Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΤΗ ΣΥΧΡΟΝΗ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΑ ΕΠΟΧΗ

Transcript

1 8 ΓΕΛΠΑΤΡΩΝ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΤΗ ΣΥΧΡΟΝΗ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΑ ΕΠΟΧΗ ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ

2 Α ΜΕΡΟΣ ΗΝΑΥΤΙΛΙΑ Μετεχνικήέννοια, ναυτιλίαείναιημέθοδοςτουασφαλούςπλου, είναιδηλαδήηεπιστήμηκαιητέχνητης διακυβέρνησης του πλοίου για την εκτέλεση ναυσιπλοΐας(navigation) δηλ. ο ασφαλής προσδιορισμός του στίγματος, της πορείας και της απόστασης. Η Ναυτιλία ως Ναυσιπλοΐα διακρίνεται σε: Ναυτιλίααναμετρήσεως(dead reckoning): Τααναζητούμεναστοιχεία(στίγματος, πορείαςκαιαπόστασης) βρίσκονται εξ αναμετρήσεως από προηγούμενο γνωστό στίγμα, με γνωστά όμως την πορεία, ταχύτητα και το μεσολαβήσαντα χρόνο. Ακτοπλοΐας ή ακτοπλοϊκή ναυτιλία(coastal Navigation), ο αρχαιότερος τρόπος ναυσιπλοΐας, "εν όψει ακτών". Όταν αυτή γίνεται σε περιορισμένους χώρους πχ στενά, πορθμούς, διώρυγες, λιμάνια καλείται πλοηγία(piloting ή pilotage). Αστρονομική ναυτιλία(celestial navigation), αυτή γίνεται μακρυά των ακτών, ωκεανοπλοΐα και ανεύρεση των αναζητουμένων στοιχείων με τη βοήθεια αστρονομικών μετρήσεων. Ραδιοναυτιλία(Radionavigation) ή Ηλεκτρονική ναυτιλία(electronic navigation), είναι το πλέον διαδεδομένο σήμεραείδοςναυσιπλοΐαςόπουγίνεταιχρήσηπληθώραςηλεκτρονικώνσυσκευών, ραντάρ, ραδιογωνιόμετρα, πομποδέκτες στίγματος πορείας και ταχύτητας κλπ. Πολική ναυτιλία(polar navigation), ναυσιπλοΐα σε πολικές περιοχές και χρήση ειδικών χαρτών, και τέλος Ναυτιλία σωστικών λέμβων(life-boat navigation), όπου ακολουθούνται ειδικοί τρόποι- μέθοδοι τόσο πλεύσης όσο και γρήγορου εντοπισμού. Με την οικονομική έννοια ναυτιλία είναι η ναυτιλιακή οικονομία, (shipping), που περιλαμβάνει τις θαλάσσιες μεταφορές και τη γενικότερη ναυτιλιακή οικονομική δραστηριότητα. ΜετηνγενικήέννοιατουΕμπορικούΝαυτικού, ναυτιλίαήεμπορικήναυτιλία(merchant marine ήmerchant navy) είναι το σύνολο των εμπορικών πλοίων που φέρουν τη σημαία ενός κράτους ή ενός συνασπισμού κρατών.

3 ΜΗΧΑΝΟΚΙΝΗΤΑΠΛΟΙΑ Μηχανοκίνητα (Από τον 19ο αι. μέχρι σήμερα). Οι επαναστατικές εφευρέσεις εντός μικρού σχετικά χρονικού διαστήματος κατά τον 19ο αι. δημιούργησε το τύπο του μηχανοκίνητου πλοίου ώστε να φθάσουμε τελικά στη σύγχρονη εποχή της Ναυπηγικής. Ενώ στις δύο προηγούμενες εποχές το υλικό κατασκευής των πλοίων ήταν το ξύλο, στηνεποχήτωνμηχανοκίνητων, υλικόκατασκευήςπλέονήτανοχάλυβας, υλικό που έμελλε να προσφέρει τεράστιες δυνατότητες στη περαιτέρω εξέλιξη. Κύριες εφευρέσεις που μετέβαλαν ριζικά την όψη του πλοίου είναι: Η ατμομηχανή, η έλικα, η φθηνή παραγωγή του χάλυβα, το ραντάρ, το πυροβόλο γραμμωτής(εσωτερικά) κάνης, τα εκρηκτικά βλήματα πυροβόλου, η τορπίλη και οι πύραυλοι. Αν και οι τέσσερις τελευταίες εφευρέσεις είναι καθαρά πολεμικά μέσα, εντούτοις πρωτοστάτησαν στην εξέλιξη της ναυπηγικής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν ότανοιγάλλοικάλυπτανταπλευράτουξύλινουπολεμικούτουςπλοίουgloire (εκτοπ τόν.) με χαλύβδινο θώρακα προκειμένου να το προστατεύσουν από τα επικίνδυνα βλήματα του εχθρού(που εκτοξεύονταν από μακρινή απόσταση χάρις στη γραμμωτή κάνη). Με τη τοποθέτηση όμως της ατμομηχανής οι πυρκαγιές των ιστίων από τους εξερχόμενους των καπνοδόχων σπινθήρες ήταν αναπόφευκτες. Έτσι όχι μόνο τα ιστία καταργήθηκαν σύντομα αλλά και τα καταστρώματα και οι υπερκατασκευές αντικαταστάθηκαν από χαλύβδινα.

