ΛΟΓΟΣ ΨΥΧΩΦΕΛΗΣ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΣΙΟΣ

Transcript

1 ΛΟΓΟΣ ΨΥΧΩΦΕΛΗΣ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΣΙΟΣ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ Πρέπει να ξέρουμ ε ότι ο άνθρωπος είναι διπλός, δλαδή από σώμ α ψυχή, έχει διπλές τις αισθήσεις διπλές τις αρετές τους. Πέντε αισθήσεις έχει ψυχή πέντε το σώμ α. Οι ψυχικές αισθήσεις, είναι νους, διάνοια, γνώμ, φαντασία, αίσθσ. Οι σοφοί τις ονομ άζουν δυνάμ εις. Οι σωμ ατικές αισθήσεις είναι τούτες. Όρασ, όσφρσ, ακοή, γεύσ, αφή. Για αυτό διπλές είναι οι αρετές, διπλές οι κακίες. Ώστε αναγκαίο είναι να γνωρίζει καθαρά ο κάθε άνθρωπος, πόσες είναι οι ψυχικές αρετές πόσες οι σωμ ατικές. Και ποια είναι τα ψυχικά πάθ ποια τα σωμ ατικά πάθ. Ψυχικές αρετές είναι πρώτα οι τέσσερις γενικότερες αρετές, οι οποίες είναι, ανδρεία, φρόνσ, σωφροσύν, διοσύν. Από αυτές γεννιούνται οι ψυχικές αρετές, πίστ, ελπίδα, αγάπ, προσευχή, ταπείνωσ, πραόττα, μακροθυμ ία, ανεξικακία, χρστόττα, αοργσία, θεία γνώσ, ευφροσύν, απλόττα, αταραξία, ειλικρίνεια, χωρίς έπαρσ διάθεσ, αφιλαργυρία, συμ πάθεια, ελεμ οσύν, μ εταδοτικόττα, αφοβία, αλυπία, κατάνυξ, σεμ νόττα, ευλάβεια, επιθυμ ία των μ ελλοντικών αγαθών, πόθος τς βασιλείας του Θεού επιθυμ ία τς θείας υιοθεσίας. Σωμ ατικές αρετές ή μ άλλον εργαλεία των αρετών, που όταν γίνονται μ ε γνώσ κατά το θέλμ α του θεού μ ακριά από κάθε υποκρισία ανθρωπαρέσκεια, κάνουν τον άνθρωπο να προκόβει στν ταπείνωσ τν απάθεια, είναι οι εξής. Εγκράτεια, νστεία, πείνα, δίψα, αγρυπνία, ολονύκτια στάσ, στν προσευχή, συνεχής γονυκλισία, αλουσιά, χρήσ ενός μόνου ενδύμ ατος, ξροφαγία, το να τρώει κανείς αραιά, να πίνει μ όνο νερό, χαμ αικοιτία, φτώχια, ακτμ οσύν, αποφυγή περιποιήσεως, καλλωπισμ ού, αφιλαυτία, μ όνωσ, συχία, το να μν βγαίνει κανείς έξω, στέρσ, αυτάρκεια, σιωπή, το να κάνει κανείς εργόχειρο μ ε τα χέρια του, κάθε κακοπάθεια σωμ ατική άσκσ, άλλα τέτοια, τα οποία, όταν είναι το σώμα εύρωστο ενοχλείται από τα σαρκικά πάθ είναι αναγόττα ωφελιμ ότατα. Όταν το σώμ α είναι εξασθενμ ένο έχει, μ ε τν βοήθεια του θεού, νικήσει τα πάθ, δεν είναι αναγκαία, γιατί αγία ταπείνωσ ευχαριστία τα αναπλρώνουν όλα. Τώρα πρέπει να κάνουμ ε λόγο για τις ψυχικές σωμ ατικές κακίες, δλαδή τα πάθ.

