Περιεχόμενα. ἐν Ἐσόπτρῳ

Transcript

1 Περιεχόμενα Προοίμιο 3 Εὐλογία τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ 4 Χαιρετισμός Σεβ. Μητροπολίτου Γορτύνης & Ἀρκαδίας κ. Μακαρίου 5 Συναξάρι: Βίος τοῦ Ἁγ. Γρηγορίου Παλαμᾶ 7 Ἐκ Φαναρίου 11 Βία και Μ.Μ.Ε.: Ἔρευνα ἐπιστημόνων συσχετίζει τῇ βίαιῃ συμπεριφορᾷ με το χρόνο τηλεθέασης 13 Κώδικας Νταβίντσι (Μιά ἄλλη προσέγγιση) Τοῦ Παν. Ἀρχιμ. Χρυσοστόμου Παπαδάκη Πρωτοσυγκέλλου Ἱ.Μ. Γορτύνης & Ἀρκαδίας 15 Ὁ Μακαριστός Μητροπολίτης Γορτύνης και Ἀρκαδίας Κύριλλος Τοῦ Μητροπολίτου Γορτύνης & Ἀρκαδίας κ. Μακαρίου 19 Ὁρθόδοξη Μαρτυρία Τοῦ π. Νεκταρίου Χουστουλάκη, Ὑπεύθυνου της Ἱ.Μ. Γορτύνης & Ἀρκαδίας, ἐπί τῶν Αἱρέσεων 21 Μαζί μέ τούς γονεῖς Οἱ πονοκέφαλοι καί οἱ ἡμικρανίες στά παιδιά 23 Μέ ἐνδιαφέρον γιά τούς νέους 25 Ἔσχατος ἐχθρός καταργεῖται ὁ θάνατος Τοῦ πρωτ. Ἀλεξάνδρου Σμέμαν 26 Πολιτιστικό Πνευματικό Κέντρο καί Ἐπικοινωνιακό καί Μορφωτικό Ἵδρυμα Ἱ. Μ. Γορτύνης & Ἀρκαδίας 29 Σταλάγματα Ἁγιότητος Ἡ πάλη με τούς λογισμούς 31 Υπεύθυνος ἔκδοσης: π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος ( ) Τριμηνιαία Ἔκδοση τῆς Ἱ. Μ. Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Ἔτος 1ο Τεῦχος 1ο Ἐκδίδεται τῇ προνοίᾳ τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακαρίου Ἐκδόσεις: «ΑΝΤΙΛΑΛΟΣ» Μέλη Συντακτικῆς Ἐπιτροπῆς Περιοδικοῦ: π. Χαράλαμπος Κοπανάκης ( ) π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος Στυλιανή Καλεντάκη, Ἀρχαιολόγος - Φιλόλογος Ἐπιμέλεια κειμένων: Στυλιανή Καλεντάκη, Ἀρχαιολόγος - Φιλόλογος esoptro@in.gr 2

2 Εὐλογία τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ 3

3 Προοίμιο «...βλέπομεν γάρ ἄρτι δι' ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι, τότε δέ πρόσωπον πρός πρόσωπον ἄρτι γιγνώσκω ἐκ μέρους, τότε δέ ἐπιγνώσομαι καθώς καί ἐπεγνώσθην...» (Α'. Κορ. Ιγ, 12) Φίλοι Ἀναγνῶστες, Καταρχήν ὅταν λέμε τή λέξη ἔσοπτρο ἐννοοῦμε τόν καθρέπτη. Τό κατοπτριζόμενο. Τό εἴδωλο τοῦ ἀληθινοῦ. Ὁ τίτλος τοῦ περιοδικοῦ «Ἐν Ἐσόπτρῳ» ἐπιλέχθηκε διότι κύρια καί βασική μας ἄποψη εἶναι ὅτι στήν ζωή αὐτή, στόν κόσμο που ζοῦμε καί ὑπάρχουμε, εἶναι πολύ λιγότερα αὐτά που μετά βεβαιότητας γνωρίζουμε ἀπό ἐκεῖνα που παντελῶς ἀγνοούμε. Κατά τόν λόγο τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, ὅλα τά βλέπουμε, τά κατανοοῦμε καί τά ἀντιλαμβανόμαστε μέσα ἀπό αἰνίγματα καί ἔσοπτρα. ηλαδή, ἀντανακλάσεις καί εἴδωλα τῆς πραγματικότητας. Γι αὐτό θα πρέπει να ἀποφεύγουμε τούς ἄκριτους δογματισμούς, που ἀπολυτοποιοῦν τό σχετικό καί σχετικοποιοῦν τό «ἀπόλυτο». Μόνο ὅταν θα ἔρθει τό πλήρωμα τοῦ χρόνου που γνωρίζει μονάχα ἡ Αἰτιώδης Ἀρχή τοῦ Σύμπαντος, δηλαδή ὁ Θεός, τότε καί μόνο τότε θα τά δοῦμε ὅλα «... πρόσωπον πρός πρόσωπον, ἄρτι ἐκ μέρους, τότε δε ἐπιγνώσομαι καθώς καί ἐπεγνώσθην». Ἡ Παύλεια αὐτή Θεολογική κατανόηση τῆς Ἀπόλυτης Ἀλήθειας καί τῆς γνώσεως αὐτῆς μας ἀπομακρύνει ὡς Χριστιανούς ἀπό ἀδιέξοδες ἀπολυτότητες, ὁλοκληρωτικές καί ἄκαμπτες θέσεις καί ἡμιμαθεῖς «ξερολισμούς». Ἀντιθέτως μέσα σε ἕνα παγκόσμιο γίγνεσθαι που διαρκῶς, ἀπό λεπτό σε λεπτό καί ἀπό ἡμερα σε ἡμερα δέχεται θεμελιώδεις ἀλλαγές, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μας ἀνοίγει καί μας ὑποδεικνύει τόν δρόμο τοῦ διαλόγου. Που χωρίς να ὑ- ποχωρεῖ ἤ να ξεπουλᾶ ἀξίες καί ἀρχές άντέχει στό νέο, στό ἄλλο ἤ τό ἀλλιώς, στήν διαφορετικότητα. Ἀκούει, ἐπικοινωνεῖ, διαλέγεται, ἀνέχεται καί ἀγαπᾷ. «Ἐν Ἐσόπτρῳ» λοιπόν, γιατί αὐτά που βλέπουμε εἶναι πολύ λιγότερα ἀπό αὐτά που θά μας ἀποκαλυφθούν. Ἐκ τῆς Συντακτικῆς Ἐπιτροπῆς 4

4 Χαιρετισμός τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ Ἀγαπητοί μου, Ἀπό τότε πού ὁ ἀπό Γορτύνης καί Ἀρκαδίας, ἀοίδιμος Κρήτης Τιμόθεος, κυκλοφόρησε Χριστιανικό Περιοδικό στήν Περιοχή μας, δέν ἔγινε ἄλλη παρόμοια προσπάθεια πρός τήν κατεύθυνση αὐτή. Αἰσθανόμενοι τήν ἀνάγκη ὑπάρξεως, μεταξύ ἄλλων πραγμάτων, καί Περιοδικοῦ γιά τήν Ἐκκλησιαστική Ἐπαρχία μας πλέον, τήν ἐνίσχυση τῆς πνευματικῆς ἐ- πικοινωνίας μέ τούς ἐγγύς καί τούς μακράν, προβαίνουμε στήν ἔκδοση τοῦ παρόντος ελτίου. έν ἔχουμε τήν εὐχέρεια πολλῶν χορηγιῶν δράσεων, ὅπως τῆς παρούσης, ἕνεκα τῶν ἀπερίγραπτων ἀ- ναγκῶν τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας καί ἕνεκα τῆς ἄμεσης ἀνάγκης ἀνεγέρσεως Πολιτιστικοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου γιά τούς νέους καί Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος, στούς τομεῖς τοῦ ὁποίου ἐντάσσεται καί αὐτή ἡ ἐκδοτική προσπάθεια. Ζῶντες ὅμως καί διακονοῦντες, τό ἄφατο Μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας, στην Περιοχή πού τόσο ἀνάγλυφα ἀντηχοῦν οἱ ἱερές παραγγελίες τοῦ Ἁγ. Ἀ- ποστόλου Παύλου πρός τό Μαθητή του, Ἅγ. Ἀπόστολο Τίτο, Πρῶτο Ἐπίσκοπο τῆς Κρήτης, μεταξύ τῶν ὁποίων συμπεριλαμβάνεται καί τό, «μανθανέτωσαν δέ καί οἱ ἡμέτεροι καλῶν ἔργων προΐστασθαι εἰς τάς ἀναγκαίας χρείας» (Τίτ. 3, 14), δηλαδή «ἄς ἀρχίσουν νά μαθαίνουν καί οἱ δικοί μας νά πρωτοστατοῦν σέ καλά ἔργα γιά τήν κάλυψη τῶν ἀπαραίτητων ἀναγκῶν», ταπεινά θέτουμε σέ κυκλοφορία τό παρόν Περιοδικό, μήν ὑπολογίσαντες τίποτε ἄλλο, παρά τό καλό τῶν ἀνθρώπων καί τοῦ Τόπου. Εἶναι ἡ «ἀναγκαία χρεία» πνευματικῆς ἐπικοινωνίας, ἐπιπλέον ἐνημερώσεως κάθε ἐνδιαφερομένου ἀνθρώπου, πού μᾶς ὁδήγησε στήν ἔκδοση τοῦ Περιοδικοῦ καί ὄχι φυσικά ἡ διάθεση ταξιδιοῦ στήν χώρα τῆς Κίρκης τῆς δημοσιότητας ἡ ὁποία συναγελάζεται μέ ἐπιδερμικές μορφές θρησκείας οἱ ὁποῖες, ὅ- πως ἔλεγε ὁ μέγας π. Ἰ. Ρωμανίδης, ἀποτελοῦν μία νευροβιολογική ἀσθένεια, 5

5 ὅπου ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ἡ μόνη θεραπεία της. Ἐπιλέξαμε ὡς τίτλο τοῦ Περιοδικοῦ τό, «Ἐν Ἐσόπτρῳ», τό κάτοπτρο, δανεισμένος καί ἐμπνευσμένος ἀπό τά ἱερά λόγια τοῦ Ἀπ. Παύλου, «βλέπομεν γάρ ἄρτι δι ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι» (Α Κορ. 13, 12). Αὐτό βοηθᾶ τήν ὑπόμνηση τῆς, ἄρον-ἄρον, ἀνάγκης ἐξόδου ἀπό τή στατική τῆς θρησκείας, τόν ἀπ αὐτή ἐπάρατο πορισμό, στό ἀέναο τῆς ἀποκάλυψης τοῦ Θεοῦ, τῆς διάκρισης Φύσεως καί ἐνεργειῶν Του, στίς ὁποῖες μετέχουμε κατά χάρη, ὑπαρξιακά καί βιωματικά. Καθαίρει καί μόνον ἐπαναλαμβανόμενος ἀπό τή συναισθηματική συμπάθεια πού γκριζάρει τήν ἀτέλειωτη ὡραιότητα τῆς δοξαστικῆς θέας τοῦ Θεοῦ, ἀπό τή μειονεξία τῶν ἐθνικιστικῶν μπαρόκ πού μηδενίζουν τό εὗρος καί τήν ἀρχαϊκότητα τῆς Θ. Λειτουργίας τῶν Ἁγίων καί τοῦ Γένους. Ἀκολουθοῦντες, λοιπόν, εὐλαβῶς τά βιούμενα, ἀπεικονιζόμενα στό πνευματικό ἔσοπτρο τοῦ Παύλου τῶν Καλῶν Λιμένων τῆς Μητροπόλεώς μας (Πράξ. 27,8), φωτίζοντα μέχρι σήμερα τηλαυγῶς τίς Ἱ. Παραδόσεις τῆς Ἐκκλησίας τῶν Γορτυνίων, τόν Ἁγιοτόκο καί ἡρωοτόκο Τόπο τῆς Μεσαρᾶς, τῆς Ἀστερουσιανῆς Ἁγιοπατερικῆς Παραδόσεως, τή Γῆ πού ἀ- κούεται ἀκατάπαυστα καί ἔντονα ὁ σωστικός ἀποστολικός βηματισμός τοῦ Τίτου, τόσων Ἁγίων, Ὁσίων καί ικαίων, Μαρτύρων καί Ὁμολογητῶν, παραδίδουμε στήν κυκλοφορία καί στήν ἐπιεικῆ κρίση πάντων, τό πρῶτο τοῦτο τεῦχος τοῦ Περιοδικοῦ «Ἐν Ἐσόπτρῳ». Μέ βαθύτατο σεβασμό καί ἄπειρη εὐγνωμοσύνη εὐχαριστοῦμε θερμά τόν Οἰκουμενικό μας Πατριάρχη, κ. κ. Βαρθολομαῖο, γιά τήν Πατρική καί Πατριαρχική Του εὐλογία πρός τό Περιοδικό. Πάντοτε θά θυμᾶται ὁ Τόπος τό προσκύνημά Του στούς Καλούς Λιμένες, τό ἔτος 1992, καί τό «Φῶς Ἱλαρόν» πού ἔψαλε ἐκεῖ, τή βραδιά ἐκείνη! Ἀναθέρμανε ὁ φιλόστοργος Πατέρας ὅλων μας, ἀπό τήν Ἱερή Κόγχη τοῦ Φαναρίου τήν ἐλπίδα γιά τή συνέχεια τῆς σύγχρονης μαρτυρίας τῶν Καλῶν Λιμένων, ἔθεσε ἔλαιο στήν κανδήλα τῆς Ἀποστολικῆς Ἀποβάθρας τῆς Κρήτης πού, «κρατᾶ δεξᾶ μίαν ἤπειρο, ἀριστερά μίαν ἄλλη» καί δέσμες φωτός ξαπλώθηκαν παντοῦ Εὐχαριστοῦμε πολύ καί εὐλογοῦμε τούς συνεργάτες τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας πού συνδέονται μέ τήν προσπάθεια τῆς παρούσης ἐκδόσεως, κάθε ἕνα πού προσέφερε καί προσφέρει, πολύ ἤ λίγο, γιά τήν ἔκδοση, διάθεση αὐτοῦ τοῦ μικροῦ Περιοδικοῦ, ἰδιαιτέρως δέ τή Συντακτική Ἐπιτροπή, πού ἐργάζεται φιλότιμα γιά τήν προετοιμασία τῆς παρουσίασής του. Μέ ἀγάπη Χριστοῦ καί θερμές εὐχές Ὁ Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Μακάριος 6

