Τράπεζα Θεμάτων Γ Λυκείου Θεματική Ενότητα: Καταναλωτισμός & Διαφήμιση Θεματικός Άξονας: Ταυτότητες ΚΕΙΜΕΝΑ

Transcript

1 ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 1 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» Τομέας Νέων Ελληνικών Τράπεζα Θεμάτων Γ Λυκείου Θεματική Ενότητα: Καταναλωτισμός & Διαφήμιση Θεματικός Άξονας: Ταυτότητες Συντάκτης: Γιάννης Ι. Πασσάς ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΕΙΜΕΝΟ 1 Γιάννης Μπασκόζος, Το δικαίωμα στην κατανάλωση Εισαγωγικό σημείωμα Ο Γιάννης Μπασκόζος είναι αρθρογράφος και διευθυντής των περιοδικών «Διαβάζω» και «Αναγνώστης». Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Οικονομικός Ταχυδρόμος» το Όταν τη δεκαετία του 70 ο διάσημος σημειολόγος Ουμπέρτο Έκο βρέθηκε σε ένα συνέδριο έχοντας μαζί του μια εκατοντάδα κόμικς με ήρωα το Σούπερμαν, με σκοπό να μιλήσει για τα mass media και την καταναλωτική κουλτούρα, τον κοίταζαν σαν ένα περίεργο είδος μελετητή. Ο ίδιος διαπίστωσε με έκπληξη ότι μέχρι το τέλος του συνεδρίου τα τεύχη των κόμικς είχαν όλα εξαφανιστεί, καθώς κάθε σύνεδρος θεώρησε επιτακτικό να «μελετήσει» επισταμένως το «σώμα του κακού». Όταν αργότερα ο Έκο έγραψε το πρώτο του άρθρο για τους «Κήνσορες και τους Θεράποντες», δηλαδή τους επικριτές και απολογητές της μαζικής κουλτούρας, έπεσαν πάνω του όλοι οι σοβαροί διανοούμενοι να τον κατασπαράξουν. «Μα είναι δυνατόν», έλεγαν, «να μελετάμε τη μαζική κατανάλωση! Ε, όχι και ο Σούπερμαν αγκαλιά με τον Καντ!»

2 ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2 Βέβαια, ο καταναλωτισμός σήμερα ως έννοια έχει αλλάξει σημαντικά. Σήμερα οι άνθρωποι αναφέρονται ως καταναλωτές σε ένα ευρύτατο πεδίο δραστηριοτήτων: οι επισκέπτες των μουσείων, το θεατρικό κοινό, τα πλήθη στα γήπεδα, οι τηλεθεατές αποκαλούνται καταναλωτές αυτών των δραστηριοτήτων. Αντίστοιχα, οι φοιτητές, οι ασθενείς των νοσοκομείων, οι φορολογούμενοι, αλλά και το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο που προστατεύεται από την αστυνομία προληπτικά, αναφέρονται ως καταναλωτές των υπηρεσιών εκπαίδευσης, υγείας, κοινωνικών υποδομών και ασφάλειας. Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο είναι ελεύθερος ο καταναλωτής να καταναλώνει και με βάση ποια κριτήρια, χωρίς να άγεται και φέρεται από τους παραγωγούς, τους ανθρώπους του μάρκετινγκ και της διαφήμισης. Σήμερα η διαφήμιση και το μάρκετινγκ είναι υποχρεωμένα να λαμβάνουν υπόψη τους τις καταναλωτικές προτιμήσεις. Το σημερινό οικονομικό σύστημα έχει προσανατολίσει τις προτεραιότητές του από τον παραγωγό στον καταναλωτή. Το καταναλωτικό κοινό πλέον είναι πολύ απαιτητικό, γνωρίζει καλύτερα τις ανάγκες του και εν πολλοίς αποφεύγει τα τυποποιημένα προϊόντα. Στις δυτικές κοινωνίες οι κοινωνικοπολιτισμικές αλλαγές, αλλά και το υψηλότερο επίπεδο μόρφωσης και γενικών γνώσεων, έχουν δημιουργήσει κριτήρια που δύναται ο καταναλωτής να χρησιμοποιεί. Βέβαια υπάρχει και η αντίθετη γνώμη, όσων υποστηρίζουν ότι η κατανάλωση στην πραγματικότητα αποπολιτικοποιεί την κοινωνία, ότι οι καταναλωτές εκκινούν από τη διάθεση να διαμορφώσουν την ταυτότητά τους στη βάση της απόκτησης υλικών αγαθών, καθώς κι ότι τα άτομα γίνονται εγωιστικά και αυτιστικά, ενώ αντιλαμβάνονται την κοινωνική τους ένταξη και ταυτότητα αποκλειστικά ως συνάρτηση του καταναλωτικού φαίνεσθαι. Πολλοί μάλιστα αριστεροί επικριτές της καταναλωτικής κουλτούρας πιστεύουν ότι πρόκειται για «συνωμοσία» εις βάρος της πολιτικοποίησης του ατόμου με σκοπό την υποδούλωση της σκέψης και της δράσης του. Οι απολαύσεις κατ αυτούς δεν είναι παρά «ναρκωτικά». Ζούμε βέβαια σε καθεστώς «μαζικής πολιτιστικής δημοκρατίας», όπως τη χαρακτήριζε ο Παναγιώτης Κονδύλης, αλλά οι συντηρητικές αυτές απόψεις δεν μπορούν να απαντήσουν στις σύγχρονες έννοιες κατανάλωσης που διέπουν τις δυτικές κοινωνίες. Για παράδειγμα, πώς θα ερμηνεύσουν την έννοια «καταναλώνω υπηρεσίες διαδικτύου», «καταναλώνω πολιτιστικές πληροφορίες», «καταναλώνω κοινωνικές υπηρεσίες»; Το ζητούμενο λοιπόν σήμερα είναι η διαμόρφωση συνειδητοποιημένων καταναλωτών, ανθρώπων των οποίων η ικανότητα υπερβαίνει κατά πολύ την προσεκτική εξέταση της ημερομηνίας λήξης του προϊόντος. Ο συνειδητός καταναλωτής πρέπει να είναι σε

