Καθοδήγηση σχετικά µε τα απόβλητα και τις ανακτηµένες ουσίες

Transcript

1 Αριθ. Αναφ.: ECHA-2010-FS-01-EL Ηµεροµηνία: 09/06/2010 Γλώσσα: Ελληνικά Καθοδήγηση σχετικά µε τα απόβλητα και τις ανακτηµένες ουσίες Ο Ευρωπαϊκός Οργανισµός Χηµικών Προϊόντων (ECHA) εκδίδει σειρά ενηµερωτικών δελτίων, τα οποία παρέχουν µια δοµηµένη επισκόπηση κάθε εγγράφου καθοδήγησης του REACH που έχει δηµοσιευθεί από τον Οργανισµό. Τα εν λόγω έγγραφα διατίθενται στις ακόλουθες 22 γλώσσες Αγγλικά, βουλγαρικά, γαλλικά, γερµανικά, δανέζικα, ελληνικά, εσθονικά, ισπανικά, ιταλικά, λετονικά, λιθουανικά, µαλτέζικα, ολλανδικά, ουγγρικά, πολωνικά, πορτογαλικά, ρουµανικά, σλοβακικά, σλοβενικά, σουηδικά, τσεχικά και φινλανδικά Κάθε ενηµερωτικό δελτίο καθοδήγησης παρουσιάζει συνοπτικά τις βασικές πτυχές του αντίστοιχου εγγράφου καθοδήγησης του REACH, συµπεριλαµβανοµένων βιβλιογραφικών πληροφοριών και λοιπών παραποµπών. Εάν έχετε ερωτήσεις ή παρατηρήσεις σχετικά µε το παρόν ενηµερωτικό δελτίο, παρακαλούµε στείλτε µήνυµα ηλεκτρονικού ταχυδροµείου στη διεύθυνση σηµειώνοντας τον αριθµό αναφοράς του ενηµερωτικού δελτίου, την ηµεροµηνία έκδοσης και τη γλωσσική έκδοση που υποδεικνύονται παραπάνω. ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΤΟ ΕΓΓΡΑΦΟ ΚΑΘΟ ΗΓΗΣΗΣ; Για τους σκοπούς του κανονισµού REACH, οι ουσίες οι οποίες, αφού υπήρξαν µέρος αποβλήτων, έχουν πάψει να αποτελούν απόβλητα σύµφωνα µε την οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα 1, θα πρέπει να θεωρούνται ανακτηµένες ουσίες. Όπως και οποιαδήποτε άλλη ουσία που εµπίπτει στο πεδίο εφαρµογής του κανονισµού REA CH, οι εν λόγω ουσίες υπόκεινται καταρχήν στις απαιτήσεις καταχώρισης του κανονισµού REA CH. 1 Οδηγία 2008/98/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου που δηµοσιεύθηκε στην Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 22 Νοεµβρίου 2008 (L 312/3).

