Η ζωή µας χωρίς φυτοφάρµακα: Στο δρόµο προς µία Βιώσιµη Γεωργία

Transcript

1 Η ζωή µας χωρίς φυτοφάρµακα: Στο δρόµο προς µία Βιώσιµη Γεωργία ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Μάιος 2014 Η δραματική μείωση των πληθυσμών των άγριων και εκτρεφόμενων μελισσών που αναφέρεται τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική είναι ανησυχητική, δεδομένης της εξάρτησής μας από αυτά τα έντομα επικονιαστές για τη βιοποικιλότητα και την παγκόσμια διατροφική ασφάλεια. Οι εκτρεφόμενες μελιτοφόρες μέλισσες έχουν μειωθεί σημαντικά, για παράδειγμα σε ποσοστό 25% στην Ευρώπη μεταξύ του 1985 και του Η μείωση του αριθμού των μελισσών έχει οδηγήσει στην έννοια της παγκόσμιας «κρίσης των επικονιαστών» - μία κατάσταση κατά την οποία περιορίζεται η επικονίαση από τις μέλισσες και, στη συνέχεια, μπορεί να οδηγήσει στη μείωση της απόδοσης και της ποιότητας των καλλιεργειών. Η επιστημονική έρευνα έχει δείξει ότι μία ποικιλία από είδη άγριων μελισσών είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση βιώσιμης παραγωγής από τις καλλιέργειες. Επομένως, δεν μπορούμε να βασιζόμαστε μόνο σε ένα είδος δηλαδή τις εκτρεφόμενες μελιτοφόρες μέλισσες για την επικονίαση. Μία ποικιλία από είδη άγριων μελισσών είναι επίσης ζωτικής σημασίας για να διασφαλίσουμε ότι θα υπάρχει τροφή στο πιάτο μας κάθε μέρα. Πρόσφατες επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι η βιομηχανική γεωργία με την εντατική χρήση χημικών ενοχοποιείται για τη μείωση του αριθμού των μελισσών και της επικονίασης στις καλλιέργειες και στα άγρια λουλούδια. Η ολοένα και αυξανόμενη χρήση λιπασμάτων, εντομοκτόνων και ζιζανιοκτόνων, οι συνεργιστικές αρνητικές συνέπειες που έχουν στην υγεία των μελισσών (βλ. Johnston et al. 2014, Tirado et al. 2013) καθώς και η μείωση των φυσικών και ημι- φυσικών βιοτόπων σε επίπεδο αγρού, αγροκτήματος και τοπίου, συντελούν σε μεγάλο βαθμό στη μείωση του αριθμού των μελισσών. Επιπλέον, το σύγχρονο μοντέλο βιομηχανικής γεωργίας προκαλεί επίσης προβλήματα όπως η ολοένα και αυξανόμενη ανθεκτικότητα των βλαβερών εντόμων και των ζιζανίων, η μειωμένη γονιμότητα του εδάφους, η κατακράτηση υδάτων, η ρύπανση των υπόγειων υδάτων, τα υψηλά επίπεδα κατανάλωσης ενέργειας και εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και η μειωμένη προσαρμοστικότητα και η αυξημένη ευπάθεια στις κλιματικές αλλαγές. Παράλληλα, υπό αυτό το μοντέλο οι αγρότες εξαρτώνται όλο και περισσότερο από πολυεθνικές εταιρείες για τους σπόρους και τα χημικά προϊόντα που χρησιμοποιούν. Αυτά αποτελούν μόνο μερικά από τα παραδείγματα των αρνητικών συνεπειών που προκαλούνται από τις σύγχρονες πρακτικές της βιομηχανικής γεωργίας με την εντατική χρήση χημικών.

