατάσταση ώστε τα σήµατα από τον αισθητήρα να είναι µέσα στα όρια που έχουν τεθεί

32 Για αυτή την περίπτωση ο χειριστής δεν επεµβαίνει. Συνήθως τα αποτελέσµατα από τον υπολογιστή αποστέλλονται στα όργανα ενδείξεων ώστε να λαµβάνει γνώση και ο χειριστής. Αν επιθυµεί µπορεί να κάνει ο ίδιος τις απαραίτητες ενέργειες, άλλως αναλαµβάνει ο αυτοµατισµός. Αν επιθυµεί διαφορετικά, θέτει εκτός ενέργειας τον αυτοµατισµό. Τα συστήµατα που αναλαµβάνουν την επέµβαση ώστε να γίνει κάποια διόρθωση στη λειτουργία συνήθως είναι ηλεκτροϋδραυλικά, ηλεκτροµηχανικά, υδροπνευµατικά ή ηλεκτροπνευµατικά. Στη συνέχεια αναφέρονται µε κάθε δυνατή συντοµία µερικά από τα κυριότερα συστήµατα

33 Ένδειξη της πραγµατικής ταχύτητας προώθησης του ελκυστήρα: Η µέτρηση της πραγµατικής ταχύτητας προώθησης του ελκυστήρα είναι απαραίτητη για τις πια πολλές εργασίες. Σε πολλούς ελκυστήρες η εκτίµηση γίνεται µε radar που στηρίζονται ως γνωστό στο φαινόµενο Doppler. Οι ενδείξεις αποστέλλονται σε µικροεπεξεργαστή γίνονται Οι υπολογισµοί και εµφανίζονται τα αποτελέσµατα στον πίνακα των οργάνων. Παλαιότερα η µέτρηση της ταχύτητας γίνονταν µε µέτρηση των στροφών των µη κινητήριων τροχών και υπολογισµούς. Η απόσταση που διανύθηκε υπολογίζεται από η σχέση s=ut όπου υ γνωστή και επίσης µετράτε. Η έκταση που εργάσθηκε ο ελκυστήρας υπολογίζεται από τη σχέση Ε =sl S η απόσταση, Ι πλάτος κατεργασίας, (γνωστό). Ένδειξη της ολίσθησης και αυτόµατη ρύθµιση: Για την ένδειξη της ολίσθησης το radar αποστέλλει στον µικροεπεξεργαστή σήµατα που προσδιορίζουν την πραγµατική ταχύτητα. Ένας άλλος αισθητήρας στην έξοδο της µετάδοσης αποστέλλει σήµατα για την ταχύτητα περιστροφής των κινητήριων τροχών. Τα σήµατα αυτά µετά από επεξεργασία καταλήγουν στον υπολογισµό της θεωρητικής ταχύτητας των κινητηρίων τροχών. Με βάση τη σχέση: όπου s = ολίσθηση, Uw = θεωρητική ταχύτητα (km/h) και U = πραγµατική ταχύτητα (km/h), υπολογίζεται η ολίσθηση S (%) που εµφανίζεται ως ένδειξη στον πίνακα των οργάνων. Για την αυτόµατη ρύθµιση της ολίσθησης έχουν αναπτυχθεί διαφορετικά συστήµατα. Γενικώς πάντως µόλις ο υπολογιστής υπολογίσει στιγµιαία ολίσθηση µεγαλύτερη του ορίου π.χ. του 15% δίνεται εντολή σε µηχανισµό του υδραυλικού συστήµατος που επενεργεί και ανασηκώνει λίγο τα εργαλεία. Γίνεται πάλι προσδιορισµός της ολίσθησης και αν χρειασθεί επεµβαίνει πάλι. Συνήθως για να λειτουργήσει ο µηχανισµός πρέπει το όριο που