2 Η καθοδήγηση σχετικά µε τα απόβλητα και τις ανακτηµένες ουσίες απευθύνεται σε όλες τις επιχειρήσεις που ανακτούν ουσίες από απόβλητα εντός του Ευρωπαϊκού Οικονοµικού Χώρου και οι οποίες επιθυµούν να επωφεληθούν από την εξαίρεση από τις υποχρεώσεις καταχώρισης ανακτηµένων ουσιών δυνάµει του άρθρου 2 παράγραφος 7 στοιχείο δ) του κανονισµού REA CH. ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΚΑΘΟ ΗΓΗΣΗΣ; Το έγγραφο καθοδήγησης περιγράφει τις συνθήκες υπό τις οποίες οι φορείς ανάκτησης µπορούν να επωφεληθούν από την εξαίρεση από την υποχρέωση καταχώρισης µιας ανακτηµένης ουσίας. Επιπλέον, το έγγραφο αναλύει την υποχρέωση κοινοχρησίας πληροφοριών σχετικά µε τις ανακτηµένες ουσίες στην αλυσίδα εφοδιασµού, µια απαίτηση που δεν καταργείται από την εξαίρεση. Το έγγραφο καθοδήγησης διευκρινίζει ότι διεργασίες παρασκευής θεωρούνται όλες οι µορφές ανάκτησης, συµπεριλαµβανοµένης της µηχανικής επεξεργασίας, από τις οποίες προκύπτουν µία ή περισσότερες ουσίες υπό καθαρή µορφή, σε µείγµα ή σε αντικείµενο, οι οποίες έχουν πάψει να αποτελούν απόβλητα µετά από ένα ή περισσότερα βήµατα ανάκτησης. Είναι σηµαντικό για τον φορέα ανάκτησης να προσδιορίσει µε σαφήνεια κατά πόσον ένα συγκεκριµένο ανακτηµένο υλικό είναι ουσία υπό καθαρή µορφή, µείγµα ή αντικείµενο 2, προκειµένου να αξιολογηθούν οι πιθανές απαιτήσεις καταχώρισης. Η ανάκτηση µπορεί να οδηγήσει στην παραγωγή µίας ή περισσότερων ουσιών υπό καθαρή µορφή ή µείγµατος που περιέχει διάφορες ουσίες. Όσον αφορά τα ανακτηµένα υλικά που πρόκειται να θεωρηθούν αντικείµενα, η γενική απαίτηση καταχώρισης των ουσιών που περιέχουν ισχύει µόνο όταν πληρούνται συγκεκριµένες προϋποθέσεις 3. Στην ανακτηµένη ουσία θα πρέπει να αντιστοιχιστεί µια ταυτότητα, όπως και για κάθε άλλη ουσία που υπόκειται σε 2 Η διάκριση βασίζεται στους ορισµούς του άρθρου 3 του κανονισµού REACH. 3 Άρθρο 7 παράγραφοι 1 και 5 του κανονισµού REACH. καταχώριση, σύµφωνα µε την Καθοδήγηση σχετικά µε τον προσδιορισµό ουσιών. Λόγω της περίπλοκης σύνθεσης των αποβλήτων εισροής, ο φορέας ανάκτησης ίσως χρειαστεί να συλλέξει συγκεκριµένες πληροφορίες σχετικά µε την ανακτηµένη ουσία. Ανεξάρτητα αν το ανακτηµένο υλικό είναι ουσία ή µείγµα, ο φορέας ανάκτησης πρέπει να εξασφαλίσει ότι οι επιµέρους ουσίες/µείγµατα έχουν ήδη καταχωριστεί. Αφού προσδιοριστεί επαρκώς η ταυτότητα της ανακτηµένης ουσίας, οι νοµικές οντότητες που αναλαµβάνουν την ανάκτηση µπορούν να εξετάσουν κατά πόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις για εξαίρεση δυνάµει του άρθρου 2 παράγραφος 7 στοιχείο δ) του κανονισµού REACH: Η ανακτηµένη ουσία πρέπει να είναι η ίδια µε την ήδη καταχωρισµένη ουσία. Η οµοιότητα πρέπει να αξιολογείται µε βάση τους κανόνες που περιγράφονται στην Καθοδήγηση σχετικά µε τον προσδιορισµό ουσιών. Η