6 Βίος τοῦ Ἁγ. Γρηγορίου Παλαμᾶ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς γεννήθηκε στήν Κωνσταντινούπολη τὸ Οἱ γονεῖς τοῦ κατάγονταν ἀπὸ τὴν Ἀνατολὴ καὶ ὁ πατέρας τοῦ, Κωνσταντῖνος, ἦταν φίλος τοῦ αὐτοκράτορα Ἀνδρόνικου Β, δάσκαλος τοῦ μετέπειτα αὐτοκράτορα Ἀνδρόνικου Γ καὶ μέλος τῆς Συγκλήτου λίγο πρὶν πεθάνει ἔγινε μοναχός. Ἀργότερα καὶ ἡ μητέρα τοῦ Καλλονὴ ἔγινε καὶ αὐτὴ μοναχή. Ὁ Γρηγόριος ἦταν τὸ μεγαλύτερο παιδὶ τοὺς. Σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη, φιλοσοφία, ῥητορική, φυσικὴ καὶ λογική. Σὲ ἡλικία 20 χρόνων ἀναχώρησε για τὸ Ἅγιον Ὅρος μὲ τὰ ἀδέλφια τοῦ Μακάριο καὶ Θεοδόσιο. Τὸ φθινόπωρο τοῦ 1316 παρέμειναν γιά νά ξεχειμωνιάσουν στό Παπίκιο ὅρος. Ἐκεῖ τοὺς πλησίασαν Μασσαλιανοὶ μοναχοὶ (Βογόμιλοι) μὲ σκοπὸ νά τοὺς προσηλυτίσουν ἀλλὰ κατόρθωσε νά μεταστρέψει πολλοὺς ἀπὸ αὐτοὺς πρὸς τὴν Ὀρθοδοξία. Κάποιοι ἀ- πὸ αὐτοὺς τοὺς αἱρετικοὺς προσπάθησαν να τὸν δηλητηριάσουν. Τὴν ἄνοιξη τοῦ 1317 ἔφθασαν στό Ἅ- γιον Ὅρος καὶ ἐγκαταστάθηκε στη Λαύρα τοῦ Βατοπεδίου κοντὰ στον ἔμπειρο μοναχὸ Νικόδημο ἀπὸ τὸν ὁποῖο ἐκάρη μοναχός. Μετὰ 3 χρόνια ἀφοῦ πέθανε ὁ γέροντάς του ἔφυγε για τὴν Λαύρα τοῦ Ἀθανασίου. Ὑπηρέτησε ἐκεῖ 3 χρόνια. Ἔφυγε ἀπὸ ἐκεῖ καὶ πῆγε στις ἀνατολικὲς πλαγιὲς τοῦ Ἄθωνα, στήν Προ- 7

7 βάτα. Οἱ πειρατὲς ἦταν μεγάλο πρόβλημα γιά τοὺς ἀσκητὲς καὶ ἀφοῦ ἔμεινε ἐκεῖ 2 χρόνια ἀναχώρησε μὲ ἄλλους 12 για τή Θεσσαλονίκη. Τὸ 1326 ἐγκαταστάθηκαν κοντὰ στή Βέροια, ἀφοῦ χειροτονήθηκε ἱερέας. Αὐτὴ τὴν ἐποχὴ πέθανε ἡ μητέρα τοῦ στήν Κωνσταντινούπολη καὶ πῆγε γιά νά συμπαρασταθεῖ στίς ἀδελφὲς τοῦ. Τελικά τίς πῆρε μαζὶ τοῦ καί τις ἐγκατέστησε σὲ ἡσυχαστήριο μέσα στήν πόλη τῆς Βέροιας. Τὸ 1331 δυσκόλεψε ἡ κατάσταση καὶ στην Βέροια ἐξαιτίας τῆς εἰσβολῆς τοῦ Στεφάνου Ντουσὰν καὶ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἔ- φυγε για τὸ Ἅγιον Ὅρος. Πῆγε στη Μεγίστη Λαύρα καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ κελί, στό «φροντιστήριο τοῦ θείου Σάββα». Μετὰ ἀπὸ ὅραμα ἄρχισε νά γράφει δογματικὰ ἔργα ἐνῶ μέχρι τότε ἔγραφε ἀσκητικά. (Εἶδε ὅτι κρατοῦσε στά χέρια τοῦ σκεῦος γεμάτο γάλα τὸ ὁποῖο ξαφνικὰ φούσκωσε καὶ ἄρχισε να ξεχειλίζει ἐνῶ ταυτόχρονα μεταβαλλόταν σὲ εὔγευστο εὐωδιαστὸ κρασί. Ἐμφανίστηκε τότε κάποιος ἐπιφανὴς ἄνδρας καὶ τὸν ἐπιτίμησε λέγοντάς του: Γιατὶ δεν μεταδίδεις καὶ σὲ ἄλλους τὸ θεϊκὸ αὐτὸ ποτὸ τὸ ὁ- ποῖο ἀναβλήζει μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀλλὰ τὸ ἀφήνεις να χάνεται ἄ- δικα; Κατάλαβε ὅτι ἔπρεπε να ἀρχίσει να γράφει δογματικά). Μὲ ψῆφο τοῦ πρώτου τοῦ Ἁγίου Ὅρους τοποθετεῖται ἡγούμενος τῆς μονῆς Ἐσφιγμένου, μᾶλλον τὸ Τὸ 1334 ἐπέστρεψε στό ἐρημητήριό του στή Λαύρα. Τὸ 1330 ἦρθε ἀπὸ τὴν Καλαβρία (Νότιο Ἰταλία) ὁ ἑλληνόφωνος φιλόσοφος μοναχὸς Βαρλαάμ. Ὁ Ἰωάννης Καντακουζηνὸς τοῦ ἔδωσε καθηγητικὴ ἔδρα στό πανεπιστήμιο τῆς Κωνσταντινούπολης. Ἔκανε μεγάλη ἐντύπωση ἀλλὰ φερόταν μὲ μεγάλη ὑπεροψία πρὸς τοὺς συναδέλφους τοῦ. Σὲ λίγο καιρὸ ἔκανε πολλοὺς ἐχθροὺς μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ τὸν Νικηφόρο Γρηγορᾶ καὶ ἐπειδὴ στήν Κωνσταντινούπολη τὸ κλίμα ἔ- γινε βαρὺ γι αυτὸν ὁ Βαρλαὰμ ἐγκαταστάθηκε στήν Θεσσαλονίκη. Ὁ Βαρλαάμ, ποὺ ἦταν πλατωνικός, ὀνόμαζε τοὺς Ἡσυχαστὲς ὀμφαλοψύχους ἐ- πειδὴ ἀρνιόταν τὴν δυνατότητα συμμετοχῆς τοῦ σώματος στην πνευματικὴ ζωή. Τὸ 1337 κάλεσαν στή Θεσσαλονίκη τὸν ἅγιο Γρηγόριο καὶ παρέμεινε ἐκεῖ γράφων καὶ ὁ- μιλῶν γιά διάστημα μεγαλύτερο τῶν 3 ἐτῶν. Ἀπὸ τὸ 1338 μέχρι τὸ 1341 ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἀπαντᾷ στίς κατηγορίες τοῦ Βαρλαὰμ ἐναντίων τῶν Ἡσυχαστῶν μὲ τοὺς λόγους τοῦ Ὑπὲρ τῶν ἱερῶς ἡσυχαζόντων. (Ὁ Βαρλαὰμ ἀποκαλοῦσε τοὺς Ἡσυχαστὲς Μασσαλιανοὺς [δηλαδὴ Εὐχίτες ἢ Βογομίλους. {Αραβικά, μασ + Ἀλλάχ = φυλάττε Θεέ, ἐλέησον Θεέ, δηλαδὴ «Κύριε ἐλέησον», ἐξοῦ καὶ ἡ εὐχή που λέγεται στή Βόρειο Ἑλλάδα τουλάχιστον, ἀπομεινάρι τῆς Τουρκοκρατίας, πρὸς τὰ ὄμορφα μικρὰ παιδιά: «Μασαλά», ἐβραϊκὰ Μιχ ἐξοῦ καὶ τὸ ὄνομα Μιχαήλ=μιχ+ηλ=ὁ Θεὸς προστατεύ- 8

8 ει}. {Σλαβικά, Μπογκ+πομίλουϊ=Θεὲ ἐλέησον, δηλαδὴ "Κύριε ἐλέησον"}. Ἑλληνικὰ Εὐχίτες. Ἐπειδὴ ἀπολυτοποιοῦσαν τὴ χρήση τῆς «Εὐχῆς» καὶ ὑποβάθμιζαν τὴ θέση τῶν Μυστηρίων). Οἱ ἁγιορεῖτες ἐπικύρωσαν τις ἀπόψεις τοῦ καὶ ὑπέγραψαν τὸν Ἁγιορειτικὸ Τόμο. Τὸ 1341 ἔγινε Σύνοδος στην Κωνσταντινούπολη ἡ ὁποία ἐξέτασε τις κατηγορίες τοῦ Βαρλαὰμ κατὰ τῶν Ἡσυχαστῶν. Ἡ Σύνοδος συνεδρίασε στίς 10 Ἰουνίου Πρόεδρος ἦταν ὁ Ἀνδρόνικος Γ. Συμμετεῖχαν ὁ Πατριάρχης, ἐπίσκοποι, ἀρχιμανδρίτες, ἡγούμενοι, ὁ μεγάλος δομέστικος Ἰωάννης Καντακουζηνός, συγκλητικοὶ καὶ λαὸς τῆς πόλεως. Ἡ Σύνοδος ἔληξε αὐθημερὸν καὶ ὁ Πατριάρχης γνωστοποίησε μὲ ἐγκύκλιό του τις ἀποφάσεις τῆς, σύμφωνα μὲ τις ὁποῖες καταδικάζονταν οἱ ἱσχυρισμοὶ τοῦ Βαρλαὰμ κατὰ τῶν Ἡσυχαστῶν. Ὁ Βαρλαὰμ ἔφυγε για τὴν Ἰταλία ἀπὸ ὅ- που εἶχε ἔρθει πρὶν 15 χρόνια. ίδαξε στόν Πετράρχη ἑλληνικὰ καὶ τοποθετήθηκε ἀπὸ τὸν Πάπα στήν ἐπισκοπή Ἱέρακος αὐτὸς ὁ ἄλλοτε πολέμιος τῶν παπικῶν ἀξιώσεων. Τὴ σκυτάλη τοῦ ἀντιησυχασμοῦ πῆρε ὁ Γρηγόριος Ἀκίνδυνος ὁ ὁποῖος συμφωνοῦσε μὲ τὸν ἅγιο Γρηγόριο στό θέμα τῆς ἡσυχαστικῆς προσευχῆς ἀλλὰ διαφωνοῦσε στό θέμα τῆς διάκρισης οὐσίας καὶ ἐνεργείας στό Θεό. Παρὰ τὴν ἀντίθεση τοῦ Πατριάρχη Ἰωάννη Καλέκα τὸν Αὔγουστο τοῦ 1341 ἡ Σύνοδος δικαίωσε πάλι τοὺς Ἡσυχαστές. Ἔτσι αὐξήθηκε πολὺ τὸ κῦρος τοῦ ἁγίου Γρηγορίου καὶ τοῦ πρότειναν τὴν ἐπισκοπὴ Μονεμβασιᾶς που ὅμως ἀρνήθηκε. Ὁ Ἀνδρόνικος Γ πέθανε καὶ στό κράτος ξέσπασε διαμάχη μεταξὺ τοῦ Ἀλέξιου Ἀπόκαυκου καὶ τοῦ Πατριάρχη Ἰωάννη Καλέκα ἀπὸ τὴ μιά καὶ τοῦ Ἰωάννη Καντακουζηνοῦ ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριά. Ὑπὲρ τοῦ Καντακουζηνοῦ ἦ- σαν οἱ περισσότεροι ἡγετικοὶ παράγοντες τῆς αὐτοκρατορίας, οἱ «πνευματικοὶ» ἡγέτες τῆς ἐποχῆς Νικηφόρος Γρηγορᾶς, ημήτριος Κυδώνης, Νικόλαος Καβάσιλας, ἡ ἐκκλησιαστικὴ ἡγεσία ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ὁμάδα τοῦ Καλέκα καὶ οἱ Ἡσυχαστές που εἴχαν τὴν πεποίθηση ὅτι ὁ Καντακουζηνὸς θὰ ὑπερασπιζόταν τὴν Ὀρθοδοξία καλύτερα. Μὲ τοὺς ἀντιπάλους ἦταν οἱ περιφερειακοὶ μεγαλοκτηματίες. Μετὰ τὴν ὀργανωμένη λεηλασία τῶν περιουσιῶν τῶν ὀπαδῶν τοῦ Καντακουζηνοῦ στήν Κωνσταντινούπολη καὶ στή Θεσσαλονίκη πῆραν μὲ τὸ μέρος τοὺς καὶ τὸ μεγαλύτερο μέρος τοῦ λαοῦ. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἔχασε τὴν εὔνοια τοῦ Πατριάρχη Καλέκα καὶ τῆς αὐτοκράτειρας Ἄννας. Τὸν Ἀ- πρίλιο τοῦ 1343 συνελήφθη καὶ κλείστηκε στη φυλακὴ τῶν ἀνακτόρων για σχεδὸν 4 χρόνια μὲ ἄλλους πολιτικοὺς κρατουμένους. Αὐτὴ ἦταν ἡ πολυγραφότερη περίοδος τῆς ζωῆς τοῦ. Ὁ Καντακουζηνὸς μπῆκε στην Κωνσταντινούπολη στίς 2 Φεβρουαρίου Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἐργάστηκε για τὴ συμφιλίωση τῶν δύο παρατάξεων. Τὸ 1347 ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἐκλέγεται μητροπολίτης Θεσσαλονί- 9