2 Ψυχικά πάθ είναι λήθ, ραθυμ ία άγνοια. Από τα τρία αυτά σκοτίζεται το μ άτι τς ψυχής, δλαδή ο νους, κυριεύεται από όλα τα πάθ, τα οποια είναι. Ασέβεια, κακοδοξία, δλαδή κάθε αίρεσ, βλασφμ ία, θυμ ός, οργή, πικρία, οξυθυμ ία, μ ισανθρωπία, μ νσικακία, καταλαλιά, κατάκρισ, λύπ χωρίς λόγο, φόβος, δειλία, φιλονικία, ζήλια, φθόνος, κενοδοξία, υπερφάνεια, υποκρισία, ψεύδος, απιστία, πλεονεξία, φιλοϋλία, εμ παθής προσκόλλσ σε κάτι, σχέσ μ ε γήινα πράγμ ατα, ακδία, μ ικροψυχία, αχαριστία, γογγυσμ ός, οίσ, δολιόττα, αναίδεια, αναισθσία, κολακεία, υπουλόττα, ειρωνεία, διβουλία, συγκατάθεσ σε αμαρτήμ ατα του παθτικού μ έρους τς ψυχής, συνεχή μ ελέτ αυτών, περιπλάνσ των λογισμ ών, μ τέρα των κακών φιλαυτία ρίζα όλων των κακών φιλαργυρία, κακοήθεια πονρία. Σωμ ατικά πάθ είναι. Γαστριμ αργία, λαιμ αργία, απόλαυσ, μ έθ, λαθροφαγία, ποικιλότροπ φιλδονία, πορνεία, μ οιχεία, ασελγεία, ακαθαρσία, αιμομ ιξία, παιδεραστία, κτνοβασία, κακές επιθυμ ίες όλα τα παρά φύσ αισχρά πάθ. Κλοπή, ιεροσυλία, λστεία, φόνος, κάθε σωμ ατική άνεσ απόλαυσ των θελμ άτων τς σάρκας, μ άλιστα όταν έχει υγεία το σώμ α. Μαντείες, οιωνισμ οί, κλυδωνισμ οί, αγάπ για στολίδια, κομπασμ οί, νωθρόττες, καλλωπισμ οί, φτιασιδώμ ατα του προσώπου, αξιοκατάκριτ αργία, φαντασιώσεις, τυχερά παιχνίδια, εμ παθής παράχρσ των τερπνών του κόσμ ου, φιλοσώμ ατ ζωή που παχαίνει το νου, τον κάνει γήινο κτνώδς, δεν τον αφήνει να σκωθεί προς το Θεό προς τις εργασίες των αρετών. Ρίζες όλων αυτών των παθών πρωταίτιες είναι φιλδονία, φιλοδοξία, φιλαργυρία από τις οποίες γεννιέται κάθε κακό. Δ εν αμ αρτάνει ποτέ ο άνθρωπος, αν πρωτύτερα δεν υπερισχύσουν δεν τον κατακυριεύσουν οι δυνατοί γίγαντες που αναφέρει ο σοφότατος ασκτής Μάρκος, δλαδή λήθ, ραθυμ ία, άγνοια. Αυτές τις γεννά δονή, καλοπέρασ, αγάπ τς δόξας των ανθρώπων του περισπασμ ού. Πρώτ αιτία όλων αυτών κακή μ τέρα είναι, φιλαυτία, δλαδή παράλογ αγάπ του σώμ ατος κι εμ παθείς προσκόλλσ σ` αυτό. Η διάχυσ χαύνωσ του νου με ευτραπελίες αισχρολογίες προξενούν πολλά κακά πολλές πτώσεις, όπως επίσς θρασύττα το γέλιο. Πρέπει επίσς να γνωρίζουμ ε ότι εμ παθής φιλδονία είναι πολύμ ορφ πολύτροπ, είναι πολλές οι δονές που εξαπατούν τν ψυχή, όταν δεν είναι στερεωμ έν στο Θεό μ ε νίψ θείο φόβο, δεν φροντίζει για τν εργασία των αρετών μ ε αγάπ προς τον Χριστό. Γιατι είναι παρά πολλές οι δονές που