απόφαση πρέπει να βασίζεται στην οµοιότητα των κύριων συστατικών. Ο φορέας ανάκτησης πρέπει να διασφαλίζει ότι διαθέτει ορισµένες πληροφορίες σχετικά µε την καταχωρισµένη ουσία. Οι πληροφορίες πρέπει να πληρούν τις απαιτήσεις των άρθρων 31 ή 32 του κανονισµού REACH σχετικά µε την παροχή πληροφοριών. Ο φορέας ανάκτησης πρέπει να διαθέτει ένα από τα ακόλουθα στοιχεία, ανάλογα µε την περίπτωση: o δελτίο δεδοµένων ασφάλειας ( Α) για την καταχωρισµένη ουσία µαζί µε, αν κρίνεται σκόπιµο, το συνηµµένο σενάριο έκθεσης o άλλες πληροφορίες που επαρκούν για να επιτρέψουν στους χρήστες να λάβουν µέτρα προστασίας για την καταχωρισµένη ουσία, σε περίπτωση που δεν απαιτείται Α, ή o τον αριθµό καταχώρισης, αν είναι διαθέσιµος, το καθεστώς της ουσίας σύµφωνα µε την αδειοδότηση, λεπτοµέρειες

3 σχετικά µε τυχόν ισχύοντες περιορισµούς, καθώς και τις απαραίτητες πληροφορίες για να επιτρέπεται ο εντοπισµός και η εφαρµογή κατάλληλων µέτρων διαχείρισης του κινδύνου. Όσον αφορά την πρώτη προϋπόθεση, θα πρέπει να είναι γνωστό το καθεστώς καταχώρισης της ουσίας. Αρκεί να έχει υποβληθεί καταχώριση για την ίδια ουσία από οποιονδήποτε καταχωρίζοντα. Η αρχικά καταχωρισµένη ουσία και η ανακτηµένη ουσία δεν χρειάζεται να αποτελούν τµήµα της ίδιας αλυσίδας εφοδιασµού που οδηγεί στην παραγωγή του αποβλήτου. Επιπλέον, δεδοµένου ότι ο κύκλος ζωής µιας καταχωρισµένης ουσίας τελειώνει µε το στάδιο των αποβλήτων, οι χρήσεις µιας ανακτηµένης ουσίας δεν χρειάζεται να περιλαµβάνονται στο σενάριο έκθεσης της «αρχικής» ουσίας. Οι κύριες πηγές πληροφοριών σχετικά µε το καθεστώς καταχώρισης ουσιών που διατίθενται στον φορέα ανάκτησης είναι οι εξής: το ΦΑΠΟ (αν η προς ανάκτηση ουσία έχει προκαταχωριστεί), ο δικτυακός τόπος διάδοσης του ECHA 4 και οι πληροφορίες που παρέχονται από τις ενώσεις ανάκτησης. Όσον αφορά τη δεύτερη προϋπόθεση, η νοµική οντότητα που εκτελεί την ανάκτηση πρέπει να διαθέτει τις πληροφορίες που απαιτούνται από το άρθρο 31 ή το άρθρο 32 του κανονισµού REACH. Με εξαίρεση το Α, δεν καθορίζεται η µορφή στην οποία πρέπει να διατίθενται οι πληροφορίες. Οι φορείς ανάκτησης συνήθως δεν λαµβάνουν Α ή άλλες πληροφορίες ασφάλειας. Όποτε απαιτείται, πρέπει είτε να συντάξουν οι ίδιοι ένα Α είτε να συµφωνήσουν µε τους κατόχους των υφιστάµενων Α ότι µπορούν να χρησιµοποιήσουν τα εν λόγω Α. Μπορούν να χρησιµοποιήσουν οποιεσδήποτε πληροφορίες είναι διαθέσιµες, ξεκινώντας από τις πληροφορίες που διατίθενται στον δικτυακό τόπο του ECHA. Ωστόσο, ο φορέας ανάκτησης πρέπει να βεβαιωθεί ότι δεν παραβιάζει τα δικαιώµατα πνευµατικής 4 Όπως περιγράφεται στο άρθρο 77 παράγραφος 2 στοιχείο ε) του κανονισµού REACH. Οι πληροφορίες σχετικά µε τις καταχωρισµένες ουσίες δηµοσιοποιούνται σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 119 του