3 ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 3 θέση όχι μόνο να αποκρυπτογραφεί το νόημα των αγαθών που καταναλώνει, αλλά και να υπαγορεύει τις δικές του προτεραιότητες και απαιτήσεις στη σύλληψη και την υλοποίηση των υπηρεσιών και αγαθών που προτίθεται να καταναλώσει. Πρόκειται για διαδικασία που άπτεται της άσκησης συλλογικών και ατομικών δικαιωμάτων. Στην πράξη χρειάζεται η εκπαίδευση του συνειδητού καταναλωτή, όχι μόνο στο σχολείο, αλλά και κατά τη διάρκεια της ζωής του, μέσω θεσμών και μηχανισμών ικανών να διασφαλίσουν τις μέγιστες ευκαιρίες. ΚΕΙΜΕΝO 2 [Ζήτω το Zanussi!]

4 ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 4 ΚΕΙΜΕΝΟ 3 Μανόλης Αναγνωστάκης, Επιτύμβιον Εισαγωγικό σημείωμα Ο Μανόλης Αναγνωστάκης ( ) ήταν Έλληνας ποιητής της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς. Το ποίημα ανήκει στη συλλογή «Ο Στόχος» του Πέθανες κι έγινες και συ: ο καλός. Ο λαμπρός άνθρωπος, ο οικογενειάρχης, ο πατριώτης. Τριάντα έξι στέφανα σε συνοδέψανε, τρεις λόγοι αντιπροέδρων, εφτά ψηφίσματα για τις υπέροχες υπηρεσίες που προσέφερες. Α, ρε Λαυρέντη, εγώ που μόνο το ξερα τι κάθαρμα ήσουν, τι κάλπικος παράς, μια ολόκληρη ζωή μέσα στο ψέμα. Κοιμού εν ειρήνη δε θα ρθω την ησυχία σου να ταράξω. (Εγώ μια ολόκληρη ζωή μες στη σιωπή θα την εξαγοράσω πολύ ακριβά κι όχι με τίμημα το θλιβερό σου το σαρκίο). Κοιμού εν ειρήνη. Ως ήσουν πάντα στη ζωή: ο καλός, ο λαμπρός άνθρωπος, ο οικογενειάρχης, ο πατριώτης. Δε θα σαι ο πρώτος ούτε δα κι ο τελευταίος.

