Π ΤΥ Χ ΙΑ Κ Η ΕΡ ΓΑ ΣΙΑ της σπουδάστριας Τ Σ Α Β Δ Α Ρ Η Σ Μ Α Ρ Α ΓΔ Α Σ

Transcript

1 ΤΕ Ι Κ Α Β Α Λ Α Σ Σ Χ Ο Λ Η Σ Δ 0 ΤΜ ΗΜ Α Λ Ο Γ ΙΣ ΤΙΚ Η Σ ΕΞΑΜ Η Ν Ο Π ΤΥ Χ ΙΟ Υ Π ΤΥ Χ ΙΑ Κ Η ΕΡ ΓΑ ΣΙΑ της σπουδάστριας Τ Σ Α Β Δ Α Ρ Η Σ Μ Α Ρ Α ΓΔ Α Σ ΘΕΜ Α; ΥΠΕΡΗΜ ΕΡΙΑ Ε Ρ Γ Ο Δ Ο Τ Η ΚΑΙ Μ ΙΣΘ Ω ΤΟ Υ Ε Π ΙΣΧ ΕΣΗ Ε Ρ ΓΑ ΣΙΑ Σ Δ ΙΚ Α ΙΩ Μ Α ΤΑ ΚΑΙ Υ Π Ο Χ Ρ Ε Ω Σ Ε ΙΣ Υ Π Ε Υ Θ Υ Ν Ο Σ Κ Α Θ Η Γ Η Τ Η Σ ΑΡΧΟΝΤΗΣ ΚΑΜ ΠΑΝΤΑΗΣ Κ Α Β Α Λ Α, Νοέμβριος 1997

2 ΤΕ Ι Κ Α Β Α Λ Α Σ Σ Χ Ο Λ Η Σ Δ 0 ΤΜ Η Μ Α Λ Ο Γ ΙΣ Τ ΙΚ Η Σ ΕΞΑΜ Η Ν Ο Π Τ Υ Χ ΙΟ Υ Π ΤΥ Χ ΙΑ Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ ΙΑ τη ς σπουδάστριας ΤΣΑΒΔΑΡΗ ΣΜ ΑΡΑΓΔΑΣ Θ Ε Μ Α : ΥΠ ΕΡ Η Μ Ε ΡΙΑ Ε Ρ Γ Ο Δ Ο Τ Η ΚΑΙ Μ ΙΣΘ Ω ΤΟ Υ Ε Π ΙΣ Χ Ε Σ Η Ε Ρ Γ Α Σ ΙΑ Σ ΔΙΚΑΙΩΜ ΑΤΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Υ Π Ε Υ Θ Υ Ν Ο Σ Κ Α Θ Η Γ Η Τ Η Σ ΑΡΧΟΝΤΗΣ ΚΑΜ ΠΑΝΤΑΗΣ Κ Α Β Α Λ Α. Νοέμβριος 1997

3 Η εργασία αυτή συντάχτηκε στα πλαίσια του θεσμού της Πτυχιακής Εργασίας, που γίνεται με τη λήξη των υποχρεώσεων του σπουδαστή, που υπάρχουν κατά τον απαιτούμενο χρόνο φοίτησης. Το θέμα αυτό, το οποίο έγκειται τις διατάξεις και την νομοθεσία του εργατικού δικαίου, ( πράγμα που αποτελεί και έναν από τους βασικότερους λόγους της επιλογής μου ), έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρων, γι αυτό και το επέλεξα ως θέμα της πτυχιακής μου εργασίας. Η γνώση των εργατικών διατάξεων, από τον εργαζόμενο - κυρίως - αλλά και από τον εργοδότη, είναι πολύ σημαντική, γιατί αφορά άμεσα τον καθένα από αυτούς και γενικότερα το εργασιακό περιβάλλον που αναπτύσσουν τις δραστηριότητές τους. Τα στοιχεία που συντέλεσαν στη δημιουργία αυτής της εργασίας, πάρθηκαν κυρίως από τις σημειώσεις του κ. Καμπάνταη Αρχοντή, την αναγραφομένη βιβλιογραφία, τα Δελτία Εργατικής Νομοθεσίας (Δ.Ε.Ν.) και από τα Δελτία Επιθεώρησης ΙΚΑ Ασφαλιστικού και Εργατικού Δικαίου. ΤΣΑ Β Δ Α Ρ Η ΣΜ Α ΡΑΓΔΑ

4 1. Άρθρο 656 A.K. : Υπερημερία του Εργοδότη. 2. Άρθρα 325 ως 329 Α.Κ. : Σχετικά με Δικαίωμα Επίσχεσης Εργασίας. Η Υπεοηυερία του Εργοδότη : Μερικές φορές, ο εργοδότης δεν θέλει ή αδυνατεί να δεχθεί την εργασία που του προσφέρει ο μισθωτός, για λόγους που αφορούν τον ίδιο, και δεν οφείλονται σε ανωτέρα βία. Στην περίπτωση αυτή, ο εργοδότης, είναι υπερήμερος ως προς την αποδοχή της εργασίας του μισθωτού, και παράλληλα ο ίδιος ο μισθωτός, έχει το δικαίωμα να απαιτήσει το μισθό που δικαιούται κανονικά και χωρίς να είναι υποχρεωμένος να παράσχει την εργασία του σε άλλο χρόνο, ενώ ο εργοδότης από την πλευρά του, έχει το δικαίωμα να εκπέσει από το μισθό, καθετί που ο μισθωτός ωφελήθηκε από την ματαίωση της εργασίας ή από την παροχή της κάπου αλλού. Η Επίσγεσπ Εργασίας : Ό τα ν μια επιχείρηση, δεν πληρώνει για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, τους μισθωτούς που απασχολεί, ή δεν τηρεί τις υποχρεώσεις της, αυτοί έχουν δικαίωμα να δηλώσουν ότι σταματούν να εργάζονται στην επιχείρηση, μέχρι να πληρωθούν οι αμοιβές των μηνών που τους οφείλονται. Η επιχείρηση είναι υποχρεωμένη να καταβάλει στους μισθωτούς της, τις αποδοχές, όχι μόνο των μηνών που τους όφειλε, αλλά και των μηνών που αυτοί σταμάτησαν να εργάζονται, μέχρι η επιχείρηση να μπορέσει να τους πληρώσει. Στο διάστημα αυτό, οι μισθωτοί μπορούν να απασχοληθούν σε κάποια άλλη επιχείρηση - ή οποιαδήποτε δουλειά προτιμήσουν - αλλά θα πρέπει αυτοί να μπορούν να επιστρέφουν στην εργασία τους, μόλις η επιχείρηση τους πληρώσει και τους καλέσει ξανά για εργασία.

5 Αυτά είναι λίγα λόγια περιληπτικά ως εισαγωγή, για τους θεσμούς που αποτελούν το κύριο θέμα της παρούσας εργασίας, και γενικότερα για να δούμε μερικώς τι είναι υπερημερία εργοδότου και τι σημαίνει επίσχεση εργασίας. Παρακάτω, θα δσύμε αναλυτικότερα για τους παραπάνω θεσμούς, καθώς και τι συνέπειες επιφέρει η εφαρμογή τους για τον εργοδότη, για τον εργαζόμενο και γενικά για τον χώρο της εργασίας (τους άλλους εργαζομένους την παραγωγικότητα κ.τ.λ.).

6 ΥΠΕΡΗΜΕΡΙΑ ΕΡΓΟΔΟΤΗ Ο εργοδότης περιπίπτει σε υπερημερία, όταν δεν αποδέχεται την προσήκοντα - και στον κατάλληλο χρόνο και τόπο - εργασία που του προσφέρει ο μισθωτός, εξ αιτίας οποιοσδήποτε λόγου, έστω και αν αυτόν δεν τον βαρύνει πταίσμα, πλην, την περίπτωση που έχουμε αδυναμία αποδοχής της προσφερόμενης εργασίας, για λόγους που τον αφορούν προσωπικά ( τον εργοδότη ) και οφείλονται σε ανωτέρα βία Ο εργοδότης, περιέρχεται σε υπερημερία, και στην περίπτωση που δεν φροντίζει για τις απαραίτητες προϋπόθεσης που απαιτούνται, ώστε να καθίσταται ακίνδυνη για τι μισθωτό, η πραγματοποίηση της παροχής εργασίας του, όπως για παράδειγμα στους χώρους εργασίας. Για την ύπαρξη υπερημερίας, απαιτείται να υπάρχει μια πραγματική προσφορά εργασίας εκ μέρους του μισθωτού, δηλαδή μια εμφάνιση του μισθωτού στον τόπο που εργάζεται και μια δήλωσή του ότι επιθυμεί να εργαστεί. Όλα αυτά δεν απαιτούνται, όταν ο εργοδότης δηλώσει, ότι δεν θα απασχολήσει το μισθωτό, ή ότι παρέλειψε να ενεργήσει για την απαιτούμενη - για την πραγματοποίηση της παροχής - ενέργεια. Σε μια τέτοια περίπτωση, είναι αρκετή η προφορική δήλωση. Ας σημειωθεί εδώ, ότι η υπερημερία του εργοδότη, μπορεί να θεωρηθεί ότι προσβάλλει την προσωπικότητα του εργαζόμενου, ως παραβιάζουσα την υποχρέωση του εργοδότη για απασχόληση αυτού. Η υπερημερία διαρκεί, για όσο χρόνο αρνείται ο εργοδότης να αποδεχθεί την εργασία του μισθωτού, ή για μέχρις ότου ή παροχή εργασίας καταστεί πλέον δυνατή και ακίνδυνη.