4 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΛΟΙΩΝΣΥΧΡΟΝΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

5 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣΠΛΟΙΩΝΠΑΛΑΙΑΣ ΕΠΟΧΗΣ

6 ΕΛΛΗΝΙΚΗΝΑΥΤΙΛΙΑ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ Η Ελλάδα είναι ένα από τα ισχυρότερα και πιο σημαντικά ναυτικάκράτητουκόσμουκαιηεμπορικήτηςναυτιλία, μαζίμετοντουρισμό, αποτελούν τους στυλοβάτες της εθνικής οικονομίας. Επίσειράετών, οελληνόκτητοςστόλοςκατέχειτηνπρώτηθέσηπαγκοσμίως. Σύμφωνα με τα ετήσια στατιστικά στοιχεία που δημοσιεύει η Ελληνική Επιτροπή Ναυτιλιακής Συνεργασίας του Λονδίνου, ο ελληνόκτητος στόλος με πλοία άνω των κοχ τον Φεβρουάριο του 2009 αντιπροσώπευε το 8,2% του παγκοσμίουστόλουσεαριθμόπλοίων, το15,2% σεdwt καιτο13,2% σεκόρους ολικής χωρητικότητας. Επιπλέον, ομέσοςόροςηλικίαςτουελληνόκτητουστόλουτο2009 ήταν11,9 χρόνια, ήτοι κατά ένα χρόνο μικρότερος της μέσης ηλικίας του παγκοσμίου στόλου. Ηεντυπωσιακήμείωσητηςμέσηςηλικίαςτουελληνόκτητουστόλου, δεδομένου ότι πριν από εννέα χρόνια ήταν 20,3 χρόνια, οφείλεται στις μεγάλες επενδύσεις των Ελλήνων πλοιοκτητών σε νέα πλοία υψηλών προδιαγραφών. Σημαντική είναι η παρουσία των Ελλήνων πλοιοκτητών στους τομείς δεξαμενοπλοίων και πλοίων ξηρού φορτίου χύδην που μεταφέρουν το μεγαλύτερο μέρος του παγκοσμίου εμπορίου.

7 Το ποσοστό συμμετοχής των ελληνόκτητων πλοίων στις βασικές κατηγορίες πλοίων τουπαγκοσμίουστόλουκατάτο2008 και2009 ήτανωςεξής: Δεξαμενόπλοια μεταφοράς πετρελαίου Ποσοστό πλοίων το 2008: 22.9 Ποσοστό πλοίων το 2009: 22.3 ΠοσοστόσεDW το2008: 20.9 ΠοσοστόσεDW το2009: 20.4 Δεξαμενόπλοια μεταφοράς χημικών Ποσοστό πλοίων το 2008: 9.8 Ποσοστό πλοίων το 2009: 9.4 ΠοσοστόσεDW το2008: 14.0 ΠοσοστόσεDW το2007: 13.3 Πλοία μεταφοράς υγροποιημένων αερίων Ποσοστό πλοίων το 2008: 8.9 Ποσοστό πλοίων το 2009: 9.8 ΠοσοστόσεDW το2008: 6.6 ΠοσοστόσεDW το2009: 6.9 Πλοία μεταφοράς ξηρού και υγρού φορτίου(obo) Ποσοστό πλοίων το 2008: 7.4 Ποσοστό πλοίων το 2009: 5.6 ΠοσοστόσεDW το2008: 6.0 ΠοσοστόσεDW το2009: 4.6 Πλοία μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου Ποσοστό πλοίων το 2008: 19.8 Ποσοστό πλοίων το 2009: 18.1 ΠοσοστόσεDW το2008: 21.9 ΠοσοστόσεDW το2009: 19.1 Πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων Ποσοστό πλοίων το 2008: 4.6 Ποσοστό πλοίων το 2009: 4.5 ΠοσοστόσεDW το2008: 5.9 ΠοσοστόσεDW το2007: 5.7 Λοιπά φορτηγά πλοία Ποσοστό πλοίων το 2008: 1.0 Ποσοστό πλοίων το 2009: 1.0 ΠοσοστόσεDW το2008: 1.6 ΠοσοστόσεDW το2007: 1.9 Επιβατηγά πλοία Ποσοστό πλοίων το 2008: 6.5 Ποσοστό πλοίων το 2009: 6.7 Ποσοστόσεκοχτο2008: 5.8 Ποσοστόσεκοχτο2009: 6