5 ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 5 ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α. (μονάδες 15) Με ένα σύντομο σημείωμά σας (70 έως 90 λέξεις) να παρουσιάσετε χωρίς δικά σας σχόλια τα επιχειρήματα με τα οποία ο συγγραφέας του «Κειμένου 1» υπερασπίζεται τη σύγχρονη έννοια της κατανάλωσης. ΘΕΜΑ Β1. (μονάδες 15) Πώς θα χαρακτηρίζατε εσείς τη στάση των «σοβαρών διανοουμένων» που περιγράφεται στην 1η παράγραφο του «Κειμένου 1»; (παράγραφος 60 έως 80 λέξεων) ΘΕΜΑ Β2. (μονάδες 15) [α] Ποιος είναι ο κυρίαρχος τρόπος πειθούς που χρησιμοποιείται σε καθένα από τα «Κείμενα 1 & 2»; Για ποιον λόγο, κατά τη γνώμη σας, τους επέλεξαν οι δημιουργοί τους; Να απαντήσετε, λαμβάνοντας υπόψη το είδος των κειμένων και τον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκαν. (μονάδες 8) [β] Πόσο αποτελεσματικό θεωρείτε πως θα ήταν το διαφημιστικό μήνυμα του «Κειμένου 2» σήμερα; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 7) ΘΕΜΑ Β3. (μονάδες 10) Για ποιον λόγο, κατά τη γνώμη σας, ο συγγραφέας του «Κειμένου 1» παραθέτει στην αρχή το περιστατικό που αφηγείται ο Έκο; ΘΕΜΑ Γ. (μονάδες 15) Ποιο είναι το θέμα του «Κειμένου 3»; Με ποιον τρόπο η ειρωνεία συμβάλλει στην ανάδειξη του θέματος; Ποια είναι η δική σας άποψη για το θέμα αυτό; (150 έως 200 λέξεις) ΘΕΜΑ Δ. (μονάδες 30) Αξιοποιώντας πληροφορίες από τα «Κείμενα 1 & 2», να γράψετε ένα κείμενο 350 έως 400 λέξεων (επιλέξτε ελεύθερα την περίσταση επικοινωνίας), στο οποίο να αξιολογείτε την επίδραση της κατανάλωσης στον σύγχρονο άνθρωπο.

6 ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 6 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α. Ο Γιάννης Μπασκόζος σε άρθρο του στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» υπερασπίζεται τη σύγχρονη έννοια της κατανάλωσης. Συγκεκριμένα, θεωρεί πως η κατανάλωση σήμερα επεκτείνεται πλέον σε ένα ευρύ πλήθος δραστηριοτήτων, όπως η ψυχαγωγία και οι κοινωνικές υπηρεσίες, ενώ την ίδια στιγμή οι καταναλωτές, χάρη στο υψηλότερο μορφωτικό τους επίπεδο, είναι ελεύθεροι να καθορίζουν οι ίδιοι τις καταναλωτικές τους επιλογές. Χαρακτηρίζει λοιπόν τις απόψεις, σύμφωνα με τις οποίες η κατανάλωση αλλοτριώνει τον άνθρωπο, ως συντηρητικές, αφού δε λαμβάνουν υπόψη τους τη σύγχρονη έννοια της κατανάλωσης. (82 λέξεις) ΘΕΜΑ Β1. Η ειρωνεία, με την οποία αντιμετωπίζει ο συγγραφέας του «Κειμένου 1» τους διανοούμενους που καταδίκασαν τη στάση του Έκο απέναντι στη μαζική κατανάλωση, είναι, κατά τη γνώμη μου, δικαιολογημένη. Γιατί αναδεικνύει την υποκριτική και ενοχική στάση μας απέναντι στην καταναλωτική κουλτούρα, η οποία, αν και είναι πλέον κυρίαρχη ακόμα και στις αναπτυσσόμενες χώρες, καταδικάζεται ακόμη ως αλλοτριωτική. Η δαιμονοποίηση αυτή εμποδίζει τη μοναδική λύση, που θα έδινε διέξοδο στο πρόβλημα, τη δημιουργία συνειδητοποιημένων καταναλωτών. (74 λέξεις) ΘΕΜΑ Β2. [α] Ο κυρίαρχος τρόπος πειθούς στο «Κείμενο 1» είναι η επίκληση στη λογική. Συγκεκριμένα, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί επιχειρήματα (βλ. 3 όπου ερμηνεύεται η στάση των σύγχρονων καταναλωτών), αλλά και τεκμήρια (βλ. 2 όπου με παραδείγματα επιβεβαιώνεται η διεύρυνση της έννοιας της κατανάλωσης). Ο κυρίαρχος τρόπος πειθούς στο «Κείμενο 2» είναι η επίκληση στο συναίσθημα του δέκτη. Συγκεκριμένα, με το εύρημα των γυναικών που διαδηλώνουν δημιουργείται ο συνειρμός ανάμεσα στη γυναικεία απελευθέρωση και το συγκεκριμένο προϊόν. Η επιλογή των δημιουργών των κειμένων είναι δικαιολογημένη, καθώς στην πρώτη περίπτωση πρόκειται για ένα άρθρο γνώμης, που έχει στόχο την αντικειμενική πληροφόρηση και έτσι δικαιολογημένα εστιάζει στο μήνυμα, ενώ στη δεύτερη για ένα διαφημιστικό μήνυμα, που στοχεύει στην προώθηση ενός προϊόντος, γι αυτό και απευθύνεται στον δέκτη.