7 ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΥΠΕΡΗΜΕΡΙΑΣ Οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την ύπαρξη υπερημερίας, είναι οι παρακάτω: α) Η ύπαρξη σνέσεως εργασίας, αδιάωορα εάν πρόκειται νια έγκυοη π άκυρη σύμβαση εργασίας. Εφόσον δεν αίρεται η - στηριζόμενη σε άκυρη σύμβαση εργασίαςσχέση εργασίας, παράγει όλα τα έννομα αποτελέσματα που απορρέουν από αυτή και συνεπώς είναι δυνατόν να υπάρξει και σε αυτήν υπερημερία, γιατί ή ακυρότητα της σύμβασης, ενεργεί για το μέλλον. Συνεπώς, άμα διαπιστωθεί ή ακυρότητα της σύμβασης, παύει και η υπερημερία. Ακόμη είναι δυνατόν, η υπερημερία να εμφανιστεί πριν από την έναρξη της εκτελέσεως της σύμβασης εργασίας, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση άρνησης αναθέσεως υπηρεσίας στον προσληφθέντα μισθωτό<2) β) Να υπάρχει πραγματική και προσήκουσα προσφορά εργασίας. Πραγματική και προσήκουσα προσφορά εργασίας έχουμε όταν αυτή γίνεται στον κατάλληλο τόπο και χρόνο, αυτοπροσώπως, εκτός εάν υπάρχει περίπτωση που επιτρέπεται η υποκατάστασηΐ^) Δηλαδή, κατά του όρους της συμβάσεως και σύμφωνα με τα συναλλακτικά ήθη, ο μισθωτός είναι έτοιμος να ενταχθεί στο μηχανισμό της παραγωγικής διαδικασίας, προσφέροντας τις υπηρεσίες του. Η προσφορά πρέπει να είναι πραγματική, πρέπει δηλαδή ο μισθωτός να βρίσκεται στη κανονική ώρα (έναρξη ωραρίου) στον τόπο εργασίας του, ή σε ετοιμότητα προς εργασία, σε ορισμένο τόπο για να προσφέρει τις υπηρεσίες του, κάτω από τους συμφωνημένους όρους - ή τους τυχόν μεταβάλλοντες από τον εργοδότη, ο οποίος ας τονίσουμε εδώ, ότι έχει το δικαίωμα να μεταβάλει τους όρους εργασίας, ασκώντας το διευθυντικό (2) Εφ. Αθ /78, Α.Π 684/79 (3) Αρθρο 651 Α.Κ.

8 δικαίωμα που έχει - οι οποίοι όμως, δεν πρέπει να είναι διάφοροι από αυτούς που έχουν συμψωνηθεί. Η προσφορά - λόγω της φύσεως της παροχής - πρέπει να είναι διαρκής. Δεν απαιτείται πραγματική εισφορά, εάν ο εργοδότης έχει δηλώσει, ότι δεν θα αποδεχθεί τις υπηρεσίες του μισθωτού, είτε ρητώς (στην περίπτωση καταγγελίας της συμβάσεως εργασίας), είτε σιωπηρώς (κατά την συνεχή και επανειλημμένα άρνησή του, να δεχτεί τις υπηρεσίες του μισθωτού), ή ακόμη και στην περίπτωση που αυτός δεν προβαίνει στις απαραίτητες ενέργειες που απαιτούνται, για την πραγματοποίηση της παροχής εργασίας, ή όταν είναι γνωστό ότι ο εργοδότης δεν είναι σε θέση να αποδεχθεί τις υπηρεσίες του εργαζόμενου, για λόγους που αφορούν τον ίδιο και που οφείλονται σε ανωτέρα βία. Ακόμη, για να είναι πραγματική η προσφορά εργασίας, πρέπει να είναι δυνατή, γιατί είναι ασυμβίβαστα η αδυναμία παροχής εργασίας και η υπερημερία. Συνεπώς, μόλις θεωρηθεί ότι επέρχεται η αδυναμία παροχής εργασίας, παύει να υφίσταται και η υπερημερία του εργοδότη. Οι λόγοι της αδυναμίας, μπορεί να είναι είτε αντικειμενικοί όπως για παράδειγμα η διακοπή της συγκοινωνίας, λόγω της οποίας ο μισθωτός δεν μπορεί να προσέλθει στην εργασία του, είτε υποκειμενικοί, π.χ. μια ασθένεια του μισθωτού. Εφόσον οι λόγοι αδυναμίας της παροχής αρθούν, πρέπει αυτός να προβεί σε πραγματική προσφορά εργασίας του<'*) γ) Μπ αποδογή - από τον ερνοδότπ - των υπηρεσιών του εργαζόμενου. Η άρνηση του εργοδότη, πρέπει να είναι είτε άμεση, είτε έμμεση. Έμμεση άρνηση έχουμε στις παρακάτω περιπτώσεις : 1) Ό τα ν ο εργοδότης μεταβάλει μονομερώς στην σύμβαση εργασίας, δηλαδή χωρίς την συγκατάθεση του μισθωτού, μεταβάλλοντας παράλληλα και τους όρους της σύμβασης σε βάρος αυτού, όπως για παράδειγμα η μείωση του συμφωνηθέντος μισθού, η αύξηση των ωρών εργασίας, η μετάθεση κ.τ.λ. ('*) Α.π. 1735/87, Α,Π. 285/90

9 2) Ό τα ν ο εργοδότης δεν παίρνει τα κατάλληλα μέτρα πρόνοιας, για να καταστήσει ακίνδυνη την παροχή εργασίας. 3) Όταν ο εργοδότης παραλείπει να κάνει τις απαραίτητες ενέργειες για την πραγματοποίηση της παροχής εργασίας, σύμφωνα με το άρθρο 351 του Αστικού Κώδικα, όπως για παράδειγμα, στην περίπτωση που ο εργοδότης κρατά το εργοστάσιο -όπου πρόκειται να παρασχεθεί η εργασία - κλειστό ή έχει προσλάβει μηχανικούς, ενώ το εργοστάσιο δεν έχει ακόμη τα κατάλληλα μηχανήματα που θα ασχοληθούν αυτοί. Επίσης το ίδιο ισχύει και εάν ο εργοδότης δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις που τον βαρύνουν, αναγκάζοντας έτσι τον μισθωτό να ασκήσει το δικαίωμα της επίσχεσης εργασίας, για την οποία θα μιλήσουμε παρακάτω. Τίθεται όμως το ερώτημα, εάν ο εργοδότης βρίσκεται σε υπερημερία, όταν δεν επιδέχεται τις υπηρεσίες του μισθωτού, λόγω ανταπεργίας. Η ανταπεργία είναι δικαίωμα του εργοδότη, άρα εκδήλωση της συναλλακτικής ελευθερίας του, και συνεπώς, θεμιτή αιτία μη εκτέλεσης - προσωρινά - της σύμβασης εργασίας, με την έννοια ότι δεν πρόκειται για άδικη πράξη. Εάν όμως ο εργοδότης βρίσκεται σε υπερημερία και είναι υποχρεωμένος να καταβάλλει το μισθό στον εργαζόμενό του (άρθρο 656 του Αστικού Κώδικα), είναι το ίδιο υποχρεωμένος να καταβάλλει και αποζημίωση, στις περιπτώσεις που απαιτείται φυσικά. Ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής μισθού, όταν η ανταπεργία κηρύσσεται σε απάντηση της απεργίας των μισθωτών οπότε λείπει η κύρια προϋπόθεση της προσφοράς εργασίας, (Πραγματική και Προσήκουσα προσφορά εργασίας). Καταχρηστική είναι η ανταπεργία, όταν ασκείται κατά τρόπο αντίθετο προς τα χρηστά ήθη και την καλή πίστη, ή αντίθετα από τον κοινωνικό και οικονομικό σκοπό, αυτής όπως για παράδειγμα η περίπτωση που αντιβαίνει σε συλλογική σύμβαση εργασίας, ή προσβάλλει την συνδικαλιστική ελευθερία των μισθωτών, την ελευθερία γνώμης κ.τ.λ. δ) Ο λόγοο για τον οποίο ο εογοδότπς δεν αποδένεται τπν προσφορά εργασίαο είναι αδιάφοροο (με την ποοϋπόθεσπ ότι ο λόνοο αυτόο θα οφείλεται σε ανωτέρα βία).

10 9 Ο λόγος αυτός, μπορεί να οφείλεται σε δυστροπία του εργοδότη ή ακόμη και σε αδυναμία του να δεχτεί την εργασία που του παρέχει ο μισθωτός. Στη γενική διάταξη του άρθρου 342 του Αστικού Κώδικα επήλθε σημαντική μεταβολή, όταν σύμφωνα με το άρθρο 656 του Αστικού Κώδικα, ορίστηκε, ότι ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής μισθού, αν ένεκα λόγων αφορώντων αυτόν και μη, οφειλόμενων εις ανωτέραν βίαν, είναι αδύνατος η αποδοχή εργασίας του μισθωτού ", ο οποίος μάλιστα δεν είναι υπόχρεος προς παροχήν εργασίας σε άλλο χρόνο. Ο εργοδότης δεν μπορεί μα αποδεχτεί την προσηκόντως προσφερόμενη σ αυτόν εργασία, λόγω ανωμαλίας που αφορά την λειτουργία της εκμεταλλεύσεως, και καθιστά αδύνατη για ένα μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημα, την απασχόληση όλου η μέρους του εργατικού δυναμικού της επιχείρησης, όπως για παράδειγμα η έλλειψη πρώτων υλών, ή ηλεκτρικού ρεύματος ή άνθρακα, βλάβη των μηχανών, δυσμενείς καιρικές συνθήκες όπως για παράδειγμα πλημμύρες, παγετώνες, μερική απεργία, απεργία άλλης επιχείρησης συνδεδεμένης με την επικείμενη, ασθένεια σημαντικού στελέχους της επιχείρησης, κρατική απαγόρευση κατασκευής διακοπή λόγω εθνικού γεγονότος, κ.τ.λ. Εάν η διαταραχή της λειτουργίας της επιχείρησης οφείλεται σε υπαιτιότητα του εργοδότη, (π.χ. λόγω αμέλειας δεν φρόντισε για τις ανάγκες των πρώτων υλών που είχε το εργοστάσιο, ή προκάλεσε απεργία των εργαζομένων με την αδικαιολόγητη συμπεριφορά του), αυτός είναι υποχρεωμένος σε καταβολή μισθού, όπως αντιθέτως απαλλάσσεται εάν η διαταραχή οφείλεται σε υπαιτιότητα του μισθωτού. Το θέμα αποκτά ιδιαίτερη σημασία και εμφανίζει δυσχέρειες επίλυσης όταν η αδυναμία της αποδοχής εργασίας, δεν γίνεται να αποδοθεί σε υπαιτιότητα κανενός, είτε δηλαδή στον εργοδότη είτε στον εργαζόμενο.

