Χρηματοοικονομικά Παράγωγα και Χρηματιστήριο

Transcript

1 Χρηματοοικονομικά Παράγωγα και Χρηματιστήριο Ενότητα 13: Ανάλυση Κλάδου Κυριαζόπουλος Γεώργιος Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής τις βασικές εννοιολογικές προσεγγίσεις του χρηματιστηρίου. 4

5 Περιεχόμενα ενότητας Ανάλυση κλάδου. Σύστημα άυλων τίτλων. 5

6 Ανάλυση κλάδου (5) Εικόνα 1. Διάγραμμα Ανάλυσης Κλάδου (Πηγή: Διδάσκων 2014) 6

7 Σύστημα άυλων τίτλων Πριν μερικά χρόνια οι συναλλαγές στο χώρο του χρηματιστηρίου γίνονταν με τη μέθοδο της αντιφώνησης (outcry). Τα ενδιαφερόμενα-αντισυμβαλλόμενα μέρη (πωλητές και αγοραστές) συγκεντρώνονταν και φωνάζανε μεταξύ τους τιμές. Ένας άλλος τρόπος επικοινωνίας μετάδοσης της πληροφορίας ήταν οι συμβολισμοί με χειρονομίες. Αυτό συνέβαινε και στα χρηματιστήρια του εξωτερικού. 7

8 Σύστημα άυλων τίτλων (ΣΑΤ) (1) Σήμερα οι συναλλαγές στο ΧΑΑ και στο ΧΠΑ διεκπεραιώνονται μέσα από ένα ηλεκτρονικό σύστημα συναλλαγών που ονομάζεται Ο.Α.Σ.Η.Σ. (Ολοκληρωμένο Αυτόματο Σύστημα Ηλεκτρονικών Συναλλαγών). Ο συναλλασσόμενος (χρηματιστηριακή εταιρία) διαβιβάζει την εντολή αγοράς ή πώλησης (limit or market order) στο σύστημα και αμέσως γίνεται η αντιστοιχία δηλαδή το ταίριασμα (matching) της εντολής του με τις εντολές που έχουν διαβιβάσει άλλοι συναλλασσόμενοι. 8

9 Σύστημα άυλων τίτλων (ΣΑΤ) (2) Ο επενδυτής που θέλει να συμμετάσχει στο ΧΑΑ θα πρέπει να φροντίσει για τη δημιουργία: Α) μερίδας επενδυτή και Β) λογαριασμού αξιών στο Σύστημα Άυλων Τίτλων (ΣΑΤ). Επιτρέπεται να έχει μόνο μία μερίδα στο ΣΑΤ. Με τη δημιουργία της μερίδας, το ΣΑΤ αποδίδει κωδικό αριθμό, που είναι μοναδικός και δεν μεταβάλλεται. 9

10 Χειριστής λογαριασμού (1) Είναι ο φορέας (ΑΧΕ, Θεματοφύλακες) που διαχειρίζεται το σύνολο ή μέρος του λογαριασμού χρεογράφων του επενδυτή. Ο επενδυτής απευθύνεται σε ένα χειριστή (χρηματιστηριακή εταιρία, τράπεζα, ΕΠΕΥ) και συμπληρώνει μια αίτηση με τα στοιχεία του. Ανοίγεται στο όνομά του μερίδα και λογαριασμός, στον οποίο θα καταγράφονται οι αξίες (μετοχές, δικαιώματα) που θα αποκτά. 10

11 Χειριστής λογαριασμού (2) Με την αίτηση αυτή ή με ειδικό έντυπο εξουσιοδοτεί τον χειριστή να κάνει πράξεις (αγορές, πωλήσεις) μετοχών ή άλλων αξιών για λογαριασμό του, σύμφωνα πάντα με τις εντολές του. Ο επενδυτής με ειδικό έντυπο εξουσιοδότησης που συμπληρώνει μπορεί να ορίσει περισσότερους από έναν χειριστές στον λογαριασμό του 11

12 Χειριστής λογαριασμού (3) Κάθε χειριστής έχει πρόσβαση μόνο στις ποσότητες μετοχών που αποκτά με εντολή του επενδυτή. Ο επενδυτής μπορεί επίσης να απενεργοποιήσει την εξουσιοδότηση του χειριστή, συμπληρώνοντας ένα ειδικό έντυπο. 12