7 ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 7 [β] Το διαφημιστικό μήνυμα του «Κειμένου 2» δε θα ήταν αποτελεσματικό σήμερα, γιατί η γυναικεία απελευθέρωση στην οποία αναφέρεται είναι πλέον γεγονός, σε σημείο που θα θεωρούνταν προσβλητικό για τις γυναίκες με τα έμφυλα στερεότυπα που αναπαράγει (βλ. άμεση σύνδεση της γυναίκας με τις οικιακές εργασίες, πρότυπα «επιτυχημένων» γυναικών που απεικονίζονται κτλ.). ΘΕΜΑ Β3. Ο λόγος για τον οποίο, κατά τη γνώμη μου, ο συγγραφέας του «Κειμένου 1» παραθέτει στην αρχή το ανέκδοτο περιστατικό που αφηγείται ο Έκο, για να προσελκύσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη και να τον προβληματίσει με την αμεσότητά του σχετικά με τη στάση που κρατούσε η πλειοψηφία των διανοούμενων απέναντι στην κατανάλωση. ΘΕΜΑ Γ. Το θέμα του «Κειμένου 3» είναι, κατά τη γνώμη μου, η ανθρώπινη υποκρισία. Υποκριτής είναι ο Λαυρέντης, ένας «κάλπικος παράς», που χτίζει ωστόσο μεθοδικά την εικόνα του «καθώς πρέπει» πολίτη, για να επιτύχει την προσωπική του ανάδειξη. Υποκριτική είναι και η κοινωνία, που ακόμα και αν είχε αμφιβολίες για την ποιότητα του ατόμου, μετά θάνατον τον αναγνωρίζει ως «καλό». Απέναντι στην υποκρισία αυτή στέκεται ο ποιητής και την καυτηριάζει με πικρή ειρωνεία: οι υπερβολικές τιμές, που του αποδίδει η κοινωνία (βλ. θετικούς αξιολογικούς χαρακτηρισμούς, πομπώδες ύφος) στην πρώτη στροφή, ανατρέπονται απότομα στη δεύτερη με την αποκάλυψη της πραγματικής ταυτότητας του Λαυρέντη, που μόνο ο ποιητής γνωρίζει (βλ. υβριστικούς χαρακτηρισμούς, λαϊκές εκφράσεις). Με αυτή τη λεκτική και καταστασιακή ειρωνεία η ηθική τάξη αποκαθίσταται, ακόμα και αν ο ποιητής αρνείται τελικά να προχωρήσει σε μια δημόσια καταδίκη της υποκρισίας τόσο του Λαυρέντη όσο και της κοινωνίας. Η υποκρισία των ανθρώπων είναι, κατά τη γνώμη μου, ένα φαινόμενο που εμφανίζεται σε κάθε κοινωνία και κάθε εποχή, αλλά ειδικά στις σύγχρονες αμοραλιστικές κοινωνίες, όπου το «φαίνεσθαι» αναγνωρίζεται περισσότερο από το «είναι» και τα αποτελέσματα μετρούν περισσότερο από τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν για την επίτευξή τους. Ωστόσο, όσο συμβιβαζόμαστε με την ιδέα πως ο Λαυρέντης δεν είναι ούτε «ο πρώτος ούτε δα κι ο τελευταίος», αυτός ο ανθρώπινος χαρακτήρας θα μετατρέπεται ολοένα και περισσότερο σε υπόδειγμα συμπεριφοράς και η ηθική τάξη θα διασαλεύεται. (228 λέξεις)