9 κης καὶ ὁ φίλος καὶ μαθητής τοῦ Ἰ- σίδωρος, Πατριάρχης. εν ἔγινε δεκτὸς στή Θεσσαλονίκη ἐπειδὴ ὑποστήριζε τὸν Καντακουζηνὸ καὶ ἀ- ναγκάστηκε να ἀποσυρθεῖ στό Ἅ- γιον Ὅρος. Ἐκεῖ ὁ Στέφανος Ντουσὰν τοῦ ζήτησε να τὸν χρίσει αὐτοκράτορα ὥστε να καταλάβει τὴ Θεσσαλονίκη καὶ να τὴν κάνει πρωτεύουσά του. Ὁ ἅγιος δέν δέχτηκε. Στή Θεσσαλονίκη μπόρεσε να πάει τὸ 1350 μετὰ ἀπό παρέμβαση τοῦ Καντακουζηνοῦ. Συμφιλίωσε τις πολιτικὲς μερίδες τῆς πόλης, ἐξύψωσε τὸ φρόνημα τοῦ κλήρου καὶ ἀναζωογόνησε τὴ λειτουργικὴ ζωή. Ἔμεινε ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης μέχρι τὸ θάνατό του τὸ Ὁ Γρηγόριος Ἀκίνδυνος πέθανε καὶ τὴν ἡγεσία τῆς ἀντιησυχαστικῆς μερίδας ἀνέλαβε ὁ Νικηφόρος Γρηγορᾶς. Στις 28 Μαΐου 1351 συνεκλήθη νέα Σύνοδος. Ὁλοκλήρωσε τις ἐργασίες τῆς τὸν Ἰούλιο τοῦ ἰδίου χρόνου καὶ δικαίωσε τὸν ἅγιο Γρηγόριο. Συνετάχθη τόμος ὁ ὁποῖος συμπεριελήφθη στο Συνοδικὸ τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ ἔγινε δεκτὸ ἀπὸ ὁλοκλήρη τὴν Ἐκκλησία. Ὁ Ἰωάννης Παλαιολόγος, γιός τῆς Ἄννας, συνεννοήθηκε μὲ τὸν Στέφανο Ντουσὰν καὶ δεν ἐπέτρεψε στόν ἅγιο Γρηγόριο να ἐπιστρέψει στή Θεσσαλονίκη. Εὐτυχῶς ὅ- μως ἡ μητέρα τοῦ τὸν ἔπεισε να ἀ- κυρώσει τὴ συμφωνία καὶ προσκα- λέσαν οἱ δυο τοὺς, μητέρα καὶ γιος, τὸν ἅγιο Γρηγόριο στή Θεσσαλονίκη. Ὁ Παλαιολόγος τὸν παρακάλεσε νά πάει στήν Κωνσταντινούπολη για να πετύχει νέα συμφιλίωση μὲ τὸν Καντακουζηνό. Καθυστέρησε ὅμως να φτάσει ἕνα χρόνο, ἐπειδὴ στην Καλλίπολη πιάστηκε αἰχμάλωτος ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ Μάρτιο τοῦ Συζήτησε τότε καὶ μὲ μουσουλμάνους θεολόγους τοὺς Χιόνας. Ὁ μουλάς Τασιμάνης προέβλεψε ὅτι κάποτε θὰ ἔρθει καιρός που οἱ μουσουλμάνοι καὶ οἱ χριστιανοὶ θὰ συμφωνήσουν καὶ ὁ ἅγιος εὐχήθηκε ὁ καιρὸς ἐκεῖνος να ἔρθει τὸ συντομότερο δυνατόν. Μετὰ ἕνα χρόνο ὁ Ὀρχὰν τὸν ἄφησε ἐλεύθερο ἀφοῦ πῆρε πολλὰ λύτρα ἢ ἀπὸ τὸν Στέφανο Ντουσὰν ὁ ὁποῖος ἄκομα ἤλπιζε, ἢ ἀπὸ τὸν Καντακουζηνό. Μόλις ἐλευθερώθηκε πῆγε στήν Κωνσταντινούπολη. Ὁ Καντακουζηνὸς πλέον εἶχε παραιτηθεὶ καὶ εἶχε καρεῖ μοναχός. Πατριάρχης ἦταν πλέον ὁ φίλος καὶ βιογράφος τοῦ Φιλόθεος Κόκκινος. Ὀργανώθηκε δημόσια συζήτηση μὲ τὸν ἀντιησυχαστὴ Γρηγορά ἐνώπιον τοῦ αὐτοκράτορα καὶ ὑ- περίσχυσε ὁ ἅγιος Γρηγόριος. Τὸ φθινόπωρο τοῦ 1355 ἐπέστρεψε στή Θεσσαλονίκη ὅπου παρέμεινε για τέσσερα χρόνια χωρὶς προβλήματα πλέον μέχρι τὴν κοίμησή του. υο μαθητὲς τοῦ, οἱ Μᾶρκος καὶ ωρόθεος Βλατὴς ἵδρυσαν κοντὰ στήν ἀκρόπολη τῆς πόλης τὴ μονὴ Βλατάδων. Μετὰ βαρεῖα ἀσθένεια ἐκοιμήθη στις 14 Νοεμβρίου τοῦ Ἡ μνήμη τοῦ τιμᾶται στις 14 Νοεμβρίου καὶ τὴ δεύτερη Κυριακὴ τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς μετὰ τὴν Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας. 10

10 Τὸ «λουκούλλειον» ἄριστον ὐτά που θὰ καταγράψω τώρα ἔχουν ἕνα καὶ μόνον σκοπό. Ξεκινῶ ἀπὸ μακρυά. Νομίζουν πολλοί, στήν Ἑλλάδα κυρίως, ὅτι ἡ ζωὴ τοῦ Πατριάρχου καὶ τῆς Αὐλῆς τοῦ εἶναι ἕνα συνεχὲς γλέντι. Ὅτι ἡ πνευματικὴ ζωὴ ἔχει ἐξορισθῆ παντελῶς ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο. Νομίζουν ὅτι ὁ Πατριάρχης καὶ οἱ σῦν αὐτῷ ἐρωτοτροποῦν μὲ τοὺς Παπικούς, συζητοὺν μὲ τοὺς Προτεστάντες, διαπραγματεύονται μὲ ἀλλοθρήσκους. Νομίζουν ὅτι ἀκολουθίες, μετάνοιες, νηστεῖες ἐξωρίσθηκαν στὸ Ἅγιον Ὅρος. εν ἔχουν ὅμως ἔτσι τὰ πράγματα. Καὶ ἐκεῖ προσεύχονται καὶ ἐκεῖ ὀρθοδοξοῦν καὶ δεν νηστεύουν. Πολὺ περισσότερο ἀπὸ ἐμᾶς τοὺς ταπεινοσχήμους, τοὺς ὑποκριτάς, τοὺς ὀρθοδοξαμύντορας. Νηστεύουν δὲ καὶ ἐκεῖ ὅπου κανεὶς δεν θὰ τοὺς παρεξηγοῦσε. Ἐνθυμοῦμαι τὸ ἑξῆς: Βρισκόμαστε στὴν Μανίλα. Καλεῖ ὁ Ὑ- πουργὸς Παιδείας τῶν Φιλιππίνων τὸν Πατριάρχη καὶ τὴν συνοδία τοῦ σὲ γεῦμα. Ἦταν Παρασκευή. Εἰδοποιεῖ ὁ Πατριάρχης τὸν Ὑ- πουργό, ὅτι ξέρετε ἐμεῖς νηστεύουμε κατὰ τὴν ἡμέρα αὐτή. Καὶ ἡ τράπεζα ἦτο νηστήσιμος. Βρέθηκε λοιπὸν καὶ ὁ γράφων, προσκεκλημένος βεβαίως, στην Πατριαρχικὴ Τράπεζα δι' ἄριστον, για τὸ γεῦμα δηλαδή. Ἡμέρα Παρασκευή, Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Συνεκράτησα στὴ μνήμη μου τὰ ὅσα παρετέθησαν Ἀλάδωτη ῥυζόσουπα. Ἀλάδωτες ψητὲς πατάτες. Ἀλάδωτη σαλάτα. Ἐληές. Ταχινοχαλβάς. Κομπόστα μήλων. Αὐτὴ ἦτο ἡ «λουκούλλειος» πατριαρχικὴ τράπεζα. εν νομίζω ὅτι διέφερε σὲ τίποτε ἀπὸ τὴν οἱανδήποτε τράπεζα καὶ τοῦ αὐστηροτέρου κοινοβίου. Ὑπελείπετο στὴν πονηρία τῶν καλογήρων, 11

11 στὸ νὰ παρασκευάζουμε δηλαδὴ νηστήσιμα φαγητὰ ἀντικαθιστώντας τὸ ἐλαιόλαδο μὲ ἄλλα ἔλαια μὲ τὴν πονηρεπιπόνηρον δικαιολογία, ὅτι οἱ κανόνες ἀπαγορεύουν μὲν τὴν χρῆσι ἐλαίου ἀλλ' οὐχὶ καί... σπορελαίου! Χαιρετισμοὶ στὸ Πατριαρχεῖο ὸ ἀπόγευμα, ὥρα πέντε, πάλιν Χαιρετισμοί. Στον Πατριαρχικὸ ναὸ τώρα. Ὅπου, σημειωτέον, οἱ ἱερὲς Ἀκολουθίες καὶ οἱ Θ. Λειτουργίες τελοῦνται ἀνελλιπῶς ἀσχέτως ἂν ὁ Πατριάρχης χοροστατεῖ ἢ λειτουργεῖ ἀλλοῦ. Ἀπόψε χοροστατεῖ ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σεβαστείας ημήτριος. Ψάλλουν δεξιὰ ὁ Ἄρχων Πρωτοψάλτης, ἀριστερὰ ὁ Ἄρχων Λαμπαδάριος. Σεμνά, ταπεινὰ σὲ χρόνο σύντομο, ὅπως ἀρμόζει σὲ κανόνες ὅπως ὁ ἀποψινός. Καὶ οἱ Χαιρετισμοὶ ἀπὸ τὸν Σεβασμιώτατον ἀπλά, χωρὶς φωνητικοὺς ἀκροβατισμοὺς καὶ ἀνεπίτρεπτα ἀνεβοκατεβάσματα. Λίγοι οἱ πιστοὶ ἀλλὰ τὸ κήρυγμα ἔγινε. Ὡμίλησεν ὁ διάκονος Βενιαμίν. Καὶ εἶπεν ὅτι ὑπάρχουν εἰκόνες ὁρατὲς καὶ εἰκόνες ἀκουστικές. Ἀκούς κάτι καὶ νομίζεις πως τὸ βλέπεις. Ἔτσι καὶ μὲ τὸν Ἀκάθιστον Ὕ- μνο. Εἶναι γραμμένος ἐδώ στήν Πόλι ὅπου ἡ θάλασσα σβήνει κάτω ἀπ' τὰ τείχη τῆς. Ἀπ' αὐτὴ τὴν θάλασσα παίρνει εἰκόνες ὁ Ὑμνῳδός. Βλέπει φουρτοῦνες. Βλέπει ναυάγια καὶ ναυαγούς. Ἀνθρώπους που ἀπεγνωσμένα προσπαθοῦν νὰ πιασθοῦν ἀπὸ κάτι, ἀπὸ κάπου για να μὴ καταποντισθοῦν. Σ' αὐτὴ τὴν μανιασμένη θάλασσα ὑπάρχει ἡ ὁλκάς, ἡ βάρκα «τῶν θελόντων σωθῆναι». Ὑπάρχει τὸ λιμάνι «τῶν τοῦ βίου πλωτήρων», τὸ λιμάνι τῶν θαλασσοπόρων. Αὐτὴ εἶναι ἡ Παναγία, ἡ Ἔ- φορος αὐτῆς τῆς Πόλεως, ἡ προστασία τοῦ Γένους μας καὶ τοῦ κόσμου Παντός...» Ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ κείμενο τοῦ Ἀρχιμ. οσίθεου Κανέλου, Ἡγουμένου Ι.Μ.ΤΑΡΤΑΝΗΣ «Σαρακοστὴ στην Πόλη» 12