κανονισµού REACH. ιδιοκτησίας, καθώς και ότι διαθέτει νόµιµη πρόσβαση στις πληροφορίες. Οι φορείς ανάκτησης πρέπει να αξιολογούν οι ίδιοι την κατάλληλη πηγή πληροφοριών και τον τρόπο µε τον οποίο τεκµηριώνουν ότι µπορούν να στηριχθούν στην εξαίρεση του άρθρου 2 παράγραφος 7 στοιχείο δ) του κανονισµού REACH. Ανεξαρτήτως εάν ισχύει ή όχι η εν λόγω εξαίρεση, ο προµηθευτής της ανακτηµένης ουσίας πρέπει να παράσχει στον αποδέκτη συναφείς και επαρκείς πληροφορίες σχετικά µε την ασφαλή χρήση της ανακτηµένης ουσίας. Ανάλογα µε την περίπτωση, αυτές οι πληροφορίες µπορεί να είναι ένα Α (και, όπου κρίνεται σκόπιµο, το συνηµµένο ΣΕ), ή άλλες πληροφορίες που επιτρέπουν την ασφαλή χρήση της ουσίας ή του αντικειµένου που περιέχει ουσία που προκαλεί πολύ µεγάλη ανησυχία 5. Ακόµα και εάν, σύµφωνα µε το άρθρο 31 του κανονισµού REA CH, δεν απαιτείται αυτοµάτως Α 6, εξακολουθεί να ισχύει η υποχρέωση του άρθρου 32 για την παροχή πληροφοριών που επιτρέπουν την ασφαλή χρήση. Επιπλέον, προκειµένου να συµµορφώνονται µε τις υποχρεώσεις καταχώρισης, οι φορείς ανάκτησης πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι ανακτηµένες ουσίες ικανοποιούν τις απαιτήσεις περιορισµών και αδειοδότησης. Οι υποχρεώσεις κοινοποίησης που αφορούν ουσίες σε αντικείµενα και οι λοιπές υποχρεώσεις κοινοποίησης µπορούν επίσης να ισχύουν για ουσίες που περιλαµβάνονται στον «κατάλογο υποψήφιων ουσιών» και περιέχονται σε αντικείµενα 7. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΟΜΗ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΚΑΘΟ ΗΓΗΣΗΣ; Το εισαγωγικό κεφάλαιο 1 πραγµατεύεται την έννοια των αποβλήτων σύµφωνα µε τον 5 Οι πληροφορίες που ίσως χρειαστεί να παρασχεθούν από τον φορέα ανάκτησης βασίζονται στα άρθρα 31, 32 ή 33 του κανονισµού REACH. 6 Η ουσία δεν ανταποκρίνεται στα κριτήρια ταξινόµησης των επικίνδυνων ουσιών ή ουσιών ΑΒΤ/αΑβΒ, δεν περιλαµβάνεται στον κατάλογο υποψήφιων ουσιών και δεν υπόκειται σε περιορισµούς. 7 Για περισσότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στην Καθοδήγηση σχετικά µε τις απαιτήσεις για ουσίες σε αντικείµενα.

4 κανονισµό REACH και τα όρια µεταξύ αποβλήτων και υλικών που έχουν πάψει να αποτελούν απόβλητα. Το δεύτερο κεφάλαιο εξηγεί αναλυτικά τις απαιτήσεις για ανακτηµένες ουσίες δυνάµει του κανονισµού REA CH. Το κεφάλαιο 2.1 παρουσιάζει τα οφέλη από την προκαταχώριση µιας ανακτηµένης ουσίας όσον αφορά τη δυνατότητα συνέχισης της επιχειρηµατικής δραστηριότητας προτού εγκριθεί οποιαδήποτε καταχώριση, καθώς και την πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά µε τον παρασκευαστή της ίδιας ουσίας. Το κεφάλαιο 2.2 εξηγεί τα προκαταρκτικά θέµατα που πρέπει να λαµβάνονται υπόψη σχετικά µε τις γενικές απαιτήσεις καταχώρισης του κανονισµού REACH. Περιγράφει επίσης αναλυτικά την