Τελική επανάληψη Αρχαίας Ελληνικής Γραμματικής

Transcript

1 Τελική επανάληψη Αρχαίας Ελληνικής Γραμματικής Προθέσεις: πάντα γράφω πρώτα τον τύπο του ρήματος που μου ζητούν και ύστερα προσθέτω την πρόθεση. Προσοχή! ἐκ ἐξ + φωνήεν ή δίφθογγο ἑκ-βάλλω ἐξ-έβαλλον οι δισύλλαβες προθέσεις εκθλίβονται μπροστά από φωνήεν ή διφθ. παρα-μένω παρ-έμενον τα ψιλά γράμματα (κ, π, τ) των προθέσεων μετατρέπονται σε δασέα (χ, φ, θ) πριν από δασυνόμενο φωνήεν ή δίφθογγο κατα-ὁρῶ καθ-ορῶ δεν εκθλίβονται οι προθέσεις περί & πρό περι-βάλλω περι-έβαλλον προ-βάλλω προ-έβαλλον & προύβαλλον(με συναίρεση) προσοχή στη σύνθεση των ρημάτων με τις προθέσεις ἐν & σύν ἐν, σύν + κ, γ, χ, ξ = γ (συν-καλῶ συγ-καλῶ) + π, β, φ, ψ = μ (συν-πράττω συμ-πράττω) + τ, δ, θ, ν =αμετάβλητο (συν-τίθημι συν-τίθημι) + λ, μ = αφομοιώνεται (συν-λέγω συλ λέγω) επίσης συν-ρέω συρ-ρέω συν ζῶ συ-ζῶ το ῥ στην αρχή λέξης διπλασιάζεται αν προηγείται βραχύ φωνήεν ἀπο-ῥίπτω ἀπορρίπτω εἰμί Οι μονοσύλλαβοι τύποι των ρημάτων περισπώνται (πλην χρή, φής/φῄς) οριστική ενεστώτα το σύνθετο ρήμα ανεβάζει τον τόνο ἄπ-ειμι, ἄπ-ει, ἄπ-εστι προστακτική ενεστώτα το σύνθετο ανεβάζει τον τόνο όπου έχει βραχύχρονη λήγουσα (ἄπ-ισθι, ἄπ-εστε) λύω, λύομαι Τα ρήματα έχουν: 2 φωνές (ενεργητική ω, -μι) & (μέση μαι) 4 διαθέσεις (ενεργητική-μέση-παθητική-ουδέτερη) 202

2 Σε όλες τις εγκλίσεις τονίζω την προπαραλήγουσα εφόσον η λήγουσα είναι βραχύχρονη (κώλυε, κώλυσον, κώλυσαι) Τα δίχρονα στη λήγουσα των ρημάτων είναι βραχύχρονα (λύθητι, ἔλυσα) εξαίρεση: αρσενικό μτχ. αορίστου: λύσας, πείσας Τα βούλομαι, οἴομαι, ὄψομαι έχουν μόνο τον τύπο με την κατάληξη ει στο β ενικό (βούλει, οἴει, ὄψει) ομόηχοι τύποι : κώλυσαι (γ ενικ. ευκτ. αορ. ΕΦ) κωλῦσαι (απαρ. αορ. ΕΦ) κώλυσαι (β ενικ. προστ. αορ. ΜΦ) Παρακείμενος/υπερσυντέλικος Μ. Φ. το γ πληθ. οριστικής πρκ. & υπερσ. σχηματίζεται α. μονολεκτικά (-νται) όταν έχουμε φωνήεν + μαι π.χ. λέλυ-μαι λέλυνται β. περιφραστικά (- μενοι εἰσί) όταν έχουμε σύμφωνο + -μαι όπως στα: α.