Τραγωδία των κοινόχρηστων πόρων. Βουζαξάκης Γιώργος, Οικονομολόγος ΠΕ80, ΓΕΛ Μοχού PhD, UNESCO ΤΠΕ για την Βιώσιμη Ανάπτυξη, Παν.

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τραγωδία των κοινόχρηστων πόρων. Βουζαξάκης Γιώργος, Οικονομολόγος ΠΕ80, ΓΕΛ Μοχού PhD, UNESCO ΤΠΕ για την Βιώσιμη Ανάπτυξη, Παν."

Ἡλί Βιλαέτης
5 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Τραγωδία των κοινόχρηστων πόρων Βουζαξάκης Γιώργος, Οικονομολόγος ΠΕ80, ΓΕΛ Μοχού PhD, UNESCO ΤΠΕ για την Βιώσιμη Ανάπτυξη, Παν. Κρήτης MSc, Med

2 Ας παίξουμε!

3 Κανόνες παιχνιδιού 3 γύρων Απαγορεύεται αυστηρά (σε αυτήν την φάση του παιχνιδιού) οποιαδήποτε συζήτηση συνεννόηση μεταξύ των μελών της ομάδας! Σε κάθε γύρο κάθε αλιέας θα πρέπει να αλιεύει τουλάχιστον μία μονάδα ψαριού διαφορετικά θα πρέπει να αποχωρήσει από το παιχνίδι. Επίσης σε κάθε γύρο κάθε αλιέας δεν μπορεί να αλιεύσει πάνω από 5 τεμάχια ψαριού. Τα τεμάχια ψαριού που αλιεύουμε τα διατηρούμε κρυφά για λογαριασμό μας. Ο/η επιτηρητής/τρια σημειώνει τα τεμάχια ψαριού που έχει πάρει ο κάθε αλιέας της ομάδας του σε κάθε γύρο. Στο τέλος του γύρου μετράει (κρυφά) πόσα ψάρια υπάρχουν στην σακούλα και προσθέτει στη σακούλα ίδιο αριθμό τεμαχίων ψαριού. Για παράδειγμα αν στο κουτί είχαν μείνει τρία τεμάχια ψαριού προσθέτει αλλά τρία για να είναι διαθέσιμα στον επόμενο γύρο (έξι τεμάχια πλέον). Στο τέλος των τριών γύρων πρέπει να έχουν μείνει τουλάχιστον 5 τεμάχια ψαριού στην ομάδα!!αν στο τέλος των τριών γύρων δεν υπάρχουν 5 ψάρια η ομάδα (όλοι οι αλιείς) αποχωρούν από το παιχνίδι Νικητής είναι αυτός που στο τέλος τον 3 γύρων συγκέντρωσε τις περισσότερες μονάδες ψαριού (εφόσον η ομάδα του δεν έχασε, δηλαδή έχουν απομείνει στο κουτί τουλάχιστον 5 ψάρια)

4 Το παιχνίδι μας Υπήρχε ομάδα που αποκλείστηκε δηλαδή που εξάντλησε τα ψάρια της λίμνης; Αν ναι, γιατί; Υπήρξε ομάδα που ολοκλήρωσε και τους 3 ους γύρους με επιτυχία; Πόσα ψάρια απέμειναν στις ομάδες αυτές; Πόσα ψάρια έχει ο νικητής του παιχνιδιού; Πόσα απέμειναν στην λίμνη της ομάδας του; Σε σχέση με τις άλλες ομάδες; Είναι οικονομικά αποδοτικό να έχουν περισσέψει πολλά ψάρια σε κάποια ομάδα; Ποιο είναι το συμφέρον του κάθε παίκτη για να μεγιστοποιήσει το ατομικό του κέρδος; Η προσπάθεια του αυτή συγκρούεται με την διατήρηση των ψαριών στην λίμνη;

5 Το παιχνίδι μας Στο παιχνίδι κάθε μαθητής έχει κίνητρο να αλιεύσει όσο το δυνατόν περισσότερα ψάρια για να είναι νικητής (προσωπικό συμφέρον) Από τη σκοπιά του μαθητή η αλίευση όσον το δυνατόν περισσότερων ψαριών είναι ορθολογική αλλά οι αρνητικές επιπτώσεις από την υπεραλίευση καταμερίζονται εξίσου σε όλους τις μαθητές (αλιείς). Αν κάθε αλιέας ενεργήσει «ορθολογικά» και αλιεύσει όσο περισσότερα ψάρια μπορέσει τότε θα εξαντλήσουν τους κοινόχρηστους πόρους Το προσωπικό συμφέρον έρχεται σε σύγκρουση με το κοινωνικό συμφέρον και οι συμμετέχοντες στο παιχνίδι το αντιλαμβάνονται.