11 ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΡΗΜΕΡΟΣ Ο ΕΡΓΟΔΟΤΗΣ α) Ύπαο η ανωτέοαο Bi'ac. Ανώτερη βία - όπως αναφέρθηκε παραπάνω - υπάρχει όταν η ενέργεια του υπόχρεου, παρεμποδίζεται από τυχερό ή απρόβλεπτο γεγονός, το οποίο ήταν αδύνατο να αποτραπεί και με μέτρα άκρας επιμέλειας και σύνεσηςί^) Στην περίπτωση ανωτέρας βίας, δεν θα υπάρχει υπερημερία εργοδότη, σύμψωνα με το άρθρο 656 του Αστικού Κώδικα και την απόφαση 1352/68 του Πρωτοδικείου Αθηνών. β) Έλλειψη πτυχίου υποχρεωτικού από το Νόμο. Ο εργοδότης δεν είναι υπερήμερος όταν δεν αποδέχεται τις υπηρεσίες του μισθωτού, ο οποίος δεν κατέχει την επιβαλλόμενη από τον Νόμο άδεια, πτυχίο ή επαγγελματικό βιβλιάριο (s) γ) Υπαίτιος αδυναμία του μισθωτού προο παροχή εργασίας κατά την διάρκεια της υπερηυερίας του εργοδότη. Μια τέτοια περίπτωση είναι η μη ετήσια θεώρηση του βιβλιαρίου υγείας από τον μισθωτό, απαλλάσσει την εργοδότη από την υποχρέωση καταβολής του μισθού(^) δ) Ότα ν υπάργει αντικειμενική αδυναμία του εργοδότη να αποδεχτεί την εργασία απεργών κατά το χρονικό διάστημα που είναι ενδιάμεσο μεταξύ δύο στάσεων εργασίας, δεν υπάρχει υπερημερία εργοδότη. (Απόφαση 681/88 του Εφετείου Λάρισας). ε) Ο μισθωτός που συυμετέγει σε νόμιμη ή παράνουη απεργία, μετά από την άκυρη απόλυσή του, δεν δικαιούται μισθούς υπερημερίας, για τις ημέρες της απεργίας, στην οποία συμμετέχει και ο ίδιος φυσικά<8) (5) Α.Π. 677/74, Εφ. Αθ. 2984/89. (6) Α.Π. 1232/77, Α.Π. 1011/81. (7) Α.Π. 408/70, Εφ. Αθ. 7214/91.

12 11 στ) Η un καταβολή ολόκληοηο in c νόμιυησ απο^ηυι'ωσησ. αλλά και μέρους αυτής, κατά την ημερομηνία απόλυσης του μισθωτού από τον εργοδότη, και η προσφορά της μετέπειτα συμπληρωματικής αποζημίωσης στο μισθωτό, που αρνήθηκε την είσπραξή της και η παρακατάθεση στη συνέχεια του ποσού αυτού, αίρει την ακυρότητα της απόλυσης και την υπερημερία εργοδότη, λόγω μειωμένης αποζημίωσης. (Απόφαση 285/90 του Αρείου Πάγου). Π Ε Ρ ΙΠ ΤΩ Σ Ε ΙΣ Π Ο Υ ΕΙΝΑΙ Υ Π Ε Ρ Η Μ Ε Ρ Ο Σ Ο Ε Ρ Γ Ο Δ Ο Τ Η Σ Σε όλες τις περιπτώσεις, εκτός από αυτές που αναψέρθηκαν παραπάνω, ο εργοδότης που δεν αποδέχεται τις υπηρεσίες του μισθωτού καθίσταται υπερήμερος και υποχρεούται να καταβάλλει στον εργαζόμενο όλες τις αποδοχές που θα έπαιρνε κανονικό. Έτσι ο εργοδότης θεωρείται υπερήμερος στις εξής περιπτώσεις : α) Ότα ν αυτός δεν παίρνει τα απαιτούμενα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας, ώστε να μπορεί ο εργαζόμενος μα παρέχει την εργασία του χωρίς κανένα κίνδυνοί^) β) Όταν η άρνηση αποδοχής των υπηρεσιών του μισθωτού οφείλεται σε τυχαία γεγονότα, τα οποία όμως δεν συνιστούν ανωτέρα βία. Τέτοια γεγονότα είναι για παράδειγμα μια βλάβη μηχανημάτων, η βροχή, κ.λ.π. γ) Άρνηση του εργοδότη, να δεχτεί την εργασία του μισθωτού, συνιστά μονομερή καταγγελία της σύμβασης εργασίας, με συνέπεια - για τον εργοδότη - την υποχρέωση καταβολής των μισθών υπερημερίας (10) δ) Ανυπαίτιος αδυναμία παροχής εργασίας του μισθωτού, (π.χ. ασθένεια αυτού) κατά την διάρκεια της υπερημερίας του εργοδότη, δεν αίρει την (8) Α.Π. 718/87. (9) Α.Π. 677/74. (10) Εφ. Αθ /90.

13 υπερημερία αυτού - του εργοδότη - σύμφωνα με απόφαση 92/80 του Εφετείου Κρήτης, και με απόφαση 125/74 του Αρείου Πάγου. ε) Στην περίπτωση μισθωτού που πέτυχε σε διαγωνισμό, ο εργοδότης πρέπει μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα, να αποδεχτεί τις υπηρεσίες του επιτυχόντος. (Απόφαση 281/87 του Άρειου Πάγου και απόφαση 11694/89 του Εφετείου Αθηνών). στ) Ότα ν ο μισθωτός εξαναγκαστεί να αποχωρίσει από την εργασία του, εξαιτίας ανάρμοστης συμπεριφοράς του εργοδότη, ο οποίος με τη συγκεκριμένη συμπεριφορά του, καθιστά αδύνατη την παροχή εργασίας από το μισθωτό, σύμφωνα με τις αρχές της καλής πίστεως.* ) ζ) Στη σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου, όταν ο εργοδότης καταγγείλει αυτή προ της λήξεώς της, και μάλιστα χωρίς να συντρέχει σπουδαίος λόγος, είναι υπερήμερος και υποχρεούται να πληρώσει τους μισθούς μέχρι να λήξει ο χρόνος που συμφωνήθηκε να ισχύσει η σύμβαση εργασίας, σύμφωνα με τις αποφάσεις :1355/79 και 1067/91 του Αρείου Πάγου. η) Στην καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου, ο εργοδότης είναι υπερήμερος όταν δικαστικά ακυρωθεί η καταγγελία αυτή, είτε για μη τήρηση των διατυπώσεων του Ν. 3198/55 κ.τ.λ.ΐ ^) (11) Πρωτ. Αθ /66. (12) Α.Π. 10/72, Α.Π. 361/75.

14 ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΚΑΙ ΜΙΣΘΩΤΟΥ Ο εργοδότης και ο μισθωτός κατά την διάρκεια της υπερημερίας του πρώτου, έχουν αμφότερα κάποια δικαιώματα αλλά και κάποιες υποχρεώσεις, που αναφέρονται συνοπτικά παρακάτω : α) Ο εργαζόμενος δικαιούται να απαιτήσει τις αποδοχές του για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η υπερημερία του εργοδότη του, καθώς και κάθε τι που ο εργαζόμενος θα κέρδιζε εάν εργαζόταν κανονικά (Α.Π. 941/88). Πέρα από αυτό ο μισθωτός, δικαιούται να αξιώσει και χρηματική αποζημίωση λόγω ηθικής βλάβης, για προσβολή της προσωπικότητάς του από την μη απασχόλησή τσυ (Άρθρο 57 του Αστικού Κώδικα). β) Ο εργαζόμενος δεν υποχρεούται να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε άλλο τόπο και χρόνο, σύμφωνα με το άρθρο 656 του Αστικού Κώδικα και Α.Π. 788/88. γ) Ο εργοδότης δικαιούται να εκπέσει από τις οφειλόμενες αποδοχές όσα ο μισθωτός εισέπραξε εκ της διαθέσεως της εργασίας του αλλού και για ίδιο λογαριασμό και συμφέρον επαγγελματικής απασχόλησης ή ωφελήθηκε από τη ματαίωση της εργασίας του.(^3) Η έκπτωση των κερδηθέντων από άλλους εργοδότες δεν έχει την έννοια ότι ο μισθωτός υποχρεούται να δεχθεί οποιαδήποτε άλλη εργασία ή να επιδιώξει την εξεύρεση άλλης εργασίας για να απαλλάξει τον εργοδότη από την υποχρέωση πληρωμής αποδοχών υπερημερίας (Α.Π. 1264/86). Το επίδομα ανεργίας δεν αποτελεί ωφέλεια που μπορεί ο εργοδότης να αφαιρέσει από τους μισθούς υπερημερίας, γιατί πρόκειται για παροχή άσχετη με την χρησιμοποίηση του ελεύθερου χρόνου από την ματαίωση της εργασίας. (Απόφαση 331/88 του Εφετείου Πατρών).