8 ΛΙΜΠΕΡΤΥ Α Με τον διεθνη όρο Λίμπερτυ(liberty) =ελευθερία, χαρακτηρίστηκε ειδικός τύπος φορτηγού πλοίου εκτοπίσματος περίπου τον.d.w. που ναυπηγήθηκε στην Αμερική(ΗΠΑ) σε πολύ μεγάλο αριθμό κατά τη διάρκεια του Β Π.Π. και που παρέμεινε σε ενεργό υπηρεσία πολλά χρόνια μετά από αυτόν, κυρίως για μεταφορές ομοειδών φορτίων. Μετάτηλήξητουπολέμουαυτού, 100 τέτοιαπλοία"λίμπερτυ" παραχωρήθηκανδανεικάαπότιςηπαστηνελλάδα, σε Έλληνες πλοιοκτήτες, με τα οποία ξεκίνησε, μετά τον πόλεμο, την ανοδική πορεία της η Ελληνική ναυτιλία. Πρότυπο Φ/Γ πλοίου τύπου Λίμπερτυ Hellas Liberty Ιστορία των Λίμπερτυ Η παράθεση ιστορικών στοιχείων των"πλοίων της ελευθερίας" όπως χαρακτηρίστηκαν, κρίνεται λιαν επιβεβλημένη αν ληφθεί υπ όψη ότι χάρις αυτών κατάφερε η ελληνική, και όχι μόνο, εμπορική ναυτιλία να ανασυγκροτηθεί καιηπαραδοσιακήναυτιλιακήτηςδύναμηκυριολεκτικάν αναστηθείαπότηθεομηνίακαιταδεινάτουβ Π.Π. στον οποίο είχε γίνει βορά σχεδόν ολόκληρος ο ελληνικός εμπορικός στόλος. Πρώτη ναυπήγηση Το 1939 καθελκύστηκε στα ναυπηγεία"j.l. Thomson and Son" του Σάντερλαντ της Αγγλίας, σε σχέδια του Προέδρου τουναυπηγείουr.c. Thomson έναςπρωτοποριακός, τότε, ναυπηγικόςτύποςπλοίουεκτοπίσματος τόν. d.w. και ολικής χωρητικότητας περίπου κόρων, ατμοκίνητο, με υπερυψωμένο μεσόστεγο και χαμηλά το πρόστεγοκαιτοεπίστεγο, ισχύοςπαλινδρομικήςμηχανής2.500 ΗΡπουτουέδινεταχύτητα, πλήρουςφόρτου, 10 κόμβους και που ονομάσθηκε"doringhton Court". Ο ναυπηγικός αυτός πρωτοποριακός τύπος με τα δύο πρωραία ενιαία κύτη(αμπάρια) και ένα πρυμναίο έμελλε να διαδραματίσει τον σημαντικότερο ρόλο εμπορικού πλοίου στη διάρκεια του επερχόμενου πολέμου.

