ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Ακρόαση Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων LIBE_OJ(2011)1208_1 ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Ακρόαση Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2011, Βρυξέλλες Αίθουσα Paul Henri Spaak (PHS) A1 002 OJ\ doc PE v05-00 Eνωμένη στην πολυμορφία

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με τη θέση σε ισχύ της Συνθήκης της Λισαβόνας, η ΕΕ απέκτησε πιο διευρυμένες αρμοδιότητες στον τομέα του ποινικού δικαίου από ότι στο παρελθόν, ιδίως με τα άρθρα 82 και 83 ΣΛΕΕ. Επιπλέον, η νομοθετική αρμοδιότητα μοιράζεται πλέον μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Ωστόσο, το ποινικό δίκαιο παραμένει λεπτό θέμα. Παραδοσιακά, θεωρούνταν ότι συνδέεται άμεσα με την εθνική κυριαρχία. Μόνο σταδιακά δέχτηκαν τα κράτη μέλη ότι για μια πιο αποτελεσματική καταπολέμηση, ιδίως του οργανωμένου εγκλήματος, απαιτείται πιο στενή συνεργασία. Έτσι, προσχώρησαν σε διάφορες συμβάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης και των Ηνωμένων Εθνών και άρχισαν να θεσπίζουν ευρωπαϊκά νομοθετήματα σχετικά με το εν λόγω θέμα. Χρειάζεται πάντως να ληφθεί προσεκτικά υπόψη η ερμηνεία των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Δεδομένου ότι το ποινικό δίκαιο μπορεί να εφαρμόζεται σε πολύ διαφορετικούς τομείς πολιτικής, για παράδειγμα στο περιβαλλοντικό δίκαιο, στην προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ και στο δίκαιο ανταγωνισμού, πρέπει να αναπτυχθούν μηχανισμοί που να διασφαλίζουν τη συνέπεια και τη συνοχή της ποινικής νομοθεσίας της ΕΕ. Κατά τη διάρκεια της ακρόασης θα εστιάσουμε στις θεμελιώδεις αρχές του ποινικού δικαίου (για παράδειγμα, στην αρχή της νομιμότητας και την αρχή της χρήσης του ποινικού δικαίου ως έσχατου μέσου) καθώς και στις ισχύουσες και μελλοντικές θεσμικές ρυθμίσεις που στοχεύουν στη διασφάλιση νομοθεσίας υψηλού επιπέδου. Η ακρόαση θα επικεντρωθεί στα ακόλουθα ερωτήματα: 1. Πότε θα πρέπει η ΕΕ να θεσπίζει ποινικές νομοθετικές ρυθμίσεις; Ή με άλλα λόγια: πότε θα πρέπει η ΕΕ να μη θεσπίζει ποινικές νομοθετικές ρυθμίσεις, αλλά να επαφίεται στην εθνική νομοθεσία των κρατών μελών; Ποια κριτήρια θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για να γίνεται αυτή η διαφοροποίηση; 2. Όταν κριθεί ότι το ευρωπαϊκό ποινικό δίκαιο είναι αναγκαίο, πώς μπορεί η ΕΕ να διασφαλίσει το καλύτερο δυνατό επίπεδο αυτής της νομοθεσίας; Πώς μπορούν να διασφαλιστούν οι θεμελιώδεις αρχές του ποινικού δικαίου; 3. Με ποιους τρόπους μπορούν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να διασφαλίσουν ότι η ποινική νομοθεσία της ΕΕ σέβεται τις θεμελιώδεις αρχές; Υπάρχει ή θα έπρεπε να υπάρχει μια κεντρική μονάδα σε καθένα από τα τρία θεσμικά όργανα της ΕΕ που να παρακολουθεί τη νομοθεσία στον εν λόγω τομέα; Πού θα έπρεπε να τοποθετηθεί μια τέτοια κεντρική μονάδα; PE v /9 OJ\ doc