2 Ως εναλλακτική, ένα μοντέλο βασισμένο σε σύγχρονες μεθόδους οικολογικής γεωργίας θα μπορούσε να διασφαλίσει την παραγωγή τροφίμων και να αποτρέψει τις αρνητικές συνέπειες που περιγράφονται παραπάνω. Οι επιστημονικές έρευνες που αναφέρονται στην έκθεση δείχνουν ότι η εφαρμογή της οικολογικής γεωργίας είναι εφικτή και ότι, στην πραγματικότητα, αυτή αποτελεί τη μόνη λύση στα ολοένα και αυξανόμενα προβλήματα που συνδέονται με τη βιομηχανική γεωργία. Η οικολογική γεωργία, που περιλαμβάνει ορισμένες μεθόδους βιολογικής γεωργίας, ενισχύει τη βιοποικιλότητα στο χωράφι και υποστηρίζει την επαναφορά στα αγροκτήματα ημι- φυσικών βιοτόπων ως περιοχές οικολογικής αποκατάστασης για τις μέλισσες και για άλλα είδη άγριας ζωής. Η οικολογική γεωργία δεν βασίζεται στη χρήση συνθετικών χημικών φυτοφαρμάκων και ζιζανιοκτόνων και, με αυτό τον τρόπο, προστατεύει τις μέλισσες από τις τοξικές επιδράσεις αυτών των αγροχημικών ουσιών. Επισκόπηση του περιεχομένου της έκθεσης Η εισαγωγή της έρευνας τονίζει τη σημασία των μελισσών για την παγκόσμια διατροφική ασφάλεια, ενώ ακολουθεί ένα κεφάλαιο που περιγράφει τους παράγοντες που προκαλούν τη μείωση του αριθμού των μελισσών. Το επόμενο κεφάλαιο εξετάζει τις επιδράσεις των μεθόδων καλλιέργειας και των γεωργικών τοπίων στις μέλισσες. Γίνονται επίσης προτάσεις για την προστασία και την αποκατάσταση του πληθυσμού των μελισσών στην Ευρώπη, βάσει επιστημονικών ερευνών. Το τελευταίο κεφάλαιο παρουσιάζει μία ανασκόπηση της επιστημονικής βιβλιογραφίας σχετικά με οικολογικούς τρόπους καταπολέμησης των βλαβερών οργανισμών. Αυτοί οι τρόποι μπορούν να παράσχουν τα μέσα για την εξάλειψη της χρήσης συνθετικών χημικών φυτοφαρμάκων στη βιομηχανική γεωργία. Οι έρευνες, σε συνδυασμό με τις ήδη υπάρχουσες πρακτικές οικολογικής γεωργίας, επιβεβαιώνουν ότι δεν χρειαζόμαστε φυτοφάρμακα για την καταπολέμηση των βλαβερών οργανισμών που ζουν στα φυτά που θέλουμε να καλλιεργήσουμε. Η Greenpeace έχει καταγράψει μελέτες περιπτώσεων σε μορφή βίντεο για να σκιαγραφήσει την οικολογική γεωργία στην πράξη. Οι μελέτες αυτές περιλαμβάνουν τις εμπειρίες αγροτών, επιστημόνων, ερευνητικών ινστιτούτων καθώς και εταιρειών, και δείχνουν ότι οι τεχνικές οικολογικής γεωργίας εφαρμόζονται με επιτυχία σε όλη την Ευρώπη. Μερικά παραδείγματα αποτελούν η οικολογική καταπολέμηση βλαβερών οργανισμών μέσω της ενίσχυσης των φυσικών τους εχθρών σε βαμβακοφυτείες στην Ισπανία, και από καλλιεργητές τριαντάφυλλων και πιπεριών στην Ολλανδία; η φύτευση προστατευτικών καλλιεργειών σε αμπελώνες στη Γαλλία καθώς και η φύτευση, γύρω από καλλιέργειες πατάτας στην Ολλανδία, σειρών από λουλούδια, οι οποίες έλκουν έντομα που είναι φυσικοί εχθροί και καταπολεμούν τις αφίδες.