9 ΛΙΜΠΕΡΤΥ Β Ανάγκη ναυπήγησης ΌμωςαπότηνέναρξητουπολέμουκαιμέχριτονΣεπτέμβριοτου1940, πρινακόμαηελλάδαμπειστονπόλεμο, ηαγγλίαείχεχάσει150 περίπουφορτηγά πλοία μεταφοράς ξηρού φορτίου συνολικής αυτών χωρητικότητας κόρων. Έτσι η αναζήτηση και ναυπήγηση φορτηγών πλοίων έπρεπε να γίνει "μεκάθεθυσία" τοταχύτεροδυνατόνώστεόχιμόνονακαλυφθείτοκενόαλλάκαιησυχνότηταβύθισηςτουςαπόταγερμανικάυποβρύχια, που αλώνιζαν τις θάλασσες. Τέτοιες δυνατότητες ναυπήγησης δεν είχαν τα βρετανικά ναυπηγεία που ακόμη δεν προλάβαιναν τις επισκευές των πολεμικών πλοίων ή τις νέες ναυπηγήσεις ομοίων. Η διάσταση του προβλήματος αποκαλύπτεται στα λόγια του Ουνιτών Τσώρτσιλ μέσα στη Βουλή«Πρέπει ν αποκλεισθεί κάθε ηλιθιότητα στο να χαθεί οποιαδήποτε ευκαιρία απόκτησης πλοίων». Σ εκείνητηνκατάστασητοβρετανικόναυαρχείοσυγκρότησεομάδααπότονυφυπουργόr.p. Powell, τονναυπηγόr.c. Thomson, αρχιμηχανικόh. Hunter και δύο επιθεωρητές του Lloyd's Register (Βρετανικού Νηογνώμονα) με την εντολή να βρουν ναυπηγεία στις ΗΠΑ και Καναδά που να μπορούν ν αναλάβουν παράδοση 60 πλοίων ετησίως, εκτοπίσματος τον. ακριβώς του ναυπηγικού τύπου Τόμσον. Η επιτροπή αυτή στις 3 Οκτωβρίου 1940 φθάνει στην Αμερική και έρχεται σε επαφή με τον ναύαρχο E.S. Land, Πρόεδρο της Ναυτιλιακής Επιτροπής που επόπτευε τις αμερικανικές ναυπηγήσεις. Υπ όψη ότι τότε και η αμερικανική ναυπηγοβιομηχανία ήταν σε άσχημη κατάσταση, αφού από το 1922 μέχρι το 1937 (15ετία) είχαν ναυπηγηθεί μόνο 2 φορτηγά, κάποια δεξαμενόπλοια και 9 επιβατηγά-φορτηγά. Παρά ταύτα επειδή η Ναυτιλιακή Επιτροπή προγραμματιζόταν σε μεγαλόπνοη σειρά ναυπηγήσεων νέας τεχνολογίας πλοίων, θεώρησε πως θα ήταν σπατάλη χρόνου και πολύτιμων πρώτων υλών η ναυπήγηση των ζητουμένων"τόσο βραδυκίνητων" πλοίων, της Επιτροπής Τόμσον, συνδυαζόμενο τούτο και με το γεγονός ότι ήδη όλα τα ναυπηγεία ήταν κατειλημμένα με νέες παραγγελίες πολεμικών πλοίων, το αίτημα απορρίφθηκε. Έναρξη ναυπήγησης Η Επιτροπή Τόμσον καταφεύγει στο Καναδά και καταφέρνει να εξασφαλίσει τη ναυπήγηση 25 μόνο πλοίων. Τελικά στις 1 Νοεμβρίου 1940 επιστρέφει στη Νέα Υόρκη και σε νέα συνάντηση ο ναύαρχος Land και πάλι θα εισηγηθεί στη Ναυτιλιακή Επιτροπή: «Δεν μπορούμε να επιδείξουμε ενδιαφέρον γι αυτόν τον ναυπηγικό τύπο που προτείνουν οι Βρετανοί, που προορίζεται μόνο για έκτακτες ανάγκες!». Το αδιέξοδο εκείνο ανέλαβε να εκμεταλλευθεί ένα πανέξυπνος επιχειρηματίας ο Χένρυ Κάιζερ, τελείως άγνωστος μέχρι τότε στο ναυπηγικό κλάδο, που θαμπωμένος από τη μεγάλη βρετανική παραγγελία στις 20 Δεκεμβρίου 1940, χωρίς να έχει δικά του ναυπηγεία υπογράφει δύο ναυπηγικά συμβόλαια γιαπαράδοση60 πλοίωνσυνολικά. Είχεόμωςπροηγουμένως"κλείσει" όχιναυπηγείααλλάμεγάλαπαραλιακάοικόπεδαπουθαέφτιαχνε(!) ναυπηγεία. Έτσι το πρώτο πλοίο του τύπου αυτού καθελκύστηκε στις 15 Οκτωβρίου 1941 στην Καλιφόρνια με το όνομα"ocean Vanguard" (=Ωκεάνια εμπροσθοφυλακή). Εβδομήντα όμως μέρες νωρίτερα στις 23 Αυγούστου 1941 στο ναυπηγείο Νόρθ Σαντς στο Σάντερλαντ της Αγγλίας καθελκύστηκε το πραγματικό πρωτότυπο του τύπου αυτού των πλοίων με το όνομα"εμπάιρ Λίμπερτυ" (= Ελεύθερη Αυτοκρατορία) και που τελικά ήταν αυτό που έδωσε το διεθνές όνομα στο ομώνυμο ναυπηγικό τύπο. Τροπή δεδομένων Στο μεταξύ ήδη τα δεδομένα αρχίζουν να μεταβάλλονται ραγδαία. Οι ΗΠΑ εισέρχονται στο πόλεμο, η Ναυτιλιακή Επιτροπή αναγκάζεται ν αναθεωρήσει τις αρχικές απόψεις της, οι αυξανόμενες ανάγκες εκ του πολέμου θα υποχρεώσουν και αυτόν τον ναύαρχο Land να διατάξει: «Αντιγράψτε τους Βρετανούς!», για ν ακολουθήσει και η ραδιοφωνική ανακοίνωση ότι ο Πρόεδρος Ρούσβελτ ζήτησε και εγκρίθηκε η(αμερικανική πλέον) παραγγελία των 200 πλοίων τύπου EC-2. Στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 που ορίσθηκε ως"ημέρα στόλου της ελευθερίας" ("Liberty fleet day") ο Πρόεδρος Ρούσβελτ στο ραδιοφωνικό του διάγγελμα προς τον αμερικανικό λαό παρατηρεί: «εξ αντικειμένου έχει όψη φοβερή!»(δανειζόμενος για το Λίμπερτυ, στίχο του ελληνικού εθνικού Ύμνου προς την Ελευθερία). Σημειώνεται πάντως ότι πρώτος που ονόμασε τα πλοία"liberty Ships" ήταν ο Αμερικανός ναύαρχος Land.