τραβούν προς τον εαυτό τους τα μ άτια τς ψυχής. Είναι οι δονές των σωμ άτων, των χρμ άτων, τς απολαύσεις, τς ραθυμ ίας, τς εξουσίας, τς φιλαργυρίας, τς πλεονεξίας. Και φαίνονται όλες αυτές ότι έχουν λαμ περά πρόσωπα αξιαγάπτα, ικανά να προσελκύσουν εκείνους που παθαίνονται, για όλα αυτά, δεν έχουν σφοδρό έρωτα προς τν αρετή δεν υπομ ένουν τ σκλρόττά τς. Κάθε σχέσ, μ ε τα γήινα κάθε προσκόλλσ σε αυτά προξενεί δονή ευχαρίστσς` αυτόν που τν έχει, αποδεικνύει ότι είναι ανώφελο βλαβερό, το επιθυμ τικό μ έρος τς ψυχής όταν είναι εμ παθές, επειδή εξαιτίας του, εκείνος που στερείται κάτι που ποθεί, υποτάσσεται στο θυμ ό, στν οργή, στ λύπ στν μ νσικακία. Αν τώρα μ αζί μ ε τν εμ παθή προσκόλλσ, επικρατήσει κάποια έστω μ ικρή συνήθεια, αλίμ ονο! Κάνει τότε εκείνο που κυριεύτκε από αυτήν να ακολουθεί διαρκώς τν παράλογ αυτή εμ παθή προσκόλλσ αναίσθτα χωρίς θεραπεία, μ ε τν δονή που είναι κρυμμέν μ έσα σ` αυτή.

3 Είναι πολυσχιδής δονή τς επιθυμ ίας, όπως προείπαμ ε. Δ εν αρκείται μ όνο στν πορνεία τις άλλες σωμ ατικές απολαύσεις, αλλά ζτεί τα λοιπά πάθ. Αφού, σωφροσύν είναι όχι μ όνο αποχή από τν πορνεία τις σαρκικές δονές, αλλά να απέχει κανείς από τις άλλες δονές. Γι` αυτό εκείνος που αγαπά τν φιλοχρμ ατία, τ φιλαργυρία τν πλεονεξία είναι ακόλαστος. Γιατι όπως ο ακόλαστος έχει έρωτα προς τα σώμ ατα, έτσι αυτός έχει έρωτα προς τα χρήμ ατα. Ή μ άλλον, αυτός είναι πιο ακόλαστος, αφού δεν έχει τόσο βία από τν φύσ να τον σπρώχνει σ` αυτά. Γιατί αμ αθής νίοχος δεν είναι εκείνος που δεν μ πορεί να δαμ άσει το άγριο δυσάγωγο άλογο, αλλά εκείνος που δεν μ πορεί να κρατήσει το ήμ ερο ήσυχο άλογο. Και από παντού φαίνεται ότι είναι περιττή όχι φυσική επιθυμ ία των χρμ άτων, γιατι δεν βιάζεται σ` αυτήν ο άνθρωπος από τ φύσ, αλλά από τν κακή του προαίρεσ. Για αυτό αμ αρτάνει ασυγχώρτα εκείνος που νικάτε εκούσια από τν φιλοχρμ ατία. Ώστε πρέπει να γνωρίζουμ ε καλά ότι φιλδονία δεν έγκειται μ όνο στν τρυφή στν απόλαυσ των σωμ άτων, αλλά σε κάθε τρόπο πράγμ α που το αγαπά κανείς μ ε πάθος με τν προαίρεσ τς ψυχής του. Και για να γνωρίζονται καθαρότερα τα πάθ που αφορούν στα τρία μ έρ τς ψυχής, προσθέτουμ ε τα παρακάτω μ ε συντομ ία. Η ψυχή διαιρείται σε τρία μ έρ, το λογιστικό, το θυμ ικό, το επιθυμ τικό. Του λογιστικού αμαρτήμ ατα είναι αυτά. Απιστία, αίρεσ, αφροσύν, βλασφμ ία, αχαριστία, οι συγκαταθέσεις