3 Η έκθεση δείχνει σαφώς ότι οι γεωργικές λύσεις η διασφάλιση της επιβίωσης της ποικιλότητας των γηγενών μελισσών στην Ευρώπη και η προστασία των εξημερωμένων μελισσών διέπονται από την αρχή της «Οικολογικής Γεωργίας». Η Οικολογική Γεωργία σκοπεύει στη διατήρηση σημαντικών οικοσυστημάτων και των λειτουργιών τους, ενισχύοντας έτσι τους πληθυσμούς των γηγενών μελισσών και την επικονίαση. Η οικολογική γεωργία διασφαλίζει την ύπαρξη υγιούς τροφής για το παρόν και το μέλλον προστατεύοντας το έδαφος, το νερό και το κλίμα. Επιπλέον, ευνοεί τη βιοποικιλότητα και δεν ρυπαίνει το περιβάλλον με χημικές ουσίες ή γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς. Η οικολογική γεωργία εφαρμόζει οικολογικές μεθόδους καταπολέμησης των βλαβερών οργανισμών και φυσικούς τρόπους λίπανσης της γης. Περιλαμβάνει την εφαρμογή της αμειψισποράς και των προστατευτικών καλλιεργειών, τη χρήση ανθεκτικών ποικιλιών και μεικτών καλλιεργειών, και προωθεί τη συνεχή ανάπτυξη της επιστημονικής γνώσης. Οι μέλισσες σε γεωργικά τοπία Η επιστημονική άποψη Η βιολογική γεωργία ευνοεί τις μέλισσες: Η έρευνα δείχνει ότι η βιολογική γεωργία καθ εαυτή ευνοεί την ποικιλότητα των μελισσών καθώς και τους πληθυσμούς τους. Η βιολογική καλλιέργεια αροτραίων καλλιεργειών ενισχύει τα ποώδη άγρια ανθοφόρα φυτά στις καλλιέργειες και στις παρυφές των καλλιεργειών, κάτι που με τη σειρά του ενισχύει την ποικιλότητα των άγριων μελισσών και τους πληθυσμούς τους. Η βιολογική διαχείριση των χορτολιβαδικών εκτάσεων για την κτηνοτροφία ενισχύει την κάλυψη του εδάφους και την ποικιλότητα των ποωδών άγριων ανθοφόρων φυτών, κάτι που ευνοεί τις μέλισσες. Οι θεριζόμενοι λειμώνες που τυγχάνουν παραδοσιακής βιολογικής διαχείρισης αποτελούν σημαντικούς βιότοπους για τις άγριες μέλισσες, παρέχοντας πλούσιες πηγές χλωρίδας γι αυτές. Η μείωση του αριθμού των βομβίνων στην Ευρώπη έχει συνδεθεί με την ελάττωση των παραδοσιακών θεριζόμενων λειμώνων. Οι φυσικοί και ημι- φυσικοί βιότοποι είναι απαραίτητοι για την ενίσχυση των μελισσών: Η ύπαρξη φυσικών και ημι- φυσικών βιοτόπων υψηλής ποιότητας στις φάρμες και σε αγροτικά τοπία όπως δασώδεις εκτάσεις, δενδροστοιχίες και ποώδεις παρυφές καλλιεργειών είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση των άγριων μελισσών. Οι μέλισσες χρειάζονται τους βιότοπους αυτούς για διαχείμαση, για την κατασκευή φωλιών και για την τροφή που παίρνουν από τη γύρη και το νέκταρ των άγριων λουλουδιών. Επιστημονικές έρευνες αναφέρουν ότι οι αυξημένες εκτάσεις ημι- φυσικών βιοτόπων στις φάρμες και στο αγροτικό τοπίο ευνοούν την ποικιλότητα και τους πληθυσμούς των γηγενών μελισσών. Αντίθετα, οι εκτάσεις εντατικής, βιομηχανικής