10 ΠΑΡΟΔΟΣΙΑΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ Η Γαΐτα: Κατασκευάζεται μόνο σε μέγεθος βάρκας, που σπάνια ξεπερνά τα 6μέτρα. Έχει τα ποδοστάματά της κυρτά, όπως του τρεχαντηριού, αλλά γενικά, η Γαΐτα είναι πιο μακρόστενο σκαρί απ ότι ο Μπότης και το Τρεχαντήρι και κατασκευάζονται ακόμη σε πολλά μεγάλα ή μικρά ξύλο ναυπηγεία της Ελλάδας. Ο μικρός Μπότης και η Γαΐτα, είναι αλιευτικές βάρκες και η μορφή τους είναι προσαρμοσμένη στις απαιτήσεις της παράκτιας αλιείας. ΗΤράτα: ΗΤράταήτανστενότερηαπ ότιόλαταάλλασυγγενικάσκάφη, όμως, τοκατάστρωματου σκάφουςκατασκευαζόταναρκετάφαρδύστηνπρύμνη, γιανατοποθετούνταιταδίχτυατουψαρέματος. Έτσι οι νομείς στην πρύμνη του σκάφους είχαν έντονα κοίλο σχήμα, ενώ μια μικρή ξύλινη επέκταση του καταστρώματος έξω από την πρύμνη κατασκευαζόταν σε μερικά μέρη, όπως στη Λήμνο, για τον ίδιο λόγο. Ήταν κυρίως κωπήλατο σκάφος, και το μήκος της καθοριζόταν άμεσα από, τον αριθμό των σελμάτων(πάγκων) για τους κωπηλάτες. Φυσικά υπάρχουν αρκετοί άλλοι τύποι σκαφών όπως καραβόσκαρα, βαρκαλάδες, λίμπερτι, τσερνίκια, γατζάο, μπότηδες, περάματα, υδραίικοι βαρκαλάδες κλπ. Στις αρχές του 20ου αιώνα, η ελληνική ναυπηγική τέχνη, παρ όλες τις συγκλονιστικές εξελίξεις που συνέβαιναν στη ναυσιπλοΐα και τη ναυπηγική βιομηχανία, συνέχισε να δίνει αξιόλογα δείγματα ξύλινων σκαφών. Η Ελληνική ναυτιλία κατέχει σήμερα μια από τις πρώτες θέσεις σε όλο τον κόσμο. Σήμερα..Τρεχαντήρι: Το τρεχαντήρι είναι ο πιο χαρακτηριστικός και διαδεδομένος τύπος ξύλινου σκάφους στο Αιγαίο. Η μορφή του τρεχαντηριού(πλώρη έντονα κυρτωμένη, πρύμνη ευθύγραμμη ή ελαφρά καμπυλωτή) είναι προσαρμοσμένη στη χρήση του ως αλιευτικού σκάφους. Βέβαια από τόπο σε τόπο και ανάλογα με τις χρήσεις τους εμφανίζονται κάποιες διαφοροποιήσεις στις βασικές τους διαστάσεις. Για παράδειγμα στην Ύδρα τα τρεχαντήρια είναι εμπορικά ή σφουγγαράδικα, ενώ στην Σάμο και στις Σπέτσες ήταν ψαράδικα. ΟΤ.ΠΚωνσταντινίδηςαναφέρειότιτοτρεχαντήριοφείλειτηνκαταγωγήτουστοτραμπάκουλο, παραδοσιακό σκάφος της Αδριατικής. Το μήκος των τρεχαντηριών έφτανε και τα 25-30μ. ενώ το εκτόπισμα τους δεν ξεπερνούσε τους 250 τόνους. Σήμερα η πιο διαδεδομένη χρήση των τρεχαντηριών είναι για αλιεία, ενώ στο παρελθόν χρησιμοποιούνταν συχνά και ως εμπορικό σκάφος αλλά και ως σφουγγαράδικα Σήμερα επίσης κατασκευάζονται τρεχαντήρια και ως σκάφη αναψυχής.