12 Ἔρευνα ἐπιστημόνων συσχετίζει τῇ βίαιῃ συμπεριφορᾷ μὲ τὸ χρόνο τηλεθέασης ύμφωνα μὲ Ἀμερικανοὺς ἐ- ρευνητές, οἱ ἔφηβοί που παρακολουθοῦν περισσότερο ἀπὸ μία ὥρα τηλεόραση τὴν ἡμέρα, εἶναι πιὸ πιθανὸ να ἐξελιχθοῦν σὲ βιαίους ἐνήλικες. Ἡ μακροπρόθεσμη αὐτὴ μελέτη εἶναι μιά ἀπό τις πρῶτες που δείχνει τέτοια ἀ- ποτελέσματα σὲ ἐφήβους καὶ νεαροὺς ἐνήλικες. Σύμφωνα μὲ τὸν Jeffrey Johnson ἀπὸ τὸ Columbia University στή Νέα Ὑόρκη, ἡ συνιστώμενη χρονικὴ διάρκεια τηλεθέασης για τὰ παιδιὰ ἀπὸ τὴν American Academy of Pediatrics ποὺ εἶναι περίπου 1 μὲ 2 ὧ- ρες τὴν ἡμέρα, θέτει τὸν πήχη πολὺ ψηλά. Ἐὰν οἱ γονεῖς ἐπιθυμοῦν να μειώσουν τὸν κίνδυνο μεγαλώνοντας τὰ παιδιὰ τοὺς να ἐμφανίσουν ἐπιθετικὴ συμπεριφορά, πρέπει να προσπαθήσουν να ἐλαττώσουν τὸ χρόνο που αὐτὰ βλέπουν τηλεόραση στή μία ὥρα ἡμερησίως περίπου. Πολλοὶ ψυχολόγοι θεωροῦν ὅτι ἡ σύνδεση ἀνάμεσα στή βία που προβάλλεται ἀπὸ τὰ μέσα μαζικῆς ἐνημέρωσης καὶ στή βίαιη συμπεριφορὰ εἶναι προφανὴς καὶ ἀποδεδειγμένη. Ἄλλοι ἐρευνητὲς πάλι, πιστεύουν ὅτι ἡ σχέση αὐτὴ δεν ἔχει τεκμηριωθεῖ πλήρως καὶ θεωροῦν ὅτι ἡ παροῦσα μελέτη δεν διαθέτει ἱσχυρὰ ἐπιχειρήματα. Ο Johnson καὶ οἱ συνεργάτες τοῦ, παρακολουθοῦν 707 οἰκογένειες στή Νέα Ὑόρκη ἀπὸ τὸ Χρησιμοποίησαν μεθόδους στατιστικῆς για να διαχωρίσουν τὴν τηλεθέαση ἀπὸ ἄλλους παράγοντές που πιθανῶς συνεισφέρουν στήν πρόκληση βίαιης συμπεριφορᾶς, ὅπως εἶναι τὸ εἰσόδημα, τὸ μορφωτικὸ ἐπίπεδο, καὶ παλαιότερο ἰστορικὸ ἐπίδειξης βίας. Ἡ ἐρευνητικὴ ὁμάδα πιστεύει ὅτι ἔχει καταφέρει να ξεχωρίσει τὴν πιθανότητα ἡ τηλεόραση να προκαλεῖ ἐπιθετικότητα ἀπὸ τὴν πιθανότητα οἱ ἐπιθετικοὶ ἄνθρωποι να παρακολουθοῦν πολλὴ τηλεόραση. Σύμφωνα μὲ τοὺς ἐρευνητές, ἡ ῥοπὴ πρὸς τή βία αὐξάνεται μὲ τὴν αὐξήση τοῦ χρόνου τηλεθέασης. Παιδιὰ τὰ ὁποῖα παρακολουθοῦσαν τρεῖς ἢ καὶ περισσότερες 13

13 ὧρες τὴν ἡμέρα τηλεόραση ἀνάμεσα στις ἡ- λικίες τῶν 14 καὶ 16, βρέθηκε ὅτι ἦταν 5 φορὲς πιθανότερο να διαπράξουν βίαιες πράξεις ὡς ἐνήλικες, παρὰ τὰ παιδιά που παρακολουθοῦσαν λιγότερο ἀπὸ μιά ὥρα. Ἡ μελέτη ἀποδεικνύει ὅτι οἱ νέοι εἶναι ἐπιρρεπεῖς στις ἐπιρροὲς ἀπὸ τή βία στα ΜΜΕ καὶ μάλιστα μὲ μεγάλο ἡλικιακὸ εὗρος. Σύμφωνα μὲ τὸν Johnson οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἰδιαίτερα εὐαίσθητοι στή βία που προβάλλεται ἀπὸ τὰ ΜΜΕ καὶ τὴν ἐπίδραση που αὐτὴ μπορεὶ να ἔχει στους ἐφήβους, καὶ αὐτὸ γιατὶ ἡ ἐφηβεία ἀποτελεῖ μιά κρίσιμη περίοδο για τὴν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς τους καὶ τῶν κοινωνικῶν τοὺς δεξιοτήτων. Ὡστόσο, ἄλλοι ἐρευνητὲς κατακρίνουν τή μεθοδολογία τῆς μελέτης. Ο Guy Cumberbatch ποὺ ἡγεῖται τῆς ἐταιρίας Communications Research Group θεωρεῖ ὅτι ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο ὁ Johnson ἔχει ὁμαδοποιήσει τοὺς ἀνθρώπους σύμφωνα μὲ τό τι παρακολουθοῦν στήν τηλεόραση, ἀνατρέπει τὰ ἀποτελέσματα τῆς ἔρευνας. Μόνο 88 ἔφηβοι δαπάνησαν λιγότερο ἀπὸ 1 ὥρα τὴν ἡ- μέρα μπροστὰ στήν τηλεόραση. Τὸ ποσοστὸ αὐτὸ εἶναι τόσο μικρό που σύμφωνα μὲ τὸν Guy Cumberbatch, ἀγγίζει τὰ ὅρια τῆς ἀμφιβολίας. Τὰ παιδιά που τὸ συγκροτοῦν μπορεῖ να ἔχουν πολλὰ ἄλλα χαρακτηριστικὰ τὰ ὁποῖα δεν ἀναφέρονται στή μελέτη, ὅπως τὸ να εἶναι παιδιὰ δασκάλων ἢ να εἶναι ἐξαιρετικὰ θρησκευόμενα. Σύμφωνα μὲ τὸν Cumberbatch, θὰ ἦταν καλύτερο να χωριστοὺν τὰ παιδιὰ σὲ ὁμάδες ὑψηλῆς, μέσης καὶ χαμηλῆς τηλεθέασης παρὰ να τὰ κατατάξουμε σὲ κατηγορίες. Ἐπίσης πιστεύει ὅτι ἡ ὁμάδα τοῦ Johnson ἔχει ἐπεξεργαστεῖ τὰ ἀποτελέσματα μὲ τέτοιο τρόπο ὥστε να τὰ «ἀναγκάζει» κατὰ κάποιο τρόπο να καταλήξουν στα συμπεράσματά που αὐτὸς ἐπιθυμεῖ. Ο Johnson ἀντιπαρέρχεται λέγοντας ὅτι ἡ μέθοδός που χρησιμοποίησε για να κατηγοριοποιήσει τοὺς τηλεθεατὲς δεν ἀλλοιώνει μὲ κανέναν τρόπο τὰ ἀποτελέσματα τῆς ἔρευνας. Ὁ συνδετικὸς κρίκος ἀνάμεσα στήν τηλεόραση καὶ τή βίαιη συμπεριφορά σίγουρα δεν ἔχει καθοριστεῖ ἀκόμη πλήρως. Χρειάζεται ἀκόμη ἀρκετὴ ἔρευνα για να καθοριστεῖ ἡ σχέση ἀνάμεσά τους. Για παράδειγμα, στο νησὶ τοῦ Ἀτλαντικοὺ St Helena, ἡ τηλεόραση ἔφτασε μόλις πρὶν λίγα χρόνια. Τὰ παιδιὰ ἐκεῖ δεν ἔχουν δείξει δείγματα ἐπιθετικότητας, πιθανῶς ἐπειδὴ ζουν σὲ κλειστὲς καὶ προσεκτικῶς ἐπιβλεπόμενες κοινότητες. 14

14 (Μιά ἄλλη προσέγγιση) Α Μέρος Τοῦ Πανοσιολ. Ἀρχιμ. Χρυσοστόμου Παπαδάκη Πρωτοσυγκέλλου Ἱ. Μ. Γορτύνης καὶ Ἀρκαδίας πρὸ μηνῶν πολὺς θόρυβος ἀπὸ τὰ Μ.Μ.Ἒ για τὸ βιβλίο «Κώδικας Νταβίντσι» καὶ τὴν πανθομολογούμενης παταγώδους ἀποτυχίας τῆς ὀμώνυμης κινηματογραφικῆς ταινίας, κατέπαυσε. Ὁ στόχος ἦταν διπλός. Ὁ ἕνας ἀπέτυχε, ὁ ἄλλος ἐν μέρει. Ὁ πρῶτος στόχος ἦταν ἡ ἀμφισβήτηση εὐαίσθητων θεμάτων που ἀφοροὺν στο Θεανδρικὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ καὶ τὸν διὰ τῆς σπορᾶς τοῦ τεχνουργημένου ψεύδους, πλῆγμα τῆς πίστεως στις ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων. Ὁ δεύτερος λόγος ἦταν τὸ ἐπιδιωκόμενο οἰκονομικὸ κέρδος. Χρονικὰ -καὶ μάλιστα πολὺ σύντομα -βρεθήκαμε στον ἀπόηχο τοῦ θορύβου. Τὸ ψέμα δεν ἔχει πόδια να σταθεῖ για πολύ, γι αὐτὸ καὶ συνήθως ὡς ἔνοχο μπαίνει σὲ κά- ποιο ἰστορικὸ ῥάφι. Τὸ οἰκονομικὸ κέρδος, δεν ἤταν τὸ ἀναμενόμενο. Κρατήθηκαν ἄ- μυνες καὶ ἀπὸ τοὺς ἀδαεῖς περὶ τὴν πίστη, διότι ἡ ἐμπειρία τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου ἀπὸ τὰ παιχνίδια τοῦτα, τὰ κατὰ κόρον προβαλλόμενα ἀπὸ τὰ Μ.Μ.Ἒ ἀφοῦ κι αὐτὰ ἔχουν τὸ κέρδος τοὺς, εἶναι μεγάλη. Ὡστόσο, οἱ πάντες που κρύβονταν ἢ ὄχι πίσω ἀπὸ αὐτὸν τὸν κακὸ μύθο εἰσέπραξαν τὸ μήνυμα, ὅτι ἐκτὸς ἀπό τις ἄμυνες τῶν πολλῶν, ἀποδείχθηκαν καὶ οἱ ἀντοχὲς τῆς ἱ- στορικῆς ἀληθείας γύρω ἀπὸ τὸ πρόσωπο 15

15 τοῦ Χριστοῦ, οἱ ὁποῖες ἔχουν γίνει ἀσαλεύτη συνείδηση σὲ ὅλο τὸν χριστιανικὸ κόσμο. Ποιό τὸ βαθύτερο αἴτιο; Εἶναι τὸ κρυφό, τὸ ἀνομολόγητο μῖσος τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν κατὰ τοῦ Χριστοῦ, τῆς διδασκαλίας Τοῦ, τῆς Ἐκκλησίας Τοῦ. Αὐτοῦ τοῦ εἴδους τὸ μῖσος δεν ἡσυχάζει, διότι δεν ἀ- ντέχει να βλέπει καὶ να διαπιστώνει ὅτι ἡ πίστη αὐτὴ συνεχίζει να ὑ- πάρχει καὶ μάλιστα να καταφεύγουν σ αὐτὴν πολλοὶ ἀπὸ ἐκείνους που εἶχαν θεοποιήσει τὴν ἐπιστήμη λόγῳ τῶν ἐπιτευγμάτων τῆς, καὶ εἴχαν αἰχμαλωτισθεῖ μέσα σὲ ἔναν ἀδιέξοδο ἀνθρωποκεντρισμό. Τοῦτος ὁ «πόλεμος» δεν ἦταν μιά αἵρεση, ἀλλὰ μεθοδευμένη διαστροφή τῆς ἀ- ληθείας ἀήθης. εν εἶχε να κάνει μὲ θέμα θεολογικὸ τὸ ὁποῖο μποροῦσε να στήσει ὡς κοινότητα μιά αἵρεση. Εἶχε να κάνει μὲ τὴν προσβολὴ τοῦ ἀγγελικοῦ Χρηστοήθους που εἶναι κοινὸ για ὅλες τις χριστιανικὲς ὁ- μολογίες, διότι ἀπέδωσαν στο Χριστὸ σαρκικὰ πάθη, ἐνῶ ἦταν κατὰ ἀπόλυτη ἔννοια Ἀπαθὴς ὡς Τέλειος ἄνθρωπος μαζὶ καὶ Τέλειος Θεός. Ἐν προκειμένῳ δούλεψε πονηρὰ καὶ ἀκάθαρτα κατὰ τὴν ἕξη τῆς ἡ φαντασία. Πρὶν χρόνια διαβάζοντας τὰ ὅσα περὶ φαντασίας γράφει ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στον «Ἀόρατο Πόλεμο», 16