των αμαρτμ άτων, οι οποίες γίνονται από το παθτικό μ έρος. Η ίασ θεραπεία αυτών των κακών, είναι αδίστακτ πίστ στο Θεό τα αλθινά χωρίς πλάν ορθόδοξα δόγμ ατα τς ευσέβειας, αδιάκοπ μ ελέτ των λόγων του Πνεύμ ατος, καθαρή αδιάλειπτ προσευχή, ευχαριστία προς το Θεό. Τα αμαρτήμ ατα του θυμ ικού είναι τα εξής. Η ασπλαχνία, το μ ίσος, ασυμ πάθεια, μ νσικακία, ο φθόνος, ο φόνος συνεχής αυτών των παρομ οίων μ ελέτ. Η ίασ θεραπεία είναι φιλανθρωπία, αγάπ, πραόττα, φιλαδελφία, συμ πάθεια, ανεξικακία καλοσύν. Του επιθυμ τικού τα αμαρτήμ ατα είναι τα εξής. Η γαστριμ αργία, λαιμ αργία, οινοποσία, πορνεία, μ οιχεία, ακαθαρσία, ασελγεία, φιλοχρμ ατία, επιθυμ ία τς κενής δόξας, επιθυμ ία χρυσού πλούτου σαρκικών απολαύσεων. Η ίασ θεραπεία αυτών είναι νστεία, εγκράτεια, κακοπάθεια, ακτμ οσύν, το σκόρπισμ α των χρμ άτων στους φτωχούς, επιθυμ ία των μ ελλόντων εκείνων αγαθών, ο πόθος τς βασιλείας του Θεού επιθυμ ία τς θειας υιοθεσίας. Τώρα πρέπει να κάνουμ ε λόγο για τν διάγνωσ των εμ παθών λογισμ ών, από τους οποίους γίνεται κάθε αμ αρτία. Οκτώ είναι οι βασικοί λογισμ οί τς κακίας. 1. ΤΗΣ ΓΑΣΤΡΙΜΑΡΓΙΑΣ 2. ΤΗΣ ΠΟΡΝΕΙΑΣ 3. ΤΗΣ ΦΙΛΑΡΓΥΡΙΑΣ 4. ΤΗΣ ΟΡΓΗΣ 5. ΤΗΣ ΛΥΠΗΣ 6. ΤΗΣ ΑΚΗΔΙΑΣ 7. ΤΗΣ ΚΕΝΟΔΟΞΙΑΣ 8. ΤΗΣ ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑΣ. Το να μ ας παρενοχλούν ή να μ ν μ ας παρενοχλούν οι οκτώ αυτοί λογισμ οί, αυτό δεν είναι στν εξουσία μ ας. Το να επιμένουμ ε όμ ως σε αυτούς ή να μ ν επιμένουμ ε, να κινούμ ε τα πάθ ή να μ ν τα

4 κινούμ ε αυτό είναι στν εξουσία μ ας. Στους λογισμ ούς αυτούς διακρίνουμ ε τα εξής. ΠΡΟΣΒΟΛΗ, ΣΥΝΔ ΥΑΣΜΟ, ΠΑΛΗ, ΠΑΘΟΣ, ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗ, ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑ. Προσβολή είναι απλή υπόμ νσ του διαβόλου. «Κάνε τούτο ή εκείνο» όπως συνέβ στο Κύριο Θεό μ ας. «Πες να γίνουν αυτές οι πέτρες ψωμ ιά» Ματθαίος 4,3. Αυτό, όπως είπαμ ε, δεν είναι στν εξουσία μ ας. Συνδυασμ ός είναι παραδοχή του λογισμ ού που μ ας υποβάλλει ο εχθρός, μ ε ένα τρόπο, μ ελέτ του πονρού λογισμ ού δονική συνομ ιλία μ ε τν προαίρεσή μ ας. Πάθος είναι έξ που δμ ιουργείται από τον συνδυασμ ό του λογισμ ού που υποβάλει ο εχθρός, κατά κάποιο τρόπο συνεχής μ ελέτ φαντασία. Πάλ είναι αντίστασ στο λογισμ ό που γίνεται ή προς κατάργσ του πάθους που αυτός περιέχει δλαδή του εμ παθούς λογισμ ού ή προς συγκατάθεσ, καθώς λέει ο Απόστολος. «Η σάρκα επιθυμ εί κατά του πνεύμ ατος το πνεύμ α κατά τς σαρκός, αυτά είναι αντίθετα μ εταξύ τους».