4 διαχείρισης που αποτελούνται συνήθως από μονοκαλλιέργειες ευρείας κλίμακας με χαμηλά επίπεδα ημι- φυσικών βιοτόπων έχουν τη μικρότερη ποικιλότητα και αριθμό μελισσών. Αυτό είναι πολύ ανησυχητικό, καθώς τα τοπία της εντατικής, βιομηχανικής γεωργίας δεν ευνοούν τις άγριες μέλισσες και την επικονίαση. Η γεωργία χωρίς τη χρήση συνθετικών χημικών φυτοφαρμάκων, αλλά με οικολογική καταπολέμηση των επιβλαβών οργανισμών είναι εφικτή: Η οικολογική γεωργία δεν χρησιμοποιεί συνθετικά χημικά φυτοφάρμακα. Αντίθετα, εφαρμόζονται μέτρα με σκοπό την ενίσχυση της οικολογικής καταπολέμησης των βλαβερών οργανισμών. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν την ενίσχυση των φυσικών εχθρών των επιβλαβών οργανισμών, όπως οι παπαδίτσες, οι χρυζόπες, ορισμένα είδη σκαθαριών, αράχνες και παρασιτοειδή που τρέφονται με τους βλαβερούς οργανισμούς που προσβάλλουν τις καλλιέργειες. Κάποιες επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι οι φυσικοί εχθροί μπορούν να περιορίσουν τα βλαβερά έντομα στις καλλιέργειες, προσφέροντας έτσι ένα μέσο για φυσικό έλεγχο των βλαβερών οργανισμών. Οι επιστημονικές έρευνες έχουν επίσης δείξει ότι η ποικιλότητα και η αφθονία των φυσικών εχθρών των βλαβερών οργανισμών ενισχύονται στις βιολογικές καλλιέργειες. Τα αγροτικά τοπία που είναι πιο ετερογενή και πολυποίκιλα και αποτελούνται από φάρμες μικρής κλίμακας και από ένα μωσαϊκό ημι- φυσικών βιοτόπων διατηρούν μεγαλύτερους αριθμούς φυσικών εχθρών και έχουν τις μεγαλύτερες δυνατότητες φυσικής καταπολέμησης των βλαβερών οργανισμών. Αντίθετα, τα ομοιογενή αγροτικά τοπία με μικρό αριθμό ημι- φυσικών βιοτόπων που είναι χαρακτηριστικά της εντατικής, βιομηχανικής γεωργίας δεν ευνοούν τους φυσικούς εχθρούς. Επιπλέον, η χρήση συνθετικών χημικών φυτοφαρμάκων μπορεί να σκοτώσει αυτά τα ωφέλιμα είδη. Η λειτουργική αγρο- βιοποικιλότητα (functional agro- biodiversity - FAB) είναι ένας όρος που αναφέρεται στα στοιχεία της βιοποικιλότητας που, σε κλίμακα αγροτικής φάρμας ή ολόκληρου τοπίου, μπορούν να προσφέρουν λειτουργίες οικοσυστήματος που ενισχύουν τη βιώσιμη γεωργική παραγωγή και μπορούν επίσης να ωφελήσουν το τοπικό και παγκόσμιο περιβάλλον καθώς και τον ανθρώπινο πληθυσμό εν γένει (ELN- FAB 2012). Ως έννοια, είναι πλήρως συμβατή με την οικολογική γεωργία. Η λειτουργική αγρο- βιοποικιλότητα κάνει χρήση στρατηγικών βασισμένων στην επιστήμη, και σαν έννοια μπορεί να ενσωματωθεί στα βιολογικά και βιώσιμα αγροτικά συστήματα. Η επιτυχής εφαρμογή των μεθόδων της λειτουργικής αγρο- βιοποικιλότητας περιλαμβάνει την ανάπτυξη μειγμάτων από σπόρους αγριολούλουδων που φυτεύονται παράλληλα ή ανάμεσα σε καλλιέργειες για να παράσχουν πηγές γύρης λουλουδιών και νέκταρ στις μέλισσες. Για την ενίσχυση των φυσικών εχθρών