15 14 Η ένσταση για έκπτωση, από τους οφειλόμενους μισθούς υπερημερίας των κερδηθέντων από τον μισθωτό από οπουδήποτε αλλού, πρέπει να προτει'νεται από την αρχή της συζητήσεως (Εφ.ΑΘ.3640/90). δ) Είναι καταχρηστική η άσκηση του δικαιώματος του μισθωτού για τη λήψη των μισθών υπερημερίας του εργοδότη, όταν ο μισθωτός από οκνηρία ή κακοβουλία παραλείπει να προσφέρει αλλού τις υπηρεσίες του κατά το χρόνο της υπερημερίας (Α.Π. 126/87 και 186/88). ε) Είναι καταχρηστική η αξίωση για λήψη αυτούσιας της άδειας από το μισθωτό, που απείχε από την εργασία του επί μακρύ χρονικό διάστημα, λόγω της υπερημερίας του εργοδότη από οικονομική αδυναμία ενώ δήλωσε ότι θεωρεί ληφθείσα την άδειά του, εξοφλούμενος το Επίδομα Αδείας και τους μισθούς υπερημερίας του εργοδότη (Α.Π. 1690/90). Η ΥΠΕΡΗΜ ΕΡΙΑ Τ Ο Υ Ε Ρ Γ Ο Δ Ο ΤΗ ΑΙΡ ΕΤΑΙ Ότα ν : α) Ο εργοδότης με δήλωσή του εκφράζει ότι είναι πλέον έτοιμος να δεχτεί την παροχή εργασίας του μισθωτού, με καθορισμένους όρους. Είναι αυτονόητο ότι εάν η υπερημερία οφείλεται σε άρνηση του μισθωτού να προσφέρει τις υπηρεσίες του λόγω μονομερούς μεταβολής των όρων εργασίας (μεταβολή που έγινε από την πλευρά του εργοδότη), πρέπει ο εργοδότης να αποκαταστήσει αυτούς, στη μορφή που είχαν και πρωτύτερα, κατά την σύναψη της σύμβασης εργασίας ή σε μορφή που θα είναι σύμφωνος μ αυτή και ο μισθωτός. Εάν η προϋπόθεση για παροχή εργασίας είναι το ότι ο εργοδότης θα πρέπει να πάρει τα κατάλληλα μέτρα ασφάλειας και υγιεινής και πρόνοιας - ώστε να καταστεί ακίνδυνη η παροχή εργασίας του μισθωτού - τότε ο εργοδότης οφείλει να προβεί στις κατάλληλες ενέργειες ώστε να εκπληρωθούν όλες αυτές οι υποχρεώσεις που τον βαρύνουν και να συνεχιστεί ομαλά η εργασία του μισθωτού.

16 15 Ότα ν ο εργοδότης δηλώσει ότι είναι πλέον έτοιμος μα δεχτεί τις υπηρεσίες του μισθωτού, τότε αυτός είναι υποχρεωμένος να προσέλθει κανονικά στην εργασία του, έτοιμος να προσφέρει τις υπηρεσίες του. Εάν ο μισθωτός δεν προσέλθει κανονικά, καθίσταται αυτός υπερήμερος. Πάντως σύμφωνα με τους κανόνες της καλής πίστης, συγχωρείται στο μισθωτό μια μικρή καθυστέρηση στο χρόνο έναρξης της παροχής των υπηρεσιών του. Για την άρση της υπερημερίας δεν απαιτείται να καταβάλει ο εργοδότης στον μισθωτό το μισθό που του αναλογεί για το χρόνο της υπερημερίας του. Αρκεί μια δήλωσή του (του εργοδότη) ότι αποδέχεται τις υπηρεσίες του μισθωτού και είναι διατεθειμένος μα εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που προκύπτουν. β) Με μεταγενέστερη σύμβαση, η οποία αίρει την υπερημερία (Α.Π. 130/52). γ) Με τη διακοπή της προσφοράς εργασίας, ιδίως στην περίπτωση που ο μισθωτός καθίσταται ανίκανος προς εργασία. Αυτή η διακοπή αποτελεί και αξίωση του εργαζόμενου, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορεί να προσφέρει την εργασία του με όρους διάφορους από αυτούς που συμφωνήθηκαν (Α.Π. 323/56) δ) Με την λήξη της σύμβασης, εάν η υπερημερία προκύπτει από άκυρη καταγγελία της σύμβασης εργασίας, η υπερημερία αίρεται είτε με ανάκληση της καταγγελίας, είτε με υπογραφή νέας έγκυρης σύμβασης εργασίας (Α.Π. 664/56). ε) Η πρόσληψη του μισθωτού σε άλλη επιχείρηση και η αντικειμενική αδυναμία της πραγματικής και προσήκουσας προσφοράς της εργασίας του για το μέλλον στον αρχικό εργοδότη, αίρει την υπερημερία του εργοδότη αυτού (Α.Π. 1735/87).

17 ΥΠΕΡΗΜΕΡΙΑ ΕΡΓΟΔΟΤΗ - ΑΔΕΙΑ ΚΑΙ ΔΩΡΑ Ο χρόνος μη παροχής εργασίας από το μισθωτό, λόγω υπαιτιότητας του εργοδότη (υπερημερία αυτού), θεωρείται ως χρόνος απασχόλησης και δεν συμψηφίζεται με τις ημέρες της κανονικής άδειας (Α.Π. 944/88). Στις αποφάσεις υπερημερίας περιλαμβάνονται και οι αποδοχές αδείας καθώς και το επίδομα αδείας. Για τη συμπλήρωση των χρονικών προϋποθέσεων λήψεως της ετήσιας κανονικής άδειας μετ αποδοχών, οι ημέρες υπερημερίας του εργοδότη θεωρούνται ημέρες απασχόλησης, γιατί τις ημέρες αυτές ο μισθωτός, βρίσκεται σε ετοιμότητα παροχής εργασίας και δεν μπορεί να διαθέσει αυτόν τον χρόνο για ανάπαυση και αναψυχή { Α.Π. 1690/90). Στην υπερημερία του εργοδότη, εκτός από το μισθό και τις αποδοχές αδείας, ο μισθωτός έχει το δικαίωμα να απαιτήσει και τα δώρα εορτών, δηλαδή τα δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα. Σ Υ Ν Ε Π Ε ΙΕ Σ Υ Π Ε Ρ Η Μ Ε ΡΙΑ Σ Όπως σρίζει το άρθρο 656 του Αστικού Κώδικα - και όπως αναφέρθηκε παραπάνω - η αξίωση του μισθωτού υφίσταται μόνο όταν η μη αποδοχή της προσφοράς εργασίας οφείλεται σε λόγους που α) αφορούν τον ίδιο τον εργοδότη, και β) αυτοί οι λόγοι δεν συνιστούν ανωτέρα βία. α) Λόγοι που αφορούν το πρόσωπο του εργοδότη. Είναι λόγοι όπως αυτοί που αφορούν την οργάνωση των μέσων παραγωγής σε μια ενιαία δύναμη παραγωγής, η συγκέντρωση και οργάνωση του άψυχου υλικού (μηχανημάτων, πρώτων υλών, κινητήριων δυνάμεων, κ.λ.π.) αλλά και του έμψυχου. Για την αντιμετώπιση των τεχνικών - παραγωγικών προβλημάτων, αρμόδιος είναι ο φορέας της επιχείρησης, και προβλήματα όπως η έλλειψη πρώτων υλών, δεν

18 17 απαλλάσσει τον εργοδότη από την υποχρέωση καταβολής των μισθών υπερημερίας - μολονότι είναι αδύνατη η αποδοχή των υπηρεσιών του μισθωτού - έτσι και για οποιονδήποτε άλλο λόγο που αφορά την απουσία στοιχείων του έμψυχου ή άψυχου υλικού, ο εργοδότης δεν παύει να υφίσταται την υποχρέωση για καταβολή του μισθού που οφείλει στον εργαζόμενο, εκτός και αν το γεγονός συνιστά περίπτωση ανωτέρας βίας. Ο μισθωτός έχει την υποχρέωση παροχής μόνο των δικών του υπηρεσιών. Στον εργοδότη απόκειται το πρόβλημα να βρει - και να τοποθετήσει στην κατάλληλη θέση - του κατάλληλους εργαζόμενους, των οποίων η εργασία - και η συνεργασία - είναι απαραίτητη για την εξαγωγή του επιθυμητού αποτελέσματος. Έ τσ ι για κάθε γεγονός που συμβαίνει και που αφορά την επιχείρηση και από το οποίο ο εργοδότης αποκομίζει κέρδος, εμπίπτει στις αρμοδιότητες του και είναι υπεύθυνος αυτός για οτιδήποτε συμβεί, εκτός των περιπτώσεων που συνιστούν ανωτέρας βίας. Η επιχείρηση είναι για τον μισθωτό, η μοναδική πηγή βιοπορισμού, και γι αυτό το λόγο, θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη - όσο είναι δυνατόν φυσικά να προβλεφτεί - ώστε να αντιμετωπίζονται οι περιπτώσεις διακοπών της λειτουργίας της επιχείρησης. Συνεπώς, όλα τα γεγονότα που συσχετίζονται με τη δράση της επιχείρησης, ανάγονται στο πρόσωπου του εργοδότη. Τεκμήριο εξ αντιδιαστολής, σύμφωνα με το άρθρο 656 του Αστικού Κώδικα, είναι γεγονότα που δεν αφορούν τον εργοδότη. Η σχέση εργασίας εκπληρώνεται με ενέργειες από την πλευρά του εργοδότη και του εργαζόμενου, έτσι ώστε τα γενόμενα μπορούν να επηρεάσουν είτε τη μία είτε την άλλη. Το εξ αντιδιαστολής επιχείρημα που ορίζει το άρθρο 656 του Αστικού Κώδικα ότι τυχερά γεγονότα καθιστώντας μεν αδύνατον την αποδοχή εργασίας, αλλά μη αφορώντα τον μισθωτόν, απαλλάσσουσι τούτον του μισθού, έστων και μη φέροντα χαρακτήρα ανωτέρας βίας οίον γενική απεργία, εξ ής το κατστημα ηναγκάσθη να παραμείνει κλειστόν, επίσης εμφύλιος στάσις και οδομαχίας εξ ών επήλθε κλείσιμον του καταστήματος..., δεν πρέπει να θεωρηθεί ακριβές. Η αντιδιαστολή όπως είπαμε, αφορά τον μισθωτό. Στα παραπάνω παραδείγματα γίνεται ταύτιση μεταξύ της αιτίας της αδυναμίας με το πεδίο που αφορά αυτή. Είναι φανερό ότι αυτές οι αιτίες

