AN ROINN OIDEACHAIS AGUS EOLAÍOCHTA SCRÚDÚ ARDTEISTIMÉIREACHTA, 2001 GRÉIGIS ARDLEIBHÉAL. (400 marc)

Transcript

1 M. 2 T AN ROINN OIDEACHAIS AGUS EOLAÍOCHTA SCRÚDÚ ARDTEISTIMÉIREACHTA, 2001 GRÉIGIS ARDLEIBHÉAL (400 marc) DÉ haoine, 22 MEITHEAMH TRÁTHNÓNA 2.00 go dtí 5.00 Lch. 1 de 7

2 1. Freagair Roinn A nó Roinn B: [50] A. Cuir Gréigis ar: D fhulaing na Gréagaigh mórán cruatain ar an máirseáil go dtí an cósta. D ionsaigh na barbaraigh chomh minic sin iad nárbh fhéidir stad agus na mairbh a chur. Sna sléibhte bhí an sneachta níos doimhne ná mar a bhí feicthe riamh cheana acu. Is mó aitheasc a thug Seineafón do na saighdiúirí chun iad a ghríosadh. Ach ar deireadh, shroich siad áit ina ndúirt siadsan a bhí chun tosaigh de bhéic obann An fharraige, an fharraige! Láithreach bonn, chonacthas don arm go léir go raibh a gcuid trioblóidí thart. Bhí súil acu go mbeidís ag filleadh go luath chuig a mná céile agus a gclann. an cósta: α γιαλ ς. iad siúd a bhí chun tosaigh: ο πρ τοι. B. Léigh an sliocht seo a leanas agus freagair na ceisteanna a leanann é: NÓ (Is cabhair do dhaoine áirithe é eolas a bheith acu ar shaothar Eoraipidéis i ndiaidh na tubaiste sa tsicil.) Ενιοι δ κα δι Ε ριπίδην σώθησαν. µάλιστα γάρ, ς οικε, τ ν κτ ς Ελλήνων π θησαν α το τ ν µο σαν ο περ Σικελίαν κα µικρ τ ν φικνουµένων κάστοτε δείγµατα κα γε µατα κοµιζ ντων κµανθάνοντες, γαπητ ς µετεδίδοσαν λλήλοις. τ τε γο ν φασι τ ν σωθέντων ο καδε συχνο ς σπάσασθαι τ ν Ε ριπίδην φιλοφρ νως, κα διηγε σθαι το ς µέν, τι δουλε οντες φείθησαν, κδιδάξαντες σα τ ν κείνου ποιηµάτων µέµνηντο, το ς δ, τι πλανώµενοι µετ τ ν µάχην, τροφ ς κα δατος µετέλαβον τ ν µελ ν σαντες. ο δε δ θαυµάζειν, τι το Καυνίου φασ πλοίου προσφεροµένου το ς λιµέσιν, π λ ηστρίδων διωκουµένου, µ δέχεσθαι τ πρ τον, λλ πείργειν ε τα µέντοι διαπυνθανοµένους, ε γινώσκουσιν σµατα τ ν Ε ριπίδου, φησάντων κείνων, ο τω παρε ναι καταγαγε ν τ πλο ον. γε µα: blas, píosa beag. συχνοί: mórchuid. διηγέοµαι: cuirim síos ar. δω: canaim. (a) Cén abairt sa Ghréigis sa sliocht a thugann le tuiscint gur chóilínigh iad na Siciligh? (5) (b) Cad a bhí suntasach faoina ndearcadh i leith Eoraipidéis? (6) (c) Cé mar a chuaigh cuairteoirí chun sochair dóibh, agus cén tairbhe a bhain siad as seo? (8) (d) Cé mar a chuaigh cúrsaí i bhfeidhm ar mhórán den dream a tháinig slán nuair a bhain siad an baile amach? (5) (e) Conas a bhain an dream úd ar gabhadh iad a saoirse amach? (7) (f) Cén luach saothair a bhí faighte acu siúd a bhí ar seachrán? (6) (g) Cén fáth nár tugadh cead isteach sna poirt don long Kaunios i dtosach báire? (7) (h) Cad a d athraigh aigne an phobail áitiúil? (6) Lch. 2 de 7