ισοδυναµία µεταξύ διεργασιών ανάκτησης και παρασκευής, καθώς και τον προσδιορισµό των ανακτηµένων ουσιών. Το κεφάλαιο 2.3 εξετάζει τα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται για να µπορεί να εφαρµοστεί η εξαίρεση του άρθρου 2 παράγραφος 7 στοιχείο δ). Εξηγείται η οµοιότητα της ανακτηµένης ουσίας µε την καταχωρισµένη ουσία, καθώς και οι σχετικές απαιτούµενες πληροφορίες. Το κεφάλαιο 2.4 περιγράφει τις πληροφορίες που πρέπει να παρέχουν οι φορείς ανάκτησης στους χρήστες ανακτηµένων ουσιών, καθώς και τα θέµατα που πρέπει να λαµβάνονται υπόψη σχετικά µε τη συνάφεια και επάρκεια των εν λόγω πληροφοριών. Το κεφάλαιο 2.5 παρέχει µια επισκόπηση άλλων υποχρεώσεων προς τις οποίες πρέπει ενδεχοµένως να συµµορφώνονται οι φορείς ανάκτησης. Το κεφάλαιο 2.6 συνοψίζει τα βασικά βήµατα αξιολόγησης που πρέπει να εκτελεί ο φορέας ανάκτησης και τα οποία περιγράφονται στα προηγούµενα κεφάλαια. Το προσάρτηµα 1 παρέχει παραδείγµατα συγκεκριµένων ροών ανακτηµένων υλικών: χαρτί, υαλότριµµα, µέταλλα, συσσωµατώµατα, πολυµερή, καουτσούκ, βασικά ορυκτέλαια, διαλύτες. ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟ ΕΓΓΡΑΦΟ ΚΑΘΟ ΗΓΗΣΗΣ Απόβλητα Τα απόβλητα ορίζονται στην οδηγία 2008/98/EΚ (οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα) ως «κάθε ουσία ή αντικείµενο το οποίο ο κάτοχός του απορρίπτει ή προτίθεται ή υποχρεούται να απορρίψει». Τα απόβλητα δεν θεωρούνται ουσία, µείγµα ή αντικείµενο δυνάµει του κανονισµού REACH, άρα, οι απαιτήσεις του κανονισµού REA CH, καταρχήν, δεν ισχύουν. Ωστόσο, οι παρασκευαστές και εισαγωγείς ουσιών υπό καθαρή µορφή, σε µείγµατα και αντικείµενα που υπόκεινται σε καταχώριση δυνάµει του κανονισµού REACH πρέπει να παρέχουν ορισµένες πληροφορίες σχετικά µε τα απόβλητα που προέρχονται από την παρασκευή και χρήση της ουσίας. Επιπλέον, πρέπει να λαµβάνουν υπόψη το στάδιο αποβλήτων του κύκλου ζωής, όπου κρίνεται σκόπιµο, κατά τη διενέργεια αξιολόγησης χηµικής ασφάλειας 8. Ανακτηµένη ουσία Για τους σκοπούς του κανονισµού REA CH, ανακτηµένη ουσία θα πρέπει να θεωρείται ουσία η οποία, αφού υπήρξε µέρος απόβλητων υλικών, έχει πάψει να αποτελεί απόβλητο σύµφωνα µε την οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα. Οι διεργασίες ανάκτησης µπορούν να περιλαµβάνουν διάφορα επιµέρους στάδια, το τελευταίο από τα οποία οδηγεί σε ένα υλικό που δεν ταξινοµείται πλέον ως απόβλητο. Αν το απόβλητο παύει να είναι απόβλητο, ξεκινά ένας νέος κύκλος ζωής της ουσίας, ο οποίος δεν αποτελεί µέρος του κύκλου ζωής της αρχικής ουσίας. 8 Βλ. επίσης κεφάλαιο R.18 σχετικά µε την «Εκτίµηση της έκθεσης από το στάδιο αποβλήτων του κύκλου ζωής» της Καθοδήγησης σχετικά µε τις απαιτήσεις πληροφοριών και την αξιολόγηση χηµικής ασφάλειας που είναι διαθέσιµη στον δικτυακό τόπο µε τα έγγραφα καθοδήγησης.