19 δράσης της επιχείρησης, και καθιστσύν - λόγω της κατάστασης που δημιουργείται - αδύνατη την παροχή εργασίας. Σφαίρα κινδύνου για τον μισθωτό είναι οτιδήποτε αφορά μόνο τον ίδιο. Δυσκολίες υπάρχουν στην περίπτωση ενός γεγονότος που δεν αφορά μόνο έναν μισθωτό, αλλά το σύνολο των μισθωτών, όπως για παράδειγμα η περίπτωση της απεργίας. Η απεργία, όπως και οποιαδήποτε άλλη ανωμαλία που απορρέει από μισθωτούς και καθιστά αδύνατη την προσφορά εργασίας, ματαιώνει την αξίωση του μισθωτού για το μισθό του. Όμως για το τι γίνεται με τους εργαζόμενους που δεν συμμετέχουν στην απεργία, και λόγω αυτής δεν μπορούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, ενώ είναι διατεθειμένοι της προσφοράς, υπάρχουν δύο γνώμες : Η μία υποστηρίζει ότι δεν είναι λογικό να υπάρχει - και να ικανοποιείται - αξίωση για το μισθό και από τους μη απεργούντες ενώ ή άλλη υποστηρίζει ακριβώς το αντίθετο. Κυρίαρχη γνώμη απ τις δύο, είναι η καταφατική άποψη η οποία στηρίζεται στο ότι εφόσον ο μισθωτός ορίζει μόνο τον εαυτό τού και προσφέρεται - αντίθετα με τους άλλους - να παρέχει τις υπηρεσίες του, δικαιούται και το μισθό του. Εάν όμως διαπιστωθεί, ότι υπάρχει συμπαιγνία μεταξύ των μελών του σωματείου - να απεργήσουν δηλαδή τόσοι ώστε να μη μπορεί να λειτουργήσει το εργοστάσιο, ενώ οι υπόλοιποι να εμφανιστούν πρόθυμοι να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους - μπορεί ο εργοδότης να αποκρούσει την εργασία και αυτών, θέτοντας ένσταση για δόλια συμπεριφορά, παρόλο που για να αποδειχθεί η αλήθεια είναι πολύ δύσκολο. Σε τούτο μπορεί να βοηθήσει η συζήτηση που έγινε μεταξύ του σωματείου, και η σχετική ψηφοφορία. Δεν ανάγεται στη σφαίρα κινδύνου του μισθωτού, η περίπτωση της διακοπής της λειτουργίας της επιχείρησης, η οποία οφείλεται σε βλάβη μηχανής λόγω αδεξιότητας ή απειρίας ή ακόμη και εκ προθέσεώς του (του μισθωτού). Ο μισθωτός αυτός όχι μόνο δεν δικαιούται το μισθό του, ( για τη ζημιά που προκάλεσε), αλλά σε μερικές περιπτώσεις - ανάλογα υποχρεούται και σε αποζημίωση.

20 β) Πρέπει το γεγονόο που καθιστά αδύνατη την αποδογή τηο napovnc τηο εργασιαο. να μην οφείλεται σε ανώτερη βία. Η ανώτερη βία πρέπει να διαχωρίζεται από τα τυχαία γεγονότα, τα οποία είναι, αυτά που δεν μπορούν να προβλεφτούν. Συνιστούν ανώτερη βία τα εξής γεγονότα: Ο πόλεμος, η κατάληψη της χώρας, το κλείσιμο του εργοστάσιου από τις αρχές κατοχής, η αιφνίδια και γενική οικονομική κρίση στη χώρα, μία εκτεταμένη πυρκαγιά που καταστρέφει την επιχείρηση, η επίταξη του καταστήματος, βάρια ασθένεια του εργοδότη, έλλειψη ηλεκτρικού ρεύματος σαν συνέπεια καταστροφής από πλημμύρες, η διάλυση της επιχείρησης - όπως ορίζει ο Νόμος - και η απαγόρευση της λειτουργίας της. Επίσης, το κλείσιμο της επιχείρησης που οφείλεται σε απεργία των εργαζομένων, συνιστά ανωτέρα βία, όπως και η αρρώστια αναντικατάστατου στελέχους, του οποίου η απουσία επιφέρει τη διακοπή της λειτουργίας της επιχείρησης, ή μέρους αυτής. ΥΠ ΕΡ Η Μ Ε ΡΙΑ Ε Ρ Γ Ο Δ Ο Τ Η ΕΠΙ Β Λ Α Π ΤΙΚ Η Σ Μ Ε Τ Α Β Ο Λ Η Σ ΤΩ Ν ΟΡΩΝ Ε Ρ Γ Α Σ ΙΑ Σ Εάν ο εργαζόμενος αποκρούσει την μονομερή μεταβολή των όρων εργασίας, και εμμένει στην εκτέλεση της σύμβασης, και ο δε εργοδότης αρνηθεί, τότε επέρχεται υπερημερία αυτού (Εφ. Αθ. 106/84). Π ΡΟ Θ ΕΣΜ ΙΑ Π Ρ Ο ΣΦ Υ ΓΗ Σ Σ Τ Α Δ ΙΚ Α ΣΤΗ Ρ ΙΑ Η τρίμηνη προθεσμία που ορίζει το άρθρο 6 - παράγραφος 1 - του Νόμου 3198/55, για άσκηση αγωγής από τον μισθωτό, ισχύει μόνο για απαιτήσεις μισθών υπερημερίας, λόγω άκυρου απολύσεως.

21 20 Δεν ισχύει στην υπερημερία του εργοδότη, λόγω μη αποδοχής των υπηρεσιών του μισθωτού, που προσφέρονται κατά τρόπο πραγματικό και προσήκοντα, σε εκτέλεση της σύμβασης εργασίας, που δεν έχει καταγγελθεί (Α.Π. 1116/87). Α Θ Ω Ω ΣΗ Μ Υ Ν Η 0 Ε Ν Τ Ο Σ ΚΑΙ Α Π Ο Λ Υ 0 Ε Ν Τ Ο Σ Μ ΙΣ Θ Ω Τ Ο Υ ΚΑΙ ΥΠ ΕΡΗΜ ΕΡΙΑ Ε Ρ Γ Ο Δ Ο Τ Η Ο μισθωτός που μηνύθηκε και απολύθηκε, εφόσον απαλλαγεί με βούλευμα ή αθωωθεί, αν μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα από της κοινοποίησης του απαλλακτικού βουλεύματος ή της αθωωτικής απόφασης στον εργοδότη, αυτός αρνηθεί να καταβάλει την νόμιμη αποζημίωση που ορίζει ο Ν. 2112/20, στο μισθωτό, τότε η καταγγελία θεωρείται άκυρη και ο εργοδότης περιέρχεται σε κατάσταση υπερημερίας ως προς την αποδοχή της εργασίας του μισθωτού, εφόσον αρνείται να την δεχτεί και υποχρεούται στην πληρωμή των μισθών υπερημερίας, για το μετά της κοινοποίησης χρόνο, γιατί από τότε αναβιώνει η εργασιακή σχέση όχι όμως και για το προγενέστερο χρονικό διάστημα (Α.Π 862/89 και 323/90). Αν η μήνυση αποδεικνύεται ψευδής, οφείλονται μισθοί υπερημερίας από την απόλυση (Α.Π. 1856/88). Η αξίωση του μισθωτού που απολύθηκε μετά από μήνυση και χωρίς αποζημίωση, για λήψη αποδοχών υπερημερίας, επειδή δεν καταβλήθηκε η νόμιμη αποζημίωση αμέσως ή εντός εύλογης προθεσμίας από της επιδόσεως στον νέο εργοδότη της αθωωτικής απόφασης, ασκείται κατά του νέου εργοδότη που γίνεται υπερήμερος χωρίς να είναι απαραίτητο να επιδοθεί η αθωωτική απόφαση και στον προηγούμενο εργοδότη, που κατήγγειλε τη σύμβαση εργασίας του μισθωτού. αν η αποζημίωση δεν καταβληθεί αμέσως ή σε εύλογο χρονικό διάστημα από της κοινοποίησης του απαλλακτικού βουλεύματος ή της αθωωτικής απόφασης, η απόλυση είναι άκυρη και οφείλονται αποδοχές υπερημερίας, για το χρονικό διάστημα της κοινοποίησής του και μετά.ΐι**) ( '*) Α.Π. 773/89, 1340/89.

22 ΤΟ Κ Ο Ι Υ Π ΕΡ Η Μ Ε ΡΙΑ Σ Ο εργοδότης οφείλει τόκους υπερημερίας από της δήλης ημέρας καταβολής. Δήλη ημέρα καταβολής για το μισθό που συμφωνήθηκε να καταβάλλεται κατά μήνα, καθώς και για αποζημίωση λόγω απόλυσης, είναι αντίστοιχα η τελευταία ημέρα του μήνα και η τελευταία ημέρα της απόλυσης (Ε.φ. Α.θ. 3226/1974). Όταν ο εργοδότης υποχρεούται να πληρώσει το μισθό ορισμένη ημέρα κάθε μήνα, σε περίπτωση υπερημερίας, για καταβολή μισθού, οφείλεται τόκος, μετά την παρέλευση των ορισθέντων ημερών, έστων και αν ο μισθωτός δεν υπέστη ζημιά, εκτός εάν ο εργοδότης προτείνει ένσταση ανυπαιτιότητάς του για την υπερημερία.cs) Ν Ο Μ Ο Λ Ο ΓΙΑ Δ ΙΚ Α ΣΤΗ Ρ ΙΩ Ν Κατωτέρω σημειώνονται μερικές πρόσφατες δικαστικές αποφάσεις, σχετικές με την υπερημερία του εργοδότη. α1 Υπερηυερία εργοδότη. Το δικαίωμα του μισθωτού να απαιτήσει μισθό από τον υπερήμερο εργοδότη, υπόκειται στον περιορισμό του άρθρου 281 του Αστικού Κώδικα. Υπάρχει υπέρβαση των ορίων που επιβάλει η καλή πίστη, τα χρηστά ήθη κ.λ.π. όταν ο μισθωτός παραμείνει με την θέλησή του άνεργος επί μακρύ χρονικό διάστημα, για να λάβει το μισθό του από τον εργοδότη, χωρίς να εργαστεί (Α.Π 601/87) (15) Α.Π. 1292/89.