11 ΚΑΡΑΒΙΑΤΑΞΥΛΙΝΑΤΕΙΧΗΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΟιΚρήτεςοιΑθηναίοι, οιέλληνεςήτανπαιδιάτηςθάλασσαςαπόπάντα. ΑπότότεπουοΗρακλήςζητούσετα μήλα των εσπερίδων, από τότε που οι Αργοναύτες έψαχναν το χρυσόμαλλο δέρας, από τότε που ο Θησέας ταξίδεψεστηνκρήτηγιανασκοτώσειτονμινώταυροκαιπουοαιγαίαςμετονθάνατότουέδωσετοόνομάτου στοαιγαίοπέλαγος. Λεςκαιαυτόςολαόςείχεαναδυθείαπόταβάθητηςθάλασσας. Μόνοταψάριαέχουνπιο στενήσχέσημετηθάλασσααπόότιτααρχαίακράτητωνελλήνων, καιαυτόπριν5.000 χρόνια. Στηθάλασσαέγραψαντιςπιολαμπρέςσελίδεςτηςιστορίαςτουςόλοιοιλαοίπουείχανκαλήεπαφήμαζίτης. Άραβες Αιγύπτιοι, Ρωμαίοι, Ινδοί, Άγγλοι, Ισπανοί Με πρωτοπόρους του αρχαίους λαούς της Μεσογείου. Θα δούμεκαισεεπόμεναάρθραγιατηνθέλησητωνανθρώπωννακατακτήσουντηνθάλασσακαιεφόσονδεν μπορούν να κατανοήσουν πως δεν χρειάζονται καράβια γι αυτό. H ναυτική κυριαρχία των Ελληνικών κρατών κατέχει τα πρωτεία στην παγκόσμια ναυσιπλοΐα, και έχει μια μεγάλη παράδοση και ακόμη ποιό μεγάλη αναγνώριση ετών. Λαμβάνοντας υπόψη τις αρχαιότερες γνωστές απεικονίσεις πλοίων από την Ανατολή και την Αίγυπτο, τις περιγραφές των πηγών για τους τρόπους ναυπήγησης των πρώτων πλωτών μέσων, καθώς και τις συνθήκες που επικρατούσαν στον εξεταζόμενο γεωγραφικό χώρο, τα πρώτα πλοία που διέσχισαν το Αιγαίο θα πρέπει να ήταν κατασκευασμένα από πάπυρο και να ταξίδευαν με κουπιά. Αποκλειστικά κωπήλατα πλοία χρησιμοποιήθηκαν στο Αιγαίο μέχρι τις αρχές της 2ης χιλιετίας Π.Κ.Ε. οπότε συναντάται για πρώτη φορά η χρήση πανιών. Έχοντας ως πρότυπο την αμφίπρωρη κερκυραϊκή παπυρέλλα, με την οποία στα νεότερα χρόνια ταξίδευαν, χωρίς πανιά, από την Κέρκυρα στην Ιταλία, το Ελληνικό Ινστιτούτο Προστασίας Ναυτικής Παράδοσης πραγματοποίησε τονοκτώβρητου1988 έναπειραματικόταξίδιαπότολαύριοωςτημήλο. Γιατοσκοπόαυτόκατασκευάστηκεένααμφίπρωροκαλαμένιοσκάφος(πλωτήσχεδίαήπιρόγα), ηπαπυρέλλα, στην οποία επέβαιναν έξι κωπηλάτες. Είχε μήκος περίπου 5 μέτρα πλάτος 1,5 μέτρο και ύψος 60 εκατοστά. Το πειραματικό αυτό ταξίδι έδειξε ότι επτά μέρες αρκούσαν στους πρώτους θαλασσοπόρους του Αιγαίου για να διανύσουν την απόσταση από το Λαύριο στη Μήλο. Κάπως έτσι εικάζεται πως ξεκίνησε η κυριαρχία της θάλασσας.

12 Εποχήτουχαλκού( Π.Κ.Ε.) ΜινωικήΚρήτη Μετονστόλοτους, οικρήτεςέκανανγνωστότονμινωικόπολιτισμόστονχώροτου Αιγαίου και ανέπτυξαν εμπόριο στην Ανατολική Μεσόγειο. Η μνήμη της παντοδυναμίας της Κρήτης στη θάλασσα έμεινε ζωντανή, ώστε οι πηγές της Αρχαιότητας να αναφέρονται στη«μινωική θαλασσοκρατορία»