34 έθεσε ο χειριστής Π.χ. το 15% να ξεπεραστεί κατά 2 ή 3% δηλαδή να γίνει 17 ή 18%. Η ύπαρξη των ηλεκτρονικών διατάξεων των υδραυλικών µεταδόσεων και των ηλεκτροϋδραυλικών µηχανισµών είχε επίσης ως αποτέλεσµα να βελτιωθούν σηµαντικά και τα χειριστήρια των ελκυστήρων. Πολλά από τα απλά µηχανικά χειριστήρια έχουν γίνει ηλεκτροµηχανικά και ενεργοποιούνται πλέον µε το πάτηµα ενός διακόπτη. Έτσι και εύκολος είναι ο χειρισµός και πιο ακριβής και χωρίς κόπο. Σε κορυφαία µάλιστα µοντέλα πολλά πλέον χειριστήρια έχουν ενσωµατωθεί σε ένα πολυχειριστήριο το οποίο τοποθετείται στη δεξιά πλευρά της θέσης του ελκυστήρα σε θέση εύκολα προσιτή στο δεξιό χέρι. Συνήθεις χειρισµοί είναι η αλλαγή ταχυτήτων και hi low, η εµπλοκή του PTΟ και του πρόσθιου διαφορικού και η αυξοµείωση των στροφών του κινητήρα (γκάζι). Ενώ άλλο χειριστήριο ακριβώς δίπλα στο προηγούµενο χειρίζεται Τα υδραυλικά του ελκυστήρα. Έτσι ουσιαστικά όλα τα βασικά χειριστήρια βρίσκονται σε ένα πολυχειριστήριο ενώ συνήθως δίπλα του υπάρχουν και τα όργανα ένδειξης. Οι τελειοποιήσεις στα χειριστήρια και τα όργανα ελέγχου Είναι συνεχείς και γρήγορα πολλές θα περάσουν και σε µοντέλα µικρότερης ισχύος. Τα πλεονεκτήµατα από τα συστήµατα αυτά που αναφέρθηκαν είναι πολλά και προφανή. Το βασικό τους µειονέκτηµα είναι κυρίως το κόστος αγοράς. Στα κορυφαία µοντέλα που στη χώρα µας συνήθως χρησιµοποιούνται σε επαγγελµατική βάση το κόστος αυτό δεν είναι σηµαντικό. Σε µικρότερους όµως ελκυστήρες το κόστος είναι σηµαντικό και θα πρέπει να γίνεται συνεκτίµηση του κόστους εργασίας πριν προβεί κανείς στην αγορά. Η χρησιµοποίηση τέτοιων συστηµάτων, όπως αναφέρθηκε ήδη, απαιτεί και εκπαίδευση των χειριστών ώστε να επωφελούνται από την τεχνολογία αυτή. Αυτό δεν είναι πάντως σοβαρό πρόβληµα και σχετικά εύκολα Θα µπορούσε να ξεπεραστεί µε σχετική εκπαίδευση από τις εταιρίες κατασκευής ή πώλησης των ελκυστήρων