αφωνόληκτα ρήματα: κ, γ, χ, ττ + -μαι= -γμαι (πράττ-ομαι πέπραγμαι πεπραγμένοι εἰσί) π, β, φ, πτ + -μαι=-μμαι (γράφ-ομαι γέγραμμαι γεγραμμένοι εἰσί) τ, δ, θ, ζ + -μαι= -σμαι (πείθ-ομαι πέπεισμαι πεπεισμένοι εἰσί) ενρινόληκτα ρήματα: ν + -μαι = -μμαι (αἰσχύν-ομαι ᾒσχυμμαι ᾒσχυμμένοι εἰσί) -σμαι (φαίν-ομαι πέφασμαι πεφασμένοι εἰσί) υγρόληκτα ρήματα: λ, ρ + -μαι=-λμαι (ἀγγέλλ-ομαι ἤγγελμαι ἠγγελμένοι εἰσί) -ρμαι (φθείρ-ομαι ἔφθαρμαι ἐφθαρμένοι εἰσί) Προσοχή: τα ενρινόληκτα και τα υγρόληκτα ρήματα έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας: α. μακρό (ενεστώτα και παρατατικό) β. βραχύ (παρακείμενο) εξαίρεση: βάλλω, σφάλλω (το α της παραλήγουσας είναι βραχύ στον ενεστώτα) Η ποσότητα του διχρόνου της παραλήγουσας των ρημάτων το δίχρονο της παραλήγουσας είναι βραχύ: α. ζω (νομίζω) β. πτω (εξαίρεση: ῥίπτω, πίπτω ῥῖπτε, πῖπτε) γ. ττω (εξαίρεση: πράττω, κηρύττω πρᾶττε, κηρῦττον) Συνηρημένα ρήματα: Η συνηρημένη λήγουσα περισπάται Η συνηρημένη παραλήγουσα περισπάται μόνο όταν η λήγουσα είναι βραχύχρονη μακρό προ βραχέος περισπάται 203

3 Τα σύνθετα συνηρημένα ρήματα τονίζονται όπου και όπως τα απλά με εξαίρεση το β ενικό προστακτικής των ρημάτων με μονοσύλλαβο θέμα π.χ. ἀπό-δρα, ἀπό-πλει τιμῶ: τιμά-ω τιμά-εις τιμα-ει τιμά-ομεν τιμά-ετε τιμά-ουσι -ῶ -ᾷς -ᾷ -ῶμεν -ᾶτε -ῶσι Προσοχή: ζῶ ζῇς ζῶ ζῇς χρῶμαι χρῇ ζῳην ζῳης ζῆ (μόνο ενικός) χρῶμαι χρῇ χρῳμην χρῷο χρῶ -α -η -ᾳ -ῃ ποιῶ: ποιέ-ω ποιέ-εις ποιέ-ει ποιέ-ομεν ποιέ-ετε ποιέ-ουσι -ῶ -εῖς -εῖ -οῦμεν -εῖτε -οῦσι ε+ε>ει / ε+ο>ου / ε+μακρό>μακρό Προσοχή: πλέω, πνέω, ῥέω, δέω συναιρούνται μόνο ε+ε/ει> ει πλέω πλέ-ω πλέ-οιμι πλεῖς πλέ-ῃς πλέ-οις πλεῖ Το ρήμα δέ-ομαι δεν συναιρείται στο β ενικό δέ-ει & δέ-ῃ δηλῶ: Σε οω λήγουν όσα ρήματα στα νέα ελληνικά λήγουν ώνω δηλό ω δηλό εις δηλό ει δηλό ομεν δηλό ετε δηλό ουσι -ῶ -οῖς -οῖ -οῦμεν -οῦτε -οῦσι Προσοχή! ο + οτιδήποτε έχει ι (ει, οι, ῃ) οι Προσοχή σε κάποια συνηρημένα ρήματα σε -εω (στα νέα ελληνικά είναι σε αω) ζητέω-ῶ, βοηθέω-ῶ, μαρτυρέω-ῶ, πολεμέω-ῶ, χωρέω-ῶ Αόριστος: ο δύσκολος χρόνος λόγω αύξησης αόριστος α ἔλυ-σα λύ-σω λύ-σαιμι (λῦ-σον) ἐλυ-σάμην λύ-σωμαι λυ-σαίμην (λῡ-σαι) λῦ-σαι λύ-σασθαι λύ-σας, λύσασα, λῦσαν λυ-σάμενος, -μένη, -μενον (η συλλαβική αύξηση ἐ- αποβάλλεται μετά την οριστική) 204