8 ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 8 ΘΕΜΑ Δ. (διαγραμματική ανάπτυξη) Ερώτημα: Ποια είναι η επίδραση της κατανάλωσης στον σύγχρονο άνθρωπο; Ισχυρισμός & Βαθμός βεβαιότητας: Η επίδραση της κατανάλωσης στον σύγχρονο άνθρωπο είναι αρνητική, σε μικρότερο ωστόσο βαθμό απ ό,τι στο παρελθόν. Λόγος (αρνητική επίδραση): αποπολιτικοποίηση (η επιτυχία είναι ιδιωτική υπόθεση και το ενδιαφέρον για τις κοινές υποθέσεις μετατρέπεται σε αντιπρότυπο), εγωισμός (επιδεικτική κατανάλωση), αλλοίωση της ταυτότητας του ατόμου (η εικόνα για τον εαυτό μας και τους άλλους εξαρτάται πλέον από την καταναλωτική ικανότητα και όχι την προσωπική αξία και την κοινωνική προσφορά). αναπαραγωγή στερεοτύπων (π.χ. έμφυλα στερεότυπα, ταύτιση της ευτυχίας με την κατανάλωση υλικών αγαθών). Αντίλογος (συνθήκες των σύγχρονων κοινωνιών): υψηλό μορφωτικό επίπεδο συνειδητοποιημένοι καταναλωτές, αύξηση του πλήθους των καταναλωτικών επιλογών σε αγαθά και υπηρεσίες περιορισμός της μαζοποίησης. Συμπέρασμα & Προτάσεις: αντί να δαιμονοποιείται η κατανάλωση, οι κοινωνίες οφείλουν να εξασφαλίσουν μέσω της εκπαίδευσης τη δημιουργία συνειδητοποιημένων καταναλωτών.

9 ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 9 ΚΕΙΜΕΝΑ ΜΑΘΗΤΩΝ ΘΕΜΑ Α. Ο Ι.Ν. Μπασκόζος σε άρθρο του στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» υπερασπίζεται την έννοια της κατανάλωσης στον σύγχρονο κόσμο. Αναφέρει πως το περιεχόμενό της αφορά πλέον και δραστηριότητες όπως η παρακολούθηση ψυχολογικών και κοινωνικών υπηρεσιών. Επίσης, σήμερα η διαφήμιση διαμορφώνεται βάσει των αναγκών των καταναλωτών οι οποίοι είναι συνειδητοποιημένοι λόγω του υψηλού επιπέδου μόρφωσης και δε χειραγωγούνται. Ωστόσο, παρατίθεται και η αντίθετη άποψη σύμφωνα με την οποία η κατανάλωση αλλοτριώνει και αποπολιτικοποιεί το άτομο. Ο συγγραφέας όμως διαφωνεί με αυτή χαρακτηρίζοντας την συντηρητική. (82 λέξεις) ΘΕΜΑ Γ. Το θέμα του κειμένου είναι η ανθρώπινη υποκρισία. Συγκεκριμένα, ο ποιητής αναφέρεται στο θάνατο του βασικού ήρωα, του Λαυρέντη, ο οποίος στην 1η στροφή αυτοπροβάλλεται και αναγνωρίζεται από την εξουσία ως ένας καλός άνθρωπος, («λαμπρός άνθρωπος», «οικογενειάρχης», «καλός πατριώτης»), αλλά στην πραγματικότητα είναι κακός («κάθαρμα», «κάλπικος παράς»). Η υποκρισία αναδεικνύεται κυρίως μέσω της ειρωνείας. Για παράδειγμα, στην πρώτη στροφή η παράθεση μεγάλου αριθμού θετικών χαρακτηρισμών δημιουργεί μία υπερβολή στην εικόνα του Λαυρέντη, ενώ η μετάπτωση από το «φαίνεσθαι» στο «είναι» στη δεύτερη στροφή δείχνει το μέγεθος της διπροσωπίας του πρωταγωνιστή και δικαιολογεί την αγανάκτηση του ποιητή. Το θέμα της ανθρώπινης υποκρισίας αποτελεί μία συνηθισμένη κοινωνική κατάσταση. Οι άνθρωποι προβάλλουν ένα προσωπείο αντί για το πραγματικό τους πρόσωπο, γιατί θέλουν να γίνουν αρεστοί στους πολλούς και να αναδειχθούν κοινωνικά. Η κοινωνία από την πλευρά της την ανέχεται, διότι είναι μια καταναλωτική κοινωνία που εκτιμά περισσότερο το «φαίνεσθαι» και όχι το «είναι», που δίνει μεγαλύτερη σημασία στα αποτελέσματα και όχι στα μέσα που χρησιμοποίησε κάποιος για να πετύχει τους στόχους του. Είναι δηλαδή μια αμοραλιστική κοινωνία. Αποτέλεσμα είναι αυτή υποκρισία να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση και όχι αντιπρότυπο. Οφείλουμε λοιπόν να καυτηριάσουμε αυτή την κατάσταση και να μην είμαστε ανεκτικοί απέναντι της όπως ο ποιητής. (203 λέξεις)

