ασογεωργικά συστήµατα και το ευρωπαϊκό πρόγραµµα SAFE

Transcript

1 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙ Α ΑΣΟΓΕΩΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΓΗΣ Θεσσαλονίκη, 4 Φεβρουαρίου 2005 ασογεωργικά συστήµατα και το ευρωπαϊκό πρόγραµµα SAFE Βασίλειος Π. Παπαναστάσης Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης

2 ΚΥΡΙΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ Λιβάδια Γεωργικές εκτάσεις άση

3 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΚΗΣ ΓΗΣ Α) Μονοκαλλιέργεια Χαρακτηριστικό: µόνο ποώδη γεωργικά φυτά ή ξυλώδη (αµπέλι, οπωροφόρα) Σιτηρά Μηδική Αµπέλι Ροδακινιές

4 Πλεονεκτήµατα ΜΟΝΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ Εύκολη χρήση µηχανηµάτων Εύκολη χρήση λιπασµάτων, ζιζανιοκτόνων, κ.λπ. Εντατική εκµετάλλευση Υψηλές αποδόσεις Μειονεκτήµατα Μεγάλο κόστος παραγωγής Ανασφάλεια (από ακραίες καιρικές συνθήκες, ασθένειες κ.λπ. Υποβάθµιση του περιβάλλοντος

5 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΚΗΣ ΓΗΣ Β) Πολυκαλλιέργεια αρακτηριστικό: ποώδη γεωργικά φυτά & δένδρα (δασικά και οπωροφόρα) αρακτηριστικό: Σιτηρά + δρύες Μηδική + δένδρα Αµπέλι + καρυδιές Σιτηρά + αµυγδαλιές

6 ΠΟΛΥΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ Πλεονεκτήµατα Πληρέστερη αξιοποίηση των διαθέσιµων φυσικών πόρων (φως, νερό, θρεπτικά στοιχεία) Πολλαπλή παραγωγή προϊόντων Εξασφαλίζουν διαφοροποιηµένο εισόδηµα Εξασφαλίζουν οικολογική σταθερότητα Μειονεκτήµατα Βασίζονται στη χειρωνακτική εργασία εν επιδέχονται µεγιστοποίηση της παραγωγής ε µπορούν να µηχανοποιηθούν

7 ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΝ ΡΩΝ Προϊόντα ξυλεία καυσόξυλα υλικά περίφραξης (π.χ. πάσσαλοι) τροφή για τα ζώα (φύλλωµα, κλαδιά, καρποί) φρούτα για τον άνθρωπο νέκταρ ή γύρη για τις µέλισσες άλλα προϊόντα (µαστίχα, φλοιός, κ. λπ.)

8 ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΝ ΡΩΝ Υπηρεσίες βελτιώνουν το έδαφος εµποδίζουν τη διάβρωση ελέγχουν τα ζιζάνια δίνουν σκιά για ανθρώπους και ζώα δηµιουργούν περιβάλλον για τα πουλιά οµορφαίνουν το τοπίο

9 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ Παρελθόν : Πολυκαλλιέργεια Παρόν : Μέλλον : Μονοκαλλιέργεια Αγροδασοπονία;

10 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΓΡΟ ΑΣΟΠΟΝΙΑ; Σκόπιµη συγκαλλιέργεια ξυλωδών και ποωδών φυτών στο ίδιο µέρος γης Μορφές αγροδασοπονίας ή αγροδασικών συστηµάτων α. - ασογεωργία ή δασογεωργικά συστήµατα β. - ασολιβαδοπονία ή δασολιβαδικά συστήµατα γ. Αγροδασολιβαδοπονία ή αγροδασολιβαδικά συστήµατα

11 Το κρίσιµο ερώτηµα : Να χωριστούν τα δένδρα από τις γεωργικές καλλιέργειες ή

12 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΣΟΓΕΩΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ; Συγκαλλιέργεια δασικών δένδρων & γεωργικών φυτών στο ίδιο χωράφι ασικά δένδρα: οποιαδήποτε δένδρα, κυρίως όµως εκείνα που παράγουν υψηλής ποιότητας τεχνική ξυλεία (καρυδιά, αγριοκερασιά, ψευδοπλάτανος, φράξος, σορβιά, λεύκη κ.ά.) Γεωργικά φυτά: Ετήσια ή πολυετή (σιτηρά, καλαµπόκι, αµπέλι, λαχανικά, σανοδοτικά φυτά) ασογεωργικά είναι και τα συστήµατα που περιλαµβάνουν οπωροφόρα αντί για δασικά δένδρα

13 ΕΙ Η ΑΣΟΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 1. Παραδοσιακά: δένδρα διεσπαρµένα µέσα στο χωράφι ή µόνο στις άκρες Σιτηρά + ρύες Μπαξές + λεύκες 2. Σύγχρονα: δένδρα σε γραµµές να διευκολύνουν τα µηχανήµατα Καρυδιές + Σιτηρά Οπωροφόρα + Κηπευτικά