( Γαλ. 5,17.) Αιχμ αλωσία είναι βίαι αθέλτ απαγωγή τς καρδιάς που τυραννιέται από προγούμ ενο εθισμ ό στν αμ αρτία μ ακρά συνήθεια. Συγκατάθεσ είναι συγκατάνευσ στο πάθος που περιέχει ο λογισμ ός. Ενέργεια είναι ίδια πράξ του εμ παθούς λογισμ ού, στον οποίο συγκατατεθήκαμ ε. Εκείνος λοιπόν που αντιμ ετωπίζει απαθώς το πρώτο, δλαδή τν προσβολή, ή το διώχνει αμ έσως μ ε αντίρρσ σταθερόττα, έκοψε μ ε μ ια όλα τα επόμ ενα. Η κατάργσ των οκτώ παθών ας γίνεται μ ε τον εξής τρόπο. Με τν εγκράτεια καταργείται γαστριμ αργία. Με τον θείο πόθο τν επιθυμ ία των μ ελλόντων αγαθών καταργείτε πορνεία. Με τν συμ πάθεια προς τους φτωχούς καταργείτε φιλαργυρία. Με τν αγάπ τν καλοσύν προς όλους καταργείτε οργή. Με τν πνευμ ατική χαρά καταργείτε κοσμ ική λύπ. Με τν υπομ ονή, τν καρτερία τν ευχαριστία προς τον θεό καταργείτε ακδία. Με τν κρυφή εργασία των αρετών τν συνεχή προσευχή μ ε συντριβή καρδιάς, καταργείται κενοδοξία. Με το να μ ν κρίνει κανείς τον άλλο, ή να τον εξευτελίζει, όπως έκανε ο αλαζόνας Φαρισαίος, αλλά να νομ ίζει τον εαυτό του τελευταίο από όλους καταργείται υπερφάνεια. Έτσι λοιπόν αφού ελευθερωθεί ο νους από τα παραπάνω πάθ ανυψωθεί στο Θεό, ζει από εδώ τ μ ακάρια ζωή δέχεται τον αρραβώνα του Αγίου Πνεύμ ατος. Και όταν φύγει από εδώ, έχοντας απάθεια αλθινοί γνώσ, στέκεται μ προστά στο φως τς Αγίας Τριάδος, καταφωτίζεται μ αζί μ ε τους αγίους αγγέλους στους απέραντους αιώνες. Η ψυχή λοιπόν όπως προαναφέραμ ε, έχει τρία μ έρ. 1. λογισμός 2. θυμ ός. 3. επιθυμ ία. Όταν στο θυμ ικό μ έρος υπάρχει αγάπ φιλανθρωπία, στν επιθυμ ία καθαρόττα σωφροσύν, τότε ο λογισμ ός είναι φωτισμ ένος. Όταν όμ ως στο θυμ ικό μ έρος υπάρχει μ ισανθρωπία στο επιθυμ τικό υπάρχει ακολασία, τότε ο λογισμ ός είναι σκοτισμ ένος. Ο λογισμ ός τότε υγιαίνει σωφρονεί φωτίζεται, όταν έχει τα πάθει υποταγμ ένα, θεωρεί πνευμ ατικά τους λόγους των κτισμ άτων του θεού ανυψώνεται προς τν μακάρια Αγία Τριάδα. Ο θυμ ός τότε κινείτε κατά φύσ, όταν αγαπά όλους τους ανθρώπους, δεν έχει εναντίον κανενός λύπ ή μ νσικακία. Η δε επιθυμ ία όταν μ ε τν ταπεινοφροσύν, τν εγκράτεια τν ακτμ οσύν νεκρώσει τα πάθ, δλαδή τν δονή τς σαρκός, τον πόθο των χρμ άτων τς πρόσρς δόξας, στραφεί προς το θείο αθάνατο έρωτα.

