Εφαρμοσμένη Μίκρο 3. Market Failures. Καθηγητής Μιχαήλ Ζουμπουλάκης. Εφαρμοσμένη Μικρο 3 - Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας- Μ. Ζουμπουλάκης

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Εφαρμοσμένη Μίκρο 3. Market Failures. Καθηγητής Μιχαήλ Ζουμπουλάκης. Εφαρμοσμένη Μικρο 3 - Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας- Μ. Ζουμπουλάκης"

Κῆρες Φιλιππίδης
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Εφαρμοσμένη Μίκρο 3 Market Failures Καθηγητής Μιχαήλ Ζουμπουλάκης 1 Εφαρμοσμένη Μικρο 3 - Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας- Μ. Ζουμπουλάκης

Προβλήματα με το αόρατο χέρι (αποτυχίες της αγοράς) Οδηγούν οι ατομικές επιδιώξεις σε κοινωνικά ωφέλιμες καταστάσεις; Λειτουργεί το «αόρατο χέρι»; Πιθανόν! Εκτός αν υπάρχουν εξωτερικές επιδράσεις. Ι.

2 Προβλήματα με το αόρατο χέρι (αποτυχίες της αγοράς) Οδηγούν οι ατομικές επιδιώξεις σε κοινωνικά ωφέλιμες καταστάσεις; Λειτουργεί το «αόρατο χέρι»; Πιθανόν! Εκτός αν υπάρχουν εξωτερικές επιδράσεις. Ι. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΕΣ (externalities)= Κοινωνική διάσταση: η παραγωγή ή η κατανάλωση του Α επηρεάζει την παραγωγή ή την κατανάλωση του Β κόστος ή όφελος δεν εξατομικεύεται (οι τιμές δεν μετράνε την ποιότητα) διάχυση κόστους/οφέλους σε τρίτους Ένα εξωτερικά επιβαλλόμενο όφελος είναι μια θετική εξωτερική επίδραση. Ένα εξωτερικά επιβαλλόμενο κόστος είναι μια αρνητική εξωτερική επίδραση 2

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΕΣ (externalities)= Κοινωνική διάσταση: η παραγωγή ή η κατανάλωση του Α επηρεάζει την παραγωγή ή την κατανάλωση του Β κόστος ή

3 ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΕΣ (externalities) 1.Θετικές καταναλωτικές externalities: κήποι, ανθισμένα μπαλκόνια, νυχτοφύλακες. Αρνητικές externalities: εξατμίσεις, παθητικό κάπνισμα, αποτσίγαρα, θόρυβοι 2.θετικές παραγωγικές externalities: μελισσοκόμος & δενδροκόμος, σχολείο & καφετέρια, πολυκαταστήματα. Αρνητικές externalities (μεγάλο κοινωνικό κόστος παραγωγής): ρύπανση εργοστασίων & υπαίθριες αγορές = αρνητική διάχυση κόστους = υπερπροσφορά αγαθών (πολλοί πόροι σε ανεπάρκεια κατανέμονται σε μια δραστηριότητα που προκαλεί μια αρνητική εξωτερική επίδραση) εσωτερίκευση κόστους με διανομή περιουσιακών δικαιωμάτων (θεώρημα Coase) πχ. δικαιώματα ρύπανσης 3

θετικές παραγωγικές externalities: μελισσοκόμος & δενδροκόμος, σχολείο & καφετέρια, πολυκαταστήματα.

4 Άλλες αποτυχίες της αγοράς 3. Εξωτερικές επιδράσεις & κοινόχρηστα αγαθά: λίμνη, ποτάμι, θάλασσα, παραλία, λιμάνι, δάσος, βοσκότοποι («η τραγωδία των κοινών») λύσεις: α) κρατικοποίηση β) πλήρης ιδιωτικοποίηση γ) παραχώρηση δικαιωμάτων ιδιοκτησίας (Coase) δ) κοινοτικοποίηση (Ostrom) 4

παραλία, λιμάνι, δάσος, βοσκότοποι («η τραγωδία των κοινών») λύσεις:

5 Κι άλλες αποτυχίες της αγοράς 4. Εξωτερικές επιδράσεις & δημόσια αγαθά: Ένα αγαθό είναι καθαρά δημόσιο αν μπορεί να καταναλώνεται ελεύθερα (χωρίς αποκλεισμούς), και όταν η κατανάλωση από έναν, δεν μειώνει την ποσότητα (χωρίς ανταγωνισμούς στην κατανάλωση) Μικρό όφελος για τον παραγωγό /μεγάλο κοινωνικό όφελος υπο-προσφορά: πολύ λίγοι πόροι κατανέμονται σε μια δραστηριότητα που προκαλεί μια θετική εξωτερική επίδραση π.χ. σηματοδότες, φάροι, δημ. φωτισμός, υπόνομοι, ραδιόφωνο -tv Ημι-δημόσια αγαθά: παιδεία, υγεία, αστικές συγκοινωνίες Ρόλος κράτους: μεγιστοποίηση κοινωνικής ευημερίας + επιδιώξεις μιας χώρας ή πόλης 5

έναν, δεν μειώνει την ποσότητα (χωρίς ανταγωνισμούς στην κατανάλωση) Μικρό όφελος για τον παραγωγό /μεγάλο κοινωνικό όφελος υπο-προσφορά: πολύ λίγοι πόροι

6 Περισσότερες αποτυχίες της αγοράς ΙΙ. ΑΣΥΜΜΕΤΡΙΕΣ πληροφόρησης Σε αμιγώς ανταγωνιστικές αγορές όλοι οι συμμετέχοντες είναι πλήρως πληροφορημένοι σχετικά με τα αγαθά και τις υπηρεσίες που διακινούνται. Τι συμβαίνει όταν ο πωλητής ή ο αγοραστής γνωρίζει περισσότερα από την άλλη πλευρά; Με ποιούς τρόπους η ασύμμετρη πληροφόρηση επηρεάζει την λειτουργία μιας αγοράς; Τέσσερις περιπτώσεις: Δυσμενής επιλογή Προβληματική σηματοδότηση από τις τιμές Ηθικός κίνδυνος Συμβόλαια κινήτρων με τους εργαζόμενους 6

αγαθά και τις υπηρεσίες που διακινούνται.

7 Δυσμενής επιλογή όταν οι χαμηλές τιμές απομακρύνουν από την αγορά «καλά» αγαθά προς όφελος ποιοτικά χειρότερων πχ. μεταχειρισμένα αυτοκίνητα: πως ξεχωρίζεις ένα καλό μεταχειρισμένο από ένα σκάρτο όταν η τιμή και των δύο είναι πολύ χαμηλή; Ο πωλητής έχει μεγαλύτερο κέρδος αν πουλάει και τα δύο σε παραπλήσιες τιμές. Η παρουσία των σκάρτων επιφέρει ένα εξωτερικό κόστος πληροφόρησης στους αγοραστές και στους ιδιοκτήτες των καλών. αν π.χ. πάνω από το ένα τρίτο όλων των αυτοκινήτων είναι σκάρτα, τότε ανταλλάσσονται μόνο σκάρτα. 7

πωλητής έχει μεγαλύτερο κέρδος αν πουλάει και τα δύο σε παραπλήσιες τιμές.

8 Αμφισβητούμενη ποιότητα μη πειστικά μηνύματα: όταν η τιμή δεν αποτελεί κριτήριο ποιότητας, λέμε ότι το σήμα που εκπέμπει δεν είναι πειστικό (δεν πληροφορεί σωστά τον αγοραστή) π.χ. δωρεάν επιμορφωτικά σεμινάρια, σηματοδοτούν χαμηλή ποιότητα; Αν δεν ξέρεις δεν μπορείς να εκτιμήσεις την ποιότητα της επιμόρφωσης που προσφέρεται. Η ενημέρωση κοστίζει Αν επιβληθούν τιμές ανάλογες της ποιότητας, πολλοί ενδιαφερόμενοι θα αποκλειστούν 8

δωρεάν επιμορφωτικά σεμινάρια, σηματοδοτούν χαμηλή ποιότητα; Αν δεν ξέρεις δεν μπορείς να εκτιμήσεις την