23 β) Υπερηυερία εργοδότη Ο υπερήμερος εργοδότη, οφείλει να καταβάλει το μισθό, χωρίς ο μισθωτός να έχει υποχρέωση να καταβάλει την εργασία του σε άλλο χρόνο. Δεν γίνεται όμως υπερήμερος ο εργοδότης, όταν ο μισθωτός συμμετέχει σε απεργία, οπότε είναι αδύνατη η παροχή της εργασίας του (Α.Π. 718/87). γ) Αξιώσεις του μισθωτού επί ακύρου απολύσεως - Νέα έγκυρη απόλυση - Παραγοαωή. Συσσωρευτική αναδοχή χρέους δημιουργείται, κατά το άρθρο 479 του Αστικού Κώδικα, όταν μεταβιβάζεται η περιουσία ή η επιχείρηση και όχι απλώς η χρήση των περιουσιακών στοιχείων ή η πρόσκαιρη εκμετάλλευση της επιχείρησης. Επί προφορικής απολύσεως και επί καταβολής ελλιπούς αποζημιώσεως, ο μισθωτός δικαιούται να ζητήσει μισθούς υπερημερίας αρκεί να αναφέρει στην αγωγή του, ότι ο εργοδότης αρνήθηκε να αποδεχτεί τις υπηρεσίες του, οι οποίες προσφέρθηκαν όμως πραγματικά και προσηκάντως. Επίσης δικαιούται - αλλά όχι συσσωτευτικώς - να θεωρήσει ως έγκυρη την απόλυση και να ζητήσει συμπλήρωση της αποζημίωσης, επικαλούμενος τη σύναψη της σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου και την καταγγελία της από τον εργοδότη. Εάν η πρώτη απόλυση είναι άκυρη, ο εργοδότης μπορεί να προβεί σε δεύτερη απόλυση, ώστε να αρθεί η υπερημερία του. Υπάρχει πενταετής παραγραφή των μισθολογικών αξιώσεων, σύμφωνα με την 759 /87 απόφαση του Αρείου Πάγου. δ) Σύμβαση προσλήιιιεως με διαγωνισμό. Η σύμβαση προσλήψεως μισθωτών μετά από διαγωνισμό, καταρτίζεται με την επιτυχία του διαγωνιζόμενου, ο οποίος κατέχει φυσικά όλες τις τυπικές προϋποθέσεις που ορίζει η προκήρυξη, αν ο εργοδότης δεν αποδεχτεί τις υπηρεσίες του επιτυχόντος, ο τελευταίος δικαιούται να

24 23 ζητήσει μισθούς υπερημερίας, χωρίς να υποχρεούται να προσβάλει με την αγωγή του, ως άκυρη την ενδεχόμενη απόλυσή του. Αναιρείται η απόφαση που έκρινε ότι καταγγέλθηκε έγκυρα η σύμβαση εργασίας, μολονότι δέχτηκε ότι η σύμβαση πρόσληψης με διαγωνισμό, δεν είχε καταρτιστεί (Α.Π.281/87). ε^ Καταγρηστική αείωσπ μισθών υπερπμερίας. Είναι καταχρηστική η αξίωση των μισθών υπερημερίας, όταν ο εργαζόμενος παραμένει με την θέλησή του άνεργος επί μακρύ χρονικό διάστημα, και αποφεύγει - αδικαιολόγητα και κακόβουλα - να επιδιώξει την εύρεση εργασίας, σύμφωνα με την 3123/87 απόφαση του Εφετείου Θεσσαλονίκης. στί Άονησπ της αποδογήο εργασίαο και απόλυσπ. Μόνη η υπερημερία του εργοδότη σ' ότι αφορά την αποδοχή της εργασίας του μισθωτού, δεν συνιστά βλαπτική μεταβολή, ισοδυναμούσα με σιωπηρή καταγγελία της σύμβασης εκ μέρους του εργοδότη, σύμφωνα με την 1902/87 απόφαση του Αρείου Πάγου. ζ) Βιβλιάρια υγείας. Υποχρέωση των απασχολούμενων σε ξενοδοχεία - εστιατόρια κ.λ.π. επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος που παρέχουν τις υπηρεσίες τους στο κοινό, είναι, να είναι εφοδιασμένοι με βιβλιάρια υγείας. Στην περίπτωση έλλειψης βιβλιαρίου, η σύμβαση είναι άκυρη.η ακυρότητα ερευνάται αυτεπαγγέλτως και από το δικαστήριο. Σε περίπτωση καταχρηστικής καταγγελίας, δεν οφείλονται αποδοχές υπερημερίας (Απόφαση 333/88 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών ).

25 η) Αόριστη αγωγή - Μη καταγοηστική απόλυση.στοιγεια tt ic ανωντίο πεοί καταψηφισεως των μισθών υπερημερίας. Η αγωγή περί αναγνωρίσεως της ακυρότητας της απολύσεως είναι αόριστη, αν δεν αναφέρει τις προϋποθέσεις ακυρότητας αυτής.απόλυση που κρίνεται ως μη καταχρηστική - μολσνότι σ απολυθείς ήταν 55 ετών και ζούσε μόνο από τον μισθό του - είναι, όταν η συμπεριφορά του μισθωτού κρίνεται ως αντισυμβατική (δηλαδή απείχε από την εργασία του αδικαιολογήτων και επανειλημμένως, παρά τις συστάσεις του εργοδότη του, δημιουργώντας έτσι ανωμαλίες στην εύρυθμη λειτουργία της επιχείρησης). θ) Υπερπμερία εργοδότη - Κατάγοπσπ δικαιώματοο - Λόνοι αναιρέσεωο - Έγνοαωα. Το δικαίωμα του εργαζόμενου να λάβει το μισθό του από τον υπερήμερο - για την αποδοχή της συμψωνηθείσας εργασίας - εργοδότη, υπόκειται στον περιορισμό του άρθρου 281 του Αστικού Κώδικα, περί καταχρήσεως του δικαιώματος. Τέτοια περίπτωση υπάρχει, όταν ο εργαζόμενος, για αναλάβει το μισθό του, χωρίς να εργαστεί, παραμένει ηθελημένα άνεργος, αποφεύγοντας να επιδιώξει την εξεύρεση εργασίας. Αποτελεί λόγο αναιρέσεως η - παρά τον νόμο - λήψη υπόψιν προσκομισθέντων και επικαλεσθέντων μέσων, όπως είναι τα έγγραφα που υποδεικνύουν τον ουσιώδη ισχυρισμό. (Α.Π 367/88). ύ Υπερημερία εργοδότπ. Η άρνηση του εργοδότη να δεχτεί την εργασία του μισθωτού, συνιστά μονομερή - από μέρους του - καταγγελία της συμβάσεως εργασίας και συνεπάγεται την υποχρέωσή του να παρέχει στο μισθωτό αυτό μισθούς υπερημερίας, σύμφωνα με το άρθρο 656 του Αστικού Κώδικα και σύμφωνα με την 10834/1990 απόφαση του Εφετείου Αθηνών.

26 25 κ) Σύμβαση εεαρτηυένηο εργασίας ορισμένου γοόνου - Υπεοηυεοι'α - Ποινή. Στη σύμβαση εξαρτημένης εργασίας ορισμένου χρόνου, όταν ο εργοδότης δεν αποδέχεται την εργασία που του προσφέρει ο μισθωτός, γίνεται υπερήμερος και υποχρεούται να καταβάλει τον μισθό που αυτός - ο μισθωτός - δικαιούται, όπως συμψωνήθηκε μεταξύ τους. αν συμψωνήθηκε ποινή για την περίπτωση παράβασης όρων της σύμβασης και παραβιαστεί ο όρος, Οφείλεται ποινή, σύμφωνα με την 1067 του 91 απόφαση του Αρείου Πάγου. λ) Υπερημερία εργοδότη και άδεια μισθωτού. Οι ημέρες που δεν παρέχει εργασία ο μισθωτός, λόγω της υπερημερίας του εργοδότη, θεωρούνται ως χρόνος απασχολήσεως και δεν συμψηφίζονται με τις ημέρες αδείας. Εφαρμόζεται το άρθρο 281 του Αστικού Κώδικα για το μισθωτό που ασκεί το δικαίωμα της αδείας, μετά την απόλυσή τσυ, και ύστερα από μακρύ χρονικό διάστημα υπερημερίας του εργοδότη, χωρίς να λάβει την άδεια του έτους υπερημερίας. (Α.Π. 1690/90).

27 Η Υ Π Ε Ρ Η Μ Ε Ρ ΙΑ Τ Ο Υ Μ ΙΣ Θ Ω Τ Ο Υ Σε αντιδιαστολή με την έννοια του Υπερήμερου εργοδότη που είναι και η συνήθης περίπτωση, για την οποία υπάρχει και σωρεία νομολογίας(^6) υπάρχει και η Υπερημερία του μισθωτού, που στην παρούσα μελέτη θα προσπαθήσουμε όσο είναι δυνατόν αναλυτικότερα να αναπτύξουμε. Υπερημερία είναι η μη εμπρόθεσμη εκπλήρωση κάποιας υποχρέωσης. Υπερήμερος είναι ο καθυστερών την εκπλήρωση της υποχρέωσης. Υπερημερία μισθωτού επέρχεται δια εκ μέρους του μη αποδοχής της προσφερόμενης εις αυτόν παροχής εργασίας. Π Ρ Ο Ϋ Π Ο Θ Ε Σ Ε ΙΣ Για να υπάρξει Υπερημερία απαιτούνται : α) Ύπαρξη εγκύρου συμβάσεως εργασίας, δηλαδή σύμπτωση των βουλήσεων των συμβαλλομένων και β) Η προσφορά εργασίας να είναι πραγματική και προσήκουσα.οβ) Σύμφωνα με το άρθρο 349 Α.Κ ή προσφορά εργασίας από το μισθωτό πρέπει να είναι προσήκοουσα δηλαδή να γίνεται στον κατάλληλο τόπο και χρόνο πρέπει να γίνεται και αυτοπροσώπως (εξαιρέσει της επιτρεπόμενης υποκαταστάσεως σύμφωνα με το άρθρο 651 Α.Κ.) 06) Α.Π. 760/83, Εφ. Αθ. 9032/83, Α.Π. 1287/84, 921/86, ΕΑΕΔ 1987 σελ. 757, Α.Π.788/88, Εφ. Θεσ. 1775/94. Οη Α.Π. 462/65, Πρωτ. Θεσ.109/60, 465/63, 20/63, Α.Π. 684/79. 08) Α.Π. 323/56, Α.Π.178/59.