5 Γιατι επιθυμ ία κινείται προς τρία πράγμ ατα. Είτε προς τν σαρκική δονή, είτε προς τν μ άται δόξα, ή προς απόκτσ χρμ άτων. Και για τν παράλογ αυτή έφεσ καταφρονεί τον Θεό τις άγιες εντολές του, λσμ ονεί τ θεϊκή ευγένεια, γίνεται θρίο εναντίον του πλσίον, σκοτίζει τον λογισμ ό δεν αφήνει να στραφεί να δει τν αλήθεια. Ενώ εκείνος που απόκτσε ανώτερο φρόνμ α, όπως προείπαμ ε, απολαμ βάνει από εδώ τν βασιλεία των ουρανών ζει μ ακάρια ζωή αναμ ένοντας τ μ ακαριόττα που προορίζεται για όσους αγαπούν τον θεό. Αυτής είθε ν` αξιωθούμ ε κι εμ είς μ ε τν χάρ του Κυρίου μ ας Ισού Χριστού. Αμ ήν. Πρέπει να γνωρίζουμ ε αυτό. Ότι δεν μπορούμ ε να φτάσουμ ε στο μ έτρο κάποιας αρετής, παρά μ ε κοπιαστική φιλοπονία για τν απόκτσ τς προσπαθώντας μ ε όσ δύναμ έχουμ ε σε όλ μ ας τν ζωή, όπως λόγου χάρ για τν ελεμ οσύν, τν εγκρατεια, τν προσευχή, τν αγάπ, ή κάποια από τις γενικές αρετές. Από αυτές, μ ερικώς ο καθένας ασκεί κάποια αρετή. Λ. χ. ασκεί κανείς ποτέ ποτέ τν ελεμ οσύν, αλλά επειδή τν ασκεί λίγο, δεν μπορούμ ε να τον χαρακτρίσουμ ε ελεήμ ονα, κι ακόμ α περισσότερο όταν δεν το κάνει αυτό καλά θεάρεστα. Γιατι το καλό δεν είναι καλό όταν δεν γίνεται καλά. Αλλά καλό είναι πράγμ ατι όταν δεν απολαμ βάνει εδώ το μ ισθό του από οποιαδήποτε αιτία, για παράδειγμ α από ανθρωπαρέσκεια λόγο καλής φήμ ς, ή επιδίωξ δόξας, ή από πλεονεξία, αδικία. Επειδή ο θεός δεν ζτεί εκείνα που γίνονται νομ ίζονται καλά, αλλά εξετάζει το σκοπό για τον οποίο γίνεται. Όπως λένε οι θεοφόροι Πατέρες, όταν ο νους λσμ ονήσει το σκοπό τς ευσέβειας, τότε το έργο που είναι φανερά ενάρετο, γίνεται ανώφελο. Και εκείνα που γίνονται χωρίς διάκρισ σκοπό, όχι μ όνο δεν ωφελούν αν ακόμ είναι καλά, αλλά βλάπτουν. Το αντίθετο συμ βαίνει μ ε εκείνα