9 Συναλλακτικά αντικίνητρα ηθικός κίνδυνος υφίσταται όταν οι αγοραστές χρησιμοποιούν την εσωτερική τους πληροφόρηση για να συνάψουν ένα επωφελέστερο συμβόλαιο / συναλλαγή π.χ. ασφάλειες ΙΧ-υγείας, δανεισμός Αν ένας ασφαλιστής ξέρει τον ακριβή κίνδυνο από την ασφάλιση ενός ατόμου, τότε να φτιαχτεί ένα συμβόλαιο ειδικά γι αυτό το άτομο = μηδενικός ηθικός κίνδυνος Αν όλοι οι άνθρωποι μοιάζουν ίδιοι στον ασφαλιστή, τότε ένα συμβόλαιο θα προσφερθεί σε όλους τους ασφαλιζόμενους: οι τύποι υψηλού κινδύνου και χαμηλού κινδύνου συγκεντρώνονται στην ίδια κατηγορία, κάνοντας αυτούς με χαμηλό κίνδυνο να επιδοτούν αυτούς με υψηλό κίνδυνο. Λύση: διαφοροποίηση ασφαλίστρων ανάλογα με την προϊστορία κάθε ατόμου 9

ασφάλειες ΙΧ-υγείας, δανεισμός Αν ένας ασφαλιστής ξέρει τον ακριβή κίνδυνο από την ασφάλιση ενός ατόμου, τότε να φτιαχτεί ένα συμβόλαιο ειδικά γι αυτό το άτομο = μηδενικός

10 Συμπλέγματα εξωτερικών επιδράσεων και ασυμμετριών πληροφόρησης Περιπτώσεις που συνδυάζουν και τις δύο ατέλειες Υγεία: συνδυάζει «ηθικό κίνδυνο» (γιατί ο γιατρός επιβάλλει τη θεραπεία), «δυσμενή επιλογή» (γιατί όταν ορίζονται ενιαίες χαμηλές τιμές, δεν ξεχωρίζεις τους καλούς από τους κακούς γιατρούς) και «εξωτερικότητες» (γιατί η ωφέλεια για την κοινωνία είναι πολύ μεγαλύτερη από το όφελος του ασθενή) Τηλεόραση-ραδιόφωνο: συνδυάζει ιδιότητες δημοσίου αγαθού προβλήματα αμφισβητούμεννης ποιότητας (ότι είναι δωρεάν δεν είναι απαραίτητα χαμηλής ποιότητας, αλλά οι ιδιωτικοί σταθμοί δεν έχουν λόγο να προσφέρουν εκπομπές υψηλής ποιότητας/ επιμορφωτικές) 10

(γιατί η ωφέλεια για την κοινωνία είναι πολύ μεγαλύτερη από το όφελος του ασθενή) Τηλεόραση-ραδιόφωνο: συνδυάζει ιδιότητες δημοσίου αγαθού προβλήματα

11 Δομικές αποτυχίες αγοράς ΙΙΙ. δομή αγοράς - ολιγοπωλιακή ισχύς (π.χ. φάρμακα/αεροπορική βιομηχανία) IV. Αναντιστοιχία αναγκών & εισοδημάτων κοινωνικές ανισότητες, φτώχεια απόλυτη: λιγότερο από $1,25 ημερησίως σχετική: όταν το ποσοστό των ατόμων σε μια χώρα που ζουν με εισόδημα κατώτερο ενός συγκεκριμένου ποσοστού του μέσου εισοδήματος (συνήθως 50%) στην χώρα 11

$1,25 ημερησίως σχετική: όταν το ποσοστό των ατόμων σε μια χώρα που ζουν με εισόδημα

Σχετικά έγγραφα

Εφαρμοσμένη Μίκρο 3. Market Failures. Καθηγητής Μιχαήλ Ζουμπουλάκης

Εφαρμοσμένη Μίκρο 3. Market Failures. Καθηγητής Μιχαήλ Ζουμπουλάκης Εφαρμοσμένη Μίκρο 3 Market Failures Καθηγητής Μιχαήλ Ζουμπουλάκης 1 Προβλήματα με το αόρατο χέρι (αποτυχίες της αγοράς) Οδηγούν οι ατομικές επιδιώξεις σε κοινωνικά αποδεκτές καταστάσεις; Ισορροπία; Ίσως,