13 Χειριστής λογαριασμού (4) Το Αποθετήριο ενεργοποιεί ή απενεργοποιεί τον χειριστή λογαριασμού του επενδυτή όταν του κοινοποιηθεί η αίτηση. Σε κάθε μερίδα αντιστοιχεί ένας ειδικός λογαριασμός αξιών, στον οποίο καταχωρούνται μετοχές για τις οποίες ο επενδυτής δεν έχει ορίσει χειριστή 13

14 Χειριστής λογαριασμού (5) Οι επενδυτές ενημερώνονται για τα υπόλοιπα και τις κινήσεις που έχουν γίνει στον λογαριασμό τους από τους εξουσιοδοτημένους χειριστές τους. Εφ' όσον το επιθυμούν μπορούν να ενημερώνονται από το Αποθετήριο για το σύνολο του χαρτοφυλακίου τους ανά τακτά χρονικά διαστήματα. 14

15 Ρετάλια (1) Συνήθως οι μετοχές διαπραγματεύονται ανά δέκα τεμάχια (μονάδα διαπραγμάτευσης τους δηλαδή είναι τα δέκα τεμάχια). Όταν ένας επενδυτής έχει 11 μετοχές, η μία που περισσεύει λέγεται «ρετάλι». 15

16 Ρετάλια (2) Οι εντολές αυτές θα πρέπει αναγκαστικά, πριν από την εισαγωγή τους στο ΟΑΣΗΣ, να διαχωρίζονται σε ακέραιο πολλαπλάσιο της μονάδας διαπραγμάτευσης και μη ακέραιο μέρος. Στη συνέχεια να εισάγονται στους αντίστοιχους πίνακες «Πίνακας Συνεχούς Διαπραγμάτευσης» και «Πίνακας Ρεταλιών». 16

17 Ρετάλια (3) Οι συναλλαγές των ρεταλιών δεν τροποποιούν τις εμφανιζόμενες στο ΟΑΣΗΣ πληροφορίες για την ελάχιστη. μέγιστη τιμή και την τιμή τελευταίας πράξης. 17

18 Αυτόματη και συνεχής κατάρτιση συναλλαγών (1) α) Διαβίβαση και περιεχόμενο εντολών Στο κεντρικό βιβλίο κύριων εντολών εμφανίζονται σε κάθε χρονική στιγμή οι ανεκτέλεστες εντολές οι οποίες κατατάσσονται σε ξεχωριστή σειρά μεταξύ αγορών και πωλήσεων με κριτήρια: - την τιμή τους - το χρόνο εισαγωγής τους (για εντολές που έχουν την ίδια τιμή ) Προηγούνται οι εντολές που εισήχθησαν στο σύστημα νωρίτερα. 18

19 Αυτόματη και συνεχής κατάρτιση συναλλαγών (2) β) Κριτήριο Ταύτισης Για τις εισαγόμενες εντολές πώλησης: να έχουν μικρότερη ή ίση τιμή από την υψηλότερη τιμή των εντολών αγοράς. Για τις εισαγόμενες εντολές αγοράς: να έχουν μεγαλύτερη ή ίση τιμή από την χαμηλότερη τιμή των εντολών πώλησης. Οι εισαγόμενες «ελεύθερες» (market) εντολές ικανοποιούν σε κάθε περίπτωση το κριτήριο ταύτισης, εφόσον υπάρχουν αντίθετες εντολές. 19

20 Αυτόματη και συνεχής κατάρτιση συναλλαγών (3) Όταν ο αριθμός των μετοχών δεν επαρκεί για να καλύψει πλήρως τον αριθμό μετοχών της νεοεισαγόμενης εντολής, το ανεκτέλεστο υπόλοιπο της τελευταίας αναγνωρίζεται στο βιβλίο εντολών σαν υπάρχουσα εντολή σε θέση που της αντιστοιχεί σύμφωνα με τα κριτήρια κατάταξης. Η ενεργοποίηση ρεταλιών εντολών μπορεί να γίνει από το μέλος μόνο κατά την περίοδο Τ1. 20