28 27 Εάν ο μισθωτός δεν προσφέρει τις υπηρεσίες είτε γιατί καθυστέρησε την προσέλευσή του, είτε γιατί δεν προσήλθε καθόλου, καθίσταται υπερήμερος και ο εργοδότης μπορεί να αρνηθεί την καταβολή του μισθού. Έχουμε δηλαδή μη προσήκουσα εκπλήρωση της παροχής (εκτέλεση εργασίας). Η υπό του εργαζόμενου προσφορό των υπηρεσιών του δεν θεωρείται η προσήκουσα, όταν αυτή κατά τις εκάστοτε περιστάσεις, ως εκ της φύσεως των συνθηκών και τρόπου λειτουργίας της επιχείρησης εις την οποία υπηρετεί, αρνείται ύστερα από αίτηση του εργοδότη να προβεί, όπως απαιτεί η συναλλακτική καλή πίστη, σε δήλωση ότι θέλει παράσχει τις υπηρεσίες του καθ'όλο το κανονισμένο γι' αυτό νόμιμο ωράριο.09) Πραγματική είναι η προσφορά όχι δι' απλής δηλώσεως αλλά δι' εμπράγματου δηλώσεως προς εκπλήρωση της υποχρεώσεως <20) Πραγματική υφίσταται όταν αυτή είναι δυνατή όχι στιγμιαίως αλλά εξακολουθητικώς. Η απλή εμφάνιση του μισθωτού εις τον τόπο εργασίας χωρίς σοβαρή πρόθεση προς παροχή εργασίας δεν καθιστά τον εργοδότη υπερήμερο, εκτός αν δήλωσε ότι δεν αποδέχεται τις υπηρεσίες. Η παροχή των υπηρεσιών του μισθωτού γίνεται σύμφωνα με τους όρους του εσωτερικού κανονισμού της επιχείρησης, ή της ατομικής ή συλλογικής σύμβασης καθώς και σύμφωνα με τις τοπικές και επαγγελματικές συνήθειες. Κατ εξαίρεση ο μισθωτός καθίσταται υπερήμερος και δια προσφοράς μη πραγματικής, αν ήδη δήλωσε ότι δεν αποδέχεται την παροχή καθώς και όταν ενώ προσκλήθηκε από τον εργοδότη δεν προβαίνει εις την απαιτούμενη πράξη ή σύμπραξη χωρίς την οποία ο εργοδότης δεν μπορεί να εκπληρώσει την παροχή. Δεν καθίσταται όμως Υπερήμερος εάν δεν ήταν σε θέση να εκπληρώσει την παροχή (19) Α,Π.199/65, (20) Μπαλής Γεν. Ενοχικό παρ.16 σελ.228.

29 ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗ Το ερώτημά του σε ποιες περιπτώσεις ο εργαζόμενος καθίσταται Υπερήμερος, σε περίπτωση αμφισβήτησης, καλείται να απαντήσει η δικαστική πρακτική. Αυτό δε γιατί δεν υπάρχει ρητή διάταξη νόμου αλλά μόνη η εφαρμογή της γενικής ρήτρας των άρθρων του Αστικού Κώδικα. Από τα μέχρι τώρα νομολογιακά δεδομένα ενδεικτικά αναψέρονται περιπτώσεις όπου: Δεν καθίσταται Υπερήμερος ο μισθωτός: α) Όταν αναγκάσθηκε να αποχωρήσει ύστερα από προσβολή της προσωπικότητάς του, εκ μέρους του εργοδότη (άσεμνες χειρονομίες εις βάρος μισθωτού). Από τις διατάξεις των άρθρων 200 και 288 του ΑΚ ως και από το όλο πνεύμα της εργατικής νομοθεσίας σαφώς προκύπτει ότι ο εργοδότης οφείλει να συμπεριφέρεται ευπρεπώς προς τον μισθωτό, σεβόμενος την τιμή, την υπόληψη και την εν γένει ως ατόμου προσωπικότητά του. Δεν είναι επιτρεπτή συμπεριφορά έναντι του μισθωτού κατά τρόπο αντιβαίνοντα προς την ηθική και προσβάλλοντα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Εάν ο μισθωτός συνέπεια τέτοιας αναρμόστου συμπεριφοράς του εργοδότη εξαναγκασθεί σε αποχώρηση από την εργασία του δεν καθίσταται αυτός Υπερήμερος αλλά ο εργοδότης, δεδομένου ότι καθιστά ηθικώς αδύνατο, κατά τις αρχές της καλής πίστεως, την παροχή της εργασίας. β)όταν αναγκάσθηκε να αποχωρήσει, ύστερα από επανειλημμένες διαμαρτυρίες προς τον εργοδότη του για την αποκατάσταση των ελλείψεων και ελαττωμάτων συνεπεία των οποίων καθίσταται επισφαλής η υγεία λόγω υπερβολικού ψύχους (τοποθέτηση θυρών και παραθύρων στο αυτοκίνητο, αποκατάσταση ελλείψεων στο σύστημα πεδήσεως κ.λ.π.). Εάν ο εργοδότης δεν λαμβάνει το κατά το άρθρο 662 ΑΚ εξασφαλιστικά μέτρα για την εκτέλεση της εργασίας θεωρείται μη

30 προβαινων εις την απαιτούμενη κατά το άρθρο 351 ΑΚ σύμπραξη και καθίσταται έτσι υπερήμερος κατ άρθρο 656 ΑΚ και όχι ο εργαζόμενος (2ΐ) Καθίσταται Υπερήμερος ο μισθωτός Όταν αρνηθεί να παράσχει εργασία κατά του πιο κάτω όρους: α) Οι υπό του Ν. 1648/86 προστατευόμενος (πολεμιστές, αντιστασιακοί, πολύτεκνοι, άτομα με ειδικές ανάγκες) και τοποθετούμενοι αναγκαστικά σε εργασία, από τις αρμόδιες νομαρχιακές επιτροπές του Υπ. Εργασίας, χρησιμοποιούνται από τους εργοδότες ανάλογα με τις σωματικές αυτών ικανότητες, γραμματικές - τεχνικές γνώσεις και λοιπά προσόντα. Σε περίπτωση δε διαρκούς μερικής ανικανότητας των μισθωτών που δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα τους ο εργοδότης δικαιούται να τους χρησιμοποιήσει, σύμφωνα με τις αρχές περί καλής πίστεως, σε άλλη θέση που είναι δυνατόν να εκτελεσθεί από αυτούς, αντί καταβολής αποδοχών που καταβάλλονται εις τους εκτελούντες την εργασία αυτή λοιπών μισθωτών και αυτό δεν αποτελεί μονομερή βλαπτική μεταβολή των όρων της εργασιακής τους σύμβασης, δεδομένου ότι αυτό Οφείλεται στην άσκηση νομίμου εξουσίας του εργοδότη. Αρνηθείς δε ο μισθωτός όπως παράσχει εργασία κατά του όρους αυτούς καθίσταται υπερήμερος με όλες τις συνέπειες. β) κατά την έννοια του άρθρου 6 παρ. 1 του Ν. 2112/20 ο με οποιοδήποτε τρόπο και οποιαδήποτε νομική μορφή διαδεχόμενος κάποιο εργοδότη (μεταβολή προσώπου εργοδότη) εις την ασκούμενη από αυτόν επιχείρηση, υπεισέρχεται αυτοδικαίως εις τις υποχρεώσεις των μισθωτών της επιχείρησης. Οι υποχρεώσεις αυτές θεωρούνται ως αναπόσπαστο βάρος της επιχείρησης και παρακολουθούν αναγκαία αυτή και υπό το νέο εργοδότη, αρκεί η επιχείρηση αυτή με την οποία συνδέονται οι μισθωτοί, να συνεχίζεται ως οικονομική μονάδα, διατηρούσα την ενότητα και υπό το νέο φορέα, έστω και υπό διάφορο τίτλο και μορφή. Μεταξύ μισθωτού και νέου εργοδότη δεν απαιτείται η σύναψη νέας σύμβασης. Εάν ο νέος εργοδότης, χωρίς να μεταβάλει τους όρους της (21) Πρωτ. Αθ, 5780/68,10809/68.