5 έχουν επίσης αναπτυχθεί ειδικά μείγματα σπόρων για φύτευση παράλληλα με τις καλλιέργειες. Συμπεράσματα Επόμενα βήματα για τη στήριξη των μελισσών και την εφαρμογή της οικολογικής γεωργίας Με βάση τα αποτελέσματα των επιστημονικών ερευνών που αναφέρονται στην έκθεση καθώς και προηγούμενων εκθέσεων της Greenpeace σχετικά με τις μέλισσες, μπορούν να γίνουν οι παρακάτω προτάσεις, με στόχο την προστασία και ενίσχυση των πληθυσμών των μελισσών στα αγροτικά τοπία και, ως εκ τούτου, τη διασφάλιση επαρκούς επικονίασης στις καλλιέργειες και στα άγρια λουλούδια: 1. Σταδιακή κατάργηση της χρήσης όλων των χημικών φυτοφαρμάκων (εντομοκτόνα, ζιζανιοκτόνα και μυκητοκτόνα) σε όλη την Ευρώπη μέσω της ευρείας εφαρμογής της οικολογικής γεωργίας. Τα φυτοφάρμακα σκοτώνουν και βλάπτουν τις μέλισσες, τους φυσικούς εχθρούς των βλαβερών οργανισμών και άλλα είδη άγριας ζωής και πιθανώς δεν είναι ασφαλή για την ανθρώπινη υγεία. Η χρήση ζιζανιοκτόνων στη βιομηχανική γεωργία μειώνει τις πηγές χλωρίδας που είναι διαθέσιμες στις μέλισσες σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις και στις παρυφές καλλιεργειών, ενώ η χρήση ζιζανιοκτόνων και ορυκτών λιπασμάτων στις χορτολιβαδικές εκτάσεις έχει κάνει τις περιοχές αυτές φτωχές και με λιγοστές πηγές χλωρίδας για τις μέλισσες. Η λύση στα προβλήματα αυτά είναι η εφαρμογή της οικολογικής γεωργίας, που δεν χρησιμοποιεί συνθετικά χημικά φυτοφάρμακα και ζιζανιοκτόνα. 2. Διατήρηση των βιοτόπων. Η διατήρηση των φυσικών και ημι- φυσικών βιοτόπων στα αγροτικά τοπία και αλλού είναι ζωτικής σημασίας για τη στήριξη της ποικιλότητας της άγριας ζωής, συμπεριλαμβανομένων των γηγενών μελισσών και των φυσικών εχθρών των βλαβερών οργανισμών. Η περαιτέρω μείωση των βιοτόπων, θέτει σε κίνδυνο την επιβίωση των ειδών αυτών που είναι ωφέλιμα για τη γεωργία και για άλλες μορφές άγριας ζωής. 3. Αποκατάσταση των ημι- φυσικών βιοτόπων στις φάρμες (μέσω της εφαρμογής αγρο- περιβαλλοντικών μέτρων agro- environmental schemes, AES) για τη διάθεση πηγών χλωρίδας και περιοχών φωλιάσματος στις μέλισσες. Οι έρευνες υποδεικνύουν ότι η αύξηση των επιπέδων ημι- φυσικών βιοτόπων στις φάρμες είναι ζωτικής σημασίας για την αποκατάσταση των πληθυσμών άγριων μελισσών και τη διατήρηση του μέγιστου επιπέδου επικονίασης για τις καλλιέργειες και τα άγρια φυτά. Υπολογίζεται ότι για κάθε επιπλέον αύξηση της τάξης του 10% στον αριθμό των βιοτόπων υψηλής ποιότητας για τις μέλισσες σε ένα τοπίο, ενδέχεται να αυξηθεί ο αριθμός και η ποικιλία ειδών άγριων μελισσών κατά μέσο όρο κατά 37% (βλ. Kennedy et al. 2013). Η διατήρηση και η αποκατάσταση των ημι- φυσικών βιοτόπων μέσα και γύρω από τις γεωργικές εκτάσεις είναι ζωτικής σημασίας για τη διάθεση