4 ἠγάπη-σα ἀγαπή-σω ἀγαπή-σαιμι (ἀγάπη-σον) ἀγαπῆ-σαι ἠγαπη-σάμην ἀγαπή-σωμαι ἀγαπη-σαίμην (ἀγάπη-σαι) ἀγαπή-σασθαι (η χρονική αύξηση αλλάζει μετά την οριστική) ἀγαπή-σας ἀγαπη-σάμενος άσιγμος αόριστος α άσιγμο αόριστο αλλά και συνηρημένο μέλλοντα έχουν τα υγρόληκτα & ενρινόληκτα ρήματα μέν-ω μενῶ (σαν το ποιῶ) ἔμει-να (σαν το ἔλυσα αλλά με ν αντί σ) όλοι οι συνηρημένοι μελλ. κλίνονται όπως το ποιῶ (εξαίρεση: σαν το τιμῶ ἔμει-να ἐμει-νάμην μεί-νω μεί-ναιμι (μεῖ-νον) μεί-νωμαι μει-ναίμην (μεῖ-ναι) ἐξετάζω ἐξετῶ, βιβάζω βιβῶ ἐλαύνω ἐλῶ μεῖ-ναι μεί-νας, μεί-νασα, μεῖ-ναν μεί-νασθαι μει-νάμενος, -μένη, -μενον αόριστος β ἔβαλ-ον βάλ-ω ἤγαγ-ον ἀγάγ-ω ἐβαλ-όμην ἠγαγ-όμην βάλ-οιμι ἀγαγ-οιμι βάλ-ωμαι ἀγάγ-ωμαι Προσοχή! εἶπον εἴπ-ω εἴπ-οιμι εἶδ-ον ἴδ-ω ἴδ-οιμι ἦλθ-ον ἔλθ-ω ἔλθ-οιμι ἔσχον σχῶ σχοίην σχῇς σχοίης πρό-έσχον πρό-σχω προσ-έσχον πρόσ-σχω (βάλ-ε) βαλ-εῑν βαλ-ών, -οῦσα, -όν (ἄγαγ-ε) ἀγαγ-εῖν ἀγαγ-ών, -οῦσα, -όν βαλ-οίμην ἀγαγ-οίμην (εἰπ-έ) (ἰδ έ) (ἐλθ-έ) (σχές) (βαλ οῦ) (ἀγαγ-οῦ) εἰπ-εῖν ἰδ-εῖν ἐλθ-εῖν σχεῖν πρό-σχοιμι πρόσ-σχοιμι βαλ-έσθαι ἀγαγ-έσθαι βαλ-όμενος, -η, -ον ἀγαγ-όμενος, -η, -ον εἰπ-ών, -οῦσα, -όν ἰδ-ών, -οῦσα, -όν ἐλθ-ών, -οῦσα, -όν σχών, -οῦσα, -όν (πρό-σχες). (πρόσ-σχες) τονισμός προστακτικής κανονικά ἄντ-ειπε κάτ-ιδε ἄπ-ελθε (όπως κατά-λυε) Παθητικός Αόριστος α (με θ) ἐλύ-θην λυ-θῶ λυ-θείην λύ-θητι λυ-θῆναι λυ-θείς, -θεῖσα, -θέν Παθητικός Αόριστος β ἐγρά-φην γρα-φῶ γρα-φείην γρά-φηθι γρα-φῆναι γρα-φείς, -φεῖσα, -φέν 205

5 ΡΗΜΑΤΑ Β ΣΥΖΥΓΙΑΣ Συμφωνόληκτα -μι δείκνυμι [ὂμνυμι, ἀπόλλυμι] Το υ = βραχύ Εκτός από 8 τύπους α) 3 ενικά οριστικής ενεστώτα β) 3 ενικά οριστικής παρατατικού γ) β ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα: δείκνυ δ) δεικνῦσα (ΜΑΚΡΟ -υ) Φωνηεντόληκτα -μι ἳστημι πίμπλημι, πίμπρημι δύναμαι, ἐπίσταμαι ἳημι τίθημι κλίνονται όπως το κλίνονται όπως το δίδωμι ἳστημι (ενεστ-παρατατικό) ἳσταμαι με ανέβασμα (ἐμ-πίπλημι): προσοχή του τόνου στην φεύγει το μ υποτακτική + ευκτική ἐπίσταμαι ἐπί-στωμαι ἐπισταίμην - ἐπίσταιο (ἐπίστασο & ἐπίστω) ενώ ἳσταμαι ἱστῶμαι ἱσταίμην (ἳστασο) και σύνθετο: ἐφ-ίσταμαι ἐφ-ιστῶμαι ἐφ-ισταίμην (ἐφ-ίστασο) ἒστησα(α ) στήσω στήσαιμι στῆσον / στῆσαι ἳσταμαι ἱστῶμαι ἱσταίμην ἳστασο ἳστασθαι ἒστην(αόρ.