31 30 συμβάσεως, διατηρήσει εις την εργασία τον μισθωτό, δεν μπορεί ο τελευταίος να θεωρήσει τη μεταβολή του προσώπου του εργοδότη ως απόλυσή του και να ζητήσει αποζημίωση, αλλά υποχρεούται να εξακολουθήσει να παρέχει την εργασία του. Ούτε απαιτείται συναίνεση των εργαζομένων. Ό τα ν επομένως αρνηθεί να προσφέρει αυτή περιέρχεται σε έρχεται σε Υπερημερία μη δικαιούμενος ούτε την αποζημίωση του Ν.2112/20.(22) γ) Σε περίπτωση μεταβολής των όρων της συμβάσεως, όχι όμως βλαπτικής όπως π.χ. η χρησιμποίησή του, σύμφωνα με τις περί καλής πίστεως αρχές, σε άλλη θέση, ανάλογο με τις ικανότητες, τις γραμματικές γνώσεις και τα προσόντα του και της αρνήσεώς του μισθωτού όπως προσφέρει τις υπηρεσίες του τον περιάγει σε υπερημερία και τον στερεί από το δικαίωμα να ζητήσει μισθό για όσο χρόνο δεν παρέχει υπηρεσίες.(23) δ) Υπερήμερος καθίσταται επίσης ο μισθωτός και έτσι τον στερεί από το δικαίωμα να ζητήσει μισθό, για όσο χρόνο απουσιάζει και κωλύεται να εργαστεί, ένεκα σπουδαίου λόγου, που δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα αυτού και πέρα από τα χρονικά όρια που θέτει ο Ν. 4558/30. Ο χρόνος για τον οποίο διατηρείται η αξίωση του μισθού, λόγω κωλύματος (ασθένεια κ.λ.π) δεν μπορεί να υπερβεί τον μην εάν το κώλυμα επήλθε ένα τουλάχιστο χρόνο μετά την έναρξη της συμβάσεως και μισό μήνα, σε άλλη περίπτωση, σύμφωνα με τα άρθρα ΑΚ. Εάν η αποχή του μισθωτού από την εργασία είναι ανυπαίτιος και δεν οφείλεται σε δόλο και σε αμέλειά του, έστω και αν υπερβεί τα καθοριζόμενα από το Ν.4558/30 όρια, ναι μεν καθιστά υπερήμερο τον μισθωτό και δεν μπορεί να διεκδικήσει τις αποδοχές, πλην όμως δεν λύει αυτοδικαίως τη σύμβαση. Εναπόκειται εις τον δικαστή να κρίνει, με βάση τις αρχές περί καλής πίστεως και των συλαλλακτικών ηθών και ύστερα από εκτίμηση των ειδικών συνθηκών της περιπτώσεως κατά την οποία έλαβε χώρα η αποχή. (22) Α.Π. 121/87, 5/94. (23) Α.Π.1332/84, 842/85.

32 J εάν το χρονικό διάστημα το πέραν των ορίων βραχείας ασθενείας συνιστά ή όχι λύση της συμβάσεως.(2-») Σε περίπτωση που περιέλθει ο μισθωτός σε κατάσταση Υπερημερίας στερείται του δικαιώματος να ζητήσει μισθό για όσο χρόνο δεν παρέχει υπηρεσίες. Η άρνηση προσφοράς των υπηρεσιών του στερεί και το δικαίωμα να ζητήσει την αποζημίωση του Ν. 2112/20. Οι συνέπειες της υπερημερίας είναι βαρείες. Υποχρεούται όχι μόνο στην εκπλήρωση της παροχής του αλλά και σε καταβολή αποζημιώσεως εάν εκ της καθυστερήσεως επήλθε ζημία στην επιχείρηση. Για όσο χρόνο διαρκεί η υπερημερία του μισθωτού ο εργοδότης ευθύνεται μόνο για δόλο και βαρεία αμέλεια. Από τις διατάξεις των άρθρων 382, 656 και 657 ΑΚ προκύπτει ότι εάν, διαρκούσης της υπερημερίας του εργοδότη, καταστεί αδύνατος εις τον εργαζόμενο η παροχή της εργασίας του, από υπαιτιότητά του, που Οφείλεται σε δόλο ή βαρεία αμέλεια, ο εργοδότης απαλλάσσεται της υποχρεώσεως καταβολής μισθού. Τέτοια δε υπαίτιο αδυναμία του μισθωτού συνιστά και η παράλειψη του εφοδιασμού με προβλεπόμενο βιβλιάριο υγείας PS) (24) Α.Π. 219/87, 1041/88. (25) Α.Π. 408/70, 1232/77.

33 ΕΠΙΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟ Υ ΌΡΟΥ ΕΠ ΙΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ" Το δικαίωμα της επισχέσεως (ή παρακατασχέσεως ή παρακρατήσεως) εργασίας, είναι το κατ ένστασιν προβαλλόμενο ενοψικό δικαίωμα του οφειλέτη, χάριν του οποίου αυτός αρνείται την εκπλήρωση της παροχής εργασίας του, μέχρις ότου να ικανοποιηθούν οι ληξιπρόθεσμες αξιώσεις του οι οποίες προκύπτουν από την οφειλή του εργοδότη του προς αυτόν. Για την καλύτερη κατάνόηση του παραπάνω ορισμού (και γενικά για τη έννοια της επισχέσεως εργασίας ), αναφέρω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, το οποίο έχει ως εξής; Η επιχείρηση X, για ένα μεγάλο σχετικά χρονικό διάστημα, δεν πληρώνει τους μισθωτούς που εργάζονται για λογαριασμό της. Οι μισθωτοί τώρα με την σειρά τους, έχουν το δικαίωμα - προς διεκδίκηση των οφειλόμενων μισθών τους - να δηλώσουν, ότι σταματούν να εργάζονται για την επιχείρηση X, μέχρις ότου να του καταβληθούν οι αποδοχές των μηνών που τους οφείλονται (26) Η επιχείρηση X είναι υποχρεωμένη, να καταβάλει στους μισθωτούς τις αποδοχές των μηνών που τους οφείλονται, συνάμα με τις αποδοχές των μηνών και γενικότερα του διαστήματος που αυτοί έπαψαν να εργάζονται ασκώντας το δικαίωμα της επίσχεσης εργασίας, μέχρι να μπορέσει η επιχείρηση να τους πληρώσει τα οφειλόμενα. Στο διάστημα αυτό, οι συγκεκριμένοι μισθωτοί, έχουν το δικαίωμα να απασχοληθούν και σε άλλη επιχείρηση - ή οποιαδήποτε δουλειά της επιλογής τους - με την προϋπόθεση όμως να μπορέσουν να επιστρέφουν στην πρώτη τους εργασία, μόλις η επιχείρηση τους πληρώσει και τους καλέσει ξανά για εργασία. Το δικαίωμα του εργαζόμενου για επίσχεση εργασίας, είναι μπορούμε να πούμε, ένα αμυντικό μέσο - όπλο, βοήθημα - εξασφάλισης ή

34 33 εξαναγκασμού του εργοδότη, για την ικανοποίηση του εργαζομένου - πάντα από πλευράς οφειλόμενων αποδοχών - και μάλιστα πολύ ισχυρό και πολύ αποτεσματικότερο σε σύγκριση με άλλα μέσα που μπορεί να χρησιμοποιήσει για να επιτύχει παρόμοιους σκοπούς, και τα οποία για παράδειγμα είναι η υποβολή μηνύσεως, η έγερση αγωγής, η απεργία κ.λ.π. ΝΟΜΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΟ Υ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΤΗ Σ ΕΠΙΣΧΕΣΕΩΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Το δικαίωμα της επισχέσεως εργασίας είναι ένα ιδιόμορφο δικαίωμα, παρεπόμενο της ανταξιώσεως προς την εξασφάλιση της οποίας ασκείται. Έτσι, τα δικαιώματα τα οποία πηγάζουν από κανόνες του εργατικού δικαίου, είναι δικαιώματα δημοσίας τάξεως και συνεπώς οποιαδήποτε παραίτηση του μισθωτού (ηθελημένα ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο ) από αυτά, είναι άκυρη.(πρωτ. Θεσ/νικης 8908/1962). Είναι δικαίωμα Μη διαπλαστικό, γιατί δεν έχει σκοπό να μεταβάλει την υφισταμένη έννομη κατάσταση. (27) Λόγω του προσωπικού στοιχείου που κυριαρχεί στη σύμβαση εργασίας η επίσχεση εργασίας αποτελεί ένσταση προσωπογραφή και δεν γίνεται να προταθεί από τρίτον ή για κάποιο τρίτο πρόσωπο. Γίνεται όμως να προταθεί από αντιπρόσωπο του ατόμου που θέλει να ασκήσει το δικαίωμα της επισχέσεως, αφού όμως προηγουμένως αυτός έχει εφοδιαστεί με ειδική πληρεξουσιότητα. Ανάκληση της επισχέσεως εργασίας μπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγμή, εφόσον η άσκησή της είναι προαιρετική. Το δικαίωμα της επίσχεσης τέλος, δεν υπόκειται σε παραγραφή. (27) π. Ζέπος Ερμηνεία Α.Κ. άρθρα 325, 329.

35 ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α ) Δια τά ξεις του Αστικού κώδικα ΑΡΘΡΟ 325 ; Εάν ο οφειλέτης έχει κατά του δανειστή ληξιπρόθεσμη αξίωση σύναψή με την οφειλή του, έχει δικαίωμα - εφόσον δεν προκύπτει κάτι άλλο - να αρνηθεί την εκπλήρωση της παροχής, ωσότου ο δανειστής εκπληρώσει την υποχρέωση που τον βαρύνει.(δικαίωμα επίσχεσης) ΑΡΘΡΟ 326: Δικαίωμα επίσχεσης έχει ιδίως και ο υπόχρεος να αποδώσει ένα πράγμα για δαπάνες, που έγιναν πάνω σ αυτό ή για ζημιά που έπαθε από αυτό. ΑΡΘΡΟ 327 : Δικαίωμα επίσχεσης δεν υπάρχει σε αξιώσεις προς τις οποίες δεν αντιτάσσεται συμψηφισμός. ΑΡΘΡΟ 328 : Ο Δανειστής μπορεί να αποκρούσει το δικαίωμα της επισχέσεως παρέχοντας ασφάλεια. Η ασφάλεια με εγγυητή αποκλείεται. ΑΡΘΡΟ 329 αν ο οφειλέτης που έχει εναχθεί από το δανειστή, αντιτάσσει το δικαίωμα της επισχέσεως εργασίας, η καταδίκη του οφείλεται σε παροχή, γίνεται με τον όρο της ταυτόχρονης εκπλήρωσης από τον δανειστή της υποχρέωσης που τον βαρύνει. Αοθοο 20 παοάνοαωοο 1 Ν 1836/1989 ίφεκ 79^ A Η παράγραφος 5 του άρθρου 27 Ν.Δ 2961/54 όπως ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής: 5. Σε περίπτωση διακοπής των εργασιών της εκμετάλλευσης και αδυναμίας από οποιαδήποτε - λόγω καταγγελίας της σχέσης εργασίας και έκδοσης της σχετικής βεβαίωσης του εργοδότη - αποχή του μισθωτού από την εργασία του λόγω άσκησης από αυτόν του δικαιώματος της επίσχεσης εργασίας σύμφωνα με το άρθρο 325 του Αστικού Κώδικα, ο