που νομ ίζονται κακά, γίνονται όμ ως μ ε θεοσεβή σκοπό. Όπως εκείνος που μ πήκε στο πορνείο, τράβξε από Εκει τν πόρν. Από αυτό γίνεται φανερό, ότι δεν είναι ελεήμ ων εκείνος που έκανε λίγες φορές τν ελεμ οσύν, ούτε είναι εγκρατής εκείνος που εγκρατεύθκε λίγο, αλλά εκείνος που παρά πολλές φορές σε όλ του τ ζωή εργάστκε ολικά τν αρετή μ ε ασφαλή διάκρισ. Γιατι διάκρισ είναι μ εγαλύτερ από όλες τις αρετές, Επειδή είναι βασίλισσα αρετή των αρετών. Όπως πάλι για τα αντίθετα. Δ εν λέμ ε πόρνο ή μ έθυσο ή ψεύτ εκείνον που μ ια φορά γλίστρσε σε αυτά, αλλά εκείνον που πέφτει συχνά σ` αυτά μ ένει αδιόρθωτος. Κοντά σε όσα είπαμ ε πρέπει να γνωρίσουμ ε τούτο, που είναι αναγότατο σ` όλους εκείνους που έχουν ζήλο να κατορθώσουν τν αρετή επιμ ελούνται να αποφύγουν τν κακία. Ότι δλαδή, όσο ψυχή είναι ασυγκρίτως καλύτερ από το σώμ α σε πολλά μέγιστα σμ εία είναι σπουδαιότερ πιο πολύτιμ, τόσο οι ψυχικές αρετές ( μ άλιστα εκείνες που μιμ ούνται το Θεό έχουν το Όνομ α του), είναι ανώτερες από τις σωμ ατικές. Αρετές. Αντίθετα πρέπει να νοούμ ε για τις ψυχικές κακίες, ότι διαφέρουν από τα σωμ ατικά πάθ ως προς τις ενέργειες τους ως προς τν έκτισ των τιμ ωριών που επιβάλλονται σ` αυτές, αν στους πολλούς, δεν ξέρω πως, αυτό τους διαφεύγει. Γιατι τ μ έθ, τν πορνεία, τ μ οιχεία, τν κλοπή τα παραπλήσια μ ε αυτά, τα προσέχουν τα αποφεύγουν, ή τα τιμ ωρούν, επειδή φαίνονται στους πολλούς βδελυρά. Απέναντι όμ ως στα ψυχικά πάθ, που είναι χειρότερα βαρύτερα από αυτά που οδγούν στν κατάστασ των δαιμ όνων στν αιώνια κόλασ που τους περιμ ένει όσους τα ακολουθούν χωρίς διόρθωσ, μ ένουν αδιάφοροι. Εννοώ δλαδή το φθόνο, τ μ νσικακία, τν πονρία, τν αναισθσια, τν φιλαργυρία που ο Απόστολος τν θεωρεί ρίζα όλων των κακών, τα όμ οιά τς.