14 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Μέχρι τη 10ετία του 90 Στόχος: Μεγιστοποίηση της παραγωγής Συνέπειες: Εντατικές µονοκαλλιέργειες Πλεονάσµατα προϊόντων Μεγάλο κόστος παραγωγής Αποµάκρυνση των δένδρων από τα χωράφια Καταστροφή του περιβάλλοντος & του τοπίου

15 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Στη 10ετία του 1990 και µετά Στόχος: Βελτίωση της ποιότητας της παραγωγής µε παράλληλη προστασία του περιβάλλοντος ιάφορα προγράµµατα Τρίπτυχο: Ανταγωνιστικότητα Βιώσιµη ανάπτυξη Περιβάλλον Έγγραφο προγραµµατισµού Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΠΑΑ) Άξονας 3: Γεωργοπεριβαλλοντικά µέτρα (13 µέτρα) Προϋπόθεση: Κώδικες Ορθής Γεωργικής Πρακτικής

16 ΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Έλλειµµα σε τεχνική ξυλεία υψηλής ποιότητας Μεγάλες ανάγκες Εισαγωγή από τροπικές χώρες Καταστροφή των δασών στον τρίτο κόσµο

17 ΛΥΣΗ 1: άσωση γεωργικών γαιών Εφαρµόζεται ήδη Περιλαµβάνεται στο ΕΠΑΑ ως άξονας 4 (Καν. 1257/99) Προβλήµατα o Τα δένδρα µοναδικό εισόδηµα αλλά για το µέλλον o Επένδυση σε ξυλώδη όγκο o Μειωµένο ενδιαφέρον για περιποίηση των δένδρων

18 Παραδείγµατα δάσωσης αγρών (Κανονισµός 2080/92) Πεύκα Ψευδακακία

19 ΛΥΣΗ 2: ασογεωργία εν περιλαµβάνεται στους κοινοτικούς κανονισµούς εν εφαρµόζεται στην Ευρώπη, εκτός από ορισµένες χώρες µε βάση εθνικούς κανονισµούς Πλεονεκτήµατα o o o Τα δένδρα δευτερεύον εισόδηµα Επένδυση σε ποιότητα ξυλείας Αυξηµένο ενδιαφέρον για περιποιήσεις

20 Παραδείγµατα δασογεωργικών συστηµάτων Καρυδιές+ σιτηρά Χαρουπιές+ σιτηρά Καρυδιές+ σιτηρά Καρυδιές+ αγριοκερασιές + σιτηρά

21 ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΙΦ (SAFE)( ( ) ασογεωργικά συστήµατα στην Ευρώπη Ερευνητικό Πρόγραµµα Χώρες: Γαλλία, Γερµανία, Ελβετία, Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Μ. Βρετανία και Ολλανδία Συντονίστρια: Γαλλία Ελλάδα: Εργαστήριο Λιβαδικής Οικολογίας του Α.Π.Θ. Φορέας - χρήστης: ήµος Ασκίου

22 Έρευνα Εφαρµογή Χώρες που συµµετείχαν στο SAFE

23

24 ΣΚΟΠΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 1. Καταγραφή των παραδοσιακών δασογεωργικών συστηµάτων στην Ευρώπη 2. Εγκατάσταση πειραµάτων συνδυασµού δασικών δένδρων και γεωργικών καλλιεργειών 3. Ανάπτυξη µοντέλων για τον καλύτερο συνδυασµό των δύο καλλιεργειών 4. Ένταξη των δασογεωργικών συστηµάτων στην αγροτική πολιτική της Ε.Ε.

25

26

27 ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ 1. Να καταγραφούν τα παραδοσιακά αγροδασικά συστήµατα που υπάρχουν στην Ελλάδα (δασογεωργικά, δασολιβαδικά και αγροδασολιβαδικά) 2. Να ενταχθούν τα αγροδασικά συστήµατα στην κοινή αγροτική πολιτική ιατήρηση και προστασία των παραδοσιακών Κίνητρα για την εγκατάσταση νέων 3. Να δηµιουργηθεί ένα «ίκτυο«για την προστασία και ανάπτυξη των αγροδασικών συστηµάτων στην Ελλάδα»

28 Γιατί πρέπει ο γεωργός να φυτέψει δασικά δένδρα στο χωράφι του; 1. Επιπλέον χρήµατα από την ξυλεία 2. Σταθερότερο εισόδηµα 3. Βελτίωση του περιβάλλοντος 4. Βελτίωση του τοπίου 5. ιαφοροποίηση των δραστηριοτήτων 6. Απασχόληση µε κλάδεµα 7. Ζωντανή κληρονοµιά στους απογόνους