β ) στῶ σταίην στῆθι στῆναι στάς στᾶσα στάν ἐστησάμην(α ) στήσωμαι στησαίμην στῆσαι ἐστάθην σταθῶ σταθείην στάθητι Οι αόριστοι έχουν ψιλή (ἀφ-ίστημι ἀπ-έστησον, καθ-ίσταμαι κατ-έστην) Προσοχή στον τύπο ἒστησαν αόριστος α (ἒστησα) όταν το ρήμα είναι μεταβατικό (τροπαῖον ἒστησαν) αόριστος β (ἒστην) όταν το ρήμα είναι αμετάβατο (οἱ πολέμιοι ἒστησαν=στάθηκαν) ἳημι ἱῶ ἱείην ἳει ἱέναι ἱείς ἧκα ὧ εἳην ἓς εἷναι εἳς εἷς ἑνός ἑνί ἓνα =αριθμητικό προσοχή ὦ εἴην εἰμί (με ψιλή όμως) ἳεμαι ἱῶμαι ἱείμην ἳεσο ἳεσθαι ἱέμενος εἳμην ὧμαι εἳμην οὗ ἓσθαι ἓμενος τίθημι τιθῶ τιθείην τίθει τιθέναι τιθείς ἒθηκα θῶ θείην θες θεῖναι θείς τίθεμαι τιθῶμαι τιθείμην τίθεσο τίθεσθαι τιθέμενος ἐθέμην θῶμαι θείμην θοῦ θέσθαι θέμενος δίδωμι διδῶ διδοίην δίδου διδόναι διδούς ἒδωκα δῶ δοίην δός δοῦναι δούς Μόνο η συνηρημένη λήγουσα περισπάται 206

6 δίδομαι διδῶμαι διδοίμην δίδοσο δίδοσθαι ἐδόμην δῶμαι δοίμην δοῦ δόσθαι ΑΥΞΗΣΗ Τα ρήματα βούλομαι έχουν διπλή αύξηση ἐβουλόμην & ἠβουλόμην δύναμαι ἐ- και ἠ- ἐβουλήθην & ἠβουλήθην μέλλω Προσοχή στην αύξηση των ρημάτων: ἀμφισβητῶ ἠμφεσβήτουν ἠμφεσβήτησα ἀμφισβητήσω ἀνέχομαι ἠν-ειχόμην ἠν-εσχόμην ἀνά-σχωμαι Τα ρήματα : ευ + σύμφωνο έχουν αύξηση + αναδιπλασιασμό σε ευ/ ηυ εὑρίσκω εὓρισκον εὗρον ηὓρισκον ηὗρον Προσοχή σελ.64 Αόριστος β : ἒβην, ἒγνων, ἑάλων/ἣλων, ἒβιων, ἒδραν, ἒφυν ἒβην βῶ βαίην (βῆθι) ἒγνων γνῶ γνοίην (γνῶθι) γνῷς ἑάλων/ἣλων ἁλῶ ἁλοίην - ἒδραν δρῶ δραίην (δρᾶθι) < από το διδράσκω (όχι ἒδρασα<δρῶ) ἒρχομαι ἲω ἲοιμι (ἲθι) ἰέναι ἰών (ἲτω) οἶδα εἰδῶ εἰδείην (ἲσθι) εἰδέναι εἰδώς-υῖα-ός (ἲστω) φημί φῶ φαίην (φάθι) φάναι φάσκων Α ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ αρσενικά -ας -ης θηλυκά -α -η συνηρημένα ἡ μνᾶ, ἡ γῆ (μόνο ενικό) (ο πληθυντικός και στα αρσενικά και στα θηλυκά θυμίζει καταλήξεις του