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Cornelis de Jong, βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και συντάκτης της έκθεσης σχετικά με την προσέγγιση της ΕΕ για το ποινικό δίκαιο ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Το εθνικό ποινικό δίκαιο κατά του ευρωπαϊκού ποινικού δικαίου Hans Nilsson, καθηγητής στο Κολλέγιο της Ευρώπης στη Bruges και προϊστάμενος τμήματος δικαστικής συνεργασίας του Συμβουλίου της Ευρώπης από το 1996 Το ποινικό δίκαιο και η Συνθήκη της Λισαβόνας: μια πραγματική επανάσταση. Ανασκόπηση των εξελίξεων του ποινικού δικαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση André Klip, καθηγητής ποινικού δικαίου, ποινικής δικονομίας και διακρατικού ποινικού δικαίου στο πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ Υπό ποιες συνθήκες είναι θεμιτή/απαραίτητη η ύπαρξη ευρωπαϊκού ουσιαστικού ποινικού δικαίου και πότε επαρκεί το εθνικό ποινικό δίκαιο; Σε αυτό το πλαίσιο, ποιες θεμελιώδεις αρχές θα πρέπει να γίνουν σεβαστές; Adán Nieto Martín, καθηγητής ποινικού δικαίου στο πανεπιστήμιο Castilla la Mancha Συζήτηση Το οικονομικό ποινικό δίκαιο της ΕΕ (διαφθορά, δίκαιο ανταγωνισμού, νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, εκμετάλλευση εμπιστευτικών πληροφοριών, προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ) αποτελεί παράδειγμα ενός τομέα πολιτικής που οδήγησε αυτόματα στην ανάπτυξη του ευρωπαϊκού ποινικού δικαίου. Είναι αυτού του είδους η εξέλιξη προβληματική για τη συνοχή του ευρωπαϊκού ποινικού δικαίου; OJ\ doc 3/9 PE v05-00

4 ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ Κατευθυντήριες αρχές που διέπουν το ευρωπαϊκό ποινικό δίκαιο Raimo Lahti, καθηγητής ποινικού δικαίου στο πανεπιστήμιο του Ελσίνκι Ποινικό δίκαιο ή μήπως κάτι άλλο; (αρχή της αναλογικότητας - αρχή της σκοπιμότητας - αρχή της χρήσης του ποινικού δικαίου ως έσχατου μέσου). H θέσπιση κανόνων ποινικού δικαίου αποτελεί το πιο παρεμβατικό μέτρο που μπορεί να λάβει μια κυβέρνηση με σκοπό την επίτευξη ενός πολιτικού στόχου. Πώς θα έπρεπε η ΕΕ να σταθμίσει έναν πολιτικό στόχο με τα μέσα για την επίτευξή του; Οι Συνθήκες ή η νομολογία παρέχουν επαρκή καθοδήγηση για τον σκοπό αυτό; Helmut Satzger, καθηγητής γερμανικού, ευρωπαϊκού και διεθνούς ποινικού δικαίου, ποινικής δικονομίας και οικονομικού ποινικού δικαίου στο πανεπιστήμιο Ludwig-Maximilians του Μονάχου. Διασφαλίζεται επαρκώς η αρχή της νομιμότητας σε ευρωπαϊκό επίπεδο και τι περιθώρια βελτίωσης υπάρχουν; Οι οδηγίες και ιδιαίτερα η μεταφορά τους στο εθνικό δίκαιο δημιουργούν περαιτέρω εμπόδια για την εν λόγω αρχή (ιδιαίτερα για την αρχή σύμφωνα με την οποία ο νόμος πρέπει να είναι συγκεκριμένος «lex certa»); John Spencer, καθηγητής νομικής στο πανεπιστήμιο του Cambridge Συζήτηση Θα πρέπει να κωδικοποιηθεί το ποινικό δίκαιο; Μπορεί να γίνει αποδεκτή από τα συστήματα του «common law» μια κωδικοποίηση του ποινικού δικαίου; Ποιες επιλογές μπορεί να ακολουθήσει η ΕΕ προκειμένου να δημιουργήσει ένα κοινό σύστημα το οποίο θα επιτρέπει τη συνύπαρξη διαφορετικών εννόμων τάξεων και νομικών πολιτισμών; PE v /9 OJ\ doc