3 2. Cuir Gaeilge ar thrí cinn ar bith de na sleachta A, B, C, D. (Tá na sleachta go léir sa cheist seo ar chomh-mharc): [180] A. (Agraíonn Seineafón an argóint chun cinn nach bhfuil pionós an bháis tuillte ag Sócraitéas.) Εµο µ ν δ Σωκράτης τοιο τος ν δ κει τιµ ς ξιος ε ναι τ π λει µ λλον θανάτου. κατ γ ρ το ς ν µους, άν τις φανερ ς γένηται κλέπτων νδραποδιζ µενος, το τοις θάνατ ς στιν ζηµία ν κε νος πάντων νθρώπων πλε στον πε χεν. λλ µ ν τ π λει γε ο τε πολέµου ο τε στάσεως ο τε προδοσίας ο τε λλου κακο ο δεν ς πώποτε α τιος γένετο ο δ µ ν δί α γε ο δένα πώποτε νθρώπων ο τε γαθ ν πεστέρησεν ο τε κακο ς περιέβαλεν, λλ ο δ α τίαν τ ν ε ρηµένων ο δεν ς πώποτ σχε. π ς ο ν ν νοχος ε η τ γραφ ; ς ντ το µ νοµίζειν θεο ς, ς ν τ γραφ γέγραπτο, φανερ ς ν θεραπε ων το ς θεο ς µάλιστα πάντων νθρώπων. SEINEAFÓN (60) νδραποδίζοµαι: díolaim daoine mar sclábhaithe. στάσις: aighneas páirtí. δί α: go príobháideach. νοχος: faoi réir ag. γραφή: cúisiú, díotáil. B. (Tairgeann Cyrus luach saothair d aon fhear ar féidir leis cúnamh a thabhairt dó chun Sardis, príomhchathair Lidiach Chroesais, a ghabháil.) Σάρδεις δ λωσαν δε πειδ τεσσερεσκαιδεκάτη γένετο µέρη πολιορκεοµέν ω Κροίσ ω, Κ ρος τ στρατι τ ωυτο διαπέµψας ππέας προε πε τ πρώτ ω πιβάντι το τείχεος δ ρα δώσειν. µετ δ το το πειρησαµένης τ ς στρατι ς, ς ο προεχώρεε, νθα τα, τ ν λλων πεπαυµένων, ν ρ Μάρδος πειρ το προσβαίνων κατ το το τ ς κροπ λιος τ ο δε ς τέτακτο φ λακος π τοµ ς τε γάρ στι τα τ η κρ πολις κα µαχος. ν δ Μάρδος, δ ν τ προτεραί η τ ν τινα Λυδ ν κατ το το τ ς κροπ λιος καταβάντα π κυνέην νωθεν κατακυλισθε σαν κα νελ µενον, φράσθη κα ς θυµ ν βάλετο. τ τε δ δ α τ ς τε νεβεβήκεε κα κατ α τ ν λλοι Περσέων νέβαινον προσβάντων δε συχν ν ο τω δ Σάρδεις λωσαν. HEIREADÓTAS (60) λων (Éigríochtá, Chéasta): táim gafa. προχωρέω: éiríonn liom. π τοµος: rite, géarchrochta. κυνέη: téad. κατακυλίνδω: rollaim anuas. φράζοµαι: measaim, tugaim faoi deara. συχνοί: mórán. C. (Cáineann Hecuba Polymnestor as ór nár leis féin é a choimeád, agus as faillí a dhéanamh i gcúram a mic.) χρ ν σ, ε περ σθα το ς Αχαιο σιν φίλος, τ ν χρυσ ν, ν φ ς ο σ ν λλ το δ χειν, δο ναι φέροντα πενοµένοις τε κα χρ νον πολ ν πατρ ώας γ ς πεξενωµένοις σ δ ο δ ν ν πω σ ς παλλάξαι χερ ς τολµ ς, χων δ καρτερε ς τ ν δ µοις. ε µ ν τρέφων µ ν ς σε πα δα χρ ν τρέφειν µ ν γ σωσας, ε χες ν καλ ν κλέος ν το ς κακο ς γ ρ γαθο σαφέστατοι φίλοι τ χρηστ δ α θ καστ χει φίλους. ε δ σπάνιζες χρηµάτων, δ η τ χει, θησαυρ ς ν σοι πα ς π ρχ ο µ ς µέγας. ν ν δ ο τ κε νον νδρ χεις σαυτ φίλον. EOIRIPIDÉAS (60) χρ ν σε: ba cheart duit. πένοµαι: táim bocht. ποξεν οµαι: táim díbeartha ó. παλλάσσω: fuasclaím. καρτερέω: leanaim orm. τ χρηστά : bua, tréimhse rathúil. σπανίζω: tá gá agam le. πάρχειν: a bheith, a bheith i láthair. Lch 3 de 7