άρθρου του θηλυκού) ΑΡΣΕΝΙΚΑ -ας πάντα μακρό -α στην κλητική = βραχύ -της / -αρχης μετρης πώλης τρίβης -ίτης το ι είναι ΜΑΚΡΟ (ὦ πολῖτα οἱ πολῖται) ΘΗΛΥΚΑ σε -α ἡ πολιτεί-α (=ΜΑΚΡΟ) ἡ θάλασσ-ᾰ (=ΒΡΑΧΥ) [-ης -ῃ] Εξαιρέσεις: α) ἡ ἀλήθειᾰ β) ἡ γαῖα, γραῖα, μαῖα, ἡ σφαῖρα Δίχρονο παραλήγουσας μακρό μᾶζα, αἰσχύνη, νίκη, λύπη 207

7 Β ΚΛΙΣΗ αρσενικά/θηλυκά -ος συνηρημένα πλοῦς αττικόκλιτα ὁ πρόνεως ουδέτερα -ον ἔκπλους ὁ νεώς νοῦς ἡ ἓως (τήν ἓω) -παντού ω (το ι υπογεγραμμένη) -η κλητική ίδια με την ονομαστική -τόνος όπου τον βλέπουμε στον τύπο που θα έχουμε (ο πληθυντικός και στα αρσενικά και στα θηλυκά θυμίζει καταλήξεις του άρθρου του αρσενικού) Δίχρονη παραλήγουσα ΜΑΚΡΟ: ὁ σῖτος - ὁ μῦθος - ὁ ἆθλος Τα συνηρημένα όπως τα απλά εκτός από ονομαστική αιτιατική - κλητική Προσοχή ὁ χοῦς (=χώμα) ὁ χοῦς (=μέτρο για υγρά) τοῦ χοῦ τοῦ χοός Γ ΚΛΙΣΗ - Τα δίχρονα της λήγουσας είναι βραχέα - Τα μονοσύλλαβα ουσιαστικά τονίζονται στη γενική + δοτική (ενικός + πληθυντικός) Στη λήγουσα εξαιρέσεις: τῶν παίδων - τῶν ὢτων - τῶν φώτων - Αιτιατική ενικού α αιτιατική πληθυντικού ας (τόν ἣρωα τούς ἣρωας τόν βασιλέα τούς βασιλέας) Κανόνας για όλα τα πτωτικά: Τονισμός λήγουσας: α) Ονομαστική Αιτιατική Κλητική ΟΞΕΙΑ (εκτός αν η λήγουσα είναι συνηρημένη) β) Γενική Δοτική ΠΕΡΙΣΠΩΜΕΝΗ (εφόσον είναι μακρόχρονη) ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ: α) ὦ βασιλεῦ β) τούς ἰχθῦς, τάς ἰσχῦς γ) μονοσύλλαβοι τύποι με υ (ἡ δρῦς τήν δρῦν ὦ δρῦ τάς δρῦς) (ὁ βοῦς τόν βοῦν ὦ βοῦ τούς βοῦς) Τονισμός παραλήγουσας : υ περισπωμένη μόνο σε αυτή την περίπτωση Ουσιαστικά γ κλίσης που χρίζουν προσοχής: τῇ δυνάμει (ἡ πόλις) ἡ ἠχώ, πειθώ -οῦς -οῖ (-ώ -οῖ) ἡ αἰδώς -οῦς -οῖ (-ῶ -ως) ἡ πρᾶξις τό πρᾶγμα (δίχρονο ΜΑΚΡΟ) - ἡ ῥῖψις, ἡ δρᾶσις ἡ ποιότης (ὁ τάπης) - ὁ ἱδρώς -ῶτος - ἡ ἐσθής -ῆτος οξύτονα βαρύτονα (ως προς την κλητική) στα βαρύτονα είναι ίδια με το θέμα χωρίς τ,δ,θ αν υπάρχει ἡ ἐλπίς ἡ ἒρις, ἡ χάρις τήν ἐλπίδα τήν ἒριν, τήν χάριν ὦ ἐλπίς ὦ ἒρι, ὦ χάρι ὁ ἱμάς ὁ γίγας, ὁ γέρων τοῦ γέροντος 208