35 - 35 -

36 4)ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ Μια νέα τάση αναπτύσσεται τα τελευταίο χρόνια στη γεωργία, µε στόχο την αύξηση των αποδόσεων των καλλιεργειών, αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος µε την ελαχιστοποίηση των εισροών. Η γεωργία ακριβείας (precision farming), η πολλά υποσχόµενη και συνεχώς εξελισσόµενη µέθοδος παραγωγής, που ήδη έχει αρχίσει να εφαρµόζεται σε σύγχρονες γεωργικές εκµεταλλεύσεις της βόρειος Ευρώπης, συνδυάζει όλα τα µέσα για την καλύτερη διαχείριση της εκµετάλλευσης: χρησιµοποιεί συστήµατα υψηλής τεχνολογίας και εξειδικευµένη γνώση, αλλά αξιοποιεί και κάθε πληροφορία από τα τοπικά δεδοµένα και την πρακτική εµπειρία, σηµατοδοτώντας µια νέα εποχή για τη γεωργική πρακτική. Τα οφέλη που µπορεί να προκύψουν για τον παραγωγό και το περιβάλλον, από την εφαρµογή της γεωργίας ακριβείας στη διαχείριση των εκµεταλλεύσεων, έχουν κινήσει το ενδιαφέρον τόσο των ερευνητικών ινστιτούτων και κρατικών φορέων, όσο και των επιχειρήσεων κατασκευής γεωργικών µηχανηµάτων και εξοπλισµού, Στις γεωργικά προηγµένες χώρες ιδιαίτερα, η µορφή και το µέγεθος των εκµεταλλεύσεων, αλλά και η αναπτυγµένη υποδοµή στο γεωργικό τοµέα δίνουν πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη αυτής της νέας τάσης στη γεωργική παραγωγή. Κατασκευαστές γεωργικών µηχανηµάτων και ειδικών συστη- µάτων λειτουργίας και ελέγχου, επιχειρήσεις που ασχολούνται µε ειδικές εφαρµογές των ηλεκτρονικών υπολογιστών και τη δηµιουργία του κατάλληλου λογισµικού, ερευνητικά ινστιτούτα κ.λπ. έδωσαν µια εικόνα της εξέλιξης και των εφαρµογών της γεωργίας ακριβείας. Έτσι, οι ενδιαφερόµενοι έχουν την ευκαιρία να πληροφορηθούν για τον απαραίτητο εξοπλισµό που χρησι- µοποιείται π.χ. για την καταγραφή και επεξεργασία των απαραίτητων δεδοµένων για κάθε αγροτεµάχιο (προκειµένου ο παραγωγός να αποφασίσει για την εφαρµογή της κατάλληλης

37 τεχνικής καλλιέργειας), αλλά και να ενηµερωθούν για τον τρόπο εφαρµογής της γεωργίας ακριβείας, καθώς και για τις συµβουλευτικές υπηρεσίες που παρέχονται από επιστηµονικά ινστιτούτα, ώστε να µπορέσουν να εκτιµήσουν τις δυνατότητες και τα όρια εφαρµογής αυτής της τεχνολογίας, Γίνεται µια προσπάθεια να παρουσιαστούν οι στόχοι και τα µέσα που χρησιµοποιεί η γεωργία ακριβείας, µαζί µε κάποια παραδείγµατα εφαρµογής και τις εµπειρίες καλλιεργητών στη Μ. Βρετανία"1. Επισηµαίνεται ότι η µέθοδος αφορά τη διαχείριση µεγάλης έκτασης εκµεταλλεύσεων ή το σύνολο µικρότερων χωραφιών µιας περιοχής και απαιτεί σχετική εκπαίδευση των παραγωγών και των χειριστών γεωργικών µηχανηµάτων, καθώς και τεχνική και συµβουλευτική υποστήριξη από αρµόδιους κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς. Τι είναι η γεωργία ακριβείας Πρόκειται για ότι πιο σύγχρονο έχει να επιδείξει σήµερα η γεωργική τεχνολογία, στην προσπάθεια ελέγχου των λιπασµάτων, των φυτοπροστατευτικών προϊόντων και των λοιπών εισροών, που χρησιµοποιούνται σ' ένα χωράφι, ώστε να µη γίνονται σπατάλες που επιβαρύνουν το κόστος παραγωγής, κυρίως όµως το περιβάλλον. Για το σκοπό αυτό, επιστρατεύονται συστήµατα καταµέτρησης των αποδόσεων ή καταγραφής των ζιζανίων και εχθρών ή ασθενειών που εµφανίζονται σε κάθε τµήµα ενός χωραφιού, ώστε εκεί π.χ. να χρησιµοποιηθεί η σωστή ποσότητα σπόρου, να εφαρµοστούν τα ανάλογα λιπάσµατα, φυτοπροστατευτικά προϊόντα ή ζιζανιοκτόνα, στις απαιτούµενες ποσότητες, ή ένα κατάλληλο πρόγραµµα άρδευσης ή ακόµη να γίνει βελτίωση του εδάφους κ.ο.κ. Παράλληλα, οι πληροφορίες που συγκεντρώνονται για το συγκεκριµένο χωράφι είναι πολύ χρήσιµες για τη λήψη αποφάσεων που αφορούν τη σωστή διαχείριση της εκµετάλλευσης, όπως η επιλογή της καλλιέργειας, η αγορά εξοπλισµού, η αξιολόγηση της αποτελεσµατικότητας των επεµβάσεων κ.λπ