Τραγωδία των κοινών Ο Γκάρετ Χάρντιν στο κείμενο του με τίτλο "Η Τραγωδία των Κοινών" το 1968 στο περιοδικό Science Ζητά από τους αναγνώστες να φανταστούν

προσωπικό εισόδημα. Προειδοποιεί ότι οι κάτοικοι αναμένεται να προσθέτουν ζώα για να αυξήσουν το προσωπικό όφελος τους.

6 Τραγωδία των κοινών Ο Γκάρετ Χάρντιν στο κείμενο του με τίτλο "Η Τραγωδία των Κοινών" το 1968 στο περιοδικό Science Ζητά από τους αναγνώστες να φανταστούν ένα παλιό αγγλικό χωριό όπου η κοινή γη είναι διαθέσιμη ως βοσκότοπος σε όλους τους κατοίκους που έχουν στην ιδιοκτησία τους ζώα από τα οποία απολαμβάνουν προσωπικό εισόδημα. Προειδοποιεί ότι οι κάτοικοι αναμένεται να προσθέτουν ζώα για να αυξήσουν το προσωπικό όφελος τους. Κάθε μέλος της κοινότητας ενεργεί με βάση την ορθολογική εκτίμηση του προσωπικού συμφέροντος Η ελευθερία του κάθε κάτοικου να προσθέτει ζώα στο τέλος θα οδηγήσει στην πλήρη καταστροφή του πόρου.

7 Τραγωδία των κοινών Η πράξη που είναι ορθολογική για το άτομο μπορεί να είναι ανορθολογική για το σύνολο. Ένας πεπερασμένος πόρος αντιμετωπίζεται ως κοινή ιδιοκτησία και μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο υπερβολικής χρήσης. Αν και τα παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα είναι πολύ πιο πολύπλοκα απ ότι η καταστροφή ενός βοσκότοπου σε ένα Αγγλικό χωριό, εντούτοις, υπάρχουν σημαντικοί παραλληλισμοί μεταξύ των αιτίων μερικών περιβαλλοντικών προβλημάτων και των αιτίων της τραγωδίας των κοινών του Hardin. Παραδείγματα: η ρύπανση της ατμόσφαιρας, η ανεξέλεγκτη υλοτομία, τροπικό δάσος Αμαζονίου κλπ. Όμως, η ομοιότητα είναι ιδιαίτερα σημαντική στην περίπτωση της υπεραλίευσης στους ωκεανούς.

8 «Λύση» του προβλήματος / κλασσική οικονομική σχολή Για την κλασική οικονομική σχολή η αιτία του προβλήματος είναι η έλλειψη ιδιοκτησίας σε κοινόχρηστους πόρους. Εξαντλήθηκαν τα αλιεύματα επειδή οι ψαράδες ανταγωνίζονται ο ένας τον άλλο για τον ίδιο κοινόχρηστο πόρο. Επειδή οι πόροι δεν ανήκουν σε κανένα κανείς δεν μπορεί να περιορίσει την χρήση τους. Για την κλασική σχολή η λύση είναι η δημιουργία δικαιωμάτων ιδιοκτησίας για την αποδοτικότερη χρήση των πόρων. Οι αλιείς απολαμβάνουν την χρήση της λίμνης με μηδενική τιμή. Αν υπήρχαν δικαιώματα ιδιοκτησίας η αγορά θα λάμβανε υπόψιν τις προτιμήσεις και θα έδινε την κοινωνικά άριστη λύση.