8 ὦ ἱμάς ὦ γίγαντ, ὦ γέροντ ὁ ἡγεμών ὁ γείτων, ὁ ῥήτωρ τοῦ ἡγεμόνος τοῦ γείτον-ος, τοῦ ῥήτωρος ὦ ἡγεμών ὦ γεῖτον, ὦ ῥῆτορ ὁ ἡγεμών όνος ὁ ἀγών -ῶνος αἰών -ῶνος χειμών - ῶνος χιτών -ῶνος (με ω όσα γράφονται και στα Νέα Ελληνικά με ω) Το ι / α μπροστά από ν = ΜΑΚΡΟ τό ἒαρ / ἦρ τοῦ ἒαρος / ἦρος ὁ ἀήρ τοῦ ἀέρος ΜΟΝΟ ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΟΝΟ ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ὁ ἀστήρ τοῦ ἀστέρος τοῖς ἀστράσι ὁ σωτήρ τοῦ σωτήρος ὦ σῶτερ ὁ πατήρ ὦ πάτερ τοῖς πατράσι ὁ ἀνήρ ὦ ἂνερ τοῖς ἀνδράσι ἡ μήτηρ ὦ μῆτερ ταῖς μητράσι ἡ θυγάτηρ ὦ θύγατερ ταῖς θυγατράσι Η κλητική ενικού τονίζεται όσο πιο ψηλά γίνεται με εξαίρεση ὦ γαστήρ = κοιλιά τό βέλος τῷ βέλει τά βέλη τό χρέος τά χρέα (πριν το ος προηγείται φωνήεν) τό κρέας τοῦ κρέως τῷ κρέᾳ τά κρέα τῶν κρεῶν τοῖς κρέασι τό γῆρας τοῦ γήρως τῷ γήρᾳ (ΜΟΝΟ ΕΝΙΚΟ) Ανώμαλα ουσιαστικά: ὁ σῖτος τά σίτα τό στάδιον τά στάδια ὁ πρεσβευτής οἱ πρέσβεις τό πῦρ πυρός τά πυρά-ῶν-οῖς ἡ γυνή, ὦ γύναι ὁ υἱός υἱοῦ υἱέο υἱῷ υἱεῖ ἱόν υἱέ ἱεῖς υἱέων ὁ κύων τοῦ κυνός=σκυλί ὦ κύον ὁ κίων τοῦ κίονος=κολόνα ὦ κῖον ἡ ναῦς τῆς νεώς τῃ νηί τήν ναῦν ὦ ναῦ τάς ναῦς τό οὖς τοῦ ὠτός τῶν ὢτων ἡ χείρ τῆς χειρός 209

9 ΕΠΙΘΕΤΑ Β ΚΛΙΣΗ Τριγενή ασυναίρετα συνηρημένα Αττικόκλιτα -ος η ον σοφός οῦς -ῆ -οῦν χρυσοῦς όχι κλητική πλέως πλέα πλέων (τά πλέα) -ος α ον δίκαιος οῦς -ᾶ -οῦν κεραμεοῦς τά ἀνώγεω = ουσιαστικό ΜΑΚΡΟ στα β κλίσης ΒΡΑΧΥ στα γ κλίσης (βαθεῖα) *Το θηλυκό τονίζεται στην ονομαστική, γενική, κλητική πληθυντικού όπου κι όπως το αρσενικό αἱ δίκαιοι τῶν δικαίων το ίδιο ισχύει : α) στις μετοχές μένη (αἱ γενόμεναι) β) στις αντωνυμίες που κλίνονται όπως τα επίθετα (αἱ ἡμέτεραι) Δικατάληκτα ασυναίρετα (-ος ος ον) ὁ ἡ ἂγονος το ἂγονον ὁ ἡ βοηθός ὁ ἡ τιμωρός ὁ ἡ τύραννος ὁ ἡ βάρβαρος ὁ ἡ αἰφνίδιος συνηρημένα (-ους-ους-ουν) (ὁ ἡ εὒνους τό εὒνουν οἱ εὖνοι τά εὒνοα) όχι κλητική αττικόκλιτα (-ως ως ων) ὁ ἡ ἀγήρως τό ἀγήρων ό,τι ισχύει για τα ουσιαστικά -παντού ω -κλητική=ονομαστική πληθυντικός ουδετέρου: τά ἳλεα, τά ἀγῆρα, τά ἀξιόχρεα (τα σύνθετα - πλην ἀνταξία, ἐναντία, παγκάλη, ἀποδεικτική) Γ ΚΛΙΣΗ - βαθεῖ-α