16 μοῦ εἴχαν φανεῖ κάπως ὑπερβολικά. Τώρα κατάλαβα πόσο βαθιὰ σχέση μπορεῖ να ἔχει ἡ φαντασία μὲ τὸν ἐνορχηστρωτὴ τοῦ ψεύδους διάβολο. Αὐτὴ εἶναι τὸ ἀ- γαπημένο μέσο τοῦ διαβόλου γιά ὅ,τι κακὸ θέλει να προξενήσει στούς ἀνθρώπους. Ὁ Χριστὸς ὡς σπορέας τοῦ καλοῦ σπέρνει στο ἔδαφος τῆς ψυχῆς. Ὁ διάβολος ὡς ἐφευρέτης καὶ σπορέας τοῦ κακοῦ, σπέρνει στο ἀρρωστημένο περιθώριο τῆς ψυχῆς, τὴ φαντασία. Ἐκ διαμέτρου ἀντίθετοι Χριστὸς διάβολος, ἐκ διαμέτρου ἀντίθετο καὶ τὸ εἶδος τοῦ σπόρου. Τὴν εὐθύνη τελικὰ τὴν ἔχει ὁ ἄνθρωπος, διότι ἡ προαίρεση τοῦ ἔχει να κάνει μὲ τὴν πύλη τῆς φαντασίας. Αὐτὴ μάλιστα ἡ φαντασία ὅταν συνυπάρχει μὲ τὸ καλοπροαίρετο, τὸ θετικὸ καὶ μὲ ταλέντο (χάρισμα), γίνεται ὡς δημιουργικὴ πολὺ ἐπωφελής. Ἄλλο τόσο ὅμως γίνεται ἐπικίνδυνη, ἂν δεχθεῖ διὰ μέσου τῆς ἀπρόσεκτης ἢ φιλαμαρτήμονος προαιρέσεως, τὸ δηλητήριο τοῦ διαβόλου. Ὁ διάβολος ὡς πολυέμπειρος τεχνίτης τοῦ κάθε κακοῦ, καὶ εἰδικὰ ὡς κλειδαρὰς τῆς ἀνθρωπίνης φαντασίας, παρατηρεῖ τὴν ψυχοσύνθεση τοῦ κάθε ἀνθρώπου, ἔργα καὶ λόγια, συμπεραίνει καὶ σχεδιάζει καὶ ἐ- νεργεῖ μεθοδικά, ἀλλ ὑπὸ τὸν ὅρο που ἔθεσε ὁ Θεός, ἡ δύναμη τοῦ να μὴν εἶναι ἀναγκαστική, ἀλλὰ προτρεπτική. Βέβαια χωρὶς φαντασία δεν μπορεὶ να λειτουργήσει ὁ ζωγράφος, ὁ ποιητής, ὁ ἀρχιτέκτονας, ὁ συγγραφέας, ὁ πολιτικὸς κ.ἄ 17

17 Αὐτὰ ὡς εἰσαγωγικὰ για τὸ θέμα μας. Ὁ Νταβίντσι, ὑπῆρξε ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ δυνατὰ μυαλά, ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ πολυχαρισματούχα πρόσωπά που πέρασαν ἀπὸ τὸν κόσμο. Καὶ τὸν τιμᾷ τὸ γεγονός, ὅτι τὰ ταλέντα τοῦ τὰ ἀξιοποίησε καὶ προσέφερε στην οἰκουμένη καλλιτεχνικοὺς θησαυροὺς καὶ ἄνοιξε στήν τέχνη δρόμους μεγάλων ἐ- πιτευγμάτων. Ὁ κίνδυνος που ἐλλοχεύει για ὅλες τις ἐπερχόμενες γενεὲς μετὰ τὴν ὕπαρξη ἑνὸς τέτοιου χαρισματικοὺ προσώπου, εἶναι ὁ μῦθος που μὲ τὰ χρόνια περιβάλλεται. Ὅταν ὅμως τὸ ὄ- νομα ἑνὸς ἀνθρώπου ξεφεύγει ἀπὸ τὸ εἶδος τῆς ὑψηλῆς ἐπιδόσεως τοῦ καὶ γίνεται μῦθος, ἀρχίζει να «θεοποιεῖται» καὶ γίνεται σημεῖο «ἀλάθητης» ἀναφορᾶς, ἐνῶ ἦταν ἄνθρωπος μὲ ὅρια δυνατοτήτων, μὲ ἁμαρτίες καὶ πάθη, μὲ ἐλλείψεις καὶ ὑπερβολές, καὶ στο κάτω κάτω δὲν γνωρίζουμε ἂν σώθηκε καὶ ἡ ψυχὴ τοῦ! Αὐτὴ ἡ «θεοποίηση», πάλι μὲ τή βοήθεια τῆς ἀρρωστημένης φαντασίας, δυναμώνει, ὅσο περνοῦν τὰ χρόνια καὶ τὸ ἔργο τοῦ γίνεται πλέον ἰστορικό, μνημειακό, μουσειακό. Καὶ ἐπειδὴ θεοποίηση δίχως εἰσαγωγικὰ δεν μπορεὶ να ὑπάρξει, εἶναι στην οὐσία εἰδωλοποίηση. Εἰδωλοποιῶ, σημαίνει τυφλὰ λατρεύω αὐτό που ἐγὼ κατασκεύασα ὡς εἴδωλο. Αὐτὴ τή μοίρα εἶχε καὶ ὁ Νταβίντσι μετὰ θάνατο. Τοῦ προσδόθηκε ἡ ἰδιότητα τοῦ ἀδιαμφισβήτητου στο σύνολο τοῦ ὡς ἀνθρώπου, μὴ ἐπιδεχομένου τὴν παραμικρὴ κριτική. Αὐτὸ βέβαια ὡς ὀξύνους ἄνθρωπος, ἂν ἐρχόταν τώρα για λίγο στη ζωή, θὰ τὸ ἀποκήρυττε ἀηδιασμένος. (Συνεχίζεται) 18

18 Ὁ Μακαριστὸς Μητροπολίτης Γορτύνης & Ἀρκαδίας Κύριλλος ὸν Σεβ. Μητροπολίτη Γορτύνης καὶ Ἀρκαδίας Κύριλλο τὸν γνώρισα τὸ πρῶτον ὡς Πρωτοσύγκελλο τῆς Ἱ. Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης, κατὰ τὴν τελετὴ ἐνάρξεως τῶν πρώτων μαθημάτων Μουσικῆς τῆς Σχολῆς Βυζ. Μουσικῆς τῆς Ἱ. Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης, στην δεξιὰ αἴθουσα τοῦ Προνάου τοῦ Ἱ. Μ. Ναοῦ τοῦ Ἁγ. Μηνά Ἡρακλείου, ποὺ διεύθυνε μετέπειτα ἐπὶ σειρὰ ἐτῶν ὁ Καθηγητὴς καὶ παραδοσιακὸς ιδάσκαλος τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Μουσικῆς κ. ημ. Νεραντζής. Τοῦ Μητροπολίτου Γορτύνης καὶ Ἀρκαδίας κ. Μακαρίου Ἐνθυμοῦμαι τὸν σφριγηλὸ Ἀρχιμανδρίτη Κύριλλο που μας ἀνακοίνωσε τὴν ἀπόφαση καὶ τὴ θέρμη τοῦ Ἀοιδίμου Ἀρχιεπισκόπου Εὐγενίου για τὴν καλλιέργεια 19

19 καὶ τὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Μουσικῆς καὶ για τὴ διάνοιξη νέων προοπτικῶν για τὰ ψαλτήρια τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ προσπάθεια ἐκείνη που μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ ἔδωσε στην Τοπικὴ Ἐκκλησία ἀγαθοὺς λειτουργικοὺς καρπούς, στηριγμένους στην Πατριαρχικὴ λειτουργικὴ Παράδοση τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας ἦταν καὶ ἡ πρώτη ἀφορμὴ γνωριμίας μαζὶ τοῦ. Μετὰ ἀπὸ λίγο ἐξελέγη Μητροπολίτης Κισάμου καὶ Σελίνου καὶ κατόπιν μετετέθη στην Ἱ. Μητρόπολη Γορτύνης καὶ Ἀρκαδίας τὴν ὁποία ἐποίμανε μέχρι τις ἡμέρες μας. Ἐνθυμοῦμαι ζωηρῶς τὴν Ἐξαρχία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου που μετεῖχε στην ἐκλογὴ τοῦ ὡς Ἀρχιερέως μαζὶ μὲ τὴν Ἱ.Ἐ. Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης ὡς καὶ τὴν λαμπρὴ ἡμέρα τῆς εἰς Ἐπίσκοπον χειροτονίας τοῦ. Εἶναι παιδικὲς μνῆμες που ἔρχονται αὐτές τις ὧρες στη μνήμη μου. Ἐνθυμοῦμαι ἐπίσης κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς ἐλεύσεως τοῦ σκηνώματος τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Εὐγενίου ἀπὸ τὴν Ἀγγλία καὶ κατὰ τὴ στιγμὴ τῆς ἀποσφραγίσεως τῆς σεπτῆς σωροῦ τοῦ ἐντὸς τοῦ Ἱ.Μ. Ναοῦ τοῦ Ἁγ. Μηνά, τὴν ἐνδάκρυα συμμετοχὴ τοῦ ἐκλιπόντος Ἱεράρχου. Ἤμουν παιδὶ καὶ ὁ μόνος λαϊκὸς μετὰ τοῦ τότε μακαριστοῦ νεωκόρου τοῦ Ναοῦ, κυρ Παναγιώτη, ποὺ συμμετείχαμε στην διαδικασία ἔνδυσης τοῦ ἀοιδίμου Εὐγενίου, πρὸ τῆς ἐκθέσεως τοῦ σκηνώματος αὐτοῦ πρὸς προσκύνηση ἀπὸ τὸ ἀναμένον πολυπληθὲς καὶ πενθηφόρο πλῆθος τῶν πιστῶν ἔξωθεν τοῦ Ἱ. Μ. Ναοῦ τοῦ Ἁγ. Μηνά. Ὅταν λοιπὸν ὁ Ἀρχιερεὺς ἐνεδύθη τὰ τῆς ἁγίας Ἀρχιρωσύνης διάσημα, ὁ μακαριστὸς πλέον Κύριλλος πῆρε τὴ Μίτρα τοῦ Εὐγενίου, ἐτοποθέτησε αὐτὴν ἐπὶ τῆς Κεφαλῆς αὐτοῦ καὶ μετὰ βγάζοντας ἀπὸ τὴ θήκη τοῦ τὸ κτενάκι που ἀνέσυρε ἀπὸ τὴν πάνω τσέπη τοῦ ἐσώρασού του, ἄρχισε να ἰσιώνει τὴ γενειάδα τοῦ λευκοπολιοῦ Πρωθιεράρχου ἀναφωνώντας μετὰ δακρύων τὸ: «Γέροντά μου, Γέροντά μου!». Αὐτὴ ἡ στιγμὴ εἶναι πολὺ χαραγμένη μέσα μου. Ἔζησε στο Ἡράκλειο μὲ μιά γενιὰ λογίων Ἀρχιμανδριτῶν καὶ πιστῶν ἀνθρώπων τοῦ Μεγάλου Κάστρου ὅπου τὸν ἀγάπησε πολὺ καὶ ὅπου τὸν ἀποχωρίσθηκε μετὰ τὴν ἐκλογὴ τοῦ εἰς Μητροπολίτην. Ἰδιαιτέρως πρέπει να τονισθεῖ τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ μακαριστὸς Μητροπολίτης Κύριλλος μεγάλωσε μὲ τοὺς θρύλους καί τις Παραδόσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριαρχείου, στο Κέντρο τοῦ Ὁποίου σπούδασε θεολογία καὶ ἡ ἐξ αὐτοῦ σχέση τοῦ μὲ μεγάλες μορφὲς Ἀρχιερέων τοῦ Θρόνου μετέφερε κατὰ τὴ διακονία τοῦ ὡς Πρωτοσυγκέλλου τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης, ἀλλὰ καὶ μετέπειτα ὡς Μητροπολίτου τῆς Μεγαλονήσου, τὸ ἦθος τῆς προσηλώσεως καὶ ἀ- φοσιώσεως πρὸς τὴν κοινὴ Μητέρα ὅλων μας, τὴν μαρτυρικὴ Ἐκκλησία Κων/λεως. Στερούμαστε ἕνα σεβαστὸ Ἱεράρχη τῆς Κρήτης, μὲ Πατριαρχικὴ συνείδηση, ἕναν ἄνθρωπο τῆς Κρήτης, ἕνα ἀγαπητὸ Ἀρχιερέα τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας που θὰ μένει ὡς ἕνας κρίκος τῆς ἱστορικῆς ἀλυσίδας, μιάς γενιᾶς Ἀρχιερέων, μὲ ἐστραμμένα τὰ βλέμματα στους τρούλους τοῦ Ἁγίου Μηνά προστάτη τοῦ Ἡρακλείου καὶ πρός τις ἐ- πάλξεις τοῦ μαρτυρικοῦ Φαναρίου. Αἰωνία τοῦ ἡ μνήμη. 20