«Λύση» του προβλήματος / Συνεργασία Η Έλινορ Όστρομ (1933-2012), κατάφερε μέσω μιας μεγάλης διεπιστημονικής έρευνας σε χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Ευρώπης να «καταρρίψει» το επιχείρημα του

9 «Λύση» του προβλήματος / Συνεργασία Η Έλινορ Όστρομ ( ), κατάφερε μέσω μιας μεγάλης διεπιστημονικής έρευνας σε χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Ευρώπης να «καταρρίψει» το επιχείρημα του Χάρντιν τόσο θεωρητικά, όσο και εμπειρικά Διαχείριση Βοσκοτόπων, Αφρική Διαχείριση συστημάτων ύδρευσης - Νεπάλ, Φιλιππίνες, Ιαπωνία, Ισπανία Στο βιβλίο της η διαχείριση των κοινών πόρων (Governing the commons, 1990, Cambridge) έδειξε ότι ιδιαίτερα σε μικρές πληθυσμιακές κλίμακες τα άτομα εφευρίσκουν εσωτερικούς τρόπους συνεργασίας για το πώς θα χρησιμοποιήσουν και θα αξιοποιήσουν τα κοινά αγαθά και τους κοινούς πόρους. Οι άνθρωποι επικοινωνούν μεταξύ τους και μπορούν να αντλήσουν τη μέγιστη ωφέλεια (όχι μόνο με οικονομικούς όρους, αλλά κυρίως με όρους βιωσιμότητας) όταν συνεργάζονται μεταξύ τους Έλινορ Όστρομ, Νόμπελ Οικονομίας 2009

10 «Λύση» του προβλήματος / Συνεργασία

11 «Λύση» του προβλήματος / Υπεύθυνη κατανάλωση Μια εναλλακτική προσέγγιση είναι μέσα από την οπτική της ζήτησης. Αν οι καταναλωτές υιοθετήσουν υπεύθυνη καταναλωτική συμπεριφορά μέσω των προτιμήσεων τους μπορούν να ενισχύσουν την προσπάθεια για την καταπολέμηση π.χ. της υπεραλίευσης και της παράνομης αλιείας. Μείωση της ζήτησης για παράδειγμα σε αγαθά που επιβαρύνουν το περιβάλλον και αύξηση της ζήτησης σε προϊόντα που έχουν παραχθεί με σεβασμό στο περιβάλλον

Υπεραλίευση Το 82% των πληθυσμών ψαριών στη Μεσόγειο υπεραλιεύεται, ενώ τα τελευταία 40 χρόνια έχει εξαφανιστεί το 50% της θαλάσσιας ζωής του πλανήτη.

12 Υπεραλίευση Το 82% των πληθυσμών ψαριών στη Μεσόγειο υπεραλιεύεται, ενώ τα τελευταία 40 χρόνια έχει εξαφανιστεί το 50% της θαλάσσιας ζωής του πλανήτη. Πάνω από το 60% των πληθυσμών ψαριών είναι στο όριο της υπεραλίευσης. Η παράνομη και άναρχη αλιεία εκτιμάται ότι ανέρχεται σε εκατομμύρια τόνους παγκοσμίως.

13 Υπεραλίευση και εμείς Εφαρμογή στο κινητό: Fish Guide App

14 2 ο παιχνίδι - Συνεργασία Οι μαθητές θα συμμετέχουν στο ίδιο με παιχνίδι (με τις ίδιες ομάδες) με μία όμως σημαντική διαφορά. Η λίμνη δεν θα είναι μία αδιαφανή σακούλα αλλά αντίθετα τα ψάρια θα είναι φανερά μπροστά από κάθε ομάδα. Οι μαθητές γνωρίζουν πλέον για το πρόβλημα της τραγωδίας των κοινόχρηστων πόρων και επίσης οι κινήσεις του κάθε μαθητή όταν αλιεύει ψάρια από την λίμνη θα είναι φανερές σε όλους. Συνεργάζονται για να εξασφαλίσουν το ατομικό συμφέρον τους αλλά και το κοινωνικό βιωσιμότητα της λίμνης.

Σχετικά έγγραφα

Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ: Η ΥΠΕΡΑΛΙΕΥΣΗ ΣΤΟΥΣ ΩΚΕΑΝΟΥΣ

Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ: Η ΥΠΕΡΑΛΙΕΥΣΗ ΣΤΟΥΣ ΩΚΕΑΝΟΥΣ Eyaγγελοσ Ι. Μανωλασ Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Δασολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Η τραγωδία