6 μίας πλούσιας ποικιλίας άγριων ανθοφόρων φυτών, ως πηγή τροφής για τις μέλισσες καθώς και ως περιοχές φωλιάσματος και διαχείμασης. Οι ποώδεις παρυφές των χωραφιών, οι ακαλλιέργητοι αγροί, οι ημι- φυσικές χορτολιβαδικές εκτάσεις, οι δενδροστοιχίες και οι δασώδεις εκτάσεις έχει φανεί ότι αποτελούν σημαντικούς βιότοπους για άγριες και εκτρεφόμενες μέλισσες. Οι παραδοσιακά διαχειριζόμενοι θεριζόμενοι λειμώνες με όψιμη συγκομιδή αυξάνουν τις πηγές χλωρίδας για τις μέλισσες, ενώ μικρές εκτάσεις μπορούν να μην θεριστούν ως καταφύγια για τις μέλισσες. Η γεωργία που χρησιμοποιεί μικρότερες εκτάσεις γης με διάσπαρτους ποικιλόμορφους ημι- φυσικούς βιότοπους αποτελεί κλειδί για τη διάθεση φιλικών προς τις μέλισσες τοπίων. Για να είναι αυτό αποτελεσματικό σε όλη την έκταση του αγροτικού τοπίου, είναι απαραίτητη η σύνδεση των ημι- φυσικών βιοτόπων σε ευρύτερη κλίμακα ώστε να αυξηθούν τα οφέλη για τις μέλισσες και άλλες μορφές άγριας ζωής. Για να επιτευχθεί η δημιουργία περιοχών οικολογικής διατήρησης σε όλη την έκταση του αγροτικού τοπίου, απαιτείται η συνεργασία αγροτών, ρυθμιστικών αρχών και άλλων ενδιαφερόμενων. 4. Ενίσχυση των βιοτόπων με σειρές από αγριολούλουδα (μέσω της εφαρμογής αγρο- περιβαλλοντικών μέτρων agro- environmental schemes, AES) Η χρήση μειγμάτων σπόρων από γηγενή λουλούδια και ψυχανθή πρέπει να προωθηθεί μέσω των αγρο- περιβαλλοντικών μέτρων, ώστε να παρέχουν πηγές χλωρίδας για τις μέλισσες. Όπου είναι ήδη διαθέσιμη η επιστημονική γνώση, πρέπει επίσης να προωθηθεί υπό αυτά τα μέτρα η εφαρμογή της λειτουργικής αγρο- βιοποικιλότητας ώστε να παρασχεθούν ειδικά μείγματα σπόρων λουλουδιών για την ενίσχυση των φυσικών εχθρών και την εφαρμογή τεχνικών φυσικής καταπολέμησης των βλαβερών οργανισμών. Πρέπει επίσης να διατεθούν κονδύλια για έρευνα, ώστε να συνεχιστεί η ανάπτυξη της λειτουργικής αγρο- βιοποικιλότητας για τη φυσική καταπολέμηση των βλαβερών οργανισμών. Προτάσεις για τη χάραξη πολιτικής Η Greenpeace καλεί τους αγρότες, τη βιομηχανία και τους αρμόδιους για τη χάραξη πολιτικής να αντιμετωπίσουν την παρούσα θεμελιώδη γεωργική κρίση καθώς και τις μακροχρόνιες προκλήσεις που θέτει. Για να σώσουμε τις μέλισσες και την τροφή μας, πρέπει να προωθήσουμε μεθόδους που δεν περιλαμβάνουν τη χρήση φυτοφαρμάκων που βλάπτουν τις μέλισσες και άλλων συνθετικών χημικών ουσιών. Υπάρχει η ανάγκη για δημιουργία κινήτρων για την αύξηση της βιοποικιλότητας στη γεωργία και για τη στροφή προς την οικολογική γεωργία. Οι συγκεκριμένες προτάσεις για την άμεση εφαρμογή τους περιλαμβάνουν τα παρακάτω: 1. Άμεση και πλήρη απαγόρευση όλων των φυτοφαρμάκων που βλάπτουν τις μέλισσες και τους άλλους επικονιαστές. Αυτό περιλαμβάνει τις ουσίες chlorpyrifos, cypermethrin και deltamethrin. Επιπλέον, η μερική απαγόρευση της χρήσης των συστημικών εντομοκτόνων