4 D. (Insíonn Odaiséas cé mar a thug sé rabhadh dá fhoireann fanacht amach ó bhólacht Dhia na Gréine, ach gur thug Eoralacas malairt comhairle.) κα τ τ γ ν γορ ν θέµενος µετ µ θον ειπον Ω φίλοι, ν γ ρ νη ι θο βρ σίς τε π σις τε στιν, τ ν δ βο ν πεχώµεθα, µή τι πάθωµεν. Ε ρ λοχος δ τάροισι κακ ς ξάρχετο βουλ ς Κέκλυτέ µευ µ θων, κακά περ πάσχοντες, τα ροι λλ γετ, Ηελίοιο βο ν λάσαντες ρίστας ρέξοµεν θανάτοισι, το ο ραν ν ε ρ ν χουσιν. ε δέ κεν ε ς Ιθάκην φικοίµεθα, πατρίδα γα αν, α ψά κεν Ηελί ω Υπερίονι πίονα νη ν τε ξοµεν, ν δέ κε θε µεν γάλµατα πολλ κα σθλά., HÓIMÉAR (60) γορή: cruinniú. βρ σις: bia. π σις: deoch. πέχοµαι: fanaim amach as. κλ ω: cloisim. ρέζω: íobraím. α ψα: go tapa. Υπερίων: Hyperion (ainm diamhair an Dé Ghréine). νη ν: teampall. τε χω: tógaim. γαλµα: dealbh., 3. Freagair Roinn A nó Roinn B sa cheist seo: [80] A. (i) Cuir Gaeilge ar: (50) Ξέρξης δ µείβετο λέγων Αρτάβανε,... φράσον δέ µοι τ δε ε τοι ψις το νυπνίου µ ναργ ς ο τω έφάνη, ε χες ν τ ν ρχαίην γνώµην, ο κ ν µε στρατε εσθαι π τ ν Ελλάδα, µετέστης ν; φέρε το τ µοι τρεκέως ε πέ. δ µείβετο λέγων βασιλε, ψις µ ν πιφανε σα το νείρου, ς βουλ µεθα µφ τεροι, τελευτήσειε γ δ τι κα ς τ δε δείµατ ς ε µι π πλεος ο δ ντ ς µεωυτο, λλα τε πολλ πιλεγ µενος κα δ κα ρ ν τοι δ ο τ µέγιστα πάντων ντα πολεµιώτατα. Ξέρξης δ πρ ς τα τα µείβετο τοισίδε δαιµ νιε νδρ ν, κο α τα τα δ ο λέγεις ε ναί µοι πολεµιώτατα; κ τερά τοι πεζ ς µεµπτ ς κατ πλ θ ς στι, κα τ Ελληνικ ν στράτευµα φαίνεται πολλαπλήσιον σεσθαι το µετέρου, τ ναυτικ ν τ µέτερον λείψεσθαι το κείνων, κα συναµφ τερα τα τα; ε γάρ τοι τα τ η φαίνεται νδεέστερα ε ναι τ µέτερα πρήγµατα, στρατο ν λλου τις τ ν ταχίστην γερσιν ποιο το. A WORLD OF HEROES (ii) Freagair trí cinn ar bith de na ceisteanna seo a leanas. (Gabhann deich marc le gach ceist acu): (30) (a) (b) (c) (d) (e) Cérbh é Artabanas? Conas a mhíníonn sé an cáineadh a rinne sé ar fhórsaí Xerxes? Déan trácht go hachomair ar dhearcadh Heireadótais i leith na naithneach. Cén fáth a litrítear roinnt focal i saothar Heireadótais ar bhealach neamhghnách? Tabhair dhá shampla dá leithéid seo ón ngiota thuas. Déan trácht go hachomair ar a ndearna na Gréagaigh ag Thermopylai nuair a chuala siad go raibh na Peirsigh ag teacht timpeall an tsléibhe. Déan trácht ar an tslí a láimhsíonn Heireadótas na scéalta a chuireann a chuid foinsí ar fáil dó. Lch 4 de 7