21 Σύμβολο μετοχής Κάθε μετοχή αντιπροσωπεύεται από μία κωδικοποιημένη ονομασία πέντε χαρακτήρων που καλείται σύμβολο μετοχής. Για την εισαγωγή προς διαπραγμάτευση στο σύστημα κάθε νέας κατηγορίας μετοχής ή δικαιώματος προσδιορίζεται από το τμήμα παρακολούθησης εταιριών η «ταυτότητα» της. Τα νέα σύμβολα ανακοινώνονται στα μέλη τουλάχιστον την προηγούμενη ημέρα από την έναρξη διαπραγμάτευσης μίας νέας κατηγορίας μετοχής ή δικαιώματος. 21

22 Εισαγωγή ειδικών συνθηκών Δήλωση εάν η εντολή είναι ΣΤΟΠ, ΑΗΑ, ΕΗΑ. Οι ΣΤΟΠ εντολές παραμένουν στο σύστημα μέχρι να ικανοποιηθεί το κριτήριο ικανοποίησης τους. Το σύμβολο ΣΤΟΠ μπορεί να αναφέρεται είτε στη μετοχή στην οποία αναφέρεται η εντολή, είτε σε κάποιο δείκτη, είτε σε κάποια άλλη μετοχή. 22

23 Εντολή με συνθήκη Άμεση ή Ακύρωση ΑΗΑ χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης. εκτελείται άμεσα εφόσον τηρούνται τα κριτήρια της τιμής. το ανεκτέλεστο υπόλοιπο ακυρώνεται. Εκπλήρωση ή Ακύρωση ΕΗΑ χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης, εκτελείται άμεσα εφόσον πληρούνται τα κριτήρια της τιμής και τα τεμάχια της εντολής μπορούν να πραγματοποιηθούν εξ ολοκλήρου. Αλλιώς ακυρώνεται. 23

24 Διορθώσεις μεταβολές εντολών Επιτρέπεται αλλαγή στις εντολές των μετοχών που έχουν ήδη διαβιβαστεί στο σύστημα από το μέλος. Οι αλλαγές αυτές αφορούν μόνο το τυχόν ανεκτέλεστο υπόλοιπο της εντολής. Σε περίπτωση αύξησης των τεμαχίων ή μεταβολής της τιμής της εντολής, η εντολή λαμβάνει νέα χρονική σήμανση. 24

25 Χρήσιμες χρηματιστηριακές έννοιες (1) Κλείσιμο : η τιμή στην οποία έκλεισε μια μετοχή στο τέλος της συνεδρίασης. Διαφορά από την προηγούμενη: η διαφορά σε νομισματικές μονάδες της τελευταίας τιμής κλεισίματος της τελευταίας συνεδρίασης προς την προηγούμενη τιμή κλεισίματος. Μεταβολή : η ποσοστιαία μεταβολή της τιμής της μετοχής από την τιμή κλεισίματος της προηγούμενης μέρας. 25

26 Χρήσιμες χρηματιστηριακές έννοιες (2) Διακύμανση ημέρας: η μεγαλύτερη και η μικρότερη τιμή που έχει πραγματοποιηθεί πράξη κατά τη διάρκεια της τελευταίας συνεδρίασης. Όγκος Συναλλαγών : ο αριθμός των χρεογράφων που έγιναν αντικείμενο συναλλαγών κατά τη διάρκεια ενός χρονικού διαστήματος. Αξία Συναλλαγών : το ποσό του όγκου συναλλαγών. 26

27 Χρήσιμες χρηματιστηριακές έννοιες (3) Ακραίες τιμές έτους: η μεγαλύτερη και η μικρότερη τιμή που έχει πραγματοποιηθεί πράξη κατά τη διάρκεια του έτους. Limit up / Limit down: το ανώτατο και κατώτατο όριο της διακύμανσης της τιμής της μετοχής από την προηγούμενη μέρα. Εμπορευσιμότητα: η εξίσωση που παρουσιάζει το βαθμό συχνότητας συναλλαγών που παρουσιάζει ένας τίτλος. Ε= Όγκος συναλλαγών * 100 Αριθμό εισηγμένων μετοχών 27