7 imidacloprid, thiamethoxam, clothiandin και fipronil πρέπει να γίνει μόνιμη και να επεκταθεί το πεδίο εφαρμογής της (Johnston et al. 2014). 2. Υιοθέτηση συντονισμένων Σχεδίων Δράσης για τις μέλισσες, που στοχεύουν όχι μόνο σε πιο αποτελεσματικούς κανονισμούς και σε έλεγχο χημικών που χρησιμοποιούνται στη γεωργία, αλλά επίσης διευκολύνουν τον έλεγχο της υγείας των μελισσών και των άλλων επικονιαστών. Τα σχέδια αυτά πρέπει επίσης να στοχεύουν στη βελτίωση της διατήρησης των φυσικών και ημι- φυσικών βιοτόπων γύρω από τα αγροτικά τοπία, καθώς και στην ενίσχυση της βιοποικιλότητας εντός των χωραφιών (όπως περιγράφεται με βάση τις επιστημονικές έρευνες και συζητείται στην παραπάνω λίστα προτάσεων). 3. Απομάκρυνση από την καταστροφική γεωργία με την εντατική χρήση χημικών και στροφή προς μοντέλα οικολογικής γεωργίας μέσω της αύξησης των δημόσιων και ιδιωτικών κονδυλίων που στοχεύουν στην έρευνα και της ανάπτυξη πρακτικών οικολογικής γεωργίας. Οι αρμόδιοι για τη χάραξη πολιτικής στην ΕΕ πρέπει να κατευθύνουν περισσότερα κονδύλια στην έρευνα για λύσεις οικολογικής γεωργίας υπό την αιγίδα του προγράμματος Horizon 2020 (για την έρευνα στην ΕΕ). 4. Συστήματα παροχής γεωργικών συμβουλών. Τα κράτη- μέλη της ΕΕ πρέπει να κάνουν σωστή χρήση των συστημάτων παροχής γεωργικών συμβουλών που προβλέπει η Κοινή Αγροτική Πολιτική ώστε οι αγρότες σε όλη την Ευρώπη να αποκτήσουν γνώση σχετικά με τις φιλικές προς τις μέλισσες γεωργικές πρακτικές καθώς και σχετικά με εναλλακτικές χωρίς χημικά για την καταπολέμηση των βλαβερών οργανισμών. 5. Εφαρμογή περιοχών οικολογικής εστίασης: Τα κράτη- μέλη της ΕΕ πρέπει να διασφαλίσουν ότι η εφαρμογή των περιοχών οικολογικής εστίασης στοχεύει πραγματικά στην προστασία και την ενίσχυση της βιοποικιλότητας και των αγρο- οικοσυστημικών λειτουργιών όπως η επικονίαση, καθώς και στον έλεγχο των πληθυσμών των βλαβερών οργανισμών. Εκτός από τις προαναφερθείσες προτάσεις που συνδέονται άμεσα με την ΕΕ, υπάρχει η ανάγκη για εξέταση της βιωσιμότητας της γεωργίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Ανάμεσα σε άλλα, σε αυτό περιλαμβάνεται η εφαρμογή των προτάσεων της Διεθνούς Αξιολόγησης της Γεωργικής Γνώσης, Επιστήμης και Τεχνολογίας για την Ανάπτυξη (International Assessment of Agricultural Knowledge, Science and Technology for Development - IAASTD).