38 Η µείωση του κόστους παραγωγής, λόγω του περιορισµού των εισροών και της αποτελεσµατικής εφαρµογής τους, η αύξηση των αποδόσεων της καλλιέργειας και του εισοδήµατος του παραγωγού από την καλύτερη διαχείριση της εκµετάλλευσης, κυρίως όµως τα τεράστια οφέλη που µπορούν να προκύψουν για το περιβάλλον, δικαιολογούν το κόστος εφαρµογής της γεωργίας ακριβείας, που ωστόσο δεν θεωρείται υψηλό και πάντως, µε την εξέλιξη της τεχνολογίας, αναµένεται να µειωθεί ακόµη περισσότερο. Τα µέσα που χρησιµοποιεί η γεωργία ακριβείας Η χαρτογράφηση των αποδόσεων ενός χωραφιού, η αυτόµατη καταγραφή των διαφοροποιήσεων στην καλλιέργεια και το έδαφος και στη συνέχεια η ανάλογη διαφοροποίηση της εφαρµογής εισροών στην καλλιέργεια (µεταβλητή ποσότητα εφαρµογής), είναι οι αρχές στις οποίες στηρίζεται η γεωργία ακριβείας. Αεροσκάφη και δορυφόροι προσδιορίζουν, µέσω του συστήµατος εντοπισµού θέσης GPS (Global Position System), την ακριβή θέση των οχηµάτων και µηχανηµάτων καταγραφής της κατάστασης του εδάφους ή της καλλιέργειας ή την απόδοση της καλλιέργειας σε διαφορετικές περιοχές του ίδιου χωραφιού και επιτρέπουν τη δηµιουργία χαρτών, τα δεδοµένα των οποίων χρησιµοποιούνται για την καθοδήγηση των προηγµένης τεχνολογίας µηχανηµάτων που αργότερα θα εφαρµόσουν αυτόµατα τις κατάλληλες ποσότητες εισροών για το κάθε σηµείο του χωραφιού. Η χαρτογράφηση των αποδόσεων είναι ένα από τα ση- µαντικότερα εργαλεία της γεωργίας ακριβείας. Οι χάρτες αποδόσεων µπορούν να συµβάλλουν στη βελτίωση του εισοδήµατος µιας εκµετάλλευσης, µε διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα µε τις συνθήκες. Πάντως, σε σύγκριση µε το κόστος των πολλών εισροών της καλλιέργειας, η χαρτογράφηση των αποδόσεων δεν έχει υψηλό κόστος

39 Η µεταβλητή ποσότητα εφαρµογής αφορά τη χρησιµοποίηση διαφορετικών ποσοτήτων καλλιεργητικών εισροών (π.χ. σπόροι, λιπάσµατα, αγροχηµικά), για να καλυφθούν οι ειδικές ανάγκες των επιµέρους περιοχών ενός χωραφιού, κάτι που καταρχήν φαίνεται σωστό. Παρόλα αυτά, µε την ερευνητική και καλλιεργητική εµπειρία πρέπει ακόµη να επιβεβαιωθεί κάτω από ποιες συνθήκες θα έπρεπε να υιοθετηθούν οικονοµικώς αποτελεσµατικά συστήµατα µεταβλητών ποσοτήτων εφαρµογών. Ο προσδιορισµός και η αντιµετώπιση βασικών προβληµάτων που επηρεάζουν την απόδοση (π.χ. οξύτητα, συµπαγές έδαφος) γίνονται σχετικά απλά και πρέπει να αποτελούν πρωταρχικό µέληµα. Οι περισσότερες αποφάσεις για εφαρµογή εισροών στην καλλιέργεια βασίζονται σε µια σειρά πληροφοριών που ενδέχεται να περιλαµβάνουν την απόδοση ή όχι (π.χ. η µορφή του εδάφους, τα επίπεδα θρεπτικών ουσιών στο έδαφος, η εµφάνιση ζιζανίων / εντόµων / ασθενειών). Καµία απόφαση που αφορά τις εισροές δεν πρέπει να βασίζεται µόνο στην προσδοκώµενη απόδοση. Έτσι, πριν το σχεδιασµό των µεταβλητών ποσοτήτων εισροών, θα πρέπει να υπάρξουν και άλλες σχετικές πληροφορίες για όλα τα επιµέρους τµήµατα του χωραφιού. Αυτό θα κοστίσει περισσότερο απ' ότι κοστίζει η συγκέντρωση πληροφοριών για τη µέση κατάσταση του χωραφιού και δικαιολογείται οικονοµικά µόνο όταν γίνεται κάποια οικονοµία στο κόστος των εισροών ή όταν παρατηρείται αύξηση της απόδοσης. Τα αποτελέσµατα από την υπό εξέλιξη και τη µελλοντική έρευνα θα δώσουν µια πιο ξεκάθαρη καθοδήγηση στον παραγωγό, όσον αφορά την κατάλληλη χρησιµοποίηση των πρακτικών µεταβλητής ποσότητας εφαρµογής