5 Κριτήρια αποχαρακτηρισµού αποβλήτων Το σηµείο στο οποίο τα απόβλητα «παύουν να αποτελούν απόβλητα» αποτελεί αντικείµενο προς συζήτηση για συγκεκριµένες ροές αποβλήτων. Κάποια καθορισµένα απόβλητα παύουν να αποτελούν απόβλητα όταν έχουν υποβληθεί σε διαδικασία ανάκτησης και πληρούν τα λεγόµενα κριτήρια αποχαρακτηρισµού αποβλήτων τα οποία πρέπει να αναπτύσσονται σύµφωνα µε τους νοµικούς όρους που θεσπίζονται στην οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα: α) η ουσία ή το αντικείµενο χρησιµοποιείται συνήθως για συγκεκριµένους σκοπούς, β) υπάρχει αγορά ή ζήτηση για τη συγκεκριµένη ουσία ή αντικείµενο, γ) η ουσία ή το αντικείµενο πληροί τις τεχνικές απαιτήσεις για τους συγκεκριµένους σκοπούς και συµµορφούται προς την κειµένη νοµοθεσία και τα πρότυπα που ισχύουν για τα προϊόντα, και δ) η χρήση της ουσίας ή του αντικειµένου δεν πρόκειται να έχει δυσµενή αντίκτυπο στο περιβάλλον ή στην ανθρώπινη υγεία. Προσµείξεις Μπορεί να είναι δύσκολο να προσδιορισθεί κατά πόσον ένα συστατικό ανακτηµένου υλικού είναι ουσία ή πρόσµειξη. Οι προσµείξεις δεν χρειάζεται να καταχωρίζονται ξεχωριστά. Ωστόσο, χρειάζεται: να προσδιοριστούν στο βαθµό που απαιτείται και να αντιστοιχιστούν στην ανακτηµένη ουσία ή ουσίες για να διευκολύνεται η σύγκριση µε άλλη ή άλλες ήδη καταχωρισµένες ουσίες, και να αξιολογηθούν στο βαθµό που απαιτείται για τον προσδιορισµό των χαρακτηριστικών κινδύνου, καθώς και για την ταξινόµηση και επισήµανση της ουσίας υπό καθαρή µορφή ή στο µείγµα στο οποίο περιέχεται. ΣΥΝ ΕΣΜΟΙ ΣΥΝΑΦΟΥΣ ΥΛΙΚΟΥ Κανονισµός REACH ΕΚ αριθ. 1907/2006. Ο δικτυακός τόπος της Καθοδήγησης σχετικά µε τους κανονισµούς REACH και CLP αποτελεί ενιαίο σηµείο πρόσβασης σε γενικές και αναλυτικές τεχνικές οδηγίες σχετικά µε τους κανονισµούς REACH και CLP. Τα ενηµερωτικά δελτία καθοδήγησης διατίθενται στην ενότητα δηµοσιεύσεων του δικτυακού τόπου του ECHA. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΚΑΘΟ ΗΓΗΣΗΣ Η Καθοδήγηση σχετικά µε τα απόβλητα και τις ανακτηµένες ουσίες µπορεί να µεταφορτωθεί από τον δικτυακό τόπο του Ευρωπαϊκού Οργανισµού Χηµικών Προϊόντων. Έκδοση 2 Σελίδες 32 Ηµεροµηνία 2010 ISBN δεν διατίθεται επί του παρόντος DOT δεν διατίθεται επί του παρόντος, 2010 Το παρόν κείµενο αποτελεί µετάφραση εργασίας ενός εγγράφου που δηµοσιεύθηκε αρχικά στην αγγλική γλώσσα. Το πρωτότυπο κείµενο διατίθεται στον δικτυακό τοπο του ECHA. Η έννοια των προσµείξεων ισχύει για σαφώς καθορισµένες ουσίες υπό καθαρή µορφή ή σε µείγµα αλλά όχι για ουσίες UVCB., Annankatu 18, P.O. Box 400, Fi Helsinki info@echa.europa.eu