20 Γράφει ὁ π. Νεκτάριος Χουστουλάκης Ὑπεύθυνος τῆς Ἱ.Μ. Γορτύνης καί Ἀρκαδίας, ἐπὶ τῶν Αἱρέσεων Πανάγαθος Τριαδικὸς Θεός, κινούμενος ἀπὸ ἀγάπη ημιούργησε τὸν ἄνθρωπο, (Κατ εἰκόνα ἡμετέρα καὶ Καθ ὁμείωσιν... Γεν. Α,26). Τὸν δημιούργησε Κατ εἰκόνα τοῦ, μὲ ἀπώτερο σκοπὸ τὴν καθομείωσιν δηλ. τὴν κατὰ χάριν θέωσίν του. Αὐτὸ θὰ ἐπιτυγχάνετο, ἐφόσον οἱ πρωτόπλαστοι θὰ ἐφάρμοζαν τὸν Λόγον τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεὸς ἔδωσε στον ἄνθρωπο τὴν δυνατότητα τῆς συνδημιουργίας ἀλλὰ καὶ τὴν ἐλευθερία ἐπιλογῆς. Ὅμως ὁ ἀρχέκακος καὶ ἀνθρωποκτόνος διάβολος, ἔ- χοντας τὴν ἐμπειρία τῆς πτώσεώς του, κατόρθωσε καὶ ἐπέτυχε καὶ τὴν πτώση τῶν πρωτοπλάστων μὲ τρόπο ἔντεχνο, διαστρεβλώνοντας τὸν Θεϊκὸ Νόμο. Μὲ τὸν ἔντεχνο τρόπο αὐτό, ὁ διάβολος δίδαξε τὴν αἵρεση καὶ γίνεται ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος Αἱρεσιάρχης. Μὲ τὴν ἀπομάκρυνσή του ἀπὸ τὸν Θεό, ἥν Τινες ἐπαγγελόμενοι περὶ τὴν πίστην ἠστόχησαν (Α. Τιμ. ΣΤ, 20-21). ὁ ἄνθρωπος διέκοψε τὴν κοινωνία μαζὶ τοῦ. Ἀπόλεσε τὴν ὀρθὴ γνώση τοῦ Θείου καὶ δημιούργησε μὲ τις ἀδυναμίες τοῦ ἀλλότριες διδασκαλίες καὶ ἀλλοτρίους Θεούς, μὲ συνέπειες τὴν ἐμφάνιση τῶν Θρησκειῶν. Οἱ θρησκεῖες ὅμως αὐτὲς εἶναι ἀνθρώπινες ἐφευρέσεις. Αὐτὴ ἡ κατασκευὴ θρησκειῶν παρατηρεῖται καὶ σήμερα. Στον χῶρο τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας δεν μποροῦμε να μιλάμε για θρη- 21

21 σκεία, διότι ἐδώ ἔχουμε τὴν πρωτοβουλία τοῦ θεοῦ να ἐνσαρκωθεὶ για τὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους δηλ. ἔχουμε ἀποκάλυψη, ἡ ὁποία ἅπαξ παρεδόθη (Ἰούδ.3). Στην ἱστορικὴ πορεία τῆς Ἐκκλησίας ὁ διάβολος δεν ἔμεινε ἀμέτοχος. Κατὰ τακτὰ διαστήματα παρουσίαζε καὶ συνεχίζει να παρουσιάζει τὰ πυθείνια ὄργανά του. Ἄνθρωποι χωρὶς γνώση τοῦ Θεοῦ χωρὶς μυστηριακὴ ζωὴ καὶ γενικὰ ἀπομακρυσμένοι ἀπὸ τοὺς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, προσπαθοὺν να εἰσβάλουν στους κόλπους τῆς Ἐκκλησίας καὶ να τὴν σπιλώσουν μὲ τίς βέβηλες παρερμηνεῖες τοὺς στα Ἱερὰ κείμενα τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ τῆς Ἱερᾶς παραδόσεώς μας. Οἱ ἀνορθόδοξες αὐτὲς διδασκαλίες ὀνομάζονται ΑΙΡΕΣΕΙΣ. Γενικεύοντας τὸν ὅρο αὐτὸ σημαίνει, κακοδοξία, ἐκτροπή, ἀστοχία, βλασφημία, ἀ- πιστία. Ὁ Κύριος Ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ἀ- ναφέρει για τοὺς βλασφήμους κατὰ τοῦ Ἁ- γίου Πνεύματος καὶ τὴν ἀπιστία τους (Μτθ. Ιβ ). Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἀναφέρει για τοὺς αἱρετικούς: οἵ τινες περὶ τὴν ἀλήθειαν ἠστόχησαν...(τιμ.β.β,18), ὁ δὲ ἀπόστολος Πέτρος, τοὺς ὀνομάζει «ἐμπέκταις» (Πετρ.Β.γ,3) κ.τ.ἄ. Ἀρκετὲς δεκάδες ἀριθμοῦνται οἱ αἱρέσεις, οἱ ὁποῖες ἐπικαλοῦνται ὅτι κατέχουν τὴν μόνη ἀλήθεια. Καὶ εἶναι γεγονὸς ὅτι ἐνῶ μεταξὺ τοὺς δεν συμφωνοῦν στις διδασκαλίες τοὺς, ὅλες στοχεύουν σὲ ἕνα στόχο, τὸν ἀφανισμὸ τῆς ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τὴν ὁποῖα καὶ καταπολεμοῦν μανιωδῶς. Θέματα ὅπως τὸ Τριαδολογικὸ όγμα καὶ ἰδιαίτερα τὸ εύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁ- γίας Τριάδας τὸν Ἰησοῦν Χριστόν, τὰ Ἱερὰ μυστήρια, ἡ τιμὴ τῶν Ἁγίων καὶ τῶν Ἱερῶν τοὺς λειψάνων, ἡ προσκύνηση τῶν Ἱερῶν εἰκόνων, τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου, ὁ κανόνας τῶν Ἱερῶν κειμένων καὶ ἡ ἀπόρριψη τῆς Ἱερᾶς παράδοσης εἶναι μεταξὺ τῶν πολλῶν θεμάτων τοὺς. Παρόλα αὐτὰ ἔχουν καὶ τὸ θράσος να συστήνονται ὡς ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ καὶ να χρησιμοποιοῦν χριστιανικὲς ὁρολογίες μὲ τις ὁ- ποῖες, σκεπάζουν τὸ πρόσωπο τοῦ Λύκου καὶ παρουσιάζονται μὲ τὴν μορφὴ τοῦ προβάτου. Οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ οἱ ὁποῖοι πρεσβεύουν αὐτές τις κακοδοξίες «θεολογοῦν» ἀβάσιμα, ἡ παρερμήνευση τοῦ Ἱεροῦ κειμένου τῆς Ἁγίας Γραφῆς εἶναι εἰδικότητά τους. Συζητώντας μαζὶ τοὺς διαπιστώνεται ἡ Πυθείνια ὑπακοὴ τους, τόσο στην ὀργάνωση που ἀνήκουν, ὅσο στην παπαγαλία τῆς διδασκαλίας τοὺς. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔχοντας ἐμπειρία ἀπό τις τακτικὲς δοκιμασίες τῶν διαφόρων αἱρέσεων, για να προφυλάξει Ἀλωβήτη τὴν παρακαταθήκη τῆς ὡς Ἁγία καὶ Καθολική, ἔχει ἀποφανθεῖ κατὰ τῶν αἱρέσεων, μὲ τις Θεόπνευστες Οἰκουμενικὲς συνόδους, οἱ ὁποῖες ἔχουν καταδικάσει τις κατὰ καιροὺς ἀναφίουσες αἱρετικὲς διδασκαλίες. Ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανικὴ Ἐκκλησία ὡς Κιβωτὸς Σωτηρίας, ὡς στῦλος καὶ ἑδραίωμα τῆς ἀληθείας, δεν καταδικάζει τὸν ἄνθρωπο ἀλλὰ τὴν αἱρετικὴ πλάνη, τὴν ἀσθένεια. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ Ἴ- διος Ὁ Θεὸς ἦλθε καὶ ζήτησε να σώσει τὸ ἀπολωλὸς πρόβατο, ἔτσι συνεχίζει να περιμένει τὴν ἐπιστροφὴ τοῦ ΑΣΩΤΟΥ ΥΙΟΥ. 22

22 Οἱ πονοκέφαλοι καὶ οἱ ἡμικρανίες στα παιδιά αρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ πονοκέφαλοι στα παιδιὰ καὶ στους ἐφήβους εἶναι ἀρκετὰ συχνοί, ἐντούτοις τὰ προβλήματά που δημιουργοῦνται καὶ ἡ ποιότητα ζωῆς τῶν παιδιῶν αὐτῶν δεν ἔχουν καλὰ μελετηθεῖ. Στα 10 παιδιὰ τὸ ἕνα πάσχει ἀ- πὸ χρόνιο πονοκέφαλο. Στους 4 ἐ- φήβους, ὁ ἕνας πάσχει ἀπὸ πονοκέφαλο. Οἱ χρόνιοι πονοκέφαλοι ἐπηρεάζουν τή σχολικὴ ἀπόδοση καὶ τὰ αἰσθήματα τῶν παιδιῶν ὅσο καὶ ἄλλες σοβαρὲς χρόνιες ἀσθένειες ὅπως για παράδειγμα ὁ καρκίνος καὶ οἱ ῥευματικὲς παθήσεις. Οἱ ἐπαναλαμβανόμενοι πονοκέφαλοι ἐ- πηρεάζουν τή ζωή τοῦ παιδιοῦ μὲ πολλοὺς τρόπους. Μειώνουν τὴν ἱκανότητά τους να παρακολουθοῦν τὰ μαθήματά τους, αὐξάνονται οἱ σχολικὲς τους ἀπουσίες, ἡ ἀπόδοσή τους ὑστερεῖ, μειώνονται οἱ κοινωνικὲς τους σχέσεις μὲ τοὺς συνομηλίκους τους καὶ παρουσιάζουν περισσότερα προβλήματα σχέσεων στην οἰκογένειά τους. Τὰ σημαντικὰ αὐτὰ συμπεράσματα προκύπτουν ἀπὸ ἔρευνα πού ἔκαναν Ἀμερικανοὶ γιατροὶ σὲ 572 παιδιὰ ἡλικίας ἀπὸ 2 ἕως 18 ἐτῶν. Οἱ ἐρευνητὲς συμπέραναν 23