10 ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 10 ΘΕΜΑ Δ. «Κατανάλωση: ένα λεπτό ευτυχίας, μια ζωή δυστυχίας» Ένα από τα φλέγοντα ζητήματα που απασχολεί τους πολίτες για δεκαετίες είναι το φαινόμενο της κατανάλωσης το οποίο έχει ενταθεί στη σημερινή εποχή λόγω της παγκοσμιοποίησης. Οι άνθρωποι κυριεύονται από την τάση για συνεχή απόκτηση υλικών αγαθών και ορισμένες φορές τα θεοποιούν. Ωστόσο η κατανάλωση το μόνο που τελικά επιφέρει στο άτομο είναι αρνητικά αποτελέσματα. Συγκεκριμένα προκαλεί ψυχολογικά προβλήματα έχοντας δημιουργήσει τη λανθασμένη αντίληψη ότι η μόνη αξία σε ένα άτομο είναι εικόνα του και ο βαθμός που αυτή ανταποκρίνεται στα καταναλωτικά πρότυπα της εποχής. Έτσι το άτομο οδηγείται στην υπερκατανάλωση προκειμένου να ταυτιστεί με το ιδανικό πρότυπο αποκτώντας ακόρεστες και ανικανοποίητες ανάγκες που επιφέρουν τη δυστυχία και ένα διαρκές συναισθηματικό κενό. Για την επίτευξη ομοίωσης με το καταναλωτικό πρότυπο έχει κακώς θεωρηθεί ότι σημασία δεν έχουν τα μέσα αλλά ο σκοπός. Ορισμένες φορές μάλιστα καταπατούνται τα όρια των αξιών, όπως η αρετή, η ενσυναίσθηση, η ανθρωπιά και επακόλουθη είναι η εμφάνιση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας που μαστίζουν τις σύγχρονες κοινωνίες. Επιπλέον, η κατανάλωση μέσω της επίδρασής της στο άτομο δημιουργεί προβλήματα και στην ομαλή λειτουργία και εξέλιξη του κράτους. Για την ομαλή λειτουργία χρειάζονται πολίτες με ενεργή δράση και συμμετοχή στα κοινά. Αυτό δε συμβαίνει όμως, καθώς τα καταναλωτικά πρότυπα αποπροσανατολίζουν τους ανθρώπους από την επιτέλεση του ρόλου τους μέσα στο κράτος, με αποτέλεσμα να τους χειραγωγούν και να τους οδηγούν στην απάθεια και την αποπολιτικοποίηση. Επίσης, η κατανάλωση προκαλεί αλλοτρίωση του πολιτισμού, αφού μόνο στόχος των ανθρώπων πλέον είναι η ταύτιση με τα πρότυπα τα οποία προβάλλουν έντονα τη μαζική κουλτούρα. Έτσι, το άτομο αδιαφορεί πλήρως για οτιδήποτε δε σχετίζεται με αυτά και αναλώνεται σε ανούσιες δραστηριότητες. Όχι μόνο λοιπόν δεν ενημερώνεται για τον πολιτισμό του, αλλά δε συμβάλλει και στην εξέλιξή του. Επομένως, η κατανάλωση μπορεί να προσφέρει ένα λεπτό ευτυχίας με την απόκτηση ενός ακόμη υλικού αγαθού, όμως επιφέρει μια ζωή δυστυχίας γεμάτη ανικανοποίηση με ό,τι κι αν προσφέρει. Ο μόνος τρόπος περιορισμού αυτού του φαινομένου είναι η παιδεία για τη δημιουργία συνειδητοποιημένων καταναλωτών που επιβάλλουν όρια στις επιθυμίες τους και καταναλώνουν με βάση τις βιοποριστικές τους ανάγκες. (349 λέξεις)