5 B. (i) Translate into English: (50) ΤΡ. ΠΑ. ΤΡ. ΠΑ. ΤΡ. πωλ µεσθ ρ, ε κακ ν προσοίσοµεν νέον παλαι, πρ ν τ δ ξηντληκέναι. τ ρ σ γ, ο γ ρκαιρ ς ε δέναι τ δε δέσποιναν, σ χαζε κα σίγα λ γον. τέκν, κο εθ ο ος ε ς µ ς πατήρ; λοιτο µ ν µή δεσπ της γάρ στ µ ς τ ρκακ ς γ ν ς φίλους λίσκεται. τίς δ ο χ θνητ ν; ρτι γιγνώσκεις τ δε, ς π ς τις α τ ν το πέλας µ λλον φιλε, ε το σδε γ ε ν ς ο νεκ ο στέργει πατήρ. τ, ε γ ρ σται, δωµάτων σω, τέκνα. σ δ ς µάλιστα το σδ ρηµώσας χε κα µ πέλαζε µητρ δυσθυµουµέν η. δη γ ρ ε δον µµα νιν ταυρουµένην το σδ, ς τι δρασείουσαν ο δ πα σεται χ λου, σάφ ο δα, πρ ν κατασκ ψαί τινα. χθρο ς γε µέντοι, µ φίλους, δράσειέ τι. THE INTELLECTUAL REVOLUTION. (ii) Freagair trí cinn ar bith de na ceisteanna seo a leanas. ( Tá deich marc ag dul do gach ceann acu): (30) (a) (b) (c) (d) (e) Cén scéal a moltar don Bhuime a choinneáil faoi rún? Déan trácht ar an tionchar atá ag an scéal ar Mhéidia nuair a chloiseann sí é. Cén fáth a mbeadh bá éigin ag duine le Méidia? Léirigh conas atá tionchar na Sofaistí le feiceáil sa dráma seo. Cé mar a chuireann an radharc a bhfuil an Teachtaire ann le héifeacht dhrámatacht an dráma seo, dar leat? Déan líne 1 sa sliocht thuas a scanadh. Déan na cainníochtaí a mharcáil agus an mheadaracht a ainmniú. 4. Freagair trí cinn de na ceisteanna seo a leanas. Ní mór ceist amháin ar a laghad a roghnú as Roinn A, agus ceist amháin as Roinn B. Is féidir an tríú ceist a roghnú as Roinn A nó as Roinn B. (Tá tríocha marc ag dul do gach ceist acu): [90] A. (i) (ii) (iii) Déan Nicias agus Cléón a chur i gcomparáid agus i gcodarsnacht le chéile mar pholaiteoirí agus mar ghinearáil. (Ní gá mionchuntas a thabhairt ar gach eachtra.) Tabhair cúiseanna le Réabhloid na bliana 411R.CH. agus rianaigh imeachtaí na Réabhlóide sin. Déan cur síos ar dhá cheann ar bith de na cathanna seo agus inis cén toradh a bhí orthu: Aigospotamoi; Mantinea; Chaeronea; Issus. (iv) Rianaigh saol gairmiúil Pheisistratais. An ainm mí-oiriunach é tíoránach a thabhairt air? Lch 5 de 7

6 B. (i) (ii) (iii) (iv) Scríobh faoi Hóiméar agus an Aois Laochúil is cúlra dá chuid dánta. Tabhair cuntas ar shaol agus ar shaothar Phlatóin. Déan cur síos ar na gnéithe a rinne ceann de na teampaill Ghréagacha is mó clú den Phartanan. Tar éis féachaint ar an bhfótagraf A thíos, agus ar bhfótagraif B agus C ar leathnach 7, freagair dhá cheann de na ceisteanna seo a leanas: (a) (b) (c) A Cén tréimhse lena mbaineann an dealbh i bhfótagraf A? Luaigh trí ghné thipiciúla de chuid na tréimhse seo. Ainmnigh an dealbh i bhfótagraf B. Déan trácht ar an tslí a ndearna an t-ealaíontóir é a dhearadh agus a chur i gcrích. An Figiúr i bhfótagraf C, an Figiúr Dubh nó Figiúr Dearg é an vása ann? Déan trácht ar cé mar a bhain an t-ealaíontóir úsáid as an spás a bhí ar fáil dó. Lch 6 de 7

7 B C Lch 7 de 7

8 LEATHANACH BÁN Page 8 of 6

9 Page 9 of 6