28 Ομόλογα (1) Όταν οι επιχειρήσεις ή το κράτος χρειάζεται μεγάλα ποσά δανείων για να καλύψουν κάποιες ανάγκες τους ή να κάνουν μακροχρόνιες επενδύσεις, εκδίδουν Ομολογιακά Δάνεια. Ένα Ομολογιακό Δάνειο διαιρείται σε ίσα τμήματα τα οποία αντιπροσωπεύονται με τίτλους που ονομάζονται Ομόλογα. 28

29 Ορισμός Ομόλογα (2) Ομόλογο είναι ένα χρηματοοικονομικό προϊόν που περιλαμβάνει μια υπόσχεση εκ μέρους του εκδότη δανειζόμενου να καταλάβει προκαθορισμένες πληρωμές στον αγοραστή επενδυτή για ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα. Το κάθε Ομόλογο είναι αριθμημένο (αύξοντα αριθμό του και αριθμό ομολογιών που αντιπροσωπεύει. και πάνω αναγράφεται η ονομαστική του αξία και το επιτόκιο του δανείου. Οι ομολογίες συνοδεύονται από μια σειρά μικρών αποδείξεων που ονομάζονται τοκομερίδια. 29

30 Ταξινόμηση ομολόγων (1) Τα Ομόλογα ταξινομούνται ανάλογα: Με τον εκδότη. Με το κουπόνι και το είδος πληρωμών. Με την τακτικότητα των πληρωμών. Με τον κάτοχο του. Με τη διεθνή διάσταση και υπόσταση της έκδοσης τους. 30

31 Ταξινόμηση ομολόγων (2) Ανάλογα με τον εκδότη του ένα Ομόλογο μπορεί να είναι: α) Κυβερνητικό (Treasury Bond). β) Επιχειρηματικό (Corporate Bond). γ) Δημοτικό (Municipal Bond). (Τα β) και γ) εκδίδονται κυρίως στις Η.Π.Α. και είναι καλής ποιότητας χαρτιά με καλή ρευστότητα). δ) Υπερεθνικό (Supranational Bond). (εκδίδονται από Διεθνείς Οργανισμούς). 31

32 Ταξινόμηση ομολόγων (3) Ανάλογα με το κουπόνι και το είδος πληρωμών: α) Σταθερού Επιτοκίου (Fixed Coupon). β) Κυμαινόμενου Επιτοκίου (Floating Rate Notes FRNS). γ) Συνδεδεμένο με κάποιο δείκτη (Index linked). δ) Χωρίς Κουπόνι (Zero Coupon). 32

33 Βιβλιογραφία (1) Αγγελόπουλος, Π. Χ. (2005). Εισαγωγή στα παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Εκδόσεις Σταμούλης. Αγγελόπουλος, Π. Χ. (2011). Εισαγωγή στα παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Εκδόσεις Σταμούλης. Βούλγαρη Παπαγεωργίου, Ε. (2002). Χρηματιστήριο αξιών και χρηματιστήριο παραγώγων. Εκδόσεις Σύγχρονη Εκδοτική. Μαλινδρέτου, Β. Π. (2002). Σύγχρονα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Εκδόσεις Παπαζήση. Hull, J. C. (1999). Options, Futures, and other derivatives. International Edition. Prevtive Hall. Μυλωνάς, N. Θ. (2005). Αγορές και προϊόντα παραγώγων. Ελληνική Ένωση Τραπεζών. 33

34 Βιβλιογραφία (2) Παπαϊωάννου, Δ. Φ. (2002). Εισαγωγή στις Χρηματοοικονομικές αγορές. Παπούλιας, Γ. (1998). Παράγωγα. Εκδόσεις Παπούλια. Σαριαννίδης, Ν. (2009). Χρηματιστήριο Αξιών. Σημειώσεις του μαθήματος. ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας. Howells, P. & Bain, K. (2013). Χρήμα-Πίστη-Τράπεζες, μία ευρωπαϊκή προσέγγιση. Εκδόσεις Κριτική. 34

35 Σημείωμα Αναφοράς Copyright ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, ΚΥΡΙΑΖΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ. «Χρηματοοικονομικά Παράγωγα και Χρηματιστήριο». Έκδοση: 1.0. Κοζάνη Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: URL. 35

36 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 36

37 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 37