13 Κλασσική Περίοδος 5ος και 4ος αιώνας, Αθηναϊκή Τριήρης Ελληνιστική Π Π.Κ.Ε. Εκστρατείες Αλεξάνδρου Στα Κλασικά Χρόνια τα καράβια και η ναυτικές τέχνες γνωρίζουν πολύ μεγάλη άνθηση. Αξιοπρόσεχτη είναι η αποτελεσματικότητα του Αθηναϊκού Στόλου, με λαμπρότερο παράδειγμα την ένδοξη ναυμαχία της Σαλαμίνας κατά της ναυτικής υπεροχής των Περσών το 480 π.κ.ε. Κύριο όπλο των Αθηναίων οι ευέλικτες τριήρεις(πλοίο με τρεις σειρές κουπιά κι έμβολο στην πλώρη) που με μεγάλη ευκολία εξουδετέρωσαν τα βαρύτερα και πιο δυσκίνητα Περσικά και Φοινικικά καράβια. Η τριήρης, το πιο ένδοξο πλοίο της αρχαιότητας, μπορεί να θεωρηθεί ως ο κατ ευθείαν απόγονος, των πλοίων που παρουσιάζονται στην νωπογραφία της Θήρας. Τα πλοία ήταν τα ξύλινα τείχη της πόλης. Ο στόλος του Νέαρχου, ναυάρχου του Αλεξάνδρου, έφθασε μέχρι τις Ινδίες έναν αιώνα αργότερα. Ξεκίνησε με το πεζικό και ιππικό του τη μεγάλη ανατολική εκστρατεία μέχρι τα σύνορα της Ινδίας, και στο γυρισμό εμπιστεύθηκε πρωτίστως τοστόλοτου, μεηγέτητοναύαρχονέαρχο. ΗκάθοδοςτουΙνδούποταμούκαιτομεγάλοταξίδιαπότιςεκβολέςτουμέχριτον Περσικό Κόλπο αποτελούν μια απ τις μεγαλύτερες εποποιίες του Ναυτικού του αρχαίουκόσμου.

14 Βυζαντινή περίοδος Μ.Κ.Ε 18ο αιώνα, κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας Το Βυζάντιο διέθετε ναυτικές δυνάμεις που κυριαρχούσαν στον χώρο της Μεσογείου έως την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το Το κατ εξοχήν πολεμικό πλοίο των Βυζαντινών ήταν ο δρόμων, ένα ελαφρύ καιευκίνητοπλοίο, τοοποίοσυχνάδιέφερεωςπροςτοντύποκαιτιςδιαστάσειςτου. Οι δρόμωνες ήταν εξοπλισμένοι με διαφόρων ειδών πολεμικές μηχανές και κατασκευές(ξυλόκαστρα, τοξοβολίστρες, κ.α.) και τους περίφημους σίφωνες, με τους οποίουςεκτόξευαντουγρόπυρπουέκαιγεταεχθρικάπλοία. Τον 18ο αιώνα, κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας, δημιουργούνται μικροί εμπορικοίστόλοιπουανήκουνσεναυτικέςοικογένειεςτωννήσωνύδρας, Σπετσών, Ψαρών, Κάσου. Τα εμπορικά πλοία, επανδρωμένα με θαλασσινούς και εξοπλισμένα για να αντιμετωπίζουν τους πειρατές, διέσχιζαν όλη τη Μεσόγειο και ήταν αυτά που επανειλημμένα διέσπασαν τον αποκλεισμό της Γαλλίας και της Ιβηρικής, αποφέροντας μεγάλακέρδηστουςπλοιοκτήτεςτουςκαικάνονταςπλούσιαταμικράνησιά.

15 Β ΜΕΡΟΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΠΛΟΙΟΥ ΣΤΗΝ ΘΑΛΑΣΣΑ Διαγωγή πλοίου Παραμόρφωση πλοίου Ζυγοστάθμιση πλοίου Ταλάντωση πλοίου Ευστάθεια πλοίου Κέντρο βάρους πλοίου-κέντρο άντωσης πλοίου Ζεύγος ευστάθειας-ροπή ευστάθειας-μετάκεντρο Είδη κλίσεων

16 Διαγωγήπλοίου(trim), ονομάζεται οποιαδήποτε εικόνα παρουσιάζει ένα πλοίο όταν δεν είναι ζυγοσταθμισμένο, δηλαδήδενείναιισοβύθιστοκυρίωςκατάτοδιάμηκες, (κατά το εγκάρσιο χαρακτηρίζεται κλίση πλοίου).

17 Παραμόρφωση πλοίου Είναι η κύρτωση, η κοίλωση, και η στρέψη πλώρης. Πολλοί συμπεριλαμβάνουν και την μόνιμη κλίση, καθώς και τη μόνιμη διαγωγή επί εξαιρετικών περιπτώσεων τύπων πλοίων.

18 Ζυγοστάθμισηπλοίου Μετονόροζυγοστάθμισηπλοίου(trimming) χαρακτηρίζεται η διαγωγή ενός έμφορτου πλοίου όταν αυτό φέρεται ισοβύθιστο σε πλώρη, πρύμνη και κατά πλευρά. Τότε το πλοίο λέγεται "ζυγοσταθμισμένο" (trimmed ship).