5 ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ Η εφαρμογή τω γενικών αρχών: προς μια κεντρική μονάδα που θα αναλύει το ευρωπαϊκό ποινικό δίκαιο Lotte Knudsen, Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής - Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Ποινικής Δικαιοσύνης, DG JUST Παρουσίαση της ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Προς μια πολιτική ποινικού δικαίου της ΕΕ: Κατοχύρωση της αποτελεσματικής εφαρμογής των πολιτικών της ΕΕ μέσω του ποινικού δικαίου Com2011(573)τελικό). Πώς διασφαλίζει η Επιτροπή μια συνεκτική προσέγγιση όσον αφορά το ευρωπαϊκό ποινικό δίκαιο; Υπάρχει κάποια κεντρική μονάδα ή μηχανισμός που να ελέγχει κάθε πρόταση η οποία εμπεριέχει ποινικές διατάξεις; Αξιολογεί η Επιτροπή τις επιπτώσεις για τις θεμελιώδεις αρχές του ευρωπαϊκού ποινικού δικαίου; Υπάρχουν μηχανισμοί παρακολούθησης που ελέγχουν την αποτελεσματικότητα του ευρωπαϊκού ποινικού δικαίου; Tomasz Ostropolski, εκπρόσωπος της πολωνικής Προεδρίας - προϊστάμενος τμήματος ευρωπαϊκού ποινικού δικαίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης Το Συμβούλιο έχει εγκρίνει συμπεράσματα σχετικά με πρότυπες διατάξεις προς καθοδήγηση των εργασιών του Συμβουλίου στον τομέα του ποινικού δικαίου. Ποιος φορέας ή μονάδα διασφαλίζει ότι οι εν λόγω διατάξεις χρησιμοποιούνται όντως ως κατευθυντήριες γραμμές κατά την υποβολή ή τη θέσπιση νομοθετημάτων της ΕΕ σχετικά με το ευρωπαϊκό ποινικό δίκαιο; Antonio Caiola - προϊστάμενος της μονάδας Β3 της Νομικής Υπηρεσίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου : Δικαιοσύνη και πολιτικές ελευθερίες Διαθέτει η νομική υπηρεσία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τα κατάλληλα μέσα ώστε να διασφαλίσει ότι γίνονται σεβαστές οι θεμελιώδεις αρχές του ποινικού δικαίου; Πώς θα πρέπει αυτό να λειτουργεί στην πράξη; Ποιες συγκεκριμένες ενέργειες πρέπει να αναληφθούν; OJ\ doc 5/9 PE v05-00

6 Συζήτηση PE v /9 OJ\ doc

7 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Cornelis de Jong, βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και συντάκτης της έκθεσης σχετικά με την «προσέγγιση της ΕΕ για το ποινικό δίκαιο» OJ\ doc 7/9 PE v05-00

8 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ Προκειμένου να λάβουν το λόγο όσο το δυνατόν περισσότεροι βουλευτές, κατά τη διάρκεια της συζήτησης ο χρόνος αγόρευσης δεν θα υπερβαίνει τα δύο λεπτά ανά παρέμβαση ή ερώτηση. Προκειμένου να συμπληρώσουν τις ομιλίες τους οι αγορητές, έχουν τη δυνατότητα να υποβάλουν προηγουμένως συμπληρωματικά έγγραφα στη γραμματεία (κατά προτίμηση στα Αγγλικά ή τα Γαλλικά) (ηλ. ταχυδρομείο: libe-secretariat@europarl.europa.eu). Τα έγγραφα αυτά θα διανεμηθούν κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης. Τα έγγραφα της συνεδρίασης θα προστίθενται σταδιακά στη διαδικασία των ακροάσεων της Επιτροπής LIBE στη διεύθυνση: dy=libe ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΠΑΡΑΣΤΟΥΝ ΣΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ Η ακρόαση είναι ανοιχτή στο κοινό. Ωστόσο, για λόγους ασφαλείας, οι συμμετέχοντες που δεν διαθέτουν δελτίο εισόδου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πρέπει να έχουν εφοδιασθεί από πριν με προσωρινό δελτίο εισόδου. Για το σκοπό αυτό πρέπει να επικοινωνήσουν με τη Γραμματεία libesecretariat@europarl.europa.eu) πριν από τις 5 Δεκεμβρίου 2011, το μεσημέρι. Είναι απαραίτητο να μας παράσχετε ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ, την ημερομηνία γέννησης, την εθνικότητα, τον τύπο του εγγράφου ταυτότητας (διαβατήριο, δελτίο αστυνομικής ταυτότητας, άδεια οδήγησης, κ.λ.π.), τον αριθμό του εγγράφου ταυτότητας, τη διεύθυνση και την εταιρία/θεσμικό όργανο/οργανισμό σας. Χωρίς αυτές τις πληροφορίες, η Υπηρεσία Ασφαλείας δεν θα σας εκδώσει δελτίου εισόδου. Γραμματεία Σεμιναρίου Claudia GUALTIERI Διοικητική υπάλληλος Τηλέφωνο Διεύθυνση Διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Rue Wiertz 60 RMD 04J002 B-1047 Βρυξέλλες claudia.gualtieri@europarl.europa.eu PE v /9 OJ\ doc

9 Γεσθημανή ΤΕΝΓΚΕΛΙΔΟΥ Βοηθός Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Rue Wiertz 60 RMD 04J046 B-1047 Βρυξέλλες a.eu OJ\ doc 9/9 PE v05-00