40 Πιθανά οφέλη από τη χαρτογράφηση αποδόσεων και τη γεωργία ακριβείας Οι παραγωγοί πάντα µπορούσαν να διακρίνουν ότι η απόδοση µιας καλλιέργειας διαφέρει στο κάθε τµήµα ενός χωραφιού, αλλά µέχρι πρόσφατα δεν είχαν κανένα τρόπο να µετρήσουν ή να ελέγξουν αυτή τη διαφοροποίηση. Σήµερα όµως, όπως έχει πλέον διεθνώς αναγνωριστεί, η χρησιµοποίηση προσεκτικά επιλεγµένων τεχνολογιών γεωργίας ακριβείας προσφέρει δύο κυρίως πλεονεκτήµατα: µπορεί να συµβάλλει στη βελτίωση του γεωργικού εισοδήµατος και στην ελαχιστοποίηση της µόλυνσης του περιβάλλοντος. Βελτίωση του εισοδήµατος από την καλλιέργεια: Η µέτρηση, η κατανόηση και η διαχείριση της ποικιλότητας σε µια καλλιέργεια µπορούν να συµβάλλουν στη βελτίωση της οικονοµικής απόδοσης της εκµετάλλευσης, µε πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Αυτοί µπορούν να ποικίλλουν, από τη σχετικά απλή χρήση των πληροφοριών από ένα χάρτη αποδόσεων, µέχρι τη χρησιµοποίηση πολύπλοκου εξοπλισµού για την εφαρµογή διαφορετικών επιπέδων εισροών στην καλλιέργεια. Ένα καλύτερο περιβάλλον: Η µείωση των επιπτώσεων στο περιβάλλον από την εφαρµογή γεωργικών πρακτικών πρέπει να απασχολεί όλους τους γεωργούς. Η παροχή λιπασµάτων και αγροχηµικών που έχουν προσαρµοστεί ακριβέστερα στις ειδικές ανάγκες των επιµέρους περιοχών ενός χωραφιού συµβάλλει σηµαντικά στη µείωση της µόλυνσης. Αν και τα πιθανά οφέλη της χαρτογράφησης αποδόσεων είναι συνήθως συνδεδεµένα µε την πολύπλοκη και πολυποίκιλη διαχείριση των λιπασµάτων ή των άλλων εισροών, η εµπειρία έχει αποδείξει ότι υπάρχουν και άλλα πολλά, αµεσότερα οφέλη για τους καλλιεργητές:

41 Εικ.24.σχιµάτικη αναπαράσταση της γεωργίας ακριβείας

42 1. Άµεσα οφέλη: Προέρχονται κυρίως από την πληροφόρηση και µόνο που παρέχει η χαρτογράφηση των αποδόσεων, µε ελάχιστη ή µηδενική ανάγκη για άλλη χαρτογραφηµένη πληροφόρηση ή για τον εξοπλισµό που απαιτείται για την εφαρµογή των διαφορετικών τιµών εισροών στην καλλιέργεια. Για παράδειγµα: βοήθεια στην επιλογή της καλλιέργειας και στις αποφάσεις για αγρανάπαυση, µε τη σύγκριση αποδόσεων και εισοδήµατος διαφορετικών χωραφιών και περιοχών του χωραφιού, προσδιορισµός των φτωχών σε απόδοση περιοχών, σε φαινοµενικά οµοιογενή χωράφια που µπορεί να µην είχαν αναγνωριστεί πιο πριν, αξιολόγηση της επιτυχίας των αποφάσεων διαχείρισης της καλλιέργειας, προσδιορισµός των προβληµάτων που προκλήθηκαν από προηγούµενες καλλιέργειες και υπόδειξη µέτρων δράσης (π.χ. σιτηρά, µετά από καλλιέργειες ριζωµατωδών φυτών), εντοπισµός κατά προτεραιότητα των περιοχών για περάσµατα µέσα στην καλλιέργεια, εντοπισµός των περιοχών χαµηλής απόδοσης για έρευνα και βελτίωση ταυ εδάφους όπου είναι δυνατό, παροχή αποδείξεων για την υποστήριξη διεκδικήσεων αποζηµίωσης (π.χ. σωλήνες άρδευσης, αναποτελεσµατική χρήση αγροχηµικών), παροχή πληροφοριών που συµβάλλουν στις αποφάσεις για επενδύσεις, δυνατότητα για απλές δοκιµές µέσα στον αγρό. 2. Έµµεσα οφέλη: Οι χάρτες αποδόσεων µπορούν να δώσουν το ερέθισµα για πιο προσεκτική ανάλυση στις καλλιεργητικές µεθόδους και αποφάσεις, ενθαρρύνοντας τη µεγαλύτερη προσοχή στη λεπτοµέρεια και τη διαφορετική φιλοσοφία διαχείρισης της καλλιέργειας

43 Εµπειρίες παραγωγών που εφάρµοσαν τη χαρτογράφηση αποδόσεων Ένας αγρότης, που καλλιεργεί στρ. γόνιµου εδάφους µε διάφορες καλλιέργειες, χρησιµοποίησε για πρώτη φορά χαρτογράφηση αποδόσεων το 1999, µε βάση την οποία µπόρεσε να πραγµατοποιήσει δοκιµές διαφορετικής διαχείρισης της εκµετάλλευσης του. Ένα τυπικό παράδειγµα (σχ. 25) είναι η εφαρµογή διαφορετικών ποσοτήτων µυκητοκτόνου, σε µια έκταση 176 στρ. καλλιέργειας φασολιών, χωρισµένη σε 4 κοµµάτια. Η ποσότητα µυκητοκτόνου που εφαρµόστηκε µειωνόταν προοδευτικά από το 1ο µέχρι το 4ο κοµµάτι. Η χαρτογράφηση αποδόσεων έδειξε καθαρά το αποτέλεσµα στην ποσότητα που συγκοµίστηκε: οι αποδόσεις ήταν µεγαλύτερες στο ίο κοµµάτι κει µειώνονταν προοδευτικά µέχρι το 4ο. Επιπλέον, καθώς προηγούµενες χαρτογραφήσεις στο 2ο και το 3ο κοµµάτι είχαν δείξει ότι οι αποδοθείς ήταν µεγαλύτερες στη δυτική τους πλευρά, άλλαξαν οι χειρισµοί για να ελεγχθεί αν οι διαφοροποιήσεις οφείλονται στο καλύτερο έδαφος ή στην εφαρµογή του µυκητοκτόνου. Οι πληροφορίες από τις δοκιµές επέτρεψαν στον αγρότη να µετρήσει τη διαφοροποίηση των αποδόσεων και το αποτελέσµατα των διαφορετικών χειρισµών στην εκµετάλλευσή του. Οι δοκιµές επηρέασαν τις αποφάσεις του για τις επόµενες καλλιέργειες, έτσι ώστε να χρησιµοποιήσει τις οικονοµικά πιο αποτελεσµατικές εισροές. Ένας άλλος παραγωγός καλλιεργεί σιτάρι, κριθάρι, ελαιοκράµβη και ζαχαρότευτλα, σε έκταση στρ., µε διαφορετικούς τύπους εδαφών. Καθώς µόνο στο 12-15% της έκτασης έφτανε στην απόδοση που είχε στόχο, ξεκίνησε τη χαρτογράφηση το 1999, η οποία έδειξε τη διαφοροποίηση των αποδόσεων στο χωράφι του. Μετά από διάφορες δοκιµές που έκανε, στην προσπάθεια να συσχετίσει τις αποδόσεις µε τα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους, κατέληξε το 2002 να υιοθετήσει µια άλλη τακτική στην εφαρµογή Ρ και Κ: αντικαθιστά ότι αποµακρύνεται από το