το -α είναι βραχύ β κλίση = ΜΑΚΡΟ (δικαία) - η κλητική του αρσενικού είναι ίδια με την ονομαστική του ουδετέρου (ὦ ἀληθές=τό ἀληθές) ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ὦ ἑκών ( τό ἑκόν) ὦ πᾶς ( τό πᾶν) ὦ εὒελπις ( τό εὒελπιν) ὁ ἡ εὐδαίμων τό εὒδαιμον -ων ονος (τα σύνθετα ανεβάζουν τον τόνο στην κλητική αρσενικού και θηλυκού και στο ουδέτερο) Βαρύτονα: ὁ ἡ συνήθης τό σύνηθες -ης ης ες (ανεβάζουν τον τόνο) με εξαίρεση : -ωδης, -ωλης, -ήρης (ὁ ἡ ποδήρης ὦ ποδῆρες δεν ανεβαίνει ο τόνος) Οξύτονα: ὁ ἡ ἀληθής τό ἀληθές (τόν ἀληθῆ) 210

10 Καλαϊτζίδου Πούλιος Οξύτονα που πριν της κατάληξης προηγούνται ε, ι, υ: ὁ ἡ ἐνδεής τό ἐνδεές τά ἐνδεῆ /ᾶ πᾶς πᾶσα πᾶν οι μονοσύλλαβοι τύποι περισπώνται πάσης α πριν το σ είναι ΜΑΚΡΟ (πᾶσᾰν) ὁ ἡ εὒχαρις τό εὒχαρι τόν εὒχαριν ὦ εὒχαρι ὁ ἡ εὒελπις τό εὒελπι τόν εὒελπιν ὦ εὒελπις ὁ τάλας (=μέλας) ἡ τάλαινα τό τάλαν τῆς ταλαίνης ΑΝΩΜΑΛΑ ΕΠΙΘΕΤΑ: πολύς πολλή πολύ ένα λ όταν ακολουθεί υ ὁ μέγας ἡ μεγάλη τό μέγα τόν μέγαν ὦ μέγα ὦ μέγα ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ α) οτερος με ο όταν προηγείται της κατάληξης ος του αρσενικού φύσει ή θέσει μακράς συλλαβής δίκαι-ος -οτερος ἒνδοξος -οτερος (θέσει μακρό το ο γιατί ακολουθεί το διπλό γράμμα ξ) θερμός -οτερος (θέσει μακρό το ε γιατί ακολουθούν δύο σύμφωνα) β) ωτερος με ω όταν προηγείται της κατάληξης -ος του αρσενικού βραχεία συλλαβή νέ-ος -ωτερος σοφ-ός -ώτερος γ) Δίχρονα i) ωτερος (επειδή τα δίχρονα είναι συνήθως ΒΡΑΧΕΑ) πλούσιος -ώτερος τίμιος -ώτερος ii) οτερος (τα δίχρονα που προηγούνται της κατάληξης -ος του αρσενικού είναι ΜΑΚΡΑ: α. σε επίθετα σύνθετα με β συνθετικό τις λέξεις : τιμή, λύπη, νίκη, θυμός, κῦρος, κίνδυνος π.χ.ἐντιμότερος - ἐγκυρότερος β. επίσης τα επίθετα: ἰσχυρός, ἀνιαρός, ἀνίατος, ψιλός SOS Δες κλίση Μετοχής (σελίδα 143) Δες παραθετικά επιθέτων & επιρρημάτων (σελίδες ) ὁ ἡ βελτίων τό βέλτιον ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ εἷς μία ἓν (σαν το οὐδείς οὐδεμία οὐδέν αόριστη επιμεριστική αντωνυμία) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ 211