23 ὅτι ἡ ἐπίδραση τῶν πονοκεφάλων στή ζωὴ τῶν παιδιῶν εἶναι πολὺ μεγάλη καὶ για τὸ λόγο αὐτὸ εἶναι ἀναγκαῖο οἱ παιδίατροι καὶ οἱ ἄλλοι εἰδικοί που ἀντιμετωπίζουν τὰ προβλήματα αὐτὰ στα παιδιὰ να δίνουν περισσοτέρη σημασία στην ὁλοκληρωτικὴ ἀντιμετώπισή τους. Στα μικρὰ παιδιὰ ὁ πονοκέφαλος μπορεῖ να ἀρχίσει μὲ πόνο στην κοιλία, χλωμάδα, ἀναγοῦλες καὶ ἐμετό. Σὲ μεγαλύτερα παιδιὰ εἶναι δυνατὸν να ὑπάρχει ἡ τυπικὴ εἰκόνα τῆς ἡμικρανίας ἢ συχνότερα πόνος στο μέσο τοῦ κεφαλιοῦ παρὰ μόνο στη μία πλευρά. Οἱ πονοκέφαλοι τῶν παιδιῶν μποροῦν να ἔχουν πολλὲς διαφορετικὲς αἰτίες. Τὰ τραύματα στο κεφάλι, οἱ ἰγμορίτιδες, ἡ συμφορήση στή μύτη, ἡ ῥινίτιδα, ἡ γρίπη, τὸ κρυολόγημα συνοδεύονται ἀπὸ πονοκέφαλο. Ὁ δυνατὸς θόρυβος, τὸ ἔντονο φῶς, ἡ ἀϋπνία, ὁρισμένες μυρωδιές, ὁ καπνὸς τοῦ τσιγάρου εὐνοοῦν τὴν ἐμφάνιση πονοκεφάλων. Ὁ καφές, ὁρισμένες οὐσίες μέσα στα τρόφιμα ὅπως για παράδειγμα ἡ μονονατρικὴ γλουταμάτη (MSG), προδιαθέτουν για πονοκέφαλο. Τὸ στρες, ἡ κατάθλιψη καὶ τὸ ἄγχος συνοδεύονται ἀπὸ πονοκεφάλους. Σὲ ὁρισμένες οἰκογένειες ὑπάρχει γενετικὴ προδιάθεση για ἡμικρανία καὶ πονοκεφάλους. Ἡ ἐξετάση ἀπὸ τὸ γιατρὸ θὰ ἐπιτρέψει να φανεῖ κατὰ πόσο ὁ πονοκέφαλος ὀφείλεται σὲ ὀργανικοὺς ἢ λειτουργικοὺς λόγους. Ἡ νευρολογικὴ ἐξετάση θὰ δείξει κατὰ πόσο ὑπάρχουν σημεία που ἐπιβάλλουν τὴν ἀμέση ὑποβολὴ τοῦ παιδιοῦ σὲ περαιτέρω ἐξετάσεις. Ἡ ὑπάρξη ἀδυναμιῶν σὲ ἕνα μέρος τοῦ σώματος, μείωση τῆς μυϊκῆς δύναμης, δυσκολία στο συντονισμὸ κινήσεων, ἀλλαγή τοῦ ἐπιπέδου συνειδήσεως καὶ συγκέντρωσης, ὕπαρξη στραβισμοῦ που πρόσφατα ἐμφανίστηκε, εἶναι σημεία που ἐπιβάλλουν τὴν ἀμέση διεξαγωγὴ ἀπεικονιστικῶν ἐξετάσεων ὅπως ἀξονικὴ ἢ μαγνητικὴ τομογραφία. Στις περιπτώσεις που εἶναι καὶ οἱ περισσότερες, ὅπου ἀποκλείεται μιά ὀργανική πάθηση, πρέπει να δίνεται ἰδιαίτερη ἔμφαση στην ἀντιμετώπιση τῶν χρονίων προβλημάτων που συναντοῦν τὰ παιδιὰ αὐτά. Ὁρισμένα φάρμακα, ἡ ψυχολογικὴ ὑποστήριξη, οἱ τεχνικὲς χαλάρωσης, ὁ ὑγιεινὸς τρόπος ζωῆς, ὁ καλὸς ὕπνος, ἡ ἀποφυγὴ ἀναψυκτικῶν, ἄλλων ποτῶν ἢ τροφίμων που περιέχουν καφεΐνη, μποροῦν να συμβάλουν στην ἄμβλυνση τοῦ προβλήματος τῶν χρονίων πονοκεφάλων στα παιδιὰ καὶ στους ἐφήβους. Συμπερασματικὰ θὰ τονίσουμε τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ χρόνιοι πονοκέφαλοι ἐπηρεάζουν σημαντικὰ τῇ ζωῇ τῶν παιδιῶν που ὑ- ποφέρουν ἀπὸ αὐτούς. Οἱ ἀρνητικὲς ἐπιδράσεις στην ποιότητα τῆς ζωῆς τους, εἶναι ἰσοδύναμες μὲ αὐτὲς σοβαρῶν χρονίων ἀσθενειῶν καὶ εἶναι ἀναγκαῖο να γίνονται ὅλες οἱ δυνατὲς προσπάθειες για τὴν ἐπιτυχῆ ἀντιμετώπιση τοῦ προβλήματος αὐτοῦ στα παιδιὰ καὶ στους ἐφήβους. Πηγή: medlook. net 24

24 Μέ ἐνδιαφέρον... γιά τούς νέους Μὴν πιστεύεις στο Χριστό που ἐσὺ ἔπλασες Ἕνας Χριστός που γεννήθηκε στή Βηθλεέμ, μέσα στή φάτνη κοντὰ στα ζωάκια. Ἕνας Χριστός που γεμίζει τις βιτρίνες τῶν καταστημάτων μὲ ὡραῖες χριστουγεννιάτικες κάρτες. Ἕνας Χριστός που γεμίζει τὸν κόσμο μὲ πολλὰ εἴδη δένδρων καὶ χριστουγεννιάτικων δώρων καὶ ἐξ αἰτίας τοῦ γεμίζουν χρήματα οἱ τσέπες τῶν πολιτῶν. Ἕνας Χριστός που φέρνει 15 ἡμέρες διακοπὲς στα σχολεῖα. Ἕνας Χριστός που γεμίζει μόνο μὲ εὐχὲς τὸν κόσμο. Ἕνας Χριστός που μιλᾷ μόνο για ἀγάπη, εἰρήνη κ.λπ. καὶ μὲ τὸ συμφέρον που τὰ ἐξηγεῖ ὁ καθένας. Ἕνας Χριστός που φέρνει τὸν Ἀη Βασίλη γερασμένο, παχουλό, μὲ ἄσπρα γένια καὶ κόκκινα ῥούχα, γεμάτο μὲ δῶρα. Ἕνας Χριστός που γίνεται ὑπέροχο καρτ -ποστάλ, εἰκόνα, διακοσμητικό, καὶ χίλια δυο ἄλλα. Ἕνας Χριστός που δεν ἐνοχλεῖ τὴν προσωπικὴ ζωὴ τοῦ καθενὸς μας: ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΠΟΥ ΕΜΕΙΣ ΠΛΑΣΑΜΕ. ἀλλὰ στο Χριστό που ἔπλασε ἐσένα Ἕνας Χριστός που γεννήθηκε στή Βηθλε- ὲμ καὶ ἄλλαξε τή ζωή τῆς ἀνθρωπότητας. Ἕνας Χριστός που εἶπε να μοιραζόμαστε μὲ τοὺς φτωχοὺς τὰ ὑπάρχοντα μας καὶ να μὴν τοὺς θυμόμαστε μόνο τὰ Χριστούγεννα. Ἕνας Χριστός που εἶπε να μὴν κλέβουμε ἀλλὰ να βοηθοῦμε. Ἕνας Χριστός που δίνει ὁράματα καὶ στόχους στο χριστιανὸ μαθητῇ καὶ ὄχι "φάγωμεν πίωμεν, αὔριο γὰρ ἀποθνῄσκωμεν". Ἕνας Χριστός που δεν ἐπιτρέπει ἐν ὀνόματι τῆς ἀγάπης καὶ τῆς εἰρήνης τὸ ξεπούλημα μιᾶς πατρίδας. Ἕνας Χριστός που ἔχει τὸν Ἁγιο Βασίλη νέο, ἀσκητικό, λεπτό, μὲ μαῦρα γένια καὶ ὄχι κόκκινα παρδαλὰ ῥούχα, να ζητᾶ ἐλεημοσύνη για να φροντίσει τὰ δεκάδες ἱδρύματά που εἶχε. Ἕνας Χριστός που ἀπὸ σκέτη εἰκόνα γίνεται πηγὴ δύναμης, μὲ ἄποψη καὶ θέση στή ζωὴ μας. Ἕνας Χριστός που δὲ θέλει ἐκτρώσεις, τσιγάρο, ναρκωτικά, ποτὸ καὶ παρεμβαίνει στή ζωὴ μας μὲ δυναμικὸ τρόπο: ΕΙ- ΝΑΙ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΠΟΥ ΕΠΛΑΣΕ ΕΜΑΣ. 25

25 Ἔσχατος ἐχθρὸς καταργεῖται ὁ θάνατος ἰ δὲ Χριστὸς οὐκ ἐγείγερται, ματαία ἡ πίστις ὑμῶν». Τὰ λόγια τοῦ Ἀποστόλου Παύλου παραμένουν καίρια για κάθε Χριστιανὸ μέχρι τις μέρες μας. Πίστη στον Χριστό, πρὶν ἀπὸ κάθε τι ἄλλο, σημαίνει ἐμπιστοσύνη στο γεγονὸς ὅτι ὁ Κύριος δεν παρέμεινε στο μνῆμα ὅτι ἡ ζωὴ ἀνέτειλε ἀπὸ τὸν θάνατο. ὅτι στην Ἀναστάση τοῦ Χριστοῦ ἐκ νεκρῶν ὁ τυραννικός, ἀναγκαστικὸς νόμος τῆς θνητότητάς που δεν ἀνέχεται καμία ἐξαίρεση, κατέρρευσε καὶ νικήθηκε ἔσωθεν. πρωτ. Ἀλεξάνδρου Σμέμαν Ἡ Ἀναστάση τοῦ Χριστοῦ συγκροτεῖ τὴν καρδία τῆς Χριστιανικῆς πίστης καὶ τοῦ Χριστιανικοῦ Εὐαγγελίου. Καί, ὅσο παράδοξο κι ἂν ἀκούγεται, στην καθημερινὴ ζωὴ τῶν Χριστιανῶν τῶν ἡμερῶν μας ὑπάρχει ἐλάχιστος χῶρος γι αὐτὴν τὴν πίστη. Παραμένει ἔνα γεγονὸς θολό, συσκοτισμένο. Κι ἐνῶ οἱ ἄνθρωποι δεν ἔχουν ἐπίγνωση τῆς σημασίας τοῦ γεγονότος, συγχρόνως δεν τὸ ἀπορρίπτουν ἀλλὰ μὲ κάποιο τρόπο τὸ ἀποφεύγουν καὶ πάντως δεν τὸ βιώνουν ὅπως οἱ πρῶτοι Χριστιανοί. Ἐὰν συμμετέχουν στις ἀκολουθίες ἀκοῦνε βεβαίως τὴν ἐπαναλαμβανόμενη χαρμόσυνη εἴδηση: «Θανάτῳ θάνατον πατήσας», «κατεπόθη ὁ θάνατος εἰς νῖκος» καὶ «νεκρὸς οὐδεὶς ἐν τῷ μνήματι». Ἀλλὰ ἂν ἐρωτηθοῦν τί σκέφτονται για τὸν θάνατο, συχνὰ (ἀλίμονο, πολὺ συχνά) θὰ ἀπαντήσουν - στην καλύτερη τῶν περιπτώσεων- μὲ κάποιες ἀ- συνάρτητες βεβαιότητες για τὴν ἀθανασία τῆς ψυχῆς καὶ για τὴν ἐπιβίωσή της σὲ κάποιον κόσμο πέρα ἀπὸ τὸν τάφο, μιά πίστη πολὺ διαδεδομένη ἤδη πρὶν τὸν Χριστιανισμό. Κι ὅμως συμβαίνει να εἶναι ἀπολύτως ἀπαραίτητο να σκεφτοῦμε πάνω σ αὐτὸ τὸ γεγονός, γιατὶ δεν πρόκειται ἀπλὰ για τὴν «ἀθανασία τῆς ψυχῆς», ἀλλὰ για τὴν Ἀναστάση τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν δικὴ μας ἐξανάσταση στο τέλος τῶν καιρῶν. Ἐὰν ὁ Χριστὸς δεν ἀναστήθηκε, τότε τὸ Εὐαγγέλιο εἶναι ἀπάτη. Ἀλλὰ ἐὰν ὁ Χριστὸς ἀναστήθηκε, τότε ὅλες οἱ πρo-χριστιανικὲς ἐκδοχὲς καὶ ἐρμηνεῖες περὶ «ἀθανασίας τῆς ψυχῆς» παραμερίζονται. Τότε ὁλόκληρο τὸ ζήτημα τοῦ θανάτου ἐμφανίζεται κάτω ἀπὸ μιά ἐντελῶς διαφορετικὴ ὀπτική. Ἡ Ἀναστάση ζητᾷ ἀ- πὸ μας μία στάση καὶ ἀντίληψη ἀπέναντι στον θανατο ῥιζικὰ διαφορετικὴ ἀπό τις συνήθεις θρησκευτικὲς ἐξηγήσεις. Μία ἀντιλήψη που στην πραγματικότητα ἔρχεται σὲ ἀντίθεση μὲ ὅλες αὐτές τις ἐρμηνεῖες. Πρέπει μὲ εἰλικρίνεια να παραδεχθοῦμε ὅτι ἡ κλασικὴ πίστη στην ἀθανασία τῆς ψυχῆς καταργεῖ τὴν πίστη στην ἀνάσταση, γιατὶ ἡ ἀναστάση ἀφορᾷ στην οὐσία τῆς ὄχι μόνο τὴν ψυχή, ἀλλὰ καὶ τὸ σῶμα. Ἡ ἀνάγνωση τοῦ Εὐαγγελίου δεν ἀφήνει καμιὰ ἀμφιβολία γι αὐτό, ὅταν οἱ Ἀπόστολοι εἶδαν τὸν ἀναστημένο Χριστὸ νόμισαν πως βλέπουν ἕνα φάντασμα ἢ ἕνα ὅραμα. Τὸ πρῶτο μέλημα τοῦ Χριστοῦ ἦταν να τοὺς δώσει μία αἰσθήση τῆς πραγματικότητας τοῦ σώματός Του. Παίρνει τροφὴ καὶ τὴν τρώγει ἐνώπιόν τους. Καλεῖ τὸν ἐπιφυλαχτικὸ Θωμά να ψηλαφίσει τὸ σῶμα Του, να βεβαιώσει τὴν Ἀνάσταση μὲ τὸ ἄγγιγμα τῶν δακτύλων του. Καὶ ὅταν οἱ Ἀπόστολοι πιστεύουν, κέντρο τοῦ κηρύγματός τους γίνεται ἀκριβῶς τὸ εὐαγγέλιο τῆς Ἀνάστασης -ἡ σάρκινη πραγματικότητά της. Καὶ πρωταρχικὸ μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας γίνεται ἡ Μετάληψη τοῦ Σώματος καὶ Αἵματος τοῦ ἀναστάντος Χριστοῦ. Μὲ αὐτὴ τὴν πράξη, γράφει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, «κηρύσσοντας τὸν θάνατο τοῦ Κυρίου, ὁμολογοῦμε τὴν Ἀνάστασή Του». Ἂς μὴν μιλήσουμε ἐδῶ για ὅσους ἀπορρίπτουν τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ γιατὶ ἀρνοῦνται τὴν ἴδια 26