44 χωράφι µε την καλλιέργεια, µετατρέποντας τον χάρτη των αποδόσεων σε χάρτη εφαρµογής λιπασµάτων. Επιλέγει έναν τύπο λιπάσµατος που ταιριάζει στην αναλογία Ρ-Κ που έχει αποµακρυνθεί από την καλλιέργεια και εφαρµόζει µεγαλύτερη ποσότητα όπου οι αποδόσεις ήταν υψηλές και µικρότερη όπου ήταν χαµηλές. Χρησιµοποιεί διαφορετικό τύπο λιπάσµατος για την καλλιέργεια σιταριού, όπου το άχυρο ενσωµατώνεται, και άλλο στην καλλιέργεια σιταριού, όπου το άχυρο γίνεται µπάλες και µεταφέρεται έξω από το χωράφι. Για παράδειγµα, υποστηρίζει, όπου η απόδοση είναι 1 τον./στρέµµα κατά µέσο όρο, αν εφαρµόσουµε φωσφοροκαλλιούχο λίπασµα, σύµφωνα µε την απόδοση, µπορεί να στοιχίσει γύρω στα 4,5 ευρώ/στρέµµα. Αν όµως διαφοροποιήσουµε την ποσότητα σε σχέση µε τον Ρ και το Κ που αποµακρύνονται, µε βάση το χάρτη των αποδόσεων, έχουµε µειωµένο κόστος στις λιγότερο αποδοτικές περιοχές, πάνω από 2,5 ευρώ./στρ., ενώ το κόστος στις αποδοτικές περιοχές αυξάνεται µόνο κατά 0,8 ευρώ./στρ, περίπου". Έχει διαφοροποιήσει επίσης τις ποσότητες σπόρου που χρησιµοποιεί, ανάλογα µε τον τύπο του εδάφους, καθώς στοχεύει στην εγκατάσταση οµοιόµορφου πληθυσµού φυτών, λαµβάνοντας υπόψη και το κακό φύτρωµα ή τις ενδεχόµενες προσβολές από παράσιτα. Αρχικά οι ποσότητες ρυθµίζονταν από τον χειριστή του τρακτέρ, µετά το 2003 όµως το µηχάνηµα σποράς διαφοροποιεί αυτόµατα την ποσότητα του σπόρου, στηριζόµενο σε έναν προκαθορισµένο χάρτη εφαρµογής. "Θα συνεχίσουµε τις δοκιµές, για να µελετήσουµε τη σχέση της ποσότητας του σπόρου µε την απόδοση και ίσως στο µέλλον θα διαφοροποιήσουµε τις ποσότητες σπόρου ανάλογα µε τις αποδόσεις", επισηµαίνει. "Πιστεύω ότι σύντοµα οι περισσότερες εφαρµογές θα διαφοροποιούνται, σύµφωνα µε τις εισροές και τις αποδόσεις. Άλλωστε, αν έχεις δύο χωράφια και το ένα παράγει διπλάσια από το άλλο, θα τα χειριστείς µε τον ίδιο τρόπο:"