19 Ταλάντωσηπλοίου ο Προνευστασμός, (pitching), κοινώς λεγόμενο σκαμπανεύασμα(y άξονας) η Διατοίχιση, (rolling), κοινώς λεγόμενο μπότζι ή μποτζάρισμα(χ άξονας) η Ανάπαλση ή ταλάντωση καθ ύψος, (vertical), κοινώς λεγόμενο ανεβοκατέβασμα (Ζ άξονας)

20 Ευστάθειαπλοίου ΖεύγοςΕυστάθειας-ροπήευστάθειας. Σεκλίσηπλοίου, ωςπροςγωνίαφ, μόνοτοκέντροάντωσηςμετατοπίζεται, π.χ. απότηθέσηc o (ισορροπίας) στη νέαθέσηc 1, μεσυνέπειατηδημιουργίαροπήςευστάθειας(επαναφοράς).

21 Είδηκλίσεων Εγκάρσια κλίση ή πλευρική κλίση(transverse inclination Εγκάρσια κλίση ή πλευρική κλίση(transverse inclination) Μόνιμη κλίση(list inclination) Παροδική κλίση(loll inclination)

22 Γ ΜΕΡΟΣ Παρουσίασητης ενδοσχολικής έρευναςτου8 ου Γ.Ε.ΛΠατρών: «Παράγοντες που επιδρούν στην διαμόρφωση της σχέσης των Μαθητών Με την Θάλασσα» ( Η έρευνα έγινε σε δείγμα 212 μαθητών/τριών του σχολείου μας). Ποσοστά απάντησης των μαθητών στην γενική ερώτηση«πόσο σας αρέσει η θάλασσα» Ποσοστά για την καταγωγή των μαθητών.

23 Όπως φαίνεται παρακάτω το άθροισμα των ποσοστών στην απάντηση πάρα πολύ ή πολύ για αυτούς που είναι από παραθαλάσσια περιοχή είναι 93% ενώγιααυτούςπουείναιαπόορεινήπεριοχή63%. Φαίνεταιπως υπάρχει μια διαφοροποίηση αρκετά μεγάλη στο αποτέλεσμα της τάξης του30%. Ποσοστά απάντησης μαθητών που κατάγονται από παραθαλάσσια περιοχή στο ερώτημα«πόσο σας αρέσει η θάλασσα» Ποσοστά απάντησης μαθητών που κατάγονται από ορεινή περιοχή στο ερώτημα«πόσο σας αρέσει η θάλασσα»

24 Όπως φαίνεται παρακάτω στο 94% είναι το ποσοστό των μαθητών που του αρέσει ηθάλασσαπάραπολύήπολύκαιέχειεμπειρίαπλεούμενουενώ στο81% είναιτο ποσοστόπουτουςαρέσειηθάλασσαπάραπολύήπολύκαιδενέχειεμπειρία πλεούμενου. Ηδιαφοράτωνδύοποσοστών(σεσχέσημόνομετοπάραπολύ) όσο αφοράτηνχρήσηήμη πλεούμενου αντίστοιχα είναι59% και40% καιείναι ενδεικτική. Επομένως φαίνεται ότι η ενασχόληση με την θάλασσα με ποιο ουσιαστικόκαιδυναμικό τρόπομπορείνααυξήσειτηναγάπηγιααυτή. Πόσοσαςαρέσειηθάλασσασε σχέση με την εμπειρία πλεούμενου Πόσοσαςαρέσειηθάλασσασεσχέσημε την μη εμπειρία πλεούμενου

25 ΓΕΝΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Από την ανάλυση των δεδομένων των μαθητών του σχολείου μας φαίνεται σε γενικές γραμμές στις γυναίκες να αρέσει σε λίγο μεγαλύτερο ποσοστό περισσότερο η θάλασσα από ότι στους άνδρες. Η διαφορά είναιτηςτάξεωςτου5%. Ηδιαφοράμπορείναοφείλεταιστηντύχη, στην διαφοράτωνποσοστώντηςκαταγωγήςτωνμενκαιτωνδεήσεάλλους λόγους. Τοποσοστότωνμαθητώνπουαγαπάτηνθάλασσαπάραπολύήπολύ και δεν έχει κάποιο συγγενικό άτομο που ασχολείται με αυτή έτσι ώστε ναμπορείνατουςεπηρεάσει είναι87%. Απότηνπαραπάνω ανάλυσηδενφαίνεταικαιπολύηύπαρξητου συγγενικού προσώπου να επηρεάζει την αγάπη των νέων για την θάλασσα. Υπάρχει όμως μια διαφορά μεταξύ των ποσοστών στην επιλογή πάρα πολύ μεταξύ αυτών που έχουν κάποιο συγγενικό πρόσωπο καιαυτώνπουδενέχουν. Ταποσοστάείναιαντίστοιχα54% και46%. Ίσωςναυπάρχειμιασυσχέτισητηςδιαφοράςαυτήςμετηνανάγκητων νέωνναασχοληθούν ερασιτεχνικάήεπαγγελματικάμετηνθάλασσα.

26