26 τὴν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ. Μεγαλύτερη σημασία ἔχει ἐ- κεῖνο τὸ εἶδος τοῦ συσκοτισμοῦ ἀνάμεσα στους πιστούς που, κατὰ ἕναν περίεργο τρόπο, συνδέουν τὴν ἑορτὴ τοῦ Πάσχα μὲ μία, λανθάνουσα ἴσως, πάντως οὐσιαστικὴ ἄρνηση τῆς Ἀνάστασης τοῦ Χριστοῦ. Στῆ διάρκεια τῆς ἱστορικῆς πορείας τοῦ Χριστιανισμοῦ ἔχει προκύψει ἕνα εἶδος ἐπιστροφῆς στην προ-χριστιανικὴ κατανόηση τοῦ θανάτου: αὐτὴ βασίζεται καταρχὴν στην ἀποδοχὴ ὅτι ὁ θάνατος εἶναι «νόμος τῆς φύσης», δηλαδὴ ἔνα φαινόμενο μὲ τὸ ὁποῖο κανεὶς πρέπει να συμβιβαστεῖ ἀνεξαρτήτως τῆς ἀπανθρωπίας καὶ τῆς ἀλογίας τοῦ. Καὶ ἀφοῦ τὸ ἀποδεχτεῖ, να μετατοπίσει τὴν πηγὴ τῆς ἀθάνατης ζωῆς σὲ κάποιον ἐξωγήινο κόσμο πέρα ἀπὸ τὸν τάφο. Ὁ Πλάτωνας, για παράδειγμα, καὶ οἱ ἀναρίθμητοι μαθητὲς του δίδαξαν ὅτι ὁ θάνατος εἶναι ἀπελευθέρωση τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὸ σῶμα. Ὑπὸ αὐτὴ τὴν ἔννοια ἡ πίστη στην ἀνάσταση τοῦ σώματος ὄχι μόνο καταντάει ἀνώφελη, ἀλλὰ ἐπίσης ἀκατανόητη, κι ἀκόμα ψευδὴς καὶ πλανεμένη. Προκειμένου να ἀντιληφθοῦμε ὁλόκληρη τὴν οὐσία τῆς χριστιανικῆς πίστης στην Ἀνάσταση, θὰ πρέπει να ξεκινήσουμε ἀπὸ τὴν συλλήψη καὶ κατανόηση τοῦ σώματος καὶ τοῦ θανάτου, γιατὶ ἐδῶ βρίσκεται ἡ ῥίζα τῆς παρεξήγησης ἄκομα καὶ ἀνάμεσα στους χριστιανούς. Στις μέρες μας ἔχουμε σταδιακὰ σταματήσει να ἐρμηνεύουμε τὴν κατάσταση τῶν νεκρῶν ὑπὸ τὸ φῶς τῆς Ἀνάστασης τοῦ Χριστοῦ. Βεβαιώνουμε ὅτι ὁ Χριστὸς ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, ἀλλὰ για τοὺς ἑαυτοὺς μας ἀρκούμαστε να μιλήσουμε για πίστη στην ἀθανασία τῆς ψυχῆς, στην ὁποία Ἕλληνες καὶ Ἰουδαῖοι πίστευαν αἰῶνες πρὶν τὸν Χριστὸ ὅπως κάνουν καὶ οἱ πιστοὶ κάθε θρησκείας χωρὶς ἐ- ξαίρεση σήμερα. Για μία τέτοια ἀθανασία ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ (ὅσο παράδοξο κι ἂν ἀκούγεται) δεν εἶναι παρὰ περιττὴ καὶ ἐπουσιώδης. Ἡ θρησκευτικὴ συνείδηση ὑποθέτει ὅτι ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ εἶναι πάνω ἀπ ὅλα ἕνα θαῦμα, πρᾶγμα για τὸ ὁποῖο βέβαια δεν ὑπάρχει ἀμφιβολία. Ἀλλὰ για τὸν μέσο θρησκευτικὸ ἄνθρωπο εἶναι θαῦμα μέγα: τὸ ὑπέρτατο θαῦμα που παραμένει «μοναδικό» καὶ χαρακτηρίζει τὸν Χριστό. Ἀπὸ τή στιγμή ὅμως που ἀναγνωρίζουμε τὸν Χριστὸ ὡς Θεό, τὸ θαῦμα παύει να εἶναι τέτοιο κατὰ μία ἔννοια: Ὁ Θεὸς εἶναι παντοδύναμος, ὁ Θεὸς εἶναι Θεὸς καὶ μπορεῖ να πράξει τὰ πάντα! Ὁ,τιδήποτε κι ἂν σημαίνει ὁ θάνατος τοῦ Χριστοῦ, ἡ θεϊκὴ τοῦ δύναμη δεν θὰ τοῦ ἐπέτρεπε να παραμείνει στο 27

27 μνῆμα. Κι ὅμως αὐτὴ ἡ κατανόηση τοῦ γεγονότος δεν εἶναι παρὰ μία ἀποσπασματικὴ ἑρμηνεία τοῦ γεγονότος τῆς Ἀνάστασης τοῦ Χριστοῦ. Ἡ χαρὰ τῶν πρώτων Χριστιανῶν, ποὺ βιώνεται καὶ σήμερα μέσα στις ἐκκλησιές, στή δραματουργία καὶ τὴν ὑμνογραφία καὶ ἰδιαίτερα στην ἀσύγκριτη γιορτὴ τῆς ἡμέρας τοῦ Πάσχα, δεν ἀποσυνδέει τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ἀπὸ τὴν ἀνάσταση ὁλοκλήρης τῆς κτίσης ἡ ὁ- ποία πηγάζει ἀπὸ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Ἐορτάζοντας μιά ἑβδομάδα πρὶν τὸ Πάσχα τὴν ἀνάσταση τοῦ Λαζάρου, ἡ Ἐκκλησία μὲ δέος ἀλλὰ καὶ χαρὰ ἐπιβεβαιώνει ὅτι πρόκειται για ἕνα θαῦμα που ἀφορᾷ σὲ ὅλη τὴν κτίση. Ὡστόσο στο νοῦ τῶν πιστῶν αὐτὰ τὰ ἀδιαχώριστα γεγονότα -τῆς πίστης στην Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς πίστης στην ἀ- νάσταση τῆς κτίσης που ἐγκαινίασε ὁ Κύριος- ἔχουν μὲ κάποιον τρόπο χωριστεῖ μεταξὺ τους. Ἡ αἰτία αὐτοῦ τοῦ παράδοξου διχασμοῦ βρίσκεται σὲ μιά κατανόηση τοῦ θανάτου που θέλει τὴν ψυχὴ να χωρίζεται ἀπὸ τὸ σῶμα. Ὁ «θρησκευτικός» κόσμος ὅλων τῶν ἐποχῶν διδάσκει ὅτι ὁ χωρισμὸς τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὸ σῶμα θὰ πρέπει να λογίζεται ὄχι ἁπλᾶ «φυσικός» ἀλλὰ καὶ θετικὸς καὶ ἐπικοδομητικός ὅτι σ αὐτὸν πρέπει να βλέπουμε τὴν ἀπελευθέρωση τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὸ σῶμα τὸ ὁποῖο τὴν ἐμποδίζει να ἐξαγνισθεῖ, να γίνει πνευματική, οὐράνια καὶ εὐλογημένη. Καθὼς για τὴν ἀνθρώπινη ἐμπειρία τὸ κακό, ἡ ἀσθένεια, ὁ πόνος καὶ τὰ πάθη ἐφορμοῦν ἀπὸ τὸ σῶμα, ὁ σκοπὸς καὶ τὸ νόημα τῆς θρησκείας καὶ τῆς θρησκευτικῆς ζωῆς ἀναπόφευκτα γίνεται ἡ ἀπολύτρωση τῆς ψυχῆς ἀπὸ τή «φυλακή» τοῦ σώματος -μία ἀπελευθέρωση που στον θάνατο βρίσκει τὸ πλῆρες νόημά της. Πρέπει ὡστόσο να τονιστεῖ ὅτι αὐτὴ ἡ κατανόηση τοῦ θανάτου δεν εἶναι χριστιανικὴ καὶ δεν συμβιβάζεται μὲ τὴν πίστη στον Χριστό. Ἡ Ἐκκλησία κηρύσσει ὅτι ὁ θάνατος εἶναι κακό. εν εἶναι μέρος τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ. Εἰσῆλθε ὁ θάνατος στον κόσμο καὶ τὸν ὑπέταξε στον ἑαυτὸ του ἀντίθετα στο σχέδιο καὶ τὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, σὲ σύγκρουση μὲ τὸ θέλημά Του για τὴν ἀνθρωπότητα, τὴν κτίση καὶ τὴν ζωή. Ὁ θάνατος εἶναι αὐτό που ὁ Χριστὸς ἦρθε να καταργήσει. Ὁ Θεὸς δημιούργησε τὸν ἄνθρωπο μὲ σῶμα καὶ ψυχή, δηλαδὴ ταυτόχρονα ὕπαρξη πνευματικὴ καὶ ὑλικὴ καὶ εἶναι ἀκριβῶς αὐτὴ ἡ ἄρρηκτη ἔνωση ψυχῆς καὶ σώματος που καλεῖται σῶμα στις Γραφὲς καὶ στο Εὐαγγέλιο. Ὁ ἄνθρωπος, ὡς δημιούργημα τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἔνα ἔμψυχο σῶμα καὶ ἔνα σαρκωμένο πνεῦμα καὶ για τὸν λόγο αὐτὸ κάθε μεταξὺ τους διαχωρισμὸς εἶναι κάτι κακό. Ὄχι μόνο ἡ διάσπαση που ἐπιφέρει ὁ θάνατος, μὲ τὴν καταστροφὴ τοῦ σώματος, ἀλλὰ καὶ κάθε παραβίαση αὐτῆς τῆς ἔνωσης πρὶν ἀπὸ τὸν θάνατο εἶναι πνευματικὴ καταστροφή. ηλώνουμε πίστη στή σωτηρία τοῦ κόσμου μέσω τοῦ σαρκωθέντος Θεοῦ, ποὺ σημαίνει καταρχὴν τὴν ἀποδοχὴ τῆς σαρκὸς καὶ τοῦ σώματός του, ὄχι μιᾶς «ἀπομίμησης σώματος», ἀλλὰ ἑνὸς σώματος μὲ τὴν πλήρη ἔννοια τῆς λέξεως. ἔτσι, ἡ φυσικὴ ζωὴ -αὐτή που συνίσταται στο ἀνθρώπινο σῶμα ζωοποιημένο ἀπὸ τὸ πνεῦμα- φθάνει στο τέλος της μὲ τὸν θάνατο, ἐκεῖ που σαββατίζει ἡ ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα. ὅμως ὁ ἄνθρωπος δεν ἐξαφανίζεται μὲ τὸν θάνατο, γιατὶ ἡ φθορὰ δεν εἶναι δυνατὸν να καταστρέψει αὐτό που ὁ Θεὸς κάλεσε στην ὕπαρξη ἐκ τοῦ μηδενός. Ἀλλὰ ὁ ἄνθρωπος βυθίζεται στην φυσικὴ ἀδυναμία καὶ τὴν ἀπώλεια. «Ἔσχατος ἐχθρὸς καταργεῖται ὁ θάνατος» κηρύσσει τὸ Χριστιανικὸ Εὐαγγέλιο. Αὐτὴ ἡ κατάργηση τοῦ θανάτου ξεκίνησε ὅταν ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἀπὸ ἄπειρο ἔρωτα για μας κατέβη οἰκειοθελῶς στον ᾄδη, γεμίζοντας τὸ σκότος μὲ τὸ φῶς καὶ τὴν ἀγάπη Του. Ἡ Ἀνάσταση εἶναι ἡ ἀναγέννηση τοῦ κόσμου στην ἀρχικὴ τοῦ ὡραιότητα καὶ ἀκεραιότητα. Εἶναι ὁ πλήρης πνευματικὸς ἁγιασμὸς τῆς ὕλης καὶ ἡ καινὴ σάρκωση τοῦ πνεύματος τῆς ἐν Χριστῷ δημιουργίας. Ὁ κόσμος χαρίστηκε στον ἄνθρωπο ὡς ζωὴ καὶ γι αὐτό, σύμφωνα μὲ τὴν ὀρθόδοξη διδασκαλία, ὁ Θεὸς δεν θὰ τὸν ἐκμηδενίσει ἀλλὰ θὰ τὸν μεταμορφώσει σὲ «καινῇ γῇ καὶ καινοὺς οὐρανούς», σὲ ἔμψυχο ἀνθρώπινο σῶμα, σὲ ναὸ τῆς παρουσίας καὶ τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ. Μτφρ. Α.Μ 28