6 Μιλήσαμ ε γι` αυτά μ ε όλ τν αμ άθεια τν αφέλεια μ ας, κάνοντας μ ια ευσύνοπτ σαφή έκθεσ του λόγου περί των αρετών παθών, για να μ πορεί κανείς εύκολα να διακρίνει να εξακριβώνει τ διαίρεσ τ διαφορά τους μ ε ακρίβεια σαφήνεια. Γι` αυτό μιλήσαμ ε για το καθένα μ ε τρόπους από πολλές απόψεις, ώστε, αν είναι δυνατόν, καμ ία πλευρά τς αρετής ή τς κακίας να μ ν αγνοείται. Ακόμ για να επιδιώξουμ ε μ ε χαρά τις αρετές μ άλιστα τις ψυχικές που προσεγγίζουμ ε στο Θεό, για να αποφύγουμ ε τις κακίες μ ε όλ μ ας τν δύναμ. Γιατι είναι αλθινά μ ακάριος εκείνος που ζτά τν αρετή τν ασκεί εξετάζει με επιμ έλεια τι είναι αρετή, επειδή μ ε αυτήν πλσιάζει τον θεό ενώνεται νοερά μ` Αυτόν. Φρόνσ, ανδρεία, σοφία, αλθινοί γνώσ, πλούτος αναφαίρετος είναι κυρίως το να ανυψώνεται ο άνθρωπος μ ε τν πρακτική αρετή στν θεωρία του Δμ ιουργού. Η αρετή λέγεται έτσι από το ρήμ α «αίρείσθαι», γιατι είναι αιρετή θελτή, επειδή κάνουμε αυτοπροαίρετα θελμ ατικά το αγαθό, κι όχι χωρίς να θέλουμ ε αναγκαστικά. Η φρόνσ πάλι λέγεται έτσι, γιατι φέρνει στο νου τα ωφέλιμ α. Αν θέλεις, ας προσθέσουμ ε στον αφελή αυτό λόγο, σαν χρυσή σφραγίδα, λίγα περί του «κατ` εικόνα ομ οίωσιν» του πιο τιμμ ένου από όλα τα κτίσμ ατα του Θεού, δλαδή τον άνθρωπο. Το νοερό λογικό ζώο, ο άνθρωπος, μ όνο από όλα τα κτίσμ ατα είναι «κατ` εικόνα ομ οίωσιν» του Θεού. Κάθε άνθρωπος λέγεται «κατ` εικόνα Θεού» για το αξίωμ α του νου τς ψυχής, δλαδή το ακατάλπτο, το αόρατο, το αθάνατο, το αυτεξούσιο. Και ακόμ για τν ικανόττα να άρχει, να τεκνοποιεί να οικοδομ εί. «Καθ` ομ οίωσιν» λέγεται για τν αρετή τις πράξεις μ ε τις οποίες μιμ είται το Θεό έχουν το όνομ α του Θεού. Δ λαδή, το να δείχνει φιλανθρωπία προς τους συνανθρώπους του, να οικτίρει, να ελεεί να αγαπά τους συνδούλους του, να δείχνει στους άλλους κάθε ευσπλαχνία συμ πάθεια. «Να γίνεται, λέει ο Χριστός Θεός, σπλαχνικοί, όπως είναι σπλαχνικός ο ουράνιος Πατέρας σας». Λουκάς 6,36 Το «κατ` εικόνα» το έχει κάθε άνθρωπος, γιατι ο Θεός δεν ανακαλεί τα χαρίσμ ατά του. Το «καθ` ομ οίωσιν», όμ ως το έχουν σπάνιοι μ όνο οι ενάρετοι άγιοι, οι οποίοι μιμούνται κατά το δυνατό σε ανθρώπους τν αγαθόττα του Θεού. Είθε κι εμ είς να αξιωθούμ ε τν υπεράγαθ φιλανθρωπία του Θεού, αφού Του φανούμ ε ευάρεστοι μ ε τν αγαθοεργία γίνουμ ε μιμ τές εκείνων που έχουν ευαρεστήσει από αιώνων τον Χριστό. Γιατι σε Αυτόν ανήκει το έλεος σε Αυτόν πρέπει κάθε δόξα, τιμ ή προσκύνσ, μ αζί με τον άναρχο Πατέρα Του, το πανάγιο αγαθό ζωοποιό Πνεύμ α Του, τώρα πάντοτε στους αιώνες των αιώνων. Αμ ήν. Βιβλιογραφία. ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΝΗΠΤΙΚΩΝ. ΕΚΔ ΟΣΕΙΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΟΜΟΣ Β. ΕΚΔ ΟΣΗ Δ